ମହାୱଗ୍ଗ
॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥
ୱିନୟପିଟକେ
ମହାୱଗ୍ଗ
୧. ମହାଖନ୍ଧକୋ
୧. ବୋଧିକଥା
୧ . [ଉଦା॰ ୧ ଆଦୟୋ] ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲାୟଂ ୱିହରତି ନଜ୍ଜା ନେରଞ୍ଜରାୟ ତୀରେ ବୋଧିରୁକ୍ଖମୂଲେ ପଠମାଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବୋଧିରୁକ୍ଖମୂଲେ ସତ୍ତାହଂ ଏକପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି ୱିମୁତ୍ତିସୁଖପଟିସଂୱେଦୀ [ୱିମୁତ୍ତିସୁଖଂ ପଟିସଂୱେଦୀ (କ॰)] । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଠମଂ ୟାମଂ ପଟିଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦଂ ଅନୁଲୋମପଟିଲୋମଂ ମନସାକାସି – ‘‘ଅୱିଜ୍ଜାପଚ୍ଚୟା ସଙ୍ଖାରା, ସଙ୍ଖାରପଚ୍ଚୟା ୱିଞ୍ଞାଣଂ, ୱିଞ୍ଞାଣପଚ୍ଚୟା ନାମରୂପଂ, ନାମରୂପପଚ୍ଚୟା ସଳାୟତନଂ, ସଳାୟତନପଚ୍ଚୟା ଫସ୍ସୋ, ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ୱେଦନା, ୱେଦନାପଚ୍ଚୟା ତଣ୍ହା, ତଣ୍ହାପଚ୍ଚୟା ଉପାଦାନଂ, ଉପାଦାନପଚ୍ଚୟା ଭୱୋ, ଭୱପଚ୍ଚୟା ଜାତି, ଜାତିପଚ୍ଚୟା ଜରାମରଣଂ ସୋକପରିଦେୱଦୁକ୍ଖଦୋମନସ୍ସୁପାୟାସା ସମ୍ଭୱନ୍ତି – ଏୱମେତସ୍ସ କେୱଲସ୍ସ ଦୁକ୍ଖକ୍ଖନ୍ଧସ୍ସ ସମୁଦୟୋ ହୋତି। ‘‘ଅୱିଜ୍ଜାୟତ୍ୱେୱ ଅସେସୱିରାଗନିରୋଧା ସଙ୍ଖାରନିରୋଧୋ, ସଙ୍ଖାରନିରୋଧା ୱିଞ୍ଞାଣନିରୋଧୋ, ୱିଞ୍ଞାଣନିରୋଧା ନାମରୂପନିରୋଧୋ, ନାମରୂପନିରୋଧା ସଳାୟତନନିରୋଧୋ, ସଳାୟତନନିରୋଧା ଫସ୍ସନିରୋଧୋ, ଫସ୍ସନିରୋଧା ୱେଦନାନିରୋଧୋ, ୱେଦନାନିରୋଧା ତଣ୍ହାନିରୋଧୋ, ତଣ୍ହାନିରୋଧା ଉପାଦାନନିରୋଧୋ , ଉପାଦାନନିରୋଧା ଭୱନିରୋଧୋ, ଭୱନିରୋଧା ଜାତିନିରୋଧୋ, ଜାତିନିରୋଧା ଜରାମରଣଂ ସୋକପରିଦେୱଦୁକ୍ଖଦୋମନସ୍ସୁପାୟାସା ନିରୁଜ୍ଝନ୍ତି – ଏୱମେତସ୍ସ କେୱଲସ୍ସ ଦୁକ୍ଖକ୍ଖନ୍ଧସ୍ସ ନିରୋଧୋ ହୋତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
‘‘ୟଦା ହୱେ ପାତୁଭୱନ୍ତି ଧମ୍ମା।
ଆତାପିନୋ ଝାୟତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ।
ଅଥସ୍ସ କଙ୍ଖା ୱପୟନ୍ତି ସବ୍ବା।
ୟତୋ ପଜାନାତି ସହେତୁଧମ୍ମ’’ନ୍ତି॥
୨ . [ଉଦା॰ ୨] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ମଜ୍ଝିମଂ ୟାମଂ ପଟିଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦଂ ଅନୁଲୋମପଟିଲୋମଂ ମନସାକାସି – ‘‘ଅୱିଜ୍ଜାପଚ୍ଚୟା ସଙ୍ଖାରା, ସଙ୍ଖାରପଚ୍ଚୟା ୱିଞ୍ଞାଣଂ, ୱିଞ୍ଞାଣପଚ୍ଚୟା ନାମରୂପଂ…ପେ॰… ଏୱମେତସ୍ସ କେୱଲସ୍ସ ଦୁକ୍ଖକ୍ଖନ୍ଧସ୍ସ ସମୁଦୟୋ ହୋତୀ…ପେ॰… ନିରୋଧୋ ହୋତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
‘‘ୟଦା ହୱେ ପାତୁଭୱନ୍ତି ଧମ୍ମା।
ଆତାପିନୋ ଝାୟତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ।
ଅଥସ୍ସ କଙ୍ଖା ୱପୟନ୍ତି ସବ୍ବା।
ୟତୋ ଖୟଂ ପଚ୍ଚୟାନଂ ଅୱେଦୀ’’ତି॥
୩ . [ଉଦା॰ ୩] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଛିମଂ ୟାମଂ ପଟିଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦଂ ଅନୁଲୋମପଟିଲୋମଂ ମନସାକାସି – ‘‘ଅୱିଜ୍ଜାପଚ୍ଚୟା ସଙ୍ଖାରା, ସଙ୍ଖାରପଚ୍ଚୟା ୱିଞ୍ଞାଣଂ, ୱିଞ୍ଞାଣପଚ୍ଚୟା ନାମରୂପଂ…ପେ॰… ଏୱମେତସ୍ସ କେୱଲସ୍ସ ଦୁକ୍ଖକ୍ଖନ୍ଧସ୍ସ ସମୁଦୟୋ ହୋତି…ପେ॰… ନିରୋଧୋ ହୋତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
‘‘ୟଦା ହୱେ ପାତୁଭୱନ୍ତି ଧମ୍ମା।
ଆତାପିନୋ ଝାୟତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ।
ୱିଧୂପୟଂ ତିଟ୍ଠତି ମାରସେନଂ।
ସୂରିୟୋୱ [ସୁରିୟୋୱ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ଓଭାସୟମନ୍ତଲିକ୍ଖ’’ନ୍ତି॥
ବୋଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨. ଅଜପାଲକଥା
୪ . [ଉଦା॰ ୪] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ତମ୍ହା ସମାଧିମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ବୋଧିରୁକ୍ଖମୂଲା ୟେନ ଅଜପାଲନିଗ୍ରୋଧୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଜପାଲନିଗ୍ରୋଧମୂଲେ ସତ୍ତାହଂ ଏକପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି ୱିମୁତ୍ତିସୁଖପଟିସଂୱେଦୀ। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ହୁଂହୁଙ୍କଜାତିକୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି। ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦି। ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିତ୍ତାୱତା ନୁ ଖୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ହୋତି, କତମେ ଚ ପନ ବ୍ରାହ୍ମଣକରଣା [ବ୍ରାହ୍ମଣକାରକା (କ॰) ବ୍ରାହ୍ମଣକରାଣା (?)] ଧମ୍ମା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
[ନେତ୍ତି॰ ୧୦୩] ୟୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବାହିତପାପଧମ୍ମୋ।
ନିହୁଂହୁଙ୍କୋ ନିକ୍କସାୱୋ ୟତତ୍ତୋ।
ୱେଦନ୍ତଗୂ ୱୁସିତବ୍ରହ୍ମଚରିୟୋ।
ଧମ୍ମେନ ସୋ ବ୍ରହ୍ମୱାଦଂ ୱଦେୟ୍ୟ।
ୟସ୍ସୁସ୍ସଦା ନତ୍ଥି କୁହିଞ୍ଚି ଲୋକେ’’ତି॥
ଅଜପାଲକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୩. ମୁଚଲିନ୍ଦକଥା
୫ . [ଉଦା॰ ୧୧] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ତମ୍ହା ସମାଧିମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଅଜପାଲନିଗ୍ରୋଧମୂଲା ୟେନ ମୁଚଲିନ୍ଦୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ମୁଚଲିନ୍ଦମୂଲେ ସତ୍ତାହଂ ଏକପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି ୱିମୁତ୍ତିସୁଖପଟିସଂୱେଦୀ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମହା ଅକାଲମେଘୋ ଉଦପାଦି, ସତ୍ତାହୱଦ୍ଦଲିକା ସୀତୱାତଦୁଦ୍ଦିନୀ। ଅଥ ଖୋ ମୁଚଲିନ୍ଦୋ ନାଗରାଜା ସକଭୱନା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାୟଂ ସତ୍ତକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଭୋଗେହି ପରିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଉପରିମୁଦ୍ଧନି ମହନ୍ତଂ ଫଣଂ କରିତ୍ୱା ଅଟ୍ଠାସି – ‘‘ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ସୀତଂ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଉଣ୍ହଂ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସୋ’’ତି […ସିରିଂ ସପ… (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] । ଅଥ ଖୋ ମୁଚଲିନ୍ଦୋ ନାଗରାଜା ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ୱିଦ୍ଧଂ ୱିଗତୱଲାହକଂ ଦେୱଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାୟା ଭୋଗେ ୱିନିୱେଠେତ୍ୱା ସକୱଣ୍ଣଂ ପଟିସଂହରିତ୍ୱା ମାଣୱକୱଣ୍ଣଂ ଅଭିନିମ୍ମିନିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ ଅଟ୍ଠାସି ପଞ୍ଜଲିକୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ନମସ୍ସମାନୋ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
[କଥା॰ ୩୩୮ କଥାୱତ୍ଥୁପାଳିୟମ୍ପି] ‘‘ସୁଖୋ ୱିୱେକୋ ତୁଟ୍ଠସ୍ସ, ସୁତଧମ୍ମସ୍ସ ପସ୍ସତୋ।
ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜଂ ସୁଖଂ ଲୋକେ, ପାଣଭୂତେସୁ ସଂୟମୋ॥
[କଥା॰ ୩୩୮ କଥାୱତ୍ଥୁପାଳିୟମ୍ପି] ‘‘ସୁଖା ୱିରାଗତା ଲୋକେ, କାମାନଂ ସମତିକ୍କମୋ।
ଅସ୍ମିମାନସ୍ସ ୟୋ ୱିନୟୋ, ଏତଂ ୱେ ପରମଂ ସୁଖ’’ନ୍ତି॥
ମୁଚଲିନ୍ଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୪. ରାଜାୟତନକଥା
୬ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ତମ୍ହା ସମାଧିମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ମୁଚଲିନ୍ଦମୂଲା ୟେନ ରାଜାୟତନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାୟତନମୂଲେ ସତ୍ତାହଂ ଏକପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି ୱିମୁତ୍ତିସୁଖପଟିସଂୱେଦୀ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତପୁସ୍ସ [ତପସ୍ସୁ (ସୀ॰)] ଭଲ୍ଲିକା ୱାଣିଜା ଉକ୍କଲା ତଂ ଦେସଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକାନଂ ୱାଣିଜାନଂ ଞାତିସାଲୋହିତା ଦେୱତା ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକେ ୱାଣିଜେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ, ମାରିସା, ଭଗୱା ରାଜାୟତନମୂଲେ ୱିହରତି ପଠମାଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ; ଗଚ୍ଛଥ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ମନ୍ଥେନ ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକାୟ ଚ ପତିମାନେଥ; ତଂ ୱୋ ଭୱିସ୍ସତି ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟ ସୁଖାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକା ୱାଣିଜା ମନ୍ଥଞ୍ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକଞ୍ଚ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକା ୱାଣିଜା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ମନ୍ଥଞ୍ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକଞ୍ଚ, ୟଂ ଅମ୍ହାକଂ ଅସ୍ସ ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟ ସୁଖାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ଖୋ ତଥାଗତା ହତ୍ଥେସୁ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟଂ ମନ୍ଥଞ୍ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକଞ୍ଚା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଚତ୍ତାରୋ ମହାରାଜାନୋ ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଚତୁଦ୍ଦିସା ଚତ୍ତାରୋ ସେଲମୟେ ପତ୍ତେ ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସୁଂ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମନ୍ଥଞ୍ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକଞ୍ଚା’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା ପଚ୍ଚଗ୍ଘେ ସେଲମୟେ ପତ୍ତେ ମନ୍ଥଞ୍ଚ ମଧୁପିଣ୍ଡିକଞ୍ଚ, ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜି। ଅଥ ଖୋ ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକା ୱାଣିଜା ଭଗୱନ୍ତଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ (ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ) [( ) ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଏତେ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମ ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଉପାସକେ ନୋ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତେ ସରଣଂ ଗତେ’’ତି। ତେ ଚ ଲୋକେ ପଠମଂ ଉପାସକା ଅହେସୁଂ ଦ୍ୱେୱାଚିକା।
ରାଜାୟତନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୫. ବ୍ରହ୍ମୟାଚନକଥା
୭ . [ଅୟଂ ବ୍ରହ୍ମୟାଚନକଥା ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୬୪ ଆଦୟୋ; ମ॰ ନି॰ ୧.୨୮୧ ଆଦୟୋ; ମ॰ ନି॰ ୨.୩୩୬ ଆଦୟୋ; ସଂ॰ ନି॰ ୧.୧୭୨ ଆଦୟୋ] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ତମ୍ହା ସମାଧିମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ରାଜାୟତନମୂଲା ୟେନ ଅଜପାଲନିଗ୍ରୋଧୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଅଜପାଲନିଗ୍ରୋଧମୂଲେ ୱିହରତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଅଧିଗତୋ ଖୋ ମ୍ୟାୟଂ ଧମ୍ମୋ ଗମ୍ଭୀରୋ ଦୁଦ୍ଦସୋ ଦୁରନୁବୋଧୋ ସନ୍ତୋ ପଣୀତୋ ଅତକ୍କାୱଚରୋ ନିପୁଣୋ ପଣ୍ଡିତୱେଦନୀୟୋ। ଆଲୟରାମା ଖୋ ପନାୟଂ ପଜା ଆଲୟରତା ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତା। ଆଲୟରାମାୟ ଖୋ ପନ ପଜାୟ ଆଲୟରତାୟ ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତାୟ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଇଦଂ ଠାନଂ ୟଦିଦଂ ଇଦପ୍ପଚ୍ଚୟତାପଅଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦୋ; ଇଦମ୍ପି ଖୋ ଠାନଂ ସୁଦୁଦ୍ଦସଂ ୟଦିଦଂ ସବ୍ବସଙ୍ଖାରସମଥୋ ସବ୍ବୂପଧିପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗୋ ତଣ୍ହାକ୍ଖୟୋ ୱିରାଗୋ ନିରୋଧୋ ନିବ୍ବାନଂ। ଅହଞ୍ଚେୱ ଖୋ ପନ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ, ପରେ ଚ ମେ ନ ଆଜାନେୟ୍ୟୁଂ, ସୋ ମମସ୍ସ କିଲମଥୋ, ସା ମମସ୍ସ ୱିହେସା’’ତି। ଅପିସ୍ସୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଇମା ଅନଚ୍ଛରିୟା ଗାଥାୟୋ ପଟିଭଂସୁ ପୁବ୍ବେ ଅସ୍ସୁତପୁବ୍ବା –
‘‘କିଚ୍ଛେନ ମେ ଅଧିଗତଂ, ହଲଂ ଦାନି ପକାସିତୁଂ।
ରାଗଦୋସପରେତେହି, ନାୟଂ ଧମ୍ମୋ ସୁସମ୍ବୁଧୋ॥
‘‘ପଟିସୋତଗାମିଂ ନିପୁଣଂ, ଗମ୍ଭୀରଂ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଅଣୁଂ।
ରାଗରତ୍ତା ନ ଦକ୍ଖନ୍ତି, ତମୋଖନ୍ଧେନ ଆୱୁଟା [ଆୱଟା (ସୀ॰)] ’’ତି॥
ଇତିହ ଭଗୱତୋ ପଟିସଞ୍ଚିକ୍ଖତୋ ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କତାୟ ଚିତ୍ତଂ ନମତି, ନୋ ଧମ୍ମଦେସନାୟ।
୮ . ଅଥ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମୁନୋ ସହମ୍ପତିସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନସ୍ସତି ୱତ ଭୋ ଲୋକୋ, ୱିନସ୍ସତି ୱତ ଭୋ ଲୋକୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ତଥାଗତସ୍ସ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କତାୟ ଚିତ୍ତଂ ନମତି [ନମିସ୍ସତି (?)] , ନୋ ଧମ୍ମଦେସନାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ ଏୱମେୱ – ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ଅନ୍ତରହିତୋ ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ ପାତୁରହୋସି। ଅଥ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ପଥୱିୟଂ ନିହନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନଞ୍ଜଲିଂ ପଣାମେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦେସେତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ, ଦେସେତୁ ସୁଗତୋ ଧମ୍ମଂ। ସନ୍ତି ସତ୍ତା ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକା, ଅସ୍ସୱନତା ଧମ୍ମସ୍ସ ପରିହାୟନ୍ତି , ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସ ଅଞ୍ଞାତାରୋ’’ତି। ଇଦମୱୋଚ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି, ଇଦଂ ୱତ୍ୱାନ ଅଥାପରଂ ଏତଦୱୋଚ –
‘‘ପାତୁରହୋସି ମଗଧେସୁ ପୁବ୍ବେ।
ଧମ୍ମୋ ଅସୁଦ୍ଧୋ ସମଲେହି ଚିନ୍ତିତୋ।
ଅପାପୁରେତଂ [ଅୱାପୁରେତଂ (ସୀ॰)] ଅମତସ୍ସ ଦ୍ୱାରଂ।
ସୁଣନ୍ତୁ ଧମ୍ମଂ ୱିମଲେନାନୁବୁଦ୍ଧଂ॥
‘‘ସେଲେ ୟଥା ପବ୍ବତମୁଦ୍ଧନିଟ୍ଠିତୋ।
ୟଥାପି ପସ୍ସେ ଜନତଂ ସମନ୍ତତୋ।
ତଥୂପମଂ ଧମ୍ମମୟଂ ସୁମେଧ।
ପାସାଦମାରୁୟ୍ହ ସମନ୍ତଚକ୍ଖୁ।
ଅୱେକ୍ଖସ୍ସୁ ଜାତିଜରାଭିଭୂତଂ॥
ସତ୍ଥୱାହ ଅଣଣ [ଅନଣ (କ॰)] ୱିଚର ଲୋକେ।
ଦେସସ୍ସୁ [ଦେସେତୁ (କ॰)] ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ।
ଅଞ୍ଞାତାରୋ ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି॥
[[ ] ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି, ମୂଲପଣ୍ଣାସକେସୁ ପାସରାସିସୁତ୍ଥେ ବ୍ରହ୍ମୟାଚନା ସକିଂ ୟେୱ ଆଗତା] [ ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ବ୍ରହ୍ମାନଂ ସହମ୍ପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହମ୍ପି ଖୋ, ବ୍ରହ୍ମେ, ଏତଦହୋସି – ‘ଅଧିଗତୋ ଖୋ ମ୍ୟାୟଂ ଧମ୍ମୋ ଗମ୍ଭୀରୋ ଦୁଦ୍ଦସୋ ଦୁରନୁବୋଧୋ ସନ୍ତୋ ପଣୀତୋ ଅତକ୍କାୱଚରୋ ନିପୁଣୋ ପଣ୍ଡିତୱେଦନୀୟୋ। ଆଲୟରାମା ଖୋ ପନାୟଂ ପଜା ଆଲୟରତା ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତା। ଆଲୟରାମାୟ ଖୋ ପନ ପଜାୟ ଆଲୟରତାୟ ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତାୟ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଇଦଂ ଠାନଂ ୟଦିଦଂ ଇଦପ୍ପଚ୍ଚୟତାପଟିଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦୋ; ଇଦମ୍ପି ଖୋ ଠାନଂ ସୁଦୁଦ୍ଦସଂ ୟଦିଦଂ ସବ୍ବସଙ୍ଖାରସମଥୋ ସବ୍ବୂପଧିପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗୋ ତଣ୍ହାକ୍ଖୟୋ ୱିରାଗୋ ନିରୋଧୋ ନିବ୍ବାନଂ। ଅହଞ୍ଚେୱ ଖୋ ପନ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ, ପରେ ଚ ମେ ନ ଆଜାନେୟ୍ୟୁଂ, ସୋ ମମସ୍ସ କିଲମଥୋ, ସା ମମସ୍ସ ୱିହେସା’ତି। ଅପିସ୍ସୁ ମଂ, ବ୍ରହ୍ମେ, ଇମା ଅନଚ୍ଛରିୟା ଗାଥାୟୋ ପଟିଭଂସୁ ପୁବ୍ବେ ଅସ୍ସୁତପୁବ୍ବା –
‘କିଚ୍ଛେନ ମେ ଅଧିଗତଂ, ହଲଂ ଦାନି ପକାସିତୁଂ।
ରାଗଦୋସପରେତେହି, ନାୟଂ ଧମ୍ମୋ ସୁସମ୍ବୁଧୋ॥
‘ପଟିସୋତଗାମିଂ ନିପୁଣଂ, ଗମ୍ଭୀରଂ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଅଣୁଂ।
ରାଗରତ୍ତା ନ ଦକ୍ଖନ୍ତି, ତମୋଖନ୍ଧେନ ଆୱୁଟା’ତି॥
ଇତିହ ମେ, ବ୍ରହ୍ମେ, ପଟିସଞ୍ଚିକ୍ଖତୋ ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କତାୟ ଚିତ୍ତଂ ନମତି ନୋ ଧମ୍ମଦେସନାୟା’’ତି।
ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦେସେତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ, ଦେସେତୁ ସୁଗତୋ ଧମ୍ମଂ; ସନ୍ତି ସତ୍ତା ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକା, ଅସ୍ସୱନତା ଧମ୍ମସ୍ସ ପରିହାୟନ୍ତି, ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସ ଅଞ୍ଞାତାରୋ’’ତି। ଇଦମୱୋଚ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି, ଇଦଂ ୱତ୍ୱାନ ଅଥାପରଂ ଏତଦୱୋଚ –
ଧମ୍ମୋ ଅସୁଦ୍ଧୋ ସମଲେହି ଚିନ୍ତିତୋ।
ଅପାପୁରେତଂ ଅମତସ୍ସ ଦ୍ୱାରଂ।
ସୁଣନ୍ତୁ ଧମ୍ମଂ ୱିମଲେନାନୁବୁଦ୍ଧଂ॥
‘‘ସେଲେ ୟଥା ପବ୍ବତମୁଦ୍ଧନିଟ୍ଠିତୋ।
ୟଥାପି ପସ୍ସେ ଜନତଂ ସମନ୍ତତୋ।
ପାସାଦମାରୁୟ୍ହ ସମନ୍ତଚକ୍ଖୁ।
ସୋକାୱତିଣ୍ଣଂ ଜନତମପେତସୋକୋ।
ଅୱେକ୍ଖସ୍ସୁ ଜାତିଜରାଭିଭୂତଂ॥
‘‘ଉଟ୍ଠେହି ୱୀର ୱିଜିତସଙ୍ଗାମ।
ସତ୍ଥୱାହ ଅଣଣ ୱିଚର ଲୋକେ।
ଦେସସ୍ସୁ ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ।
ଅଞ୍ଞାତାରୋ ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ବ୍ରହ୍ମାନଂ ସହମ୍ପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହମ୍ପି ଖୋ, ବ୍ରହ୍ମେ, ଏତଦହୋସି – ‘ଅଧିଗତୋ ଖୋ ମ୍ୟାୟଂ ଧମ୍ମୋ ଗମ୍ଭୀରୋ ଦୁଦ୍ଦସୋ ଦୁରନୁବୋଧୋ ସନ୍ତୋ ପଣୀତୋ ଅତକ୍କାୱଚରୋ ନିପୁଣୋ ପଣ୍ଡିତୱେଦନୀୟୋ। ଆଲୟରାମା ଖୋ ପନାୟଂ ପଜା ଆଲୟରତା ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତା। ଆଲୟରାମାୟ ଖୋ ପନ ପଜାୟ ଆଲୟରତାୟ ଆଲୟସମ୍ମୁଦିତାୟ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଇଦଂ ଠାନଂ ୟଦିଦଂ ଇଦପ୍ପଚ୍ଚୟତାପଟିଚ୍ଚସମୁପ୍ପାଦୋ; ଇଦମ୍ପି ଖୋ ଠାନଂ ସୁଦୁଦ୍ଦସଂ ୟଦିଦଂ ସବ୍ବସଙ୍ଖାରସମଥୋ ସବ୍ବୂପଧିପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗୋ ତଣ୍ହାକ୍ଖୟୋ ୱିରାଗୋ ନିରୋଧୋ ନିବ୍ବାନଂ। ଅହଞ୍ଚେୱ ଖୋ ପନ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ, ପରେ ଚ ମେ ନ ଆଜାନେୟ୍ୟୁଂ, ସୋ ମମସ୍ସ କିଲମଥୋ, ସା ମମସ୍ସ ୱିହେସା’ତି। ଅପିସ୍ସୁ ମଂ, ବ୍ରହ୍ମେ, ଇମା ଅନଚ୍ଛରିୟା ଗାଥାୟୋ ପଟିଭଂସୁ ପୁବ୍ବେ ଅସ୍ସୁତପୁବ୍ବା –
‘କିଚ୍ଛେନ ମେ ଅଧିଗତଂ, ହଲଂ ଦାନି ପକାସିତୁଂ।
ରାଗଦୋସପରେତେହି, ନାୟଂ ଧମ୍ମୋ ସୁସମ୍ବୁଧୋ॥
‘ପଟିସୋତଗାମିଂ ନିପୁଣଂ, ଗମ୍ଭୀରଂ ଦୁଦ୍ଦସଂ ଅଣୁଂ।
ରାଗରତ୍ତା ନ ଦକ୍ଖନ୍ତି, ତମୋଖନ୍ଧେନ ଆୱୁଟା’ତି॥
ଇତିହ ମେ, ବ୍ରହ୍ମେ, ପଟିସଞ୍ଚିକ୍ଖତୋ ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କତାୟ ଚିତ୍ତଂ ନମତି, ନୋ ଧମ୍ମଦେସନାୟା’’ତି।
ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦେସେତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ, ଦେସେତୁ ସୁଗତୋ ଧମ୍ମଂ। ସନ୍ତି ସତ୍ତା ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକା, ଅସ୍ସୱନତା ଧମ୍ମସ୍ସ ପରିହାୟନ୍ତି, ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସ ଅଞ୍ଞାତାରୋ’’ତି। ଇଦମୱୋଚ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି, ଇଦଂ ୱତ୍ୱାନ ଅଥାପରଂ ଏତଦୱୋଚ –
‘‘ପାତୁରହୋସି ମଗଧେସୁ ପୁବ୍ବେ।
ଧମ୍ମୋ ଅସୁଦ୍ଧୋ ସମଲେହି ଚିନ୍ତିତୋ।
ଅପାପୁରେତଂ ଅମତସ୍ସ ଦ୍ୱାରଂ।
ସୁଣନ୍ତୁ ଧମ୍ମଂ ୱିମଲେନାନୁବୁଦ୍ଧଂ॥
‘‘ସେଲେ ୟଥା ପବ୍ବତମୁଦ୍ଧନିଟ୍ଠିତୋ।
ୟଥାପି ପସ୍ସେ ଜନତଂ ସମନ୍ତତୋ।
ତଥୂପମଂ ଧମ୍ମମୟଂ ସୁମେଧ।
ପାସାଦମାରୁୟ୍ହ ସମନ୍ତଚକ୍ଖୁ।
ସୋକାୱତିଣ୍ଣଂ ଜନତମପେତସୋକୋ।
ଅୱେକ୍ଖସ୍ସୁ ଜାତିଜରାଭିଭୂତଂ॥
‘‘ଉଟ୍ଠେହି ୱୀର ୱିଜିତସଙ୍ଗାମ।
ସତ୍ଥୱାହ ଅଣଣ ୱିଚର ଲୋକେ।
ଦେସସ୍ସୁ ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ।
ଅଞ୍ଞାତାରୋ ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି॥
୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବ୍ରହ୍ମୁନୋ ଚ ଅଜ୍ଝେସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ସତ୍ତେସୁ ଚ କାରୁଞ୍ଞତଂ ପଟିଚ୍ଚ ବୁଦ୍ଧଚକ୍ଖୁନା ଲୋକଂ ୱୋଲୋକେସି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ବୁଦ୍ଧଚକ୍ଖୁନା ଲୋକଂ ୱୋଲୋକେନ୍ତୋ ସତ୍ତେ ଅପ୍ପରଜକ୍ଖେ ମହାରଜକ୍ଖେ ତିକ୍ଖିନ୍ଦ୍ରିୟେ ମୁଦିନ୍ଦ୍ରିୟେ ସ୍ୱାକାରେ ଦ୍ୱାକାରେ ସୁୱିଞ୍ଞାପୟେ ଦୁୱିଞ୍ଞାପୟେ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ପରଲୋକୱଜ୍ଜଭୟଦସ୍ସାୱିନେ [ଦସ୍ସାୱିନୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ୱିହରନ୍ତେ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ନ ପରଲୋକୱଜ୍ଜଭୟଦସ୍ସାୱିନେ ୱିହରନ୍ତେ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ଉପ୍ପଲିନିୟଂ ୱା ପଦୁମିନିୟଂ ୱା ପୁଣ୍ଡରୀକିନିୟଂ ୱା ଅପ୍ପେକଚ୍ଚାନି ଉପ୍ପଲାନି ୱା ପଦୁମାନି ୱା ପୁଣ୍ଡରୀକାନି ୱା ଉଦକେ ଜାତାନି ଉଦକେ ସଂୱଡ୍ଢାନି ଉଦକାନୁଗ୍ଗତାନି ଅନ୍ତୋ ନିମୁଗ୍ଗପୋସୀନି , ଅପ୍ପେକଚ୍ଚାନି ଉପ୍ପଲାନି ୱା ପଦୁମାନି ୱା ପୁଣ୍ଡରୀକାନି ୱା ଉଦକେ ଜାତାନି ଉଦକେ ସଂୱଡ୍ଢାନି ସମୋଦକଂ ଠିତାନି, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚାନି ଉପ୍ପଲାନି ୱା ପଦୁମାନି ୱା ପୁଣ୍ଡରୀକାନି ୱା ଉଦକେ ଜାତାନି ଉଦକେ ସଂୱଡ୍ଢାନି ଉଦକଂ ଅଚ୍ଚୁଗ୍ଗମ୍ମ ଠିତାନି [ତିଟ୍ଠନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଅନୁପଲିତ୍ତାନି ଉଦକେନ, ଏୱମେୱଂ ଭଗୱା ବୁଦ୍ଧଚକ୍ଖୁନା ଲୋକଂ ୱୋଲୋକେନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ସତ୍ତେ ଅପ୍ପରଜକ୍ଖେ ମହାରଜକ୍ଖେ ତିକ୍ଖିନ୍ଦ୍ରିୟେ ମୁଦିନ୍ଦ୍ରିୟେ ସ୍ୱାକାରେ ଦ୍ୱାକାରେ ସୁୱିଞ୍ଞାପୟେ ଦୁୱିଞ୍ଞାପୟେ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ପରଲୋକୱଜ୍ଜଭୟଦସ୍ସାୱିନେ ୱିହରନ୍ତେ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ନ ପରଲୋକୱଜ୍ଜଭୟଦସ୍ସାୱିନେ ୱିହରନ୍ତେ; ଦିସ୍ୱାନ ବ୍ରହ୍ମାନଂ ସହମ୍ପତିଂ ଗାଥାୟ ପଚ୍ଚଭାସି –
‘‘ଅପାରୁତା ତେସଂ ଅମତସ୍ସ ଦ୍ୱାରା।
ୟେ ସୋତୱନ୍ତୋ ପମୁଞ୍ଚନ୍ତୁ ସଦ୍ଧଂ।
ୱିହିଂସସଞ୍ଞୀ ପଗୁଣଂ ନ ଭାସିଂ।
ଧମ୍ମଂ ପଣୀତଂ ମନୁଜେସୁ ବ୍ରହ୍ମେ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ‘‘କତାୱକାସୋ ଖୋମ୍ହି ଭଗୱତା ଧମ୍ମଦେସନାୟା’’ତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟି।
ବ୍ରହ୍ମୟାଚନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୬. ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟକଥା
୧୦ . [ମ॰ ନି॰ ୧.୨୮୪ ଆଦୟୋ; ମ॰ ନି॰ ୨.୩୩୯ ଆଦୟୋ] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ? କୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆଳାରୋ କାଲାମୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଦୀଘରତ୍ତଂ ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକୋ; ୟଂନୂନାହଂ ଆଳାରସ୍ସ କାଲାମସ୍ସ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ, ସୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଅନ୍ତରହିତା ଦେୱତା ଭଗୱତୋ ଆରୋଚେସି – ‘‘ସତ୍ତାହକାଲଙ୍କତୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଳାରୋ କାଲାମୋ’’ତି। ଭଗୱତୋପି ଖୋ ଞାଣଂ ଉଦପାଦି – ‘‘ସତ୍ତାହକାଲଙ୍କତୋ ଆଳାରୋ କାଲାମୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହାଜାନିୟୋ ଖୋ ଆଳାରୋ କାଲାମୋ; ସଚେ ହି ସୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ସୁଣେୟ୍ୟ, ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ? କୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଉଦକୋ [ଉଦ୍ଦକୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ରାମପୁତ୍ତୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଦୀଘରତ୍ତଂ ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକୋ; ୟଂନୂନାହଂ ଉଦକସ୍ସ ରାମପୁତ୍ତସ୍ସ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ, ସୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଅନ୍ତରହିତା ଦେୱତା ଭଗୱତୋ ଆରୋଚେସି – ‘‘ଅଭିଦୋସକାଲଙ୍କତୋ, ଭନ୍ତେ, ଉଦକୋ ରାମପୁତ୍ତୋ’’ତି। ଭଗୱତୋପି ଖୋ ଞାଣଂ ଉଦପାଦି – ‘‘ଅଭିଦୋସକାଲଙ୍କତୋ ଉଦକୋ ରାମପୁତ୍ତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହାଜାନିୟୋ ଖୋ ଉଦକୋ ରାମପୁତ୍ତୋ; ସଚେ ହି ସୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ସୁଣେୟ୍ୟ, ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନେୟ୍ୟା’’ତି
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟଂ? କୋ ଇମଂ ଧମ୍ମଂ ଖିପ୍ପମେୱ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ବହୁକାରା ଖୋ ମେ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ, ୟେ ମଂ ପଧାନପହିତତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠହିଂସୁ; ୟଂନୂନାହଂ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଠମଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କହଂ ନୁ ଖୋ ଏତରହି ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି? ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ଦିବ୍ବେନ ଚକ୍ଖୁନା ୱିସୁଦ୍ଧେନ ଅତିକ୍କନ୍ତମାନୁସକେନ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ବାରାଣସିୟଂ ୱିହରନ୍ତେ ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲାୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ବାରାଣସୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି।
୧୧ . ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଉପକୋ ଆଜୀୱକୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅନ୍ତରା ଚ ଗୟଂ ଅନ୍ତରା ଚ ବୋଧିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱିପ୍ପସନ୍ନାନି ଖୋ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଛୱିୱଣ୍ଣୋ ପରିୟୋଦାତୋ। କଂସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ? କୋ ୱା ତେ ସତ୍ଥା? କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେସୀ’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ଉପକଂ ଆଜୀୱକଂ ଗାଥାହି ଅଜ୍ଝଭାସି –
[ଧ॰ ପ॰ ୩୫୩; କଥା॰ ୪୦୫] ‘‘ସବ୍ବାଭିଭୂ ସବ୍ବୱିଦୂହମସ୍ମି,
ସବ୍ବେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅନୂପଲିତ୍ତୋ।
ସବ୍ବଞ୍ଜହୋ ତଣ୍ହାକ୍ଖୟେ ୱିମୁତ୍ତୋ,
ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞାୟ କମୁଦ୍ଦିସେୟ୍ୟଂ॥
[ମି॰ ପ॰ ୪.୫.୧୧ ମିଲିନ୍ଦପଞ୍ହେପି; କଥା॰ ୪୦୫] ‘‘ନ ମେ ଆଚରିୟୋ ଅତ୍ଥି, ସଦିସୋ ମେ ନ ୱିଜ୍ଜତି।
ସଦେୱକସ୍ମିଂ ଲୋକସ୍ମିଂ, ନତ୍ଥି ମେ ପଟିପୁଗ୍ଗଲୋ॥
[କଥା॰ ୪୦୫ କଥାୱତ୍ଥୁପାଳିୟମ୍ପି] ‘‘ଅହଞ୍ହି ଅରହା ଲୋକେ, ଅହଂ ସତ୍ଥା ଅନୁତ୍ତରୋ।
ଏକୋମ୍ହି ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ, ସୀତିଭୂତୋସ୍ମି ନିବ୍ବୁତୋ॥
[କଥା॰ ୪୦୫ କଥାୱତ୍ଥୁପାଳିୟମ୍ପି] ‘‘ଧମ୍ମଚକ୍କଂ ପୱତ୍ତେତୁଂ, ଗଚ୍ଛାମି କାସିନଂ ପୁରଂ।
ଅନ୍ଧୀଭୂତସ୍ମିଂ ଲୋକସ୍ମିଂ, ଆହଞ୍ଛଂ [ଆହଞ୍ଞିଂ (କ॰)] ଅମତଦୁନ୍ଦୁଭି’’ନ୍ତି॥
ୟଥା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ପଟିଜାନାସି, ଅରହସି ଅନନ୍ତଜିନୋତି।
[କଥା॰ ୪୦୫ କଥାୱତ୍ଥୁପାଳିୟମ୍ପି] ‘‘ମାଦିସା ୱେ ଜିନା ହୋନ୍ତି, ୟେ ପତ୍ତା ଆସୱକ୍ଖୟଂ।
ଜିତା ମେ ପାପକା ଧମ୍ମା, ତସ୍ମାହମୁପକ [ତସ୍ମାହମୁପକା (ସୀ॰)] ଜିନୋ’’ତି॥
ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଉପକୋ ଆଜୀୱକୋ ହୁପେୟ୍ୟପାୱୁସୋତି [ହୁୱେୟ୍ୟପାୱୁସୋ (ସୀ॰) ହୁୱେୟ୍ୟାୱୁସୋ (ସ୍ୟା॰)] ୱତ୍ୱା ସୀସଂ ଓକମ୍ପେତ୍ୱା ଉମ୍ମଗ୍ଗଂ ଗହେତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
୧୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ବାରାଣସୀ ଇସିପତନଂ ମିଗଦାୟୋ, ୟେନ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ; ଦିସ୍ୱାନ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ କତିକଂ [ଇଦଂ ପଦଂ କେସୁଚି ନତ୍ଥି] ସଣ୍ଠପେସୁଂ – ‘‘ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଆଗଚ୍ଛତି, ବାହୁଲ୍ଲିକୋ ପଧାନୱିବ୍ଭନ୍ତୋ ଆୱତ୍ତୋ ବାହୁଲ୍ଲାୟ। ସୋ ନେୱ ଅଭିୱାଦେତବ୍ବୋ, ନ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାତବ୍ବୋ, ନାସ୍ସ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ; ଅପି ଚ ଖୋ ଆସନଂ ଠପେତବ୍ବଂ, ସଚେ ସୋ ଆକଙ୍ଖିସ୍ସତି ନିସୀଦିସ୍ସତୀ’’ତି। ୟଥା ୟଥା ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମତି, ତଥା ତଥା [ତଥା ତଥା ତେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ସକାୟ କତିକାୟ ସଣ୍ଠାତୁଂ । ଅସଣ୍ଠହନ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ଏକୋ ଭଗୱତୋ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି, ଏକୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି, ଏକୋ ପାଦୋଦକଂ, ଏକୋ ପାଦପୀଠଂ, ଏକୋ ପାଦକଠଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି। ନିସୀଦି ଭଗୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ; ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେସି। ଅପିସ୍ସୁ [ଅପି ଚ ଖୋ (ପାସରାସିସୁତ୍ଥ)] ଭଗୱନ୍ତଂ ନାମେନ ଚ ଆୱୁସୋୱାଦେନ ଚ ସମୁଦାଚରନ୍ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତଂ ନାମେନ ଚ ଆୱୁସୋୱାଦେନ ଚ ସମୁଦାଚରଥ [ସମୁଦାଚରିତ୍ଥ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଅରହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ, ଓଦହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋତଂ, ଅମତମଧିଗତଂ, ଅହମନୁସାସାମି, ଅହଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି। ୟଥାନୁସିଟ୍ଠଂ ତଥା ପଟିପଜ୍ଜମାନା [ୟଥାନୁସିଟ୍ଠଂ ପଟିପଜ୍ଜମାନା (ସ୍ୟା॰)] ନଚିରସ୍ସେୱ – ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ କୁଲପୁତ୍ତା ସମ୍ମଦେୱ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜନ୍ତି ତଦନୁତ୍ତରଂ – ବ୍ରହ୍ମଚରିୟପରିୟୋସାନଂ ଦିଟ୍ଠେୱ ଧମ୍ମେ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରିସ୍ସଥା’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ତାୟପି ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ଗୋତମ, ଇରିୟାୟ [ଚରିୟାୟ (ସ୍ୟା॰)] , ତାୟ ପଟିପଦାୟ, ତାୟ ଦୁକ୍କରକାରିକାୟ ନେୱଜ୍ଝଗା ଉତ୍ତରି ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା [ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସଂ, କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ ଏତରହି, ବାହୁଲ୍ଲିକୋ ପଧାନୱିବ୍ଭନ୍ତୋ ଆୱତ୍ତୋ ବାହୁଲ୍ଲାୟ, ଅଧିଗମିସ୍ସସି ଉତ୍ତରି ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସ’’ନ୍ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତୋ ବାହୁଲ୍ଲିକୋ, ନ ପଧାନୱିବ୍ଭନ୍ତୋ, ନ ଆୱତ୍ତୋ ବାହୁଲ୍ଲାୟ; ଅରହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଓଦହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋତଂ, ଅମତମଧିଗତଂ, ଅହମନୁସାସାମି , ଅହଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି। ୟଥାନୁସିଟ୍ଠଂ ତଥା ପଟିପଜ୍ଜମାନା ନଚିରସ୍ସେୱ – ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ କୁଲପୁତ୍ତା ସମ୍ମଦେୱ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜନ୍ତି ତଦନୁତ୍ତରଂ – ବ୍ରହ୍ମଚରିୟପରିୟୋସାନଂ ଦିଟ୍ଠେୱଧମ୍ମେ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରିସ୍ସଥା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ…ପେ॰…। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ…ପେ॰…। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ତାୟପି ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ଗୋତମ, ଇରିୟାୟ, ତାୟ ପଟିପଦାୟ, ତାୟ ଦୁକ୍କରକାରିକାୟ ନେୱଜ୍ଝଗା ଉତ୍ତରି ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସଂ, କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ ଏତରହି, ବାହୁଲ୍ଲିକୋ ପଧାନୱିବ୍ଭନ୍ତୋ ଆୱତ୍ତୋ ବାହୁଲ୍ଲାୟ, ଅଧିଗମିସ୍ସସି ଉତ୍ତରି ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସ’’ନ୍ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିଜାନାଥ ମେ ନୋ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତୋ ପୁବ୍ବେ ଏୱରୂପଂ ପଭାୱିତମେତ’’ନ୍ତି [ଭାସିତମେତନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰) ଟୀକାୟୋ ଓଲୋକେତବ୍ବା] ? ‘‘ନୋହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’। ଅରହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ, ଓଦହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋତଂ, ଅମତମଧିଗତଂ, ଅହମନୁସାସାମି, ଅହଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି। ୟଥାନୁସିଟ୍ଠଂ ତଥା ପଟିପଜ୍ଜମାନା ନଚିରସ୍ସେୱ – ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ କୁଲପୁତ୍ତା ସମ୍ମଦେୱ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜନ୍ତି ତଦନୁତ୍ତରଂବ୍ରହ୍ମଚରିୟପରିୟୋସାନଂ ଦିଟ୍ଠେୱଧମ୍ମେ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରିସ୍ସଥାତି। ଅସକ୍ଖି ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ସଞ୍ଞାପେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସୁସ୍ସୂସିଂସୁ, ସୋତଂ ଓଦହିଂସୁ, ଅଞ୍ଞା ଚିତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠାପେସୁଂ।
୧୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
‘‘ [ସଂ॰ ନି॰ ୫.୧୦୮୧ ଆଦୟୋ] ଦ୍ୱେମେ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅନ୍ତା ପବ୍ବଜିତେନ ନ ସେୱିତବ୍ବା। କତମେ ଦ୍ୱେ [ଇଦଂ ପଦଦ୍ୱୟଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ? ୟୋ ଚାୟଂ କାମେସୁ କାମସୁଖଲ୍ଲିକାନୁୟୋଗୋ ହୀନୋ ଗମ୍ମୋ ପୋଥୁଜ୍ଜନିକୋ ଅନରିୟୋ ଅନତ୍ଥସଂହିତୋ, ୟୋ ଚାୟଂ ଅତ୍ତକିଲମଥାନୁୟୋଗୋ ଦୁକ୍ଖୋ ଅନରିୟୋ ଅନତ୍ଥସଂହିତୋ। ଏତେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଭୋ ଅନ୍ତେ ଅନୁପଗମ୍ମ, ମଜ୍ଝିମା ପଟିପଦା ତଥାଗତେନ ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧା, ଚକ୍ଖୁକରଣୀ ଞାଣକରଣୀ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମା ଚ ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଜ୍ଝିମା ପଟିପଦା ତଥାଗତେନ ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧା, ଚକ୍ଖୁକରଣୀ ଞାଣକରଣୀ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି? ଅୟମେୱ ଅରିୟୋ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକୋ ମଗ୍ଗୋ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି, ସମ୍ମାସଙ୍କପ୍ପୋ, ସମ୍ମାୱାଚା, ସମ୍ମାକମ୍ମନ୍ତୋ, ସମ୍ମାଆଜୀୱୋ, ସମ୍ମାୱାୟାମୋ, ସମ୍ମାସତି, ସମ୍ମାସମାଧି। ଅୟଂ ଖୋ ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଜ୍ଝିମା ପଟିପଦା ତଥାଗତେନ ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧା, ଚକ୍ଖୁକରଣୀ ଞାଣକରଣୀ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି।
୧୪ . ‘‘ଇଦଂ ଖୋ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ। ଜାତିପି ଦୁକ୍ଖା, ଜରାପି ଦୁକ୍ଖା, ବ୍ୟାଧିପି ଦୁକ୍ଖୋ, ମରଣମ୍ପି ଦୁକ୍ଖଂ, ଅପ୍ପିୟେହି ସମ୍ପୟୋଗୋ ଦୁକ୍ଖୋ, ପିୟେହି ୱିପ୍ପୟୋଗୋ ଦୁକ୍ଖୋ, ୟମ୍ପିଚ୍ଛଂ ନ ଲଭତି ତମ୍ପି ଦୁକ୍ଖଂ। ସଂଖିତ୍ତେନ, ପଞ୍ଚୁପାଦାନକ୍ଖନ୍ଧା [ପଞ୍ଚୁପାଦାନଖନ୍ଧାପି (କ)] ଦୁକ୍ଖା। ‘‘ଇଦଂ ଖୋ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ [ଏତ୍ଥ ‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚନ୍ତି ଆଦୀସୁ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟୋ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧୋତି ୱତ୍ତବ୍ବେ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧନ୍ତି ଲିଙ୍ଗୱିପଲ୍ଲାସୋ ତତୋ’’ତି ପଟିସମ୍ଭିଦାମଗ୍ଗଟ୍ଠକଥାୟଂ ୱୁତ୍ତଂ। ୱିସୁଦ୍ଧିମଗ୍ଗଟୀକାୟଂ ପନ ଉପ୍ପାଦୋ ଭୟନ୍ତିପାଠୱଣ୍ଣନାୟଂ ‘‘ସତିପି ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ପଦାନଂ ସମାନାଧିକରଣଭାୱେ ଲିଙ୍ଗଭେଦୋ ଗହିତୋ, ୟଥା ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟୋ ଅରିୟସଚ୍ଚ’’ନ୍ତି ୱୁତ୍ତଂ। ତେସୁ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟୋ ଅରିୟସଚ୍ଚ’’ନ୍ତି ସକଲିଙ୍ଗିକପାଠୋ ‘‘ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚ’’ନ୍ତି ପାଳିୟା ସମେତି।] ଅରିୟସଚ୍ଚଂ – ୟାୟଂ ତଣ୍ହା ପୋନୋବ୍ଭୱିକା [ପୋନୋଭୱିକା (କ॰)] ନନ୍ଦୀରାଗସହଗତା [ନନ୍ଦିରାଗସହଗତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତତ୍ରତତ୍ରାଭିନନ୍ଦିନୀ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – କାମତଣ୍ହା, ଭୱତଣ୍ହା, ୱିଭୱତଣ୍ହା।
‘‘ଇଦଂ ଖୋ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ – ୟୋ ତସ୍ସା ୟେୱ ତଣ୍ହାୟ ଅସେସୱିରାଗନିରୋଧୋ, ଚାଗୋ, ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗୋ, ମୁତ୍ତି, ଅନାଲୟୋ। ‘‘ଇଦଂ ଖୋ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚଂ – ଅୟମେୱ ଅରିୟୋ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକୋ ମଗ୍ଗୋ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି, ସମ୍ମାସଙ୍କପ୍ପୋ, ସମ୍ମାୱାଚା, ସମ୍ମାକମ୍ମନ୍ତୋ, ସମ୍ମାଆଜୀୱୋ, ସମ୍ମାୱାୟାମୋ, ସମ୍ମାସତି, ସମ୍ମାସମାଧି।
୧୫ . ‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି , ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ପରିଞ୍ଞେୟ୍ୟନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ପରିଞ୍ଞାତନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି।
‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ ଅରିୟସଚ୍ଚନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ପହାତବ୍ବନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ପହୀନନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି।
‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଂ ଅରିୟସଚ୍ଚନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ସଚ୍ଛିକାତବ୍ବନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ସଚ୍ଛିକତନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି।
‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଭାୱେତବ୍ବନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି। ତଂ ଖୋ ପନିଦଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଭାୱିତନ୍ତି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଅନନୁସ୍ସୁତେସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି, ଞାଣଂ ଉଦପାଦି, ପଞ୍ଞା ଉଦପାଦି, ୱିଜ୍ଜା ଉଦପାଦି, ଆଲୋକୋ ଉଦପାଦି।
୧୬ . ‘‘ୟାୱକୀୱଞ୍ଚ ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସୁ ଚତୂସୁ ଅରିୟସଚ୍ଚେସୁ ଏୱଂ ତିପରିୱଟ୍ଟଂ ଦ୍ୱାଦସାକାରଂ ୟଥାଭୂତଂ ଞାଣଦସ୍ସନଂ ନ ସୁୱିସୁଦ୍ଧଂ ଅହୋସି, ନେୱ ତାୱାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦେୱକେ ଲୋକେ ସମାରକେ ସବ୍ରହ୍ମକେ ସସ୍ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣିୟା ପଜାୟ ସଦେୱମନୁସ୍ସାୟ ଅନୁତ୍ତରଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୋଧିଂ ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧୋତି ପଚ୍ଚଞ୍ଞାସିଂ। ୟତୋ ଚ ଖୋ ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସୁ ଚତୂସୁ ଅରିୟସଚ୍ଚେସୁ ଏୱଂ ତିପରିୱଟ୍ଟଂ ଦ୍ୱାଦସାକାରଂ ୟଥାଭୂତଂ ଞାଣଦସ୍ସନଂ ସୁୱିସୁଦ୍ଧଂ ଅହୋସି, ଅଥାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦେୱକେ ଲୋକେ ସମାରକେ ସବ୍ରହ୍ମକେ ସସ୍ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣିୟା ପଜାୟ ସଦେୱମନୁସ୍ସାୟ ଅନୁତ୍ତରଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୋଧିଂ ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧୋତି [ଅଭିସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପଚ୍ଚଞ୍ଞାସିଂ। ଞାଣଞ୍ଚ ପନ ମେ ଦସ୍ସନଂ ଉଦପାଦି – ଅକୁପ୍ପା ମେ ୱିମୁତ୍ତି, ଅୟମନ୍ତିମା ଜାତି, ନତ୍ଥି ଦାନି ପୁନବ୍ଭୱୋ’’ତି। ଇଦମୱୋଚ ଭଗୱା ଅତ୍ତମନା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଭାସିତଂ ଅଭିନନ୍ଦୁନ୍ତି [ଇଦମୱୋଚ…ପେ॰… ଅଭିନନ୍ଦୁନ୍ତିୱାକ୍ୟଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ।
ଇମସ୍ମିଞ୍ଚ ପନ ୱେୟ୍ୟାକରଣସ୍ମିଂ ଭଞ୍ଞମାନେ ଆୟସ୍ମତୋ କୋଣ୍ଡଞ୍ଞସ୍ସ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମ’’ନ୍ତି।
୧୭ . ପୱତ୍ତିତେ ଚ ପନ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଚକ୍କେ, ଭୁମ୍ମା ଦେୱା ସଦ୍ଦମନୁସ୍ସାୱେସୁଂ – ‘‘ଏତଂ ଭଗୱତା ବାରାଣସିୟଂ ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ ଅନୁତ୍ତରଂ ଧମ୍ମଚକ୍କଂ ପୱତ୍ତିତଂ, ଅପ୍ପଟିୱତ୍ତିୟଂ ସମଣେନ ୱା ବ୍ରାହ୍ମଣେନ ୱା ଦେୱେନ ୱା ମାରେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମୁନା ୱା କେନଚି ୱା ଲୋକସ୍ମି’’ନ୍ତି। ଭୁମ୍ମାନଂ ଦେୱାନଂ ସଦ୍ଦଂ ସୁତ୍ୱା ଚାତୁମହାରାଜିକା ଦେୱା ସଦ୍ଦମନୁସ୍ସାୱେସୁଂ…ପେ॰… ଚାତୁମହାରାଜିକାନଂ ଦେୱାନଂ ସଦ୍ଦଂ ସୁତ୍ୱା ତାୱତିଂସା ଦେୱା…ପେ॰… ୟାମା ଦେୱା…ପେ॰… ତୁସିତା ଦେୱା…ପେ॰… ନିମ୍ମାନରତୀ ଦେୱା…ପେ॰… ପରନିମ୍ମିତୱସୱତ୍ତୀ ଦେୱା…ପେ॰… ବ୍ରହ୍ମକାୟିକା ଦେୱା ସଦ୍ଦମନୁସ୍ସାୱେସୁଂ – ‘‘ଏତଂ ଭଗୱତା ବାରାଣସିୟଂ ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ ଅନୁତ୍ତରଂ ଧମ୍ମଚକ୍କଂ ପୱତ୍ତିତଂ ଅପ୍ପଟିୱତ୍ତିୟଂ ସମଣେନ ୱା ବ୍ରାହ୍ମଣେନ ୱା ଦେୱେନ ୱା ମାରେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମୁନା ୱା କେନଚି ୱା ଲୋକସ୍ମି’’ନ୍ତି। ଇତିହ, ତେନ ଖଣେନ, ତେନ ଲୟେନ [ତେନ ଲୟେନାତି ପଦଦ୍ୱୟଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ତେନ ମୁହୁତ୍ତେନ ୟାୱ ବ୍ରହ୍ମଲୋକା ସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗଚ୍ଛି। ଅୟଞ୍ଚ ଦସସହସ୍ସିଲୋକଧାତୁ ସଂକମ୍ପି ସମ୍ପକମ୍ପି ସମ୍ପୱେଧି ; ଅପ୍ପମାଣୋ ଚ ଉଳାରୋ ଓଭାସୋ ଲୋକେ ପାତୁରହୋସି, ଅତିକ୍କମ୍ମ ଦେୱାନଂ ଦେୱାନୁଭାୱଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି – ‘‘ଅଞ୍ଞାସି ୱତ, ଭୋ କୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ, ଅଞ୍ଞାସି ୱତ ଭୋ କୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ’’ତି। ଇତି ହିଦଂ ଆୟସ୍ମତୋ କୋଣ୍ଡଞ୍ଞସ୍ସ ‘ଅଞ୍ଞାସିକୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ’ ତ୍ୱେୱ ନାମଂ ଅହୋସି।
୧୮ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅଞ୍ଞାସିକୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମୋ ପତ୍ତଧମ୍ମୋ ୱିଦିତଧମ୍ମୋ ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମୋ ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛୋ ୱିଗତକଥଂକଥୋ ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତୋ ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟଂ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏହି ଭିକ୍ଖୂ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚର ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
୧୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଦୱସେସେ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦି ଅନୁସାସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ୱପ୍ପସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ଭଦ୍ଦିୟସ୍ସ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦିୟମାନାନଂ ଅନୁସାସିୟମାନାନଂ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି।
ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଦୱସେସେ ଭିକ୍ଖୂ ନୀହାରଭତ୍ତୋ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦି ଅନୁସାସି। ୟଂ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଆହରନ୍ତି, ତେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗୋ ୟାପେତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ମହାନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ଅସ୍ସଜିସ୍ସ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦିୟମାନାନଂ ଅନୁସାସିୟମାନାନଂ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି । ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
୨୦ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
[ସଂ॰ ନି॰ ୩.୫୯ ଆଦୟୋ] ‘‘ରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନତ୍ତା। ରୂପଞ୍ଚ ହିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ତା ଅଭୱିସ୍ସ, ନୟିଦଂ ରୂପଂ ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲବ୍ଭେଥ ଚ ରୂପେ – ‘ଏୱଂ ମେ ରୂପଂ ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ରୂପଂ ମା ଅହୋସୀ’ତି। ୟସ୍ମା ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୂପଂ ଅନତ୍ତା, ତସ୍ମା ରୂପଂ ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତତି, ନ ଚ ଲବ୍ଭତି ରୂପେ – ‘ଏୱଂ ମେ ରୂପଂ ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ରୂପଂ ମା ଅହୋସୀ’ତି। ୱେଦନା, ଅନତ୍ତା। ୱେଦନା ଚ ହିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ତା ଅଭୱିସ୍ସ, ନୟିଦଂ ୱେଦନା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲବ୍ଭେଥ ଚ ୱେଦନାୟ – ‘ଏୱଂ ମେ ୱେଦନା ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ୱେଦନା ମା ଅହୋସୀ’ତି। ୟସ୍ମା ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱେଦନା ଅନତ୍ତା, ତସ୍ମା ୱେଦନା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତତି, ନ ଚ ଲବ୍ଭତି ୱେଦନାୟ – ‘ଏୱଂ ମେ ୱେଦନା ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ୱେଦନା ମା ଅହୋସୀ’ତି। ସଞ୍ଞା, ଅନତ୍ତା। ସଞ୍ଞା ଚ ହିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ତା ଅଭୱିସ୍ସ, ନୟିଦଂ ସଞ୍ଞା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲବ୍ଭେଥ ଚ ସଞ୍ଞାୟ – ‘ଏୱଂ ମେ ସଞ୍ଞା ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ସଞ୍ଞା ମା ଅହୋସୀ’ତି। ୟସ୍ମା ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଞ୍ଞା ଅନତ୍ତା, ତସ୍ମା ସଞ୍ଞା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତତି, ନ ଚ ଲବ୍ଭତି ସଞ୍ଞାୟ – ‘ଏୱଂ ମେ ସଞ୍ଞା ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ସଞ୍ଞା ମା ଅହୋସୀ’ତି। ସଙ୍ଖାରା, ଅନତ୍ତା। ସଙ୍ଖାରା ଚ ହିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ତା ଅଭୱିସ୍ସଂସୁ, ନୟିଦଂ [ନୟିମେ (କ॰)] ସଙ୍ଖାରା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତେୟ୍ୟୁଂ, ଲବ୍ଭେଥ ଚ ସଙ୍ଖାରେସୁ – ‘ଏୱଂ ମେ ସଙ୍ଖାରା ହୋନ୍ତୁ, ଏୱଂ ମେ ସଙ୍ଖାରା ମା ଅହେସୁ’ନ୍ତି। ୟସ୍ମା ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଖାରା ଅନତ୍ତା, ତସ୍ମା ସଙ୍ଖାରା ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି, ନ ଚ ଲବ୍ଭତି ସଙ୍ଖାରେସୁ – ‘ଏୱଂ ମେ ସଙ୍ଖାରା ହୋନ୍ତୁ, ଏୱଂ ମେ ସଙ୍ଖାରା ମା ଅହେସୁ’ନ୍ତି। ୱିଞ୍ଞାଣଂ, ଅନତ୍ତା। ୱିଞ୍ଞାଣଞ୍ଚ ହିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ତା ଅଭୱିସ୍ସ, ନୟିଦଂ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତେୟ୍ୟ , ଲବ୍ଭେଥ ଚ ୱିଞ୍ଞାଣେ – ‘ଏୱଂ ମେ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ମା ଅହୋସୀ’ତି। ୟସ୍ମା ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଞ୍ଞାଣଂ ଅନତ୍ତା, ତସ୍ମା ୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆବାଧାୟ ସଂୱତ୍ତତି, ନ ଚ ଲବ୍ଭତି ୱିଞ୍ଞାଣେ – ‘ଏୱଂ ମେ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ହୋତୁ, ଏୱଂ ମେ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ମା ଅହୋସୀ’ତି।
୨୧ . ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୂପଂ ନିଚ୍ଚଂ ୱା ଅନିଚ୍ଚଂ ୱାତି? ଅନିଚ୍ଚଂ, ଭନ୍ତେ । ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ତଂ ସୁଖଂ ୱାତି? ଦୁକ୍ଖଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିପରିଣାମଧମ୍ମଂ, କଲ୍ଲଂ ନୁ ତଂ ସମନୁପସ୍ସିତୁଂ – ଏତଂ ମମ, ଏସୋହମସ୍ମି, ଏସୋ ମେ ଅତ୍ତାତି? ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ। ୱେଦନା ନିଚ୍ଚା ୱା ଅନିଚ୍ଚା ୱାତି? ଅନିଚ୍ଚା, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ତଂ ସୁଖଂ ୱାତି? ଦୁକ୍ଖଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିପରିଣାମଧମ୍ମଂ, କଲ୍ଲଂ ନୁ ତଂ ସମନୁପସ୍ସିତୁଂ – ଏତଂ ମମ, ଏସୋହମସ୍ମି, ଏସୋ ମେ ଅତ୍ତାତି? ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ। ସଞ୍ଞା ନିଚ୍ଚା ୱା ଅନିଚ୍ଚା ୱାତି? ଅନିଚ୍ଚା, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ତଂ ସୁଖଂ ୱାତି? ଦୁକ୍ଖଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିପରିଣାମଧମ୍ମଂ, କଲ୍ଲଂ ନୁ ତଂ ସମନୁପସ୍ସିତୁଂ – ଏତଂ ମମ, ଏସୋହମସ୍ମି, ଏସୋ ମେ ଅତ୍ତାତି? ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ। ସଙ୍ଖାରା ନିଚ୍ଚା ୱା ଅନିଚ୍ଚା ୱାତି? ଅନିଚ୍ଚା, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ, ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ତଂ ସୁଖଂ ୱାତି? ଦୁକ୍ଖଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିପରିଣାମଧମ୍ମଂ, କଲ୍ଲଂ ନୁ ତଂ ସମନୁପସ୍ସିତୁଂ – ଏତଂ ମମ, ଏସୋହମସ୍ମି, ଏସୋ ମେ ଅତ୍ତାତି? ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ। ୱିଞ୍ଞାଣଂ ନିଚ୍ଚଂ ୱା ଅନିଚ୍ଚଂ ୱାତି? ଅନିଚ୍ଚଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ, ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ତଂ ସୁଖଂ ୱାତି? ଦୁକ୍ଖଂ, ଭନ୍ତେ। ୟଂ ପନାନିଚ୍ଚଂ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିପରିଣାମଧମ୍ମଂ, କଲ୍ଲଂ ନୁ ତଂ ସମନୁପସ୍ସିତୁଂ – ଏତଂ ମମ, ଏସୋହମସ୍ମି, ଏସୋ ମେ ଅତ୍ତାତି? ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ।
୨୨ . ‘‘ତସ୍ମାତିହ , ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଂ କିଞ୍ଚି ରୂପଂ ଅତୀତାନାଗତପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନଂ ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ୱା ବହିଦ୍ଧା ୱା ଓଳାରିକଂ ୱା ସୁଖୁମଂ ୱା ହୀନଂ ୱା ପଣୀତଂ ୱା ୟଂ ଦୂରେ [ୟଂ ଦୂରେ ୱା (ସ୍ୟା॰)] ସନ୍ତିକେ ୱା, ସବ୍ବଂ ରୂପଂ – ନେତଂ ମମ, ନେସୋହମସ୍ମି, ନ ମେସୋ ଅତ୍ତାତି – ଏୱମେତଂ ୟଥାଭୂତଂ ସମ୍ମପ୍ପଞ୍ଞାୟ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ୟା କାଚି ୱେଦନା ଅତୀତାନାଗତପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନା ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ୱା ବହିଦ୍ଧା ୱା ଓଳାରିକା ୱା ସୁଖୁମା ୱା ହୀନା ୱା ପଣୀତା ୱା ୟା ଦୂରେ ସନ୍ତିକେ ୱା, ସବ୍ବା ୱେଦନା – ନେତଂ ମମ, ନେସୋହମସ୍ମି, ନ ମେସୋ ଅତ୍ତାତି – ଏୱମେତଂ ୟଥାଭୂତଂ ସମ୍ମପ୍ପଞ୍ଞାୟ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ୟା କାଚି ସଞ୍ଞା ଅତୀତାନାଗତପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନା ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ୱା ବହିଦ୍ଧା ୱା ଓଳାରିକା ୱା ସୁଖୁମା ୱା ହୀନା ୱା ପଣୀତା ୱା ୟା ଦୂରେ ସନ୍ତିକେ ୱା, ସବ୍ବା ସଞ୍ଞା – ନେତଂ ମମ, ନେସୋହମସ୍ମି, ନ ମେସୋ ଅତ୍ତାତି – ଏୱମେତଂ ୟଥାଭୂତଂ ସମ୍ମପ୍ପଞ୍ଞାୟ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ୟେ କେଚି ସଙ୍ଖାରା ଅତୀତାନାଗତପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନା ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ୱା ବହିଦ୍ଧା ୱା ଓଳାରିକା ୱା ସୁଖୁମା ୱା ହୀନା ୱା ପଣୀତା ୱା ୟେ ଦୂରେ ସନ୍ତିକେ ୱା, ସବ୍ବେ ସଙ୍ଖାରା – ନେତଂ ମମ, ନେସୋହମସ୍ମି, ନ ମେସୋ ଅତ୍ତାତି – ଏୱମେତଂ ୟଥାଭୂତଂ ସମ୍ମପ୍ପଞ୍ଞାୟ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱିଞ୍ଞାଣଂ ଅତୀତାନାଗତପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନଂ ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ୱା ବହିଦ୍ଧା ୱା ଓଳାରିକଂ ୱା ସୁଖୁମଂ ୱା ହୀନଂ ୱା ପଣୀତଂ ୱା ୟଂ ଦୂରେ ସନ୍ତିକେ ୱା, ସବ୍ବଂ ୱିଞ୍ଞାଣଂ – ନେତଂ ମମ, ନେସୋହମସ୍ମି, ନ ମେସୋ ଅତ୍ତାତି – ଏୱମେତଂ ୟଥାଭୂତଂ ସମ୍ମପ୍ପଞ୍ଞାୟ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ।
୨୩ . ‘‘ଏୱଂ ପସ୍ସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁତୱା ଅରିୟସାୱକୋ ରୂପସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ୱେଦନାୟପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ସଞ୍ଞାୟପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ସଙ୍ଖାରେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ୱିଞ୍ଞାଣସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି; ନିବ୍ବିନ୍ଦଂ ୱିରଜ୍ଜତି; ୱିରାଗା ୱିମୁଚ୍ଚତି; ୱିମୁତ୍ତସ୍ମିଂ ୱିମୁତ୍ତମିତି ଞାଣଂ ହୋତି, ‘ଖୀଣା ଜାତି, ୱୁସିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କତଂ କରଣୀୟଂ, ନାପରଂ ଇତ୍ଥତ୍ତାୟା’ତି ପଜାନାତୀ’’ତି।
୨୪ . ଇଦମୱୋଚ ଭଗୱା। ଅତ୍ତମନା ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଭାସିତଂ ଅଭିନନ୍ଦୁନ୍ତି [ଅଭିନନ୍ଦୁଂ (ସ୍ୟା॰)] । ଇମସ୍ମିଞ୍ଚ ପନ ୱେୟ୍ୟାକରଣସ୍ମିଂ ଭଞ୍ଞମାନେ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତାନି ୱିମୁଚ୍ଚିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛ ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ହୋନ୍ତି।
ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିୟକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ପଠମଭାଣୱାରୋ।
୭. ପବ୍ବଜ୍ଜାକଥା
୨୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ବାରାଣସିୟଂ ୟସୋ ନାମ କୁଲପୁତ୍ତୋ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୋ ସୁଖୁମାଲୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ତୟୋ ପାସାଦା ହୋନ୍ତି – ଏକୋ ହେମନ୍ତିକୋ, ଏକୋ ଗିମ୍ହିକୋ, ଏକୋ ୱସ୍ସିକୋ। ସୋ ୱସ୍ସିକେ ପାସାଦେ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ [ୱସ୍ସିକେ ପାସାଦେ ୱସ୍ସିକେ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ (ସୀ॰)] ନିପ୍ପୁରିସେହି ତୂରିୟେହି ପରିଚାରୟମାନୋ ନ ହେଟ୍ଠାପାସାଦଂ ଓରୋହତି। ଅଥ ଖୋ ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ପଞ୍ଚହି କାମଗୁଣେହି ସମପ୍ପିତସ୍ସ ସମଙ୍ଗୀଭୂତସ୍ସ ପରିଚାରୟମାନସ୍ସ ପଟିକଚ୍ଚେୱ [ପଟିଗଚ୍ଚେୱ (ସୀ॰)] ନିଦ୍ଦା ଓକ୍କମି, ପରିଜନସ୍ସପି ନିଦ୍ଦା ଓକ୍କମି, ସବ୍ବରତ୍ତିୟୋ ଚ ତେଲପଦୀପୋ ଝାୟତି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ପବୁଜ୍ଝିତ୍ୱା ଅଦ୍ଦସ ସକଂ ପରିଜନଂ ସୁପନ୍ତଂ – ଅଞ୍ଞିସ୍ସା କଚ୍ଛେ ୱୀଣଂ, ଅଞ୍ଞିସ୍ସା କଣ୍ଠେ ମୁଦିଙ୍ଗଂ, ଅଞ୍ଞିସ୍ସା କଚ୍ଛେ ଆଳମ୍ବରଂ, ଅଞ୍ଞଂ ୱିକେସିକଂ, ଅଞ୍ଞଂ ୱିକ୍ଖେଳିକଂ, ଅଞ୍ଞା ୱିପ୍ପଲପନ୍ତିୟୋ, ହତ୍ଥପ୍ପତ୍ତଂ ସୁସାନଂ ମଞ୍ଞେ। ଦିସ୍ୱାନସ୍ସ ଆଦୀନୱୋ ପାତୁରହୋସି, ନିବ୍ବିଦାୟ ଚିତ୍ତଂ ସଣ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି – ‘‘ଉପଦ୍ଦୁତଂ ୱତ ଭୋ, ଉପସ୍ସଟ୍ଠଂ ୱତ ଭୋ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ସୁୱଣ୍ଣପାଦୁକାୟୋ ଆରୋହିତ୍ୱା ୟେନ ନିୱେସନଦ୍ୱାରଂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅମନୁସ୍ସା ଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରିଂସୁ – ମା ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ କୋଚି ଅନ୍ତରାୟମକାସି ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜ୍ଜାୟାତି । ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ୟେନ ନଗରଦ୍ୱାରଂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅମନୁସ୍ସା ଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରିଂସୁ – ମା ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ କୋଚି ଅନ୍ତରାୟମକାସି ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜ୍ଜାୟାତି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ୟେନ ଇସିପତନଂ ମିଗଦାୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି।
୨୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚଙ୍କମତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଚଙ୍କମା ଓରୋହିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ଭଗୱତୋ ଅୱିଦୂରେ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି – ‘‘ଉପଦ୍ଦୁତଂ ୱତ ଭୋ, ଉପସ୍ସଟ୍ଠଂ ୱତ ଭୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଦଂ ଖୋ, ୟସ, ଅନୁପଦ୍ଦୁତଂ, ଇଦଂ ଅନୁପସ୍ସଟ୍ଠଂ। ଏହି ୟସ, ନିସୀଦ, ଧମ୍ମଂ ତେ ଦେସେସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ – ଇଦଂ କିର ଅନୁପଦ୍ଦୁତଂ , ଇଦଂ ଅନୁପସ୍ସଟ୍ଠନ୍ତି ହଟ୍ଠୋ ଉଦଗ୍ଗୋ ସୁୱଣ୍ଣପାଦୁକାହି ଓରୋହିତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ, କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ କଲ୍ଲଚିତ୍ତଂ, ମୁଦୁଚିତ୍ତଂ, ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତଂ, ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତଂ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା ତଂ ପକାସେସି – ଦୁକ୍ଖଂ, ସମୁଦୟଂ, ନିରୋଧଂ, ମଗ୍ଗଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି।
୨୭ . ଅଥ ଖୋ ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ମାତା ପାସାଦଂ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ ୟେନ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପୁତ୍ତୋ ତେ, ଗହପତି, ୟସୋ ନ ଦିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଚତୁଦ୍ଦିସା ଅସ୍ସଦୂତେ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ସାମଂୟେୱ ୟେନ ଇସିପତନଂ ମିଗଦାୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ସୁୱଣ୍ଣପାଦୁକାନଂ ନିକ୍ଖେପଂ, ଦିସ୍ୱାନ ତଂୟେୱ ଅନୁଗମାସି [ଅନୁଗମା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ତଥାରୂପଂ ଇଦ୍ଧାଭିସଙ୍ଖାରଂ ଅଭିସଙ୍ଖରେୟ୍ୟଂ ୟଥା ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଇଧ ନିସିନ୍ନୋ ଇଧ ନିସିନ୍ନଂ ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ନ ପସ୍ସେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଥାରୂପଂ ଇଦ୍ଧାଭିସଙ୍ଖାରଂ ଅଭିସଙ୍ଖରେସି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅପି, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟା’’ତି? ତେନ ହି, ଗହପତି, ନିସୀଦ, ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଇଧ ନିସିନ୍ନୋ ଇଧ ନିସିନ୍ନଂ ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାସୀତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି – ଇଧେୱ କିରାହଂ ନିସିନ୍ନୋ ଇଧ ନିସିନ୍ନଂ ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି ହଟ୍ଠୋ ଉଦଗ୍ଗୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ, କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ କଲ୍ଲଚିତ୍ତଂ, ମୁଦୁଚିତ୍ତଂ, ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତଂ, ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତଂ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି – ଦୁକ୍ଖଂ, ସମୁଦୟଂ, ନିରୋଧଂ, ମଗ୍ଗଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ଏୱମେୱ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମୋ ପତ୍ତଧମ୍ମୋ ୱିଦିତଧମ୍ମୋ ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମୋ ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛୋ ୱିଗତକଥଂକଥୋ ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତୋ ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତଂ [ନିକୁଜ୍ଜିତଂ (କ॰)] ୱା ଉକ୍କୁଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ୱା ୱିୱରେୟ୍ୟ, ମୂଳ୍ହସ୍ସ ୱା ମଗ୍ଗଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଅନ୍ଧକାରେ ୱା ତେଲପଜ୍ଜୋତଂ ଧାରେୟ୍ୟ – ଚକ୍ଖୁମନ୍ତୋ ରୂପାନି ଦକ୍ଖନ୍ତୀତି – ଏୱମେୱଂ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ଧମ୍ମୋ ପକାସିତୋ। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତ’’ନ୍ତି । ସୋୱ ଲୋକେ ପଠମଂ ଉପାସକୋ ଅହୋସି ତେୱାଚିକୋ ।
୨୮ . ଅଥ ଖୋ ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ପିତୁନୋ ଧମ୍ମେ ଦେସିୟମାନେ ୟଥାଦିଟ୍ଠଂ ୟଥାୱିଦିତଂ ଭୂମିଂ ପଚ୍ଚୱେକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁଚ୍ଚି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟସସ୍ସ ଖୋ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ପିତୁନୋ ଧମ୍ମେ ଦେସିୟମାନେ ୟଥାଦିଟ୍ଠଂ ୟଥାୱିଦିତଂ ଭୂମିଂ ପଚ୍ଚୱେକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁତ୍ତଂ। ଅଭବ୍ବୋ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ହୀନାୟାୱତ୍ତିତ୍ୱା କାମେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ, ସେୟ୍ୟଥାପି ପୁବ୍ବେ ଅଗାରିକଭୂତୋ; ୟଂନୂନାହଂ ତଂ ଇଦ୍ଧାଭିସଙ୍ଖାରଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ଇଦ୍ଧାଭିସଙ୍ଖାରଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେସି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ୟସଂ କୁଲପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାତା ତେ ତାତ, ୟସ, ପରିଦେୱ [ପରିଦେୱୀ (କ॰)] ସୋକସମାପନ୍ନା, ଦେହି ମାତୁୟା ଜୀୱିତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଉଲ୍ଲୋକେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞସି, ଗହପତି, ୟସ୍ସ ସେକ୍ଖେନ ଞାଣେନ ସେକ୍ଖେନ ଦସ୍ସନେନ ଧମ୍ମୋ ଦିଟ୍ଠୋ ୱିଦିତୋ ସେୟ୍ୟଥାପି ତୟା? ତସ୍ସ ୟଥାଦିଟ୍ଠଂ ୟଥାୱିଦିତଂ ଭୂମିଂ ପଚ୍ଚୱେକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁତ୍ତଂ। ଭବ୍ବୋ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଗହପତି, ହୀନାୟାୱତ୍ତିତ୍ୱା କାମେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ ସେୟ୍ୟଥାପି ପୁବ୍ବେ ଅଗାରିକଭୂତୋ’’ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ୟସସ୍ସ ଖୋ, ଗହପତି, କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ସେକ୍ଖେନ ଞାଣେନ ସେକ୍ଖେନ ଦସ୍ସନେନ ଧମ୍ମୋ ଦିଟ୍ଠୋ ୱିଦିତୋ ସେୟ୍ୟଥାପି ତୟା। ତସ୍ସ ୟଥାଦିଟ୍ଠଂ ୟଥାୱିଦିତଂ ଭୂମିଂ ପଚ୍ଚୱେକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁତ୍ତଂ। ଅଭବ୍ବୋ ଖୋ, ଗହପତି, ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ହୀନାୟାୱତ୍ତିତ୍ୱା କାମେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ ସେୟ୍ୟଥାପି ପୁବ୍ବେ ଅଗାରିକଭୂତୋ’’ତି। ‘‘ଲାଭା, ଭନ୍ତେ, ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ, ସୁଲଦ୍ଧଂ, ଭନ୍ତେ, ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ, ୟଥା ୟସସ୍ସ କୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁତ୍ତଂ। ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଅଜ୍ଜତନାୟ ଭତ୍ତଂ ୟସେନ କୁଲପୁତ୍ତେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ ଅଚିରପକ୍କନ୍ତେ ସେଟ୍ଠିମ୍ହି ଗହପତିମ୍ହି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟଂ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏହି ଭିକ୍ଖୂ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚର ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସତ୍ତ ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ହୋନ୍ତି।
ୟସସ୍ସ ପବ୍ବଜ୍ଜା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ଆୟସ୍ମତା ୟସେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ୟେନ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ୟସସ୍ସ ମାତା ଚ ପୁରାଣଦୁତିୟିକା ଚ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ତାସଂ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ, କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ତା ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତା, ମୁଦୁଚିତ୍ତା, ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତା, ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତା, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା ତଂ ପକାସେସି – ଦୁକ୍ଖଂ, ସମୁଦୟଂ, ନିରୋଧଂ, ମଗ୍ଗଂ । ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ତାସଂ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି। ତା ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ…ପେ॰… ଏତା ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସିକାୟୋ ନୋ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତା ସରଣଂ ଗତା’’ତି। ତା ଚ ଲୋକେ ପଠମଂ ଉପାସିକା ଅହେସୁଂ ତେୱାଚିକା।
ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ୟସସ୍ସ ମାତା ଚ ପିତା ଚ ପୁରାଣଦୁତିୟିକା ଚ ଭଗୱନ୍ତଞ୍ଚ ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ ୟସଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା, ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ, ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତୋ ୟସସ୍ସ ମାତରଞ୍ଚ ପିତରଞ୍ଚ ପୁରାଣଦୁତିୟିକଞ୍ଚ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
୩୦ . ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ୟସସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ଗିହିସହାୟକା ବାରାଣସିୟଂ ସେଟ୍ଠାନୁସେଟ୍ଠୀନଂ କୁଲାନଂ ପୁତ୍ତା – ୱିମଲୋ, ସୁବାହୁ , ପୁଣ୍ଣଜି, ଗୱମ୍ପତି – ୟସୋ କିର କୁଲପୁତ୍ତୋ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋତି। ସୁତ୍ୱାନ ନେସଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ହି ନୂନ ସୋ ଓରକୋ ଧମ୍ମୱିନୟୋ, ନ ସା ଓରକା ପବ୍ବଜ୍ଜା, ୟତ୍ଥ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋ’’ତି। ତେ [ତେ ଚତ୍ତାରୋ ଜନା (କ॰)] ୟେନାୟସ୍ମା ୟସୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ୟସଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ୟସୋ ତେ ଚତ୍ତାରୋ ଗିହିସହାୟକେ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ୟସୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇମେ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଚତ୍ତାରୋ ଗିହିସହାୟକା ବାରାଣସିୟଂ ସେଟ୍ଠାନୁସେଟ୍ଠୀନଂ କୁଲାନଂ ପୁତ୍ତା – ୱିମଲୋ, ସୁବାହୁ, ପୁଣ୍ଣଜି, ଗୱମ୍ପତି। ଇମେ [ଇମେ ଚତ୍ତାରୋ (କ॰)] ଭଗୱା ଓୱଦତୁ ଅନୁସାସତୂ’’ତି । ତେସଂ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି, ୟଦା ତେ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତେ ମୁଦୁଚିତ୍ତେ ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତେ ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତେ ପସନ୍ନଚିତ୍ତେ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି ଦୁକ୍ଖଂ ସମୁଦୟଂ ନିରୋଧଂ ମଗ୍ଗଂ, ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ତେସଂ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି ‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦି ଅନୁସାସି। ତେସଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦିୟମାନାନଂ ଅନୁସାସିୟମାନାନଂ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତାନି ୱିମୁଚ୍ଚିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଏକାଦସ ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ହୋନ୍ତି।
ଚତୁଗିହିସହାୟକପବ୍ବଜ୍ଜା ନିଟ୍ଠିତା।
୩୧ . ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ୟସସ୍ସ ପଞ୍ଞାସମତ୍ତା ଗିହିସହାୟକା ଜାନପଦା ପୁବ୍ବାନୁପୁବ୍ବକାନଂ କୁଲାନଂ ପୁତ୍ତା – ୟସୋ କିର କୁଲପୁତ୍ତୋ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋତି। ସୁତ୍ୱାନ ନେସଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ହି ନୂନ ସୋ ଓରକୋ ଧମ୍ମୱିନୟୋ, ନ ସା ଓରକା ପବ୍ବଜ୍ଜା, ୟତ୍ଥ ୟସୋ କୁଲପୁତ୍ତୋ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋ’’ତି। ତେ ୟେନାୟସ୍ମା ୟସୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ୟସଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ୟସୋ ତେ ପଞ୍ଞାସମତ୍ତେ ଗିହିସହାୟକେ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ୟସୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇମେ ମେ, ଭନ୍ତେ, ପଞ୍ଞାସମତ୍ତା ଗିହିସହାୟକା ଜାନପଦା ପୁବ୍ବାନୁପୁବ୍ବକାନଂ କୁଲାନଂ ପୁତ୍ତା। ଇମେ ଭଗୱା ଓୱଦତୁ ଅନୁସାସତୂ’’ତି। ତେସଂ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ତେ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତେ ମୁଦୁଚିତ୍ତେ ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତେ ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତେ ପସନ୍ନଚିତ୍ତେ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି ଦୁକ୍ଖଂ ସମୁଦୟଂ ନିରୋଧଂ ମଗ୍ଗଂ, ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ତେସଂ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି। ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦି ଅନୁସାସି। ତେସଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ଓୱଦିୟମାନାନଂ ଅନୁସାସିୟମାନାନଂ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତାନି ୱିମୁଚ୍ଚିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଏକସଟ୍ଠି ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ହୋନ୍ତି।
ପଞ୍ଞାସଗିହିସହାୟକପବ୍ବଜ୍ଜା ନିଟ୍ଠିତା।
ନିଟ୍ଠିତା ଚ ପବ୍ବଜ୍ଜାକଥା।
୮. ମାରକଥା
୩୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି [ସଂ॰ ନି॰ ୧.୧୪୧ ମାରସଂୟୁତ୍ତେପି] – ‘‘ମୁତ୍ତାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା। ତୁମ୍ହେପି, ଭିକ୍ଖୱେ , ମୁତ୍ତା ସବ୍ବପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା। ଚରଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚାରିକଂ ବହୁଜନହିତାୟ ବହୁଜନସୁଖାୟ ଲୋକାନୁକମ୍ପାୟ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ମା ଏକେନ ଦ୍ୱେ ଅଗମିତ୍ଥ। ଦେସେଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମଂ ଆଦିକଲ୍ୟାଣଂ ମଜ୍ଝେକଲ୍ୟାଣଂ ପରିୟୋସାନକଲ୍ୟାଣଂ ସାତ୍ଥଂ ସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ କେୱଲପରିପୁଣ୍ଣଂ ପରିସୁଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ପକାସେଥ। ସନ୍ତି ସତ୍ତା ଅପ୍ପରଜକ୍ଖଜାତିକା , ଅସ୍ସୱନତା ଧମ୍ମସ୍ସ ପରିହାୟନ୍ତି, ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସ ଅଞ୍ଞାତାରୋ। ଅହମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେନ ଉରୁୱେଲା ସେନାନିଗମୋ ତେନୁପସଙ୍କମିସ୍ସାମି ଧମ୍ମଦେସନାୟା’’ତି।
୩୩ . ଅଥ ଖୋ ମାରୋ ପାପିମା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଗାଥାୟ ଅଜ୍ଝଭାସି –
‘‘ବଦ୍ଧୋସି ସବ୍ବପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା।
ମହାବନ୍ଧନବଦ୍ଧୋସି, ନ ମେ ସମଣ ମୋକ୍ଖସୀ’’ତି॥
‘‘ମୁତ୍ତାହଂ [ମୁତ୍ତୋହଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସବ୍ବପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା।
ମହାବନ୍ଧନମୁତ୍ତୋମ୍ହି, ନିହତୋ ତ୍ୱମସି ଅନ୍ତକାତି॥
[ସଂ॰ ନି॰ ୧.୧୫୧ ମାରସଂୟୁତ୍ତେପି] ‘‘ଅନ୍ତଲିକ୍ଖଚରୋ ପାସୋ, ୟ୍ୱାୟଂ ଚରତି ମାନସୋ।
ତେନ ତଂ ବାଧୟିସ୍ସାମି, ନ ମେ ସମଣ ମୋକ୍ଖସୀତି॥
[ସଂ॰ ନି॰ ୧.୧୧୫୧ ମାରସଂୟୁତ୍ତେପି] ‘‘ରୂପା ସଦ୍ଦା ରସା ଗନ୍ଧା, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବା ଚ ମନୋରମା।
ଏତ୍ଥ ମେ ୱିଗତୋ ଛନ୍ଦୋ, ନିହତୋ ତ୍ୱମସି ଅନ୍ତକା’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ମାରୋ ପାପିମା – ଜାନାତି ମଂ ଭଗୱା, ଜାନାତି ମଂ ସୁଗତୋତି ଦୁକ୍ଖୀ ଦୁମ୍ମନୋ
ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟୀତି।
ମାରକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୯. ପବ୍ବଜ୍ଜୂପସମ୍ପଦାକଥା
୩୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାଦିସା ନାନାଜନପଦା ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖେ ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖେ ଚ ଆନେନ୍ତି – ଭଗୱା ନେ ପବ୍ବାଜେସ୍ସତି ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସତୀତି। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ କିଲମନ୍ତି ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖା ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ଚ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାଦିସା ନାନାଜନପଦା ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖେ ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖେ ଚ ଆନେନ୍ତି – ଭଗୱା ନେ ପବ୍ବାଜେସ୍ସତି ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସତୀତି। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ କିଲମନ୍ତି ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖା ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ଚ। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ – ତୁମ୍ହେୱ ଦାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତାସୁ ତାସୁ ଦିସାସୁ ତେସୁ ତେସୁ ଜନପଦେସୁ ପବ୍ବାଜେଥ ଉପସମ୍ପାଦେଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୟନ୍ହସମୟଂ ପଟିସଲ୍ଲାନା ୱୁଟ୍ଠିତୋ ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘ଏତରହି ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାଦିସା ନାନାଜନପଦା ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖେ ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖେ ଚ ଆନେନ୍ତି ଭଗୱା ନେ ପବ୍ବାଜେସ୍ସତି ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସତୀତି, ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ କିଲମନ୍ତି ପବ୍ବଜ୍ଜାପେକ୍ଖା ଚ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ଚ, ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ ତୁମ୍ହେୱ ଦାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତାସୁ ତାସୁ ଦିସାସୁ ତେସୁ ତେସୁ ଜନପଦେସୁ ପବ୍ବାଜେଥ ଉପସମ୍ପାଦେଥା’’’ତି, ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତୁମ୍ହେୱ ଦାନି ତାସୁ ତାସୁ ଦିସାସୁ ତେସୁ ତେସୁ ଜନପଦେସୁ ପବ୍ବାଜେଥ ଉପସମ୍ପାଦେଥ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ –
ପଠମଂ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରାପେତ୍ୱା [ଓହାରେତ୍ୱା (କ॰)] , କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦାପେତ୍ୱା, ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କାରାପେତ୍ୱା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦାପେତ୍ୱା, ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦାପେତ୍ୱା, ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାପେତ୍ୱା, ଏୱଂ ୱଦେହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ଦୁତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ତତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମୀ’’ତି। ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ତୀହି ସରଣଗମନେହି ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି।
ତୀହି ସରଣଗମନେହି ଉପସମ୍ପଦାକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୦. ଦୁତିୟମାରକଥା
୩୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ [ୱସ୍ସଂୱୁତ୍ଥୋ (ସୀ॰)] ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି [ସଂ॰ ନି॰ ୧.୧୫୫] – ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋ ମନସିକାରା ୟୋନିସୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନା ଅନୁତ୍ତରା ୱିମୁତ୍ତି ଅନୁପ୍ପତ୍ତା, ଅନୁତ୍ତରା ୱିମୁତ୍ତି ସଚ୍ଛିକତା । ତୁମ୍ହେପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋ ମନସିକାରା ୟୋନିସୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନା ଅନୁତ୍ତରଂ ୱିମୁତ୍ତିଂ ଅନୁପାପୁଣାଥ, ଅନୁତ୍ତରଂ ୱିମୁତ୍ତିଂ ସଚ୍ଛିକରୋଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମାରୋ ପାପିମା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଗାଥାୟ ଅଜ୍ଝଭାସି –
‘‘ବଦ୍ଧୋସି ମାରପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା।
ମହାବନ୍ଧନବଦ୍ଧୋସି [ମାରବନ୍ଧନବଦ୍ଧୋସି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ନ ମେ ସମଣ ମୋକ୍ଖସୀ’’ତି॥
‘‘ମୁତ୍ତାହଂ ମାରପାସେହି, ୟେ ଦିବ୍ବା ୟେ ଚ ମାନୁସା।
ମହାବନ୍ଧନମୁତ୍ତୋମ୍ହି [ମାରବନ୍ଧନମୁତ୍ତୋମ୍ହି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ନିହତୋ ତ୍ୱମସି ଅନ୍ତକା’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ମାରୋ ପାପିମା – ଜାନାତି ମଂ ଭଗୱା, ଜାନାତି ମଂ ସୁଗତୋତି ଦୁକ୍ଖୀ ଦୁମ୍ମନୋ
ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟି।
ଦୁତିୟମାରକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧. ଭଦ୍ଦୱଗ୍ଗିୟୱତ୍ଥୁ
୩୬ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଉରୁୱେଲା ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ମଗ୍ଗା ଓକ୍କମ୍ମ ୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ୱନସଣ୍ଡୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଅଜ୍ଝୋଗାହେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସୀଦି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତିଂସମତ୍ତା ଭଦ୍ଦୱଗ୍ଗିୟା ସହାୟକା ସପଜାପତିକା ତସ୍ମିଂ ୱନସଣ୍ଡେ ପରିଚାରେନ୍ତି। ଏକସ୍ସ ପଜାପତି ନାହୋସି; ତସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ୱେସୀ ଆନୀତା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ୱେସୀ ତେସୁ ପମତ୍ତେସୁ ପରିଚାରେନ୍ତେସୁ ଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ପଲାୟିତ୍ଥ। ଅଥ ଖୋ ତେ ସହାୟକା ସହାୟକସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରୋନ୍ତା, ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଗୱେସନ୍ତା, ତଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସିନ୍ନଂ। ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅପି, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଏକଂ ଇତ୍ଥିଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟା’’ତି? ‘‘କିଂ ପନ ୱୋ, କୁମାରା, ଇତ୍ଥିୟା’’ତି? ‘‘ଇଧ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ତିଂସମତ୍ତା ଭଦ୍ଦୱଗ୍ଗିୟା ସହାୟକା ସପଜାପତିକା ଇମସ୍ମିଂ ୱନସଣ୍ଡେ ପରିଚାରିମ୍ହା। ଏକସ୍ସ ପଜାପତି ନାହୋସି; ତସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ୱେସୀ ଆନୀତା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା, ଭନ୍ତେ , ୱେସୀ ଅମ୍ହେସୁ ପମତ୍ତେସୁ ପରିଚାରେନ୍ତେସୁ ଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ପଲାୟିତ୍ଥ। ତେ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସହାୟକା ସହାୟକସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରୋନ୍ତା, ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଗୱେସନ୍ତା, ଇମଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଆହିଣ୍ଡାମା’’ତି। ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞଥ ୱୋ, କୁମାରା, କତମଂ ନୁ ଖୋ ତୁମ୍ହାକଂ ୱରଂ – ୟଂ ୱା ତୁମ୍ହେ ଇତ୍ଥିଂ ଗୱେସେୟ୍ୟାଥ, ୟଂ ୱା ଅତ୍ତାନଂ ଗୱେସେୟ୍ୟାଥା’’ତି? ‘‘ଏତଦେୱ, ଭନ୍ତେ, ଅମ୍ହାକଂ ୱରଂ ୟଂ ମୟଂ ଅତ୍ତାନଂ ଗୱେସେୟ୍ୟାମା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ୱୋ, କୁମାରା, ନିସୀଦଥ, ଧମ୍ମଂ ୱୋ ଦେସେସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ତେ ଭଦ୍ଦୱଗ୍ଗିୟା ସହାୟକା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ତେସଂ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି, ୟଦା ତେ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତେ ମୁଦୁଚିତ୍ତେ ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତେ ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତେ ପସନ୍ନଚିତ୍ତେ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି ଦୁକ୍ଖଂ ସମୁଦୟଂ ନିରୋଧଂ ମଗ୍ଗଂ, ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ତେସଂ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି ‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
ଭଦ୍ଦୱଗ୍ଗିୟସହାୟକାନଂ ୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଦୁତିୟଭାଣୱାରୋ।
୧୨. ଉରୁୱେଲପାଟିହାରିୟକଥା
୩୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଉରୁୱେଲା ତଦୱସରି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉରୁୱେଲାୟଂ ତୟୋ ଜଟିଲା ପଟିୱସନ୍ତି – ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ, ନଦୀକସ୍ସପୋ, ଗୟାକସ୍ସପୋତି। ତେସୁ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଜଟିଲସତାନଂ ନାୟକୋ ହୋତି, ୱିନାୟକୋ ଅଗ୍ଗୋ ପମୁଖୋ ପାମୋକ୍ଖୋ। ନଦୀକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତିଣ୍ଣଂ ଜଟିଲସତାନଂ ନାୟକୋ ହୋତି, ୱିନାୟକୋ ଅଗ୍ଗୋ ପମୁଖୋ ପାମୋକ୍ଖୋ। ଗୟାକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଜଟିଲସତାନଂ ନାୟକୋ ହୋତି, ୱିନାୟକୋ ଅଗ୍ଗୋ ପମୁଖୋ ପାମୋକ୍ଖୋ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ତେ, କସ୍ସପ , ଅଗରୁ, ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଅଗ୍ୟାଗାରେ’’ତି? ‘‘ନ ଖୋ ମେ, ମହାସମଣ, ଗରୁ, ଚଣ୍ଡେତ୍ଥ ନାଗରାଜା ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ ଘୋରୱିସୋ, ସୋ ତଂ ମା ୱିହେଠେସୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ତେ, କସ୍ସପ, ଅଗରୁ, ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଅଗ୍ୟାଗାରେ’’ତି? ‘‘ନ ଖୋ ମେ, ମହାସମଣ, ଗରୁ, ଚଣ୍ଡେତ୍ଥ ନାଗରାଜା ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ ଘୋରୱିସୋ, ସୋ ତଂ ମା ୱିହେଠେସୀ’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ତେ, କସ୍ସପ, ଅଗରୁ, ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଅଗ୍ୟାଗାରେ’’ତି? ‘‘ନ ଖୋ ମେ, ମହାସମଣ, ଗରୁ, ଚଣ୍ଡେତ୍ଥ ନାଗରାଜା ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ ଘୋରୱିସୋ, ସୋ ତଂ ମା ୱିହେଠେସୀ’’ତି। ‘‘ଅପ୍ପେୱ ମଂ ନ ୱିହେଠେୟ୍ୟ, ଇଙ୍ଘ ତ୍ୱଂ, କସ୍ସପ, ଅନୁଜାନାହି ଅଗ୍ୟାଗାର’’ନ୍ତି। ‘‘ୱିହର, ମହାସମଣ, ୟଥାସୁଖ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ତିଣସନ୍ଥାରକଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ନିସୀଦି ପଲ୍ଲଙ୍କଂ ଆଭୁଜିତ୍ୱା ଉଜୁଂ କାୟଂ ପଣିଧାୟ ପରିମୁଖଂ ସତିଂ ଉପଟ୍ଠପେତ୍ୱା।
୩୮ . ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୱିଟ୍ଠଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଦୁମ୍ମନୋ [ଦୁକ୍ଖୀ ଦୁମ୍ମନୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପଧୂପାୟି [ପଖୂପାସି (କ॰)] । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଇମସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଅନୁପହଚ୍ଚ ଛୱିଞ୍ଚ ଚମ୍ମଞ୍ଚ ମଂସଞ୍ଚ ନ୍ହାରୁଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠିଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠିମିଞ୍ଜଞ୍ଚ ତେଜସା ତେଜଂ ପରିୟାଦିୟେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଥାରୂପଂ ଇଦ୍ଧାଭିସଙ୍ଖାରଂ ଅଭିସଙ୍ଖରିତ୍ୱା ପଧୂପାୟି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ମକ୍ଖଂ ଅସହମାନୋ ପଜ୍ଜଲି। ଭଗୱାପି ତେଜୋଧାତୁଂ ସମାପଜ୍ଜିତ୍ୱା ପଜ୍ଜଲି। ଉଭିନ୍ନଂ ସଜୋତିଭୂତାନଂ ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ଆଦିତ୍ତଂ ୱିୟ ହୋତି ସମ୍ପଜ୍ଜଲିତଂ ସଜୋତିଭୂତଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଜଟିଲା ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ପରିୱାରେତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଭିରୂପୋ ୱତ ଭୋ ମହାସମଣୋ ନାଗେନ ୱିହେଠିୟତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଅନୁପହଚ୍ଚ ଛୱିଞ୍ଚ ଚମ୍ମଞ୍ଚ ମଂସଞ୍ଚ ନ୍ହାରୁଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠିଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠିମିଞ୍ଜଞ୍ଚ ତେଜସା ତେଜଂ ପରିୟାଦିୟିତ୍ୱା ପତ୍ତେ ପକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଦସ୍ସେସି – ‘‘ଅୟଂ ତେ, କସ୍ସପ, ନାଗୋ ପରିୟାଦିନ୍ନୋ [ପରିୟାଦିଣ୍ଣୋ (କ॰)] ଅସ୍ସ ତେଜସା ତେଜୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଚଣ୍ଡସ୍ସ ନାଗରାଜସ୍ସ ଇଦ୍ଧିମତୋ ଆସିୱିସସ୍ସ ଘୋରୱିସସ୍ସ ତେଜସା ତେଜଂ ପରିୟାଦିୟିସ୍ସତି, ନତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
ନେରଞ୍ଜରାୟଂ ଭଗୱା, ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଅୱୋଚ।
‘‘ସଚେ ତେ କସ୍ସପ ଅଗରୁ, ୱିହରେମୁ ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ ଅଗ୍ଗିସାଲମ୍ହୀ’’ତି [ଅଗ୍ଗିସରଣମ୍ହୀତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ॥
‘‘ନ ଖୋ ମେ ମହାସମଣ ଗରୁ।
ଫାସୁକାମୋୱ ତଂ ନିୱାରେମି।
ଚଣ୍ଡେତ୍ଥ ନାଗରାଜା।
ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ ଘୋରୱିସୋ।
‘‘ଅପ୍ପେୱ ମଂ ନ ୱିହେଠେୟ୍ୟ।
ଇଙ୍ଘ ତ୍ୱଂ କସ୍ସପ ଅନୁଜାନାହି ଅଗ୍ୟାଗାର’’ନ୍ତି।
ଦିନ୍ନନ୍ତି ନଂ ୱିଦିତ୍ୱା।
ଅଭୀତୋ [ଅସମ୍ଭୀତୋ (ସୀ॰)] ପାୱିସି ଭୟମତୀତୋ॥
ଦିସ୍ୱା ଇସିଂ ପୱିଟ୍ଠଂ, ଅହିନାଗୋ ଦୁମ୍ମନୋ ପଧୂପାୟି।
ସୁମନମନସୋ ଅଧିମନୋ [ଅୱିମନୋ (କତ୍ଥଚି), ନୱିମନୋ (ସ୍ୟା॰)] , ମନୁସ୍ସନାଗୋପି ତତ୍ଥ ପଧୂପାୟି॥
ମକ୍ଖଞ୍ଚ ଅସହମାନୋ, ଅହିନାଗୋ ପାୱକୋୱ ପଜ୍ଜଲି।
ତେଜୋଧାତୁସୁ କୁସଲୋ, ମନୁସ୍ସନାଗୋପି ତତ୍ଥ ପଜ୍ଜଲି॥
ଉଭିନ୍ନଂ ସଜୋତିଭୂତାନଂ।
ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ଆଦିତ୍ତଂ ହୋତି ସମ୍ପଜ୍ଜଲିତଂ ସଜୋତିଭୂତଂ।
ଉଦିଚ୍ଛରେ ଜଟିଲା।
‘‘ଅଭିରୂପୋ ୱତ ଭୋ ମହାସମଣୋ।
ନାଗେନ ୱିହେଠିୟତୀ’’ତି ଭଣନ୍ତି॥
ଅଥ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା [ଅଥ ରତ୍ତିୟା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଅଚ୍ଚୟେନ।
ହତା ନାଗସ୍ସ ଅଚ୍ଚିୟୋ ହୋନ୍ତି [ଅହିନାଗସ୍ସ ଅଚ୍ଚିୟୋ ନ ହୋନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ଇଦ୍ଧିମତୋ ପନ ଠିତା [ଇଦ୍ଧିମତୋ ପନୁଟ୍ଠିତା (ସୀ॰)] ।
ଅନେକୱଣ୍ଣା ଅଚ୍ଚିୟୋ ହୋନ୍ତି॥
ନୀଲା ଅଥ ଲୋହିତିକା।
ମଞ୍ଜିଟ୍ଠା ପୀତକା ଫଲିକୱଣ୍ଣାୟୋ।
ଅଙ୍ଗୀରସସ୍ସ କାୟେ।
ଅନେକୱଣ୍ଣା ଅଚ୍ଚିୟୋ ହୋନ୍ତି॥
ଅହିନାଗଂ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଦସ୍ସେସି।
‘‘ଅୟଂ ତେ କସ୍ସପ ନାଗୋ।
ପରିୟାଦିନ୍ନୋ ଅସ୍ସ ତେଜସା ତେଜୋ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱତୋ ଇମିନା ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟେନ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧେୱ, ମହାସମଣ, ୱିହର, ଅହଂ ତେ [ତେ ଉପଟ୍ଠାମି (ଇତିପି)] ଧୁୱଭତ୍ତେନା’’ତି।
ପଠମଂ ପାଟିହାରିୟଂ।
୪୦ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମସ୍ସ ଅୱିଦୂରେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି। ଅଥ ଖୋ ଚତ୍ତାରୋ ମହାରାଜାନୋ ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣା କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଚତୁଦ୍ଦିସା ଅଟ୍ଠଂସୁ ସେୟ୍ୟଥାପି ମହନ୍ତା ଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧା। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତଂ। କେ ନୁ ଖୋ ତେ, ମହାସମଣ, ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣା କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ତ୍ୱଂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ , ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଚତୁଦ୍ଦିସା ଅଟ୍ଠଂସୁ ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ମହନ୍ତା ଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧା’’ତି। ‘‘ଏତେ ଖୋ, କସ୍ସପ, ଚତ୍ତାରୋ ମହାରାଜାନୋ ୟେନାହଂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଚତ୍ତାରୋପି ମହାରାଜାନୋ ଉପସଙ୍କମିସ୍ସନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
ଦୁତିୟଂ ପାଟିହାରିୟଂ।
୪୧ . ଅଥ ଖୋ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣୋ କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି , ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି ସେୟ୍ୟଥାପି ମହାଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧୋ, ପୁରିମାହି ୱଣ୍ଣନିଭାହି ଅଭିକ୍କନ୍ତତରୋ ଚ ପଣୀତତରୋ ଚ। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତଂ। କୋ ନୁ ଖୋ ସୋ, ମହାସମଣ, ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣୋ କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ତ୍ୱଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି ସେୟ୍ୟଥାପି ମହାଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧୋ, ପୁରିମାହି ୱଣ୍ଣନିଭାହି ଅଭିକ୍କନ୍ତତରୋ ଚ ପଣୀତତରୋ ଚା’’ତି? ‘‘ଏସୋ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ୟେନାହଂ ତେନୁପସଙ୍କମି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ସକ୍କୋପି ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ଉପସଙ୍କମିସ୍ସତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
ତତିୟଂ ପାଟିହାରିୟଂ।
୪୨ . ଅଥ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣୋ କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି ସେୟ୍ୟଥାପି ମହାଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧୋ, ପୁରିମାହି ୱଣ୍ଣନିଭାହି ଅଭିକ୍କନ୍ତତରୋ ଚ ପଣୀତତରୋ ଚ। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତଂ। କୋ ନୁ ଖୋ ସୋ, ମହାସମଣ, ଅଭିକ୍କନ୍ତାୟ ରତ୍ତିୟା ଅଭିକ୍କନ୍ତୱଣ୍ଣୋ କେୱଲକପ୍ପଂ ୱନସଣ୍ଡଂ ଓଭାସେତ୍ୱା ୟେନ ତ୍ୱଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି ସେୟ୍ୟଥାପି ମହାଅଗ୍ଗିକ୍ଖନ୍ଧୋ, ପୁରିମାହି ୱଣ୍ଣନିଭାହି ଅଭିକ୍କନ୍ତତରୋ ଚ ପଣୀତତରୋ ଚା’’ତି? ‘‘ଏସୋ ଖୋ, କସ୍ସପ, ବ୍ରହ୍ମା ସହମ୍ପତି ୟେନାହଂ ତେନୁପସଙ୍କମି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ବ୍ରହ୍ମାପି ସହମ୍ପତି ଉପସଙ୍କମିସ୍ସତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
ଚତୁତ୍ଥଂ ପାଟିହାରିୟଂ।
୪୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ମହାୟଞ୍ଞୋ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତୋ ହୋତି, କେୱଲକପ୍ପା ଚ ଅଙ୍ଗମଗଧା ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଆଦାୟ ଅଭିକ୍କମିତୁକାମା ହୋନ୍ତି । ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ ମେ ମହାୟଞ୍ଞୋ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତୋ, କେୱଲକପ୍ପା ଚ ଅଙ୍ଗମଗଧା ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଆଦାୟ ଅଭିକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି। ସଚେ ମହାସମଣୋ ମହାଜନକାୟେ ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟଂ କରିସ୍ସତି , ମହାସମଣସ୍ସ ଲାଭସକ୍କାରୋ ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, ମମ ଲାଭସକ୍କାରୋ ପରିହାୟିସ୍ସତି। ଅହୋ ନୂନ ମହାସମଣୋ ସ୍ୱାତନାୟ ନାଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଉତ୍ତରକୁରୁଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତତୋ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆହରିତ୍ୱା ଅନୋତତ୍ତଦହେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତତ୍ଥେୱ ଦିୱାୱିହାରଂ ଅକାସି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତଂ। କିଂ ନୁ ଖୋ, ମହାସମଣ, ହିୟ୍ୟୋ ନାଗମାସି? ଅପି ଚ ମୟଂ ତଂ ସରାମ – କିଂ ନୁ ଖୋ ମହାସମଣୋ ନାଗଚ୍ଛତୀତି? ଖାଦନୀୟସ୍ସ ଚ ଭୋଜନୀୟସ୍ସ ଚ ତେ ପଟିୱୀସୋ [ପଟିୱିଂସୋ (ସୀ॰), ପଟିୱିସୋ (ସ୍ୟା॰)] ଠପିତୋ’’ତି। ନନୁ ତେ, କସ୍ସପ, ଏତଦହୋସି – ‘‘‘ଏତରହି ଖୋ ମେ ମହାୟଞ୍ଞୋ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତୋ, କେୱଲକପ୍ପା ଚ ଅଙ୍ଗମଗଧା ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଆଦାୟ ଅଭିକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି, ସଚେ ମହାସମଣୋ ମହାଜନକାୟେ ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟଂ କରିସ୍ସତି, ମହାସମଣସ୍ସ ଲାଭସକ୍କାରୋ ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, ମମ ଲାଭସକ୍କାରୋ ପରିହାୟିସ୍ସତି, ଅହୋ ନୂନ ମହାସମଣୋ ସ୍ୱାତନାୟ ନାଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, କସ୍ସପ, ତୱ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କଂ ଅଞ୍ଞାୟ ଉତ୍ତରକୁରୁଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତତୋ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆହରିତ୍ୱା ଅନୋତତ୍ତଦହେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତତ୍ଥେୱ ଦିୱାୱିହାରଂ ଅକାସି’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଚେତସାପି ଚିତ୍ତଂ ପଜାନିସ୍ସତି , ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
ପଞ୍ଚମଂ ପାଟିହାରିୟଂ।
୪୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତୋ ପଂସୁକୂଲଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତ୍ଥ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ଧୋୱେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ପାଣିନା ପୋକ୍ଖରଣିଂ ଖଣିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ଧୋୱତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ପରିମଦ୍ଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ମହତିଂ ସିଲଂ ଉପନିକ୍ଖିପି – ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ପରିମଦ୍ଦତୂତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ [ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ (କ॰)] ଆଲମ୍ବିତ୍ୱା ଉତ୍ତରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ କକୁଧେ ଅଧିୱତ୍ଥା ଦେୱତା ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ସାଖଂ ଓନାମେସି – ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଆଲମ୍ବିତ୍ୱା ଉତ୍ତରତୂତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ମହତିଂ ସିଲଂ ଉପନିକ୍ଖିପି – ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୂତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କାଲୋ , ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତଂ। କିଂ ନୁ ଖୋ, ମହାସମଣ, ନାୟଂ ପୁବ୍ବେ ଇଧ ପୋକ୍ଖରଣୀ, ସାୟଂ ଇଧ ପୋକ୍ଖରଣୀ। ନୟିମା ସିଲା ପୁବ୍ବେ ଉପନିକ୍ଖିତ୍ତା। କେନିମା ସିଲା ଉପନିକ୍ଖିତ୍ତା? ନୟିମସ୍ସ କକୁଧସ୍ସ ପୁବ୍ବେ ସାଖା ଓନତା, ସାୟଂ ସାଖା ଓନତା’’ତି। ଇଧ ମେ, କସ୍ସପ, ପଂସୁକୂଲଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଅହୋସି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, କସ୍ସପ, ଏତଦହୋସି – ‘‘କତ୍ଥ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ଧୋୱେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ମମ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ପାଣିନା ପୋକ୍ଖରଣିଂ ଖଣିତ୍ୱା ମଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ଧୋୱତୂ’’ତି। ସାୟଂ କସ୍ସପ ଅମନୁସ୍ସେନ ପାଣିନା ଖଣିତା ପୋକ୍ଖରଣୀ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, କସ୍ସପ, ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ପରିମଦ୍ଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ମମ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ମହତିଂ ସିଲଂ ଉପନିକ୍ଖିପି – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ପରିମଦ୍ଦତୂ’’ତି। ସାୟଂ କସ୍ସପ ଅମନୁସ୍ସେନ ଉପନିକ୍ଖିତ୍ତା ସିଲା। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, କସ୍ସପ, ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଆଲମ୍ବିତ୍ୱା ଉତ୍ତରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ, କସ୍ସପ, କକୁଧେ ଅଧିୱତ୍ଥା ଦେୱତା ଜ ମମ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ସାଖଂ ଓନାମେସି – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଆଲମ୍ବିତ୍ୱା ଉତ୍ତରତୂ’’ତି। ସ୍ୱାୟଂ ଆହରହତ୍ଥୋ କକୁଧୋ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, କସ୍ସପ, ଏତଦହୋସି – ‘‘କିମ୍ହି ନୁ ଖୋ ଅହଂ ପଂସୁକୂଲଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ମମ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ମହତିଂ ସିଲଂ ଉପନିକ୍ଖିପି – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଂସୁକୂଲଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୂ’’ତି । ସାୟଂ କସ୍ସପ ଅମନୁସ୍ସେନ ଉପନିକ୍ଖିତ୍ତା ସିଲାତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ସକ୍କୋପି ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରିସ୍ସତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚେସି – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, କସ୍ସପ, ଆୟାମହ’’ନ୍ତି ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ୟାୟ ଜମ୍ବୁୟା ‘ଜମ୍ବୁଦୀପୋ’ ପଞ୍ଞାୟତି, ତତୋ ଫଲଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସୀଦି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କତମେନ ତ୍ୱଂ, ମହାସମଣ, ମଗ୍ଗେନ ଆଗତୋ? ଅହଂ ତୟା ପଠମତରଂ ପକ୍କନ୍ତୋ, ସୋ ତ୍ୱଂ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନୋ’’ତି। ‘‘ଇଧାହଂ, କସ୍ସପ, ତଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ୟାୟ ଜମ୍ବୁୟା ‘ଜମ୍ବୁଦୀପୋ’ ପଞ୍ଞାୟତି, ତତୋ ଫଲଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନୋ। ଇଦଂ ଖୋ, କସ୍ସପ, ଜମ୍ବୁଫଲଂ ୱଣ୍ଣସମ୍ପନ୍ନଂ ଗନ୍ଧସମ୍ପନ୍ନଂ ରସସମ୍ପନ୍ନଂ। ସଚେ ଆକଙ୍ଖସି ପରିଭୁଞ୍ଜା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ମହାସମଣ, ତ୍ୱଂୟେୱ ତଂ ଅରହସି , ତ୍ୱଂୟେୱ ତଂ [ତ୍ୱଂୟେୱେତଂ ଆହରସି, ତ୍ୱଂୟେୱେତଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପରିଭୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ମଂ ପଠମତରଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ୟାୟ ଜମ୍ବୁୟା ‘ଜମ୍ବୁଦୀପୋ’ ପଞ୍ଞାୟତି, ତତୋ ଫଲଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସୀଦିସ୍ସତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ତସ୍ମିଂୟେୱ ୱନସଣ୍ଡେ ୱିହାସି।
୪୫ . ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚେସି – ‘‘କାଲୋ, ମହାସମଣ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, କସ୍ସପ, ଆୟାମହନ୍ତି ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ୟାୟ ଜମ୍ବୁୟା ‘ଜମ୍ବୁଦୀପୋ’ ପଞ୍ଞାୟତି, ତସ୍ସା ଅୱିଦୂରେ ଅମ୍ବୋ…ପେ॰… ତସ୍ସା ଅୱିଦୂରେ ଆମଲକୀ…ପେ॰… ତସ୍ସା ଅୱିଦୂରେ ହରୀତକୀ…ପେ॰… ତାୱତିଂସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକପୁପ୍ଫଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସୀଦି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କତମେନ ତ୍ୱଂ, ମହାସମଣ, ମଗ୍ଗେନ ଆଗତୋ? ଅହଂ ତୟା ପଠମତରଂ ପକ୍କନ୍ତୋ, ସୋ ତ୍ୱଂ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନୋ’’ତି। ‘‘ଇଧାହଂ , କସ୍ସପ, ତଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ତାୱତିଂସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକପୁପ୍ଫଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସିନ୍ନୋ। ଇଦଂ ଖୋ, କସ୍ସପ, ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକପୁପ୍ଫଂ ୱଣ୍ଣସମ୍ପନ୍ନଂ ଗନ୍ଧସମ୍ପନ୍ନଂ [ସୁଗନ୍ଧିକଂ (କ॰)] । (ସଚେ ଆକଙ୍ଖସି ଗଣ୍ହା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ମହାସମଣ, ତ୍ୱଂୟେୱ ତଂ ଅରହସି, ତ୍ୱଂୟେୱ ତଂ ଗଣ୍ହା’’ତି) [( ) ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] । ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ମଂ ପଠମତରଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ତାୱତିଂସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକପୁପ୍ଫଂ ଗହେତ୍ୱା ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରେ ନିସୀଦିସ୍ସତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୪୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଜଟିଲା ଅଗ୍ଗିଂ ପରିଚରିତୁକାମା ନ ସକ୍କୋନ୍ତି କଟ୍ଠାନି ଫାଲେତୁଂ । ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଜଟିଲାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ମହାସମଣସ୍ସ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ୟଥା ମୟଂ ନ ସକ୍କୋମ କଟ୍ଠାନି ଫାଲେତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଫାଲିୟନ୍ତୁ, କସ୍ସପ, କଟ୍ଠାନୀ’’ତି। ‘‘ଫାଲିୟନ୍ତୁ, ମହାସମଣା’’ତି। ସକିଦେୱ ପଞ୍ଚ କଟ୍ଠସତାନି ଫାଲିୟିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ କଟ୍ଠାନିପି ଫାଲିୟିସ୍ସନ୍ତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୪୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଜଟିଲା ଅଗ୍ଗିଂ ପରିଚରିତୁକାମା ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ଅଗ୍ଗିଂ ଉଜ୍ଜଲେତୁଂ [ଜାଲେତୁଂ (ସୀ॰), ଉଜ୍ଜଲିତୁଂ (କ॰)] । ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଜଟିଲାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ମହାସମଣସ୍ସ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ୟଥା ମୟଂ ନ ସକ୍କୋମ ଅଗ୍ଗିଂ ଉଜ୍ଜଲେତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଉଜ୍ଜଲିୟନ୍ତୁ, କସ୍ସପ, ଅଗ୍ଗୀ’’ତି। ‘‘ଉଜ୍ଜଲିୟନ୍ତୁ, ମହାସମଣା’’ତି। ସକିଦେୱ ପଞ୍ଚ ଅଗ୍ଗିସତାନି ଉଜ୍ଜଲିୟିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଅଗ୍ଗୀପି ଉଜ୍ଜଲିୟିସ୍ସନ୍ତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୪୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଜଟିଲା ଅଗ୍ଗିଂ ପରିଚରିତ୍ୱା ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ଅଗ୍ଗିଂ ୱିଜ୍ଝାପେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଜଟିଲାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ମହାସମଣସ୍ସ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ୟଥା ମୟଂ ନ ସକ୍କୋମ ଅଗ୍ଗିଂ ୱିଜ୍ଝାପେତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱିଜ୍ଝାୟନ୍ତୁ, କସ୍ସପ, ଅଗ୍ଗୀ’’ତି। ‘‘ୱିଜ୍ଝାୟନ୍ତୁ, ମହାସମଣା’’ତି। ସକିଦେୱ ପଞ୍ଚ ଅଗ୍ଗିସତାନି ୱିଜ୍ଝାୟିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଅଗ୍ଗୀପି ୱିଜ୍ଝାୟିସ୍ସନ୍ତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୪୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଜଟିଲା ସୀତାସୁ ହେମନ୍ତିକାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ଅନ୍ତରଟ୍ଠକାସୁ ହିମପାତସମୟେ ନଜ୍ଜା ନେରଞ୍ଜରାୟ ଉମ୍ମୁଜ୍ଜନ୍ତିପି, ନିମୁଜ୍ଜନ୍ତିପି, ଉମ୍ମୁଜ୍ଜନନିମୁଜ୍ଜନମ୍ପି କରୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପଞ୍ଚମତ୍ତାନି ମନ୍ଦାମୁଖିସତାନି ଅଭିନିମ୍ମିନି, ୟତ୍ଥ ତେ ଜଟିଲା ଉତ୍ତରିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେସୁଂ । ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଜଟିଲାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ମହାସମଣସ୍ସ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ୟଥୟିମା ମନ୍ଦାମୁଖିୟୋ ନିମ୍ମିତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ତାୱ ବହୂ ମନ୍ଦାମୁଖିୟୋପି ଅଭିନିମ୍ମିନିସ୍ସତି, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୫୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମହା ଅକାଲମେଘୋ ପାୱସ୍ସି, ମହା ଉଦକୱାହକୋ ସଞ୍ଜାୟି। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ଭଗୱା ୱିହରତି, ସୋ ପଦେସୋ ଉଦକେନ ନ ଓତ୍ଥଟୋ [ଉଦକେନ ଓତ୍ଥଟୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ସମନ୍ତା ଉଦକଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ମଜ୍ଝେ ରେଣୁହତାୟ ଭୂମିୟା ଚଙ୍କମେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସମନ୍ତା ଉଦକଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ମଜ୍ଝେ ରେଣୁହତାୟ ଭୂମିୟା ଚଙ୍କମି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ – ମାହେୱ ଖୋ ମହାସମଣୋ ଉଦକେନ ୱୂଳ୍ହୋ ଅହୋସୀତି ନାୱାୟ ସମ୍ବହୁଲେହି ଜଟିଲେହି ସଦ୍ଧିଂ ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ଭଗୱା ୱିହରତି ତଂ ପଦେସଂ ଅଗମାସି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ସମନ୍ତା ଉଦକଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ମଜ୍ଝେ ରେଣୁହତାୟ ଭୂମିୟା ଚଙ୍କମନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଦଂ ନୁ ତ୍ୱଂ, ମହାସମଣା’’ତି? ‘‘ଅୟମହମସ୍ମି [ଆମ ଅହମସ୍ମି (ସ୍ୟା॰)] , କସ୍ସପା’’ତି ଭଗୱା ୱେହାସଂ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ନାୱାୟ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଉଦକମ୍ପି ନ ପୱାହିସ୍ସତି [ନପ୍ପସହିସ୍ସତି (ସୀ॰)] , ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’’ନ୍ତି।
୫୧ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଚିରମ୍ପି ଖୋ ଇମସ୍ସ ମୋଘପୁରିସସ୍ସ ଏୱଂ ଭୱିସ୍ସତି – ‘ମହିଦ୍ଧିକୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ ମହାନୁଭାୱୋ, ନ ତ୍ୱେୱ ଚ ଖୋ ଅରହା ୟଥା ଅହ’ନ୍ତି; ୟଂନୂନାହଂ ଇମଂ ଜଟିଲଂ ସଂୱେଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଜଟିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନେୱ ଚ ଖୋ ତ୍ୱଂ, କସ୍ସପ, ଅରହା, ନାପି ଅରହତ୍ତମଗ୍ଗସମାପନ୍ନୋ। ସାପି ତେ ପଟିପଦା ନତ୍ଥି, ୟାୟ ତ୍ୱଂ ଅରହା ୱା ଅସ୍ସସି, ଅରହତ୍ତମଗ୍ଗଂ ୱା ସମାପନ୍ନୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟଂ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ତ୍ୱଂ ଖୋସି, କସ୍ସପ, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଜଟିଲସତାନଂ ନାୟକୋ ୱିନାୟକୋ ଅଗ୍ଗୋ ପମୁଖୋ ପାମୋକ୍ଖୋ। ତେପି ତାୱ ଅପଲୋକେହି, ୟଥା ତେ ମଞ୍ଞିସ୍ସନ୍ତି ତଥା ତେ କରିସ୍ସନ୍ତୀତି। ଅଥ ଖୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ ୟେନ ତେ ଜଟିଲା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଜଟିଲେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ , ଭୋ, ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ, ୟଥା ଭୱନ୍ତୋ ମଞ୍ଞନ୍ତି ତଥା କରୋନ୍ତୂ’’ତି। ‘‘ଚିରପଟିକା ମୟଂ, ଭୋ, ମହାସମଣେ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନା, ସଚେ ଭୱଂ, ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସତି, ସବ୍ବେୱ ମୟଂ ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଜଟିଲା କେସମିସ୍ସଂ ଜଟାମିସ୍ସଂ ଖାରିକାଜମିସ୍ସଂ ଅଗ୍ଗିହୁତମିସ୍ସଂ ଉଦକେ ପୱାହେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
୫୨ . ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ନଦୀକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ କେସମିସ୍ସଂ ଜଟାମିସ୍ସଂ ଖାରିକାଜମିସ୍ସଂ ଅଗ୍ଗିହୁତମିସ୍ସଂ ଉଦକେ ୱୁୟ୍ହମାନେ, ଦିସ୍ୱାନସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମାହେୱ ମେ ଭାତୁନୋ ଉପସଗ୍ଗୋ ଅହୋସୀ’’ତି। ଜଟିଲେ ପାହେସି – ଗଚ୍ଛଥ ମେ ଭାତରଂ ଜାନାଥାତି। ସାମଞ୍ଚ ତୀହି ଜଟିଲସତେହି ସଦ୍ଧିଂ ୟେନାୟସ୍ମା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଦଂ ନୁ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସେୟ୍ୟୋ’’ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ଇଦଂ ସେୟ୍ୟୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଜଟିଲା କେସମିସ୍ସଂ ଜଟାମିସ୍ସଂ ଖାରିକାଜମିସ୍ସଂ ଅଗ୍ଗିହୁତମିସ୍ସଂ ଉଦକେ ପୱାହେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
୫୩ . ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଗୟାକସ୍ସପୋ ଜଟିଲୋ କେସମିସ୍ସଂ ଜଟାମିସ୍ସଂ ଖାରିକାଜମିସ୍ସଂ ଅଗ୍ଗିହୁତମିସ୍ସଂ ଉଦକେ ୱୁୟ୍ହମାନେ, ଦିସ୍ୱାନସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମାହେୱ ମେ ଭାତୂନଂ ଉପସଗ୍ଗୋ ଅହୋସୀ’’ତି। ଜଟିଲେ ପାହେସି – ଗଚ୍ଛଥ ମେ ଭାତରୋ ଜାନାଥାତି। ସାମଞ୍ଚ ଦ୍ୱୀହି ଜଟିଲସତେହି ସଦ୍ଧିଂ ୟେନାୟସ୍ମା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଦଂ ନୁ ଖୋ, କସ୍ସପ, ସେୟ୍ୟୋ’’ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ଇଦଂ ସେୟ୍ୟୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଜଟିଲା କେସମିସ୍ସଂ ଜଟାମିସ୍ସଂ ଖାରିକାଜମିସ୍ସଂ ଅଗ୍ଗିହୁତମିସ୍ସଂ ଉଦକେ ପୱାହେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
ଭଗୱତୋ ଅଧିଟ୍ଠାନେନ ପଞ୍ଚ କଟ୍ଠସତାନି ନ ଫାଲିୟିଂସୁ, ଫାଲିୟିଂସୁ; ଅଗ୍ଗୀ ନ ଉଜ୍ଜଲିୟିଂସୁ, ଉଜ୍ଜଲିୟିଂସୁ; ନ ୱିଜ୍ଝାୟିଂସୁ, ୱିଜ୍ଝାୟିଂସୁ; ପଞ୍ଚମନ୍ଦାମୁଖିସତାନି ଅଭିନିମ୍ମିନି। ଏତେନ ନୟେନ ଅଡ୍ଢୁଡ୍ଢପାଟିହାରିୟସହସ୍ସାନି ହୋନ୍ତି।
୫୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉରୁୱେଲାୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଗୟାସୀସଂ ତେନ ପକ୍କାମି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସହସ୍ସେନ ସବ୍ବେହେୱ ପୁରାଣଜଟିଲେହି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଗୟାୟଂ ୱିହରତି ଗୟାସୀସେ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସହସ୍ସେନ। ତତ୍ର ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
[ସଂ॰ ନି॰ ୪.୨୯] ‘‘ସବ୍ବଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଦିତ୍ତଂ। କିଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ଆଦିତ୍ତଂ? ଚକ୍ଖୁ ଆଦିତ୍ତଂ, ରୂପା ଆଦିତ୍ତା, ଚକ୍ଖୁୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ, ଚକ୍ଖୁସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ ଚକ୍ଖୁସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି। ସୋତଂ ଆଦିତ୍ତଂ, ସଦ୍ଦା ଆଦିତ୍ତା, ସୋତୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ, ସୋତସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ ସୋତସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି। ଘାନଂ ଆଦିତ୍ତଂ, ଗନ୍ଧା ଆଦିତ୍ତା, ଘାନୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ, ଘାନସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ ଘାନସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି। ଜିୱ୍ହା ଆଦିତ୍ତା, ରସା ଆଦିତ୍ତା, ଜିୱ୍ହାୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ ଜିୱ୍ହାସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ ଜିୱ୍ହାସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି। କାୟୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବା ଆଦିତ୍ତା, କାୟୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ କାୟସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ କାୟସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି। ମନୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ଧମ୍ମା ଆଦିତ୍ତା, ମନୋୱିଞ୍ଞାଣଂ ଆଦିତ୍ତଂ ମନୋସମ୍ଫସ୍ସୋ ଆଦିତ୍ତୋ, ୟମିଦଂ ମନୋସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତମ୍ପି ଆଦିତ୍ତଂ। କେନ ଆଦିତ୍ତଂ? ରାଗଗ୍ଗିନା ଦୋସଗ୍ଗିନା ମୋହଗ୍ଗିନା ଆଦିତ୍ତଂ, ଜାତିୟା ଜରାୟ ମରଣେନ ସୋକେହି ପରିଦେୱେହି ଦୁକ୍ଖେହି ଦୋମନସ୍ସେହି ଉପାୟାସେହି ଆଦିତ୍ତନ୍ତି ୱଦାମି।
‘‘ଏୱଂ ପସ୍ସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁତୱା ଅରିୟସାୱକୋ ଚକ୍ଖୁସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ରୂପେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ଚକ୍ଖୁୱିଞ୍ଞାଣେପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ଚକ୍ଖୁସମ୍ଫସ୍ସେପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ୟମିଦଂ ଚକ୍ଖୁସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା, ତସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି। ସୋତସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ସଦ୍ଦେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି…ପେ॰… ଘାନସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି , ଗନ୍ଧେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି…ପେ॰… ଜିୱ୍ହାୟପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ରସେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି…ପେ॰… କାୟସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି…ପେ॰… ମନସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ଧମ୍ମେସୁପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ମନୋୱିଞ୍ଞାଣେପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ମନୋସମ୍ଫସ୍ସେପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ୟମିଦଂ ମନୋସମ୍ଫସ୍ସପଚ୍ଚୟା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ୱେଦୟିତଂ ସୁଖଂ ୱା ଦୁକ୍ଖଂ ୱା ଅଦୁକ୍ଖମସୁଖଂ ୱା ତସ୍ମିମ୍ପି ନିବ୍ବିନ୍ଦତି, ନିବ୍ବିନ୍ଦଂ ୱିରଜ୍ଜତି, ୱିରାଗା ୱିମୁଚ୍ଚତି, ୱିମୁତ୍ତସ୍ମିଂ ୱିମୁତ୍ତମିତି ଞାଣଂ ହୋତି। ଖୀଣା ଜାତି, ୱୁସିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କତଂ କରଣୀୟଂ, ନାପରଂ ଇତ୍ଥତ୍ତାୟାତି ପଜାନାତୀ’’ତି।
ଇମସ୍ମିଞ୍ଚ ପନ ୱେୟ୍ୟାକରଣସ୍ମିଂ ଭଞ୍ଞମାନେ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସହସ୍ସସ୍ସ ଅନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତାନି ୱିମୁଚ୍ଚିଂସୁ।
ଆଦିତ୍ତପରିୟାୟସୁତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଉରୁୱେଲପାଟିହାରିୟଂ ତତିୟଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୩. ବିମ୍ବିସାରସମାଗମକଥା
୫୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଗୟାସୀସେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି, ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସହସ୍ସେନ ସବ୍ବେହେୱ ପୁରାଣଜଟିଲେହି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ଲଟ୍ଠିୱନେ [ଲଟ୍ଠିୱନୁୟ୍ୟାନେ (ସ୍ୟା॰)] ସୁପ୍ପତିଟ୍ଠେ ଚେତିୟେ। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ – ସମଣୋ ଖଲୁ ଭୋ ଗୋତମୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସକ୍ୟକୁଲା ପବ୍ବଜିତୋ ରାଜଗହଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ ରାଜଗହେ ୱିହରତି ଲଟ୍ଠିୱନେ ସୁପ୍ପତିଟ୍ଠେ ଚେତିୟେ। ତଂ ଖୋ ପନ ଭଗୱନ୍ତଂ [ଭୱନ୍ତଂ (କ॰)] ଗୋତମଂ ଏୱଂ କଲ୍ୟାଣୋ କିତ୍ତିସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗତୋ – ଇତିପି ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ୱିଜ୍ଜାଚରଣସମ୍ପନ୍ନୋ ସୁଗତୋ ଲୋକୱିଦୂ ଅନୁତ୍ତରୋ ପୁରିସଦମ୍ମସାରଥି ସତ୍ଥା ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା [ଭଗୱାତି (କ॰)] । ସୋ ଇମଂ ଲୋକଂ ସଦେୱକଂ ସମାରକଂ ସବ୍ରହ୍ମକଂ ସସ୍ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣିଂ ପଜଂ ସଦେୱମନୁସ୍ସଂ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ପୱେଦେତି। ସୋ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି ଆଦିକଲ୍ୟାଣଂ ମଜ୍ଝେକଲ୍ୟାଣଂ ପରିୟୋସାନକଲ୍ୟାଣଂ ସାତ୍ଥଂ ସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ କେୱଲପରିପୁଣ୍ଣଂ ପରିସୁଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ପକାସେତି। ସାଧୁ ଖୋ ପନ ତଥାରୂପାନଂ ଅରହତଂ ଦସ୍ସନଂ ହୋତୀତି।
ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଦ୍ୱାଦସନହୁତେହି [ଦ୍ୱାଦସନିୟୁତେହି (ୟୋଜନା)] ମାଗଧିକେହି ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକେହି ପରିୱୁତୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ତେପି ଖୋ ଦ୍ୱାଦସନହୁତା ମାଗଧିକା ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକା ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦିଂସୁ, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ୟେନ ଭଗୱା ତେନଞ୍ଜଲିଂ ପଣାମେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ନାମଗୋତ୍ତଂ ସାୱେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ତୁଣ୍ହୀଭୂତା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଦ୍ୱାଦସନହୁତାନଂ [ଦ୍ୱାଦସନିୟୁତାନଂ (ୟୋଜନା)] ମାଗଧିକାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ମହାସମଣୋ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରତି, ଉଦାହୁ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେସଂ ଦ୍ୱାଦସନହୁତାନଂ ମାଗଧିକାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକାନଂ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପଂ ଗାଥାୟ ଅଜ୍ଝଭାସି –
‘‘କିମେୱ ଦିସ୍ୱା ଉରୁୱେଲୱାସି, ପହାସି ଅଗ୍ଗିଂ କିସକୋୱଦାନୋ।
ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ କସ୍ସପ, ଏତମତ୍ଥଂ କଥଂ ପହୀନଂ ତୱ ଅଗ୍ଗିହୁତ୍ତନ୍ତି॥
‘‘ରୂପେ ଚ ସଦ୍ଦେ ଚ ଅଥୋ ରସେ ଚ।
କାମିତ୍ଥିୟୋ ଚାଭିୱଦନ୍ତି ୟଞ୍ଞା।
ଏତଂ ମଲନ୍ତି ଉପଧୀସୁ ଞତ୍ୱା।
ତସ୍ମା ନ ୟିଟ୍ଠେ ନ ହୁତେ ଅରଞ୍ଜିନ୍ତି॥
‘‘ଏତ୍ଥେୱ ତେ ମନୋ ନ ରମିତ୍ଥ (କସ୍ସପାତି ଭଗୱା)।
ରୂପେସୁ ସଦ୍ଦେସୁ ଅଥୋ ରସେସୁ।
ଅଥ କୋ ଚରହି ଦେୱମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ରତୋ ମନୋ କସ୍ସପ, ବ୍ରୂହି ମେତନ୍ତି॥
ଅକିଞ୍ଚନଂ କାମଭୱେ ଅସତ୍ତଂ।
ଅନଞ୍ଞଥାଭାୱିମନଞ୍ଞନେୟ୍ୟଂ।
ତସ୍ମା ନ ୟିଟ୍ଠେ ନ ହୁତେ ଅରଞ୍ଜି’’ନ୍ତି॥
୫୬ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସତ୍ଥା ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା, ସାୱକୋହମସ୍ମି; ସତ୍ଥା ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା, ସାୱକୋହମସ୍ମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଦ୍ୱାଦସନହୁତାନଂ ମାଗଧିକାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେସଂ ଦ୍ୱାଦସନହୁତାନଂ ମାଗଧିକାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକାନଂ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ତେ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତେ ମୁଦୁଚିତ୍ତେ ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତେ ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତେ ପସନ୍ନଚିତ୍ତେ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି – ଦୁକ୍ଖଂ, ସମୁଦୟଂ, ନିରୋଧଂ, ମଗ୍ଗଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ଏକାଦସନହୁତାନଂ ମାଗଧିକାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଗହପତିକାନଂ ବିମ୍ବିସାରପ୍ପମୁଖାନଂ ତସ୍ମିଂ ୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି। ଏକନହୁତଂ ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦେସି।
୫୭ . ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମୋ ପତ୍ତଧମ୍ମୋ ୱିଦିତଧମ୍ମୋ ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମୋ ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛୋ ୱିଗତକଥଂକଥୋ ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତୋ ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପୁବ୍ବେ ମେ, ଭନ୍ତେ, କୁମାରସ୍ସ ସତୋ ପଞ୍ଚ ଅସ୍ସାସକା ଅହେସୁଂ, ତେ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧା। ପୁବ୍ବେ ମେ, ଭନ୍ତେ, କୁମାରସ୍ସ ସତୋ ଏତଦହୋସି – ‘ଅହୋ ୱତ ମଂ ରଜ୍ଜେ ଅଭିସିଞ୍ଚେୟ୍ୟୁ’ନ୍ତି, ଅୟଂ ଖୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ପଠମୋ ଅସ୍ସାସକୋ ଅହୋସି, ସୋ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧୋ। ‘ତସ୍ସ ଚ ମେ ୱିଜିତଂ ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଓକ୍କମେୟ୍ୟା’ତି, ଅୟଂ ଖୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଦୁତିୟୋ ଅସ୍ସାସକୋ ଅହୋସି, ସୋ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧୋ। ‘ତଞ୍ଚାହଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସେୟ୍ୟ’ନ୍ତି, ଅୟଂ ଖୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ତତିୟୋ ଅସ୍ସାସକୋ ଅହୋସି, ସୋ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧୋ। ‘ସୋ ଚ ମେ ଭଗୱା ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟା’ତି, ଅୟଂ ଖୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଚତୁତ୍ଥୋ ଅସ୍ସାସକୋ ଅହୋସି, ସୋ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧୋ। ‘ତସ୍ସ ଚାହଂ ଭଗୱତୋ ଧମ୍ମଂ ଆଜାନେୟ୍ୟ’ନ୍ତି, ଅୟଂ ଖୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ପଞ୍ଚମୋ ଅସ୍ସାସକୋ ଅହୋସି, ସୋ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧୋ। ପୁବ୍ବେ ମେ, ଭନ୍ତେ, କୁମାରସ୍ସ ସତୋ ଇମେ ପଞ୍ଚ ଅସ୍ସାସକା ଅହେସୁଂ, ତେ ମେ ଏତରହି ସମିଦ୍ଧା। ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତଂ ୱା ଉକ୍କୁଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ୱା ୱିୱରେୟ୍ୟ, ମୂଳ୍ହସ୍ସ ୱା ମଗ୍ଗଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଅନ୍ଧକାରେ ୱା ତେଲପଜ୍ଜୋତଂ ଧାରେୟ୍ୟ ଚକ୍ଖୁମନ୍ତୋ ରୂପାନି ଦକ୍ଖନ୍ତୀତି – ଏୱମେୱଂ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ଧମ୍ମୋ ପକାସିତୋ। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକଂ ମଂ [ମଂ ଭନ୍ତେ (କ॰)] , ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତଂ, ଅଧିୱାସେତୁ ଚ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା , ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି । ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି।
୫୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ରାଜଗହଂ ପାୱିସି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସହସ୍ସେନ ସବ୍ବେହେୱ ପୁରାଣଜଟିଲେହି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ମାଣୱକୱଣ୍ଣଂ ଅଭିନିମ୍ମିନିତ୍ୱା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ପୁରତୋ ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛତି ଇମା ଗାଥାୟୋ ଗାୟମାନୋ –
‘‘ଦନ୍ତୋ ଦନ୍ତେହି ସହ ପୁରାଣଜଟିଲେହି, ୱିପ୍ପମୁତ୍ତୋ ୱିପ୍ପମୁତ୍ତେହି।
ସିଙ୍ଗୀନିକ୍ଖସୱଣ୍ଣୋ, ରାଜଗହଂ ପାୱିସି ଭଗୱା॥
‘‘ମୁତ୍ତୋ ମୁତ୍ତେହି ସହ ପୁରାଣଜଟିଲେହି, ୱିପ୍ପମୁତ୍ତୋ ୱିପ୍ପମୁତ୍ତେହି।
ସିଙ୍ଗୀନିକ୍ଖସୱଣ୍ଣୋ, ରାଜଗହଂ ପାୱିସି ଭଗୱା॥
‘‘ତିଣ୍ଣୋ ତିଣ୍ଣେହି ସହ ପୁରାଣଜଟିଲେହି।
ୱିପ୍ପମୁତ୍ତୋ ୱିପ୍ପମୁତ୍ତେହି।
ସିଙ୍ଗୀନିକ୍ଖସୁୱଣ୍ଣୋ।
ରାଜଗହଂ ପାୱିସି ଭଗୱା॥
‘‘ସନ୍ତୋ ସନ୍ତେହି ସହ ପୁରାଣଜଟିଲେହି।
ୱିପ୍ପମୁତ୍ତୋ ୱିପ୍ପମୁତ୍ତେହି।
ସିଙ୍ଗୀନିକ୍ଖସୱଣ୍ଣୋ।
ରାଜଗହଂ ପାୱିସି ଭଗୱା॥
‘‘ଦସୱାସୋ ଦସବଲୋ, ଦସଧମ୍ମୱିଦୂ ଦସଭି ଚୁପେତୋ।
ସୋ ଦସସତପରିୱାରୋ [ପରିୱାରକୋ (କ॰)] ରାଜଗହଂ, ପାୱିସି ଭଗୱା’’ତି॥
ମନୁସ୍ସା ସକ୍କଂ ଦେୱାନମିନ୍ଦଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଭିରୂପୋ ୱତାୟଂ ମାଣୱକୋ, ଦସ୍ସନୀୟୋ ୱତାୟଂ ମାଣୱକୋ, ପାସାଦିକୋ ୱତାୟଂ ମାଣୱକୋ। କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ଅୟଂ ମାଣୱକୋ’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିନ୍ଦୋ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଗାଥାୟ ଅଜ୍ଝଭାସି –
‘‘ୟୋ ଧୀରୋ ସବ୍ବଧି ଦନ୍ତୋ, ସୁଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପଟିପୁଗ୍ଗଲୋ।
ଅରହଂ ସୁଗତୋ ଲୋକେ, ତସ୍ସାହଂ ପରିଚାରକୋ’’ତି॥
୫୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି [ଚୂଳୱ॰ ୩୦୭] – ‘‘କତ୍ଥ ନୁ ଖୋ ଭଗୱା ୱିହରେୟ୍ୟ? ୟଂ ଅସ୍ସ ଗାମତୋ ନେୱ ଅୱିଦୂରେ ନ ଅଚ୍ଚାସନ୍ନେ, ଗମନାଗମନସମ୍ପନ୍ନଂ, ଅତ୍ଥିକାନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଅଭିକ୍କମନୀୟଂ, ଦିୱା ଅପ୍ପାକିଣ୍ଣଂ [ଅପ୍ପକିଣ୍ଣଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅବ୍ଭୋକିଣ୍ଣଂ (କ॰)] , ରତ୍ତିଂ ଅପ୍ପସଦ୍ଦଂ ଅପ୍ପନିଗ୍ଘୋସଂ ୱିଜନୱାତଂ, ମନୁସ୍ସରାହସ୍ସେୟ୍ୟକଂ, ପଟିସଲ୍ଲାନସାରୁପ୍ପ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇଦଂ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ୱେଳୁୱନଂ ଉୟ୍ୟାନଂ ଗାମତୋ ନେୱ ଅୱିଦୂରେ ନ ଅଚ୍ଚାସନ୍ନେ ଗମନାଗମନସମ୍ପନ୍ନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଅଭିକ୍କମନୀୟଂ ଦିୱା ଅପ୍ପାକିଣ୍ଣଂ ରତ୍ତିଂ ଅପ୍ପସଦ୍ଦଂ ଅପ୍ପନିଗ୍ଘୋସଂ ୱିଜନୱାତଂ ମନୁସ୍ସରାହସ୍ସେୟ୍ୟକଂ ପଟିସଲ୍ଲାନସାରୁପ୍ପଂ। ୟଂନୂନାହଂ ୱେଳୁୱନଂ ଉୟ୍ୟାନଂ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଦଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ଭିଙ୍କାରଂ ଗହେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଓଣୋଜେସି – ‘‘ଏତାହଂ, ଭନ୍ତେ, ୱେଳୁୱନଂ ଉୟ୍ୟାନଂ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା ଆରାମଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରାମ’’ନ୍ତି।
ବିମ୍ବିସାରସମାଗମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୪. ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନପବ୍ବଜ୍ଜାକଥା
୬୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଞ୍ଚୟୋ [ସଞ୍ଜୟୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପରିବ୍ବାଜକୋ ରାଜଗହେ ପଟିୱସତି ମହତିୟା ପରିବ୍ବାଜକପରିସାୟ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟେହି ପରିବ୍ବାଜକସତେହି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ସଞ୍ଚୟେ ପରିବ୍ବାଜକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରନ୍ତି। ତେହି କତିକା କତା ହୋତି – ୟୋ ପଠମଂ ଅମତଂ ଅଧିଗଚ୍ଛତି, ସୋ ଇତରସ୍ସ ଆରୋଚେତୂତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅସ୍ସଜି ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ରାଜଗହଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି ପାସାଦିକେନ ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ପଟିକ୍କନ୍ତେନ ଆଲୋକିତେନ ୱିଲୋକିତେନ ସମିଞ୍ଜିତେନ ପସାରିତେନ, ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁ ଇରିୟାପଥସମ୍ପନ୍ନୋ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅସ୍ସଜିଂ ରାଜଗହେ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତଂ ପାସାଦିକେନ ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ପଟିକ୍କନ୍ତେନ ଆଲୋକିତେନ ୱିଲୋକିତେନ ସମିଞ୍ଜିତେନ ପସାରିତେନ ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁଂ ଇରିୟାପଥସମ୍ପନ୍ନଂ। ଦିସ୍ୱାନସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟେ ୱତ ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ୱା ଅରହତ୍ତମଗ୍ଗଂ ୱା ସମାପନ୍ନା, ଅୟଂ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞତରୋ। ୟଂନୂନାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ – ‘କଂସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, କୋ ୱା ତେ ସତ୍ଥା, କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେସୀ’’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅକାଲୋ ଖୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ, ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ୟଂନୂନାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ଅତ୍ଥିକେହି ଉପଞ୍ଞାତଂ ମଗ୍ଗ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅସ୍ସଜି ରାଜଗହେ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ପଟିକ୍କମି। ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତୋପି ପରିବ୍ବାଜକୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଅସ୍ସଜି ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତା ଅସ୍ସଜିନା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦି, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅସ୍ସଜିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱିପ୍ପସନ୍ନାନି ଖୋ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଛୱିୱଣ୍ଣୋ ପରିୟୋଦାତୋ। କଂସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, କୋ ୱା ତେ ସତ୍ଥା, କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେସୀ’’ତି? ‘‘ଅତ୍ଥାୱୁସୋ, ମହାସମଣୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସକ୍ୟକୁଲା ପବ୍ବଜିତୋ, ତାହଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, ସୋ ଚ ମେ ଭଗୱା ସତ୍ଥା, ତସ୍ସ ଚାହଂ ଭଗୱତୋ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେମୀ’’ତି। ‘‘କିଂୱାଦୀ ପନାୟସ୍ମତୋ ସତ୍ଥା, କିମକ୍ଖାୟୀ’’ତି? ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ନୱୋ ଅଚିରପବ୍ବଜିତୋ, ଅଧୁନାଗତୋ ଇମଂ ଧମ୍ମୱିନୟଂ, ନ ତାହଂ ସକ୍କୋମି ୱିତ୍ଥାରେନ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ, ଅପି ଚ ତେ ସଂଖିତ୍ତେନ ଅତ୍ଥଂ ୱକ୍ଖାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅସ୍ସଜିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହୋତୁ, ଆୱୁସୋ –
‘‘ଅପ୍ପଂ ୱା ବହୁଂ ୱା ଭାସସ୍ସୁ, ଅତ୍ଥଂୟେୱ ମେ ବ୍ରୂହି।
ଅତ୍ଥେନେୱ ମେ ଅତ୍ଥୋ, କିଂ କାହସି ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ବହୁ’’ନ୍ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅସ୍ସଜି ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ଇମଂ ଧମ୍ମପରିୟାୟଂ ଅଭାସି –
[ଅପ॰ ୧.୧.୨୮୬ ଥେରାପଦାନେପି] ‘‘ୟେ ଧମ୍ମା ହେତୁପ୍ପଭୱା, ତେସଂ ହେତୁଂ ତଥାଗତୋ ଆହ।
ତେସଞ୍ଚ ୟୋ ନିରୋଧୋ, ଏୱଂୱାଦୀ ମହାସମଣୋ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ଇମଂ ଧମ୍ମପରିୟାୟଂ ସୁତ୍ୱା ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମ’’ନ୍ତି।
[ଅପ॰ ୧.୧.୨୮୯ ଥେରାପଦାନେପି] ଏସେୱ ଧମ୍ମୋ ୟଦି ତାୱଦେୱ, ପଚ୍ଚବ୍ୟତ୍ଥ ପଦମସୋକଂ।
ଅଦିଟ୍ଠଂ ଅବ୍ଭତୀତଂ, ବହୁକେହି କପ୍ପନହୁତେହୀତି॥
୬୧ . ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ୟେନ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ସାରିପୁତ୍ତଂ ପରିବ୍ବାଜକଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ସାରିପୁତ୍ତଂ ପରିବ୍ବାଜକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱିପ୍ପସନ୍ନାନି ଖୋ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଛୱିୱଣ୍ଣୋ ପରିୟୋଦାତୋ। କଚ୍ଚି ନୁ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଅମତଂ ଅଧିଗତୋ’’ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ଅମତଂ ଅଧିଗତୋ’’ତି। ‘‘ୟଥାକଥଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଅମତଂ ଅଧିଗତୋ’’ତି? ‘‘ଇଧାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଅଦ୍ଦସଂ ଅସ୍ସଜିଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ରାଜଗହେ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତଂ ପାସାଦିକେନ ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ପଟିକ୍କନ୍ତେନ ଆଲୋକିତେନ ୱିଲୋକିତେନ ସମିଞ୍ଜିତେନ ପସାରିତେନ ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁଂ ଇରିୟାପଥସମ୍ପନ୍ନଂ। ଦିସ୍ୱାନ ମେ ଏତଦହୋସି – ‘ୟେ ୱତ ଲୋକେ ଅରହନ୍ତୋ ୱା ଅରହତ୍ତମଗ୍ଗଂ ୱା ସମାପନ୍ନା, ଅୟଂ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞତରୋ। ୟଂନୂନାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ – କଂସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, କୋ ୱା ତେ ସତ୍ଥା, କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେସୀ’’’ତି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅକାଲୋ ଖୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି, ୟଂନୂନାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ ଅତ୍ଥିକେହି ଉପଞ୍ଞାତଂ ମଗ୍ଗ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଅସ୍ସଜି ଭିକ୍ଖୁ ରାଜଗହେ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ପଟିକ୍କମି। ଅଥ ଖ୍ୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ୟେନ ଅସ୍ସଜି ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମିଂ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅସ୍ସଜିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦିଂ, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସିଂ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଅସ୍ସଜିଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚଂ – ‘‘ୱିପ୍ପସନ୍ନାନି ଖୋ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଛୱିୱଣ୍ଣୋ ପରିୟୋଦାତୋ। ‘କଂସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, କୋ ୱା ତେ ସତ୍ଥା, କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେସୀ’’’ତି? ‘ଅତ୍ଥାୱୁସୋ, ମହାସମଣୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସକ୍ୟକୁଲା ପବ୍ବଜିତୋ, ତାହଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତୋ, ସୋ ଚ ମେ ଭଗୱା ସତ୍ଥା, ତସ୍ସ ଚାହଂ ଭଗୱତୋ ଧମ୍ମଂ ରୋଚେମୀ’ତି। ‘କିଂୱାଦୀ ପନାୟସ୍ମତୋ ସତ୍ଥା କିମକ୍ଖାୟୀ’ତି । ‘ଅହଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ନୱୋ ଅଚିରପବ୍ବଜିତୋ ଅଧୁନାଗତୋ ଇମଂ ଧମ୍ମୱିନୟଂ, ନ ତାହଂ ସକ୍କୋମି ୱିତ୍ଥାରେନ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ, ଅପି ଚ ତେ ସଂଖିତ୍ତେନ ଅତ୍ଥଂ ୱକ୍ଖାମୀ’’’ତି । ଅଥ ଖ୍ୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଅସ୍ସଜିଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚଂ – ‘‘ହୋତୁ, ଆୱୁସୋ,
ଅପ୍ପଂ ୱା ବହୁଂ ୱା ଭାସସ୍ସୁ, ଅତ୍ଥଂୟେୱ ମେ ବ୍ରୂହି।
ଅତ୍ଥେନେୱ ମେ ଅତ୍ଥୋ, କିଂ କାହସି ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ବହୁ’’ନ୍ତି॥
ଅଥ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଅସ୍ସଜି ଭିକ୍ଖୁ ଇମଂ ଧମ୍ମପରିୟାୟଂ ଅଭାସି –
‘‘ୟେ ଧମ୍ମା ହେତୁପ୍ପଭୱା, ତେସଂ ହେତୁଂ ତଥାଗତୋ ଆହ।
ତେସଞ୍ଚ ୟୋ ନିରୋଧୋ, ଏୱଂୱାଦୀ ମହାସମଣୋ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନସ୍ସ ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ଇମଂ ଧମ୍ମପରିୟାୟଂ ସୁତ୍ୱା ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି।
ଏସେୱ ଧମ୍ମୋ ୟଦି ତାୱଦେୱ, ପଚ୍ଚବ୍ୟତ୍ଥ ପଦମସୋକଂ।
ଅଦିଟ୍ଠଂ ଅବ୍ଭତୀତଂ, ବହୁକେହି କପ୍ପନହୁତେହୀତି॥
୬୨ . ଅଥ ଖୋ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ସାରିପୁତ୍ତଂ ପରିବ୍ବାଜକଂ ଏତଦୱୋଚ ‘‘ଗଚ୍ଛାମ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ, ସୋ ନୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା’’ତି। ‘‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟାନି ପରିବ୍ବାଜକସତାନି ଅମ୍ହେ ନିସ୍ସାୟ ଅମ୍ହେ ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ଇଧ ୱିହରନ୍ତି, ତେପି ତାୱ ଅପଲୋକେମ [ଅପଲୋକାମ (କ)] । ୟଥା ତେ ମଞ୍ଞିସ୍ସନ୍ତି, ତଥା ତେ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ୟେନ ତେ ପରିବ୍ବାଜକା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ପରିବ୍ବାଜକେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛାମ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ, ସୋ ନୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା’’ତି। ‘‘ମୟଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ନିସ୍ସାୟ ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ଇଧ ୱିହରାମ, ସଚେ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି, ସବ୍ବେୱ ମୟଂ ମହାସମଣେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ୟେନ ସଞ୍ଚୟୋ ପରିବ୍ବାଜକୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସଞ୍ଚୟଂ ପରିବ୍ବାଜକଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛାମ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ, ସୋ ନୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ମା ଅଗମିତ୍ଥ, ସବ୍ବେୱ ତୟୋ ଇମଂ ଗଣଂ ପରିହରିସ୍ସାମା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ସଞ୍ଚୟଂ ପରିବ୍ବାଜକଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛାମ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ, ସୋ ନୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ମା ଅଗମିତ୍ଥ, ସବ୍ବେୱ ତୟୋ ଇମଂ ଗଣଂ ପରିହରିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ତାନି ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟାନି ପରିବ୍ବାଜକସତାନି ଆଦାୟ ୟେନ ୱେଳୁୱନଂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ସଞ୍ଚୟସ୍ସ ପନ ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ତତ୍ଥେୱ ଉଣ୍ହଂ ଲୋହିତଂ ମୁଖତୋ ଉଗ୍ଗଞ୍ଛି।
ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା [ଭଗୱାତେ (କ)] ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଏତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ସହାୟକା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, କୋଲିତୋ ଉପତିସ୍ସୋ ଚ। ଏତଂ ମେ ସାୱକୟୁଗଂ ଭୱିସ୍ସତି ଅଗ୍ଗଂ ଭଦ୍ଦୟୁଗ’’ନ୍ତି।
ଗମ୍ଭୀରେ ଞାଣୱିସୟେ, ଅନୁତ୍ତରେ ଉପଧିସଙ୍ଖୟେ।
ୱିମୁତ୍ତେ ଅପ୍ପତ୍ତେ ୱେଳୁୱନଂ, ଅଥ ନେ ସତ୍ଥା ବ୍ୟାକାସି॥
ଏତେ ଦ୍ୱେ ସହାୟକା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି କୋଲିତୋ ଉପତିସ୍ସୋ ଚ।
ଏତଂ ମେ ସାୱକୟୁଗଂ, ଭୱିସ୍ସତି ଅଗ୍ଗଂ ଭଦ୍ଦୟୁଗନ୍ତି॥
ଅଥ ଖୋ ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ , ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା
ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲଭେୟ୍ୟାମ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଉପସମ୍ପଦ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏଥ ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି ଭଗୱା ଅୱୋଚ – ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରଥ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ସାୱ ତେସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସମ୍ପଦା ଅହୋସି।
ଅଭିଞ୍ଞାତାନଂ ପବ୍ବଜ୍ଜା
୬୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ମାଗଧିକା କୁଲପୁତ୍ତା ଭଗୱତି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ଅପୁତ୍ତକତାୟ ପଟିପନ୍ନୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ୱେଧବ୍ୟାୟ ପଟିପନ୍ନୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, କୁଲୁପଚ୍ଛେଦାୟ ପଟିପନ୍ନୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଇଦାନି ଅନେନ ଜଟିଲସହସ୍ସଂ ପବ୍ବାଜିତଂ, ଇମାନି ଚ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟାନି ପରିବ୍ବାଜକସତାନି ସଞ୍ଚୟାନି [ସଞ୍ଜେୟ୍ୟାନି (ସୀ॰), ସଞ୍ଜୟାନି (ସ୍ୟା॰)] ପବ୍ବାଜିତାନି। ଇମେ ଚ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ମାଗଧିକା କୁଲପୁତ୍ତା ସମଣେ ଗୋତମେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରନ୍ତୀତି। ଅପିସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ଦିସ୍ୱା ଇମାୟ ଗାଥାୟ ଚୋଦେନ୍ତି –
‘‘ଆଗତୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ, ମାଗଧାନଂ ଗିରିବ୍ବଜଂ।
ସବ୍ବେ ସଞ୍ଚୟେ ନେତ୍ୱାନ [ସଞ୍ଜେୟ୍ୟକେ ନେତ୍ୱା (ସୀ॰)] , କଂସୁ ଦାନି ନୟିସ୍ସତୀ’’ତି॥
ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ସଦ୍ଦୋ ଚିରଂ ଭୱିସ୍ସତି, ସତ୍ତାହମେୱ ଭୱିସ୍ସତି, ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ଅନ୍ତରଧାୟିସ୍ସତି। ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତୁମ୍ହେ ଇମାୟ ଗାଥାୟ ଚୋଦେନ୍ତି –
‘‘ଆଗତୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ, ମାଗଧାନଂ ଗିରିବ୍ବଜଂ।
ସବ୍ବେ ସଞ୍ଚୟେ ନେତ୍ୱାନ, କଂସୁ ଦାନି ନୟିସ୍ସତୀ’’ତି॥
ତେ ତୁମ୍ହେ ଇମାୟ ଗାଥାୟ ପଟିଚୋଦେଥ –
‘‘ନୟନ୍ତି ୱେ ମହାୱୀରା, ସଦ୍ଧମ୍ମେନ ତଥାଗତା।
ଧମ୍ମେନ ନୟମାନାନଂ [ନୀୟମାନାନଂ (କ॰)] , କା ଉସୂୟା [ଉସ୍ସୁୟା (କ॰)] ୱିଜାନତ’’ନ୍ତି॥
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଭିକ୍ଖୂ ଦିସ୍ୱା ଇମାୟ ଗାଥାୟ ଚୋଦେନ୍ତି –
‘‘ଆଗତୋ ଖୋ ମହାସମଣୋ, ମାଗଧାନଂ ଗିରିବ୍ବଜଂ।
ସବ୍ବେ ସଞ୍ଚୟେ ନେତ୍ୱାନ, କଂସୁ ଦାନି ନୟିସ୍ସତୀ’’ତି॥
ଭିକ୍ଖୂ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଇମାୟ ଗାଥାୟ ପଟିଚୋଦେନ୍ତି –
‘‘ନୟନ୍ତି ୱେ ମହାୱୀରା, ସଦ୍ଧମ୍ମେନ ତଥାଗତା।
ଧମ୍ମେନ ନୟମାନାନଂ, କା ଉସୂୟା ୱିଜାନତ’’ନ୍ତି॥
ମନୁସ୍ସା ଧମ୍ମେନ କିର ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନେନ୍ତି ନୋ ଅଧମ୍ମେନାତି ସତ୍ତାହମେୱ ସୋ ସଦ୍ଦୋ ଅହୋସି, ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ଅନ୍ତରଧାୟି।
ସାରିପୁତ୍ତମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନପବ୍ବଜ୍ଜାକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ଚତୁତ୍ଥଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫. ଉପଜ୍ଝାୟୱତ୍ତକଥା
୬୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଜ୍ଝାୟକା ଅନାଚରିୟକା [ଇଦଂ ପଦଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ଅନୋୱଦିୟମାନା ଅନନୁସାସିୟମାନା ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି; ମନୁସ୍ସାନଂ [ତେ ମନୁସ୍ସାନଂ (କ॰)] ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିସାୟନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି; ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି; ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସନ୍ତି; ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ, ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିସାୟନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି; ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି; ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି ସେୟ୍ୟଥାପି ବ୍ରାହ୍ମଣା ବ୍ରାହ୍ମଣଭୋଜନେ’’ତି।
ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ସନ୍ତୁଟ୍ଠା ଲଜ୍ଜିନୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସନ୍ତି; ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ, ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିସାୟନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି; ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି; ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି, ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ ଉପରି ଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିସାୟନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେସଂ ମୋଘପୁରିସାନଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସନ୍ତି, ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିସାୟନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ, ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ। ଅଥ ଖ୍ୱେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଞ୍ଚେୱ ଅପ୍ପସାଦାୟ, ପସନ୍ନାନଞ୍ଚ ଏକଚ୍ଚାନଂ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ ଦୁପ୍ପୋସତାୟ ମହିଚ୍ଛତାୟ ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତାୟ [ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିୟା (ସୀ॰), ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠତାୟ (ସ୍ୟା)] ସଙ୍ଗଣିକାୟ କୋସଜ୍ଜସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସିତ୍ୱା ଅନେକପରିୟାୟେନ ସୁଭରତାୟ ସୁପୋସତାୟ ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ ସଲ୍ଲେଖସ୍ସ ଧୁତସ୍ସ ପାସାଦିକସ୍ସ ଅପଚୟସ୍ସ ୱୀରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ [ୱିରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱଣ୍ଣଂ ଭାସିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଦନୁଚ୍ଛୱିକଂ ତଦନୁଲୋମିକଂ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
୬୫ . ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପଜ୍ଝାୟଂ। ଉପଜ୍ଝାୟୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକମ୍ହି ପୁତ୍ତଚିତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠପେସ୍ସତି , ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ପିତୁଚିତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠପେସ୍ସତି। ଏୱଂ ତେ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ସଗାରୱା ସପ୍ପତିସ୍ସା ସଭାଗୱୁତ୍ତିନୋ ୱିହରନ୍ତା ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ୱୁଡ୍ଢିଂ ୱିରୁଳ୍ହିଂ ୱେପୁଲ୍ଲଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଗହେତବ୍ବୋ – ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହି; ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହି; ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହୀ’ତି। ସାହୂତି ୱା ଲହୂତି ୱା ଓପାୟିକନ୍ତି ୱା ପତିରୂପନ୍ତି ୱା ପାସାଦିକେନ ସମ୍ପାଦେହୀତି ୱା କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ [ନ ୱାଚାୟ (କ॰)] ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଗହିତୋ ହୋତି ଉପଜ୍ଝାୟୋ; ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି , ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ଗହିତୋ ହୋତି ଉପଜ୍ଝାୟୋ।
୬୬ . [ଚୂଳୱ॰ ୩୭୬ ଆଦୟୋ] ‘‘ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ତତ୍ରାୟଂ ସମ୍ମାୱତ୍ତନା –
‘‘କାଲସ୍ସେୱ ୱୁଟ୍ଠାୟ ଉପାହନା ଓମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଦନ୍ତକଟ୍ଠଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମୁଖୋଦକଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ୟାଗୁ ହୋତି, ଭାଜନଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ୟାଗୁ ଉପନାମେତବ୍ବା। ୟାଗୁଂ ପୀତସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ଭାଜନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଗାମଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, କାୟବନ୍ଧନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଦାତବ୍ବା, ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ସୋଦକୋ [ସଉଦକୋ (କ॰)] ଦାତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ପଚ୍ଛାସମଣଂ ଆକଙ୍ଖତି, ତିମଣ୍ଡଲଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତେନ ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେତ୍ୱା କାୟବନ୍ଧନଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ପାରୁପିତ୍ୱା ଗଣ୍ଠିକଂ ପଟିମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ହୋତବ୍ବଂ। ନାତିଦୂରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ନାଚ୍ଚାସନ୍ନେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ପତ୍ତପରିୟାପନ୍ନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ। ନ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଭଣମାନସ୍ସ ଅନ୍ତରନ୍ତରା କଥା ଓପାତେତବ୍ବା। ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଆପତ୍ତିସାମନ୍ତା ଭଣମାନୋ ନିୱାରେତବ୍ବୋ।
‘‘ନିୱତ୍ତନ୍ତେନ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଚୀୱରଂ ସିନ୍ନଂ ହୋତି, ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ଚୀୱରଂ ନିଦହିତବ୍ବଂ; ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ, ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରନ୍ତେନ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲଂ କଣ୍ଣଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ – ମା ମଜ୍ଝେ ଭଙ୍ଗୋ ଅହୋସୀତି। ଓଭୋଗେ କାୟବନ୍ଧନଂ କାତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପିଣ୍ଡପାତୋ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଉପନାମେତବ୍ବୋ। ଉପଜ୍ଝାୟୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ । ଭୁତ୍ତାୱିସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବୋ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ପତ୍ତୋ ନିଦହିତବ୍ବୋ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ନହାୟିତୁକାମୋ ହୋତି, ନହାନଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୀତେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ସୀତଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଉଣ୍ହେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ଉଣ୍ହଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ଚୁଣ୍ଣଂ ସନ୍ନେତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ତେମେତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଦତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ଚୁଣ୍ଣଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସନ୍ତେନ ମତ୍ତିକାୟ ମୁଖଂ ମକ୍ଖେତ୍ୱା ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ନ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ନ ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆସନେନ ପଟିବାହିତବ୍ବା। ଜନ୍ତାଘରେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମନ୍ତେନ ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମିତବ୍ବଂ।
‘‘ଉଦକେପି ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନହାତେନ ପଠମତରଂ ଉତ୍ତରିତ୍ୱା ଅତ୍ତନୋ ଗତ୍ତଂ ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ନିୱାସେତ୍ୱା ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଗତ୍ତତୋ ଉଦକଂ ପମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଙ୍ଘାଟି ଦାତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ଉପଜ୍ଝାୟୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉଦ୍ଦିସାପେତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବୋ। ସଚେ ପରିପୁଚ୍ଛିତୁକାମୋ ହୋତି, ପରିପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ।
‘‘ୟସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ୱିହରତି, ସଚେ ସୋ ୱିହାରୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ସୋଧେତବ୍ବୋ। ୱିହାରଂ ସୋଧେନ୍ତେନ ପଠମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ [ଭିସିବିମ୍ବୋହନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚୋ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ପୀଠଂ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ , ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବା। ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଚେ ୱିହାରେ ସନ୍ତାନକଂ ହୋତି, ଉଲ୍ଲୋକା ପଠମଂ ଓହାରେତବ୍ବଂ, ଆଲୋକସନ୍ଧିକଣ୍ଣଭାଗା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଗେରୁକପରିକମ୍ମକତା ଭିତ୍ତି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ କାଳୱଣ୍ଣକତା ଭୂମି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅକତା ହୋତି ଭୂମି, ଉଦକେନ ପରିପ୍ଫୋସିତ୍ୱା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା – ମା ୱିହାରୋ ରଜେନ ଉହଞ୍ଞୀତି। ସଙ୍କାରଂ ୱିଚିନିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଛଡ୍ଡେତବ୍ବଂ।
‘‘ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବା। ମଞ୍ଚୋ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବୋ। ପୀଠଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବୋ। ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପୁରତ୍ଥିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପୁରତ୍ଥିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ପଚ୍ଛିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପଚ୍ଛିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉତ୍ତରା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଉତ୍ତରା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଦକ୍ଖିଣା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଦକ୍ଖିଣା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ସୀତକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ୱିୱରିତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉଣ୍ହକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ୱିୱରିତବ୍ବା।
‘‘ସଚେ ପରିୱେଣଂ ଉକ୍ଲାପଂ ହୋତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ। ସଚେ କୋଟ୍ଠକୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, କୋଟ୍ଠକୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅଗ୍ଗିସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଅଗ୍ଗିସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ୱଚ୍ଚକୁଟି ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ୱଚ୍ଚକୁଟି ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ପାନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ନ ହୋତି, ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ଆସିଞ୍ଚିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ୱୂପକାସେତବ୍ବୋ, ୱୂପକାସାପେତବ୍ବୋ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ୱିନୋଦେତବ୍ବଂ, ୱିନୋଦାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ୱିୱେଚେତବ୍ବଂ, ୱିୱେଚାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା । ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି ପରିୱାସାରହୋ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମାନତ୍ତାରହୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଅବ୍ଭାନାରହୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟଂ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ [ନିୟସଂ (କ॰)] ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟାତି। କତଂ ୱା ପନସ୍ସ ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟାତି।
‘‘ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିତବ୍ବଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଧୋୱିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିୟେଥାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ କାତବ୍ବଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ କାତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ କରିୟେଥାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିତବ୍ବଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ପଚିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିୟେଥାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିତବ୍ବଂ [ରଜେତବ୍ବଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ରଜିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିୟେଥାତି। ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତେନ [ରଜେନ୍ତେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସାଧୁକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ରଜିତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନେ ଥେୱେ ପକ୍କମିତବ୍ବଂ।
‘‘ନ ଉପଜ୍ଝାୟଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପତ୍ତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ କେସା ଛେଦେତବ୍ବା [ଛେତ୍ତବ୍ବା (ସୀ॰), ଛେଦିତବ୍ବା (କ॰)] , ନ ଏକଚ୍ଚେନ କେସା ଛେଦାପେତବ୍ବା; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ନ ଏକଚ୍ଚେନ ପରିକମ୍ମଂ କାରାପେତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚୋ [ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ (କତ୍ଥଚି)] କାତବ୍ବୋ , ନ ଏକଚ୍ଚେନ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚୋ କାରାପେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ହୋତବ୍ବଂ, ନ ଏକଚ୍ଚୋ ପଚ୍ଛାସମଣୋ ଆଦାତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପିଣ୍ଡପାତୋ ନୀହରିତବ୍ବୋ, ନ ଏକଚ୍ଚେନ ପିଣ୍ଡପାତୋ ନୀହରାପେତବ୍ବୋ; ନ ଉପଜ୍ଝାୟଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ; ନ ସୁସାନଂ ଗନ୍ତବ୍ବଂ; ନ ଦିସା ପକ୍କମିତବ୍ବା। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଉପଜ୍ଝାୟୱତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୬. ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୱତ୍ତକଥା
୬୭ . [ଚୂଳୱ॰ ୩୭୮ ଆଦୟୋ] ‘‘ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକମ୍ହି ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ତତ୍ରାୟଂ ସମ୍ମାୱତ୍ତନା –
‘‘ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ସଙ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଅନୁଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଉଦ୍ଦେସେନ ପରିପୁଚ୍ଛାୟ ଓୱାଦେନ ଅନୁସାସନିୟା। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପତ୍ତୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ନ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ନ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ନ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, କାଲସ୍ସେୱ ଉଟ୍ଠାୟ ଦନ୍ତକଟ୍ଠଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମୁଖୋଦକଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ୟାଗୁ ହୋତି, ଭାଜନଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ୟାଗୁ ଉପନାମେତବ୍ବା। ୟାଗୁଂ ପୀତସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ଭାଜନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ସଦ୍ଧିୱିହାରିକମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଗାମଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, କାୟବନ୍ଧନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଦାତବ୍ବା, ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ସୋଦକୋ ଦାତବ୍ବୋ। ଏତ୍ତାୱତା ନିୱତ୍ତିସ୍ସତୀତି ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ । ସଚେ ଚୀୱରଂ ସିନ୍ନଂ ହୋତି, ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ଚୀୱରଂ ନିଦହିତବ୍ବଂ; ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ, ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରନ୍ତେନ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲଂ କଣ୍ଣଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ – ମା ମଜ୍ଝେ ଭଙ୍ଗୋ ଅହୋସୀତି। ଓଭୋଗେ କାୟବନ୍ଧନଂ କାତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପିଣ୍ଡପାତୋ ହୋତି, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଉପନାମେତବ୍ବୋ। ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ଭୁତ୍ତାୱିସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବୋ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ପତ୍ତୋ ନିଦହିତବ୍ବୋ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଦ୍ଧିୱିହାରିକମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ନହାୟିତୁକାମୋ ହୋତି, ନହାନଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୀତେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ସୀତଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଉଣ୍ହେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ଉଣ୍ହଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ ।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ଚୁଣ୍ଣଂ ସନ୍ନେତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ତେମେତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ଗନ୍ତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଦତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ଚୁଣ୍ଣଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସନ୍ତେନ ମତ୍ତିକାୟ ମୁଖଂ ମକ୍ଖେତ୍ୱା ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ନ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ନ ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆସନେନ ପଟିବାହିତବ୍ବା। ଜନ୍ତାଘରେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମନ୍ତେନ ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମିତବ୍ବଂ।
‘‘ଉଦକେପି ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନହାତେନ ପଠମତରଂ ଉତ୍ତରିତ୍ୱା ଅତ୍ତନୋ ଗତ୍ତଂ ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ନିୱାସେତ୍ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଗତ୍ତତୋ ଉଦକଂ ପମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଙ୍ଘାଟି ଦାତବ୍ବା। ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ।
‘‘ୟସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ୱିହରତି, ସଚେ ସୋ ୱିହାରୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ସୋଧେତବ୍ବୋ। ୱିହାରଂ ସୋଧେନ୍ତେନ ପଠମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ମଞ୍ଚୋ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ; ପୀଠଂ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବା; ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ; ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଚେ ୱିହାରେ ସନ୍ତାନକଂ ହୋତି, ଉଲ୍ଲୋକା ପଠମଂ ଓହାରେତବ୍ବଂ, ଆଲୋକସନ୍ଧିକଣ୍ଣଭାଗା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଗେରୁକପରିକମ୍ମକତା ଭିତ୍ତି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ କାଳୱଣ୍ଣକତା ଭୂମି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅକତା ହୋତି ଭୂମି, ଉଦକେନ ପରିପ୍ଫୋସିତ୍ୱା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା – ମା ୱିହାରୋ ରଜେନ ଉହଞ୍ଞୀତି। ସଙ୍କାରଂ ୱିଚିନିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଛଡ୍ଡେତବ୍ବଂ।
‘‘ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବା। ମଞ୍ଚୋ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବୋ। ପୀଠଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବୋ। ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପୁରତ୍ଥିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପୁରତ୍ଥିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ପଚ୍ଛିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପଚ୍ଛିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉତ୍ତରା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଉତ୍ତରା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଦକ୍ଖିଣା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଦକ୍ଖିଣା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ସୀତକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ୱିୱରିତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉଣ୍ହକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ୱିୱରିତବ୍ବା।
‘‘ସଚେ ପରିୱେଣଂ ଉକ୍ଲାପଂ ହୋତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ। ସଚେ କୋଟ୍ଠକୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, କୋଟ୍ଠକୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅଗ୍ଗିସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଅଗ୍ଗିସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ୱଚ୍ଚକୁଟି ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ୱଚ୍ଚକୁଟି ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ପାନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ନ ହୋତି, ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ଆସିଞ୍ଚିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ୱୂପକାସେତବ୍ବୋ, ୱୂପକାସାପେତବ୍ବୋ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ୱିନୋଦେତବ୍ବଂ, ୱିନୋଦାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା । ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ୱିୱେଚେତବ୍ବଂ, ୱିୱେଚାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି ପରିୱାସାରହୋ, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ମାନତ୍ତାରହୋ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଅବ୍ଭାନାରହୋ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ, ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟାତି। କତଂ ୱା ପନସ୍ସ ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟାତି।
‘‘ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ ଏୱଂ ଧୋୱେୟ୍ୟାସୀତି , ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିୟେଥାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ କାତବ୍ବଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ ଏୱଂ କରେୟ୍ୟାସୀତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ କରିୟେଥାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ ଏୱଂ ପଚେୟ୍ୟାସୀତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିୟେଥାତି। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ, ଏୱଂ ରଜେୟ୍ୟାସୀତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିୟେଥାତି। ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତେନ ସାଧୁକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ରଜିତବ୍ବଂ। ନ ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନେ ଥେୱେ ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ, ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୱତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭. ପଣାମିତକଥା
୬୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତୀତି? ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତିସ୍ସନ୍ତୀତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି । ନେୱ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ପଣାମେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣାମେତବ୍ବୋ – ‘‘ପଣାମେମି ତ’’ନ୍ତି ୱା, ‘‘ମାୟିଧ ପଟିକ୍କମୀ’’ତି ୱା, ‘‘ନୀହର ତେ ପତ୍ତଚୀୱର’’ନ୍ତି ୱା, ‘‘ନାହଂ ତୟା ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ’’ତି ୱା, କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପଣାମିତୋ ହୋତି ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ; ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ପଣାମିତୋ ହୋତି ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଣାମିତା ନ ଖମାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମାପେତୁନ୍ତି। ନେୱ ଖମାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣାମିତେନ ନ ଖମାପେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନ ଖମାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପଜ୍ଝାୟା ଖମାପିୟମାନା ନ ଖମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମିତୁନ୍ତି। ନେୱ ଖମନ୍ତି। ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପକ୍କମନ୍ତିପି ୱିବ୍ଭମନ୍ତିପି ତିତ୍ଥିୟେସୁପି ସଙ୍କମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମାପିୟମାନେନ ନ ଖମିତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ଖମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପଜ୍ଝାୟା ସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ପଣାମେନ୍ତି, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ନ ପଣାମେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପଣାମେୟ୍ୟ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନ ପଣାମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଅଲଂ ପଣାମେତୁଂ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ଅଲଂ ପଣାମେତୁଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ନାଲଂ ପଣାମେତୁଂ। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ନାଲଂ ପଣାମେତୁଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ପଣାମେନ୍ତୋ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି। ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ପଣାମେନ୍ତୋ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
୬୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଇଚ୍ଛିଂସୁ ପବ୍ବାଜେତୁଂ। ସୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ଅଲଭମାନୋ କିସୋ ଅହୋସି ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ କିସଂ ଲୂଖଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣଂ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତଂ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରାହ୍ମଣୋ କିସୋ ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ’’ତି? ଏସୋ, ଭନ୍ତେ, ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଇଚ୍ଛିଂସୁ ପବ୍ବାଜେତୁଂ। ସୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ଅଲଭମାନୋ କିସୋ ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କୋ ନୁ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଧିକାରଂ ସରସୀ’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଧିକାରଂ ସରାମୀ’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ସାରିପୁତ୍ତ, ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଧିକାରଂ ସରସୀ’’ତି? ‘‘ଇଧ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ରାଜଗହେ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ କଟଚ୍ଛୁଭିକ୍ଖଂ ଦାପେସି। ଇମଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଧିକାରଂ ସରାମୀ’’ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ସାରିପୁତ୍ତ, କତଞ୍ଞୁନୋ ହି, ସାରିପୁତ୍ତ, ସପ୍ପୁରିସା କତୱେଦିନୋ। ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସାରିପୁତ୍ତ, ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ପବ୍ବାଜେହି ଉପସମ୍ପାଦେହୀ’’ତି । ‘‘କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ , ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ପବ୍ବାଜେମି ଉପସମ୍ପାଦେମୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ୟା ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ତୀହି ସରଣଗମନେହି ଉପସମ୍ପଦା ଅନୁଞ୍ଞାତା, ତଂ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପଟିକ୍ଖିପାମି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେନ କମ୍ମେନ ଉପସମ୍ପାଦେତୁଂ [ଉପସମ୍ପଦଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୭୦ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ ।
‘‘ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୭୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପସମ୍ପନ୍ନସମନନ୍ତରା ଅନାଚାରଂ ଆଚରତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୱୁସୋ, ଏୱରୂପଂ ଅକାସି, ନେତଂ କପ୍ପତୀ’’ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ନେୱାହଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ୟାଚିଂ ଉପସମ୍ପାଦେଥ ମନ୍ତି। କିସ୍ସ ମଂ ତୁମ୍ହେ ଅୟାଚିତା ଉପସମ୍ପାଦିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟାଚିତେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ । ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଚିତେନ ଉପସମ୍ପାଦେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଚିତବ୍ବୋ। ତେନ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖେନ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ସଙ୍ଘଂ, ଭନ୍ତେ, ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚାମି, ଉଲ୍ଲୁମ୍ପତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବୋ। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୭୨ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ , ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୭୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ପଣୀତାନଂ ଭତ୍ତାନଂ ଭତ୍ତପଟିପାଟି ଅଟ୍ଠିତା [ଅଧିଟ୍ଠିତା (କ॰)] ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା, ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ତସ୍ମିଂ ପବ୍ବଜିତେ ଭତ୍ତପଟିପାଟି ଖୀୟିତ୍ଥ। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଏହି ଦାନି, ଆୱୁସୋ, ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସାମା’’ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ନାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତଂକାରଣା ପବ୍ବଜିତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସାମୀତି। ସଚେ ମେ ଦସ୍ସଥ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମି , ନୋ ଚେ ମେ ଦସ୍ସଥ ୱିବ୍ଭମିସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଉଦରସ୍ସ କାରଣା ପବ୍ବଜିତୋ’’ତି ? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱଂ ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଉଦରସ୍ସ କାରଣା ପବ୍ବଜିସ୍ସତୀତି। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଉଦରସ୍ସ କାରଣା ପବ୍ବଜିତୋତି? ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଏୱଂ ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଉଦରସ୍ସ କାରଣା ପବ୍ବଜିସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ’’…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତେନ ଚତ୍ତାରୋ ନିସ୍ସୟେ ଆଚିକ୍ଖିତୁଂ – ପିଣ୍ଡିୟାଲୋପଭୋଜନଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା, ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ; ଅତିରେକଲାଭୋ – ସଙ୍ଘଭତ୍ତଂ, ଉଦ୍ଦେସଭତ୍ତଂ, ନିମନ୍ତନଂ, ସଲାକଭତ୍ତଂ, ପକ୍ଖିକଂ, ଉପୋସଥିକଂ, ପାଟିପଦିକଂ। ପଂସୁକୂଲଚୀୱରଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା, ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ; ଅତିରେକଲାଭୋ – ଖୋମଂ, କପ୍ପାସିକଂ, କୋସେୟ୍ୟଂ, କମ୍ବଲଂ, ସାଣଂ, ଭଙ୍ଗଂ। ରୁକ୍ଖମୂଲସେନାସନଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା, ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ; ଅତିରେକଲାଭୋ – ୱିହାରୋ , ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ, ପାସାଦୋ, ହମ୍ମିୟଂ, ଗୁହା। ପୂତିମୁତ୍ତଭେସଜ୍ଜଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା, ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ; ଅତିରେକଲାଭୋ – ସପ୍ପି, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁ, ଫାଣିତ’’ନ୍ତି।
ପଣାମିତକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ଉପଜ୍ଝାୟୱତ୍ତଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ପଞ୍ଚମୋ।
ପଞ୍ଚମଭାଣୱାରୋ
୧୮. ଆଚରିୟୱତ୍ତକଥା
୭୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ମାଣୱକୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ନିସ୍ସୟେ ଆଚିକ୍ଖିଂସୁ। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ସଚେ ମେ, ଭନ୍ତେ, ପବ୍ବଜିତେ ନିସ୍ସୟେ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟାଥ, ଅଭିରମେୟ୍ୟାମହଂ [ଅଭିରମେୟ୍ୟଞ୍ଚାହଂ (ସୀ॰), ଅଭିରମେୟ୍ୟଂ ସ୍ୱାହଂ (କ॰)] । ନ ଦାନାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପବ୍ବଜିସ୍ସାମି; ଜେଗୁଚ୍ଛା ମେ ନିସ୍ସୟା ପଟିକୂଲା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିକଚ୍ଚେୱ ନିସ୍ସୟା ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବା। ୟୋ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପସମ୍ପନ୍ନସମନନ୍ତରା ନିସ୍ସୟେ ଆଚିକ୍ଖିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁୱଗ୍ଗେନପି ତିୱଗ୍ଗେନପି ଗଣେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଊନଦସୱଗ୍ଗେନ ଗଣେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସୱଗ୍ଗେନ ୱା ଅତିରେକଦସୱଗ୍ଗେନ ୱା ଗଣେନ ଉପସମ୍ପାଦେତୁନ୍ତି ।
୭୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଏକୱସ୍ସାପି ଦୁୱସ୍ସାପି ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଆୟସ୍ମାପି ଉପସେନୋ ୱଙ୍ଗନ୍ତପୁତ୍ତୋ ଏକୱସ୍ସୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଉପସମ୍ପାଦେସି। ସୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଦୁୱସ୍ସୋ ଏକୱସ୍ସଂ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପସେନଂ ୱଙ୍ଗନ୍ତପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୁ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ତ୍ୱଂ ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତୋ’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ, ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ, ଭଗୱା। ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତା’’ତି। ଜାନନ୍ତାପି ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଜାନନ୍ତାପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅତ୍ଥସଂହିତଂ ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ନୋ ଅନତ୍ଥସଂହିତଂ। ଅନତ୍ଥସଂହିତେ ସେତୁଘାତୋ ତଥାଗତାନଂ। ଦ୍ୱୀହି ଆକାରେହି ବୁଦ୍ଧା ଭଗୱନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ଧମ୍ମଂ ୱା ଦେସେସ୍ସାମ, ସାୱକାନଂ ୱା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପସେନଂ ୱଙ୍ଗନ୍ତପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କତିୱସ୍ସୋସି ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ‘‘ଦୁୱସ୍ସୋହଂ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଅୟଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁ କତିୱସ୍ସୋ’’ତି? ‘‘ଏକୱସ୍ସୋ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘କିଂ ତାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ହୋତୀ’’ତି? ‘‘ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ମେ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞେହି ଓୱଦିୟୋ ଅନୁସାସିୟୋ ଅଞ୍ଞଂ ଓୱଦିତୁଂ ଅନୁସାସିତୁଂ ମଞ୍ଞିସ୍ସସି। ଅତିଲହୁଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଆୱତ୍ତୋ, ୟଦିଦଂ ଗଣବନ୍ଧିକଂ। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ’’…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଊନଦସୱସ୍ସେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସୱସ୍ସେନ ୱା ଅତିରେକଦସୱସ୍ସେନ ୱା ଉପସମ୍ପାଦେତୁ’’ନ୍ତି।
୭୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ – ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି – ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ବାଲା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଣ୍ଡିତା। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବ୍ୟତ୍ତା। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବହୁସ୍ସୁତା। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ। ଅଞ୍ଞତରୋପି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ୱାଦଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ତଂୟେୱ ତିତ୍ଥାୟତନଂ ସଙ୍କମି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ – ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି – ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ବାଲା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଣ୍ଡିତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବ୍ୟତ୍ତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବହୁସ୍ସୁତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ – ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି – ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ବାଲା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଣ୍ଡିତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବ୍ୟତ୍ତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବହୁସ୍ସୁତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା – ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି – ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ବାଲା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଣ୍ଡିତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବ୍ୟତ୍ତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ବହୁସ୍ସୁତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା, ସଦ୍ଧିୱିହାରିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାଲେନ ଅବ୍ୟତ୍ତେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ଦସୱସ୍ସେନ ୱା ଅତିରେକଦସୱସ୍ସେନ ୱା ଉପସମ୍ପାଦେତୁ’’ନ୍ତି।
୭୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ପକ୍କନ୍ତେସୁପି ୱିବ୍ଭନ୍ତେସୁପି କାଲଙ୍କତେସୁପି ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତେସୁପି ଅନାଚରିୟକା ଅନୋୱଦିୟମାନା ଅନନୁସାସିୟମାନା ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି, ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି – ଉପରିସାୟନୀୟେପି – ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେନ୍ତି; ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି; ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସନ୍ତି; ମନୁସ୍ସାନଂ ଭୁଞ୍ଜମାନାନଂ ଉପରିଭୋଜନେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି, ଉପରିଖାଦନୀୟେପି – ଉପରିସାୟନୀୟେପି – ଉପରିପାନୀୟେପି ଉତ୍ତିଟ୍ଠପତ୍ତଂ ଉପନାମେସ୍ସନ୍ତି; ସାମଂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି; ଭତ୍ତଗ୍ଗେପି ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ବ୍ରାହ୍ମଣା ବ୍ରାହ୍ମଣଭୋଜନେ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ …ପେ॰… ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱାତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟଂ। ଆଚରିୟୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତେୱାସିକମ୍ହି ପୁତ୍ତଚିତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସତି, ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଆଚରିୟମ୍ହି ପିତୁଚିତ୍ତଂ ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସତି। ଏୱଂ ତେ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ସଗାରୱା ସପ୍ପତିସ୍ସା ସଭାଗୱୁତ୍ତିନୋ ୱିହରନ୍ତା ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ୱୁଦ୍ଧିଂ ୱିରୁଳ୍ହିଂ ୱେପୁଲ୍ଲଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସୱସ୍ସଂ ନିସ୍ସାୟ ୱତ୍ଥୁଂ, ଦସୱସ୍ସେନ ନିସ୍ସୟଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟୋ ଗହେତବ୍ବୋ। ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ଆଚରିୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହି, ଆୟସ୍ମତୋ ନିସ୍ସାୟ ୱଚ୍ଛାମି; ଆଚରିୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହି, ଆୟସ୍ମତୋ ନିସ୍ସାୟ ୱଚ୍ଛାମି; ଆଚରିୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ହୋହି, ଆୟସ୍ମତୋ ନିସ୍ସାୟ ୱଚ୍ଛାମୀ’ତି। ‘ସାହୂତି’ ୱା ‘ଲହୂତି’ ୱା ‘ଓପାୟିକ’ନ୍ତି ୱା ‘ପତିରୂପ’ନ୍ତି ୱା ‘ପାସାଦିକେନ ସମ୍ପାଦେହୀ’ତି ୱା କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଗହିତୋ ହୋତି ଆଚରିୟୋ; ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ଗହିତୋ ହୋତି ଆଚରିୟୋ।
୭୮ . [ଚୂଳୱ॰ ୩୮୦ ଆଦୟୋ] ‘‘ଅନ୍ତେୱାସିକେନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟମ୍ହି ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ତତ୍ରାୟଂ ସମ୍ମାୱତ୍ତନା –
‘‘କାଲସ୍ସେୱ ଉଟ୍ଠାୟ ଉପାହନଂ ଓମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଦନ୍ତକଟ୍ଠଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମୁଖୋଦକଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ୟାଗୁ ହୋତି, ଭାଜନଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ୟାଗୁ ଉପନାମେତବ୍ବା । ୟାଗୁଂ ପୀତସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ଭାଜନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ଆଚରିୟମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଆଚରିୟୋ ଗାମଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, କାୟବନ୍ଧନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଦାତବ୍ବା, ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ସୋଦକୋ ଦାତବ୍ବୋ। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ପଚ୍ଛାସମଣଂ ଆକଙ୍ଖତି, ତିମଣ୍ଡଲଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତେନ ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେତ୍ୱା କାୟବନ୍ଧନଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ପାରୁପିତ୍ୱା ଗଣ୍ଠିକଂ ପଟିମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଆଚରିୟସ୍ସ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ହୋତବ୍ବଂ। ନାତିଦୂରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ନାଚ୍ଚାସନ୍ନେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ପତ୍ତପରିୟାପନ୍ନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ। ନ ଆଚରିୟସ୍ସ ଭଣମାନସ୍ସ ଅନ୍ତରନ୍ତରା କଥା ଓପାତେତବ୍ବା। ଆଚରିୟୋ ଆପତ୍ତିସାମନ୍ତା ଭଣମାନୋ ନିୱାରେତବ୍ବୋ।
‘‘ନିୱତ୍ତନ୍ତେନ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଚୀୱରଂ ସିନ୍ନଂ ହୋତି, ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ଚୀୱରଂ ନିଦହିତବ୍ବଂ। ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ। ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରନ୍ତେନ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲଂ କଣ୍ଣଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ – ମା ମଜ୍ଝେ ଭଙ୍ଗୋ ଅହୋସୀତି। ଓଭୋଗେ କାୟବନ୍ଧନଂ କାତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପିଣ୍ଡପାତୋ ହୋତି , ଆଚରିୟୋ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଉପନାମେତବ୍ବୋ। ଆଚରିୟୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ଭୁତ୍ତାୱିସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବୋ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ପତ୍ତୋ ନିଦହିତବ୍ବୋ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଆଚରିୟମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଆଚରିୟୋ ନହାୟିତୁକାମୋ ହୋତି, ନହାନଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୀତେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ସୀତଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଉଣ୍ହେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ଉଣ୍ହଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଆଚରିୟୋ ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ଚୁଣ୍ଣଂ ସନ୍ନେତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ତେମେତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ଆଚରିୟସ୍ସ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଦତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ଚୁଣ୍ଣଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସନ୍ତେନ ମତ୍ତିକାୟ ମୁଖଂ ମକ୍ଖେତ୍ୱା ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ନ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ନ ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆସନେନ ପଟିବାହିତବ୍ବା। ଜନ୍ତାଘରେ ଆଚରିୟସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମନ୍ତେନ ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମିତବ୍ବଂ।
‘‘ଉଦକେପି ଆଚରିୟସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନହାତେନ ପଠମତରଂ ଉତ୍ତରିତ୍ୱା ଅତ୍ତନୋ ଗତ୍ତଂ ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ନିୱାସେତ୍ୱା ଆଚରିୟସ୍ସ ଗତ୍ତତୋ ଉଦକଂ ପମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଙ୍ଘାଟି ଦାତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଆଚରିୟୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉଦ୍ଦିସାପେତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦ୍ଦିସାପେତବ୍ବୋ। ସଚେ ପରିପୁଚ୍ଛିତୁକାମୋ ହୋତି, ପରିପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ।
‘‘ୟସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଆଚରିୟୋ ୱିହରତି, ସଚେ ସୋ ୱିହାରୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ସୋଧେତବ୍ବୋ। ୱିହାରଂ ସୋଧେନ୍ତେନ ପଠମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ମଞ୍ଚୋ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ; ପୀଠଂ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବା; ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ ; ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଚେ ୱିହାରେ ସନ୍ତାନକଂ ହୋତି, ଉଲ୍ଲୋକା ପଠମଂ ଓହାରେତବ୍ବଂ, ଆଲୋକସନ୍ଧିକଣ୍ଣଭାଗା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଗେରୁକପରିକମ୍ମକତା ଭିତ୍ତି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ କାଳୱଣ୍ଣକତା ଭୂମି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅକତା ହୋତି ଭୂମି, ଉଦକେନ ପରିପ୍ଫୋସିତ୍ୱା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା – ମା ୱିହାରୋ ରଜେନ ଉହଞ୍ଞୀତି। ସଙ୍କାରଂ ୱିଚିନିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଛଡ୍ଡେତବ୍ବଂ।
‘‘ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବା। ମଞ୍ଚୋ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବୋ। ପୀଠଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବୋ । ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପୁରତ୍ଥିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପୁରତ୍ଥିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ପଚ୍ଛିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପଚ୍ଛିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉତ୍ତରା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଉତ୍ତରା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା । ସଚେ ଦକ୍ଖିଣା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଦକ୍ଖିଣା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ସୀତକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ୱିୱରିତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉଣ୍ହକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ୱିୱରିତବ୍ବା।
‘‘ସଚେ ପରିୱେଣଂ ଉକ୍ଲାପଂ ହୋତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ। ସଚେ କୋଟ୍ଠକୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, କୋଟ୍ଠକୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅଗ୍ଗିସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଅଗ୍ଗିସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ୱଚ୍ଚକୁଟି ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ୱଚ୍ଚକୁଟି ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ପାନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ । ସଚେ ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟଂ ଉଦକଂ ନ ହୋତି, ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ଆସିଞ୍ଚିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ୱୂପକାସେତବ୍ବୋ, ୱୂପକାସାପେତବ୍ବୋ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ୱିନୋଦେତବ୍ବଂ, ୱିନୋଦାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ୱିୱେଚେତବ୍ବଂ, ୱିୱେଚାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି ପରିୱାସାରହୋ, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ମାନତ୍ତାରହୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ଅବ୍ଭାନାରହୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟଂ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟାତି । ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟସ୍ସ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଆଚରିୟସ୍ସ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ, ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟାତି। କତଂ ୱା ପନସ୍ସ ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଆଚରିୟୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟାତି।
‘‘ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଧୋୱିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିୟେଥାତି। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ କାତବ୍ବଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ କାତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ କରିୟେଥାତି। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ପଚିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିୟେଥାତି। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ରଜିତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିୟେଥାତି। ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତେନ ସାଧୁକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ରଜିତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନେ ଥେୱେ ପକ୍କମିତବ୍ବଂ।
‘‘ନ ଆଚରିୟଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପତ୍ତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦାତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଦାତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ କେସା ଛେଦେତବ୍ବା; ନ ଏକଚ୍ଚେନ କେସା ଛେଦାପେତବ୍ବା; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚେନ ପରିକମ୍ମଂ କାରାପେତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚୋ କାତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚେନ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚୋ କାରାପେତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ହୋତବ୍ବଂ; ନ ଏକଚ୍ଚୋ ପଚ୍ଛାସମଣୋ ଆଦାତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ପିଣ୍ଡପାତୋ ନୀହରିତବ୍ବୋ; ନ ଏକଚ୍ଚେନ ପିଣ୍ଡପାତୋ ନୀହରାପେତବ୍ବୋ। ନ ଆଚରିୟଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ, ନ ସୁସାନଂ ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ନ ଦିସା ପକ୍କମିତବ୍ବା। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ, ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଆଚରିୟୱତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯. ଅନ୍ତେୱାସିକୱତ୍ତକଥା
୭୯ . [ଚୂଳୱ॰ ୩୮୧-୩୮୨] ‘‘ଆଚରିୟେନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତେୱାସିକମ୍ହି ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ତତ୍ରାୟଂ ସମ୍ମାୱତ୍ତନା –
‘‘ଆଚରିୟେନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ସଙ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଅନୁଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଉଦ୍ଦେସେନ ପରିପୁଚ୍ଛାୟ ଓୱାଦେନ ଅନୁସାସନିୟା। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ପତ୍ତୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ନ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପତ୍ତୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚୀୱରଂ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ନ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି। ସଚେ ଆଚରିୟସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ନ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜିୟେଥାତି।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, କାଲସ୍ସେୱ ଉଟ୍ଠାୟ ଦନ୍ତକଟ୍ଠଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମୁଖୋଦକଂ ଦାତବ୍ବଂ, ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ୟାଗୁ ହୋତି, ଭାଜନଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ୟାଗୁ ଉପନାମେତବ୍ବା। ୟାଗୁଂ ପୀତସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ଭାଜନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ଅନ୍ତେୱାସିକମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଗାମଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, କାୟବନ୍ଧନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଗୁଣଂ କତ୍ୱା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଦାତବ୍ବା, ଧୋୱିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ସୋଦକୋ ଦାତବ୍ବୋ।
‘‘ଏତ୍ତାୱତା ନିୱତ୍ତିସ୍ସତୀତି ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, ପଟିନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଚୀୱରଂ ସିନ୍ନଂ ହୋତି, ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ଚୀୱରଂ ନିଦହିତବ୍ବଂ। ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ। ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରନ୍ତେନ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲଂ କଣ୍ଣଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତବ୍ବଂ – ମା ମଜ୍ଝେ ଭଙ୍ଗୋ ଅହୋସୀତି। ଓଭୋଗେ କାୟବନ୍ଧନଂ କାତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପିଣ୍ଡପାତୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁକାମୋ ହୋତି, ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଉପନାମେତବ୍ବୋ। ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ଭୁତ୍ତାୱିସ୍ସ ଉଦକଂ ଦତ୍ୱା ପତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ ଧୋୱିତ୍ୱା ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ମୁହୁତ୍ତଂ ଉଣ୍ହେ ଓତାପେତବ୍ବୋ, ନ ଚ ଉଣ୍ହେ ପତ୍ତୋ ନିଦହିତବ୍ବୋ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଅନ୍ତେୱାସିକମ୍ହି ୱୁଟ୍ଠିତେ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୋ ଦେସୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ନହାୟିତୁକାମୋ ହୋତି, ନହାନଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସୀତେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ସୀତଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଉଣ୍ହେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ଉଣ୍ହଂ ପଟିୟାଦେତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତୁକାମୋ ହୋତି, ଚୁଣ୍ଣଂ ସନ୍ନେତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ତେମେତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ଗନ୍ତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଦତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ଚୁଣ୍ଣଂ ଦାତବ୍ବଂ, ମତ୍ତିକା ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସନ୍ତେନ ମତ୍ତିକାୟ ମୁଖଂ ମକ୍ଖେତ୍ୱା ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରଂ ପୱିସିତବ୍ବଂ। ନ ଚ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ, ନ ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆସନେନ ପଟିବାହିତବ୍ବା। ଜନ୍ତାଘରେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମନ୍ତେନ ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପୁରତୋ ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଚ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଜନ୍ତାଘରା ନିକ୍ଖମିତବ୍ବଂ।
‘‘ଉଦକେପି ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନହାତେନ ପଠମତରଂ ଉତ୍ତରିତ୍ୱା ଅତ୍ତନୋ ଗତ୍ତଂ ୱୋଦକଂ କତ୍ୱା ନିୱାସେତ୍ୱା ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଗତ୍ତତୋ ଉଦକଂ ପମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ, ନିୱାସନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ସଙ୍ଘାଟି ଦାତବ୍ବା, ଜନ୍ତାଘରପୀଠଂ ଆଦାୟ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ପାନୀୟେନ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ।
‘‘ୟସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ୱିହରତି, ସଚେ ସୋ ୱିହାରୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, ସଚେ ଉସ୍ସହତି, ସୋଧେତବ୍ବୋ। ୱିହାରଂ ସୋଧେନ୍ତେନ ପଠମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ ; ମଞ୍ଚୋ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ; ପୀଠଂ ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବା; ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ; ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ; ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ସଚେ ୱିହାରେ ସନ୍ତାନକଂ ହୋତି, ଉଲ୍ଲୋକା ପଠମଂ ଓତାରେତବ୍ବଂ, ଆଲୋକସନ୍ଧିକଣ୍ଣଭାଗା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଗେରୁକପରିକମ୍ମକତା ଭିତ୍ତି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ କାଳୱଣ୍ଣକତା ଭୂମି କଣ୍ଣକିତା ହୋତି, ଚୋଳକଂ ତେମେତ୍ୱା ପୀଳେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅକତା ହୋତି ଭୂମି, ଉଦକେନ ପରିପ୍ଫୋସିତ୍ୱା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା – ମା ୱିହାରୋ ରଜେନ ଉହଞ୍ଞୀତି। ସଙ୍କାରଂ ୱିଚିନିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଛଡ୍ଡେତବ୍ବଂ।
‘‘ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ମଞ୍ଚପଟିପାଦକା ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବା। ମଞ୍ଚୋ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବୋ। ପୀଠଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ନୀଚଂ କତ୍ୱା ସାଧୁକଂ ଅପ୍ପଟିଘଂସନ୍ତେନ, ଅସଙ୍ଘଟ୍ଟେନ୍ତେନ କୱାଟପିଟ୍ଠଂ, ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ନିସୀଦନପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଓତାପେତ୍ୱା ସୋଧେତ୍ୱା ପପ୍ଫୋଟେତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାପଞ୍ଞତ୍ତଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ଖେଳମଲ୍ଲକୋ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବୋ। ଅପସ୍ସେନଫଲକଂ ଓତାପେତ୍ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ଅତିହରିତ୍ୱା ୟଥାଠାନେ ଠପେତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ। ପତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ହେଟ୍ଠାମଞ୍ଚଂ ୱା ହେଟ୍ଠାପୀଠଂ ୱା ପରାମସିତ୍ୱା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ନ ଚ ଅନନ୍ତରହିତାୟ ଭୂମିୟା ପତ୍ତୋ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପନ୍ତେନ ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକେନ ହତ୍ଥେନ ଚୀୱରୱଂସଂ ୱା ଚୀୱରରଜ୍ଜୁଂ ୱା ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାରତୋ ଅନ୍ତଂ ଓରତୋ ଭୋଗଂ କତ୍ୱା ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ପୁରତ୍ଥିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପୁରତ୍ଥିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ପଚ୍ଛିମା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ପଚ୍ଛିମା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉତ୍ତରା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଉତ୍ତରା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଦକ୍ଖିଣା ସରଜା ୱାତା ୱାୟନ୍ତି, ଦକ୍ଖିଣା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ସୀତକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ୱିୱରିତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ଥକେତବ୍ବା। ସଚେ ଉଣ୍ହକାଲୋ ହୋତି, ଦିୱା ୱାତପାନା ଥକେତବ୍ବା, ରତ୍ତିଂ ୱିୱରିତବ୍ବା।
‘‘ସଚେ ପରିୱେଣଂ ଉକ୍ଲାପଂ ହୋତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ। ସଚେ କୋଟ୍ଠକୋ ଉକ୍ଲାପୋ ହୋତି, କୋଟ୍ଠକୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବୋ। ସଚେ ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଉପଟ୍ଠାନସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ଅଗ୍ଗିସାଲା ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ଅଗ୍ଗିସାଲା ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ୱଚ୍ଚକୁଟି ଉକ୍ଲାପା ହୋତି, ୱଚ୍ଚକୁଟି ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବା। ସଚେ ପାନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ନ ହୋତି, ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ନ ହୋତି, ଆଚମନକୁମ୍ଭିୟା ଉଦକଂ ଆସିଞ୍ଚିତବ୍ବଂ।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ୱୂପକାସେତବ୍ବୋ, ୱୂପକାସାପେତବ୍ବୋ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ୱିନୋଦେତବ୍ବଂ, ୱିନୋଦାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ୱିୱେଚେତବ୍ବଂ, ୱିୱେଚାପେତବ୍ବଂ, ଧମ୍ମକଥା ୱାସ୍ସ କାତବ୍ବା। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି ପରିୱାସାରହୋ, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ, ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ମାନତ୍ତାରହୋ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଅବ୍ଭାନାରହୋ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟାତି। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ, ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟାତି। କତଂ ୱା ପନସ୍ସ ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ, ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା, ଆଚରିୟେନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟାତି।
‘‘ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ଏୱଂ ଧୋୱେୟ୍ୟାସୀ’ତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଧୋୱିୟେଥାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ କାତବ୍ବଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ଏୱଂ କରେୟ୍ୟାସୀ’ତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ କରିୟେଥାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ଏୱଂ ପଚେୟ୍ୟାସୀ’ତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ରଜନଂ ପଚିୟେଥାତି। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିତବ୍ବଂ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ଏୱଂ ରଜେୟ୍ୟାସୀ’ତି, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ୱା କାତବ୍ବଂ – କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ଅନ୍ତେୱାସିକସ୍ସ ଚୀୱରଂ ରଜିୟେଥାତି। ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତେନ ସାଧୁକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ରଜିତବ୍ବଂ, ନ ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନେ ଥେୱେ ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି, ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ, ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଅନ୍ତେୱାସିକୱତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଛଟ୍ଠଭାଣୱାରୋ।
୨୦. ପଣାମନା ଖମାପନା
୮୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅନ୍ତେୱାସିକା ଆଚରିୟେସୁ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ଆଚରିୟମ୍ହି ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି। ନେୱ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ପଣାମେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣାମେତବ୍ବୋ – ପଣାମେମି ତନ୍ତି ୱା, ମାୟିଧ ପଟିକ୍କମୀତି ୱା, ନୀହର ତେ ପତ୍ତଚୀୱରନ୍ତି ୱା, ନାହଂ ତୟା ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋତି ୱା। କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପଣାମିତୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିକୋ; ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ପଣାମିତୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିକୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅନ୍ତେୱାସିକା ପଣାମିତା ନ ଖମାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମାପେତୁନ୍ତି। ନେୱ ଖମାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣାମିତେନ ନ ଖମାପେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନ ଖମାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆଚରିୟା ଖମାପିୟମାନା ନ ଖମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମିତୁନ୍ତି। ନେୱ ଖମନ୍ତି। ଅନ୍ତେୱାସିକା ପକ୍କମନ୍ତିପି ୱିବ୍ଭମନ୍ତିପି ତିତ୍ଥିୟେସୁପି ସଙ୍କମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମାପିୟମାନେନ ନ ଖମିତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ଖମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆଚରିୟା ସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ପଣାମେନ୍ତି, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତଂ ନ ପଣାମେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପଣାମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ମାୱତ୍ତନ୍ତୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନ ପଣାମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
୮୧ . ‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ଆଚରିୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ପଣାମେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ। ଆଚରିୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ନ ପଣାମେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଅଲଂ ପଣାମେତୁଂ। ଆଚରିୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ଅଲଂ ପଣାମେତୁଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ନାଲଂ ପଣାମେତୁଂ। ଆଚରିୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ନାଲଂ ପଣାମେତୁଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଆଚରିୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି। ଆଚରିୟମ୍ହି ନାଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ନାଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଆଚରିୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ପଣାମେନ୍ତୋ ଆଚରିୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି। ଆଚରିୟମ୍ହି ଅଧିମତ୍ତଂ ପେମଂ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ପସାଦୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ହିରୀ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତୋ ଗାରୱୋ ହୋତି, ଅଧିମତ୍ତା ଭାୱନା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ପଣାମେନ୍ତୋ ଆଚରିୟୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି, ଅପ୍ପଣାମେନ୍ତୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
ପଣାମନା ଖମାପନା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧. ବାଲଅବ୍ୟତ୍ତୱତ୍ଥୁ
୮୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ, ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି, ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ନିସ୍ସୟଂ ଦେନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ବାଲା, ଅନ୍ତେୱାସିକା ପଣ୍ଡିତା । ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା, ଅନ୍ତେୱାସିକା ବ୍ୟତ୍ତା। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା, ଅନ୍ତେୱାସିକା ବହୁସ୍ସୁତା। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା, ଅନ୍ତେୱାସିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ, ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି, ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ନିସ୍ସୟଂ ଦସ୍ସନ୍ତି। ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ବାଲା ଅନ୍ତେୱାସିକା ପଣ୍ଡିତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଅନ୍ତେୱାସିକା ବ୍ୟତ୍ତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଅପ୍ପସ୍ସୁତା ଅନ୍ତେୱାସିକା ବହୁସ୍ସୁତା, ଦିସ୍ସନ୍ତି ଆଚରିୟା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା ଅନ୍ତେୱାସିକା ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ, ଦସୱସ୍ସମ୍ହା ଦସୱସ୍ସମ୍ହାତି, ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ନିସ୍ସୟଂ ଦେନ୍ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱାତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାଲେନ ଅବ୍ୟତ୍ତେନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଦଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ଦସୱସ୍ସେନ ୱା ଅତିରେକଦସୱସ୍ସେନ ୱା ନିସ୍ସୟଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି।
ବାଲଅବ୍ୟତ୍ତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୨. ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୮୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେସୁ ପକ୍କନ୍ତେସୁପି ୱିବ୍ଭନ୍ତେସୁପି କାଲଙ୍କତେସୁପି ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତେସୁପି ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିୟୋ ନ ଜାନନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
‘‘ପଞ୍ଚିମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିୟୋ ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହା – ଉପଜ୍ଝାୟୋ ପକ୍କନ୍ତୋ ୱା ହୋତି, ୱିବ୍ଭନ୍ତୋ ୱା, କାଲଙ୍କତୋ ୱା, ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତୋ ୱା, ଆଣତ୍ତିୟେୱ ପଞ୍ଚମୀ। ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିୟୋ ଉପଜ୍ଝାୟମ୍ହା।
‘‘ଛୟିମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିୟୋ ଆଚରିୟମ୍ହା – ଆଚରିୟୋ ପକ୍କନ୍ତୋ ୱା ହୋତି, ୱିବ୍ଭନ୍ତୋ ୱା, କାଲଙ୍କତୋ ୱା, ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତୋ ୱା, ଆଣତ୍ତିୟେୱ ପଞ୍ଚମୀ, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ୱା ସମୋଧାନଗତୋ ହୋତି। ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛ ନିସ୍ସୟପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିୟୋ ଆଚରିୟମ୍ହା’’।
ନିସ୍ସପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩. ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବପଞ୍ଚକଂ
୮୪ . ‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ଅସେକ୍ଖେନ [ନ ଅସେଖେନ (କ॰)] ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଅହିରିକୋ ହୋତି, ଅନୋତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, କୁସୀତୋ ହୋତି, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତି ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ , ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ହିରିମା ହୋତି, ଓତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ହୋତି, ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତି ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅପ୍ପସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ , ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଞୱା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତୁଂ ୱା, ଅନଭିରତଂ [ଅନଭିରତିଂ (ସ୍ୟା॰), ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଅନଭିରତିଂ (କ॰)] ୱୂପକାସେତୁଂ ୱା ୱୂପକାସାପେତୁଂ ୱା, ଉପ୍ପନ୍ନଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୋଦେତୁଂ [ୱିନୋଦେତୁଂ ୱା ୱିନୋଦାପେତୁଂ ୱା (ସବ୍ବତ୍ଥ, ୱିମତିୱିନୋଦନୀ ଟୀକା ଓଲୋକେତବ୍ବା)] ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାନଂ ନ ଜାନାତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତୁଂ ୱା, ଅନଭିରତଂ ୱୂପକାସେତୁଂ ୱା ୱୂପକାସାପେତୁଂ ୱା, ଉପ୍ପନ୍ନଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୋଦେତୁଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାନଂ ଜାନାତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଅଭିସମାଚାରିକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖାପେତୁଂ, ଆଦିବ୍ରହ୍ମଚରିୟକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିଧମ୍ମେ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିୱିନୟେ ୱିନେତୁଂ, ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିୱେଚେତୁଂ – ଇମେହି ଖୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଅଭିସମାଚାରିକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖାପେତୁଂ, ଆଦିବ୍ରହ୍ମଚରିୟକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିଧମ୍ମେ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିୱିନୟେ ୱିନେତୁଂ, ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିୱେଚେତୁଂ – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ନ ସୁୱିଭତ୍ତାନି ନ ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ନ ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ସୁୱିଭତ୍ତାନି ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ’’ତି।
ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବପଞ୍ଚକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୪. ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଛକ୍କଂ
୮୫ . ‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ । ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଅତ୍ତନା ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା। ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା। ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା। ଅତ୍ତନା ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପରଂ ଅସେକ୍ଖେ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେ ସମାଦପେତା; ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଅହିରିକୋ ହୋତି, ଅନୋତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, କୁସୀତୋ ହୋତି, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତି ହୋତି, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ , ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ହିରିମା ହୋତି, ଓତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ହୋତି, ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତି ହୋତି, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅପ୍ପସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ ହୋତି, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଞୱା ହୋତି, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତୁଂ ୱା, ଅନଭିରତଂ ୱୂପକାସେତୁଂ ୱା ୱୂପକାସାପେତୁଂ ୱା, ଉପ୍ପନ୍ନଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୋଦେତୁଂ, ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାନଂ ନ ଜାନାତି, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତୁଂ ୱା, ଅନଭିରତଂ ୱୂପକାସେତୁଂ ୱା ୱୂପକାସାପେତୁଂ ୱା, ଉପ୍ପନ୍ନଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୋଦେତୁଂ, ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାନଂ ଜାନାତି, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଅଭିସମାଚାରିକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖାପେତୁଂ, ଆଦିବ୍ରହ୍ମଚରିୟକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିଧମ୍ମେ ୱିନେତୁଂ , ଅଭିୱିନୟେ ୱିନେତୁଂ, ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିୱେଚେତୁଂ, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ପଟିବଲୋ ହୋତି ଅନ୍ତେୱାସିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିଂ ୱା ଅଭିସମାଚାରିକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖାପେତୁଂ ଆଦିବ୍ରହ୍ମଚରିୟକାୟ ସିକ୍ଖାୟ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିଧମ୍ମେ ୱିନେତୁଂ, ଅଭିୱିନୟେ ୱିନେତୁଂ, ଉପ୍ପନ୍ନଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଧମ୍ମତୋ ୱିୱେଚେତୁଂ, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ନ ସୁୱିଭତ୍ତାନି ନ ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ନ ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ, ଊନଦସୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ , ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି , ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ସୁୱିଭତ୍ତାନି ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ, ଦସୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକଦସୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଂ, ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସାମଣେରୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ’’ତି।
ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବଛକ୍କଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୫. ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବକଥା
୮୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୟୋ ସୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ [ୟୋ ସୋ ପସୁରପରିବ୍ବାଜକୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ (କ॰)] ପଜ୍ଝାୟେନ ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ୱାଦଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ତଂୟେୱ ତିତ୍ଥାୟତନଂ ସଙ୍କମି। ସୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟୋ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ୱାଦଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ତଂୟେୱ ତିତ୍ଥାୟତନଂ ସଙ୍କନ୍ତୋ, ସୋ ଆଗତୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞୋପି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଆକଙ୍ଖତି ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଆକଙ୍ଖତି ଉପସମ୍ପଦଂ, ତସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସୋ ଦାତବ୍ବୋ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବୋ – ପଠମଂ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରାପେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦାପେତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦାପେତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାପେତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦେହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ଦୁତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ତତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମୀ’’ତି।
ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବେନ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଆକଙ୍ଖାମି ଉପସମ୍ପଦଂ। ସୋହଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବୋ। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଆକଙ୍ଖତି ଉପସମ୍ପଦଂ। ସୋ ସଙ୍ଘଂ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ଆକଙ୍ଖତି ଉପସମ୍ପଦଂ। ସୋ ସଙ୍ଘଂ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସଂ ଦେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସସ୍ସ ଦାନଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦିନ୍ନୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଚତ୍ତାରୋ ମାସେ ପରିୱାସୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୮୭ . ‘‘ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି, ଏୱଂ ଅନାରାଧକୋ। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅତିକାଲେନ ଗାମଂ ପୱିସତି, ଅତିଦିୱା ପଟିକ୍କମତି। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ୱେସିୟାଗୋଚରୋ ୱା ହୋତି, ୱିଧୱାଗୋଚରୋ ୱା ହୋତି, ଥୁଲ୍ଲକୁମାରିକାଗୋଚରୋ ୱା ହୋତି, ପଣ୍ଡକଗୋଚରୋ ୱା ହୋତି, ଭିକ୍ଖୁନିଗୋଚରୋ ୱା ହୋତି। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ୟାନି ତାନି ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀନଂ ଉଚ୍ଚାୱଚାନି କରଣୀୟାନି, ତତ୍ଥ ନ ଦକ୍ଖୋ ହୋତି, ନ ଅନଲସୋ, ନ ତତ୍ରୁପାୟାୟ ୱୀମଂସାୟ ସମନ୍ନାଗତୋ, ନ ଅଲଂ କାତୁଂ, ନ ଅଲଂ ସଂୱିଧାତୁଂ। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ନ ତିବ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦୋ ହୋତି ଉଦ୍ଦେସେ, ପରିପୁଚ୍ଛାୟ, ଅଧିସୀଲେ, ଅଧିଚିତ୍ତେ, ଅଧିପଞ୍ଞାୟ। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ୟସ୍ସ ତିତ୍ଥାୟତନା ସଙ୍କନ୍ତୋ ହୋତି, ତସ୍ସ ସତ୍ଥୁନୋ ତସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିୟା ତସ୍ସ ଖନ୍ତିୟା ତସ୍ସ ରୁଚିୟା ତସ୍ସ ଆଦାୟସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ କୁପିତୋ ହୋତି ଅନତ୍ତମନୋ ଅନଭିରଦ୍ଧୋ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱା ଧମ୍ମସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଅୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି ଉଦଗ୍ଗୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ। ୟସ୍ସ ୱା ପନ ତିତ୍ଥାୟତନା ସଙ୍କନ୍ତୋ ହୋତି, ତସ୍ସ ସତ୍ଥୁନୋ ତସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିୟା ତସ୍ସ ଖନ୍ତିୟା ତସ୍ସ ରୁଚିୟା ତସ୍ସ ଆଦାୟସ୍ସ ୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି ଉଦଗ୍ଗୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱା ଧମ୍ମସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ କୁପିତୋ ହୋତି ଅନତ୍ତମନୋ ଅନଭିରଦ୍ଧୋ। ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘାତନିକଂ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଅନାରାଧନୀୟସ୍ମିଂ। ଏୱମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଅନାରାଧକୋ ହୋତି। ଏୱଂ ଅନାରାଧକୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆଗତୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ।
‘‘କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ନାତିକାଲେନ ଗାମଂ ପୱିସତି ନାତିଦିୱା ପଟିକ୍କମତି। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ନ ୱେସିୟାଗୋଚରୋ ହୋତି, ନ ୱିଧୱାଗୋଚରୋ ହୋତି, ନ ଥୁଲ୍ଲକୁମାରିକାଗୋଚରୋ ହୋତି, ନ ପଣ୍ଡକଗୋଚରୋ ହୋତି, ନ ଭିକ୍ଖୁନିଗୋଚରୋ ହୋତି। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ୟାନି ତାନି ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀନଂ ଉଚ୍ଚାୱଚାନି କରଣୀୟାନି, ତତ୍ଥ ଦକ୍ଖୋ ହୋତି, ଅନଲସୋ, ତତ୍ରୁପାୟାୟ ୱୀମଂସାୟ ସମନ୍ନାଗତୋ, ଅଲଂ କାତୁଂ, ଅଲଂ ସଂୱିଧାତୁଂ। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ତିବ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦୋ ହୋତି ଉଦ୍ଦେସେ, ପରିପୁଚ୍ଛାୟ, ଅଧିସୀଲେ, ଅଧିଚିତ୍ତେ, ଅଧିପଞ୍ଞାୟ। ଏୱମ୍ପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ୟସ୍ସ ତିତ୍ଥାୟତନା ସଙ୍କନ୍ତୋ ହୋତି, ତସ୍ସ ସତ୍ଥୁନୋ ତସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିୟା ତସ୍ସ ଖନ୍ତିୟା ତସ୍ସ ରୁଚିୟା ତସ୍ସ ଆଦାୟସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି ଉଦଗ୍ଗୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱା ଧମ୍ମସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଅୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ କୁପିତୋ ହୋତି ଅନତ୍ତମନୋ ଅନଭିରଦ୍ଧୋ। ୟସ୍ସ ୱା ପନ ତିତ୍ଥାୟତନା ସଙ୍କନ୍ତୋ ହୋତି, ତସ୍ସ ସତ୍ଥୁନୋ ତସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିୟା ତସ୍ସ ଖନ୍ତିୟା ତସ୍ସ ରୁଚିୟା ତସ୍ସ ଆଦାୟସ୍ସ ୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ କୁପିତୋ ହୋତି ଅନତ୍ତମନୋ ଅନଭିରଦ୍ଧୋ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱା ଧମ୍ମସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ୱଣ୍ଣେ ଭଞ୍ଞମାନେ ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି ଉଦଗ୍ଗୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ। ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘାତନିକଂ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବସ୍ସ ଆରାଧନୀୟସ୍ମିଂ। ଏୱମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆରାଧକୋ ହୋତି। ଏୱଂ ଆରାଧକୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆଗତୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ।
‘‘ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ନଗ୍ଗୋ ଆଗଚ୍ଛତି, ଉପଜ୍ଝାୟମୂଲକଂ ଚୀୱରଂ ପରିୟେସିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକେସୋ ଆଗଚ୍ଛତି, ସଙ୍ଘୋ ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ ଭଣ୍ଡୁକମ୍ମାୟ। ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଗ୍ଗିକା ଜଟିଲକା, ତେ ଆଗତା ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବା, ନ ତେସଂ ପରିୱାସୋ ଦାତବ୍ବୋ। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? କମ୍ମୱାଦିନୋ ଏତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କିରିୟୱାଦିନୋ। ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାତିୟା ସାକିୟୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବୋ ଆଗଚ୍ଛତି , ସୋ ଆଗତୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ନ ତସ୍ସ ପରିୱାସୋ ଦାତବ୍ବୋ। ଇମାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଞାତୀନଂ ଆୱେଣିକଂ ପରିହାରଂ ଦମ୍ମୀ’’ତି।
ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟପୁବ୍ବକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ସତ୍ତମଭାଣୱାରୋ।
୨୬. ପଞ୍ଚାବାଧୱତ୍ଥୁ
୮୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମଗଧେସୁ ପଞ୍ଚ ଆବାଧା ଉସ୍ସନ୍ନା ହୋନ୍ତି – କୁଟ୍ଠଂ, ଗଣ୍ଡୋ, କିଲାସୋ, ସୋସୋ, ଅପମାରୋ। ମନୁସ୍ସା ପଞ୍ଚହି ଆବାଧେହି ଫୁଟ୍ଠା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ସାଧୁ ନୋ, ଆଚରିୟ, ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଅହଂ ଖ୍ୱୟ୍ୟୋ, ବହୁକିଚ୍ଚୋ ବହୁକରଣୀୟୋ; ରାଜା ଚ ମେ ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ; ନାହଂ ସକ୍କୋମି ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସବ୍ବଂ ସାପତେୟ୍ୟଞ୍ଚ ତେ, ଆଚରିୟ, ହୋତୁ; ମୟଞ୍ଚ ତେ ଦାସା; ସାଧୁ, ନୋ, ଆଚରିୟ, ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଅହଂ ଖ୍ୱୟ୍ୟୋ, ବହୁକିଚ୍ଚୋ ବହୁକରଣୀୟୋ ରାଜା ଚ ମେ ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ; ନାହଂ ସକ୍କୋମି ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା, ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି। ୟଂନୂନ ମୟଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟାମ। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସନ୍ତି, ଜୀୱକୋ ଚ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତିକିଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ, ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ ଉପଟ୍ଠହିଂସୁ ଜୀୱକୋ ଚ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତିକିଚ୍ଛି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ବହୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପଟ୍ଠହନ୍ତା ୟାଚନବହୁଲା ୱିଞ୍ଞତ୍ତିବହୁଲା ୱିହରନ୍ତି – ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ଦେଥାତି। ଜୀୱକୋପି କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ବହୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ତିକିଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ରାଜକିଚ୍ଚଂ ପରିହାପେସି।
୮୯ . ଅଞ୍ଞତରୋପି ପୁରିସୋ ପଞ୍ଚହି ଆବାଧେହି ଫୁଟ୍ଠୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ ମଂ, ଆଚରିୟ, ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଅହଂ ଖ୍ୱୟ୍ୟୋ, ବହୁକିଚ୍ଚୋ, ବହୁକରଣୀୟୋ, ରାଜା ଚ ମେ ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ; ନାହଂ ସକ୍କୋମି ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସବ୍ବଂ ସାପତେୟ୍ୟଞ୍ଚ ତେ, ଆଚରିୟ, ହୋତୁ, ଅହଞ୍ଚ ତେ ଦାସୋ; ସାଧୁ ମଂ, ଆଚରିୟ, ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଅହଂ ଖ୍ୱୟ୍ୟୋ, ବହୁକିଚ୍ଚୋ ବହୁକରଣୀୟୋ, ରାଜା ଚ ମେ ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ନାହଂ ସକ୍କୋମି ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା, ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟଂ। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସନ୍ତି, ଜୀୱକୋ ଚ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତିକିଚ୍ଛିସ୍ସତି। ସୋମ୍ହି [ସୋହଂ (ବହୂସୁ, ୱିମତିୱିନୋଦନୀଟୀକା ଓଲୋକେତବ୍ବା)] ଅରୋଗୋ ୱିବ୍ଭମିସ୍ସାମୀ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ, ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ଚେୱ ଉପଟ୍ଠହିଂସୁ, ଜୀୱକୋ ଚ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତିକିଚ୍ଛି। ସୋ ଅରୋଗୋ ୱିବ୍ଭମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତଂ ପୁରିସଂ ୱିବ୍ଭନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ତଂ ପୁରିସଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନନୁ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟୋ, ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ଅହୋସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଆଚରିୟା’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟୋ, ଏୱରୂପମକାସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା [ଭଦ୍ଦନ୍ତା (କ॰)] ପଞ୍ଚହି ଆବାଧେହି ଫୁଟ୍ଠଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ପଞ୍ଚହି ଆବାଧେହି ଫୁଟ୍ଠଂ ନ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହି ଆବାଧେହି ଫୁଟ୍ଠୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ପଞ୍ଚାବାଧୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୭. ରାଜଭଟୱତ୍ଥୁ
୯୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଚ୍ଚନ୍ତୋ କୁପିତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ସେନାନାୟକେ ମହାମତ୍ତେ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ, ଭଣେ, ପଚ୍ଚନ୍ତଂ ଉଚ୍ଚିନଥା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ସେନାନାୟକା ମହାମତ୍ତା ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଅଭିଞ୍ଞାତାନଂ ଅଭିଞ୍ଞାତାନଂ ୟୋଧାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମୟଂ ଖୋ ୟୁଦ୍ଧାଭିନନ୍ଦିନୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତା ପାପଞ୍ଚ କରୋମ, ବହୁଞ୍ଚ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱାମ। କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ପାପା ଚ ୱିରମେୟ୍ୟାମ କଲ୍ୟାଣଞ୍ଚ କରେୟ୍ୟାମା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ୟୋଧାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଧମ୍ମଚାରିନୋ ସମଚାରିନୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ ସଚ୍ଚୱାଦିନୋ ସୀଲୱନ୍ତୋ କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମା। ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟାମ, ଏୱଂ ମୟଂ ପାପା ଚ ୱିରମେୟ୍ୟାମ କଲ୍ୟାଣଞ୍ଚ କରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ୟୋଧା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ, ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ସେନାନାୟକା ମହାମତ୍ତା ରାଜଭଟେ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ, ଭଣେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚ ୟୋଧା ନ ଦିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚ, ସାମି, ୟୋଧା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତା’’ତି। ସେନାନାୟକା ମହାମତ୍ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ରାଜଭଟଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ସେନାନାୟକା ମହାମତ୍ତା ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୱୋହାରିକେ ମହାମତ୍ତେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘ୟୋ, ଭଣେ, ରାଜଭଟଂ ପବ୍ବାଜେତି, କିଂ ସୋ ପସୱତୀ’’ତି? ‘‘ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ, ଦେୱ, ସୀସଂ ଛେତବ୍ବଂ, ଅନୁସ୍ସାୱକସ୍ସ [ଅନୁସାୱକସ୍ସ (କ॰)] ଜିୱ୍ହା ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବା, ଗଣସ୍ସ ଉପଡ୍ଢଫାସୁକା ଭଞ୍ଜିତବ୍ବା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସନ୍ତି, ଭନ୍ତେ, ରାଜାନୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧା ଅପ୍ପସନ୍ନା। ତେ ଅପ୍ପମତ୍ତକେନପି ଭିକ୍ଖୂ ୱିହେଠେୟ୍ୟୁଂ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ରାଜଭଟଂ ନ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜଭଟୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ରାଜଭଟୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୮. ଅଙ୍ଗୁଲିମାଲଚୋରୱତ୍ଥୁ
୯୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚୋରୋ ଅଙ୍ଗୁଲିମାଲୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉବ୍ବିଜ୍ଜନ୍ତିପି, ଉତ୍ତସନ୍ତିପି, ପଲାୟନ୍ତିପି , ଅଞ୍ଞେନପି ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଅଞ୍ଞେନପି ମୁଖଂ କରୋନ୍ତି, ଦ୍ୱାରମ୍ପି ଥକେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଧଜବନ୍ଧଂ ଚୋରଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧଜବନ୍ଧୋ ଚୋରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଅଙ୍ଗୁଲିମାଲଚୋରୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୯. କାରଭେଦକଚୋରୱତ୍ଥୁ
୯୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ହୋତି – ‘‘ୟେ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜନ୍ତି, ନ ତେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ; ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ଚୋରିକଂ କତ୍ୱା କାରାୟ ବଦ୍ଧୋ ହୋତି। ସୋ କାରଂ ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା ପଲାୟିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ ସୋ କାରଭେଦକୋ ଚୋରୋ। ହନ୍ଦ, ନଂ ନେମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚୁତ୍ଥ। ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ରଞ୍ଞା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନ – ‘‘ୟେ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜନ୍ତି, ନ ତେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ; ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଭୟୂୱରା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା, ନୟିମେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା କାରଭେଦକଂ ଚୋରଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାରଭେଦକୋ ଚୋରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
କାରଭେଦକଚୋରୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୦. ଲିଖିତକଚୋରୱତ୍ଥୁ
୯୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ଚୋରିକଂ କତ୍ୱା ପଲାୟିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ସୋ ଚ ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରେ ଲିଖିତୋ ହୋତି – ୟତ୍ଥ ପସ୍ସତି, ତତ୍ଥ ହନ୍ତବ୍ବୋତି। ମନୁସ୍ସା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ ସୋ ଲିଖିତକୋ ଚୋରୋ। ହନ୍ଦ, ନଂ ହନାମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚୁତ୍ଥ। ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ରଞ୍ଞା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନ ‘‘ୟେ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜନ୍ତି, ନ ତେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ, ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଭୟୂୱରା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା, ନୟିମେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଲିଖିତକଂ ଚୋରଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲିଖିତକୋ ଚୋରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଲିଖିତକଚୋରୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୧. କସାହତୱତ୍ଥୁ
୯୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ କସାହତୋ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା କସାହତଂ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ , ଭିକ୍ଖୱେ, କସାହତୋ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
କସାହତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୨. ଲକ୍ଖଣାହତୱତ୍ଥୁ
୯୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ଲକ୍ଖଣାହତୋ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଲକ୍ଖଣାହତଂ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲକ୍ଖଣାହତୋ କତଦଣ୍ଡକମ୍ମୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଲକ୍ଖଣାହତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୩. ଇଣାୟିକୱତ୍ଥୁ
୯୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ଇଣାୟିକୋ ପଲାୟିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ଧନିୟା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ ସୋ ଅମ୍ହାକଂ ଇଣାୟିକୋ। ହନ୍ଦ, ନଂ ନେମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚୁତ୍ଥ। ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ରଞ୍ଞା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନ – ‘‘ୟେ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜନ୍ତି, ନ ତେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ; ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଭୟୂୱରା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା। ନୟିମେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଇଣାୟିକଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇଣାୟିକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଇଣାୟିକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୪. ଦାସୱତ୍ଥୁ
୯୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଦାସୋ ପଲାୟିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ଅୟ୍ୟକା [ଅୟ୍ୟିକା (କ॰), ଅୟିରକା (ସୀ॰)] ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ ସୋ ଅମ୍ହାକଂ ଦାସୋ। ହନ୍ଦ, ନଂ ନେମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚୁତ୍ଥ, ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ରଞ୍ଞା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନ ‘‘ୟେ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜନ୍ତି, ନ ତେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ, ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ, ଚରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଭୟୂୱରା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା, ନୟିମେ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଦାସଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାସୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଦାସୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୫. କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁୱତ୍ଥୁ
୯୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁ ମାତାପିତୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁସ୍ସ ମାତାପିତରୋ ତଂ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁଂ ୱିଚିନନ୍ତା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘ଅପି, ଭନ୍ତେ, ଏୱରୂପଂ ଦାରକଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାଥା’’ତି? ଭିକ୍ଖୂ ଅଜାନଂୟେୱ ଆହଂସୁ – ‘‘ନ ଜାନାମା’’ତି, ଅପସ୍ସଂୟେୱ ଆହଂସୁ – ‘‘ନ ପସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁସ୍ସ ମାତାପିତରୋ ତଂ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁଂ ୱିଚିନନ୍ତା ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତଂ ଦିସ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଲଜ୍ଜିନୋ ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା, ଦୁସ୍ସୀଲା ମୁସାୱାଦିନୋ। ଜାନଂୟେୱ ଆହଂସୁ – ‘ନ ଜାନାମା’ତି, ପସ୍ସଂୟେୱ ଆହଂସୁ – ‘ନ ପସ୍ସାମା’ତି। ଅୟଂ ଦାରକୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘଂ ଅପଲୋକେତୁଂ ଭଣ୍ଡୁକମ୍ମାୟାତି।
କମ୍ମାରଭଣ୍ଡୁୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୬. ଉପାଲିଦାରକୱତ୍ଥୁ
୯୯ . [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ପାଚି॰ ୪୦୨ ଆଦୟୋ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଦାରକା ସହାୟକା ହୋନ୍ତି। ଉପାଲିଦାରକୋ ତେସଂ ପାମୋକ୍ଖୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପାୟେନ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଲେଖଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଲେଖଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଅଙ୍ଗୁଲିୟୋ ଦୁକ୍ଖା ଭୱିସ୍ସନ୍ତି। ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଗଣନଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଗଣନଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଉରସ୍ସ ଦୁକ୍ଖୋ ଭୱିସ୍ସତି। ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ରୂପଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ରୂପଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଅକ୍ଖୀନି ଦୁକ୍ଖା ଭୱିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା, ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି । ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି।
ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଉପାଲିଦାରକୋ ମାତାପିତୂନଂ ଇମଂ କଥାସଲ୍ଲାପଂ। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିଦାରକୋ ୟେନ ତେ ଦାରକା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଦାରକେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏଥ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟା, ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ସଚେ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟ, ପବ୍ବଜିସ୍ସସି, ଏୱଂ ମୟମ୍ପି ପବ୍ବଜିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଦାରକା ଏକମେକସ୍ସ ମାତାପିତରୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅନୁଜାନାଥ ମଂ ଅଗାରସ୍ମା ଅନାଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜ୍ଜାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଦାରକାନଂ ମାତାପିତରୋ – ‘‘ସବ୍ବେପିମେ ଦାରକା ସମାନଚ୍ଛନ୍ଦା କଲ୍ୟାଣାଧିପ୍ପାୟା’’ତି – ଅନୁଜାନିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ । ତେ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ରୋଦନ୍ତି – ‘‘ୟାଗୁଂ ଦେଥ, ଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଖାଦନୀୟଂ ଦେଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଆଗମେଥ, ଆୱୁସୋ, ୟାୱ ରତ୍ତି ୱିଭାୟତି। ସଚେ ୟାଗୁ ଭୱିସ୍ସତି ପିୱିସ୍ସଥ, ସଚେ ଭତ୍ତଂ ଭୱିସ୍ସତି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ, ସଚେ ଖାଦନୀୟଂ ଭୱିସ୍ସତି ଖାଦିସ୍ସଥ; ନୋ ଚେ ଭୱିସ୍ସତି ୟାଗୁ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା, ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥା’’ତି। ଏୱମ୍ପି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ରୋଦନ୍ତିୟେୱ ‘‘ୟାଗୁଂ ଦେଥ, ଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଖାଦନୀୟଂ ଦେଥା’’ତି; ସେନାସନଂ ଉହଦନ୍ତିପି ଉମ୍ମିହନ୍ତିପି।
ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଦାରକସଦ୍ଦଂ। ସୁତ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଆନନ୍ଦ, ଦାରକସଦ୍ଦୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସନ୍ତି। ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅକ୍ଖମୋ ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ୱୀସତିୱସ୍ସୋୱ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଖମୋ ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ, ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ, ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
ଉପାଲିଦାରକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୭. ଅହିୱାତକରୋଗୱତ୍ଥୁ
୧୦୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ଅହିୱାତକରୋଗେନ କାଲଙ୍କତଂ ହୋତି। ତସ୍ସ ପିତାପୁତ୍ତକା ସେସା ହୋନ୍ତି। ତେ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତ୍ୱା ଏକତୋୱ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦାରକୋ ପିତୁନୋ ଭିକ୍ଖାୟ ଦିନ୍ନାୟ ଉପଧାୱିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହମ୍ପି, ତାତ, ଦେହି; ମୟ୍ହମ୍ପି , ତାତ, ଦେହୀ’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା। ଅୟମ୍ପି ଦାରକୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଜାତୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଊନପନ୍ନରସୱସ୍ସୋ ଦାରକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ସଦ୍ଧଂ ପସନ୍ନଂ ଅହିୱାତକରୋଗେନ କାଲଙ୍କତଂ ହୋତି, ଦ୍ୱେ ଚ ଦାରକା ସେସା ହୋନ୍ତି। ତେ ପୋରାଣକେନ ଆଚିଣ୍ଣକପ୍ପେନ ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉପଧାୱନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅପସାଦେନ୍ତି। ତେ ଭିକ୍ଖୂହି ଅପସାଦିୟମାନା ରୋଦନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଊନପନ୍ନରସୱସ୍ସୋ ଦାରକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ’ତି। ଇମେ ଚ ଦାରକା ଊନପନ୍ନରସୱସ୍ସା। କେନ ନୁ ଖୋ ଉପାୟେନ ଇମେ ଦାରକା ନ ୱିନସ୍ସେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଉସ୍ସହନ୍ତି ପନ ତେ, ଆନନ୍ଦ, ଦାରକା କାକେ ଉଡ୍ଡାପେତୁନ୍ତି? ଉସ୍ସହନ୍ତି, ଭଗୱାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଊନପନ୍ନରସୱସ୍ସଂ ଦାରକଂ କାକୁଡ୍ଡେପକଂ ପବ୍ବାଜେତୁ’’ନ୍ତି।
ଅହିୱାତକରୋଗୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୮. କଣ୍ଟକୱତ୍ଥୁ
୧୦୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଦ୍ୱେ ସାମଣେରା ହୋନ୍ତି – କଣ୍ଟକୋ ଚ ମହକୋ ଚ। ତେ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଦୂସେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସାମଣେରା ଏୱରୂପଂ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକେନ ଦ୍ୱେ ସାମଣେରା ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବା। ୟୋ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
କଣ୍ଟକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩୯. ଆହୁନ୍ଦରିକୱତ୍ଥୁ
୧୦୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱା ତତ୍ଥେୱ ରାଜଗହେ ୱସ୍ସଂ ୱସି, ତତ୍ଥ ହେମନ୍ତଂ, ତତ୍ଥ ଗିମ୍ହଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଆହୁନ୍ଦରିକା ସମଣାନଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟାନଂ ଦିସା ଅନ୍ଧକାରା, ନ ଇମେସଂ ଦିସା ପକ୍ଖାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛାନନ୍ଦ, ଅୱାପୁରଣଂ [ଅପାପୁରଣଂ (କ॰)] ଆଦାୟ ଅନୁପରିୱେଣିୟଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆରୋଚେହି – ‘‘ଇଚ୍ଛତାୱୁସୋ ଭଗୱା ଦକ୍ଖିଣାଗିରିଂ ଚାରିକଂ ପକ୍କମିତୁଂ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଅତ୍ଥୋ, ସୋ ଆଗଚ୍ଛତୂ’’ତି। ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ, ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଅୱାପୁରଣଂ ଆଦାୟ ଅନୁପରିୱେଣିୟଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆରୋଚେସି – ‘ଇଚ୍ଛତାୱୁସୋ ଭଗୱା ଦକ୍ଖିଣାଗିରିଂ ଚାରିକଂ ପକ୍କମିତୁଂ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଅତ୍ଥୋ, ସୋ ଆଗଚ୍ଛତୂ’’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଭଗୱତା, ଆୱୁସୋ ଆନନ୍ଦ, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ଦସୱସ୍ସାନି ନିସ୍ସାୟ ୱତ୍ଥୁଂ, ଦସୱସ୍ସେନ ନିସ୍ସୟଂ ଦାତୁଂ। ତତ୍ଥ ଚ ନୋ ଗନ୍ତବ୍ବଂ ଭୱିସ୍ସତି, ନିସ୍ସୟୋ ଚ ଗହେତବ୍ବୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଇତ୍ତରୋ ଚ ୱାସୋ ଭୱିସ୍ସତି, ପୁନ ଚ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତବ୍ବଂ ଭୱିସ୍ସତି, ପୁନ ଚ ନିସ୍ସୟୋ ଗହେତବ୍ବୋ ଭୱିସ୍ସତି। ସଚେ ଅମ୍ହାକଂ ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟା ଗମିସ୍ସନ୍ତି, ମୟମ୍ପି ଗମିସ୍ସାମ; ନୋ ଚେ ଅମ୍ହାକଂ ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟା ଗମିସ୍ସନ୍ତି, ମୟମ୍ପି ନ ଗମିସ୍ସାମ। ଲହୁଚିତ୍ତକତା ନୋ, ଆୱୁସୋ ଆନନ୍ଦ, ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଓଗଣେନ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ଦକ୍ଖିଣାଗିରିଂ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି।
ଆହୁନ୍ଦରିକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪୦. ନିସ୍ସୟମୁଚ୍ଚନକକଥା
୧୦୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଦକ୍ଖିଣାଗିରିସ୍ମିଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ତଥାଗତୋ ଓଗଣେନ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ଦକ୍ଖିଣାଗିରିଂ ଚାରିକଂ ପକ୍କନ୍ତୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ପଞ୍ଚୱସ୍ସାନି ନିସ୍ସାୟ ୱତ୍ଥୁଂ, ଅବ୍ୟତ୍ତେନ ୟାୱଜୀୱଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ। ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ… ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ… ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଅହିରିକୋ ହୋତି, ଅନୋତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, କୁସୀତୋ ହୋତି, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତି ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ସଦ୍ଧୋ ହୋତି , ହିରିମା ହୋତି, ଓତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ହୋତି, ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତି ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅପ୍ପସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ନ ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଞୱା ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ନ ସୁୱିଭତ୍ତାନି ନ ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ନ ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ସୁୱିଭତ୍ତାନି ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଊନପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକ ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
ନିସ୍ସୟମୁଚ୍ଚନକକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ପଞ୍ଚକଦସୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୦୪ . ‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ, ନ ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଊନପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅସେକ୍ଖେନ ସୀଲକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ଅସେକ୍ଖେନ ସମାଧିକ୍ଖନ୍ଧେନ, ଅସେକ୍ଖେନ ପଞ୍ଞାକ୍ଖନ୍ଧେନ, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧେନ, ଅସେକ୍ଖେନ ୱିମୁତ୍ତିଞାଣଦସ୍ସନକ୍ଖନ୍ଧେନ ସମନ୍ନାଗତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଅହିରିକୋ ହୋତି, ଅନୋତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, କୁସୀତୋ ହୋତି, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତି ହୋତି, ଊନପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ସଦ୍ଧୋ ହୋତି, ହିରିମା ହୋତି, ଓତ୍ତପ୍ପୀ ହୋତି, ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ହୋତି, ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତି ହୋତି, ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ଅପ୍ପସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ ହୋତି, ଊନପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ନ ଅଧିସୀଲେ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅଜ୍ଝାଚାରେ ଆଚାରୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ନ ଅତିଦିଟ୍ଠିୟା ଦିଟ୍ଠିୱିପନ୍ନୋ ହୋତି, ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଞୱା ହୋତି, ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଅପରେହିପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ନ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ନ ସୁୱିଭତ୍ତାନି ନ ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ନ ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ, ଊନପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ହୋତି – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ।
‘‘ଛହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଅନାପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଜାନାତି, ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ସୁୱିଭତ୍ତାନି ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ, ପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକପଞ୍ଚୱସ୍ସୋ ୱା – ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଅଭୟୂୱରଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ଅଟ୍ଠମୋ।
ଅଟ୍ଠମଭାଣୱାରୋ।
୪୧. ରାହୁଲୱତ୍ଥୁ
୧୦୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ କପିଲୱତ୍ଥୁ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ କପିଲୱତ୍ଥୁ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସୁଦ୍ଧୋଦନସ୍ସ ସକ୍କସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ରାହୁଲମାତା ଦେୱୀ ରାହୁଲଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏସୋ ତେ, ରାହୁଲ, ପିତା। ଗଚ୍ଛସ୍ସୁ [ଗଚ୍ଛସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] , ଦାୟଜ୍ଜଂ ୟାଚାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାହୁଲୋ କୁମାରୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ, ଅଟ୍ଠାସି – ‘‘ସୁଖା ତେ, ସମଣ, ଛାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ରାହୁଲୋ କୁମାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧି – ‘‘ଦାୟଜ୍ଜଂ ମେ, ସମଣ, ଦେହି; ଦାୟଜ୍ଜଂ ମେ, ସମଣ, ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାରିପୁତ୍ତଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସାରିପୁତ୍ତ, ରାହୁଲଂ କୁମାରଂ ପବ୍ବାଜେହୀ’’ତି। ‘‘କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ରାହୁଲଂ କୁମାରଂ ପବ୍ବାଜେମୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତୀହି ସରଣଗମନେହି ସାମଣେରପବ୍ବଜ୍ଜଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ – ପଠମଂ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରାପେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦାପେତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦାପେତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାପେତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦେହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ଦୁତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଦୁତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି; ତତିୟମ୍ପି ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ତତିୟମ୍ପି ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମୀତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ତୀହି ସରଣଗମନେହି ସାମଣେରପବ୍ବଜ୍ଜ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ରାହୁଲଂ କୁମାରଂ ପବ୍ବାଜେସି।
ଅଥ ଖୋ ସୁଦ୍ଧୋଦନୋ ସକ୍କୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୁଦ୍ଧୋଦନୋ ସକ୍କୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏକାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ୱରଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ‘‘ଅତିକ୍କନ୍ତୱରା ଖୋ, ଗୋତମ, ତଥାଗତା’’ତି। ‘‘ୟଞ୍ଚ, ଭନ୍ତେ, କପ୍ପତି, ୟଞ୍ଚ ଅନୱଜ୍ଜ’’ନ୍ତି। ‘‘ୱଦେହି, ଗୋତମା’’ତି। ‘‘ଭଗୱତି ମେ, ଭନ୍ତେ, ପବ୍ବଜିତେ ଅନପ୍ପକଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଅହୋସି, ତଥା ନନ୍ଦେ, ଅଧିମତ୍ତଂ ରାହୁଲେ। ପୁତ୍ତପେମଂ , ଭନ୍ତେ, ଛୱିଂ ଛିନ୍ଦତି, ଛୱିଂ ଛେତ୍ୱା ଚମ୍ମଂ ଛିନ୍ଦତି, ଚମ୍ମଂ ଛେତ୍ୱା ମଂସଂ ଛିନ୍ଦତି, ମଂସଂ ଛେତ୍ୱା ନ୍ହାରୁଂ ଛିନ୍ଦତି, ନ୍ହାରୁଂ ଛେତ୍ୱା ଅଟ୍ଠିଂ ଛିନ୍ଦତି, ଅଟ୍ଠିଂ ଛେତ୍ୱା ଅଟ୍ଠିମିଞ୍ଜଂ ଆହଚ୍ଚ ତିଟ୍ଠତି। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ମାତାପିତୂହି ପୁତ୍ତଂ ନ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୁଦ୍ଧୋଦନଂ ସକ୍କଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ସୁଦ୍ଧୋଦନୋ ସକ୍କୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନନୁଞ୍ଞାତୋ ମାତାପିତୂହି ପୁତ୍ତୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦାରକଂ ପାହେସି – ‘‘ଇମଂ ଦାରକଂ ଥେରୋ ପବ୍ବାଜେତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଏକେନ ଦ୍ୱେ ସାମଣେରା ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବା’ତି। ଅୟଞ୍ଚ ମେ ରାହୁଲୋ ସାମଣେରୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ଏକେନ ଦ୍ୱେ ସାମଣେରେ ଉପଟ୍ଠାପେତୁଂ, ୟାୱତକେ ୱା ପନ ଉସ୍ସହତି ଓୱଦିତୁଂ ଅନୁସାସିତୁଂ ତାୱତକେ ଉପଟ୍ଠାପେତୁନ୍ତି।
ରାହୁଲୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪୨. ସିକ୍ଖାପଦକଥା
୧୦୬ . ଅଥ ଖୋ ସାମଣେରାନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ସିକ୍ଖାପଦାନି, କତ୍ଥ ଚ ଅମ୍ହେହି ସିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରାନଂ ଦସ ସିକ୍ଖାପଦାନି, ତେସୁ ଚ ସାମଣେରେହି ସିକ୍ଖିତୁଂ – ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣୀ [ୱେରମଣି, ୱେରମଣିଂ (କ॰)] , ଅଦିନ୍ନାଦାନା ୱେରମଣୀ, ଅବ୍ରହ୍ମଚରିୟା ୱେରମଣୀ, ମୁସାୱାଦା ୱେରମଣୀ, ସୁରାମେରୟମଜ୍ଜପମାଦଟ୍ଠାନା ୱେରମଣୀ, ୱିକାଲଭୋଜନା ୱେରମଣୀ, ନଚ୍ଚଗୀତୱାଦିତୱିସୂକଦସ୍ସନା ୱେରମଣୀ, ମାଲାଗନ୍ଧୱିଲେପନଧାରଣମଣ୍ଡନୱିଭୂସନଟ୍ଠାନା ୱେରମଣୀ , ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନା ୱେରମଣୀ, ଜାତରୂପରଜତପଟିଗ୍ଗହଣା ୱେରମଣୀ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରାନଂ ଇମାନି ଦସ ସିକ୍ଖାପଦାନି, ଇମେସୁ ଚ ସାମଣେରେହି ସିକ୍ଖିତୁନ୍ତି।
ସିକ୍ଖାପଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୪୩. ଦଣ୍ଡକମ୍ମୱତ୍ଥୁ
୧୦୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାମଣେରା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସାମଣେରା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତସ୍ସ ସାମଣେରସ୍ସ ଦଣ୍ଡକମ୍ମଂ କାତୁଂ। ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅଲାଭାୟ ପରିସକ୍କତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନତ୍ଥାୟ ପରିସକ୍କତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅୱାସାୟ ପରିସକ୍କତି, ଭିକ୍ଖୂ ଅକ୍କୋସତି ପରିଭାସତି, ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂହି ଭେଦେତି – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତସ୍ସ ସାମଣେରସ୍ସ ଦଣ୍ଡକମ୍ମଂ କାତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ଦଣ୍ଡକମ୍ମଂ କାତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱରଣଂ କାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ସାମଣେରାନଂ ସବ୍ବଂ ସଙ୍ଘାରାମଂ ଆୱରଣଂ କରୋନ୍ତି। ସାମଣେରା ଆରାମଂ ପୱିସିତୁଂ ଅଲଭମାନା ପକ୍କମନ୍ତିପି , ୱିବ୍ଭମନ୍ତିପି, ତିତ୍ଥିୟେସୁପି ସଙ୍କମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘାରାମୋ ଆୱରଣଂ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ୱା ୱସତି, ୟତ୍ଥ ୱା ପଟିକ୍କମତି, ତତ୍ଥ ଆୱରଣଂ କାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ସାମଣେରାନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରିକଂ ଆହାରଂ ଆୱରଣଂ କରୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୟାଗୁପାନମ୍ପି ସଙ୍ଘଭତ୍ତମ୍ପି କରୋନ୍ତା ସାମଣେରେ ଏୱଂ ୱଦେନ୍ତି – ‘‘ଏଥ, ଭନ୍ତେ, ୟାଗୁଂ ପିୱଥ; ଏଥ, ଭନ୍ତେ, ଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ସାମଣେରା ଏୱଂ ୱଦେନ୍ତି – ‘‘ନାୱୁସୋ, ଲବ୍ଭା। ଭିକ୍ଖୂହି ଆୱରଣଂ କତ’’ନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ସାମଣେରାନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରିକଂ ଆହାରଂ ଆୱରଣଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୁଖଦ୍ୱାରିକୋ ଆହାରୋ ଆୱରଣଂ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଦଣ୍ଡକମ୍ମୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪୪. ଅନାପୁଚ୍ଛାୱରଣୱତ୍ଥୁ
୧୦୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉପଜ୍ଝାୟେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ସାମଣେରାନଂ ଆୱରଣଂ କରୋନ୍ତି। ଉପଜ୍ଝାୟା ଗୱେସନ୍ତି – କଥଂ [କହଂ (କ॰)] ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ସାମଣେରା ନ ଦିସ୍ସନ୍ତୀତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେହି, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୂହି ଆୱରଣଂ କତ’’ନ୍ତି। ଉପଜ୍ଝାୟା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅମ୍ହେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଅମ୍ହାକଂ ସାମଣେରାନଂ ଆୱରଣଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପଜ୍ଝାୟେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆୱରଣଂ କାତବ୍ବଂ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଅନାପୁଚ୍ଛାୱରଣୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪୫. ଅପଲାଳନୱତ୍ଥୁ
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାମଣେରେ ଅପଲାଳେନ୍ତି। ଥେରା ସାମଂ ଦନ୍ତକଟ୍ଠମ୍ପି ମୁଖୋଦକମ୍ପି ଗଣ୍ହନ୍ତା କିଲମନ୍ତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପରିସା ଅପଲାଳେତବ୍ବା। ୟୋ ଅପଲାଳେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା ତି।
ଅପଲାଳନୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪୬. କଣ୍ଟକସାମଣେରୱତ୍ଥୁ
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ କଣ୍ଟକୋ ନାମ ସାମଣେରୋ କଣ୍ଟକିଂ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଦୂସେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସାମଣେରୋ ଏୱରୂପଂ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସାମଣେରଂ ନାସେତୁଂ। ପାଣାତିପାତୀ ହୋତି, ଅଦିନ୍ନାଦାୟୀ ହୋତି, ଅବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ହୋତି, ମୁସାୱାଦୀ ହୋତି, ମଜ୍ଜପାୟୀ ହୋତି, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକୋ ହୋତି, ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ହୋତି – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ଦସହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ସାମଣେରଂ ନାସେତୁନ୍ତି।
୪୭. ପଣ୍ଡକୱତ୍ଥୁ
୧୦୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପଣ୍ଡକୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ସୋ ଦହରେ ଦହରେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଏଥ, ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଦୂସେଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅପସାଦେନ୍ତି – ‘‘ନସ୍ସ, ପଣ୍ଡକ, ୱିନସ୍ସ, ପଣ୍ଡକ, କୋ ତୟା ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ସୋ ଭିକ୍ଖୂହି ଅପସାଦିତୋ ମହନ୍ତେ ମହନ୍ତେ ମୋଳିଗଲ୍ଲେ ସାମଣେରେ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଏଥ, ମଂ ଆୱୁସୋ ଦୂସେଥା’’ତି। ସାମଣେରା ଅପସାଦେନ୍ତି – ‘‘ନସ୍ସ, ପଣ୍ଡକ, ୱିନସ୍ସ, ପଣ୍ଡକ, କୋ ତୟା ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ସୋ ସାମଣେରେହି ଅପସାଦିତୋ ହତ୍ଥିଭଣ୍ଡେ ଅସ୍ସଭଣ୍ଡେ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଏଥ, ମଂ, ଆୱୁସୋ , ଦୂସେଥା’’ତି। ହତ୍ଥିଭଣ୍ଡା ଅସ୍ସଭଣ୍ଡା ଦୂସେସୁଂ। ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ପଣ୍ଡକା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା। ୟେପି ଇମେସଂ ନ ପଣ୍ଡକା, ତେପି ଇମେ ପଣ୍ଡକେ ଦୂସେନ୍ତି। ଏୱଂ ଇମେ ସବ୍ବେୱ ଅବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ହତ୍ଥିଭଣ୍ଡାନଂ ଅସ୍ସଭଣ୍ଡାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ପଣ୍ଡକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୪୮. ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୱତ୍ଥୁ
୧୧୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରାଣକୁଲପୁତ୍ତୋ ଖୀଣକୋଲଞ୍ଞୋ ସୁଖୁମାଲୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ପୁରାଣକୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ଖୀଣକୋଲଞ୍ଞସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ସୁଖୁମାଲୋ, ନ ପଟିବଲୋ ଅନଧିଗତଂ ୱା ଭୋଗଂ ଅଧିଗନ୍ତୁଂ, ଅଧିଗତଂ ୱା ଭୋଗଂ ଫାତିଂ କାତୁଂ। କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟଂ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ପୁରାଣକୁଲପୁତ୍ତସ୍ସ ଖୀଣକୋଲଞ୍ଞସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା, ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ସାମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରାଣକୁଲପୁତ୍ତୋ ଖୀଣକୋଲଞ୍ଞୋ ସାମଂ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଅଭିୱାଦେତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କତିୱସ୍ସୋସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ’’ତି? କିଂ ଏତଂ, ଆୱୁସୋ, କତିୱସ୍ସୋ ନାମାତି? କୋ ପନ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଉପଜ୍ଝାୟୋତି? କିଂ ଏତଂ , ଆୱୁସୋ, ଉପଜ୍ଝାୟୋ ନାମାତି? ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପାଲିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇଙ୍ଘାୱୁସୋ ଉପାଲି, ଇମଂ ପବ୍ବଜିତଂ ଅନୁୟୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରାଣକୁଲପୁତ୍ତୋ ଖୀଣକୋଲଞ୍ଞୋ ଆୟସ୍ମତା ଉପାଲିନା ଅନୁୟୁଞ୍ଜିୟମାନୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି। ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୪୯. ତିରଚ୍ଛାନଗତୱତ୍ଥୁ
୧୧୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ନାଗୋ ନାଗୟୋନିୟା ଅଟ୍ଟୀୟତି ହରାୟତି ଜିଗୁଚ୍ଛତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ନାଗୟୋନିୟା ଚ ପରିମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟଂ ଖିପ୍ପଞ୍ଚ ମନୁସ୍ସତ୍ତଂ ପଟିଲଭେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଧମ୍ମଚାରିନୋ ସମଚାରିନୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ ସଚ୍ଚୱାଦିନୋ ସୀଲୱନ୍ତୋ କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମା। ସଚେ ଖୋ ଅହଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟଂ, ଏୱାହଂ ନାଗୟୋନିୟା ଚ ପରିମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟଂ, ଖିପ୍ପଞ୍ଚ ମନୁସ୍ସତ୍ତଂ ପଟିଲଭେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ମାଣୱକୱଣ୍ଣେନ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ, ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୋ ନାଗୋ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେ ୱିହାରେ ପଟିୱସତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚଙ୍କମତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିକ୍ଖନ୍ତେ ୱିସ୍ସଟ୍ଠୋ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମି। ସବ୍ବୋ ୱିହାରୋ ଅହିନା ପୁଣ୍ଣୋ, ୱାତପାନେହି ଭୋଗା ନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହାରଂ ପୱିସିସ୍ସାମୀତି କୱାଟଂ ପଣାମେନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ସବ୍ବଂ ୱିହାରଂ ଅହିନା ପୁଣ୍ଣଂ, ୱାତପାନେହି ଭୋଗେ ନିକ୍ଖନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଭୀତୋ ୱିସ୍ସରମକାସି। ଭିକ୍ଖୂ ଉପଧାୱିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱିସ୍ସରମକାସୀ’’ତି? ‘‘ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ସବ୍ବୋ ୱିହାରୋ ଅହିନା ପୁଣ୍ଣୋ, ୱାତପାନେହି ଭୋଗା ନିକ୍ଖନ୍ତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ତେନ ସଦ୍ଦେନ ପଟିବୁଜ୍ଝିତ୍ୱା ସକେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କୋସି ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ’’ତି? ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ନାଗୋ’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଏୱରୂପଂ ଅକାସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ତଂ ନାଗଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତୁମ୍ହେ ଖୋତ୍ଥ ନାଗା ଅୱିରୁଳ୍ହିଧମ୍ମା ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ନାଗ, ତତ୍ଥେୱ ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଉପୋସଥଂ ଉପୱସ, ଏୱଂ ତ୍ୱଂ ନାଗୟୋନିୟା ଚ ପରିମୁଚ୍ଚିସ୍ସସି, ଖିପ୍ପଞ୍ଚ ମନୁସ୍ସତ୍ତଂ ପଟିଲଭିସ୍ସସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଅୱିରୁଳ୍ହିଧମ୍ମୋ କିରାହଂ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେତି ଦୁକ୍ଖୀ ଦୁମ୍ମନୋ ଅସ୍ସୂନି ପୱତ୍ତୟମାନୋ ୱିସ୍ସରଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଦ୍ୱେମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଚ୍ଚୟା ନାଗସ୍ସ ସଭାୱପାତୁକମ୍ମାୟ। ୟଦା ଚ ସଜାତିୟା ମେଥୁନଂ ଧମ୍ମଂ ପଟିସେୱତି, ୟଦା ଚ ୱିସ୍ସଟ୍ଠୋ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମତି – ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ପଚ୍ଚୟା ନାଗସ୍ସ ସଭାୱପାତୁକମ୍ମାୟ । ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋ’’ତି।
୫୦. ମାତୁଘାତକୱତ୍ଥୁ
୧୧୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ମାଣୱକୋ ମାତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେସି। ସୋ ତେନ ପାପକେନ କମ୍ମେନ ଅଟ୍ଟୀୟତି ହରାୟତି ଜିଗୁଚ୍ଛତି । ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ମାଣୱକସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ଇମସ୍ସ ପାପକସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ନିକ୍ଖନ୍ତିଂ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ମାଣୱକସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଧମ୍ମଚାରିନୋ ସମଚାରିନୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ ସଚ୍ଚୱାଦିନୋ ସୀଲୱନ୍ତୋ କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମା। ସଚେ ଖୋ ଅହଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟଂ, ଏୱାହଂ ଇମସ୍ସ ପାପକସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ନିକ୍ଖନ୍ତିଂ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ମାଣୱକୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପାଲିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପୁବ୍ବେପି ଖୋ, ଆୱୁସୋ ଉପାଲି, ନାଗୋ ମାଣୱକୱଣ୍ଣେନ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ। ଇଙ୍ଘାୱୁସୋ ଉପାଲି, ଇମଂ ମାଣୱକଂ ଅନୁୟୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ମାଣୱକୋ ଆୟସ୍ମତା ଉପାଲିନା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ମାତୁଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୫୧. ପିତୁଘାତକୱତ୍ଥୁ
୧୧୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ମାଣୱକୋ ପିତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେସି। ସୋ ତେନ ପାପକେନ କମ୍ମେନ ଅଟ୍ଟୀୟତି ହରାୟତି ଜିଗୁଚ୍ଛତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ମାଣୱକସ୍ସ ଏତଦହୋସି ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ଇମସ୍ସ ପାପକସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ନିକ୍ଖନ୍ତିଂ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ମାଣୱକସ୍ସ ଏତଦହୋସି ‘‘ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଧମ୍ମଚାରିନୋ ସମଚାରିନୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ ସଚ୍ଚୱାଦିନୋ ସୀଲୱନ୍ତୋ କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମା, ସଚେ ଖୋ ଅହଂ ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟଂ, ଏୱାହଂ ଇମସ୍ସ ପାପକସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ନିକ୍ଖନ୍ତିଂ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ମାଣୱକୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପାଲିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପୁବ୍ବେପି ଖୋ, ଆୱୁସୋ ଉପାଲି, ନାଗୋ ମାଣୱକୱଣ୍ଣେନ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ, ଇଙ୍ଘାୱୁସୋ, ଉପାଲି, ଇମଂ ମାଣୱକଂ ଅନୁୟୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ମାଣୱକୋ ଆୟସ୍ମତା ଉପାଲିନା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ପିତୁଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୫୨. ଅରହନ୍ତଘାତକୱତ୍ଥୁ
୧୧୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଚୋରା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ହନିଂସୁ। ସାୱତ୍ଥିୟା ରାଜଭଟା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚେ ଚୋରେ ଅଗ୍ଗହେସୁଂ, ଏକଚ୍ଚେ ଚୋରା ପଲାୟିଂସୁ। ୟେ ତେ ପଲାୟିଂସୁ ତେ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିଂସୁ, ୟେ ତେ ଗହିତା ତେ ୱଧାୟ ଓନିୟ୍ୟନ୍ତି । ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ତେ ପଲାୟିତ୍ୱା ପବ୍ବଜିତା ତେ ଚୋରେ ୱଧାୟ ଓନିୟ୍ୟମାନେ, ଦିସ୍ୱାନ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ସାଧୁ ଖୋ ମୟଂ ପଲାୟିମ୍ହା, ସଚା ଚ [ସଚେ ଚ, ସଚଜ୍ଜ (ଅଟ୍ଠକଥାୟଂ ପାଠନ୍ତରା)] ମୟଂ ଗୟ୍ହେୟ୍ୟାମ [ଗଣ୍ହେୟ୍ୟାମ (କ॰)] , ମୟମ୍ପି ଏୱମେୱ ହଞ୍ଞେୟ୍ୟାମା’’ତି । ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅକତ୍ଥା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତେ ପବ୍ବଜିତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅରହନ୍ତୋ ଏତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ। ଅରହନ୍ତଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୫୩. ଭିକ୍ଖୁନୀଦୂସକୱତ୍ଥୁ
୧୧୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଚୋରା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ, ଏକଚ୍ଚା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦୂସେସୁଂ। ସାୱତ୍ଥିୟା ରାଜଭଟା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚେ ଚୋରେ ଅଗ୍ଗହେସୁଂ, ଏକଚ୍ଚେ ଚୋରା ପଲାୟିଂସୁ। ୟେ ତେ ପଲାୟିଂସୁ, ତେ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିଂସୁ। ୟେ ତେ ଗହିତା, ତେ ୱଧାୟ ଓନିୟ୍ୟନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ତେ ପଲାୟିତ୍ୱା ପବ୍ବଜିତା ତେ ଚୋରେ ୱଧାୟ ଓନିୟ୍ୟମାନେ, ଦିସ୍ୱାନ ଏୱମାହଂସୁ ‘‘ସାଧୁ ଖୋ ମୟଂ ପଲାୟିମ୍ହା, ସଚା ଚ ମୟଂ ଗୟ୍ହେୟ୍ୟାମ, ମୟମ୍ପି ଏୱମେୱ ହଞ୍ଞେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ ‘‘କିଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅକତ୍ଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ପବ୍ବଜିତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି। ସଙ୍ଘଭେଦକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି। ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୫୪. ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୱତ୍ଥୁ
୧୧୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ସୋ କରୋତିପି କାରାପେତିପି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାସେତବ୍ବୋତି।
୫୫. ଅନୁପଜ୍ଝାୟକାଦିୱତ୍ଥୂନି
୧୧୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଜ୍ଝାୟକଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପଜ୍ଝାୟକୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗଣେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗଣେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ପଣ୍ଡକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି …ପେ॰… ତିରଚ୍ଛାନଗତୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ମାତୁଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ପିତୁଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ଅରହନ୍ତଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘଭେଦକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି…ପେ॰… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣ୍ଡକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିରଚ୍ଛାନଗତୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତୁଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ …ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପିତୁଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରହନ୍ତଘାତକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ …ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘଭେଦକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୁପଜ୍ଝାୟେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୫୬. ଅପତ୍ତକାଦିୱତ୍ଥୁ
୧୧୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅପତ୍ତକଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ହତ୍ଥେସୁ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପତ୍ତକୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଚୀୱରକଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି । ନଗ୍ଗା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଚୀୱରକୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅପତ୍ତଚୀୱରକଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ନଗ୍ଗା ହତ୍ଥେସୁ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପତ୍ତଚୀୱରକୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ୟାଚିତକେନ ପତ୍ତେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ପତ୍ତଂ ପଟିହରନ୍ତି। ହତ୍ଥେସୁ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଚିତକେନ ପତ୍ତେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ୟାଚିତକେନ ଚୀୱରେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରଂ ପଟିହରନ୍ତି। ନଗ୍ଗା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଚିତକେନ ଚୀୱରେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ୟାଚିତକେନ ପତ୍ତଚୀୱରେନ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତି। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିହରନ୍ତି। ନଗ୍ଗା ହତ୍ଥେସୁ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଚିତକେନ ପତ୍ତଚୀୱରେନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ନଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବେକୱୀସତିୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୫୭. ନପବ୍ବାଜେତବ୍ବଦ୍ୱତ୍ତିଂସୱାରୋ
୧୧୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ପାଦଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ହତ୍ଥପାଦଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କଣ୍ଣଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ନାସଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କଣ୍ଣନାସଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଙ୍ଗୁଲିଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଳଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କଣ୍ଡରଚ୍ଛିନ୍ନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଫଣହତ୍ଥକଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଖୁଜ୍ଜଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ୱାମନଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଗଲଗଣ୍ଡିଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଲକ୍ଖଣାହତଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କସାହତଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଲିଖିତକଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ସୀପଦିଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ପାପରୋଗିଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ପରିସଦୂସକଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କାଣଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… କୁଣିଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଖଞ୍ଜଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ପକ୍ଖହତଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଛିନ୍ନିରିୟାପଥଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଜରାଦୁବ୍ବଲଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନ୍ଧଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ମୂଗଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ବଧିରଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନ୍ଧମୂଗଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନ୍ଧବଧିରଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ମୂଗବଧିରଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନ୍ଧମୂଗବଧିରଂ ପବ୍ବାଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ହତ୍ଥଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାଦଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ହତ୍ଥପାଦଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ଣଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନାସଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ଣନାସଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗୁଲିଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଳଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ଡରଚ୍ଛିନ୍ନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଫଣହତ୍ଥକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖୁଜ୍ଜୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱାମନୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗଲଗଣ୍ଡୀ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲକ୍ଖଣାହତୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କସାହତୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲିଖିତକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀପଦୀ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପରୋଗୀ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିସଦୂସକୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଣୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ , ଭିକ୍ଖୱେ, କୁଣୀ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖଞ୍ଜୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପକ୍ଖହତୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛିନ୍ନିରିୟାପଥୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜରାଦୁବ୍ବଲୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ଧୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୂଗୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବଧିରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ଧମୂଗୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ଧବଧିରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୂଗବଧିରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ଧମୂଗବଧିରୋ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ପବ୍ବାଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ନପବ୍ବାଜେତବ୍ବଦ୍ୱତ୍ତିଂସୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଦାୟଜ୍ଜଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ନୱମୋ।
୫୮. ଅଲଜ୍ଜୀନିସ୍ସୟୱତ୍ଥୂନି
୧୨୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସୟଂ ଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଦଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସାୟ ୱସନ୍ତି। ତେପି ନଚିରସ୍ସେୱ ଅଲଜ୍ଜିନୋ ହୋନ୍ତି ପାପକାଭିକ୍ଖୂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସାୟ ୱତ୍ଥବ୍ବଂ। ୟୋ ୱସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ନ ଅଲଜ୍ଜୀନଂ ନିସ୍ସାୟ ୱତ୍ଥବ୍ବ’ନ୍ତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଜାନେୟ୍ୟାମ ଲଜ୍ଜିଂ ୱା ଅଲଜ୍ଜିଂ ୱା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୂହପଞ୍ଚାହଂ ଆଗମେତୁଂ ୟାୱ ଭିକ୍ଖୁସଭାଗତଂ ଜାନାମୀତି।
୫୯. ଗମିକାଦିନିସ୍ସୟୱତ୍ଥୂନି
୧୨୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ନିସ୍ସୟକରଣୀୟୋ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନୋ, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନିସ୍ସୟଂ ଅଲଭମାନେନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ତେ ଅଞ୍ଞତରଂ ଆୱାସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତତ୍ଥ ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଗିଲାନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ନିସ୍ସୟକରଣୀୟୋ ଗିଲାନୋ, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନିସ୍ସୟଂ ଅଲଭମାନେନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ନିସ୍ସୟକରଣୀୟୋ, ଅୟଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନିସ୍ସୟଂ ଅଲଭମାନେନ ୟାଚିୟମାନେନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅରଞ୍ଞେ ୱିହରତି। ତସ୍ସ ଚ ତସ୍ମିଂ ସେନାସନେ ଫାସୁ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ନିସ୍ସୟକରଣୀୟୋ ଅରଞ୍ଞେ ୱିହରାମି, ମୟ୍ହଞ୍ଚ ଇମସ୍ମିଂ ସେନାସନେ ଫାସୁ ହୋତି, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରଞ୍ଞିକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଫାସୁୱିହାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେନ୍ତେନ ନିସ୍ସୟଂ ଅଲଭମାନେନ ଅନିସ୍ସିତେନ ୱତ୍ଥୁଂ – ୟଦା ପତିରୂପୋ ନିସ୍ସୟଦାୟକୋ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସତି, ତଦା ତସ୍ସ ନିସ୍ସାୟ ୱସିସ୍ସାମୀତି।
୬୦. ଗୋତ୍ତେନ ଅନୁସ୍ସାୱନାନୁଜାନନା
୧୨୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକସ୍ସପସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକସ୍ସପୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ଆଗଚ୍ଛତୁ ଆନନ୍ଦୋ ଇମଂ ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସତୂତି [ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସତୀତି (ସ୍ୟା॰)] । ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଏୱମାହ – ‘‘ନାହଂ ଉସ୍ସହାମି ଥେରସ୍ସ ନାମଂ ଗହେତୁଂ, ଗରୁ ମେ ଥେରୋ’’ତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗୋତ୍ତେନପି ଅନୁସ୍ସାୱେତୁନ୍ତି।
୬୧. ଦ୍ୱେଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖାଦିୱତ୍ଥୁ
୧୨୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକସ୍ସପସ୍ସ ଦ୍ୱେ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ହୋନ୍ତି। ତେ ୱିୱଦନ୍ତି – ଅହଂ ପଠମଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସାମି, ଅହଂ ପଠମଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ଏକାନୁସ୍ସାୱନେ କାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲାନଂ ଥେରାନଂ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ହୋନ୍ତି। ତେ ୱିୱଦନ୍ତି – ଅହଂ ପଠମଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସାମି, ଅହଂ ପଠମଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି। ଥେରା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ସବ୍ବେୱ ଏକାନୁସ୍ସାୱନେ କରୋମା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ତୟୋ ଏକାନୁସ୍ସାୱନେ କାତୁଂ, ତଞ୍ଚ ଖୋ ଏକେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ନ ତ୍ୱେୱ ନାନୁପଜ୍ଝାୟେନାତି।
୬୨. ଗବ୍ଭୱୀସୂପସମ୍ପଦାନୁଜାନନା
୧୨୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା କୁମାରକସ୍ସପୋ ଗବ୍ଭୱୀସୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ କୁମାରକସ୍ସପସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ’ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଗବ୍ଭୱୀସୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ। ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ନୁ ଖୋମ୍ହି, ନନୁ ଖୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତୁକୁଚ୍ଛିସ୍ମିଂ ପଠମଂ ଚିତ୍ତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ପଠମଂ ୱିଞ୍ଞାଣଂ ପାତୁଭୂତଂ , ତଦୁପାଦାୟ ସାୱସ୍ସ ଜାତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗବ୍ଭୱୀସଂ ଉପସମ୍ପାଦେତୁନ୍ତି।
୬୩. ଉପସମ୍ପଦାୱିଧି
୧୨୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପସମ୍ପନ୍ନା ଦିସ୍ସନ୍ତି କୁଟ୍ଠିକାପି ଗଣ୍ଡିକାପି କିଲାସିକାପି ସୋସିକାପି ଅପମାରିକାପି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତେନ ତେରସ [ତସ୍ସ (କ॰)] ଅନ୍ତରାୟିକେ ଧମ୍ମେ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ – ‘‘ସନ୍ତି ତେ ଏୱରୂପା ଆବାଧା – କୁଟ୍ଠଂ, ଗଣ୍ଡୋ, କିଲାସୋ, ସୋସୋ, ଅପମାରୋ? ମନୁସ୍ସୋସି ? ପୁରିସୋସି? ଭୁଜିସ୍ସୋସି? ଅଣଣୋସି? ନସି ରାଜଭଟୋ? ଅନୁଞ୍ଞାତୋସି ମାତାପିତୂହି? ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସୋସି? ପରିପୁଣ୍ଣଂ ତେ ପତ୍ତଚୀୱରଂ? କିଂନାମୋସି? କୋନାମୋ ତେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ’’ତି?
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅନନୁସିଟ୍ଠେ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖେ ଅନ୍ତରାୟିକେ ଧମ୍ମେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ୱିତ୍ଥାୟନ୍ତି, ମଙ୍କୂ ହୋନ୍ତି, ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଠମଂ ଅନୁସାସିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଅନ୍ତରାୟିକେ ଧମ୍ମେ ପୁଚ୍ଛିତୁନ୍ତି।
ତତ୍ଥେୱ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନୁସାସନ୍ତି। ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ତଥେୱ ୱିତ୍ଥାୟନ୍ତି, ମଙ୍କୂ ହୋନ୍ତି, ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକମନ୍ତଂ ଅନୁସାସିତ୍ୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନ୍ତରାୟିକେ ଧମ୍ମେ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁସାସିତବ୍ବୋ –
୧୨୬ . ପଠମଂ ଉପଜ୍ଝଂ ଗାହାପେତବ୍ବୋ। ଉପଜ୍ଝଂ ଗାହାପେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ଅୟଂ ତେ ପତ୍ତୋ, ଅୟଂ ସଙ୍ଘାଟି, ଅୟଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗୋ, ଅୟଂ ଅନ୍ତରୱାସକୋ। ଗଚ୍ଛ, ଅମୁମ୍ହି ଓକାସେ ତିଟ୍ଠାହୀତି।
ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଅନୁସାସନ୍ତି। ଦୁରନୁସିଟ୍ଠା ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖା ୱିତ୍ଥାୟନ୍ତି, ମଙ୍କୂ ହୋନ୍ତି, ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାଲେନ ଅବ୍ୟତ୍ତେନ ଅନୁସାସିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନୁସାସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ଅନୁସାସିତୁନ୍ତି।
ଅସମ୍ମତା ଅନୁସାସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ମତେନ ଅନୁସାସିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନୁସାସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମତେନ ଅନୁସାସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ [ସମ୍ମନିତବ୍ବୋ (କ॰)] – ଅତ୍ତନା ୱା [ଅତ୍ତନାୱ (ସ୍ୟା॰)] ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ, ପରେନ ୱା ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ।
କଥଞ୍ଚ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଅହଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଅନୁସାସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ।
କଥଞ୍ଚ ପନ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଅନୁସାସେୟ୍ୟା’’ତି । ଏୱଂ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ।
ତେନ ସମ୍ମତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ସୁଣସି, ଇତ୍ଥନ୍ନାମ, ଅୟଂ ତେ ସଚ୍ଚକାଲୋ ଭୂତକାଲୋ। ୟଂ ଜାତଂ ତଂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତେ ସନ୍ତଂ ଅତ୍ଥୀତି ୱତ୍ତବ୍ବଂ, ଅସନ୍ତଂ ନତ୍ଥୀ’’ତି ୱତ୍ତବ୍ବଂ। ମା ଖୋ ୱିତ୍ଥାୟି, ମା ଖୋ ମଙ୍କୁ ଅହୋସି। ଏୱଂ ତଂ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି – ‘‘ସନ୍ତି ତେ ଏୱରୂପା ଆବାଧା – କୁଟ୍ଠଂ, ଗଣ୍ଡୋ, କିଲାସୋ, ସୋସୋ, ଅପମାରୋ? ମନୁସ୍ସୋସି? ପୁରିସୋସି? ଭୁଜିସ୍ସୋସି? ଅଣଣୋସି? ନସି ରାଜଭଟୋ? ଅନୁଞ୍ଞାତୋସି ମାତାପିତୂହି? ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସୋସି? ପରିପୁଣ୍ଣଂ ତେ ପତ୍ତଚୀୱରଂ? କିଂନାମୋସି? କୋନାମୋ ତେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ’’ତି?
ଏକତୋ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକତୋ ଆଗନ୍ତବ୍ବଂ। ଅନୁସାସକେନ ପଠମତରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ । ଅନୁସିଟ୍ଠୋ ସୋ ମୟା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ଆଗଚ୍ଛାହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବୋ।
ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦାପେତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାପେତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚାପେତବ୍ବୋ – ‘‘ସଙ୍ଘଂ, ଭନ୍ତେ, ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚାମି। ଉଲ୍ଲୁମ୍ପତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ଦୁତିୟମ୍ପି, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚାମି। ଉଲ୍ଲୁମ୍ପତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ତତିୟମ୍ପି, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚାମି। ଉଲ୍ଲୁମ୍ପତୁ ମଂ , ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟା’’ତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଅହଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଅନ୍ତରାୟିକେ ଧମ୍ମେ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି? ସୁଣସି, ଇତ୍ଥନ୍ନାମ, ଅୟଂ ତେ ସଚ୍ଚକାଲୋ ଭୂତକାଲୋ। ୟଂ ଜାତଂ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି। ସନ୍ତଂ ଅତ୍ଥୀତି ୱତ୍ତବ୍ବଂ, ଅସନ୍ତଂ ନତ୍ଥୀତି ୱତ୍ତବ୍ବଂ। ସନ୍ତି ତେ ଏୱରୂପା ଆବାଧା – କୁଟ୍ଠଂ ଗଣ୍ଡୋ କିଲେସୋ ସୋସୋ ଅପମାରୋ, ମନୁସ୍ସୋସି, ପୁରିସୋସି, ଭୁଜିସ୍ସୋସି, ଅଣଣୋସି, ନସି ରାଜଭଟୋ, ଅନୁଞ୍ଞାତୋସି ମାତାପିତୂହି, ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସୋସି, ପରିପୁଣ୍ଣଂ ତେ ପତ୍ତଚୀୱରଂ, କିଂନାମୋସି, କୋନାମୋ ତେ ଉପଜ୍ଝାୟୋତି? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୨୭ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅନ୍ତରାୟିକେହି ଧମ୍ମେହି, ପରିପୁଣ୍ଣସ୍ସ ପତ୍ତଚୀୱରଂ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅନ୍ତରାୟିକେହି ଧମ୍ମେହି, ପରିପୁଣ୍ଣସ୍ସ ପତ୍ତଚୀୱରଂ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ । ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅନ୍ତରାୟିକେହି ଧମ୍ମେହି, ପରିପୁଣ୍ଣସ୍ସ ପତ୍ତଚୀୱରଂ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପସମ୍ପଦାପେକ୍ଖୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅନ୍ତରାୟିକେହି ଧମ୍ମେହି, ପରିପୁଣ୍ଣସ୍ସ ପତ୍ତଚୀୱରଂ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପସମ୍ପଦା ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ଉପଜ୍ଝାୟେନ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ଉପସମ୍ପଦାକମ୍ମଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୬୪. ଚତ୍ତାରୋ ନିସ୍ସୟା
୧୨୮ . ତାୱଦେୱ ଛାୟା ମେତବ୍ବା, ଉତୁପ୍ପମାଣଂ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ, ଦିୱସଭାଗୋ ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବୋ, ସଙ୍ଗୀତି ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବା , ଚତ୍ତାରୋ ନିସ୍ସୟା ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବା [ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବା, ଚତ୍ତାରି ଅକରଣୀୟାନି ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବାନି। (କ॰)] –
‘‘ପିଣ୍ଡିୟାଲୋପଭୋଜନଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା। ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ। ଅତିରେକଲାଭୋ – ସଙ୍ଘଭତ୍ତଂ, ଉଦ୍ଦେସଭତ୍ତଂ, ନିମନ୍ତନଂ, ସଲାକଭତ୍ତଂ, ପକ୍ଖିକଂ, ଉପୋସଥିକଂ, ପାଟିପଦିକଂ।
‘‘ପଂସୁକୂଲଚୀୱରଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା। ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ। ଅତିରେକଲାଭୋ – ଖୋମଂ, କପ୍ପାସିକଂ, କୋସେୟ୍ୟଂ, କମ୍ବଲଂ, ସାଣଂ, ଭଙ୍ଗଂ।
‘‘ରୁକ୍ଖମୂଲସେନାସନଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା। ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ। ଅତିରେକଲାଭୋ – ୱିହାରୋ, ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ, ପାସାଦୋ, ହମ୍ମିୟଂ, ଗୁହା।
‘‘ପୂତିମୁତ୍ତଭେସଜ୍ଜଂ ନିସ୍ସାୟ ପବ୍ବଜ୍ଜା। ତତ୍ଥ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ। ଅତିରେକଲାଭୋ – ସପ୍ପି, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁ, ଫାଣିତ’’ନ୍ତି।
ଚତ୍ତାରୋ ନିସ୍ସୟା ନିଟ୍ଠିତା।
୬୫. ଚତ୍ତାରି ଅକରଣୀୟାନି
୧୨୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ଏକକଂ ଓହାୟ ପକ୍କମିଂସୁ। ସୋ ପଚ୍ଛା ଏକକୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ପୁରାଣଦୁତିୟିକାୟ ସମାଗଞ୍ଛି। ସା ଏୱମାହ – ‘‘କିଂଦାନି ପବ୍ବଜିତୋସୀ’’ତି? ‘‘ଆମ, ପବ୍ବଜିତୋମ୍ହୀ’’ତି। ‘‘ଦୁଲ୍ଲଭୋ ଖୋ ପବ୍ବଜିତାନଂ ମେଥୁନୋ ଧମ୍ମୋ; ଏହି, ମେଥୁନଂ ଧମ୍ମଂ ପଟିସେୱା’’ତି। ସୋ ତସ୍ସା ମେଥୁନଂ ଧମ୍ମଂ ପଟିସେୱିତ୍ୱା ଚିରେନ ଅଗମାସି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଏୱଂ ଚିରଂ ଅକାସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ଦୁତିୟଂ ଦାତୁଂ, ଚତ୍ତାରି ଚ ଅକରଣୀୟାନି ଆଚିକ୍ଖିତୁଂ –
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ମେଥୁନୋ ଧମ୍ମୋ ନ ପଟିସେୱିତବ୍ବୋ, ଅନ୍ତମସୋ ତିରଚ୍ଛାନଗତାୟପି। ୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ମେଥୁନଂ ଧମ୍ମଂ ପଟିସେୱତି, ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପୁରିସୋ ସୀସଚ୍ଛିନ୍ନୋ ଅଭବ୍ବୋ ତେନ ସରୀରବନ୍ଧନେନ ଜୀୱିତୁଂ, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁ ମେଥୁନଂ ଧମ୍ମଂ ପଟିସେୱିତ୍ୱା ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ତଂ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଅକରଣୀୟଂ।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅଦିନ୍ନଂ ଥେୟ୍ୟସଙ୍ଖାତଂ ନ ଆଦାତବ୍ବଂ, ଅନ୍ତମସୋ ତିଣସଲାକଂ ଉପାଦାୟ। ୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାଦଂ ୱା ପାଦାରହଂ ୱା ଅତିରେକପାଦଂ ୱା ଅଦିନ୍ନଂ ଥେୟ୍ୟସଙ୍ଖାତଂ ଆଦିୟତି, ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପଣ୍ଡୁପଲାସୋ ବନ୍ଧନା ପମୁତ୍ତୋ ଅଭବ୍ବୋ ହରିତତ୍ଥାୟ, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁ ପାଦଂ ୱା ପାଦାରହଂ ୱା ଅତିରେକପାଦଂ ୱା ଅଦିନ୍ନଂ ଥେୟ୍ୟସଙ୍ଖାତଂ ଆଦିୟିତ୍ୱା ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ତଂ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଅକରଣୀୟଂ।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣୋ ଜୀୱିତା ନ ୱୋରୋପେତବ୍ବୋ, ଅନ୍ତମସୋ କୁନ୍ଥକିପିଲ୍ଲିକଂ ଉପାଦାୟ। ୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗବ୍ଭପାତନଂ ଉପାଦାୟ, ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପୁଥୁସିଲା ଦ୍ୱେଧା ଭିନ୍ନା ଅପ୍ପଟିସନ୍ଧିକା ହୋତି, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେତ୍ୱା ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ । ତଂ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଅକରଣୀୟଂ।
‘‘ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମୋ ନ ଉଲ୍ଲପିତବ୍ବୋ, ଅନ୍ତମସୋ ‘ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରମାମୀ’ତି। ୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାପିଚ୍ଛୋ ଇଚ୍ଛାପକତୋ ଅସନ୍ତଂ ଅଭୂତଂ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଉଲ୍ଲପତି ଝାନଂ ୱା ୱିମୋକ୍ଖଂ ୱା ସମାଧିଂ ୱା ସମାପତ୍ତିଂ ୱା ମଗ୍ଗଂ ୱା ଫଲଂ ୱା, ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ତାଲୋ ମତ୍ଥକଚ୍ଛିନ୍ନୋ ଅଭବ୍ବୋ ପୁନ ୱିରୁଳ୍ହିୟା, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁ ପାପିଚ୍ଛୋ ଇଚ୍ଛାପକତୋ ଅସନ୍ତଂ ଅଭୂତଂ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଉଲ୍ଲପିତ୍ୱା ଅସ୍ସମଣୋ ହୋତି ଅସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟୋ। ତଂ ତେ ୟାୱଜୀୱଂ ଅକରଣୀୟ’’ନ୍ତି।
ଚତ୍ତାରି ଅକରଣୀୟାନି ନିଟ୍ଠିତାନି।
୬୬. ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୱତ୍ଥୂନି
୧୩୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ୱିବ୍ଭମି। ସୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ୱିବ୍ଭମତି। ସୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପସ୍ସିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି, ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି, ନ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ପବ୍ବାଜେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପସ୍ସିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି, ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି, ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପସ୍ସିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି , ଓସାରେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପସ୍ସିସ୍ସାମୀତି, ନ ଓସାରେତବ୍ବୋ। ଓସାରେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପସ୍ସସି [ପସ୍ସାହି (ସୀ॰)] ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚେ ପସ୍ସତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପସ୍ସତି, ଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ପୁନ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଅଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ଅନାପତ୍ତି ସମ୍ଭୋଗେ ସଂୱାସେ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ୱିବ୍ଭମତି। ସୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପଟିକରିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ । ସଚାହଂ ନ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ନ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ପବ୍ବାଜେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିକରିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିକରିସ୍ସସି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ଓସାରେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପଟିକରିସ୍ସାମୀତି, ନ ଓସାରେତବ୍ବୋ। ଓସାରେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସଚେ ପଟିକରୋତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିକରୋତି ଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ପୁନ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଅଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ଅନାପତ୍ତି ସମ୍ଭୋଗେ ସଂୱାସେ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ୱିବ୍ଭମତି। ସୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସସି ତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ନ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବୋ। ପବ୍ବାଜେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସସି ତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ନ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ। ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସସି ତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି? ସଚାହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ଓସାରେତବ୍ବୋ। ସଚାହଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀତି, ନ ଓସାରେତବ୍ବୋ। ଓସାରେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେହି ତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ପୁନ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ଅଲବ୍ଭମାନାୟ ସାମଗ୍ଗିୟା ଅନାପତ୍ତି ସମ୍ଭୋଗେ ସଂୱାସେତି।
ମହାଖନ୍ଧକୋ ପଠମୋ।
୬୭. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ୱିନୟମ୍ହି ମହତ୍ଥେସୁ, ପେସଲାନଂ ସୁଖାୱହେ।
ନିଗ୍ଗହାନଞ୍ଚ ପାପିଚ୍ଛେ, ଲଜ୍ଜୀନଂ ପଗ୍ଗହେସୁ ଚ॥
ସାସନାଧାରଣେ ଚେୱ, ସବ୍ବଞ୍ଞୁଜିନଗୋଚରେ।
ଅନଞ୍ଞୱିସୟେ ଖେମେ, ସୁପଞ୍ଞତ୍ତେ ଅସଂସୟେ॥
ଖନ୍ଧକେ ୱିନୟେ ଚେୱ, ପରିୱାରେ ଚ ମାତିକେ।
ୟଥାତ୍ଥକାରୀ କୁସଲୋ, ପଟିପଜ୍ଜତି ୟୋନିସୋ॥
ୟୋ ଗୱଂ ନ ୱିଜାନାତି, ନ ସୋ ରକ୍ଖତି ଗୋଗଣଂ।
ଏୱଂ ସୀଲଂ ଅଜାନନ୍ତୋ, କିଂ ସୋ ରକ୍ଖେୟ୍ୟ ସଂୱରଂ॥
ପମୁଟ୍ଠମ୍ହି ଚ ସୁତ୍ତନ୍ତେ, ଅଭିଧମ୍ମେ ଚ ତାୱଦେ।
ୱିନୟେ ଅୱିନଟ୍ଠମ୍ହି, ପୁନ ତିଟ୍ଠତି ସାସନଂ॥
ତସ୍ମା ସଙ୍ଗାହଣାହେତୁଂ [ସଙ୍ଗାହନାହେତୁଂ (କ॰)] , ଉଦ୍ଦାନଂ ଅନୁପୁବ୍ବସୋ।
ପୱକ୍ଖାମି ୟଥାଞାୟଂ, ସୁଣାଥ ମମ ଭାସତୋ॥
ୱତ୍ଥୁ ନିଦାନଂ ଆପତ୍ତି, ନୟା ପେୟ୍ୟାଲମେୱ ଚ।
ଦୁକ୍କରଂ ତଂ ଅସେସେତୁଂ, ନୟତୋ ତଂ ୱିଜାନଥାତି॥
ବୋଧି ରାଜାୟତନଞ୍ଚ, ଅଜପାଲୋ ସହମ୍ପତି।
ବ୍ରହ୍ମା ଆଳାରୋ ଉଦକୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଚ ଉପକୋ ଇସି॥
କୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ ୱପ୍ପୋ ଭଦ୍ଦିୟୋ, ମହାନାମୋ ଚ ଅସ୍ସଜି।
ୟସୋ ଚତ୍ତାରୋ ପଞ୍ଞାସ, ସବ୍ବେ ପେସେସି ସୋ ଦିସା॥
ୱତ୍ଥୁ ମାରେହି ତିଂସା ଚ, ଉରୁୱେଲଂ ତୟୋ ଜଟୀ।
ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ମହାରାଜା, ସକ୍କୋ ବ୍ରହ୍ମା ଚ କେୱଲା॥
ପଂସୁକୂଲଂ ପୋକ୍ଖରଣୀ, ସିଲା ଚ କକୁଧୋ ସିଲା।
ଜମ୍ବୁ ଅମ୍ବୋ ଚ ଆମଲୋ, ପାରିପୁପ୍ଫଞ୍ଚ ଆହରି॥
ଫାଲିୟନ୍ତୁ ଉଜ୍ଜଲନ୍ତୁ, ୱିଜ୍ଝାୟନ୍ତୁ ଚ କସ୍ସପ।
ନିମୁଜ୍ଜନ୍ତି ମୁଖୀ ମେଘୋ, ଗୟା ଲଟ୍ଠି ଚ ମାଗଧୋ॥
ଉପତିସ୍ସୋ କୋଲିତୋ ଚ, ଅଭିଞ୍ଞାତା ଚ ପବ୍ବଜୁଂ।
ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ପଣାମନା, କିସୋ ଲୂଖୋ ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ॥
ଅନାଚାରଂ ଆଚରତି, ଉଦରଂ ମାଣୱୋ ଗଣୋ।
ୱସ୍ସଂ ବାଲେହି ପକ୍କନ୍ତୋ, ଦସ ୱସ୍ସାନି ନିସ୍ସୟୋ॥
ନ ୱତ୍ତନ୍ତି ପଣାମେତୁଂ, ବାଲା ପସ୍ସଦ୍ଧି ପଞ୍ଚ ଛ।
ୟୋ ସୋ ଅଞ୍ଞୋ ଚ ନଗ୍ଗୋ ଚ, ଅଚ୍ଛିନ୍ନଜଟିଲସାକିୟୋ॥
ମଗଧେସୁ ପଞ୍ଚାବାଧା, ଏକୋ ରାଜା [ଭଟୋ ଚୋରୋ (ସ୍ୟା॰)] ଚ ଅଙ୍ଗୁଲି।
ମାଗଧୋ ଚ ଅନୁଞ୍ଞାସି, କାରା ଲିଖି କସାହତୋ॥
ଲକ୍ଖଣା ଇଣା ଦାସୋ ଚ, ଭଣ୍ଡୁକୋ ଉପାଲି ଅହି।
ସଦ୍ଧଂ କୁଲଂ କଣ୍ଟକୋ ଚ, ଆହୁନ୍ଦରିକମେୱ ଚ॥
ୱତ୍ଥୁମ୍ହି ଦାରକୋ ସିକ୍ଖା, ୱିହରନ୍ତି ଚ କିଂ ନୁ ଖୋ।
ସବ୍ବଂ ମୁଖଂ ଉପଜ୍ଝାୟେ, ଅପଲାଳନ କଣ୍ଟକୋ॥
ପଣ୍ଡକୋ ଥେୟ୍ୟପକ୍କନ୍ତୋ, ଅହି ଚ ମାତରୀ ପିତା।
ଅରହନ୍ତଭିକ୍ଖୁନୀଭେଦା, ରୁହିରେନ ଚ ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ॥
ଅନୁପଜ୍ଝାୟସଙ୍ଘେନ, ଗଣପଣ୍ଡକପତ୍ତକୋ।
ଅଚୀୱରଂ ତଦୁଭୟଂ, ୟାଚିତେନପି ୟେ ତୟୋ॥
ହତ୍ଥା ପାଦା ହତ୍ଥପାଦା, କଣ୍ଣା ନାସା ତଦୂଭୟଂ।
ଅଙ୍ଗୁଲିଅଳକଣ୍ଡରଂ, ଫଣଂ ଖୁଜ୍ଜଞ୍ଚ ୱାମନଂ॥
ଗଲଗଣ୍ଡୀ ଲକ୍ଖଣା ଚେୱ, କସା ଲିଖିତସୀପଦୀ।
ପାପପରିସଦୂସୀ ଚ, କାଣଂ କୁଣି ତଥେୱ ଚ॥
ଖଞ୍ଜଂ ପକ୍ଖହତଞ୍ଚେୱ, ସଚ୍ଛିନ୍ନଇରିୟାପଥଂ।
ଜରାନ୍ଧମୂଗବଧିରଂ, ଅନ୍ଧମୂଗଞ୍ଚ ୟଂ ତହିଂ॥
ଅନ୍ଧବଧିରଂ ୟଂ ୱୁତ୍ତଂ, ମୂଗବଧିରମେୱ ଚ।
ଅନ୍ଧମୂଗବଧିରଞ୍ଚ, ଅଲଜ୍ଜୀନଞ୍ଚ ନିସ୍ସୟଂ॥
ୱତ୍ଥବ୍ବଞ୍ଚ ତଥାଦ୍ଧାନଂ, ୟାଚମାନେନ ଲକ୍ଖଣା [ପେକ୍ଖନା (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ।
ଆଗଚ୍ଛତୁ ୱିୱଦନ୍ତି, ଏକୁପଜ୍ଝାୟେନ କସ୍ସପୋ॥
ଦିସ୍ସନ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନା, ଆବାଧେହି ଚ ପୀଳିତା।
ଅନନୁସିଟ୍ଠା ୱିତ୍ଥେନ୍ତି, ତତ୍ଥେୱ ଅନୁସାସନା॥
ସଙ୍ଘେପି ଚ ଅଥୋ ବାଲା, ଅସମ୍ମତା ଚ ଏକତୋ।
ଉଲ୍ଲୁମ୍ପତୁପସମ୍ପଦା, ନିସ୍ସୟୋ ଏକକୋ ତୟୋତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ଏକସତଞ୍ଚ ଦ୍ୱାସତ୍ତତି।
ମହାଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୨. ଉପୋସଥକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୬୮. ସନ୍ନିପାତାନୁଜାନନା
୧୩୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଭାସନ୍ତି। ତେ ମନୁସ୍ସା ଉପସଙ୍କମନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ। ତେ ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟେସୁ ପରିବ୍ବାଜକେସୁ ପେମଂ, ଲଭନ୍ତି ପସାଦଂ, ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ପକ୍ଖଂ। ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଭାସନ୍ତି। ତେ ମନୁସ୍ସା ଉପସଙ୍କମନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ। ତେ ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟେସୁ ପରିବ୍ବାଜକେସୁ ପେମଂ, ଲଭନ୍ତି ପସାଦଂ, ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ପକ୍ଖଂ। ୟଂନୂନ ଅୟ୍ୟାପି ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି ‘ଏତରହି ଖୋ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଭାସନ୍ତି। ତେ ମନୁସ୍ସା ଉପସଙ୍କମନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ। ତେ ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟେସୁ ପରିବ୍ବାଜକେସୁ ପେମଂ, ଲଭନ୍ତି ପସାଦଂ, ଲଭନ୍ତି ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ପରିବ୍ବାଜକା ପକ୍ଖଂ। ୟଂନୂନ ଅୟ୍ୟାପି ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତେୟ୍ୟୁ’ନ୍ତି। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟାପି ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତୁ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତା ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତୁନ୍ତି – ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ତୁଣ୍ହୀ ନିସୀଦନ୍ତି। ତେ ମନୁସ୍ସା ଉପସଙ୍କମନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ। ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ତୁଣ୍ହୀ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ମୂଗସୂକରା। ନନୁ ନାମ ସନ୍ନିପତିତେହି ଧମ୍ମୋ ଭାସିତବ୍ବୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଭାସିତୁ’’ନ୍ତି।
୬୯. ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସାନୁଜାନନା
୧୩୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ୟାନି ମୟା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ସିକ୍ଖାପଦାନି, ତାନି ନେସଂ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ। ସୋ ନେସଂ ଭୱିସ୍ସତି ଉପୋସଥକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୟନ୍ହସମୟଂ ପଟିସଲ୍ଲାନା ୱୁଟ୍ଠିତୋ ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି ‘ୟଂନୂନାହଂ ୟାନି ମୟା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ସିକ୍ଖାପଦାନି, ତାନି ନେସଂ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ। ସୋ ନେସଂ ଭୱିସ୍ସତି ଉପୋସଥକମ୍ମ’ନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୩୪ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ। କିଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ପୁବ୍ବକିଚ୍ଚଂ? ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଆରୋଚେଥ । ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିସ୍ସାମି। ତଂ ସବ୍ବେୱ ସନ୍ତା ସାଧୁକଂ ସୁଣୋମ ମନସି କରୋମ। ୟସ୍ସ ସିୟା ଆପତ୍ତି , ସୋ ଆୱିକରେୟ୍ୟ। ଅସନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିୟା ତୁଣ୍ହୀ ଭୱିତବ୍ବଂ। ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତେ ପରିସୁଦ୍ଧାତି ୱେଦିସ୍ସାମି। ୟଥା ଖୋ ପନ ପଚ୍ଚେକପୁଟ୍ଠସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାକରଣଂ ହୋତି, ଏୱମେୱଂ [ଏୱମେୱ (କ)] ଏୱରୂପାୟ ପରିସାୟ ୟାୱତତିୟଂ ଅନୁସ୍ସାୱିତଂ ହୋତି। ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ୟାୱତତିୟଂ ଅନୁସ୍ସାୱିୟମାନେ ସରମାନୋ ସନ୍ତିଂ ଆପତ୍ତିଂ ନାୱିକରେୟ୍ୟ, ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦସ୍ସ ହୋତି। ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦୋ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନ୍ତରାୟିକୋ ଧମ୍ମୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ତସ୍ମା, ସରମାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଆପନ୍ନେନ ୱିସୁଦ୍ଧାପେକ୍ଖେନ ସନ୍ତୀ ଆପତ୍ତି ଆୱିକାତବ୍ବା; ଆୱିକତା ହିସ୍ସ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି।
୧୩୫ . ପାତିମୋକ୍ଖ ନ୍ତି ଆଦିମେତଂ ମୁଖମେତଂ ପମୁଖମେତଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ପାତିମୋକ୍ଖନ୍ତି। ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ତି ପିୟୱଚନମେତଂ ଗରୁୱଚନମେତଂ ସଗାରୱସପ୍ପତିସ୍ସାଧିୱଚନମେତଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋତି। ଉଦ୍ଦିସିସ୍ସାମୀ ତି ଆଚିକ୍ଖିସ୍ସାମି ଦେସେସ୍ସାମି ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ପଟ୍ଠପେସ୍ସାମି ୱିୱରିସ୍ସାମି ୱିଭଜିସ୍ସାମି ଉତ୍ତାନିଂ କରିସ୍ସାମି [ଉତ୍ତାନୀ କରିସ୍ସାମି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପକାସେସ୍ସାମି। ତ ନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱୁଚ୍ଚତି। ସବ୍ବେୱ ସନ୍ତା ତି ୟାୱତିକା ତସ୍ସା ପରିସାୟ ଥେରା ଚ ନୱା ଚ ମଜ୍ଝିମା ଚ, ଏତେ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି ସବ୍ବେୱ ସନ୍ତାତି। ସାଧୁକଂ ସୁଣୋମା ତି ଅଟ୍ଠିଂ କତ୍ୱା ମନସି କତ୍ୱା ସବ୍ବଚେତସା [ସବ୍ବଂ ଚେତସା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ସମନ୍ନାହରାମ। ମନସି କରୋମା ତି ଏକଗ୍ଗଚିତ୍ତା ଅୱିକ୍ଖିତ୍ତଚିତ୍ତା ଅୱିସାହଟଚିତ୍ତା ନିସାମେମ। ୟସ୍ସ ସିୟା ଆପତ୍ତୀ ତି ଥେରସ୍ସ ୱା ନୱସ୍ସ ୱା ମଜ୍ଝିମସ୍ସ ୱା, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ୱା ଆପତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧାନଂ ଅଞ୍ଞତରା ଆପତ୍ତି, ସତ୍ତନ୍ନଂ ୱା ଆପତ୍ତିକ୍ଖନ୍ଧାନଂ ଅଞ୍ଞତରା ଆପତ୍ତି। ସୋ ଆୱିକରେୟ୍ୟା ତି ସୋ ଦେସେୟ୍ୟ, ସୋ ୱିୱରେୟ୍ୟ, ସୋ ଉତ୍ତାନିଂ କରେୟ୍ୟ, ସୋ ପକାସେୟ୍ୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱା ଗଣମଜ୍ଝେ ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲେ ୱା। ଅସନ୍ତୀ ନାମ ଆପତ୍ତି ଅନଜ୍ଝାପନ୍ନା ୱା ହୋତି, ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ୱା ୱୁଟ୍ଠିତା। ତୁଣ୍ହୀ ଭୱିତବ୍ବ ନ୍ତି ଅଧିୱାସେତବ୍ବଂ ନ ବ୍ୟାହରିତବ୍ବଂ। ପରିସୁଦ୍ଧାତି ୱେଦିସ୍ସାମୀ ତି ଜାନିସ୍ସାମି ଧାରେସ୍ସାମି। ୟଥା ଖୋ ପନ ପଚ୍ଚେକପୁଟ୍ଠସ୍ସ ୱେୟ୍ୟାକରଣଂ ହୋତୀ ତି ୟଥା ଏକେନ ଏକୋ ପୁଟ୍ଠୋ ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ତସ୍ସା ପରିସାୟ ଜାନିତବ୍ବଂ ମଂ ପୁଚ୍ଛତୀତି। ଏୱରୂପା ନାମ ପରିସା ଭିକ୍ଖୁପରିସା ୱୁଚ୍ଚତି। ୟାୱତତିୟଂ ଅନୁସ୍ସାୱିତଂ ହୋତୀ ତି ସକିମ୍ପି ଅନୁସ୍ସାୱିତଂ ହୋତି, ଦୁତିୟମ୍ପି ଅନୁସ୍ସାୱିତଂ ହୋତି, ତତିୟମ୍ପି ଅନୁସ୍ସାୱିତଂ ହୋତି। ସରମାନୋ ତି ଜାନମାନୋ ସଞ୍ଜାନମାନୋ। ସନ୍ତୀ ନାମ ଆପତ୍ତି ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା ୱା ହୋତି, ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ୱା ଅୱୁଟ୍ଠିତା। ନାୱିକରେୟ୍ୟା ତି ନ ଦେସେୟ୍ୟ, ନ ୱିୱରେୟ୍ୟ, ନ ଉତ୍ତାନିଂ କରେୟ୍ୟ, ନ ପକାସେୟ୍ୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱା ଗଣମଜ୍ଝେ ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲେ ୱା। ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦସ୍ସ ହୋତୀ ତି। ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦେ କିଂ ହୋତି? ଦୁକ୍କଟଂ ହୋତି। ଅନ୍ତରାୟିକୋ ଧମ୍ମୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା ତି। କିସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟିକୋ? ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଅନ୍ତରାୟିକୋ, ଦୁତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଅନ୍ତରାୟିକୋ, ତତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଅନ୍ତରାୟିକୋ, ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଅନ୍ତରାୟିକୋ, ଝାନାନଂ ୱିମୋକ୍ଖାନଂ ସମାଧୀନଂ ସମାପତ୍ତୀନଂ ନେକ୍ଖମ୍ମାନଂ ନିସ୍ସରଣାନଂ ପୱିୱେକାନଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅଧିଗମାୟ ଅନ୍ତରାୟିକୋ। ତସ୍ମା ତି ତଙ୍କାରଣା। ସରମାନେନା ତି ଜାନମାନେନ ସଞ୍ଜାନମାନେନ। ୱିସୁଦ୍ଧାପେକ୍ଖେନା ତି ୱୁଟ୍ଠାତୁକାମେନ ୱିସୁଜ୍ଝିତୁକାମେନ। ସନ୍ତୀ ନାମ ଆପତ୍ତି ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା ୱା ହୋତି, ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ୱା ଅୱୁଟ୍ଠିତା। ଆୱିକାତବ୍ବା ତି ଆୱିକାତବ୍ବା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱା ଗଣମଜ୍ଝେ ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲେ ୱା। ଆୱିକତା ହିସ୍ସ ଫାସୁ ହୋତୀ ତି। କିସ୍ସ ଫାସୁ ହୋତି? ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଫାସୁ ହୋତି, ଦୁତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଫାସୁ ହୋତି, ତତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଫାସୁ ହୋତି, ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଅଧିଗମାୟ ଫାସୁ ହୋତି, ଝାନାନଂ ୱିମୋକ୍ଖାନଂ ସମାଧୀନଂ ସମାପତ୍ତୀନଂ ନେକ୍ଖମ୍ମାନଂ ନିସ୍ସରଣାନଂ ପୱିୱେକାନଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅଧିଗମାୟ ଫାସୁ ହୋତୀତି।
୧୩୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ ଅନୁଞ୍ଞାତୋତି – ଦେୱସିକଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦେୱସିକଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥେ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ଉପୋସଥେ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ ଅନୁଞ୍ଞାତୋତି – ପକ୍ଖସ୍ସ ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି, ଚାତୁଦ୍ଦସେ ପନ୍ନରସେ ଅଟ୍ଠମିୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପକ୍ଖସ୍ସ ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସକିଂ ପକ୍ଖସ୍ସ ଚାତୁଦ୍ଦସେ ୱା ପନ୍ନରସେ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟଥାପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି ସକାୟ ସକାୟ ପରିସାୟ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଥାପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ ସକାୟ ସକାୟ ପରିସାୟ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗାନଂ ଉପୋସଥକମ୍ମନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ସମଗ୍ଗାନଂ ଉପୋସଥକମ୍ମ’ନ୍ତି। କିତ୍ତାୱତା ନୁ ଖୋ ସାମଗ୍ଗୀ ହୋତି, ୟାୱତା ଏକାୱାସୋ, ଉଦାହୁ ସବ୍ବା ପଥୱୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏତ୍ତାୱତା ସାମଗ୍ଗୀ ୟାୱତା ଏକାୱାସୋତି।
୭୦. ମହାକପ୍ପିନୱତ୍ଥୁ
୧୩୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ମହାକପ୍ପିନୋ ରାଜଗହେ ୱିହରତି ମଦ୍ଦକୁଚ୍ଛିମ୍ହି ମିଗଦାୟେ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକପ୍ପିନସ୍ସ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ ୱାହଂ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ ୱାହଂ ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ, ଅଥ ଖ୍ୱାହଂ ୱିସୁଦ୍ଧୋ ପରମାୟ ୱିସୁଦ୍ଧିୟା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକପ୍ପିନସ୍ସ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ – ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ ଅନ୍ତରହିତୋ ମଦ୍ଦକୁଚ୍ଛିମ୍ହି ମିଗଦାୟେ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକପ୍ପିନସ୍ସ ସମ୍ମୁଖେ ପାତୁରହୋସି। ନିସୀଦି ଭଗୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ। ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ ମହାକପ୍ପିନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକପ୍ପିନଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନନୁ ତେ, କପ୍ପିନ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ ୱାହଂ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ ୱାହଂ ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ, ଅଥ ଖ୍ୱାହଂ ୱିସୁଦ୍ଧୋ ପରମାୟ ୱିସୁଦ୍ଧିୟା’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ତୁମ୍ହେ ଚେ ବ୍ରାହ୍ମଣା ଉପୋସଥଂ ନ ସକ୍କରିସ୍ସଥ ନ ଗରୁକରିସ୍ସଥ [ନ ଗରୁଂ କରିସ୍ସଥ (କ॰)] ନ ମାନେସ୍ସଥ ନ ପୂଜେସ୍ସଥ, ଅଥ କୋ ଚରହି ଉପୋସଥଂ ସକ୍କରିସ୍ସତି ଗରୁକରିସ୍ସତି ମାନେସ୍ସତି ପୂଜେସ୍ସତି? ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଉପୋସଥଂ, ମା ନୋ ଅଗମାସି। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ, ମା ନୋ ଅଗମାସୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକପ୍ପିନୋ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକପ୍ପିନଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ – ମଦ୍ଦକୁଚ୍ଛିମ୍ହି ମିଗଦାୟେ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକପ୍ପିନସ୍ସ ସମ୍ମୁଖେ ଅନ୍ତରହିତୋ ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ ପାତୁରହୋସି।
୭୧. ସୀମାନୁଜାନନା
୧୩୮ . ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଏତ୍ତାୱତା ସାମଗ୍ଗୀ ୟାୱତା ଏକାୱାସୋ’ତି, କିତ୍ତାୱତା ନୁ ଖୋ ଏକାୱାସୋ ହୋତୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା – ପଠମଂ ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତେତବ୍ବା – ପବ୍ବତନିମିତ୍ତଂ, ପାସାଣନିମିତ୍ତଂ, ୱନନିମିତ୍ତଂ, ରୁକ୍ଖନିମିତ୍ତଂ, ମଗ୍ଗନିମିତ୍ତଂ, ୱମ୍ମିକନିମିତ୍ତଂ, ନଦୀନିମିତ୍ତଂ, ଉଦକନିମିତ୍ତଂ। ନିମିତ୍ତେ କିତ୍ତେତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୩୯ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ । ୟାୱତା ସମନ୍ତା ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତିତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ ସମାନସଂୱାସଂ ଏକୁପୋସଥଂ [ଏକୂପୋସଥଂ (କ॰)] । ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟାୱତା ସମନ୍ତା ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତିତା। ସଙ୍ଘୋ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନତି ସମାନସଂୱାସଂ ଏକୁପୋସଥଂ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ସୀମାୟ ସମ୍ମୁତି [ସମ୍ମତି (ସ୍ୟା॰)] ସମାନସଂୱାସାୟ ଏକୁପୋସଥାୟ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମ୍ମତା ସୀମା ସଙ୍ଘେନ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୧୪୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ସୀମାସମ୍ମୁତି ଅନୁଞ୍ଞାତାତି – ଅତିମହତିୟୋ ସୀମାୟୋ ସମ୍ମନ୍ନନ୍ତି, ଚତୁୟୋଜନିକାପି ପଞ୍ଚୟୋଜନିକାପି ଛୟୋଜନିକାପି। ଭିକ୍ଖୂ ଉପୋସଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତା ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେପି ପାତିମୋକ୍ଖେ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେପି ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଅନ୍ତରାପି ପରିୱସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିମହତୀ ସୀମା ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା, ଚତୁୟୋଜନିକା ୱା ପଞ୍ଚୟୋଜନିକା ୱା ଛୟୋଜନିକା ୱା। ୟୋ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିୟୋଜନପରମଂ ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନଦୀପାରସୀମଂ [ନଦୀପାରଂ ସୀମଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସମ୍ମନ୍ନନ୍ତି। ଉପୋସଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତା ଭିକ୍ଖୂପି ୱୁୟ୍ହନ୍ତି, ପତ୍ତାପି ୱୁୟ୍ହନ୍ତି , ଚୀୱରାନିପି ୱୁୟ୍ହନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନଦୀପାରସୀମା ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା। ୟୋ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥସ୍ସ ଧୁୱନାୱା ୱା ଧୁୱସେତୁ ୱା, ଏୱରୂପଂ ନଦୀପାରସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁନ୍ତି।
୭୨. ଉପୋସଥାଗାରକଥା
୧୪୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପରିୱେଣିୟଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି ଅସଙ୍କେତେନ। ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଜାନନ୍ତି – ‘‘କତ୍ଥ ୱା ଅଜ୍ଜୁପୋସଥୋ କରୀୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପରିୱେଣିୟଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ ଅସଙ୍କେତେନ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କାତୁଂ, ୟଂ ସଙ୍ଘୋ ଆକଙ୍ଖତି ୱିହାରଂ ୱା ଅଡ୍ଢୟୋଗଂ ୱା ପାସାଦଂ ୱା ହମ୍ମିୟଂ ୱା ଗୁହଂ ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ୱିହାରସ୍ସ ଉପୋସଥାଗାରସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ୱିହାରୋ ଉପୋସଥାଗାରଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଦ୍ୱେ ଉପୋସଥାଗାରାନି ସମ୍ମତାନି ହୋନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଭୟତ୍ଥ ସନ୍ନିପତନ୍ତି – ‘‘ଇଧ ଉପୋସଥୋ କରୀୟିସ୍ସତି, ଇଧ ଉପୋସଥୋ କରୀୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଦ୍ୱେ ଉପୋସଥାଗାରାନି ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବାନି। ୟୋ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଂ ସମୂହନିତ୍ୱା [ସମୁହନିତ୍ୱା (କ॰)] ଏକତ୍ଥ ଉପୋସଥଂ କାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମୂହନ୍ତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମୂହନେୟ୍ୟ [ସମୁହନେୟ୍ୟ (କ॰)] । ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମୂହନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଉପୋସଥାଗାରସ୍ସ ସମୁଗ୍ଘାତୋ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମୂହତଂ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୭୩. ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖାନୁଜାନନା
୧୪୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଅତିଖୁଦ୍ଦକଂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମତଂ ହୋତି, ତଦହୁପୋସଥେ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅସମ୍ମତାୟ ଭୂମିୟା ନିସିନ୍ନା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଅସ୍ସୋସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’ତି, ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ଅସମ୍ମତାୟ ଭୂମିୟା ନିସିନ୍ନୋ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଅସ୍ସୁମ୍ହା, କତୋ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ, ଅକତୋ ନୁ ଖୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ସମ୍ମତାୟ ୱା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭୂମିୟା ନିସିନ୍ନା ଅସମ୍ମତାୟ ୱା ୟତୋ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ସୁଣାତି, କତୋୱସ୍ସ ଉପୋସଥୋ। ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ ୟାୱ ମହନ୍ତଂ ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖଂ [ଉପୋସଥମୁଖଂ (ସ୍ୟା॰)] ଆକଙ୍ଖତି, ତାୱ ମହନ୍ତଂ ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖଂ ସମ୍ମନ୍ନତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ। ପଠମଂ ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତେତବ୍ବା। ନିମିତ୍ତେ କିତ୍ତେତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟାୱତା ସମନ୍ତା ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତିତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟାୱତା ସମନ୍ତା ନିମିତ୍ତା କିତ୍ତିତା। ସଙ୍ଘୋ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମ୍ମତଂ ସଙ୍ଘେନ ଏତେହି ନିମିତ୍ତେହି ଉପୋସଥପ୍ପମୁଖଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ନୱକା ଭିକ୍ଖୂ ପଠମତରଂ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା – ‘‘ନ ତାୱ ଥେରା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି – ପକ୍କମିଂସୁ। ଉପୋସଥୋ ୱିକାଲେ ଅହୋସି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ଥେରେହି ଭିକ୍ଖୂହି ପଠମତରଂ ସନ୍ନିପତିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସା ସମାନସୀମା ହୋନ୍ତି। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ୱିୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଆୱାସେ ଉପୋସଥୋ କରୀୟତୁ, ଅମ୍ହାକଂ ଆୱାସେ ଉପୋସଥୋ କରୀୟତୂ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସା ସମାନସୀମା ହୋନ୍ତି। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ୱିୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଆୱାସେ ଉପୋସଥୋ କରୀୟତୁ, ଅମ୍ହାକଂ ଆୱାସେ ଉପୋସଥୋ କରୀୟତୂ’’ତି। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ସବ୍ବେହେୱ ଏକଜ୍ଝଂ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ୟତ୍ଥ ୱା ପନ ଥେରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହରତି, ତତ୍ଥ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୭୪. ଅୱିପ୍ପୱାସସୀମାନୁଜାନନା
୧୪୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ମହାକସ୍ସପୋ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦା ରାଜଗହଂ ଉପୋସଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନଦିଂ ତରନ୍ତୋ ମନଂ ୱୂଳ୍ହୋ ଅହୋସି, ଚୀୱରାନିସ୍ସ [ତେନ ଚୀୱରାନିସ୍ସ (କ॰)] ଅଲ୍ଲାନି। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକସ୍ସପଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରାନି ଅଲ୍ଲାନୀ’’ତି? ‘‘ଇଧାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦା ରାଜଗହଂ ଉପୋସଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନଦିଂ ତରନ୍ତୋ ମନମ୍ହି ୱୂଳ୍ହୋ। ତେନ ମେ ଚୀୱରାନି ଅଲ୍ଲାନୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତିସ୍ସା ସୀମାୟ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସାୟ [ଅୱିପ୍ପୱାସସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମ୍ମତା ସା ସୀମା ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସା [ଅୱିପ୍ପୱାସୋ (ସ୍ୟା॰)] । ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତା ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସସମ୍ମୁତି ଅନୁଞ୍ଞାତାତି ଅନ୍ତରଘରେ ଚୀୱରାନି ନିକ୍ଖିପନ୍ତି। ତାନି ଚୀୱରାନି ନସ୍ସନ୍ତିପି ଡୟ୍ହନ୍ତିପି ଉନ୍ଦୂରେହିପି ଖଜ୍ଜନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଦୁଚ୍ଚୋଳା ହୋନ୍ତି ଲୂଖଚୀୱରା। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଦୁଚ୍ଚୋଳା ଲୂଖଚୀୱରା’’ତି? ‘‘ଇଧ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତା ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସସମ୍ମୁତି ଅନୁଞ୍ଞାତାତି ଅନ୍ତରଘରେ ଚୀୱରାନି ନିକ୍ଖିପିମ୍ହା । ତାନି ଚୀୱରାନି ନଟ୍ଠାନିପି ଦଡ୍ଢାନିପି, ଉନ୍ଦୂରେହିପି ଖାୟିତାନି, ତେନ ମୟଂ ଦୁଚ୍ଚୋଳା ଲୂଖଚୀୱରା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନତୁ, ଠପେତ୍ୱା ଗାମଞ୍ଚ ଗାମୂପଚାରଞ୍ଚ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୪୪ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ, ଠପେତ୍ୱା ଗାମଞ୍ଚ ଗାମୂପଚାରଞ୍ଚ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମ୍ମନ୍ନତି, ଠପେତ୍ୱା ଗାମଞ୍ଚ ଗାମୂପଚାରଞ୍ଚ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତିସ୍ସା ସୀମାୟ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସାୟ [ଅୱିପ୍ପୱାସସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ସମ୍ମୁତି, ଠପେତ୍ୱା ଗାମଞ୍ଚ ଗାମୂପଚାରଞ୍ଚ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମ୍ମତା ସା ସୀମା ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସା [ଅୱିପ୍ପୱାସୋ (ସ୍ୟା॰)] , ଠପେତ୍ୱା ଗାମଞ୍ଚ ଗାମୂପଚାରଞ୍ଚ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୭୫. ସୀମାସମୂହନନ
‘‘ସୀମଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନନ୍ତେନ ପଠମଂ ସମାନସଂୱାସସୀମା [ସମାନସଂୱାସା ସୀମା (ସ୍ୟା॰)] ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା , ପଚ୍ଛା ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ସୀମଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମୂହନନ୍ତେନ ପଠମଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ ସମୂହନ୍ତବ୍ବୋ, ପଚ୍ଛା ସମାନସଂୱାସସୀମା ସମୂହନ୍ତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ ସମୂହନ୍ତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୪୫ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟୋ ସୋ ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ ସମ୍ମତୋ, ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମୂହନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟୋ ସୋ ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ ସମ୍ମତୋ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସଂ ସମୂହନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତସ୍ସ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସସ୍ସ ସମୁଗ୍ଘାତୋ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମୂହତୋ ସୋ ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରେନ ଅୱିପ୍ପୱାସୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମା [ସମାନସଂୱାସା ସୀମା (ସ୍ୟା॰)] । ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୧୪୬ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା , ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ସମୂହନେୟ୍ୟ ସମାନସଂୱାସଂ ଏକୁପୋସଥଂ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟା ସା ସଙ୍ଘେନ ସୀମା ସମ୍ମତା ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ସୀମଂ ସମୂହନତି ସମାନସଂୱାସଂ ଏକୁପୋସଥଂ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଏତିସ୍ସା ସୀମାୟ ସମାନସଂୱାସାୟ ଏକୁପୋସଥାୟ ସମୁଗ୍ଘାତୋ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ। ସମୂହତା ସା ସୀମା ସଙ୍ଘେନ ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୭୬. ଗାମସୀମାଦି
୧୪୭ . ଅସମ୍ମତାୟ , ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମାୟ ଅଟ୍ଠପିତାୟ, ୟଂ ଗାମଂ ୱା ନିଗମଂ ୱା ଉପନିସ୍ସାୟ ୱିହରତି, ୟା ତସ୍ସ ୱା ଗାମସ୍ସ ଗାମସୀମା, ନିଗମସ୍ସ ୱା ନିଗମସୀମା, ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା। ଅଗାମକେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରଞ୍ଞେ ସମନ୍ତା ସତ୍ତବ୍ଭନ୍ତରା, ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥା। ସବ୍ବା, ଭିକ୍ଖୱେ, ନଦୀ ଅସୀମା; ସବ୍ବୋ ସମୁଦ୍ଦୋ ଅସୀମୋ; ସବ୍ବୋ ଜାତସ୍ସରୋ ଅସୀମୋ। ନଦିୟା ୱା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମୁଦ୍ଦେ ୱା ଜାତସ୍ସରେ ୱା ୟଂ ମଜ୍ଝିମସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ସମନ୍ତା ଉଦକୁକ୍ଖେପା, ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମାନସଂୱାସା ଏକୁପୋସଥାତି।
୧୪୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୀମାୟ ସୀମଂ ସମ୍ଭିନ୍ଦନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମା ପଠମଂ ସମ୍ମତା ତେସଂ ତଂ କମ୍ମଂ ଧମ୍ମିକଂ ଅକୁପ୍ପଂ ଠାନାରହଂ। ୟେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମା ପଚ୍ଛା ସମ୍ମତା ତେସଂ ତଂ କମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମାୟ ସୀମା ସମ୍ଭିନ୍ଦିତବ୍ବା। ୟୋ ସମ୍ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୀମାୟ ସୀମଂ ଅଜ୍ଝୋତ୍ଥରନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମା ପଠମଂ ସମ୍ମତା ତେସଂ ତଂ କମ୍ମଂ ଧମ୍ମିକଂ ଅକୁପ୍ପଂ ଠାନାରହଂ। ୟେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମା ପଚ୍ଛା ସମ୍ମତା ତେସଂ ତଂ କମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମାୟ ସୀମା ଅଜ୍ଝୋତ୍ଥରିତବ୍ବା। ୟୋ ଅଜ୍ଝୋତ୍ଥରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନନ୍ତେନ ସୀମନ୍ତରିକଂ ଠପେତ୍ୱା ସୀମଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁନ୍ତି।
୭୭. ଉପୋସଥଭେଦାଦି
୧୪୯ . ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ଉପୋସଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଦ୍ୱେମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥା – ଚାତୁଦ୍ଦସିକୋ ଚ ପନ୍ନରସିକୋ ଚ। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ଉପୋସଥାତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ଉପୋସଥକମ୍ମାନୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଚତ୍ତାରିମାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥକମ୍ମାନି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, କାତବ୍ବଂ। ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ, ଏୱରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ଏୱରୂପଞ୍ଚ ମୟା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ଉପୋସଥକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗନ୍ତି – ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବନ୍ତି।
୭୮. ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସାଦି
୧୫୦ . ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ପଞ୍ଚିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସା – ନିଦାନଂ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ସୁତେନ ସାୱେତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ପଠମୋ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ। ନିଦାନଂ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଚତ୍ତାରି ପାରାଜିକାନି ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ସୁତେନ ସାୱେତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ଦୁତିୟୋ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ। ନିଦାନଂ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଚତ୍ତାରି ପାରାଜିକାନି ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ତେରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସେ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ସୁତେନ ସାୱେତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ତତିୟୋ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ। ନିଦାନଂ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଚତ୍ତାରି ପାରାଜିକାନି ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ତେରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସେ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ଅନିୟତେ ଉଦ୍ଦିସିତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ସୁତେନ ସାୱେତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ଚତୁତ୍ଥୋ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ। ୱିତ୍ଥାରେନେୱ ପଞ୍ଚମୋ। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସୋ ଅନୁଞ୍ଞାତୋତି – ସବ୍ବକାଲଂ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସୱରଭୟଂ [ସଂଚରଭୟଂ (ସ୍ୟା॰)] ଅହୋସି। ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ୱିତ୍ଥାରେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତି ଅନ୍ତରାୟେ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅସତିପି ଅନ୍ତରାୟେ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତି ଅନ୍ତରାୟେ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ। ତତ୍ରିମେ ଅନ୍ତରାୟା – ରାଜନ୍ତରାୟୋ, ଚୋରନ୍ତରାୟୋ, ଅଗ୍ୟନ୍ତରାୟୋ, ଉଦକନ୍ତରାୟୋ, ମନୁସ୍ସନ୍ତରାୟୋ, ଅମନୁସ୍ସନ୍ତରାୟୋ , ୱାଳନ୍ତରାୟୋ, ସରୀସପନ୍ତରାୟୋ, ଜୀୱିତନ୍ତରାୟୋ, ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପେସୁ ଅନ୍ତରାୟେସୁ ସଂଖିତ୍ତେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ, ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ ୱିତ୍ଥାରେନାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନଜ୍ଝିଟ୍ଠା ଧମ୍ମଂ ଭାସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନଜ୍ଝିଟ୍ଠେନ ଧମ୍ମୋ ଭାସିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଭାସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସାମଂ ୱା ଧମ୍ମଂ ଭାସିତୁଂ ପରଂ ୱା ଅଜ୍ଝେସିତୁନ୍ତି।
୭୯. ୱିନୟପୁଚ୍ଛନକଥା
୧୫୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅସମ୍ମତା ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅସମ୍ମତେନ ୱିନୟୋ ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବୋ। ୟୋ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତେନ ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ – ଅତ୍ତନା ୱା [ଅତ୍ତନାୱ (ସ୍ୟା॰)] ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ, ପରେନ ୱା ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। କଥଞ୍ଚ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଅହଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ।
କଥଞ୍ଚ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ଏୱଂ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତା ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଆଘାତଂ, ଲଭନ୍ତି ଅପ୍ପଚ୍ଚୟଂ, ୱଧେନ ତଜ୍ଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତେନପି ପରିସଂ ଓଲୋକେତ୍ୱା ପୁଗ୍ଗଲଂ ତୁଲୟିତ୍ୱା ୱିନୟଂ ପୁଚ୍ଛିତୁନ୍ତି।
୮୦. ୱିନୟୱିସ୍ସଜ୍ଜନକଥା
୧୫୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅସମ୍ମତା ୱିନୟଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେନ୍ତି [ୱିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି (କ॰)] । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅସମ୍ମତେନ ୱିନୟୋ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତବ୍ବୋ। ୟୋ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତେନ ୱିନୟଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ। ଅତ୍ତନା ୱା [ଅତ୍ତନାୱ (ସ୍ୟା॰)] ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ, ପରେନ ୱା ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। କଥଞ୍ଚ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଅହଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ୱିନୟଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ଅତ୍ତନାୱ ଅତ୍ତାନଂ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବଂ।
କଥଞ୍ଚ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ? ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମେନ ୱିନୟଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟା’’ତି। ଏୱଂ ପରେନ ପରୋ ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତା ୱିନୟଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଆଘାତଂ, ଲଭନ୍ତି ଅପ୍ପଚ୍ଚୟଂ, ୱଧେନ ତଜ୍ଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ସମ୍ମତେନପି ପରିସଂ ଓଲୋକେତ୍ୱା ପୁଗ୍ଗଲଂ ତୁଲୟିତ୍ୱା ୱିନୟଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତୁନ୍ତି।
୮୧. ଚୋଦନାକଥା
୧୫୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୋକାସକତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଚୋଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେତୁଂ – କରୋତୁ ଆୟସ୍ମା ଓକାସଂ, ଅହଂ ତଂ ୱତ୍ତୁକାମୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଆଘାତଂ, ଲଭନ୍ତି ଅପ୍ପଚ୍ଚୟଂ, ୱଧେନ ତଜ୍ଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କତେପି ଓକାସେ ପୁଗ୍ଗଲଂ ତୁଲୟିତ୍ୱା ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ପୁରମ୍ହାକଂ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଓକାସଂ କାରାପେନ୍ତୀତି – ପଟିକଚ୍ଚେୱ ସୁଦ୍ଧାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନାପତ୍ତିକାନଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଓକାସଂ କାରାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁଦ୍ଧାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନାପତ୍ତିକାନଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଓକାସୋ କାରାପେତବ୍ବୋ। ୟୋ କାରାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲଂ ତୁଲୟିତ୍ୱା ଓକାସଂ କାତୁ [କାରାପେତୁଂ (ସ୍ୟା॰)] ନ୍ତି।
୮୨. ଅଧମ୍ମକମ୍ମପଟିକ୍କୋସନାଦି
୧୫୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି। କରୋନ୍ତିୟେୱ ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ କୟିରମାନେ ପଟିକ୍କୋସିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେହି ଭିକ୍ଖୂହି ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ କୟିରମାନେ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଆଘାତଂ, ଲଭନ୍ତି ଅପ୍ପଚ୍ଚୟଂ, ୱଧେନ ତଜ୍ଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିଟ୍ଠିମ୍ପି ଆୱିକାତୁନ୍ତି। ତେସଂୟେୱ ସନ୍ତିକେ ଦିଟ୍ଠିଂ ଆୱିକରୋନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଆଘାତଂ, ଲଭନ୍ତି ଅପ୍ପଚ୍ଚୟଂ, ୱଧେନ ତଜ୍ଜେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୂହି ପଞ୍ଚହି ପଟିକ୍କୋସିତୁଂ, ଦ୍ୱୀହି ତୀହି ଦିଟ୍ଠିଂ ଆୱିକାତୁଂ, ଏକେନ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ – ‘ନ ମେତଂ ଖମତୀ’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସମାନା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ନ ସାୱେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସକେନ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ନ ସାୱେତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ସାୱେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ସଙ୍ଘସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସକୋ ହୋତି କାକସ୍ସରକୋ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଉଦାୟିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସକେନ ସାୱେତବ୍ବ’ନ୍ତି, ଅହଞ୍ଚମ୍ହି କାକସ୍ସରକୋ, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସକେନ ୱାୟମିତୁଂ – ‘କଥଂ ସାୱେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ୱାୟମନ୍ତସ୍ସ ଅନାପତ୍ତୀତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦେୱଦତ୍ତୋ ସଗହଟ୍ଠାୟ ପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଗହଟ୍ଠାୟ ପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନଜ୍ଝିଟ୍ଠା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଅନଜ୍ଝିଟ୍ଠେନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରାଧିକଂ [ଥେରାଧେୟ୍ୟଂ (ଅଟ୍ଠକଥାୟଂ ପାଠନ୍ତରଂ)] ପାତିମୋକ୍ଖନ୍ତି।
ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ପଠମୋ [ଏକାଦସମୋ (କ॰)] ।
୮୩. ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସକଅଜ୍ଝେସନାଦି
୧୫୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଚୋଦନାୱତ୍ଥୁ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଚୋଦନାୱତ୍ଥୁ ତଦୱସରି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି । ତତ୍ଥ ଥେରୋ ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ହୋତି ଅବ୍ୟତ୍ତୋ। ସୋ ନ ଜାନାତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଥେରାଧିକଂ ପାତିମୋକ୍ଖ’ନ୍ତି, ଅୟଞ୍ଚ ଅମ୍ହାକଂ ଥେରୋ ବାଲୋ ଅବ୍ୟତ୍ତୋ, ନ ଜାନାତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୁ ବ୍ୟତ୍ତୋ ପଟିବଲୋ ତସ୍ସାଧେୟ୍ୟଂ ପାତିମୋକ୍ଖନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ତେ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସିଂସୁ – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସିଂସୁ – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସିଂସୁ – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ , ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଏତେନେୱ ଉପାୟେନ ୟାୱ ସଙ୍ଘନୱକଂ ଅଜ୍ଝେସିଂସୁ – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ ଆୟସ୍ମା ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ତେ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସନ୍ତି – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସନ୍ତି – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ ଥେରଂ ଅଜ୍ଝେସନ୍ତି – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଏତେନେୱ ଉପାୟେନ ୟାୱ ସଙ୍ଘନୱକଂ ଅଜ୍ଝେସନ୍ତି – ‘‘ଉଦ୍ଦିସତୁ ଆୟସ୍ମା ପାତିମୋକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ମେ, ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ସଂଖିତ୍ତେନ ୱା ୱିତ୍ଥାରେନ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ପରିୟାପୁଣିତ୍ୱାନ ଆଗଚ୍ଛାହୀତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ପାହେତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନୱଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁନ୍ତି। ଥେରେନ ଆଣତ୍ତା ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଆଣତ୍ତେନ ଅଗିଲାନେନ ନ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୮୪. ପକ୍ଖଗଣନାଦିଉଗ୍ଗହଣାନୁଜାନନା
୧୫୬ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଚୋଦନାୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କତିମୀ, ଭନ୍ତେ, ପକ୍ଖସ୍ସା’’ତି? ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଜାନାମା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ପକ୍ଖଗଣନମତ୍ତମମ୍ପିମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନ ଜାନନ୍ତି, କିଂ ପନିମେ ଅଞ୍ଞଂ କିଞ୍ଚି କଲ୍ୟାଣଂ ଜାନିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପକ୍ଖଗଣନଂ ଉଗ୍ଗହେତୁନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ପକ୍ଖଗଣନା ଉଗ୍ଗହେତବ୍ବା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବେହେୱ ପକ୍ଖଗଣନଂ ଉଗ୍ଗହେତୁନ୍ତି।
୧୫୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କୀୱତିକା, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଜାନାମା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞମ୍ପିମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନ ଜାନନ୍ତି, କିଂ ପନିମେ ଅଞ୍ଞଂ କିଞ୍ଚି କଲ୍ୟାଣଂ ଜାନିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଗଣେତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଦା ନୁ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ଗଣେତବ୍ବା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ନାମଗ୍ଗେନ [ନାମମତ୍ତେନ (ସ୍ୟା॰), ଗଣମଗ୍ଗେନ (କ॰)] ଗଣେତୁଂ, ସଲାକଂ ୱା ଗାହେତୁନ୍ତି।
୧୫୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଜାନନ୍ତା ଅଜ୍ଜୁପୋସଥୋତି ଦୂରଂ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତି। ତେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେପି ପାତିମୋକ୍ଖେ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେପି ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରୋଚେତୁଂ ‘ଅଜ୍ଜୁପୋସଥୋ’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଆରୋଚେତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା କାଲୱତୋ ଆରୋଚେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଥେରୋ କାଲୱତୋ ନସ୍ସରତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭତ୍ତକାଲେପି ଆରୋଚେତୁନ୍ତି।
ଭତ୍ତକାଲେପି ନସ୍ସରତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଂ କାଲଂ ସରତି, ତଂ କାଲଂ ଆରୋଚେତୁନ୍ତି।
୮୫. ପୁବ୍ବକରଣାନୁଜାନନା
୧୫୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଉପୋସଥାଗାରଂ ଉକ୍ଲାପଂ ହୋତି। ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଉପୋସଥାଗାରଂ ନ ସମ୍ମଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପୋସଥାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନୱଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁନ୍ତି।
ଥେରେନ ଆଣତ୍ତା ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ନ ସମ୍ମଜ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଆଣତ୍ତେନ ଅଗିଲାନେନ ନ ସମ୍ମଜ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ସମ୍ମଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୧୬୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପୋସଥାଗାରେ ଆସନଂ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ଛମାୟଂ ନିସୀଦନ୍ତି, ଗତ୍ତାନିପି ଚୀୱରାନିପି ପଂସୁକିତାନି ହୋନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥାଗାରେ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପୋସଥାଗାରେ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନୱଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁନ୍ତି।
ଥେରେନ ଆଣତ୍ତା ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ନ ପଞ୍ଞପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଆଣତ୍ତେନ ଅଗିଲାନେନ ନ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ପଞ୍ଞପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୧୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପୋସଥାଗାରେ ପଦୀପୋ ନ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ଧକାରେ କାୟମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅକ୍କମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପୋସଥାଗାରେ ପଦୀପଂ କାତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପୋସଥାଗାରେ ପଦୀପୋ କାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନୱଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁନ୍ତି।
ଥେରେନ ଆଣତ୍ତା ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ନ ପଦୀପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଆଣତ୍ତେନ ଅଗିଲାନେନ ନ ପଦୀପେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନ ପଦୀପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୧୬୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ନେୱ ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେନ୍ତି, ନ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ନେୱ ପାନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି, ନ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବ’’ନ୍ତି ? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନୱଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁନ୍ତି।
ଥେରେନ ଆଣତ୍ତା ନୱା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଉପଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେନ ଆଣତ୍ତେନ ଅଗିଲାନେନ ନ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୮୬. ଦିସଂଗମିକାଦିୱତ୍ଥୁ
୧୬୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଦିସଂଗମିକା ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେ ନ ଆପୁଚ୍ଛିଂସୁ [ନ ଆପୁଚ୍ଛିଂସୁ (କ॰)] । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଦିସଂଗମିକା ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେ ନ ଆପୁଚ୍ଛନ୍ତି [ନ ଆପୁଚ୍ଛନ୍ତି (କ॰)] । ତେ [ତେହି (କ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେହି ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବା – ‘‘କହଂ ଗମିସ୍ସଥ, କେନ ସଦ୍ଧିଂ ଗମିସ୍ସଥା’’ତି? ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଅଞ୍ଞେ ବାଲେ ଅବ୍ୟତ୍ତେ ଅପଦିସେୟ୍ୟୁଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେହି ଅନୁଜାନିତବ୍ବା। ଅନୁଜାନେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଅନନୁଞ୍ଞାତା ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟେହି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଅନୁଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ ଉପଲାପେତବ୍ବୋ ଉପଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ ଚୁଣ୍ଣେନ ମତ୍ତିକାୟ ଦନ୍ତକଟ୍ଠେନ ମୁଖୋଦକେନ। ନୋ ଚେ ସଙ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟୁଂ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟୁଂ ଉପଲାପେୟ୍ୟୁଂ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟୁଂ ଚୁଣ୍ଣେନ ମତ୍ତିକାୟ ଦନ୍ତକଟ୍ଠେନ ମୁଖୋଦକେନ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ସଂଖିତ୍ତେନ ୱା ୱିତ୍ଥାରେନ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ପରିୟାପୁଣିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛା’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ସବ୍ବେହେୱ ୟତ୍ଥ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା, ସୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ । ନୋ ଚେ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁଂ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତି ବାଲା ଅବ୍ୟତ୍ତା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଉପୋସଥଂ ୱା ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖୁଦ୍ଦେସଂ ୱା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ସଂଖିତ୍ତେନ ୱା ୱିତ୍ଥାରେନ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ପରିୟାପୁଣିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛା’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ସଂଖିତ୍ତେନ ୱା ୱିତ୍ଥାରେନ ୱା ପାତିମୋକ୍ଖଂ ପରିୟାପୁଣିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛା’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସିତବ୍ବଂ। ୱସେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୮୭. ପାରିସୁଦ୍ଧିଦାନକଥା
୧୬୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ନିପତଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ, ସୋ ଅନାଗତୋ’’ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା – ତେନ ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଦମ୍ମି, ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ମେ ହର, ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ମେ ଆରୋଚେହୀ’’ତି। କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଦିନ୍ନା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଞ୍ଚେନ ୱା ପୀଠେନ ୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆନେତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ଗିଲାନଂ ଠାନା ଚାୱେସ୍ସାମ, ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି କାଲଂକିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ଠାନା ଚାୱେତବ୍ବୋ। ସଙ୍ଘେନ ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। କରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ତତ୍ଥେୱ ପକ୍କମତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବା ପାରିସୁଦ୍ଧି। ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ତତ୍ଥେୱ ୱିବ୍ଭମତି,…ପେ॰… କାଲଂ କରୋତି – ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି – ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି – ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି – ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି – ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି – ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି – ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି – ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି – ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି – ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି – ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବା ପାରିସୁଦ୍ଧି।
ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ପକ୍କମତି, ଅନାହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୱିବ୍ଭମତି,…ପେ॰… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅନାହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି।
ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ପକ୍କମତି, ଆହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ୱିବ୍ଭମତି,…ପେ॰… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଆହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି।
ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସୁତ୍ତୋ ନ ଆରୋଚେତି, ପମତ୍ତୋ ନ ଆରୋଚେତି, ସମାପନ୍ନୋ ନ ଆରୋଚେତି, ଆହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକସ୍ସ ଅନାପତ୍ତି।
ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଦିନ୍ନାୟ ପାରିସୁଦ୍ଧିୟା ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ନ ଆରୋଚେତି, ଆହଟା ହୋତି ପାରିସୁଦ୍ଧି। ପାରିସୁଦ୍ଧିହାରକସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୮୮. ଛନ୍ଦଦାନକଥା
୧୬୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ନିପତଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି । ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ, ସୋ ଅନାଗତୋ’’ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଛନ୍ଦଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବୋ। ତେନ ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଛନ୍ଦଂ ଦମ୍ମି, ଛନ୍ଦଂ ମେ ହର, ଛନ୍ଦଂ ମେ ଆରୋଚେହୀ’’ତି। କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଞ୍ଚେନ ୱା ପୀଠେନ ୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆନେତ୍ୱା କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ଗିଲାନଂ ଠାନା ଚାୱେସ୍ସାମ, ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି କାଲଂକିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ଠାନା ଚାୱେତବ୍ବୋ। ସଙ୍ଘେନ ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ। କରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ତତ୍ଥେୱ ପକ୍କମତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବୋ ଛନ୍ଦୋ। ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ତତ୍ଥେୱ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… କାଲଂକରୋତି – ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି – ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି – ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି – ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି – ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି – ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି – ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି – ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି – ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି – ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି – ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି – ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି – ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବୋ ଛନ୍ଦୋ।
ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ପକ୍କମତି, ଅନାହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅନାହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ।
ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ପକ୍କମତି, ଆହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଆହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ।
ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସୁତ୍ତୋ ନ ଆରୋଚେତି, ପମତ୍ତୋ ନ ଆରୋଚେତି, ସମାପନ୍ନୋ ନ ଆରୋଚେତି, ଆହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ଛନ୍ଦହାରକସ୍ସ ଅନାପତ୍ତି।
ଛନ୍ଦହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନେ ଛନ୍ଦେ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ନ ଆରୋଚେତି, ଆହଟୋ ହୋତି ଛନ୍ଦୋ। ଛନ୍ଦହାରକସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଦେନ୍ତେନ ଛନ୍ଦମ୍ପି ଦାତୁଂ, ସନ୍ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ କରଣୀୟନ୍ତି।
୮୯. ଞାତକାଦିଗ୍ଗହଣକଥା
୧୬୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁପୋସଥେ ଞାତକା ଗଣ୍ହିଂସୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁପୋସଥେ ଞାତକା ଗଣ୍ହନ୍ତି। ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ମୁଞ୍ଚଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ କରୋତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ମୁହୁତ୍ତଂ ଏକମନ୍ତଂ ହୋଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଦେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ନିସ୍ସୀମଂ ନେଥ, ୟାୱ ସଙ୍ଘୋ ଉପୋସଥଂ କରୋତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। କରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁପୋସଥେ ରାଜାନୋ ଗଣ୍ହନ୍ତି,…ପେ॰… ଚୋରା ଗଣ୍ହନ୍ତି – ଧୁତ୍ତା ଗଣ୍ହନ୍ତି – ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଗଣ୍ହନ୍ତି, ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ମୁଞ୍ଚଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ କରୋତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ମୁହୁତ୍ତଂ ଏକମନ୍ତଂ ହୋଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଦେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ନିସ୍ସୀମଂ ନେଥ, ୟାୱ ସଙ୍ଘୋ ଉପୋସଥଂ କରୋତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। କରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୯୦. ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତି
୧୬୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ନିପତଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ଥି ସଙ୍ଘସ୍ସ କରଣୀୟ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, ଗଗ୍ଗୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ, ସୋ ଅନାଗତୋ’’ତି।
‘‘ଦ୍ୱେମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉମ୍ମତ୍ତକା – ଅତ୍ଥି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ସରତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ସରତି, ସରତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ସରତି, ଅତ୍ଥି ନେୱ ସରତି; ଆଗଚ୍ଛତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଅତ୍ଥି ନେୱ ଆଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ସରତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ସରତି, ସରତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ସରତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତ୍ତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ – ସରତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ସରତି, ସରତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ସରତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଗଗ୍ଗସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ସରେୟ୍ୟ ୱା ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ସରେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ସହ ୱା ଗଗ୍ଗେନ ୱିନା ୱା ଗଗ୍ଗେନ ଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ – ସରତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ସରତି, ସରତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ସରତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ଉପୋସଥଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି, ଆଗଚ୍ଛତିପି ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନପି ଆଗଚ୍ଛତି। ସଙ୍ଘୋ ଗଗ୍ଗସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ସରେୟ୍ୟ ୱା ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ସରେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟଂ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ସହ ୱା ଗଗ୍ଗେନ, ୱିନା ୱା ଗଗ୍ଗେନ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଗଗ୍ଗସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ – ସରେୟ୍ୟ ୱା ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ସରେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ସହ ୱା ଗଗ୍ଗେନ, ୱିନା ୱା ଗଗ୍ଗେନ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଗଗ୍ଗସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ ଉମ୍ମତ୍ତକସମ୍ମୁତି। ସରେୟ୍ୟ ୱା ଗଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ସରେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ସରେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ଉପୋସଥଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ସହ ୱା ଗଗ୍ଗେନ ୱିନା ୱା ଗଗ୍ଗେନ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୯୧. ସଙ୍ଘୁପୋସଥାଦିପ୍ପଭେଦଂ
୧୬୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’ତି, ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ଚତ୍ତାରୋ ଜନା, କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୁନ୍ନଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ଚତୁନ୍ନଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ, ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ତୟୋ ଜନା, କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଣ୍ଣଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଞାପେତବ୍ବା –
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତା। ଅଜ୍ଜୁପୋସଥୋ ପନ୍ନରସୋ। ୟଦାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ମୟଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟାମା’’ତି।
ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥା’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ଚତୁନ୍ନଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ, ତିଣ୍ଣନ୍ନଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କାତୁଂ। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ଦ୍ୱେ ଜନା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କାତୁଂ । ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାତବ୍ବୋ। ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୱୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେହି। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେହି। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେହୀ’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଥେରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥ। ପରିସୁଦ୍ଧୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ; ପରିସୁଦ୍ଧୋତି ମଂ ଧାରେଥା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହରତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ଚତୁନ୍ନଂ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତୁଂ, ତିଣ୍ଣନ୍ନଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କାତୁଂ, ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥଂ କାତୁଂ। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକକୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହରତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୟତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିକ୍କମନ୍ତି ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟ ୱା, ମଣ୍ଡପେ ୱା, ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ପଦୀପଂ କତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ତେହି ସଦ୍ଧିଂ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ନୋ ଚେ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଅଜ୍ଜ ମେ ଉପୋସଥୋତି ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବୋ। ନୋ ଚେ ଅଧିଟ୍ଠହେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଆହରିତ୍ୱା ତୀହି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଆହରିତ୍ୱା ଦ୍ୱୀହି ପାରିସୁଦ୍ଧିଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। କରେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପାରିସୁଦ୍ଧିଂ ଆହରିତ୍ୱା ଏକେନ ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବୋ। ଅଧିଟ୍ଠହେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୯୨. ଆପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି
୧୬୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁପୋସଥେ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସାପତ୍ତିକେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁପୋସଥେ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’ତି। ତେନ ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପସ୍ସସୀ’’ତି। ‘‘ଆମ ପସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଆୟତିଂ ସଂୱରେୟ୍ୟାସୀ’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁପୋସଥେ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ; ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସାମି, ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ସୋତବ୍ବଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଉପୋସଥସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦେସେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା। ୟୋ ଦେସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା। ୟୋ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୯୩. ଆପତ୍ତିଆୱିକରଣୱିଧି
୧୭୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଆପତ୍ତିଂ ସରତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସାପତ୍ତିକେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ’ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଆପତ୍ତିଂ ସରତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ସାମନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ଇତୋ ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ସୋତବ୍ବଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଉପୋସଥସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ସାମନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ। ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସାମି, ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ସୋତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଉପୋସଥସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋତି।
୯୪. ସଭାଗାପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି
୧୭୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା, ନ ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା’ତି । ଅୟଞ୍ଚ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛ; ମୟଂ ତେ ସନ୍ତିକେ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମାତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ୟଦା ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସୁଦ୍ଧଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ପସ୍ସିସ୍ସତି, ତଦା ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସତୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଉପୋସଥସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ। ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସତୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଉପୋସଥସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସୂପଗତୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛ; ମୟଂ ତେ ସନ୍ତିକେ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମାତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛ; ମୟଂ ତେ ସନ୍ତିକେ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ନ ଜାନାତି ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ନାମଗୋତ୍ତଂ। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ତମେନଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି, କିଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତୀ’’ତି? ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ୟୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି, ଇମଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତି। ଇମଂ ନାମ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ; ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ନ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏକୋୱ ଇମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ; ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ’’ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘କିଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, କରିସ୍ସତି ପରୋ ଆପନ୍ନୋ ୱା ଅନାପନ୍ନୋ ୱା। ଇଙ୍ଘ, ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ସକାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱଚନେନ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟୋ କିର, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି, ଇମଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତି। ଇମଂ ନାମ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନା; ପଟିକରୋଥ ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଇଚ୍ଛିଂସୁ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱଚନେନ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକାତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ନ ଜାନାତି ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ନାମଗୋତ୍ତଂ। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ତମେନଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି, କିଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତୀ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ୟୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି, ଇମଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତି। ଇମଂ ନାମ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ; ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏକୋୱ ଇମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ’’ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘କିଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, କରିସ୍ସତି ପରୋ ଆପନ୍ନୋ ୱା ଅନାପନ୍ନୋ ୱା। ଇଙ୍ଘ, ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ସକାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱୁଟ୍ଠାହୀ’’ତି। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱଚନେନ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ୟୋ କିର, ଆୱୁସୋ, ଏୱଞ୍ଚେୱଞ୍ଚ କରୋତି ଇମଂ ନାମ ସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତି, ଇମଂ ନାମ ତୁମ୍ହେ ଆୱୁସୋ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନା, ପଟିକରୋଥ ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱଚନେନ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରେୟ୍ୟୁଂ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିକରେୟ୍ୟୁଂ, ନ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅକାମା ୱଚନୀୟାତି।
ଚୋଦନାୱତ୍ଥୁଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ଦୁତିୟୋ।
୯୫. ଅନାପତ୍ତିପନ୍ନରସକଂ
୧୭୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତିଂସୁ ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନିଂସୁ ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି । ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ ଅକଂସୁ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିଂସୁ। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛିଂସୁ ବହୁତରା। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା । ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗାସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଅନାପତ୍ତିପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୯୬. ୱଗ୍ଗାୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀପନ୍ନରସକଂ
୧୭୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି , ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା । ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା…ପେ॰… ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ୱଗ୍ଗାୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୯୭. ୱେମତିକପନ୍ନରସକଂ
୧୭୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ, କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀତି, ୱେମତିକା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି, ତେ ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି, ୱେମତିକା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତାତି, ତେ କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀତି, ୱେମତିକା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ, ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି, ୱେମତିକା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ,…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା…ପେ॰… ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ୱେମତିକପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୯୮. କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତପନ୍ନରସକଂ
୧୭୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି, କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି, କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ, ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି, କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ଉପୋସଥୋ କାତୁଂ ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି, କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ,…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା …ପେ॰… ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୯୯. ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରପନ୍ନରସକଂ
୧୭୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ଅୱସେସଂ ସୋତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି । ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତି। ତେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠମତ୍ତେ ପାତିମୋକ୍ଖେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ସୁଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପାରିସୁଦ୍ଧି ଆରୋଚେତବ୍ବା। ଉଦ୍ଦେସକାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ପଞ୍ଚୱୀସତିକା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୦୦. ସୀମୋକ୍କନ୍ତିକପେୟ୍ୟାଲଂ
୧୭୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁପୋସଥେ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି ଚତ୍ତାରୋ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି …ପେ॰… ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତା’’ତି…ପେ॰… ତେ ନ ପସ୍ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତେ …ପେ॰… ତେ ନ ପସ୍ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତେ…ପେ॰… ତେ ନ ସୁଣନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ତେ ନ ସୁଣନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତା’’ତି…ପେ॰…।
ଆୱାସିକେନ ଆୱାସିକା ଏକସତପଞ୍ଚସତ୍ତତି ତିକନୟତୋ, ଆୱାସିକେନ ଆଗନ୍ତୁକା, ଆଗନ୍ତୁକେନ ଆୱାସିକା, ଆଗନ୍ତୁକେନ ଆଗନ୍ତୁକା ପେୟ୍ୟାଲମୁଖେନ ସତ୍ତ ତିକସତାନି ହୋନ୍ତି।
୧୭୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚାତୁଦ୍ଦସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ପନ୍ନରସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପନ୍ନରସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଚାତୁଦ୍ଦସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଟିପଦୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ପନ୍ନରସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ। ଆଗନ୍ତୁକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ। ଆଗନ୍ତୁକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପନ୍ନରସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ
ପାଟିପଦୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ। ଆୱାସିକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ।
ସୀମୋକ୍କନ୍ତିକପେୟ୍ୟାଲଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୦୧. ଲିଙ୍ଗାଦିଦସ୍ସନଂ
୧୭୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆୱାସିକାକାରଂ, ଆୱାସିକଲିଙ୍ଗଂ, ଆୱାସିକନିମିତ୍ତଂ, ଆୱାସିକୁଦ୍ଦେସଂ, ସୁପଞ୍ଞତ୍ତଂ ମଞ୍ଚପୀଠଂ, ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ସୂପଟ୍ଠିତଂ, ପରିୱେଣଂ ସୁସମ୍ମଟ୍ଠଂ; ପସ୍ସିତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି; ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି; ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ସୁଣନ୍ତି ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆୱାସିକାକାରଂ, ଆୱାସିକଲିଙ୍ଗଂ, ଆୱାସିକନିମିତ୍ତଂ, ଆୱାସିକୁଦ୍ଦେସଂ, ଚଙ୍କମନ୍ତାନଂ ପଦସଦ୍ଦଂ, ସଜ୍ଝାୟସଦ୍ଦଂ, ଉକ୍କାସିତସଦ୍ଦଂ, ଖିପିତସଦ୍ଦଂ; ସୁତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି; ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି; ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକାକାରଂ, ଆଗନ୍ତୁକଲିଙ୍ଗଂ, ଆଗନ୍ତୁକନିମିତ୍ତଂ, ଆଗନ୍ତୁକୁଦ୍ଦେସଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ପତ୍ତଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ଚୀୱରଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ନିସୀଦନଂ, ପାଦାନଂ ଧୋତଂ, ଉଦକନିସ୍ସେକଂ; ପସ୍ସିତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି; ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି; ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସୁଣନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକାକାରଂ, ଆଗନ୍ତୁକଲିଙ୍ଗଂ, ଆଗନ୍ତୁକନିମିତ୍ତଂ, ଆଗନ୍ତୁକୁଦ୍ଦେସଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତାନଂ ପଦସଦ୍ଦଂ, ଉପାହନପପ୍ଫୋଟନସଦ୍ଦଂ, ଉକ୍କାସିତସଦ୍ଦଂ, ଖିପିତସଦ୍ଦଂ; ସୁତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି; ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି; ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି; ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି; ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ , କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ ।
ଲିଙ୍ଗାଦିଦସ୍ସନଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୦୨. ନାନାସଂୱାସକାଦୀହି ଉପୋସଥକରଣଂ
୧୮୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକେ। ତେ ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି; ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି; ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି; ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକେ। ତେ ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି; ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି; ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି; ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକେ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକେ। ତେ ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି; ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି; ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି ; ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକେ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକେ। ତେ ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି; ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି; ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି; ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ନାନାସଂୱାସକାଦୀହି ଉପୋସଥକରଣଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୦୩. ନଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ
୧୮୧ . ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୦୪. ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ
୧୮୨ . ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା – ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି। ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା – ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା – ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁପୋସଥେ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା – ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୦୫. ୱଜ୍ଜନୀୟପୁଗ୍ଗଲସନ୍ଦସ୍ସନା
୧୮୩ . ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ସିକ୍ଖମାନାୟ…ପେ॰… ନ ସାମଣେରସ୍ସ …ପେ॰… ନ ସାମଣେରିୟା…ପେ॰… ନ ସିକ୍ଖାପଚ୍ଚକ୍ଖାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ। ନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ…ପେ॰… ନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ।
ନ ପଣ୍ଡକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତସ୍ସ…ପେ॰… ନ ମାତୁଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ପିତୁଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଅରହନ୍ତଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ସଙ୍ଘଭେଦକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାରିୱାସିକପାରିସୁଦ୍ଧିଦାନେନ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପୋସଥେ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟାତି।
ୱଜ୍ଜନୀୟପୁଗ୍ଗଲସନ୍ଦସ୍ସନା ନିଟ୍ଠିତା।
ତତିୟଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଉପୋସଥକ୍ଖନ୍ଧକୋ ଦୁତିୟୋ।
୧୦୬. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ତିତ୍ଥିୟା ବିମ୍ବିସାରୋ ଚ, ସନ୍ନିପତିତୁଂ ତୁଣ୍ହିକା।
ଧମ୍ମଂ ରହୋ ପାତିମୋକ୍ଖଂ, ଦେୱସିକଂ ତଦା ସକିଂ॥
ୟଥାପରିସା ସମଗ୍ଗଂ, ସାମଗ୍ଗୀ ମଦ୍ଦକୁଚ୍ଛି ଚ।
ସୀମା ମହତୀ ନଦିୟା, ଅନୁ ଦ୍ୱେ ଖୁଦ୍ଦକାନି ଚ॥
ନୱା ରାଜଗହେ ଚେୱ, ସୀମା ଅୱିପ୍ପୱାସନା।
ସମ୍ମନ୍ନେ [ସମ୍ମନେ (କ॰)] ପଠମଂ ସୀମଂ, ପଚ୍ଛା ସୀମଂ ସମୂହନେ॥
ଅସମ୍ମତା ଗାମସୀମା, ନଦିୟା ସମୁଦ୍ଦେ ସରେ।
ଉଦକୁକ୍ଖେପୋ ଭିନ୍ଦନ୍ତି, ତଥେୱଜ୍ଝୋତ୍ଥରନ୍ତି ଚ॥
କତି କମ୍ମାନି ଉଦ୍ଦେସୋ, ସୱରା ଅସତୀପି ଚ।
ଧମ୍ମଂ ୱିନୟଂ ତଜ୍ଜେନ୍ତି, ପୁନ ୱିନୟତଜ୍ଜନା॥
ଚୋଦନା କତେ ଓକାସେ, ଅଧମ୍ମପ୍ପଟିକ୍କୋସନା।
ଚତୁପଞ୍ଚପରା ଆୱି, ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଚେପି ୱାୟମେ॥
ସଗହଟ୍ଠା ଅନଜ୍ଝିଟ୍ଠା, ଚୋଦନମ୍ହି ନ ଜାନତି।
ସମ୍ବହୁଲା ନ ଜାନନ୍ତି, ସଜ୍ଜୁକଂ ନ ଚ ଗଚ୍ଛରେ॥
କତିମୀ କୀୱତିକା ଦୂରେ, ଆରୋଚେତୁଞ୍ଚ ନସ୍ସରି।
ଉକ୍ଲାପଂ ଆସନଂ ଦୀପୋ, ଦିସା ଅଞ୍ଞୋ ବହୁସ୍ସୁତୋ॥
ସଜ୍ଜୁକଂ [ସଜ୍ଜୁୱସ୍ସରୁପୋସଥୋ (କ॰)] ୱସ୍ସୁପୋସଥୋ, ସୁଦ୍ଧିକମ୍ମଞ୍ଚ ଞାତକା।
ଗଗ୍ଗୋ ଚତୁତୟୋ ଦ୍ୱେକୋ, ଆପତ୍ତିସଭାଗା ସରି॥
ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ୱେମତିକୋ, ନ ଜାନନ୍ତି ବହୁସ୍ସୁତୋ।
ବହୂ ସମସମା ଥୋକା, ପରିସା ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ଚ॥
ଏକଚ୍ଚା ୱୁଟ୍ଠିତା ସବ୍ବା, ଜାନନ୍ତି ଚ ୱେମତିକା।
କପ୍ପତେୱାତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚା, ଜାନଂ ପସ୍ସଂ ସୁଣନ୍ତି ଚ॥
ଆୱାସିକେନ ଆଗନ୍ତୁ, ଚାତୁପନ୍ନରସୋ ପୁନ।
ପାଟିପଦୋ ପନ୍ନରସୋ, ଲିଙ୍ଗସଂୱାସକା ଉଭୋ॥
ପାରିୱାସାନୁପୋସଥୋ , ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟା।
ଏତେ ୱିଭତ୍ତା ଉଦ୍ଦାନା, ୱତ୍ଥୁୱିଭୂତକାରଣାତି॥
ଇମସ୍ମିଂ ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ଛଅସୀତି।
ଉପୋସଥକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୩. ୱସ୍ସୂପନାୟିକକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୧୦୭. ୱସ୍ସୂପନାୟିକାନୁଜାନନା
୧୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସ୍ସାୱାସୋ ଅପଞ୍ଞତ୍ତୋ ହୋତି। ତେଇଧ ଭିକ୍ଖୂ ହେମନ୍ତମ୍ପି ଗିମ୍ହମ୍ପି ୱସ୍ସମ୍ପି ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ହେମନ୍ତମ୍ପି ଗିମ୍ହମ୍ପି ୱସ୍ସମ୍ପି ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି, ହରିତାନି ତିଣାନି ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତା, ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତା, ବହୂ ଖୁଦ୍ଦକେ ପାଣେ ସଙ୍ଘାତଂ ଆପାଦେନ୍ତା। ଇମେ ହି ନାମ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ଦୁରକ୍ଖାତଧମ୍ମା ୱସ୍ସାୱାସଂ ଅଲ୍ଲୀୟିସ୍ସନ୍ତି ସଙ୍କସାୟିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ହି ନାମ ସକୁନ୍ତକା ରୁକ୍ଖଗ୍ଗେସୁ କୁଲାୱକାନି କରିତ୍ୱା ୱସ୍ସାୱାସଂ ଅଲ୍ଲୀୟିସ୍ସନ୍ତି ସଙ୍କସାୟିସ୍ସନ୍ତି [ସଙ୍କାସୟିସ୍ସନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଇମେ ପନ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ହେମନ୍ତମ୍ପି ଗିମ୍ହମ୍ପି ୱସ୍ସମ୍ପି ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି, ହରିତାନି ତିଣାନି ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତା, ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତା, ବହୂ ଖୁଦ୍ଦକେ ପାଣେ ସଙ୍ଘାତଂ ଆପାଦେନ୍ତା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଦା ନୁ ଖୋ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସାନେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ୱସ୍ସୂପନାୟିକା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ
ଆରୋଚେସୁଂ। ଦ୍ୱେମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପନାୟିକା – ପୁରିମିକା, ପଚ୍ଛିମିକା। ଅପରଜ୍ଜୁଗତାୟ ଆସାଳ୍ହିୟା ପୁରିମିକା ଉପଗନ୍ତବ୍ବା, ମାସଗତାୟ ଆସାଳ୍ହିୟା ପଚ୍ଛିମିକା ଉପଗନ୍ତବ୍ବା – ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାତି।
ୱସ୍ସୂପନାୟିକାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୦୮. ୱସ୍ସାନେ ଚାରିକାପଟିକ୍ଖେପାଦି
୧୮୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ତଥେୱ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ହେମନ୍ତମ୍ପି ଗିମ୍ହମ୍ପି ୱସ୍ସମ୍ପି ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି, ହରିତାନି ତିଣାନି ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତା, ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତା, ବହୂ ଖୁଦ୍ଦକେ ପାଣେ ସଙ୍ଘାତଂ ଆପାଦେନ୍ତା। ଇମେ ହି ନାମ ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ଦୁରକ୍ଖାତଧମ୍ମା ୱସ୍ସାୱାସଂ ଅଲ୍ଲୀୟିସ୍ସନ୍ତି ସଙ୍କସାୟିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ହି ନାମ ସକୁନ୍ତକା ରୁକ୍ଖଗ୍ଗେସୁ କୁଲାୱକାନି କରିତ୍ୱା ୱସ୍ସାୱାସଂ ଅଲ୍ଲୀୟିସ୍ସନ୍ତି ସଙ୍କସାୟିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ପନ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ହେମନ୍ତମ୍ପି ଗିମ୍ହମ୍ପି ୱସ୍ସମ୍ପି ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି, ହରିତାନି ତିଣାନି ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତା, ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତା, ବହୂ ଖୁଦ୍ଦକେ ପାଣେ ସଙ୍ଘାତଂ ଆପାଦେନ୍ତା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ପୁରିମଂ ୱା ତେମାସଂ ପଚ୍ଛିମଂ ୱା ତେମାସଂ ଅୱସିତ୍ୱା ଚାରିକା ପକ୍କମିତବ୍ବା। ୟୋ ପକ୍କମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
୧୮୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂ ନ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ନ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତଦହୁ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ୱସ୍ସଂ ଅନୁପଗନ୍ତୁକାମା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଆୱାସଂ ଅତିକ୍କମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ୱସ୍ସଂ ଅନୁପଗନ୍ତୁକାମେନ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଆୱାସୋ ଅତିକ୍କମିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅତିକ୍କମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୱସ୍ସଂ ଉକ୍କଡ୍ଢିତୁକାମୋ
ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ୟଦି ପନାୟ୍ୟା ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜୂନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତୁନ୍ତି।
ୱସ୍ସାନେ ଚାରିକାପଟିକ୍ଖେପାଦି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୦୯. ସତ୍ତାହକରଣୀୟାନୁଜାନନା
୧୮୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଉଦେନେନ ଉପାସକେନ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି। ସୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଭଗୱତା, ଆୱୁସୋ, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ପୁରିମଂ ୱା ତେମାସଂ ପଚ୍ଛିମଂ ୱା ତେମାସଂ ଅୱସିତ୍ୱା ଚାରିକା ପକ୍କମିତବ୍ବା’ତି। ଆଗମେତୁ ଉଦେନୋ ଉପାସକୋ, ୟାୱ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତି। ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଆଗମିସ୍ସନ୍ତି। ସଚେ ପନସ୍ସ ଅଚ୍ଚାୟିକଂ କରଣୀୟଂ, ତତ୍ଥେୱ ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ୱିହାରଂ ପତିଟ୍ଠାପେତୂ’’ତି। ଉଦେନୋ ଉପାସକୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ମୟା ପହିତେ ନ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି। ଅହଞ୍ହି ଦାୟକୋ କାରକୋ ସଙ୍ଘୁପଟ୍ଠାକୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦେନସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପହିତେ ଗନ୍ତୁଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରସ୍ସ, ସାମଣେରିୟା, ଉପାସକସ୍ସ, ଉପାସିକାୟ – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସଂ ସତ୍ତନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପହିତେ ଗନ୍ତୁଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ’’।
୧୮୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେନ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେନ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ କାରାପିତୋ ହୋତି…ପେ॰… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… କପ୍ପିୟକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ୱଚ୍ଚକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି … ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି … ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେନ ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି … ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… କପ୍ପିୟକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ୱଚ୍ଚକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେନ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ସିକ୍ଖମାନାୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲେ ସାମଣେରେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସାମଣେରଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ସାମଣେରିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସାମଣେରିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି…ପେ॰… ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି … କପ୍ପିୟକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ , ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୮୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେନ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ନିୱେସନଂ କାରାପିତଂ ହୋତି…ପେ॰… ସୟନିଘରଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଉଦୋସିତୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଅଟ୍ଟୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ମାଳୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆପଣୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆପଣସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ରସୱତୀ କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି … ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି… ପୁତ୍ତସ୍ସ ୱା ୱାରେୟ୍ୟଂ ହୋତି… ଧୀତୁୟା ୱା ୱାରେୟ୍ୟଂ ହୋତି… ଗିଲାନୋ ୱା ହୋତି… ଅଭିଞ୍ଞାତଂ ୱା ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ଭଣତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇମଂ ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସନ୍ତି, ପୁରାୟଂ ସୁତ୍ତନ୍ତୋ ନ ପଲୁଜ୍ଜତୀ’ତି। ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ପନସ୍ସ କିଚ୍ଚଂ ହୋତି – କରଣୀୟଂ ୱା, ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସିକାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସିକାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ କାରାପିତୋ ହୋତି…ପେ॰… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… କପ୍ପିୟକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ୱଚ୍ଚକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଜନ୍ତାଘରସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସିକାୟ ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ସିକ୍ଖମାନାୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲେ ସାମଣେରେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସାମଣେରଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ସମ୍ବହୁଲା ସାମଣେରିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଏକଂ ସାମଣେରିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰…।
୧୯୧ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସିକାୟ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ନିୱେସନଂ କାରାପିତଂ ହୋତି…ପେ॰… ସୟନିଘରଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଉଦୋସିତୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଅଟ୍ଟୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ମାଳୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆପଣୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆପଣସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ରସୱତୀ କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି … ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି… ପୁତ୍ତସ୍ସ ୱା ୱାରେୟ୍ୟଂ ହୋତି… ଧୀତୁୟା ୱା ୱାରେୟ୍ୟଂ ହୋତି… ଗିଲାନା ୱା ହୋତି… ଅଭିଞ୍ଞାତଂ ୱା ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ଭଣତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇମଂ ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସନ୍ତି, ପୁରାୟଂ ସୁତ୍ତନ୍ତୋ ପଲୁଜ୍ଜତୀ’’ତି। ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ପନସ୍ସା କିଚ୍ଚଂ ହୋତି କରଣୀୟଂ ୱା, ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସିକ୍ଖମାନାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସାମଣେରେନ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସାମଣେରିୟା ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ … ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସମ୍ବହୁଲା ସିକ୍ଖମାନାୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଏକଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସମ୍ବହୁଲେ ସାମଣେରେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଏକଂ ସାମଣେରଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ସମ୍ବହୁଲା ସାମଣେରିୟୋ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଏକଂ ସାମଣେରିଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ… ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି…ପେ॰… ଅଡ୍ଢୟୋଗୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ପାସାଦୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ହମ୍ମିୟଂ କାରାପିତଂ ହୋତି… ଗୁହା କାରାପିତା ହୋତି… ପରିୱେଣଂ କାରାପିତଂ ହୋତି … କୋଟ୍ଠକୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉପଟ୍ଠାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଅଗ୍ଗିସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… କପ୍ପିୟକୁଟି କାରାପିତା ହୋତି… ଚଙ୍କମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଚଙ୍କମନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ଉଦପାନୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଉଦପାନସାଲା କାରାପିତା ହୋତି… ପୋକ୍ଖରଣୀ କାରାପିତା ହୋତି… ମଣ୍ଡପୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୋ କାରାପିତୋ ହୋତି… ଆରାମୱତ୍ଥୁ କାରାପିତଂ ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ… ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଦାନଞ୍ଚ ଦାତୁଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୋତୁଂ, ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପସ୍ସିତୁ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋତି।
ସତ୍ତାହକରଣୀୟାନୁଜାନତା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧୦. ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଅପ୍ପହିତେପି ଅନୁଜାନନା
୧୯୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଅପ୍ପହିତେପି ଗନ୍ତୁଂ, ପଗେୱ ପହିତେ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରସ୍ସ, ସାମଣେରିୟା – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଅପ୍ପହିତେପି ଗନ୍ତୁଂ, ପଗେୱ ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅନଭିରତି ମେ ଉପ୍ପନ୍ନା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଅନଭିରତଂ ୱୂପକାସେସ୍ସାମି ୱା, ୱୂପକାସାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ମେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ୱିନୋଦେସ୍ସାମି ୱା, ୱିନୋଦାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ମେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ୱିୱେଚେସ୍ସାମି ୱା, ୱିୱେଚାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି ପରିୱାସାରହୋ। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ପରିୱାସାରହୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ପରିୱାସଦାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ମାନତ୍ତାରହୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ମାନତ୍ତାରହୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ମାନତ୍ତଦାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଅବ୍ଭାନାରହୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଅବ୍ଭାନାରହୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଅବ୍ଭାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା, ନିୟସ୍ସଂ ୱା, ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା, ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା, ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ସଙ୍ଘୋ ମେ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ, ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
କତଂ ୱା ପନସ୍ସ ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା ନିୟସ୍ସଂ ୱା ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ ‘‘ସଙ୍ଘୋ ମେ କମ୍ମଂ ଅକାସି, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅନଭିରତି ମେ ଉପ୍ପନ୍ନା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଅନଭିରତଂ ୱୂପକାସେସ୍ସାମି ୱା, ୱୂପକାସାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସା କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ମେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ୱିନୋଦେସ୍ସାମି ୱା, ୱିନୋଦାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସା କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ମେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ୱିୱେଚେସ୍ସାମି ୱା, ୱିୱେଚାପେସ୍ସାମି ୱା, ଧମ୍ମକଥଂ ୱାସ୍ସା କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା ହୋତି ମାନତ୍ତାରହା। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା ମାନତ୍ତାରହା , ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ମାନତ୍ତଦାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅବ୍ଭାନାରହା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଅବ୍ଭାନାରହା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଅବ୍ଭାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି – ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା, ନିୟସ୍ସଂ ୱା, ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା, ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା, ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ସଙ୍ଘୋ ମେ କମ୍ମଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ ନ କରେୟ୍ୟ, ଲହୁକାୟ ୱା ପରିଣାମେୟ୍ୟା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
କତଂ ୱା ପନସ୍ସା ହୋତି ସଙ୍ଘେନ କମ୍ମଂ – ତଜ୍ଜନୀୟଂ ୱା , ନିୟସ୍ସଂ ୱା, ପବ୍ବାଜନୀୟଂ ୱା, ପଟିସାରଣୀୟଂ ୱା, ଉକ୍ଖେପନୀୟଂ ୱା। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ସଙ୍ଘୋ ମେ କମ୍ମଂ ଅକାସି, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘କିନ୍ତି ନୁ ଖୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ଲୋମଂ ପାତେୟ୍ୟ, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ କମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେୟ୍ୟା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖମାନା ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି – ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖମାନାୟ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି…ପେ॰… ସିକ୍ଖମାନାୟ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସିକ୍ଖମାନାୟ ସିକ୍ଖା କୁପିତା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ସିକ୍ଖା ମେ କୁପିତା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ସିକ୍ଖାସମାଦାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖମାନା ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିତୁକାମା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିତୁକାମା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା , ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ଉପସମ୍ପଦଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ , ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରସ୍ସ ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି…ପେ॰… ସାମଣେରସ୍ସ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସାମଣେରସ୍ସ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସାମଣେରୋ ୱସ୍ସଂ ପୁଚ୍ଛିତୁକାମୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ୱସ୍ସଂ ପୁଚ୍ଛିତୁକାମୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଆଚିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରୋ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିତୁକାମୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଉପସମ୍ପଜ୍ଜିତୁକାମୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭିକ୍ଖୂ, ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଉପସମ୍ପଦଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମି ୱା, ଅନୁସ୍ସାୱେସ୍ସାମି ୱା, ଗଣପୂରକୋ ୱା ଭୱିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
୧୯୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି , ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରିୟା ଅନଭିରତି ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋତି…ପେ॰… ସାମଣେରିୟା କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସାମଣେରିୟା ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି… ସାମଣେରୀ ୱସ୍ସଂ ପୁଚ୍ଛିତୁକାମା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ୱସ୍ସଂ ପୁଚ୍ଛିତୁକାମା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଆଚିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରୀ ସିକ୍ଖଂ ସମାଦିୟିତୁକାମା ହୋତି। ସା ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ସିକ୍ଖଂ ସମାଦିୟିତୁକାମା, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅୟ୍ୟା, ଇଚ୍ଛାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ସିକ୍ଖାସମାଦାନଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋତି।
ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଅପ୍ପହିତେପି ଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧୧. ସତ୍ତନ୍ନଂ ଅପ୍ପହିତେପି ଅନୁଜାନନା
୧୯୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମାତା ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ପୁତ୍ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ ପୁତ୍ତୋ, ଇଚ୍ଛାମି ପୁତ୍ତସ୍ସ ଆଗତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସତ୍ତନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପହିତେ ଗନ୍ତୁଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ; ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଅପ୍ପହିତେପି ଗନ୍ତୁଂ, ପଗେୱ ପହିତେତି। ଅୟଞ୍ଚ ମେ ମାତା ଗିଲାନା, ସା ଚ ଅନୁପାସିକା, କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଅପ୍ପହିତେପି ଗନ୍ତୁଂ, ପଗେୱ ପହିତେ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରସ୍ସ, ସାମଣେରିୟା, ମାତୁୟା ଚ ପିତୁସ୍ସ ଚ – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସଂ ସତ୍ତନ୍ନଂ ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଅପ୍ପହିତେପି ଗନ୍ତୁଂ, ପଗେୱ ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ମାତା ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ଚେ ପୁତ୍ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ ପୁତ୍ତୋ, ଇଚ୍ଛାମି ପୁତ୍ତସ୍ସ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପିତା ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ପୁତ୍ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ ପୁତ୍ତୋ, ଇଚ୍ଛାମି ପୁତ୍ତସ୍ସ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ଅପ୍ପହିତେପି, ପଗେୱ ପହିତେ – ‘‘ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ପରିୟେସିସ୍ସାମି, ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ୱା, ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସାମି ୱା’’ତି। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ସତ୍ତନ୍ନଂ ଅପ୍ପହିତେପି ଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧୨. ପହିତେୟେୱ ଅନୁଜାନନା
୧୯୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଭାତା ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭାତୁନୋ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ ଭାତା, ଇଚ୍ଛାମି ଭାତୁନୋ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଭଗିନୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ସା ଚେ ଭାତୁନୋ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନା, ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ ଭାତା, ଇଚ୍ଛାମି ଭାତୁନୋ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଞାତକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛତୁ ଭଦନ୍ତୋ, ଇଚ୍ଛାମି ଭଦନ୍ତସ୍ସ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଗତିକୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ସୋ ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପହିଣେୟ୍ୟ – ‘‘ଅହଞ୍ହି ଗିଲାନୋ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭଦନ୍ତା, ଇଚ୍ଛାମି ଭଦନ୍ତାନଂ ଆଗତ’’ନ୍ତି, ଗନ୍ତବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ, ପହିତେ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅପ୍ପହିତେ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହାରୋ ଉନ୍ଦ୍ରିୟତି। ଅଞ୍ଞତରେନ ଉପାସକେନ ଅରଞ୍ଞେ ଭଣ୍ଡଂ ଛେଦାପିତଂ ହୋତି। ସୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ସଚେ ଭଦନ୍ତା ତଂ ଭଣ୍ଡଂ ଆୱହାପେୟ୍ୟୁଂ, ଦଜ୍ଜାହଂ ତଂ ଭଣ୍ଡ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘକରଣୀୟେନ ଗନ୍ତୁଂ। ସତ୍ତାହଂ ସନ୍ନିୱତ୍ତୋ କାତବ୍ବୋତି।
ପହିତେୟେୱ ଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
ୱସ୍ସାୱାସଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୧୩. ଅନ୍ତରାୟେ ଅନାପତ୍ତିୱସ୍ସଚ୍ଛେଦୱାରୋ
୨୦୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ୱାଳେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ହୋନ୍ତି। ଗଣ୍ହିଂସୁପି ପରିପାତିଂସୁପି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ୱାଳେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ହୋନ୍ତି। ଗଣ୍ହନ୍ତିପି ପରିପାତେନ୍ତିପି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ସରୀସପେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ହୋନ୍ତି। ଡଂସନ୍ତିପି ପରିପାତେନ୍ତିପି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ଚୋରେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ହୋନ୍ତି। ୱିଲୁମ୍ପନ୍ତିପି ଆକୋଟେନ୍ତିପି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ପିସାଚେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ହୋନ୍ତି। ଆୱିସନ୍ତିପି ହନନ୍ତିପି [ଓଜମ୍ପି ହରନ୍ତି (ସୀ॰), ହରନ୍ତିପି (ସ୍ୟା॰)] । ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗାମୋ ଅଗ୍ଗିନା ଦଡ୍ଢୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମନ୍ତି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସେନାସନଂ ଅଗ୍ଗିନା ଦଡ୍ଢଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ସେନାସନେନ କିଲମନ୍ତି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗାମୋ ଉଦକେନ ୱୂଳ୍ହୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମନ୍ତି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସେନାସନଂ ଉଦକେନ ୱୂଳ୍ହଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ସେନାସନେନ କିଲମନ୍ତି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସାତି।
୨୦୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସୂପଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗାମୋ ଚୋରେହି ୱୁଟ୍ଠାସି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେନ ଗାମୋ ତେନ ଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ଗାମୋ ଦ୍ୱେଧା ଭିଜ୍ଜିତ୍ଥ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେନ ବହୁତରା ତେନ ଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ବହୁତରା ଅସ୍ସଦ୍ଧା ହୋନ୍ତି ଅପ୍ପସନ୍ନା। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେନ ସଦ୍ଧା ପସନ୍ନା ତେନ ଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭିଂସୁ ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭନ୍ତି ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ, ନ ଲଭନ୍ତି ସପ୍ପାୟାନି ଭୋଜନାନି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ, ଲଭନ୍ତି ସପ୍ପାୟାନି ଭୋଜନାନି , ନ ଲଭନ୍ତି ସପ୍ପାୟାନି ଭେସଜ୍ଜାନି। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ଲଭନ୍ତି ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ, ଲଭନ୍ତି ସପ୍ପାୟାନି ଭୋଜନାନି, ଲଭନ୍ତି ସପ୍ପାୟାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନ ଲଭନ୍ତି ପତିରୂପଂ ଉପଟ୍ଠାକଂ। ଏସେୱ ଅନ୍ତରାୟୋତି ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଇତ୍ଥୀ ନିମନ୍ତେତି – ‘‘ଏହି, ଭନ୍ତେ, ହିରଞ୍ଞଂ ୱା ତେ ଦେମି, ସୁୱଣ୍ଣଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଖେତ୍ତଂ ୱା ତେ ଦେମି, ୱତ୍ଥୁଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଗାୱୁଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଗାୱିଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଦାସଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଦାସିଂ ୱା ତେ ଦେମି, ଧୀତରଂ ୱା ତେ ଦେମି ଭରିୟତ୍ଥାୟ, ଅହଂ ୱା ତେ ଭରିୟା ହୋମି, ଅଞ୍ଞଂ ୱା ତେ ଭରିୟଂ ଆନେମୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି, ‘ଲହୁପରିୱତ୍ତଂ ଖୋ ଚିତ୍ତଂ ୱୁତ୍ତଂ ଭଗୱତା, ସିୟାପି ମେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ୱେସୀ ନିମନ୍ତେତି…ପେ॰… ଥୁଲ୍ଲକୁମାରୀ ନିମନ୍ତେତି… ପଣ୍ଡକୋ ନିମନ୍ତେତି… ଞାତକା ନିମନ୍ତେନ୍ତି… ରାଜାନୋ ନିମନ୍ତେନ୍ତି… ଚୋରା ନିମନ୍ତେନ୍ତି… ଧୁତ୍ତା ନିମନ୍ତେନ୍ତି – ‘‘ଏହି, ଭନ୍ତେ, ହିରଞ୍ଞଂ ୱା ତେ ଦେମ, ସୁୱଣ୍ଣଂ ୱା ତେ ଦେମ, ଖେତ୍ତଂ ୱା ତେ ଦେମ, ୱତ୍ଥୁଂ ୱା ତେ ଦେମ , ଗାୱୁଂ ୱା ତେ ଦେମ, ଗାୱିଂ ୱା ତେ ଦେମ, ଦାସଂ ୱା ତେ ଦେମ, ଦାସିଂ ୱା ତେ ଦେମ, ଧୀତରଂ ୱା ତେ ଦେମ ଭରିୟତ୍ଥାୟ, ଅଞ୍ଞଂ ୱା ତେ ଭରିୟଂ ଆନେମା’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି, ‘ଲହୁପରିୱତ୍ତଂ ଖୋ ଚିତ୍ତଂ ୱୁତ୍ତଂ ଭଗୱତା, ସିୟାପି ମେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅସ୍ସାମିକଂ ନିଧିଂ ପସ୍ସତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି, ‘ଲହୁପରିୱତ୍ତଂ ଖୋ ଚିତ୍ତଂ ୱୁତ୍ତଂ ଭଗୱତା, ସିୟାପି ମେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟସ୍ସ ଅନ୍ତରାୟୋ’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଅନ୍ତରାୟେ ଅନାପତ୍ତିୱସ୍ସଚ୍ଛେଦୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୧୪. ସଙ୍ଘଭେଦେ ଅନାପତ୍ତିୱସ୍ସଚ୍ଛେଦୱାରୋ
୨୦୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ପସ୍ସତି ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତେ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି, ‘ଗରୁକୋ ଖୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମା ମୟି ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜୀ’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅସୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି, ‘ଗରୁକୋ ଖୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମା ମୟି ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜୀ’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅସୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତେ ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ମିତ୍ତା। ତ୍ୟାହଂ ୱକ୍ଖାମି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ମେ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅସୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତେ ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ମିତ୍ତା; ଅପି ଚ ୟେ ତେସଂ ମିତ୍ତା, ତେ ମେ ମିତ୍ତା। ତ୍ୟାହଂ ୱକ୍ଖାମି। ତେ ୱୁତ୍ତା ତେ ୱକ୍ଖନ୍ତି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ତେସଂ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅସୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଙ୍ଘୋ ଭିନ୍ନୋ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତେ ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ମିତ୍ତା। ତ୍ୟାହଂ ୱକ୍ଖାମି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ମେ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅସୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଙ୍ଘୋ ଭିନ୍ନୋ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତେ ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ମିତ୍ତା; ଅପି ଚ, ୟେ ତେସଂ ମିତ୍ତା ତେ ମେ ମିତ୍ତା। ତ୍ୟାହଂ ୱକ୍ଖାମି। ତେ ୱୁତ୍ତା ତେ ୱକ୍ଖନ୍ତି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ତେସଂ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି , ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତା ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମିତ୍ତା। ତାହଂ ୱକ୍ଖାମି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଭଗିନିୟୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମା ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ମେ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଙ୍ଘଭେଦାୟ ପରକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତା ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ମିତ୍ତା। ଅପି ଚ, ୟା ତାସଂ ମିତ୍ତା, ତା ମେ ମିତ୍ତା। ତାହଂ ୱକ୍ଖାମି। ତା ୱୁତ୍ତା ତା ୱକ୍ଖନ୍ତି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଭଗିନିୟୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ମା ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ତାସଂ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଙ୍ଘୋ ଭିନ୍ନୋ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତା ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମିତ୍ତା। ତାହଂ ୱକ୍ଖାମି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଭଗିନିୟୋ, ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ମା ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ମେ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସୂପଗତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଣାତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ କିର ଆୱାସେ ସମ୍ବହୁଲାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଙ୍ଘୋ ଭିନ୍ନୋ’’ତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ତା ଖୋ ମେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ମିତ୍ତା। ଅପି ଚ, ୟା ତାସଂ ମିତ୍ତା ତା ମେ ମିତ୍ତା। ତାହଂ ୱକ୍ଖାମି। ତା ୱୁତ୍ତା ତା ୱକ୍ଖନ୍ତି ‘ଗରୁକୋ ଖୋ, ଭଗିନିୟୋ [ଅୟ୍ୟାୟୋ (ସୀ॰)] , ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା; ମା ଭଗିନୀନଂ [ଅୟ୍ୟାନଂ (ସୀ॰)] ସଙ୍ଘଭେଦୋ ରୁଚ୍ଚିତ୍ଥା’ତି। କରିସ୍ସନ୍ତି ତାସଂ ୱଚନଂ, ସୁସ୍ସୂସିସ୍ସନ୍ତି, ସୋତଂ ଓଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି, ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସଚ୍ଛେଦସ୍ସାତି।
ସଙ୍ଘଭେଦେ ଅନାପତ୍ତିୱସ୍ସଚ୍ଛେଦୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୧୫. ୱଜାଦୀସୁ ୱସ୍ସୂପଗମନଂ
୨୦୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱଜେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଜେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁନ୍ତି। ୱଜୋ ୱୁଟ୍ଠାସି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେନ ୱଜୋ ତେନ ଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପକଟ୍ଠାୟ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ସତ୍ଥେନ ଗନ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ଥେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପକଟ୍ଠାୟ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ନାୱାୟ ଗନ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନାୱାୟ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତୁନ୍ତି।
ୱଜାଦୀସୁ ୱସ୍ସୂପଗମନଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୧୬. ୱସ୍ସଂ ଅନୁପଗନ୍ତବ୍ବଟ୍ଠାନାନି
୨୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ରୁକ୍ଖସୁସିରେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ପିସାଚିଲ୍ଲିକା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୁକ୍ଖସୁସିରେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ରୁକ୍ଖୱିଟଭିୟା ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ମିଗଲୁଦ୍ଦକା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୁକ୍ଖୱିଟଭିୟା ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଦେୱେ ୱସ୍ସନ୍ତେ ରୁକ୍ଖମୂଲମ୍ପି ନିବ୍ବକୋସମ୍ପି ଉପଧାୱନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅସେନାସନିକା ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ସୀତେନପି କିଲମନ୍ତି, ଉଣ୍ହେନପି କିଲମନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସେନାସନିକେନ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଛୱକୁଟିକାୟ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଛୱଡାହକା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛୱକୁଟିକାୟ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଛତ୍ତେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗୋପାଲକା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛତ୍ତେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଚାଟିୟା ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ତିତ୍ଥିୟା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚାଟିୟା ୱସ୍ସଂ ଉପଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ୱସ୍ସଂ ଅନୁପଗନ୍ତବ୍ବଟ୍ଠାନାନି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧୭. ଅଧମ୍ମିକକତିକା
୨୦୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟା ସଙ୍ଘେନ ଏୱରୂପା କତିକା କତା ହୋତି – ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ନ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବନ୍ତି। ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ସଙ୍ଘେନ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଏୱରୂପା କତିକା କତା ‘ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ନ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ଆଗମେହି, ଆୱୁସୋ, ୟାୱ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତି। ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ନତ୍ତାରଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଏହି, ଦାନି, ଆୱୁସୋ, ପବ୍ବଜାହୀ’’ତି। ସୋ ଏୱମାହ – ‘‘ସଚାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପବ୍ବଜିତୋ ଅସ୍ସଂ, ଅଭିରମେୟ୍ୟାମହଂ [ଅଭିରମେୟ୍ୟଂ ଚାହଂ (ସୀ॰)] । ନ ଦାନାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପବ୍ବଜିସ୍ସାମୀ’’ତି। ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଏୱରୂପଂ କତିକଂ କରିସ୍ସନ୍ତି ‘ନ ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବ’ନ୍ତି। କଂ କାଲଂ ଧମ୍ମୋ ନ ଚରିତବ୍ବୋ’’ତି? ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତିୟା ଖିୟ୍ୟନ୍ତିୟା ୱିପାଚେନ୍ତିୟା। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପା କତିକା କାତବ୍ବା – ‘ନ ଅନ୍ତରାୱସ୍ସଂ ପବ୍ବାଜେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଅଧମ୍ମିକକତିକା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୧୮. ପଟିସ୍ସୱଦୁକ୍କଟାପତ୍ତି
୨୦୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତା ଉପନନ୍ଦେନ ସକ୍ୟପୁତ୍ତେନ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଦ୍ୱେ ଆୱାସେ ବହୁଚୀୱରକେ। ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଇମେସୁ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟଂ। ଏୱଂ ମେ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ [ବହୁଚୀୱରଂ (କ॰)] ଉପ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି। ସୋ ତେସୁ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସି। ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଅମ୍ହାକଂ ୱସ୍ସାୱାସଂ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସତି। ନନୁ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ମୁସାୱାଦୋ ଗରହିତୋ, ମୁସାୱାଦା ୱେରମଣୀ ପସତ୍ଥା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ୱସ୍ସାୱାସଂ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସତି। ନନୁ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ମୁସାୱାଦୋ ଗରହିତୋ, ମୁସାୱାଦା ୱେରମଣୀ ପସତ୍ଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ୱସ୍ସାୱାସଂ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ୱସ୍ସାୱାସଂ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସସି। ନନୁ ମୟା, ମୋଘପୁରିସ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ମୁସାୱାଦୋ ଗରହିତୋ, ମୁସାୱାଦା ୱେରମଣୀ ପସତ୍ଥା। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
୨୦୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପସ୍ସତି ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଦ୍ୱେ ଆୱାସେ ବହୁଚୀୱରକେ। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଇମେସୁ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟଂ। ଏୱଂ ମେ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି। ସୋ ତେସୁ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ [ପାଟିପଦେନ (କ॰)] ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ବହିଦ୍ଧା ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି । ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ଅନ୍ତୋ ସନ୍ନିୱତ୍ତଂ କରୋତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି , ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ସତ୍ତାହଂ ଅନାଗତାୟ ପୱାରଣାୟ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଆୱାସଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପୁରିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ବହିଦ୍ଧା ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ଅନ୍ତୋ ସନ୍ନିୱତ୍ତଂ କରୋତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି…ପେ॰… ସୋ ସତ୍ତାହଂ ଅନାଗତାୟ ପୱାରଣାୟ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଆୱାସଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁରିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
୨୦୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି । ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ବହିଦ୍ଧା ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ଅନ୍ତୋ ସନ୍ନିୱତ୍ତଂ କରୋତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିଦ୍ଧା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ସତ୍ତାହଂ ଅନାଗତାୟ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଆୱାସଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ତଦହେୱ ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ଅକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି …ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ବହିଦ୍ଧା ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ନ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰… ସୋ ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱା ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ସୋ ତଂ ସତ୍ତାହଂ ଅନ୍ତୋ ସନ୍ନିୱତ୍ତଂ କରୋତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୱସ୍ସାୱାସୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ ହୋତି ପଚ୍ଛିମିକାୟ। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋତି, ପାଟିପଦେ ୱିହାରଂ ଉପେତି, ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ସୋ ସତ୍ତାହଂ ଅନାଗତାୟ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ସକରଣୀୟୋ ପକ୍କମତି। ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ୱା ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଆୱାସଂ ନ ୱା ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଚ୍ଛିମିକା ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଟିସ୍ସୱେ ଚ ଅନାପତ୍ତୀତି।
ପଟିସ୍ସୱଦୁକ୍କଟାପତ୍ତି ନିଟ୍ଠିତା।
ୱସ୍ସୂପନାୟିକକ୍ଖନ୍ଧକୋ ତତିୟୋ।
୧୧୯. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ଉପଗନ୍ତୁଂ କଦା ଚେୱ, କତି ଅନ୍ତରାୱସ୍ସ ଚ।
ନ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ଚ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଉକ୍କଡ୍ଢିତୁଂ ଉପାସକୋ॥
ଗିଲାନୋ ମାତା ଚ ପିତା, ଭାତା ଚ ଅଥ ଞାତକୋ।
ଭିକ୍ଖୁଗତିକୋ ୱିହାରୋ, ୱାଳା ଚାପି ସରୀସପା॥
ଚୋରୋ ଚେୱ ପିସାଚା ଚ, ଦଡ୍ଢା ତଦୁଭୟେନ ଚ।
ୱୂଳ୍ହୋଦକେନ ୱୁଟ୍ଠାସି, ବହୁତରା ଚ ଦାୟକା॥
ଲୂଖପ୍ପଣୀତସପ୍ପାୟ, ଭେସଜ୍ଜୁପଟ୍ଠକେନ ଚ।
ଇତ୍ଥୀ ୱେସୀ କୁମାରୀ ଚ, ପଣ୍ଡକୋ ଞାତକେନ ଚ॥
ରାଜା ଚୋରା ଧୁତ୍ତା ନିଧି, ଭେଦଅଟ୍ଠୱିଧେନ [ଭେଦା ଅଟ୍ଠୱିଧେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଚ।
ୱଜସତ୍ଥା ଚ ନାୱା ଚ, ସୁସିରେ ୱିଟଭିୟା ଚ॥
ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱସ୍ସାୱାସୋ, ଅସେନାସନିକେନ ଚ।
ଛୱକୁଟିକା ଛତ୍ତେ ଚ, ଚାଟିୟା ଚ ଉପେନ୍ତି ତେ॥
କତିକା ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା, ବହିଦ୍ଧା ଚ ଉପୋସଥା।
ପୁରିମିକା ପଚ୍ଛିମିକା, ୟଥାଞାୟେନ ୟୋଜୟେ॥
ଅକରଣୀ ପକ୍କମତି, ସକରଣୀ ତଥେୱ ଚ।
ଦ୍ୱୀହତୀହା ଚ ପୁନ ଚ [ଦ୍ୱୀହତୀହଂ ୱସିତ୍ୱାନ (ସୀ॰)] , ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଚ॥
ସତ୍ତାହନାଗତା ଚେୱ, ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ନ ଏୟ୍ୟ ୱା।
ୱତ୍ଥୁଦ୍ଦାନେ ଅନ୍ତରିକା, ତନ୍ତିମଗ୍ଗଂ ନିସାମୟେତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ଦ୍ୱେପଣ୍ଣାସ।
ୱସ୍ସୂପନାୟିକକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୪. ପୱାରଣାକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୧୨୦. ଅଫାସୁକୱିହାରୋ
୨୦୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ନେୱ ଆଲପେୟ୍ୟାମ ନ ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟାମ – ୟୋ ପଠମଂ ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମେୟ୍ୟ ସୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେୟ୍ୟ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପେୟ୍ୟ, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ୟୋ ପଚ୍ଛା ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମେୟ୍ୟ, ସଚସ୍ସ ଭୁତ୍ତାୱସେସୋ, ସଚେ ଆକଙ୍ଖେୟ୍ୟ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ନୋ ଚେ ଆକଙ୍ଖେୟ୍ୟ ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟ, ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେୟ୍ୟ; ସୋ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେୟ୍ୟ, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେୟ୍ୟ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ପଟିସାମେୟ୍ୟ, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ସମ୍ମଜ୍ଜେୟ୍ୟ; ୟୋ ପସ୍ସେୟ୍ୟ ପାନୀୟଘଟଂ ୱା ପରିଭୋଜନୀୟଘଟଂ ୱା ୱଚ୍ଚଘଟଂ ୱା ରିତ୍ତଂ ତୁଚ୍ଛଂ ସୋ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ସଚସ୍ସ ହୋତି ଅୱିସୟ୍ହଂ, ହତ୍ଥୱିକାରେନ ଦୁତିୟଂ ଆମନ୍ତେତ୍ୱା ହତ୍ଥୱିଲଙ୍ଘକେନ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାଚଂ ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ – ଏୱଂ ଖୋ ମୟଂ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ନେୱ ଆଲପିଂସୁ, ନ ସଲ୍ଲପିଂସୁ। ୟୋ ପଠମଂ ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି, ସୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି । ୟୋ ପଚ୍ଛା ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି, ସଚେ ହୋତି ଭୁତ୍ତାୱସେସୋ, ସଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଭୁଞ୍ଜତି, ନୋ ଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେତି; ସୋ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରତି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ପଟିସାମେତି, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ୟୋ ପସ୍ସତି ପାନୀୟଘଟଂ ୱା ପରିଭୋଜନୀୟଘଟଂ ୱା ୱଚ୍ଚଘଟଂ ୱା ରିତ୍ତଂ ତୁଚ୍ଛଂ ସୋ ଉପଟ୍ଠାପେତି। ସଚସ୍ସ ହୋତି ଅୱିସୟ୍ହଂ, ହତ୍ଥୱିକାରେନ ଦୁତିୟଂ ଆମନ୍ତେତ୍ୱା ହତ୍ଥୱିଲଙ୍ଘକେନ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାଚଂ ଭିନ୍ଦତି।
ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ତେମାସଚ୍ଚୟେନ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ପକ୍କମିଂସୁ। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ଜେତୱନଂ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିତ୍ଥ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ ଭଗୱା। ସମଗ୍ଗା ଚ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିମ୍ହା, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିମ୍ହା’’ତି। ଜାନନ୍ତାପି ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଜାନନ୍ତାପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଅତ୍ଥସଂହିତଂ ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ନୋ ଅନତ୍ଥସଂହିତଂ। ଅନତ୍ଥସଂହିତେ ସେତୁଘାତୋ ତଥାଗତାନଂ। ଦ୍ୱୀହାକାରେହି ବୁଦ୍ଧା ଭଗୱନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ଧମ୍ମଂ ୱା ଦେସେସ୍ସାମ, ସାୱକାନଂ ୱା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଥାକଥଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିତ୍ଥ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିତ୍ଥା’’ତି।
ଇଧ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିମ୍ହା। ତେସଂ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଅମ୍ହାକଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମେୟ୍ୟାମା’’ତି। ତେସଂ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଅମ୍ହାକଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ନେୱ ଆଲପେୟ୍ୟାମ ନ ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟାମ – ୟୋ ପଠମଂ ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମେୟ୍ୟ ସୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେୟ୍ୟ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପେୟ୍ୟ, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ୟୋ ପଚ୍ଛା ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମେୟ୍ୟ, ସଚସ୍ସ ଭୁତ୍ତାୱସେସୋ , ସଚେ ଆକଙ୍ଖେୟ୍ୟ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ନୋ ଚେ ଆକଙ୍ଖେୟ୍ୟ ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟ, ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେୟ୍ୟ; ସୋ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେୟ୍ୟ , ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେୟ୍ୟ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ପଟିସାମେୟ୍ୟ, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ସମ୍ମଜ୍ଜେୟ୍ୟ; ୟୋ ପସ୍ସେୟ୍ୟ ପାନୀୟଘଟଂ ୱା ପରିଭୋଜନୀୟଘଟଂ ୱା ୱଚ୍ଚଘଟଂ ୱା ରିତ୍ତଂ ତୁଚ୍ଛଂ ସୋ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ସଚସ୍ସ ହୋତି ଅୱିସୟ୍ହଂ, ହତ୍ଥୱିକାରେନ ଦୁତିୟଂ ଆମନ୍ତେତ୍ୱା ହତ୍ଥୱିଲଙ୍ଘକେନ ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାଚଂ ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ – ଏୱଂ ଖୋ ମୟଂ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ନେୱ ଆଲପିମ୍ହା ନ ସଲ୍ଲୱିମ୍ହା। ୟୋ ପଠମଂ ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି ସୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି। ୟୋ ପଚ୍ଛା ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି, ସଚେ ହୋତି ଭୁତ୍ତାୱସେସୋ, ସଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଭୁଞ୍ଜତି, ନୋ ଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେତି, ସୋ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରତି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ପଟିସାମେତି, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ୟୋ ପସ୍ସତି ପାନୀୟଘଟଂ ୱା ପରିଭୋଜନୀୟଘଟଂ ୱା ୱଚ୍ଚଘଟଂ ୱା ରିତ୍ତଂ ତୁଚ୍ଛଂ ସୋ ଉପଟ୍ଠାପେତି। ସଚସ୍ସ ହୋତି ଅୱିସୟ୍ହଂ, ହତ୍ଥୱିକାରେନ ଦୁତିୟଂ ଆମନ୍ତେତ୍ୱା ହତ୍ଥୱିଲଙ୍ଘକେନ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାଚଂ ଭିନ୍ଦତି। ଏୱଂ ଖୋ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିମ୍ହା, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିମ୍ହାତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅଫାସୁଞ୍ଞେୱ [ଅଫାସୁକଞ୍ଞେୱ (ସୀ॰)] କିରମେ [କିରିମେ (କ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ୱୁଟ୍ଠା [ୱୁତ୍ଥା (କ॰)] ସମାନା ଫାସୁମ୍ହା [ଫାସୁକମ୍ହା (ସୀ॰)] ୱୁଟ୍ଠାତି ପଟିଜାନନ୍ତି। ପସୁସଂୱାସଞ୍ଞେୱ କିରମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ୱୁଟ୍ଠା ସମାନା ଫାସୁମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠାତି ପଟିଜାନନ୍ତି। ଏଳକସଂୱାସଞ୍ଞେୱ କିରମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ୱୁଟ୍ଠା ସମାନା ଫାସୁମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠାତି ପଟିଜାନନ୍ତି। ସପତ୍ତସଂୱାସଞ୍ଞେୱ କିରମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ୱୁଟ୍ଠା ସମାନା ଫାସୁମ୍ହା ୱୁଟ୍ଠାତି ପଟିଜାନନ୍ତି। କଥଞ୍ହି ନାମିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ମୂଗବ୍ବତଂ ତିତ୍ଥିୟସମାଦାନଂ ସମାଦିୟିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୂଗବ୍ବତଂ ତିତ୍ଥିୟସମାଦାନଂ ସମାଦିୟିତବ୍ବଂ। ୟୋ ସମାଦିୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ତୀହି ଠାନେହି ପୱାରେତୁଂ – ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ସା ୱୋ ଭୱିସ୍ସତି ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞାନୁଲୋମତା ଆପତ୍ତିୱୁଟ୍ଠାନତା ୱିନୟପୁରେକ୍ଖାରତା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରେତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୨୧୦ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅଜ୍ଜ ପୱାରଣା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ସଙ୍ଘଂ, ଆୱୁସୋ, ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ତତିୟମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ସଙ୍ଘଂ, ଭନ୍ତେ, ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
୨୧୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେସୁ ପୱାରୟମାନେସୁ ଆସନେସୁ ଅଚ୍ଛନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେସୁ ପୱାରୟମାନେସୁ ଆସନେସୁ ଅଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେସୁ ପୱାରୟମାନେସୁ ଆସନେସୁ ଅଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଥେରେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେସୁ ପୱାରୟମାନେସୁ ଆସନେସୁ ଅଚ୍ଛିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ, ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେସୁ ପୱାରୟମାନେସୁ ଆସନେସୁ ଅଚ୍ଛିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବେହେୱ ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନେହି ପୱାରେତୁ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଥେରୋ ଜରାଦୁବ୍ବଲୋ ୟାୱ ସବ୍ବେ ପୱାରେନ୍ତୀତି [ୟାୱ ସବ୍ବେ ପୱାରେନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସିନ୍ନୋ ଆଗମୟମାନୋ ମୁଚ୍ଛିତୋ ପପତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦମନ୍ତରା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତୁଂ ୟାୱ ପୱାରେତି, ପୱାରେତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତୁନ୍ତି।
ଅଫାସୁକୱିହାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୨୧. ପୱାରଣାଭେଦା
୨୧୨ . ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ପୱାରଣା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଦ୍ୱେମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣା – ଚାତୁଦ୍ଦସିକା ଚ ପନ୍ନରସିକା ଚ। ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ପୱାରଣାତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କତି ନୁ ଖୋ ପୱାରଣକମ୍ମାନୀ’’ତି? [ପୱାରଣାକମ୍ମାନୀତି (ସ୍ୟା॰)] ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଚତ୍ତାରିମାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣକମ୍ମାନି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ, ଏୱରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ଏୱରୂପଞ୍ଚ ମୟା ପୱାରଣକମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ ପୱାରଣକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗନ୍ତି, ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବନ୍ତି।
ପୱାରଣାଭେଦା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୨. ପୱାରଣାଦାନାନୁଜାନନା
୨୧୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ନିପତଥ, ଭିକ୍ଖୱେ। ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେସ୍ସତୀ’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ , ସୋ ଅନାଗତୋ’’ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପୱାରଣଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା – ତେନ ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ପୱାରଣଂ ଦମ୍ମି, ପୱାରଣଂ ମେ ହର, ପୱାରଣଂ ମେ ଆରୋଚେହି, ମମତ୍ଥାୟ ପୱାରେହୀ’’ତି କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଦିନ୍ନା ହୋତି ପୱାରଣା; ନ କାୟେନ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ କାୟେନ ୱାଚାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି ପୱାରଣା। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଞ୍ଚେନ ୱା ପୀଠେନ ୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆନେତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ମୟଂ ଗିଲାନଂ ଠାନା ଚାୱେସ୍ସାମ, ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଂକିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୋ ଭିକ୍ଖୁ ଠାନା ଚାୱେତବ୍ବୋ। ସଙ୍ଘେନ ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ପୱାରଣହାରକୋ [ପୱାରଣାହାରକୋ (ସ୍ୟା॰)] ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ତତ୍ଥେୱ ପକ୍କମତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବା ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ତତ୍ଥେୱ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… କାଲଂକରୋତି… ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି… ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି… ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି… ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି … ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଦାତବ୍ବା ପୱାରଣା।
ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ପକ୍କମତି, ଅନାହଟା ହୋତି ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… କାଲଂକରୋତି… ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି… ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି… ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି… ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅନାହଟା ହୋତି ପୱାରଣା।
ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ପକ୍କମତି, ଆହଟା ହୋତି ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ୱିବ୍ଭମତି…ପେ॰… କାଲଂକରୋତି… ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି… ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି… ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି… ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି… ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ଆହଟା ହୋତି ପୱାରଣା।
ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସୁତ୍ତୋ ନାରୋଚେତି, ଆହଟା ହୋତି ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକସ୍ସ ଅନାପତ୍ତି । ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ପମତ୍ତୋ ନାରୋଚେତି…ପେ॰… ସମାପନ୍ନୋ ନାରୋଚେତି, ଆହଟା ହୋତି ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକସ୍ସ ଅନାପତ୍ତି।
ପୱାରଣହାରକୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଦିନ୍ନାୟ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘପ୍ପତ୍ତୋ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ନାରୋଚେତି, ଆହଟା ହୋତି ପୱାରଣା। ପୱାରଣହାରକସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ପୱାରଣଂ ଦେନ୍ତେନ ଛନ୍ଦମ୍ପି ଦାତୁଂ, ସନ୍ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ କରଣୀୟନ୍ତି।
ପୱାରଣାଦାନାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୩. ଞାତକାଦିଗ୍ଗହଣକଥା
୨୧୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଞାତକା ଗଣ୍ହିଂସୁ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଞାତକା ଗଣ୍ହନ୍ତି। ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ମୁଞ୍ଚଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ମୁହୁତ୍ତଂ ଏକମନ୍ତଂ ହୋଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରଣଂ ଦେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଞାତକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ନିସ୍ସୀମଂ ନେଥ, ୟାୱ ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ରାଜାନୋ ଗଣ୍ହନ୍ତି…ପେ॰… ଚୋରା ଗଣ୍ହନ୍ତି … ଧୁତ୍ତା ଗଣ୍ହନ୍ତି… ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଗଣ୍ହନ୍ତି। ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ମୁଞ୍ଚଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରେତୀ’’ତି । ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ମୁହୁତ୍ତଂ ଏକମନ୍ତଂ ହୋଥ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରଣଂ ଦେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ତେ ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଇଙ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ମୁହୁତ୍ତଂ ନିସ୍ସୀମଂ ନେଥ, ୟାୱ ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ନ ତ୍ୱେୱ ୱଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଞାତକାଦିଗ୍ଗହଣକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୪. ସଙ୍ଘପୱାରଣାଦିପ୍ପଭେଦା
୨୧୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ପଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ପଞ୍ଚ ଜନା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତୁନ୍ତି।
୨୧୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତୁନ୍ତି। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ଚତ୍ତାରୋ ଜନା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୁନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରେତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଞାପେତବ୍ବା –
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ। ଅଜ୍ଜ ପୱାରଣା। ୟଦାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ମୟଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି।
ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତୁଂ, ଚତୁନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ତୟୋ ଜନା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଣ୍ଣଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରେତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଞାପେତବ୍ବା –
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତା। ଅଜ୍ଜ ପୱାରଣା। ୟଦାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ମୟଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି।
ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦନ୍ତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ।
୨୧୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତୁଂ, ଚତୁନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ, ତିଣ୍ଣଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ଦ୍ୱେ ଜନା। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରେତବ୍ବଂ। ଥେରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନୱୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
ନୱକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଥେରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମି। ଦୁତିୟମ୍ପି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପୱାରେମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା। ୱଦତୁ ମଂ ଆୟସ୍ମା ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟ। ପସ୍ସନ୍ତୋ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
୨୧୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହରତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତୁଂ, ଚତୁନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ, ତିଣ୍ଣଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ, ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତୁଂ। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକକୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିହରତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ୟତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିକ୍କମନ୍ତି ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟ ୱା ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା, ସୋ ଦେସୋ ସମ୍ମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ପଦୀପଂ କତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ତେହି ସଦ୍ଧିଂ ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନୋ ଚେ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ‘ଅଜ୍ଜ ମେ ପୱାରଣା’ତି ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବଂ। ନୋ ଚେ ଅଧିଟ୍ଠେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ତତ୍ର , ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ପଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଆହରିତ୍ୱା
ଚତୂହି ସଙ୍ଘେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଆହରିତ୍ୱା ତୀହି ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଆହରିତ୍ୱା ଦ୍ୱୀହି ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରେୟ୍ୟୁଂ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହରନ୍ତି, ନ ଏକସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଆହରିତ୍ୱା ଏକେନ ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବଂ। ଅଧିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ଚେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ସଙ୍ଘପୱାରଣାଦିପ୍ପଭେଦା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୫. ଆପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି
୨୧୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସାପତ୍ତିକେନ ପୱାରେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ [ଆରୋଚେସି (କ॰)] ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’ତି। ତେନ ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ପସ୍ସସୀ’’ତି। ଆମ ପସ୍ସାମୀତି। ଆୟତିଂ ସଂୱରେୟ୍ୟାସୀତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ; ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସାମି ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋତି।
ଆପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୬. ଆପତ୍ତିଆୱିକରଣୱିଧି
୨୨୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରୟମାନୋ ଆପତ୍ତିଂ ସରତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସାପତ୍ତିକେନ ପୱାରେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରୟମାନୋ ଆପତ୍ତିଂ ସରତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ସାମନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ଇତୋ ୱୁଟ୍ଠହିତ୍ୱା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରୟମାନୋ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ତେନ, ଭିକ୍ଖୱେ,
ଭିକ୍ଖୁନା ସାମନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ; ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସାମି ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋତି।
ଆପତ୍ତି ଆୱିକରଣୱିଧି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୨୭. ସଭାଗାପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି
୨୨୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା, ନ ସଭାଗା ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା’ତି। ଅୟଞ୍ଚ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାମନ୍ତା ଆୱାସା ସଜ୍ଜୁକଂ ପାହେତବ୍ବୋ – ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛ, ମୟଂ ତେ ସନ୍ତିକେ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସାମାତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ୟଦା ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସୁଦ୍ଧଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ପସ୍ସିସ୍ସତି ତଦା ତସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସତୀ’’ତି ୱତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ; ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ହୋତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ସଭାଗାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ। ୟଦା ନିବ୍ବେମତିକୋ ଭୱିସ୍ସତି ତଦା ତଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକରିସ୍ସତୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ପୱାରେତବ୍ବଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ପୱାରଣାୟ ଅନ୍ତରାୟୋ କାତବ୍ବୋତି।
ସଭାଗାପତ୍ତିପଟିକମ୍ମୱିଧି ନିଟ୍ଠିତା।
ପଠମଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୨୮. ଅନାପତ୍ତିପନ୍ନରସକଂ
୨୨୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତିଂସୁ, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନିଂସୁ ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେସୁଂ। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛିଂସୁ ବହୁତରା। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଅନାପତ୍ତି।
ଅନାପତ୍ତିପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୨୯. ୱଗ୍ଗାୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀପନ୍ନରସକଂ
୨୨୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ଧମ୍ମସଞ୍ଞିନୋ ୱିନୟସଞ୍ଞିନୋ ୱଗ୍ଗା ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞିନୋ ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ,…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା…ପେ॰… ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ୱଗ୍ଗାୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୦. ୱେମତିକପନ୍ନରସକଂ
୨୨୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି ୱେମତିକା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି ୱେମତିକା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି ୱେମତିକା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି ୱେମତିକା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା…ପେ॰… ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ୱେମତିକପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୧. କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତପନ୍ନରସକଂ
୨୨୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି [ଅୱସେସେହି ତେସଂ ସନ୍ତିକେ (କ॰)] ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘କପ୍ପତେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରେତୁଂ, ନାମ୍ହାକଂ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ,…ପେ॰… ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ…ପେ॰… ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା…ପେ॰… ସମସମା…ପେ॰… ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
କୁକ୍କୁଚ୍ଚପକତପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୨. ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରପନ୍ନରସକଂ
୨୨୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା । ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ , କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ଅୱସେସେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା, ତେହି ଭିକ୍ଖୱେ ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ, ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ଏକଚ୍ଚାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହୁତରା। ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୁନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ସମସମା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା
ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଗତା’’ତି। ତେ ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ତେହି ପୱାରିତମତ୍ତେ, ସବ୍ବାୟ ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ, ଅଥଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଥୋକତରା। ପୱାରିତା ସୁପ୍ପୱାରିତା, ତେସଂ ସନ୍ତିକେ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ପୱାରିତାନଂ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ପଞ୍ଚୱୀସତ୍ତିକା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୩୩. ସୀମୋତ୍ତନ୍ତିକପେୟ୍ୟାଲଂ
୨୨୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତନ୍ତି, ପଞ୍ଚ ୱା ଅତିରେକା ୱା। ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ତେ ନ ଜାନନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତା’’ତି…ପେ॰… ତେ ନ ପସ୍ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତେ…ପେ॰… ତେ ନ ପସ୍ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତେ…ପେ॰… ତେ ନ ସୁଣନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କମନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ତେ ନ ସୁଣନ୍ତି ‘‘ଅଞ୍ଞେ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଂ ଓକ୍କନ୍ତା’’ତି…ପେ॰…।
ଆୱାସିକେନ ଆୱାସିକା ଏକସତପଞ୍ଚସତ୍ତତି ତିକନୟତୋ, ଆୱାସିକେନ ଆଗନ୍ତୁକା, ଆଗନ୍ତୁକେନ ଆୱାସିକା, ଆଗନ୍ତୁକେନ ଆଗନ୍ତୁକା, ପେୟ୍ୟାଲମୁଖେନ ସତ୍ତ ତିକସତାନି ହୋନ୍ତି।
ସୀମୋକ୍କନ୍ତିକପେୟ୍ୟାଲଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୪. ଦିୱସନାନତ୍ତଂ
୨୨୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚାତୁଦ୍ଦସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ପନ୍ନରସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପନ୍ନରସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଚାତୁଦ୍ଦସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଅନୁୱତ୍ତିତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଟିପଦୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ପନ୍ନରସୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ; ଆଗନ୍ତୁକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ; ଆଗନ୍ତୁକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ । ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆୱାସିକେହି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା, ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପନ୍ନରସୋ ହୋତି, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ପାଟିପଦୋ। ସଚେ ଆୱାସିକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା, ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମସମା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ସାମଗ୍ଗୀ ୱା ଦାତବ୍ବା, ନିସ୍ସୀମଂ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଗନ୍ତୁକା ବହୁତରା ହୋନ୍ତି, ଆଗନ୍ତୁକେହି ଆୱାସିକାନଂ ନାକାମା ଦାତବ୍ବା ସାମଗ୍ଗୀ; ଆୱାସିକେହି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ଦିୱସନାନତ୍ତଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୫. ଲିଙ୍ଗାଦିଦସ୍ସନଂ
୨୨୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆୱାସିକାକାରଂ, ଆୱାସିକଲିଙ୍ଗଂ, ଆୱାସିକନିମିତ୍ତଂ, ଆୱାସିକୁଦ୍ଦେସଂ, ସୁପ୍ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ମଞ୍ଚପୀଠଂ ଭିସିବିବ୍ବୋହନଂ, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ସପଟ୍ଠିତଂ, ପରିୱେଣଂ ସୁସମ୍ମଟ୍ଠଂ; ପସ୍ସିତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ, ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି, ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰… ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି, ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ସୁଣନ୍ତି ଆୱାସିକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆୱାସିକାକାରଂ, ଆୱାସିକଲିଙ୍ଗଂ, ଆୱାସିକନିମିତ୍ତଂ, ଆୱାସିକୁଦ୍ଦେସଂ, ଚଙ୍କମନ୍ତାନଂ ପଦସଦ୍ଦଂ, ସଜ୍ଝାୟସଦ୍ଦଂ, ଉକ୍କାସିତସଦ୍ଦଂ, ଖିପିତସଦ୍ଦଂ; ସୁତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ, ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି, ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି, ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ‘‘ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକାକାରଂ, ଆଗନ୍ତୁକଲିଙ୍ଗଂ, ଆଗନ୍ତୁକନିମିତ୍ତଂ, ଆଗନ୍ତୁକୁଦ୍ଦେସଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ପତ୍ତଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ଚୀୱରଂ, ଅଞ୍ଞାତକଂ ନିସୀଦନଂ, ପାଦାନଂ ଧୋତଂ, ଉଦକନିସ୍ସେକଂ; ପସ୍ସିତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ, ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି, ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି, ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା – ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ସୁଣନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକାକାରଂ,
ଆଗନ୍ତୁକଲିଙ୍ଗଂ, ଆଗନ୍ତୁକନିମିତ୍ତଂ, ଆଗନ୍ତୁକୁଦ୍ଦେସଂ, ଆଗଚ୍ଛନ୍ତାନଂ ପଦସଦ୍ଦଂ, ଉପାହନପପ୍ଫୋଟନସଦ୍ଦଂ, ଉକ୍କାସିତସଦ୍ଦଂ, ଖିପିତସଦ୍ଦଂ; ସୁତ୍ୱା ୱେମତିକା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଅତ୍ଥି ନୁ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ, ନତ୍ଥି ନୁ ଖୋ’’ତି। ତେ ୱେମତିକା ନ ୱିଚିନନ୍ତି, ଅୱିଚିନିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ନ ପସ୍ସନ୍ତି, ଅପସ୍ସିତ୍ୱା ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ୱେମତିକା ୱିଚିନନ୍ତି, ୱିଚିନିତ୍ୱା ପସ୍ସନ୍ତି, ପସ୍ସିତ୍ୱା – ନସ୍ସନ୍ତେତେ, ୱିନସ୍ସନ୍ତେତେ, କୋ ତେହି ଅତ୍ଥୋତି – ଭେଦପୁରେକ୍ଖାରା ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।
ଲିଙ୍ଗାଦିଦସ୍ସନଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୩୬. ନାନାସଂୱାସକାଦୀହି ପୱାରଣା
୨୩୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକେ। ତେ ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି, ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି, ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି, ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆୱାସିକେ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକେ। ତେ ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି, ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି, ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି, ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକେ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକେ। ତେ ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି, ସମାନସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି, ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ନାଭିୱିତରନ୍ତି, ଅନଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସନ୍ତି ଆଗନ୍ତୁକେ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକେ। ତେ ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭନ୍ତି, ନାନାସଂୱାସକଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି, ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ପାଟେକ୍କଂ ପୱାରେନ୍ତି। ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତେ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅଭିୱିତରନ୍ତି, ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ଏକତୋ ପୱାରେନ୍ତି। ଅନାପତ୍ତି।
ନାନାସଂୱାସକାଦୀହି ପୱାରଣା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୩୭. ନ ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ
୨୩୧ . ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା
ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ନାନାସଂୱାସକା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରାୟା।
ନ ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୩୮. ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ
୨୩୨ . ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ , ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି। ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଅନାୱାସା ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଭିକ୍ଖୁକା ଆୱାସା ୱା ଅନାୱାସା ୱା ସଭିକ୍ଖୁକୋ
ଆୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଅନାୱାସୋ…ପେ॰… ସଭିକ୍ଖୁକୋ ଆୱାସୋ ୱା ଅନାୱାସୋ ୱା, ୟତ୍ଥସ୍ସୁ ଭିକ୍ଖୂ ସମାନସଂୱାସକା, ୟଂ ଜଞ୍ଞା ‘‘ସକ୍କୋମି ଅଜ୍ଜେୱ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି।
ଗନ୍ତବ୍ବୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୩୯. ୱଜ୍ଜନୀୟପୁଗ୍ଗଲସନ୍ଦସ୍ସନା
୨୩୩ . ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖମାନାୟ…ପେ॰… ନ ସାମଣେରସ୍ସ…ପେ॰… ନ ସାମଣେରିୟା…ପେ॰… ନ ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ ।
ନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ। ନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ।
ନ ପଣ୍ଡକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତସ୍ସ…ପେ॰… ନ ମାତୁଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ପିତୁଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଅରହନ୍ତଘାତକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକସ୍ସ …ପେ॰… ନ ସଙ୍ଘଭେଦକସ୍ସ…ପେ॰… ନ ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକସ୍ସ …ପେ॰… ନ ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକସ୍ସ ନିସିନ୍ନପରିସାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାରିୱାସିକପୱାରଣାଦାନେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପୱାରଣାୟ ପୱାରେତବ୍ବଂ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟାତି।
ୱଜ୍ଜନୀୟପୁଗ୍ଗଲସନ୍ଦସ୍ସନା ନିଟ୍ଠିତା।
ଦୁତିୟଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୪୦. ଦ୍ୱେୱାଚିକାଦିପୱାରଣା
୨୩୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସୱରଭୟଂ ଅହୋସି। ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ ପୱାରେତୁନ୍ତି।
ବାଳ୍ହତରଂ ସୱରଭୟଂ ଅହୋସି। ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ ପୱାରେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକୱାଚିକଂ ପୱାରେତୁନ୍ତି।
ବାଳ୍ହତରଂ ସୱରଭୟଂ ଅହୋସି। ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଏକୱାଚିକଂ ପୱାରେତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମାନୱସ୍ସିକଂ ପୱାରେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ମନୁସ୍ସେହି ଦାନଂ ଦେନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମନୁସ୍ସେହି ଦାନଂ ଦେନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ରତ୍ତି ୱିଭାୟିସ୍ସତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ମନୁସ୍ସେହି ଦାନଂ ଦେନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା ହୋତି। ତତ୍ର ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ମନୁସ୍ସେହି ଦାନଂ ଦେନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ରତ୍ତି ୱିଭାୟିସ୍ସତୀ’’ତି, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ମନୁସ୍ସେହି ଦାନଂ ଦେନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ରତ୍ତି ୱିଭାୟିସ୍ସତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ, ଏକୱାଚିକଂ, ସମାନୱସ୍ସିକଂ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୂହି ଧମ୍ମଂ ଭଣନ୍ତେହି…ପେ॰… ସୁତ୍ତନ୍ତିକେହି ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ସଙ୍ଗାୟନ୍ତେହି… ୱିନୟଧରେହି ୱିନୟଂ ୱିନିଚ୍ଛିନନ୍ତେହି… ଧମ୍ମକଥିକେହି ଧମ୍ମଂ ସାକଚ୍ଛନ୍ତେହି… ଭିକ୍ଖୂହି କଲହଂ କରୋନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା ହୋତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଭିକ୍ଖୂହି କଲହଂ କରୋନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ରତ୍ତି ୱିଭାୟିସ୍ସତୀ’’ତି, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଭିକ୍ଖୂହି କଲହଂ କରୋନ୍ତେହି ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ରତ୍ତି ଖେପିତା। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ରତ୍ତି ୱିଭାୟିସ୍ସତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ, ଏକୱାଚିକଂ, ସମାନୱସ୍ସିକଂ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି , ପରିତ୍ତଞ୍ଚ ଅନୋୱସ୍ସିକଂ [ଅନୋୱସ୍ସକଂ (କ॰)] ହୋତି, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ, ପରିତ୍ତଞ୍ଚ ଅନୋୱସ୍ସିକଂ, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ମେଘୋ ପୱସ୍ସିସ୍ସତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି, ପରିତ୍ତଞ୍ଚ ଅନୋୱସ୍ସିକଂ ହୋତି, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ ହୋତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ, ପରିତ୍ତଞ୍ଚ ଅନୋୱସ୍ସିକଂ, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ମେଘୋ ପୱସ୍ସିସ୍ସତୀ’’ତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ମହାଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ, ପରିତ୍ତଞ୍ଚ ଅନୋୱସ୍ସିକଂ, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ମେଘୋ ପୱସ୍ସିସ୍ସତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ, ଏକୱାଚିକଂ, ସମାନୱସ୍ସିକଂ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ରାଜନ୍ତରାୟୋ ହୋତି…ପେ॰… ଚୋରନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ଅଗ୍ୟନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ଉଦକନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ମନୁସ୍ସନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ଅମନୁସ୍ସନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ୱାଳନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ସରୀସପନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ଜୀୱିତନ୍ତରାୟୋ ହୋତି… ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋ ହୋତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋ । ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋ। ସଚେ ସଙ୍ଘୋ ତେୱାଚିକଂ ପୱାରେସ୍ସତି, ଅପ୍ପୱାରିତୋୱ ସଙ୍ଘୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଅଥାୟଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟୋ ଭୱିସ୍ସତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଦ୍ୱେୱାଚିକଂ, ଏକୱାଚିକଂ, ସମାନୱସ୍ସିକଂ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଦ୍ୱେୱାଚିକାଦିପୱାରଣା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୪୧. ପୱାରଣାଠପନଂ
୨୩୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସାପତ୍ତିକା ପୱାରେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାପତ୍ତିକେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋ ସାପତ୍ତିକୋ ପୱାରେତି, ତସ୍ସ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ଆପତ୍ତିୟା ଚୋଦେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଓକାସଂ କାରାପିୟମାନା ନ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ଓକାସଂ କାତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଓକାସଂ ଅକରୋନ୍ତସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଠପେତବ୍ବା। ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଚାତୁଦ୍ଦସେ ୱା ପନ୍ନରସେ ୱା ତସ୍ମିଂ ପୁଗ୍ଗଲେ ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଉଦାହରିତବ୍ବଂ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ସାପତ୍ତିକୋ । ତସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେମି। ନ ତସ୍ମିଂ ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେ ପୱାରେତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ପୁରମ୍ହାକଂ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରଣଂ ଠପେନ୍ତୀତି – ପଟିକଚ୍ଚେୱ ସୁଦ୍ଧାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନାପତ୍ତିକାନଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ପୱାରଣଂ ଠପେନ୍ତି, ପୱାରିତାନମ୍ପି ପୱାରଣଂ ଠପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁଦ୍ଧାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନାପତ୍ତିକାନଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ପୱାରଣା ଠପେତବ୍ବା। ୟୋ ଠପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରିତାନମ୍ପି ପୱାରଣା ଠପେତବ୍ବା। ୟୋ ଠପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।
୨୩୬ . ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା, ଏୱଂ ଅଟ୍ଠପିତା। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା? ତେୱାଚିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ଭାସିତାୟ ଲପିତାୟ ପରିୟୋସିତାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଅଟ୍ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା। ଦ୍ୱେୱାଚିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ,… ଏକୱାଚିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ,… ସମାନୱସ୍ସିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ଭାସିତାୟ ଲପିତାୟ ପରିୟୋସିତାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେତି , ଅଟ୍ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା।
କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା? ତେୱାଚିକାୟ, ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ଭାସିତାୟ ଲପିତାୟ ଅପରିୟୋସିତାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା। ଦ୍ୱେୱାଚିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ,… ଏକୱାଚିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ,… ସମାନୱସ୍ସିକାୟ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ଭାସିତାୟ ଲପିତାୟ ଅପରିୟୋସିତାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଠପିତା ହୋତି ପୱାରଣା।
୨୩୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି। ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି, ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅପରିସୁଦ୍ଧକାୟସମାଚାରୋ, ଅପରିସୁଦ୍ଧୱଚୀସମାଚାରୋ, ଅପରିସୁଦ୍ଧାଜୀୱୋ, ବାଲୋ, ଅବ୍ୟତ୍ତୋ, ନ ପଟିବଲୋ ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅନୁୟୋଗଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି, ‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ, ମା କଲହଂ, ମା ୱିଗ୍ଗହଂ, ମା ୱିୱାଦ’ନ୍ତି ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି। ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି, ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପରିସୁଦ୍ଧକାୟସମାଚାରୋ, ଅପରିସୁଦ୍ଧୱଚୀସମାଚାରୋ, ଅପରିସୁଦ୍ଧାଜୀୱୋ, ବାଲୋ, ଅବ୍ୟତ୍ତୋ, ନ ପଟିବଲୋ ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅନୁୟୋଗଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି, ‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ, ମା କଲହଂ, ମା ୱିଗ୍ଗହଂ, ମା ୱିୱାଦ’ନ୍ତି ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି। ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି, ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପରିସୁଦ୍ଧକାୟସମାଚାରୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୱଚୀସମାଚାରୋ, ଅପରିସୁଦ୍ଧାଜୀୱୋ, ବାଲୋ, ଅବ୍ୟତ୍ତୋ, ନ ପଟିବଲୋ ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅନୁୟୋଗଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି, ‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ, ମା କଲହଂ, ମା ୱିଗ୍ଗହଂ, ମା ୱିୱାଦ’ନ୍ତି ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି। ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି, ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପରିସୁଦ୍ଧକାୟସମାଚାରୋ , ପରିସୁଦ୍ଧୱଚୀସମାଚାରୋ, ପରିସୁଦ୍ଧାଜୀୱୋ, ବାଲୋ, ଅବ୍ୟତ୍ତୋ , ନ ପଟିବଲୋ ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅନୁୟୋଗଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି, ‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ, ମା କଲହଂ, ମା ୱିଗ୍ଗହଂ, ମା ୱିୱାଦ’ନ୍ତି ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି। ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି, ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପରିସୁଦ୍ଧକାୟସମାଚାରୋ, ପରିସୁଦ୍ଧୱଚୀସମାଚାରୋ, ପରିସୁଦ୍ଧାଜୀୱୋ, ପଣ୍ଡିତୋ, ବ୍ୟତ୍ତୋ, ପଟିବଲୋ ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅନୁୟୋଗଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ, ‘‘ୟଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେସି, କିମ୍ହି ନଂ ଠପେସି, ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେସି, ଆଚାରୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେସି, ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେସୀ’’ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେମି, ଆଚାରୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେମି, ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଠପେମୀ’’ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଜାନାସି ପନାୟସ୍ମା ସୀଲୱିପତ୍ତିଂ, ଜାନାସି ଆଚାରୱିପତ୍ତିଂ, ଜାନାସି ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ଜାନାମି ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ସୀଲୱିପତ୍ତିଂ, ଜାନାମି ଆଚାରୱିପତ୍ତିଂ, ଜାନାମି ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତି’’ନ୍ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘କତମା ପନାୱୁସୋ, ସୀଲୱିପତ୍ତି, କତମା ଆଚାରୱିପତ୍ତି, କତମା ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତୀ’’ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ଚତ୍ତାରି ପାରାଜିକାନି, ତେରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସା, ଅୟଂ ସୀଲୱିପତ୍ତି; ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ, ପାଚିତ୍ତିୟଂ, ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ଦୁକ୍କଟଂ, ଦୁବ୍ଭାସିତଂ, ଅୟଂ ଆଚାରୱିପତ୍ତି; ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି, ଅନ୍ତଗ୍ଗାହିକାଦିଟ୍ଠି, ଅୟଂ ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତୀ’’ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ , ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେସି, ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ଠପେସି, ସୁତେନ ୱା ଠପେସି, ପରିସଙ୍କାୟ ୱା ଠପେସୀ’’ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ଠପେମି, ସୁତେନ ୱା ଠପେମି, ପରିସଙ୍କାୟ ୱା ଠପେମୀ’’ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଦିଟ୍ଠେନ ପୱାରଣଂ ଠପେସି, କିଂ ତେ ଦିଟ୍ଠଂ, କିନ୍ତି ତେ ଦିଟ୍ଠଂ, କଦା ତେ ଦିଟ୍ଠଂ, କତ୍ଥ ତେ ଦିଟ୍ଠଂ, ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତୋ ଦିଟ୍ଠୋ, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତୋ ଦିଟ୍ଠୋ, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ… ପାଚିତ୍ତିୟଂ… ପାଟିଦେସନୀୟଂ… ଦୁକ୍କଟଂ… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତୋ ଦିଟ୍ଠୋ, କତ୍ଥ ଚ ତ୍ୱଂ ଅହୋସି, କତ୍ଥ ଚାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ଅହୋସି, କିଞ୍ଚ ତ୍ୱଂ କରୋସି, କିଞ୍ଚାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ କରୋତୀ’’ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ନ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଦିଟ୍ଠେନ ପୱାରଣଂ ଠପେମି, ଅପିଚ ସୁତେନ ପୱାରଣଂ ଠପେମୀ’’ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୁତେନ ପୱାରଣଂ ଠପେସି, କିଂ ତେ ସୁତଂ, କିନ୍ତି ତେ ସୁତଂ, କଦା ତେ ସୁତଂ, କତ୍ଥ ତେ ସୁତଂ, ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ସୁତଂ, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ସୁତଂ, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ… ପାଚିତ୍ତିୟଂ… ପାଟିଦେସନୀୟଂ… ଦୁକ୍କଟଂ… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ସୁତଂ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସୁତଂ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସୁତଂ, ସିକ୍ଖମାନାୟ ସୁତଂ, ସାମଣେରସ୍ସ ସୁତଂ, ସାମଣେରିୟା ସୁତଂ, ଉପାସକସ୍ସ ସୁତଂ, ଉପାସିକାୟ ସୁତଂ, ରାଜୂନଂ ସୁତଂ, ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ସୁତଂ, ତିତ୍ଥିୟାନଂ ସୁତଂ, ତିତ୍ଥିୟସାୱକାନଂ ସୁତ’’ନ୍ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ନ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୁତେନ ପୱାରଣଂ ଠପେମି , ଅପିଚ ପରିସଙ୍କାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେମୀ’’ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପରିସଙ୍କାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେସି, କିଂ ପରିସଙ୍କସି, କିନ୍ତି ପରିସଙ୍କସି, କଦା ପରିସଙ୍କସି, କତ୍ଥ ପରିସଙ୍କସି, ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପରିସଙ୍କସି, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପରିସଙ୍କସି, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ… ପାଚିତ୍ତିୟଂ… ପାଟିଦେସନୀୟଂ… ଦୁକ୍କଟଂ… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପରିସଙ୍କସି, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ସିକ୍ଖମାନାୟ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ସାମଣେରସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ସାମଣେରିୟା ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ଉପାସକସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ଉପାସିକାୟ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ରାଜୂନଂ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ତିତ୍ଥିୟାନଂ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସି, ତିତ୍ଥିୟସାୱକାନଂ ସୁତ୍ୱା ପରିସଙ୍କସୀ’’ତି? ସୋ ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ନ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପରିସଙ୍କାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେମି, ଅପି ଚ ଅହମ୍ପି ନ ଜାନାମି କେନ ପନାହଂ ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେମୀ’’ତି। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୋଦକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁୟୋଗେନ ୱିଞ୍ଞୂନଂ ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀନଂ ଚିତ୍ତଂ ନ ଆରାଧେତି, ଅନନୁୱାଦୋ ଚୁଦିତୋ ଭିକ୍ଖୂତି ଅଲଂ ୱଚନାୟ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୋଦକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁୟୋଗେନ ୱିଞ୍ଞୂନଂ ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀନଂ ଚିତ୍ତଂ ଆରାଧେତି, ସାନୁୱାଦୋ ଚୁଦିତୋ ଭିକ୍ଖୂତି ଅଲଂ ୱଚନାୟ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୋଦକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅମୂଲକେନ ପାରାଜିକେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସିତଂ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୋଦକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସିତଂ ପଟିଜାନାତି, ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୋଦକୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଅମୂଲକେନ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟେନ… ପାଚିତ୍ତିୟେନ… ପାଟିଦେସନୀୟେନ… ଦୁକ୍କଟେନ… ଦୁବ୍ଭାସିତେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସିତଂ ପଟିଜାନାତି, ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୁଦିତୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପଟିଜାନାତି, ନାସେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୁଦିତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୁଦିତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ… ପାଚିତ୍ତିୟଂ… ପାଟିଦେସନୀୟଂ… ଦୁକ୍କଟଂ… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋତି ପଟିଜାନାତି, ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ପୱାରଣାଠପନଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୪୨. ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟୱତ୍ଥୁକାଦି
୨୩୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘାଦିସେସଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ, ତେହି ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକମନ୍ତଂ ଅପନେତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ସୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ସାସ୍ସ ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପାଚିତ୍ତିୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପାଟିଦେସନୀୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁକ୍କଟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ, ତେହି ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକମନ୍ତଂ ଅପନେତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ସୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ସାସ୍ସ ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି…ପେ॰… ପାଟିଦେସନୀୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି… ଦୁକ୍କଟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘାଦିସେସଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ, ତେହି ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକମନ୍ତଂ ଅପନେତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ସୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ସାସ୍ସ ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ ହୋତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି…ପେ॰… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପାଚିତ୍ତିୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପାଟିଦେସନୀୟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି… ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁକ୍କଟଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭାସିତଦିଟ୍ଠିନୋ, ତେହି ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକମନ୍ତଂ ଅପନେତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ସୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ସାସ୍ସ ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକତା। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି।
ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟୱତ୍ଥୁକାଦି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୪୩. ୱତ୍ଥୁଠପନାଦି
୨୩୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଉଦାହରେୟ୍ୟ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଞାୟତି, ନ ପୁଗ୍ଗଲୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ୱତ୍ଥୁଂ ଠପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଭଗୱତା ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ୱିସୁଦ୍ଧାନଂ ପୱାରଣା ପଞ୍ଞତ୍ତା। ସଚେ ୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଞାୟତି, ନ ପୁଗ୍ଗଲୋ, ଇଦାନେୱ ନଂ ୱଦେହୀ’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଉଦାହରେୟ୍ୟ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ପୁଗ୍ଗଲୋ ପଞ୍ଞାୟତି, ନ ୱତ୍ଥୁ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ପୁଗ୍ଗଲଂ ଠପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଭଗୱତା ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସମଗ୍ଗାନଂ ପୱାରଣା ପଞ୍ଞତ୍ତା। ସଚେ ପୁଗ୍ଗଲୋ ପଞ୍ଞାୟତି, ନ ୱତ୍ଥୁ, ଇଦାନେୱ ନଂ ୱଦେହୀ’’ତି।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତଦହୁ ପୱାରଣାୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଉଦାହରେୟ୍ୟ – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ଚ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଚ ପଞ୍ଞାୟତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ୱତ୍ଥୁଞ୍ଚ ପୁଗ୍ଗଲଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘୋ ପୱାରେୟ୍ୟା’’ତି। ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଭଗୱତା ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ୱିସୁଦ୍ଧାନଞ୍ଚ ସମଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ପୱାରଣା ପଞ୍ଞତ୍ତା। ସଚେ ୱତ୍ଥୁ ଚ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ଇଦାନେୱ ନଂ ୱଦେହୀ’’ତି।
ପୁବ୍ବେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଚ୍ଛା ପୁଗ୍ଗଲୋ, କଲ୍ଲଂ ୱଚନାୟ। ପୁବ୍ବେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ପୁଗ୍ଗଲୋ ପଞ୍ଞାୟତି, ପଚ୍ଛା ୱତ୍ଥୁ, କଲ୍ଲଂ ୱଚନାୟ। ପୁବ୍ବେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୱାରଣାୟ ୱତ୍ଥୁ ଚ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଚ ପଞ୍ଞାୟତି, ତଂ ଚେ କତାୟ ପୱାରଣାୟ ଉକ୍କୋଟେତି, ଉକ୍କୋଟନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟନ୍ତି।
ୱତ୍ଥୁଠପନାଦି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୪୪. ଭଣ୍ଡନକାରକୱତ୍ଥୁ
୨୪୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତେସଂ ସାମନ୍ତା ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ – ମୟଂ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ପୱାରଣାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେସ୍ସାମାତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ କିର ସାମନ୍ତା ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ୱସ୍ସଂ ଉପଗତା – ମୟଂ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ପୱାରଣାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେସ୍ସାମା’’ତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ତେସଂ ସାମନ୍ତା ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି – ମୟଂ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ପୱାରଣାୟ ପୱାରଣଂ ଠପେସ୍ସାମାତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ଦ୍ୱେ ତୟୋ ଉପୋସଥେ ଚାତୁଦ୍ଦସିକେ କାତୁଂ – କଥଂ ମୟଂ ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ପଠମତରଂ ପୱାରେୟ୍ୟାମାତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ତଂ ଆୱାସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ଲହୁଂ ଲହୁଂ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ, ପୱାରେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ପୱାରିତା ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ; ୟଥାୟସ୍ମନ୍ତା ମଞ୍ଞନ୍ତି ତଥା କରୋନ୍ତୂ’’ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ଅସଂୱିହିତା ତଂ ଆୱାସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତବ୍ବଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବଂ, ପାନୀୟେନ ପରିପୁଚ୍ଛିତବ୍ବା; ତେସଂ ୱିକ୍ଖିତ୍ୱା [ୱିକ୍ଖିପାପେତ୍ୱା (ପଟିୱିସୋଧକାନଂ ମତି), ଆଚିକ୍ଖିତ୍ୱା (କ॰)] ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୱାରେତବ୍ବଂ, ପୱାରେତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ପୱାରିତା ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ; ୟଥାୟସ୍ମନ୍ତା ମଞ୍ଞନ୍ତି ତଥା କରୋନ୍ତୂ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେତଂ ଲଭେଥ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ଲଭେଥ, ଆୱାସିକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ବ୍ୟତ୍ତେନ ପଟିବଲେନ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଞାପେତବ୍ବା –
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ [ଆୟସ୍ମନ୍ତା (କ॰)] , ଆୱାସିକା। ୟଦାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟାମ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାମ , ଆଗମେ କାଳେ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟୁଂ – ‘‘ସାଧାୱୁସୋ, ଇଦାନେୱ ନୋ ପୱାରେଥା’’ତି, ତେ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅନିସ୍ସରା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରଣାୟ; ନ ତାୱ ମୟଂ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ତଂ କାଳଂ ଅନୁୱସେୟ୍ୟୁଂ, ଆୱାସିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ବ୍ୟତ୍ତେନ ପଟିବଲେନ ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଞାପେତବ୍ବା –
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ଆୱାସିକା। ୟଦାୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟାମ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାମ, ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟୁଂ – ‘‘ସାଧାୱୁସୋ, ଇଦାନେୱ ନୋ ପୱାରେୟ୍ୟାଥା’’ତି, ତେ ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅନିସ୍ସରା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ପୱାରଣାୟ, ନ ତାୱ ମୟଂ ପୱାରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ତମ୍ପି ଜୁଣ୍ହଂ ଅନୁୱସେୟ୍ୟୁଂ, ତେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ସବ୍ବେହେୱ ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ଅକାମା ପୱାରେତବ୍ବଂ।
ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଆୟସ୍ମା ଖୋ ଗିଲାନୋ। ଗିଲାନୋ ଚ ଅନନୁୟୋଗକ୍ଖମୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ଆଗମେହି, ଆୱୁସୋ, ୟାୱ ଅରୋଗୋ ହୋସି। ଅରୋଗୋ ଆକଙ୍ଖମାନୋ ଚୋଦେସ୍ସସୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଚୋଦେତି, ଅନାଦରିୟେ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଗିଲାନୋ ଗିଲାନସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ। ଗିଲାନୋ ଚ ଅନନୁୟୋଗକ୍ଖମୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ଆଗମେହି, ଆୱୁସୋ, ୟାୱାୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ଅରୋଗୋ ହୋତି। ଅରୋଗଂ ଆକଙ୍ଖମାନୋ ଚୋଦେସ୍ସସୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚେ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଚୋଦେତି, ଅନାଦରିୟେ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ଗିଲାନୋ ଗିଲାନସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଖୋ ଗିଲାନା। ଗିଲାନୋ ଚ ଅନନୁୟୋଗକ୍ଖମୋ ୱୁତ୍ତୋ ଭଗୱତା। ଆଗମେହି, ଆୱୁସୋ, ୟାୱ ଅରୋଗା ହୋଥ। ଅରୋଗୋ ଅରୋଗଂ ଆକଙ୍ଖମାନୋ ଚୋଦେସ୍ସସୀ’’ତି [ୟାୱ ଅରୋଗୋ ହୋତି, ଅରୋଗଂ ଆକଙ୍ଖମାନୋ ଚୋଦେସ୍ସସୀତି (କ॰)] । ଏୱଞ୍ଚେ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଚୋଦେତି, ଅନାଦରିୟେ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସ୍ସ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଉଭୋ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁୟୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ସମନୁଗାହିତ୍ୱା [ସମନୁଭାସିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବନ୍ତି।
ଭଣ୍ଡନକାରକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୪୫. ପୱାରଣାସଙ୍ଗହୋ
୨୪୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତେସଂ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଖୋ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇଦାନି ପୱାରେସ୍ସାମ , ସିୟାପି ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରେତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟୁଂ। ଏୱଂ ମୟଂ ଇମମ୍ହା ଫାସୁୱିହାରା ପରିବାହିରା ଭୱିସ୍ସାମ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି। ତେସଂ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ ହୋତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଖୋ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇଦାନି ପୱାରେସ୍ସାମ, ସିୟାପି ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରେତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟୁଂ। ଏୱଂ ମୟଂ ଇମମ୍ହା ଫାସୁୱିହାରା ପରିବାହିରା ଭୱିସ୍ସାମା’’ତି, ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରଣାସଙ୍ଗହଂ କାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାତବ୍ବୋ। ସବ୍ବେହେୱ ଏକଜ୍ଝଂ ସନ୍ନିପତିତବ୍ବଂ – ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅମ୍ହାକଂ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇଦାନି ପୱାରେସ୍ସାମ, ସିୟାପି ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରେତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟୁଂ। ଏୱଂ ମୟଂ ଇମମ୍ହା ଫାସୁୱିହାରା ପରିବାହିରା ଭୱିସ୍ସାମ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ପୱାରଣାସଙ୍ଗହଂ କରେୟ୍ୟ, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରେୟ୍ୟ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ, ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ପୱାରେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅମ୍ହାକଂ ସମଗ୍ଗାନଂ ସମ୍ମୋଦମାନାନଂ ଅୱିୱଦମାନାନଂ ୱିହରତଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଫାସୁୱିହାରୋ ଅଧିଗତୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇଦାନି ପୱାରେସ୍ସାମ, ସିୟାପି ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରେତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟୁଂ। ଏୱଂ ମୟଂ ଇମମ୍ହା ଫାସୁୱିହାରା ପରିବାହିରା ଭୱିସ୍ସାମ। ସଙ୍ଘୋ ପୱାରଣାସଙ୍ଗହଂ କରୋତି, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିସ୍ସତି, ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ପୱାରେସ୍ସତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ପୱାରଣାସଙ୍ଗହସ୍ସ କରଣଂ, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିସ୍ସତି, ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ପୱାରେସ୍ସତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘କତୋ ସଙ୍ଘେନ ପୱାରଣାସଙ୍ଗହୋ, ଇଦାନି ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସତି, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିସ୍ସତି, ଆଗମେ ଜୁଣ୍ହେ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ପୱାରେସ୍ସତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି କତେ ପୱାରଣାସଙ୍ଗହେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଆୱୁସୋ, ଜନପଦଚାରିକଂ ପକ୍କମିତୁଂ; ଅତ୍ଥି ମେ ଜନପଦେ କରଣୀୟ’’ନ୍ତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ସାଧାୱୁସୋ, ପୱାରେତ୍ୱା ଗଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ସୋ ଚେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପୱାରୟମାନୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅନିସ୍ସରୋ ଖୋ ମେ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ପୱାରଣାୟ, ନ ତାୱାହଂ ପୱାରେସ୍ସାମୀ’’ତି। ତସ୍ସ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରୟମାନସ୍ସ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଉଭୋ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁୟୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ସମନୁଗାହିତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତବ୍ବା। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଜନପଦେ ତଂ କରଣୀୟଂ ତୀରେତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ଅନ୍ତୋ କୋମୁଦିୟା ଚାତୁମାସିନିୟା ତଂ ଆୱାସଂ ଆଗଚ୍ଛତି, ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ସୋ ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅନିସ୍ସରୋ ଖୋ ମେ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ପୱାରଣାୟ; ପୱାରିତୋ ଅହ’’ନ୍ତି। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ପୱାରିୟମାନେ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୱାରଣଂ ଠପେତି, ଉଭୋ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁୟୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ସମନୁଗାହିତ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ କାରାପେତ୍ୱା ସଙ୍ଘେନ ପୱାରେତବ୍ବନ୍ତି।
ପୱାରଣାସଙ୍ଗହୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ପୱାରଣାକ୍ଖନ୍ଧକୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।
୧୪୬. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା କୋସଲେସୁ, ଅଗମୁଂ ସତ୍ଥୁ ଦସ୍ସନଂ।
ଅଫାସୁଂ ପସୁସଂୱାସଂ, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞାନୁଲୋମତା॥
ପୱାରେନ୍ତା ପଣାମଞ୍ଚ [ପୱାରେନ୍ତାସନେ ଦ୍ୱେ ଚ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , କମ୍ମଂ ଗିଲାନଞାତକା।
ରାଜା ଚୋରା ଚ ଧୁତ୍ତା ଚ, ଭିକ୍ଖୁପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ତଥା॥
ପଞ୍ଚ ଚତୁତୟୋ ଦ୍ୱେକୋ, ଆପନ୍ନୋ ୱେମତୀ ସରି।
ସବ୍ବୋ ସଙ୍ଘୋ ୱେମତିକୋ, ବହୂ ସମା ଚ ଥୋକିକା॥
ଆୱାସିକା ଚାତୁଦ୍ଦସ, ଲିଙ୍ଗସଂୱାସକା ଉଭୋ।
ଗନ୍ତବ୍ବଂ ନ ନିସିନ୍ନାୟ, ଛନ୍ଦଦାନେ ପୱାରଣା [ଛନ୍ଦଦାନପୱାରଣା (କ॰)] ॥
ସୱରେହି ଖେପିତା ମେଘୋ, ଅନ୍ତରା ଚ ପୱାରଣା।
ନ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ପୁରମ୍ହାକଂ, ଅଟ୍ଠପିତା ଚ ଭିକ୍ଖୁନୋ॥
କିମ୍ହି ୱାତି କତମଞ୍ଚ, ଦିଟ୍ଠେନ ସୁତସଙ୍କାୟ।
ଚୋଦକୋ ଚୁଦିତକୋ ଚ, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ୱତ୍ଥୁ ଭଣ୍ଡନଂ।
ପୱାରଣାସଙ୍ଗହୋ ଚ, ଅନିସ୍ସରୋ ପୱାରୟେତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ଛଚତ୍ତାରୀସାତି।
ପୱାରଣାକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୫. ଚମ୍ମକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୧୪୭. ସୋଣକୋଳିୱିସୱତ୍ଥୁ
୨୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଅସୀତିୟା ଗାମସହସ୍ସେସୁ ଇସ୍ସରିୟାଧିପଚ୍ଚଂ ରଜ୍ଜଂ କାରେତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚମ୍ପାୟଂ ସୋଣୋ ନାମ କୋଳିୱିସୋ [କୋଳିୱୀସୋ (ସୀ॰)] ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୋ ସୁଖୁମାଲୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ପାଦତଲେସୁ ଲୋମାନି ଜାତାନି ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ସୋଣସ୍ସ କୋଳିୱିସସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ଆଗଚ୍ଛତୁ ସୋଣୋ, ଇଚ୍ଛାମି ସୋଣସ୍ସ ଆଗତନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋଣସ୍ସ କୋଳିୱିସସ୍ସ ମାତାପିତରୋ ସୋଣଂ କୋଳିୱିସଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ରାଜା ତେ, ତାତ ସୋଣ, ପାଦେ ଦକ୍ଖିତୁକାମୋ। ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ସୋଣ, ୟେନ ରାଜା ତେନ ପାଦେ ଅଭିପ୍ପସାରେୟ୍ୟାସି। ରଞ୍ଞୋ ପୁରତୋ ପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦ। ନିସିନ୍ନସ୍ସ ତେ ରାଜା ପାଦେ ଦକ୍ଖିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋଣଂ କୋଳିୱିସଂ ସିୱିକାୟ ଆନେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ରଞ୍ଞୋ ପୁରତୋ ପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ସୋଣସ୍ସ କୋଳିୱିସସ୍ସ ପାଦତଲେସୁ ଲୋମାନି ଜାତାନି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମିକେ ଅତ୍ଥେ ଅନୁସାସିତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସି – ‘‘ତୁମ୍ହେ ଖ୍ୱତ୍ଥ, ଭଣେ, ମୟା ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମିକେ ଅତ୍ଥେ ଅନୁସାସିତା; ଗଚ୍ଛଥ, ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସଥ; ସୋ ନୋ ଭଗୱା ସମ୍ପରାୟିକେ ଅତ୍ଥେ ଅନୁସାସିସ୍ସତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ୟେନ ଗିଜ୍ଝକୂଟୋ ପବ୍ବତୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ଭଗୱତୋ ଉପଟ୍ଠାକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ୟେନାୟସ୍ମା ସାଗତୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇମାନି, ଭନ୍ତେ, ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ଇଧୂପସଙ୍କନ୍ତାନି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ; ସାଧୁ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଲଭେୟ୍ୟାମ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ମୁହୁତ୍ତଂ ଇଧେୱ ତାୱ ହୋଥ, ୟାୱାହଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପଟିୱେଦେମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ତେସଂ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସାନଂ ପୁରତୋ ପେକ୍ଖମାନାନଂ ପାଟିକାୟ ନିମୁଜ୍ଜିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ ଉମ୍ମୁଜ୍ଜିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇମାନି, ଭନ୍ତେ, ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ଇଧୂପସଙ୍କନ୍ତାନି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ; ୟସ୍ସ ଦାନି, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା କାଲଂ ମଞ୍ଞତୀ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସାଗତ, ୱିହାରପଚ୍ଛାୟାୟଂ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପୀଠଂ ଗହେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ ନିମୁଜ୍ଜିତ୍ୱା ତେସଂ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସାନଂ ପୁରତୋ ପେକ୍ଖମାନାନଂ ପାଟିକାୟ ଉମ୍ମୁଜ୍ଜିତ୍ୱା ୱିହାରପଚ୍ଛାୟାୟଂ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱିହାରା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ୱିହାରପଚ୍ଛାୟାୟଂ ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ଆୟସ୍ମନ୍ତଂୟେୱ ସାଗତଂ ସମନ୍ନାହରନ୍ତି, ନୋ ତଥା ଭଗୱନ୍ତଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେସଂ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସାନଂ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସାଗତ, ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟଂ ଦସ୍ସେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱେହାସଂ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ଆକାସେ ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ ଚଙ୍କମତିପି, ତିଟ୍ଠତିପି, ନିସୀଦତିପି, ସେୟ୍ୟମ୍ପି କପ୍ପେତି, ଧୂମାୟତିପି [ଧୂପାୟତିପି (ସୀ॰), ପଧୂପାୟତିପି (ସ୍ୟା॰)] ପଜ୍ଜଲତିପି, ଅନ୍ତରଧାୟତିପି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ଆକାସେ ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ ଅନେକୱିହିତଂ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସତ୍ଥା ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା; ସାୱକୋହମସ୍ମି। ସତ୍ଥା ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା; ସାୱକୋହମସ୍ମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ! ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ସାୱକୋପି ନାମ ଏୱଂ ମହିଦ୍ଧିକୋ ଭୱିସ୍ସତି, ଏୱଂ ମହାନୁଭାୱୋ, ଅହୋ ନୂନ ସତ୍ଥା’’ତି ଭଗୱନ୍ତଂୟେୱ ସମନ୍ନାହରନ୍ତି, ନୋ ତଥା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେସଂ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସାନଂ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ , କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ତେ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି କଲ୍ଲଚିତ୍ତେ, ମୁଦୁଚିତ୍ତେ, ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତେ, ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତେ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତେ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି – ଦୁକ୍ଖଂ, ସମୁଦୟଂ, ନିରୋଧଂ, ମଗ୍ଗଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ସୁଦ୍ଧଂ ୱତ୍ଥଂ ଅପଗତକାଳକଂ ସମ୍ମଦେୱ ରଜନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱଂ ତେସଂ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସାନଂ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟଂକିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତେ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମା ପତ୍ତଧମ୍ମା ୱିଦିତଧମ୍ମା ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମା ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛା ୱିଗତକଥଂକଥା ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତା ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତଂ ୱା ଉକ୍କୁଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ୱା ୱିୱରେୟ୍ୟ, ମୂଳ୍ହସ୍ସ ୱା ମଗ୍ଗଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଅନ୍ଧକାରେ ୱା ତେଲପଜ୍ଜୋତଂ ଧାରେୟ୍ୟ – ‘‘ଚକ୍ଖୁମନ୍ତୋ ରୂପାନି ଦକ୍ଖନ୍ତୀ’’ତି, ଏୱମେୱଂ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ଧମ୍ମୋ ପକାସିତୋ। ଏତେ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମ। ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକେ ନୋ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତେ ସରଣଂ ଗତେ’’ତି।
ସୋଣସ୍ସ ପବ୍ବଜ୍ଜା
୨୪୩ . ଅଥ ଖୋ ସୋଣସ୍ସ କୋଳିୱିସସ୍ସ ଏତଦହୋସି ‘‘ୟଥା ୟଥା ଖୋ ଅହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ନୟିଦଂ ସୁକରଂ ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତା ଏକନ୍ତପରିପୁଣ୍ଣଂ ଏକନ୍ତପରିସୁଦ୍ଧଂ ସଙ୍ଖଲିଖିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ; ୟଂନୂନାହଂ କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତାନି ଅସୀତି ଗାମିକସହସ୍ସାନି ଭଗୱତୋ ଭାସିତଂ ଅଭିନନ୍ଦିତ୍ୱା ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ ଅଚିରପକ୍କନ୍ତେସୁ ତେସୁ ଅସୀତିୟା ଗାମିକସହସ୍ସେସୁ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଥା ୟଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ନୟିଦଂ ସୁକରଂ ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତା ଏକନ୍ତପରିପୁଣ୍ଣଂ ଏକନ୍ତପରିସୁଦ୍ଧଂ ସଙ୍ଖଲିଖିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ। ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୁଂ। ପବ୍ବାଜେତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା’’ତି। ଅଲତ୍ଥ ଖୋ ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ, ଅଲତ୍ଥ ଉପସମ୍ପଦଂ। ଅଚିରୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ଚ ପନାୟସ୍ମା ସୋଣୋ ସୀତୱନେ ୱିହରତି। ତସ୍ସ ଅଚ୍ଚାରଦ୍ଧୱୀରିୟସ୍ସ ଚଙ୍କମତୋ ପାଦା ଭିଜ୍ଜିଂସୁ। ଚଙ୍କମୋ ଲୋହିତେନ ଫୁଟୋ ହୋତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗୱାଘାତନଂ। [ଇତୋ ପରଂ ୟାୱ ଇମସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ଅୱସାନଂ ତାୱ ପାଠୋ ଅ॰ ନି॰ ୬.୫୫ ଆଦୟୋ] ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟେ ଖୋ କେଚି ଭଗୱତୋ ସାୱକା ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟା ୱିହରନ୍ତି, ଅହଂ ତେସଂ ଅଞ୍ଞତରୋ। ଅଥ ଚ ପନ ମେ ନାନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁଚ୍ଚତି। ସଂୱିଜ୍ଜନ୍ତି ଖୋ ପନ ମେ କୁଲେ ଭୋଗା; ସକ୍କା ଭୋଗେ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ, ପୁଞ୍ଞାନି ଚ କାତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ହୀନାୟାୱତ୍ତିତ୍ୱା ଭୋଗେ ଚ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟଂ, ପୁଞ୍ଞାନି ଚ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ ଏୱମେୱ – ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ ଅନ୍ତରହିତୋ ସୀତୱନେ ପାତୁରହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସମ୍ବହୁଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ୟେନାୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ଚଙ୍କମୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ଚଙ୍କମଂ ଲୋହିତେନ ଫୁଟଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କସ୍ସ ନ୍ୱାୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଙ୍କମୋ ଲୋହିତେନ ଫୁଟୋ, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗୱାଘାତନ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆୟସ୍ମତୋ, ଭନ୍ତେ, ସୋଣସ୍ସ ଅଚ୍ଚାରଦ୍ଧୱୀରିୟସ୍ସ ଚଙ୍କମତୋ ପାଦା ଭିଜ୍ଜିଂସୁ। ତସ୍ସାୟଂ ଚଙ୍କମୋ ଲୋହିତେନ ଫୁଟୋ, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗୱାଘାତନ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନାୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ୱିହାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ ସୋଣୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସୋଣଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନନୁ ତେ, ସୋଣ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘ୟେ ଖୋ କେଚି ଭଗୱତୋ ସାୱକା ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟା ୱିହରନ୍ତି, ଅହଂ ତେସଂ ଅଞ୍ଞତରୋ। ଅଥ ଚ ପନ ମେ ନାନୁପାଦାୟ ଆସୱେହି ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁଚ୍ଚତି। ସଂୱିଜ୍ଜନ୍ତି ଖୋ ପନ ମେ କୁଲେ ଭୋଗା; ସକ୍କା ଭୋଗେ ଚ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ, ପୁଞ୍ଞାନି ଚ କାତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ହୀନାୟାୱତ୍ତିତ୍ୱା ଭୋଗେ ଚ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟଂ, ପୁଞ୍ଞାନି ଚ କରେୟ୍ୟ’’’ନ୍ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି । ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞସି, ସୋଣ, କୁସଲୋ ତ୍ୱଂ ପୁବ୍ବେ ଅଗାରିକଭୂତୋ ୱୀଣାୟ ତନ୍ତିସ୍ସରେ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞସି, ସୋଣ, ୟଦା ତେ ୱୀଣାୟ ତନ୍ତିୟୋ ଅଚ୍ଚାୟତା ହୋନ୍ତି, ଅପି ନୁ ତେ ୱୀଣା ତସ୍ମିଂ ସମୟେ ସରୱତୀ ୱା ହୋତି, କମ୍ମଞ୍ଞା ୱା’’ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞସି, ସୋଣ, ୟଦା ତେ ୱୀଣାୟ ତନ୍ତିୟୋ ଅତିସିଥିଲା ହୋନ୍ତି, ଅପି ନୁ ତେ ୱୀଣା ତସ୍ମିଂ ସମୟେ ସରୱତୀ ୱା ହୋତି, କମ୍ମଞ୍ଞା ୱା’’ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘ତଂ କିଂ ମଞ୍ଞସି, ସୋଣ, ୟଦା ତେ ୱୀଣାୟ ତନ୍ତିୟୋ ନେୱ ଅଚ୍ଚାୟତା ହୋନ୍ତି ନାତିସିଥିଲା, ସମେ ଗୁଣେ ପତିଟ୍ଠିତା, ଅପି ନୁ ତେ ୱୀଣା ତସ୍ମିଂ ସମୟେ ସରୱତୀ ୱା ହୋତି, କମ୍ମଞ୍ଞା ୱା’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘ଏୱମେୱ ଖୋ, ସୋଣ, ଅଚ୍ଚାରଦ୍ଧୱୀରିୟଂ ଉଦ୍ଧଚ୍ଚାୟ ସଂୱତ୍ତତି , ଅତିଲୀନୱୀରିୟଂ କୋସଜ୍ଜାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ତସ୍ମାତିହ ତ୍ୱଂ, ସୋଣ, ୱୀରିୟସମତଂ ଅଧିଟ୍ଠହ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନଞ୍ଚ ସମତଂ ପଟିୱିଜ୍ଝ, ତତ୍ଥ ଚ ନିମିତ୍ତଂ ଗଣ୍ହାହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସୋଣଂ ଇମିନା ଓୱାଦେନ ଓୱଦିତ୍ୱା – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମ୍ମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ ଏୱମେୱ – ସୀତୱନେ ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ସମ୍ମୁଖେ ଅନ୍ତରହିତୋ ଗିଜ୍ଝକୂଟେ ପବ୍ବତେ ପାତୁରହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଅପରେନ ସମୟେନ ୱୀରିୟସମତଂ ଅଧିଟ୍ଠାସି, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନଞ୍ଚ ସମତଂ ପଟିୱିଜ୍ଝି, ତତ୍ଥ ଚ ନିମିତ୍ତଂ ଅଗ୍ଗହେସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ, ଏକୋ ୱୂପକଟ୍ଠୋ ଅପ୍ପମତ୍ତୋ ଆତାପୀ ପହିତତ୍ତୋ ୱିହରନ୍ତୋ, ନ ଚିରସ୍ସେୱ – ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ କୁଲପୁତ୍ତା ସମ୍ମଦେୱ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜନ୍ତି – ତଦନୁତ୍ତରଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟପରିୟୋସାନଂ ଦିଟ୍ଠେୱ ଧମ୍ମେ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହାସି। ‘ଖୀଣା ଜାତି, ୱୁସିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କତଂ କରଣୀୟଂ, ନାପରଂ ଇତ୍ଥତ୍ତାୟା’ତି ଅଭିଞ୍ଞାସି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଚ ପନାୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଅରହତଂ ଅହୋସି।
୨୪୪ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ଅରହତ୍ତପ୍ପତ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ଅଞ୍ଞଂ ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ୟୋ ସୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଅରହଂ ଖୀଣାସୱୋ ୱୁସିତୱା କତକରଣୀୟୋ ଓହିତଭାରୋ ଅନୁପ୍ପତ୍ତସଦତ୍ଥୋ ପରିକ୍ଖୀଣଭୱସଞ୍ଞୋଜନୋ ସମ୍ମଦଞ୍ଞା ୱିମୁତ୍ତୋ, ସୋ ଛଟ୍ଠାନାନି ଅଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି – ନେକ୍ଖମ୍ମାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ପୱିୱେକାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଉପାଦାନକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ତଣ୍ହକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି , ଅସମ୍ମୋହାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ସିୟା ଖୋ ପନ, ଭନ୍ତେ, ଇଧେକଚ୍ଚସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଏୱମସ୍ସ – ‘କେୱଲଂ ସଦ୍ଧାମତ୍ତକଂ ନୂନ ଅୟମାୟସ୍ମା ନିସ୍ସାୟ ନେକ୍ଖମ୍ମାଧିମୁତ୍ତୋ’ତି, ନ ଖୋ ପନେତଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ଖୀଣାସୱୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ୱୁସିତୱା, କତକରଣୀୟୋ, କରଣୀୟମତ୍ତାନଂ ଅସମନୁପସ୍ସନ୍ତୋ କତସ୍ସ ୱା ପଟିଚୟଂ ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ନେକ୍ଖମ୍ମାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ନେକ୍ଖମ୍ମାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ନେକ୍ଖମ୍ମାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ସିୟା ଖୋ ପନ, ଭନ୍ତେ, ଇଧେକଚ୍ଚସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଏୱମସ୍ସ – ‘ଲାଭସକ୍କାରସିଲୋକଂ ନୂନ ଅୟମାୟସ୍ମା ନିକାମୟମାନୋ ପୱିୱେକାଧିମୁତ୍ତୋ’ତି। ନ ଖୋ ପନେତଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ଖୀଣାସୱୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ୱୁସିତୱା, କତକରଣୀୟୋ, କରଣୀୟମତ୍ତାନଂ [କରଣୀୟଂ ଅତ୍ତନୋ (ଅଙ୍ଗୁତ୍ତରପାଳିୟଂ)] ଅସମନୁପସ୍ସନ୍ତୋ କତସ୍ସ ୱା ପଟିଚୟଂ, ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ପୱିୱେକାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ପୱିୱେକାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ପୱିୱେକାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ସିୟା ଖୋ ପନ, ଭନ୍ତେ, ଇଧେକଚ୍ଚସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଏୱମସ୍ସ – ‘ସୀଲବ୍ବତପରାମାସଂ ନୂନ ଅୟମାୟସ୍ମା ସାରତୋ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତୋ’ତି। ନ ଖୋ ପନେତଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ଦଟ୍ଠବ୍ବଂ। ଖୀଣାସୱୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ୱୁସିତୱା, କତକରଣୀୟୋ, କରଣୀୟମତ୍ତାନଂ ଅସମନୁପସ୍ସନ୍ତୋ କତସ୍ସ ୱା ପଟିଚୟଂ, ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ଉପାଦାନକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ଉପାଦାନକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ଉପାଦାନକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ତଣ୍ହକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ତଣ୍ହକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ତଣ୍ହକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ଖୟା ରାଗସ୍ସ ୱୀତରାଗତ୍ତା ଅସମ୍ମୋହାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ଦୋସସ୍ସ ୱୀତଦୋସତ୍ତା ଅସମ୍ମୋହାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି, ଖୟା ମୋହସ୍ସ ୱୀତମୋହତ୍ତା ଅସମ୍ମୋହାଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି।
‘‘ଏୱଂ ସମ୍ମା ୱିମୁତ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭୁସା ଚେପି ଚକ୍ଖୁୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ରୂପା ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ଆପାଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ନେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦିୟନ୍ତି। ଅମିସ୍ସୀକତମେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ହୋତି, ଠିତଂ, ଆନେଞ୍ଜପ୍ପତ୍ତଂ, ୱୟଞ୍ଚସ୍ସାନୁପସ୍ସତି। ଭୁସା ଚେପି ସୋତୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ସଦ୍ଦା…ପେ॰… ଘାନୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଗନ୍ଧା… ଜିୱ୍ହାୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ରସା… କାୟୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଫୋଟ୍ଠବ୍ବା… ମନୋୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଧମ୍ମା ମନସ୍ସ ଆପାଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ନେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦିୟନ୍ତି; ଅମିସ୍ସୀକତମେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ହୋତି, ଠିତଂ, ଆନେଞ୍ଜପ୍ପତ୍ତଂ, ୱୟଞ୍ଚସ୍ସାନୁପସ୍ସତି। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ସେଲୋ ପବ୍ବତୋ ଅଚ୍ଛିଦ୍ଦୋ ଅସୁସିରୋ ଏକଗ୍ଘନୋ, ପୁରତ୍ଥିମାୟ ଚେପି ଦିସାୟ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ଭୁସା ୱାତୱୁଟ୍ଠି, ନେୱ ନଂ ସଙ୍କମ୍ପେୟ୍ୟ ନ ସମ୍ପକମ୍ପେୟ୍ୟ ନ ସମ୍ପୱେଧେୟ୍ୟ; ପଚ୍ଛିମାୟ ଚେପି ଦିସାୟ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ଭୁସା ୱାତୱୁଟ୍ଠି…ପେ॰… ଉତ୍ତରାୟ ଚେପି ଦିସାୟ…ପେ॰… ଦକ୍ଖିଣାୟ ଚେପି ଦିସାୟ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ ଭୁସା ୱାତୱୁଟ୍ଠି, ନେୱ ନଂ ସଙ୍କମ୍ପେୟ୍ୟ ନ ସମ୍ପକମ୍ପେୟ୍ୟ ନ ସମ୍ପୱେଧେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ସମ୍ମା ୱିମୁତ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭୁସା ଚେପି ଚକ୍ଖୁୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ରୂପା ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ଆପାଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ନେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦିୟନ୍ତି; ଅମିସ୍ସୀକତମେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ହୋତି, ଠିତଂ, ଆନେଞ୍ଜପ୍ପତ୍ତଂ, ୱୟଞ୍ଚସ୍ସାନୁପସ୍ସତି। ଭୁସା ଚେପି ସୋତୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ସଦ୍ଦା…ପେ॰… ଘାନୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଗନ୍ଧା… ଜିୱ୍ହାୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ରସା… କାୟୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଫୋଟ୍ଠବ୍ବା… ମନୋୱିଞ୍ଞେୟ୍ୟା ଧମ୍ମା ମନସ୍ସ ଆପାଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ନେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦିୟନ୍ତି; ଅମିସ୍ସୀକତମେୱସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ହୋତି, ଠିତଂ, ଆନେଞ୍ଜପ୍ପତ୍ତଂ, ୱୟଞ୍ଚସ୍ସାନୁପସ୍ସତୀ’’ତି।
ନେକ୍ଖମ୍ମଂ ଅଧିମୁତ୍ତସ୍ସ, ପୱିୱେକଞ୍ଚ ଚେତସୋ।
ଅବ୍ୟାପଜ୍ଜାଧିମୁତ୍ତସ୍ସ, ଉପାଦାନକ୍ଖୟସ୍ସ ଚ॥
ତଣ୍ହକ୍ଖୟାଧିମୁତ୍ତସ୍ସ , ଅସମ୍ମୋହଞ୍ଚ ଚେତସୋ।
ଦିସ୍ୱା ଆୟତନୁପ୍ପାଦଂ, ସମ୍ମା ଚିତ୍ତଂ ୱିମୁଚ୍ଚତି॥
ତସ୍ସ ସମ୍ମାୱିମୁତ୍ତସ୍ସ, ସନ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ।
କତସ୍ସ ପଟିଚୟୋ ନତ୍ଥି, କରଣୀୟଂ ନ ୱିଜ୍ଜତି॥
ସେଲୋ ୟଥା ଏକଗ୍ଘନୋ, ୱାତେନ ନ ସମୀରତି।
ଏୱଂ ରୂପା ରସା ସଦ୍ଦା, ଗନ୍ଧା ଫସ୍ସା ଚ କେୱଲା॥
ଇଟ୍ଠା ଧମ୍ମା ଅନିଟ୍ଠା ଚ, ନ ପୱେଧେନ୍ତି ତାଦିନୋ।
ଠିତଂ ଚିତ୍ତଂ ୱିପ୍ପମୁତ୍ତଂ, ୱୟଞ୍ଚସ୍ସାନୁପସ୍ସତୀତି॥
ସୋଣକୋଳିୱିସୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୪୮. ଦିଗୁଣାଦିଉପାହନପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୪୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁଲପୁତ୍ତା ଅଞ୍ଞଂ ବ୍ୟାକରୋନ୍ତି, ଅତ୍ଥୋ ଚ ୱୁତ୍ତୋ, ଅତ୍ତା ଚ ଅନୁପନୀତୋ। ଅଥ ଚ, ପନିଧେକଚ୍ଚେ ମୋଘପୁରିସା ହସମାନକଂ, ମଞ୍ଞେ, ଅଞ୍ଞଂ ବ୍ୟାକରୋନ୍ତି, ତେ ପଚ୍ଛା ୱିଘାତଂ ଆପଜ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସୋଣଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତ୍ୱଂ ଖୋସି, ସୋଣ, ସୁଖୁମାଲୋ। ଅନୁଜାନାମି ତେ, ସୋଣ, ଏକପଲାସିକଂ ଉପାହନ’’ନ୍ତି। ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଅସୀତିସକଟୱାହେ ହିରଞ୍ଞଂ ଓହାୟ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋ, ସତ୍ତହତ୍ଥିକଞ୍ଚ ଅନୀକଂ। ଅଥାହଂ ଭନ୍ତେ ଏକପଲାସିକଂ ଚେ ଉପାହନଂ ପରିହରିସ୍ସାମି, ତସ୍ସ ମେ ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ୱତ୍ତାରୋ ‘ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ ଅସୀତିସକଟୱାହେ ହିରଞ୍ଞଂ ଓହାୟ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୋ, ସତ୍ତହତ୍ଥିକଞ୍ଚ ଅନୀକଂ। ସୋ ଦାନାୟଂ ଏକପଲାସିକାସୁ ଉପାହନାସୁ ସତ୍ତୋ’ତି। ସଚେ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଅନୁଜାନିସ୍ସତି ଅହମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମି; ନୋ ଚେ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଅନୁଜାନିସ୍ସତି, ଅହମ୍ପି ନ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପଲାସିକଂ ଉପାହନଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦିଗୁଣା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ନ ତିଗୁଣା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ନ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନା [ଗଣଙ୍ଗଣୂପାହନା (ବହୂସୁ)] ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ଦିଗୁଣାଦିଉପାହନପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୪୯. ସବ୍ବନୀଲିକାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୪୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସବ୍ବନୀଲିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବପୀତିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି… ସବ୍ବଲୋହିତିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି… ସବ୍ବମଞ୍ଜିଟ୍ଠିକା [ସବ୍ବମଞ୍ଜେଟ୍ଠିକା (କ॰)] ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି … ସବ୍ବକଣ୍ହା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି… ସବ୍ବମହାରଙ୍ଗରତ୍ତା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି… ସବ୍ବମହାନାମରତ୍ତା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବନୀଲିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା…ପେ॰… ନ ସବ୍ବପୀତିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସବ୍ବଲୋହିତିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସବ୍ବମଞ୍ଜିଟ୍ଠିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସବ୍ବକଣ୍ହା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସବ୍ବମହାରଙ୍ଗରତ୍ତା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସବ୍ବମହାନାମରତ୍ତା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନୀଲକୱଦ୍ଧିକା [ୱଟ୍ଟିକା (ସୀ॰)] ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ପୀତକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଲୋହିତକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମଞ୍ଜିଟ୍ଠିକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, କଣ୍ହୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମହାରଙ୍ଗରତ୍ତୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମହାନାମରତ୍ତୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନୀଲକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା…ପେ॰… ନ ପୀତକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଲୋହିତକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମଞ୍ଜିଟ୍ଠିକୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ କଣ୍ହୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମହାରଙ୍ଗରତ୍ତୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମହାନାମରତ୍ତୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଖଲ୍ଲକବଦ୍ଧା […ବନ୍ଧା (କ॰)] ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ପୁଟବଦ୍ଧା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ପାଲିଗୁଣ୍ଠିମା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ତୂଲପୁଣ୍ଣିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି , ତିତ୍ତିରପତ୍ତିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମେଣ୍ଡୱିସାଣୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଅଜୱିସାଣୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ୱିଚ୍ଛିକାଳିକା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମୋରପିଞ୍ଛ [ମୋରପିଞ୍ଜ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପରିସିବ୍ବିତା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଚିତ୍ରା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଖଲ୍ଲକବଦ୍ଧା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା…ପେ॰… ନ ପୁଟବଦ୍ଧା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ପାଲିଗୁଣ୍ଠିମା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ତୂଲପୁଣ୍ଣିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ତିତ୍ତିରପତ୍ତିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମେଣ୍ଡୱିସାଣୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଅଜୱିସାଣୱଦ୍ଧିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ୱିଚ୍ଛିକାଳିକା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମୋରପିଞ୍ଛପରିସିବ୍ବିତା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଚିତ୍ରା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୀହଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ବ୍ୟଗ୍ଘଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଦୀପିଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଅଜିନଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଉଦ୍ଦଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ମଜ୍ଜାରଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, କାଳକଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି, ଲୁୱକଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା [ଉଲୂକଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା (ୟୋଜନା)] ଉପାହନାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀହଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା…ପେ॰… ନ ବ୍ୟଗ୍ଘଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଦୀପିଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଅଜିନଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଉଦ୍ଦଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମଜ୍ଜାରଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ କାଳକଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଲୁୱକଚମ୍ମପରିକ୍ଖଟା ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ସବ୍ବନୀଲିକାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୦. ଓମୁକ୍କଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନାନୁଜାନନା
୨୪୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ରାଜଗହଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି, ଅଞ୍ଞତରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଚ୍ଛାସମଣେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଖଞ୍ଜମାନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନା ଆରୋହିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ; ଦିସ୍ୱା ଉପାହନା ଆରୋହିତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଖଞ୍ଜତୀ’’ତି ? ‘‘ପାଦା ମେ, ଆୱୁସୋ, ଫଲିତା’’ତି [ଫାଲିତାତି (କ॰)] । ‘‘ହନ୍ଦ, ଭନ୍ତେ, ଉପାହନାୟୋ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ , ଆୱୁସୋ, ପଟିକ୍ଖିତ୍ତା ଭଗୱତା ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନା’’ତି। ‘‘ଗଣ୍ହାହେତା, ଭିକ୍ଖୁ, ଉପାହନାୟୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଓମୁକ୍କଂ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନୱା ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ଓମୁକ୍କଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୫୧. ଅଜ୍ଝାରାମେ ଉପାହନପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୪୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଅନୁପାହନୋ ଚଙ୍କମତି। ସତ୍ଥା ଅନୁପାହନୋ ଚଙ୍କମତୀତି, ଥେରାପି ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପାହନା ଚଙ୍କମନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ, ସତ୍ଥରି ଅନୁପାହନେ ଚଙ୍କମମାନେ, ଥେରେସୁପି ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅନୁପାହନେସୁ ଚଙ୍କମମାନେସୁ, ସଉପାହନା ଚଙ୍କମନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ, ସତ୍ଥରି ଅନୁପାହନେ ଚଙ୍କମମାନେ, ଥେରେସୁପି ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅନୁପାହନେସୁ ଚଙ୍କମମାନେସୁ, ସଉପାହନା ଚଙ୍କମିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ, ସତ୍ଥରି ଅନୁପାହନେ ଚଙ୍କମମାନେ, ଥେରେସୁପି ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅନୁପାହନେସୁ ଚଙ୍କମମାନେସୁ, ସଉପାହନା ଚଙ୍କମନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା, ସତ୍ଥରି ଅନୁପାହନେ ଚଙ୍କମମାନେ, ଥେରେସୁପି ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅନୁପାହନେସୁ ଚଙ୍କମମାନେସୁ, ସଉପାହନା ଚଙ୍କମିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଗିହୀ ଓଦାତୱତ୍ଥୱସନକା ଅଭିଜୀୱନିକସ୍ସ ସିପ୍ପସ୍ସ କାରଣା ଆଚରିୟେସୁ ସଗାରୱା ସପ୍ପତିସ୍ସା ସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି। ଇଧ ଖୋ ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋଭେଥ, ୟଂ ତୁମ୍ହେ ଏୱଂ ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ ଧମ୍ମୱିନୟେ ପବ୍ବଜିତା ସମାନା ଆଚରିୟେସୁ ଆଚରିୟମତ୍ତେସୁ ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ଉପଜ୍ଝାୟମତ୍ତେସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା [ସଗାରୱା ସଗ୍ଗତିସ୍ସା ସଭାଗୱୁତ୍ତିକା (କ॰)] ୱିହରେୟ୍ୟାଥ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଚରିୟେସୁ ଆଚରିୟମତ୍ତେସୁ ଉପଜ୍ଝାୟେସୁ ଉପଜ୍ଝାୟମତ୍ତେସୁ ଅନୁପାହନେସୁ ଚଙ୍କମମାନେସୁ ସଉପାହନେନ ଚଙ୍କମିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଚଙ୍କମେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଜ୍ଝାରାମେ ଉପାହନା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
୨୪୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପାଦଖିଲାବାଧୋ ହୋତି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ଇମସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ଇମସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ପାଦଖିଲାବାଧୋ; ଇମଂ ମୟଂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ସ ପାଦା ୱା ଦୁକ୍ଖା, ପାଦା ୱା ଫଲିତା, ପାଦଖିଲୋ ୱା ଆବାଧୋ [ପାଦଖିଲାବାଧୋ ୱା (ସ୍ୟା॰)] ଉପାହନଂ ଧାରେତୁ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଧୋତେହି ପାଦେହି ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ଅଭିରୁହନ୍ତି; ଚୀୱରମ୍ପି ସେନାସନମ୍ପି ଦୁସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ‘ଇଦାନି ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ଅଭିରୁହିସ୍ସାମୀ’’ତି ଉପାହନଂ ଧାରେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ରତ୍ତିୟା ଉପୋସଥଗ୍ଗମ୍ପି ସନ୍ନିସଜ୍ଜମ୍ପି ଗଚ୍ଛନ୍ତା ଅନ୍ଧକାରେ ଖାଣୁମ୍ପି କଣ୍ଟକମ୍ପି ଅକ୍କମନ୍ତି; ପାଦା ଦୁକ୍ଖା ହୋନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଜ୍ଝାରାମେ ଉପାହନଂ ଧାରେତୁଂ, ଉକ୍କଂ, ପଦୀପଂ, କତ୍ତରଦଣ୍ଡନ୍ତି।
ଅଜ୍ଝାରାମେ ଉପାହନପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୨. କଟ୍ଠପାଦୁକାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୫୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ କଟ୍ଠପାଦୁକାୟୋ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚଙ୍କମନ୍ତି, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ଖଟଖଟସଦ୍ଦା, ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେନ୍ତା, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ [ଇମା ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟୋ ପାଚି॰ ୫୦୮; ଦୀ॰ ନି॰ ୧.୭; ମ॰ ନି॰ ୨.୨୨୩; ସଂ॰ ନି॰ ୫.୧୦୮୦; ଅ॰ ନି॰ ୧୦.୬୯ ଆଦୟୋ] – ରାଜକଥଂ, ଚୋରକଥଂ, ମହାମତ୍ତକଥଂ, ସେନାକଥଂ, ଭୟକଥଂ, ୟୁଦ୍ଧକଥଂ, ଅନ୍ନକଥଂ, ପାନକଥଂ, ୱତ୍ଥକଥଂ, ସୟନକଥଂ, ମାଲାକଥଂ, ଗନ୍ଧକଥଂ, ଞାତିକଥଂ, ୟାନକଥଂ, ଗାମକଥଂ, ନିଗମକଥଂ, ନଗରକଥଂ, ଜନପଦକଥଂ, ଇତ୍ଥିକଥଂ [ଇତ୍ଥିକଥଂ ପୁରିସକଥଂ (କ॰)] , ସୂରକଥଂ, ୱିସିଖାକଥଂ, କୁମ୍ଭଟ୍ଠାନକଥଂ , ପୁବ୍ବପେତକଥଂ, ନାନତ୍ତକଥଂ, ଲୋକକ୍ଖାୟିକଂ, ସମୁଦ୍ଦକ୍ଖାୟିକଂ, ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା; କୀଟକମ୍ପି ଅକ୍କମିତ୍ୱା ମାରେନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂପି ସମାଧିମ୍ହା ଚାୱେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ କଟ୍ଠପାଦୁକାୟୋ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚଙ୍କମିସ୍ସନ୍ତି, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ଖଟଖଟସଦ୍ଦା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେନ୍ତା, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ରାଜକଥଂ, ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା, କୀଟକମ୍ପି ଅକ୍କମିତ୍ୱା ମାରେସ୍ସନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂପି ସମାଧିମ୍ହା ଚାୱେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ କଟ୍ଠପାଦୁକାୟୋ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚଙ୍କମନ୍ତି, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦା ମହାସଦ୍ଦା ଖଟଖଟସଦ୍ଦା, ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେନ୍ତା, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ, – ରାଜକଥଂ, ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା, କୀଟକମ୍ପି ଅକ୍କମିତ୍ୱା ମାରେନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂପି ସମାଧିମ୍ହା ଚାୱେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଟ୍ଠପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ବାରାଣସୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ବାରାଣସୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୱିହରତି ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା କଟ୍ଠପାଦୁକା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତାତି – ତାଲତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ତାଲପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେନ୍ତି; ତାନି ତାଲତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ତାଲତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ତାଲପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି; ତାନି ତାଲତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତି; ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତାଲତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ତାଲପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେନ୍ତି; ତାନି ତାଲତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତୀ’’ତି? ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ତାଲତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ତାଲପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି; ତାନି ତାଲତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତି। ଜୀୱସଞ୍ଞିନୋ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସା ରୁକ୍ଖସ୍ମିଂ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତାଲପତ୍ତପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ‘ଭଗୱତା ତାଲପତ୍ତପାଦୁକା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତା’ତି ୱେଳୁତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ୱେଳୁପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ତାନି ୱେଳୁତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ୱେଳୁତରୁଣେ ଛେଦାପେତ୍ୱା ୱେଳୁପତ୍ତପାଦୁକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି। ତାନି ୱେଳୁତରୁଣାନି ଛିନ୍ନାନି ମିଲାୟନ୍ତି। ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଜୀୱସଞ୍ଞିନୋ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସା ରୁକ୍ଖସ୍ମିଂ…ପେ॰… ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱେଳୁପତ୍ତପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୨୫୧ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦିୟେ ୱିହରତି ଜାତିୟା ୱନେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକୱିହିତଂ ପାଦୁକମଣ୍ଡନାନୁୟୋଗମନୁୟୁତ୍ତା ୱିହରନ୍ତି, ତିଣପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, ମୁଞ୍ଜପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, ପବ୍ବଜପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, ହିନ୍ତାଲପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, କମଲପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, କମ୍ବଲପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି, ରିଞ୍ଚନ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଅଧିସୀଲଂ ଅଧିଚିତ୍ତଂ ଅଧିପଞ୍ଞଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦ୍ଦିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକୱିହିତଂ ପାଦୁକମଣ୍ଡନାନୁୟୋଗମନୁୟୁତ୍ତା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି, ତିଣପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, ମୁଞ୍ଜପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, ପବ୍ବଜପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, ହିନ୍ତାଲପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, କମଲପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, କମ୍ବଲପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି, ରିଞ୍ଚିସ୍ସନ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଅଧିସୀଲଂ ଅଧିଚିତ୍ତଂ ଅଧିପଞ୍ଞ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଦ୍ଦିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକୱିହିତଂ ପାଦୁକମଣ୍ଡନାନୁୟୋଗମନୁୟୁତ୍ତା ୱିହରନ୍ତି, ତିଣପାଦୁକଂ କରୋନ୍ତିପି କାରାପେନ୍ତିପି…ପେ॰… ରିଞ୍ଚନ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଅଧିସୀଲଂ ଅଧିଚିତ୍ତଂ ଅଧିପଞ୍ଞ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଅନେକୱିହିତଂ ପାଦୁକମଣ୍ଡନାନୁୟୋଗମନୁୟୁତ୍ତା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି, ତିଣପାଦୁକଂ କରିସ୍ସନ୍ତିପି କାରାପେସ୍ସନ୍ତିପି…ପେ॰… ରିଞ୍ଚିସ୍ସନ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଅଧିସୀଲଂ ଅଧିଚିତ୍ତଂ ଅଧିପଞ୍ଞଂ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଣପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମୁଞ୍ଜପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ପବ୍ବଜପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ହିନ୍ତାଲପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ କମଲପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା , ନ କମ୍ବଲପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସୋୱଣ୍ଣମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ରୂପିୟମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ମଣିମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ୱେଳୁରିୟମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ଫଲିକମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ କଂସମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ କାଚମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ତିପୁମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ସୀସମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା, ନ ତମ୍ବଲୋହମୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଚି ସଙ୍କମନିୟା ପାଦୁକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିସ୍ସୋ ପାଦୁକା ଧୁୱଟ୍ଠାନିୟା ଅସଙ୍କମନିୟାୟୋ – ୱଚ୍ଚପାଦୁକଂ, ପସ୍ସାୱପାଦୁକଂ, ଆଚମନପାଦୁକ’’ନ୍ତି।
୨୫୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦିୟେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ଗାୱୀନଂ ତରନ୍ତୀନଂ ୱିସାଣେସୁପି ଗଣ୍ହନ୍ତି, କଣ୍ଣେସୁପି ଗଣ୍ହନ୍ତି, ଗୀୱାୟପି ଗଣ୍ହନ୍ତି, ଛେପ୍ପାପି ଗଣ୍ହନ୍ତି, ପିଟ୍ଠିମ୍ପି ଅଭିରୁହନ୍ତି, ରତ୍ତଚିତ୍ତାପି ଅଙ୍ଗଜାତଂ ଛୁପନ୍ତି, ୱଚ୍ଛତରିମ୍ପି ଓଗାହେତ୍ୱା ମାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଗାୱୀନଂ ତରନ୍ତୀନଂ ୱିସାଣେସୁପି ଗହେସ୍ସନ୍ତି…ପେ॰… ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ,…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗାୱୀନଂ ୱିସାଣେସୁ ଗହେତବ୍ବଂ, ନ କଣ୍ଣେସୁ ଗହେତବ୍ବଂ, ନ ଗୀୱାୟ ଗହେତବ୍ବଂ, ନ ଛେପ୍ପାୟ ଗହେତବ୍ବଂ, ନ ପିଟ୍ଠି ଅଭିରୁହିତବ୍ବା । ୟୋ ଅଭିରୁହେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରତ୍ତଚିତ୍ତେନ ଅଙ୍ଗଜାତଂ ଛୁପିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଛୁପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ନ ୱଚ୍ଛତରୀ ମାରେତବ୍ବା। ୟୋ ମାରେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
କଟ୍ଠପାଦୁକାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୩. ୟାନାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୫୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟାନେନ ୟାୟନ୍ତି, ଇତ୍ଥିୟୁତ୍ତେନପି ପୁରିସନ୍ତରେନ, ପୁରିସୟୁତ୍ତେନପି ଇତ୍ଥନ୍ତରେନ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗଙ୍ଗାମହିୟାୟା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାନେନ ୟାୟିତବ୍ବଂ । ୟୋ ୟାୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଗ୍ଗା ଓକ୍କମ୍ମ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସୀଦି। ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଦିସ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଗମିସ୍ସତୀ’’ତି? ‘‘ସାୱତ୍ଥିଂ ଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଗମିସ୍ସାମି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟା’’ତି। ‘‘ଏହି, ଭନ୍ତେ, ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ନାହଂ, ଆୱୁସୋ, ସକ୍କୋମି, ଗିଲାନୋମ୍ହୀ’’ତି। ‘‘ଏହି, ଭନ୍ତେ, ୟାନଂ ଅଭିରୁହା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ୟାନ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ୟାନଂ ନାଭିରୁହି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନସ୍ସ ୟାନନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇତ୍ଥିୟୁତ୍ତଂ ନୁ ଖୋ ପୁରିସୟୁତ୍ତଂ ନୁ ଖୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସୟୁତ୍ତଂ ହତ୍ଥୱଟ୍ଟକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୟାନୁଗ୍ଘାତେନ ବାଳ୍ହତରଂ ଅଫାସୁ ଅହୋସି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିୱିକଂ ପାଟଙ୍କିନ୍ତି।
ୟାନାଦିପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୪. ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୫୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନାନି ଧାରେନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଆସନ୍ଦିଂ, ପଲ୍ଲଙ୍କଂ, ଗୋନକଂ, ଚିତ୍ତକଂ, ପଟିକଂ, ପଟଲିକଂ, ତୂଲିକଂ, ୱିକତିକଂ, ଉଦ୍ଧଲୋମିଂ [ଉନ୍ଦଲୋମିଂ (କ॰), ଉଦ୍ଦଲୋମିଂ (କ॰)] , ଏକନ୍ତଲୋମିଂ, କଟ୍ଟିସ୍ସଂ, କୋସେୟ୍ୟଂ , କୁତ୍ତକଂ, ହତ୍ଥତ୍ଥରଂ, ଅସ୍ସତ୍ଥରଂ, ରଥତ୍ଥରଂ, ଅଜିନପୱେଣିଂ, କଦଲିମିଗପୱରପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ, ସଉତ୍ତରଚ୍ଛଦଂ, ଉଭତୋଲୋହିତକୂପଧାନନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଆସନ୍ଦି, ପଲ୍ଲଙ୍କୋ, ଗୋନକୋ, ଚିତ୍ତକୋ, ପଟିକା, ପଟଲିକା, ତୂଲିକା, ୱିକତିକା, ଉଦ୍ଧଲୋମି, ଏକନ୍ତଲୋମି, କଟ୍ଟିସ୍ସଂ, କୋସେୟ୍ୟଂ, କୁତ୍ତକଂ, ହତ୍ଥତ୍ଥରଂ, ଅସ୍ସତ୍ଥରଂ, ରଥତ୍ଥରଂ, ଅଜିନପୱେଣି, କଦଲିମିଗପୱରପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ, ସଉତ୍ତରଚ୍ଛଦଂ, ଉଭତୋଲୋହିତକୂପଧାନଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୫. ସବ୍ବଚମ୍ମପଟିକ୍ଖେପୋ
୨୫୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ଉଚ୍ଚାସୟନମହାସୟନାନି ପଟିକ୍ଖିତ୍ତାନୀତି – ମହାଚମ୍ମାନି ଧାରେନ୍ତି, ସୀହଚମ୍ମଂ ବ୍ୟଗ୍ଘଚମ୍ମଂ ଦୀପିଚମ୍ମଂ। ତାନି ମଞ୍ଚପ୍ପମାଣେନପି ଛିନ୍ନାନି ହୋନ୍ତି, ପୀଠପ୍ପମାଣେନପି ଛିନ୍ନାନି ହୋନ୍ତି, ଅନ୍ତୋପି ମଞ୍ଚେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ବହିପି ମଞ୍ଚେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ଅନ୍ତୋପି ପୀଠେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ବହିପି ପୀଠେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାଚମ୍ମାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ସୀହଚମ୍ମଂ ବ୍ୟଗ୍ଘଚମ୍ମଂ ଦୀପିଚମ୍ମଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ମହାଚମ୍ମାନି ପଟିକ୍ଖିତ୍ତାନୀତି – ଗୋଚମ୍ମାନି ଧାରେନ୍ତି। ତାନି ମଞ୍ଚପ୍ପମାଣେନପି ଛିନ୍ନାନି ହୋନ୍ତି, ପୀଠପ୍ପମାଣେନପି ଛିନ୍ନାନି ହୋନ୍ତି, ଅନ୍ତୋପି ମଞ୍ଚେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ବହିପି ମଞ୍ଚେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ଅନ୍ତୋପି ପୀଠେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି, ବହିପି ପୀଠେ ପଞ୍ଞତ୍ତାନି ହୋନ୍ତି। ଅଞ୍ଞତରୋପି ପାପଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପାପୁପାସକସ୍ସ କୁଲୂପକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପଭିକ୍ଖୁ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତସ୍ସ ପାପୁପାସକସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପୁପାସକୋ ୟେନ ସୋ ପାପଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ପାପଭିକ୍ଖୁଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ସ ପାପୁପାସକସ୍ସ ୱଚ୍ଛକୋ ହୋତି ତରୁଣକୋ ଅଭିରୂପୋ ଦସ୍ସନୀୟୋ ପାସାଦିକୋ ଚିତ୍ରୋ, ସେୟ୍ୟଥାପି ଦୀପିଚ୍ଛାପୋ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପଭିକ୍ଖୁ ତଂ ୱଚ୍ଛକଂ ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଉପନିଜ୍ଝାୟତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପୁପାସକୋ ତଂ ପାପଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଇମଂ ୱଚ୍ଛକଂ ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଉପନିଜ୍ଝାୟତୀ’’ତି? ‘‘ଅତ୍ଥୋ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଇମସ୍ସ ୱଚ୍ଛକସ୍ସ ଚମ୍ମେନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପୁପାସକୋ ତଂ ୱଚ୍ଛକଂ ୱଧିତ୍ୱା ଚମ୍ମଂ ୱିଧୁନିତ୍ୱା ତସ୍ସ ପାପଭିକ୍ଖୁନୋ ପାଦାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଚମ୍ମଂ ସଙ୍ଘାଟିୟା ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗମାସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଗାୱୀ ୱଚ୍ଛଗିଦ୍ଧିନୀ ତଂ ପାପଭିକ୍ଖୁଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୟାୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଗାୱୀ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧୀ’’ତି? ‘‘ଅହମ୍ପି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ନ ଜାନାମି କେନ [କେନଚି (କ॰)] ମ୍ୟାୟଂ ଗାୱୀ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧୀ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ସ ପାପଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘାଟି ଲୋହିତେନ ମକ୍ଖିତା ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ ପନ ତେ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘାଟି କିଂ କତା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ପାପଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ପାଣାତିପାତେ ସମାଦପେସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ପାଣାତିପାତେ ସମାଦପେସ୍ସତି, ନନୁ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ପାଣାତିପାତୋ ଗରହିତୋ, ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣୀ ପସତ୍ଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ତଂ ପାପଭିକ୍ଖୁଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ପାଣାତିପାତେ ସମାଦପେସୀ’’ତି? ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ପାଣାତିପାତେ ସମାଦପେସ୍ସସି, ନନୁ ମୟା, ମୋଘପୁରିସ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ପାଣାତିପାତୋ ଗରହିତୋ, ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣୀ ପସତ୍ଥା। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାଣାତିପାତେ ସମାଦପେତବ୍ବଂ। ୟୋ ସମାଦପେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗୋଚମ୍ମଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, କିଞ୍ଚି ଚମ୍ମଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ସବ୍ବଚମ୍ମପଟିକ୍ଖେପୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୫୬. ଗିହିୱିକତାନୁଞ୍ଞାତାଦି
୨୫୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସାନଂ ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ଚମ୍ମୋନଦ୍ଧାନି ହୋନ୍ତି, ଚମ୍ମୱିନଦ୍ଧାନି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଭିନିସୀଦନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିହିୱିକତଂ ଅଭିନିସୀଦିତୁଂ, ନ ତ୍ୱେୱ ଅଭିନିପଜ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱିହାରା ଚମ୍ମୱଦ୍ଧେହି ଓଗୁମ୍ଫିୟନ୍ତି [ଓଗୁମ୍ଭିୟନ୍ତି (କ॰)] । ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଭିନିସୀଦନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବନ୍ଧନମତ୍ତଂ ଅଭିନିସୀଦିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଉପାହନା ଗାମଂ ପୱିସନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଉପାହନେନ ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ। ୟୋ ପୱିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି, ନ ସକ୍କୋତି ୱିନା ଉପାହନେନ ଗାମଂ ପୱିସିତୁଂ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଉପାହନେନ ଗାମଂ ପୱିସିତୁନ୍ତି।
ଗିହିୱିକତାନୁଞ୍ଞାତାଦି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୫୭. ସୋଣକୁଟିକଣ୍ଣୱତ୍ଥୁ
୨୫୭ . [ଉଦା॰ ୪୬ ସୋକସୁତ୍ତେନ ସଂସନ୍ଦିତ୍ୱା ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ଅୱନ୍ତୀସୁ ୱିହରତି କୁରରଘରେ [କୁରୁରଘରେ (କ॰)] ପପତକେ [ପପାତେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰) ପୱତ୍ଥେ (ଉଦା॰ ୪୬)] ପବ୍ବତେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକଚ୍ଚାନସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ ୟେନାୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଥା ୟଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟେନ ମହାକଚ୍ଚାନେନ ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ନୟିଦଂ ସୁକରଂ ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତା ଏକନ୍ତପରିପୁଣ୍ଣଂ ଏକନ୍ତପରିସୁଦ୍ଧଂ ସଙ୍ଖଲିଖିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ। ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୁଂ । ପବ୍ବାଜେତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ମହାକଚ୍ଚାନୋ’’ତି। ( ) [(ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାୟନୋ ସୋଣଂ ଉପାସକଂ କୁଟିକଣ୍ଣଂ ଏତଦୱୋଚ) (ସ୍ୟା॰ ଉଦା॰ ୪୬)] ‘‘ଦୁକ୍କରଂ ଖୋ, ସୋଣ, ୟାୱଜୀୱଂ ଏକସେୟ୍ୟଂ ଏକଭତ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ। ଇଙ୍ଘ, ତ୍ୱଂ, ସୋଣ , ତତ୍ଥେୱ ଅଗାରିକଭୂତୋ ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାସନଂ ଅନୁୟୁଞ୍ଜ, କାଲୟୁତ୍ତଂ ଏକସେୟ୍ୟଂ ଏକଭତ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋଣସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ କୁଟିକଣ୍ଣସ୍ସ ୟୋ ଅହୋସି ପବ୍ବଜ୍ଜାଭିସଙ୍ଖାରୋ ସୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ …ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ ୟେନାୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋଣୋ ଉପାସକୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଥା ୟଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟେନ ମହାକଚ୍ଚାନେନ ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ନୟିଦଂ ସୁକରଂ ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତା ଏକନ୍ତପରିପୁଣ୍ଣଂ ଏକନ୍ତପରିସୁଦ୍ଧଂ ସଙ୍ଖଲିଖିତଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିତୁଂ। ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, କେସମସ୍ସୁଂ ଓହାରେତ୍ୱା କାସାୟାନି ୱତ୍ଥାନି ଅଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜିତୁଂ। ପବ୍ବାଜେତୁ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ମହାକଚ୍ଚାନୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ସୋଣଂ ଉପାସକଂ କୁଟିକଣ୍ଣଂ ପବ୍ବାଜେସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥୋ ଅପ୍ପଭିକ୍ଖୁକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ତିଣ୍ଣଂ ୱସ୍ସାନଂ ଅଚ୍ଚୟେନ କିଚ୍ଛେନ କସିରେନ ତତୋ ତତୋ ଦସୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସୋଣଂ ଉପସମ୍ପାଦେସି।
ସୋଣକୁଟିକଣ୍ଣୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୫୮. ମହାକଚ୍ଚାନସ୍ସ ପଞ୍ଚୱରପରିଦସ୍ସନା
ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠସ୍ସ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ସୁତୋୟେୱ ଖୋ ମେ ସୋ ଭଗୱା ଏଦିସୋ ଚ ଏଦିସୋ ଚାତି, ନ ଚ ମୟା ସମ୍ମୁଖା ଦିଟ୍ଠୋ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାହଂ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ସଚେ ମଂ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ସାୟନ୍ହସମୟଂ ପଟିସଲ୍ଲାନା ୱୁଟ୍ଠିତୋ ୟେନାୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘ସୁତୋ ୟେୱ ଖୋ ମେ ସୋ ଭଗୱା ଏଦିସୋ ଚ ଏଦିସୋ ଚାତି, ନ ଚ ମୟା ସମ୍ମୁଖା ଦିଟ୍ଠୋ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାହଂ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ସଚେ ମଂ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟା’ତି; ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ସଚେ ମଂ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଅନୁଜାନାତୀ’’ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ସୋଣ। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ସୋଣ, ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ। ଦକ୍ଖିସ୍ସସି ତ୍ୱଂ, ସୋଣ, ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପାସାଦିକଂ ପସାଦନୀୟଂ ସନ୍ତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ସନ୍ତମାନସଂ ଉତ୍ତମଦମଥସମଥଂ ଅମନୁପ୍ପତ୍ତଂ ଦନ୍ତଂ ଗୁତ୍ତଂ ୟତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ନାଗଂ। ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସୋଣ, ମମ ୱଚନେନ ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦ – ‘ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦତୀ’’’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ୱଦେହି – ‘‘ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥୋ, ଭନ୍ତେ, ଅପ୍ପଭିକ୍ଖୁକୋ, ତିଣ୍ଣଂ ମେ ୱସ୍ସାନଂ ଅଚ୍ଚୟେନ କିଚ୍ଛେନ କସିରେନ ତତୋ ତତୋ ଦସୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ ଅଲତ୍ଥଂ; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଅପ୍ପତରେନ ଗଣେନ ଉପସମ୍ପଦଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, କଣ୍ହୁତ୍ତରା ଭୂମି ଖରା ଗୋକଣ୍ଟକହତା; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, ନହାନଗରୁକା ମନୁସ୍ସା ଉଦକସୁଦ୍ଧିକା; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଧୁୱନହାନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ମଜ୍ଝିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଏରଗୂ ମୋରଗୂ ମଜ୍ଜାରୂ [ମଜ୍ଝାରୂ (କ॰)] ଜନ୍ତୂ, ଏୱମେୱ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ମନୁସ୍ସା ନିସ୍ସୀମଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେମା’’’ତି। ତେ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆରୋଚେନ୍ତି – ‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମେହି ତେ, ଆୱୁସୋ, ମନୁସ୍ସେହି ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନ’ନ୍ତି ତେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ସାଦିୟନ୍ତି – ‘ମା ନୋ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଅହୋସୀ’ତି; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଚୀୱରେ ପରିୟାୟଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକଚ୍ଚାନସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାକଚ୍ଚାନଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ଜେତୱନଂ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇମସ୍ସ, ଆନନ୍ଦ, ଆଗନ୍ତୁକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞାପେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ – ‘‘ୟସ୍ସ ଖୋ ମଂ ଭଗୱା ଆଣାପେତି, ‘ଇମସ୍ସ, ଆନନ୍ଦ, ଆଗନ୍ତୁକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞାପେହୀ’ତି, ଇଚ୍ଛତି ଭଗୱା ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୱିହାରେ ୱତ୍ଥୁଂ, ଇଚ୍ଛତି ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତା ସୋଣେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକୱିହାରେ ୱତ୍ଥୁ’’ନ୍ତି – ୟସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଭଗୱା ୱିହରତି ତସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞାପେସି।
୨୫୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବହୁଦେୱ ରତ୍ତିଂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ୱିହାରଂ ପାୱିସି। ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ ସୋଣୋ ବହୁଦେୱ ରତ୍ତିଂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ୱିହାରଂ ପାୱିସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସୋଣଂ ଅଜ୍ଝେସି – ‘‘ପଟିଭାତୁ ତଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଧମ୍ମୋ ଭାସିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ସବ୍ବାନେୱ ଅଟ୍ଠକୱଗ୍ଗିକାନି ସରେନ ଅଭାସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତୋ ସୋଣସ୍ସ ସରଭଞ୍ଞପରିୟୋସାନେ ଅବ୍ଭାନୁମୋଦି – ‘‘ସାଧୁ, ସାଧୁ, ଭିକ୍ଖୁ। ସୁଗ୍ଗହିତାନି ଖୋ ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଅଟ୍ଠକୱଗ୍ଗିକାନି , ସୁମନସିକତାନି ସୂପଧାରିତାନି। କଲ୍ୟାଣିୟାପି ୱାଚାୟ ସମନ୍ନାଗତୋ, ୱିସ୍ସଟ୍ଠାୟ, ଅନେଲଗଲାୟ [ଅନେଳଗଲାୟ (କ॰)] , ଅତ୍ଥସ୍ସ ୱିଞ୍ଞାପନିୟା। କତିୱସ୍ସୋସି ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ‘‘ଏକୱସ୍ସୋହଂ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଏୱଂ ଚିରଂ ଅକାସୀ’’ତି? ‘‘ଚିରଂ ଦିଟ୍ଠୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, କାମେସୁ ଆଦୀନୱୋ, ଅପି ଚ ସମ୍ବାଧା ଘରାୱାସା ବହୁକିଚ୍ଚା ବହୁକରଣୀୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
[ଉଦା॰ ୪୬ ଉଦାନେପି] ‘‘ଦିସ୍ୱା ଆଦୀନୱଂ ଲୋକେ, ଞତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ନିରୂପଧିଂ।
ଅରିୟୋ ନ ରମତୀ ପାପେ, ପାପେ ନ ରମତୀ ସୁଚୀ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସୋଣୋ – ପଟିସମ୍ମୋଦତି ଖୋ ମଂ ଭଗୱା, ଅୟଂ ଖ୍ୱସ୍ସ କାଲୋ ୟଂ ମେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ପରିଦସ୍ସୀତି – ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଉପଜ୍ଝାୟୋ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦତି, ଏୱଞ୍ଚ ୱଦେତି ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥୋ, ଭନ୍ତେ, ଅପ୍ପଭିକ୍ଖୁକୋ। ତିଣ୍ଣଂ ମେ ୱସ୍ସାନଂ ଅଚ୍ଚୟେନ କିଚ୍ଛେନ କସିରେନ ତତୋ ତତୋ ଦସୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ ଅଲତ୍ଥଂ, ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଅପ୍ପତରେନ ଗଣେନ ଉପସମ୍ପଦଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, କଣ୍ହୁତ୍ତରା ଭୂମି ଖରା ଗୋକଣ୍ଟକହତା; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, ନହାନଗରୁକା ମନୁସ୍ସା ଉଦକସୁଦ୍ଧିକା, ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଧୁୱନହାନଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭନ୍ତେ, ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ମଜ୍ଝିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଏରଗୂ ମୋରଗୂ ମଜ୍ଜାରୂ ଜନ୍ତୂ , ଏୱମେୱ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ମନୁସ୍ସା ନିସ୍ସୀମଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେମା’ତି। ତେ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆରୋଚେନ୍ତି – ‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମେହି ତେ, ଆୱୁସୋ, ମନୁସ୍ସେହି ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନ’ନ୍ତି। ତେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ସାଦିୟନ୍ତି – ‘ମା ନୋ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଅହୋସୀ’ତି; ଅପ୍ପେୱ ନାମ ଭଗୱା ଚୀୱରେ ପରିୟାୟଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟା’’ତି।
୨୫୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପଭିକ୍ଖୁକୋ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ୱିନୟଧରପଞ୍ଚମେନ ଗଣେନ ଉପସମ୍ପଦଂ। ତତ୍ରିମେ ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା – ପୁରତ୍ଥିମାୟ ଦିସାୟ ଗଜଙ୍ଗଲଂ [କଜଙ୍ଗଲଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ନାମ ନିଗମୋ, ତସ୍ସ ପରେନ ମହାସାଲା, ତତୋ ପରା ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା, ଓରତୋ ମଜ୍ଝେ; ପୁରତ୍ଥିମଦକ୍ଖିଣାୟ ଦିସାୟ ସଲ୍ଲୱତୀ [ସଲଲୱତୀ (ସୀ॰)] ନାମ ନଦୀ, ତତୋ ପରା ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା, ଓରତୋ ମଜ୍ଝେ; ଦକ୍ଖିଣାୟ ଦିସାୟ ସେତକଣ୍ଣିକଂ ନାମ ନିଗମୋ, ତତୋ ପରା ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା, ଓରତୋ ମଜ୍ଝେ; ପଚ୍ଛିମାୟ ଦିସାୟ ଥୂଣଂ ନାମ ବ୍ରାହ୍ମଣଗାମୋ, ତତୋ ପରା ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା, ଓରତୋ ମଜ୍ଝେ; ଉତ୍ତରାୟ ଦିସାୟ ଉସୀରଦ୍ଧଜୋ ନାମ ପବ୍ବତୋ, ତତୋ ପରା ପଚ୍ଚନ୍ତିମା ଜନପଦା, ଓରତୋ ମଜ୍ଝେ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପେସୁ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ୱିନୟଧରପଞ୍ଚମେନ ଗଣେନ ଉପସମ୍ପଦଂ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ହୁତ୍ତରା ଭୂମି ଖରା ଗୋକଣ୍ଟକହତା। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଗୁଣଙ୍ଗୁଣୂପାହନଂ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନହାନଗରୁକା ମନୁସ୍ସା ଉଦକସୁଦ୍ଧିକା। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଧୁୱନହାନଂ। ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଜ୍ଝିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଏରଗୂ ମୋରଗୂ ମଜ୍ଜାରୂ ଜନ୍ତୂ, ଏୱମେୱ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୱନ୍ତିଦକ୍ଖିଣାପଥେ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଚମ୍ମାନି ଅତ୍ଥରଣାନି, ଏଳକଚମ୍ମଂ ଅଜଚମ୍ମଂ ମିଗଚମ୍ମଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସା ନିସ୍ସୀମଗତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେମା’ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଦିତୁଂ, ନ ତାୱ ତଂ ଗଣନୂପଗଂ ୟାୱ ନ ହତ୍ଥଂ ଗଚ୍ଛତୀ’’ତି।
ମହାକଚ୍ଚାନସ୍ସ ପଞ୍ଚୱରପରିଦସ୍ସନା ନିଟ୍ଠିତା।
ଚମ୍ମକ୍ଖନ୍ଧକୋ ପଞ୍ଚମୋ।
୧୫୯. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ରାଜା ଚ ମାଗଧୋ ସୋଣୋ, ଅସୀତିସହସ୍ସିସ୍ସରୋ।
ସାଗତୋ ଗିଜ୍ଝକୂଟସ୍ମିଂ, ବହୁଂ ଦସ୍ସେତି ଉତ୍ତରିଂ॥
ପବ୍ବଜ୍ଜାରଦ୍ଧଭିଜ୍ଜିଂସୁ , ୱୀଣଂ ଏକପଲାସିକଂ।
ନୀଲା ପୀତା ଲୋହିତିକା, ମଞ୍ଜିଟ୍ଠା କଣ୍ହମେୱ ଚ॥
ମହାରଙ୍ଗମହାନାମା, ୱଦ୍ଧିକା ଚ ପଟିକ୍ଖିପି।
ଖଲ୍ଲକା ପୁଟପାଲି ଚ, ତୂଲତିତ୍ତିରମେଣ୍ଡଜା॥
ୱିଚ୍ଛିକା ମୋରଚିତ୍ରା ଚ, ସୀହବ୍ୟଗ୍ଘା ଚ ଦୀପିକା।
ଅଜିନୁଦ୍ଦା ମଜ୍ଜାରୀ ଚ, କାଳଲୁୱକପରିକ୍ଖଟା॥
ଫଲିତୁପାହନା ଖିଲା, ଧୋତଖାଣୁଖଟଖଟା।
ତାଲୱେଳୁତିଣଂ ଚେୱ, ମୁଞ୍ଜପବ୍ବଜହିନ୍ତାଲା॥
କମଲକମ୍ବଲସୋୱଣ୍ଣା , ରୂପିକା ମଣିୱେଳୁରିୟା।
ଫଲିକା କଂସକାଚା ଚ, ତିପୁସୀସଞ୍ଚ ତମ୍ବକା॥
ଗାୱୀ ୟାନଂ ଗିଲାନୋ ଚ, ପୁରିସାୟୁତ୍ତସିୱିକା।
ସୟନାନି ମହାଚମ୍ମା, ଗୋଚମ୍ମେହି ଚ ପାପକୋ॥
ଗିହୀନଂ ଚମ୍ମୱଦ୍ଧେହି, ପୱିସନ୍ତି ଗିଲାୟନୋ।
ମହାକଚ୍ଚାୟନୋ ସୋଣୋ, ସରେନ ଅଟ୍ଠକୱଗ୍ଗିକଂ॥
ଉପସମ୍ପଦଂ ପଞ୍ଚହି, ଗୁଣଙ୍ଗୁଣା ଧୁୱସିନା।
ଚମ୍ମତ୍ଥରଣାନୁଞ୍ଞାସି, ନ ତାୱ ଗଣନୂପଗଂ।
ଅଦାସି ମେ ୱରେ ପଞ୍ଚ, ସୋଣତ୍ଥେରସ୍ସ ନାୟକୋତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ତେସଟ୍ଠି।
ଚମ୍ମକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୬. ଭେସଜ୍ଜକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୧୬୦. ପଞ୍ଚଭେସଜ୍ଜକଥା
୨୬୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠାନଂ ୟାଗୁପି ପୀତା ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ତେ ତେନ କିସା ହୋନ୍ତି, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ କିସେ ଲୂଖେ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣେ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତେ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ଏତରହି ଭିକ୍ଖୂ କିସା, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା’’ତି? ‘‘ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠାନଂ ୟାଗୁପି ପୀତା ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ତେ ତେନ କିସା ହୋନ୍ତି, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠାନଂ ୟାଗୁପି ପୀତା ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ତେ ତେନ କିସା ହୋନ୍ତି, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା। କିଂ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭେସଜ୍ଜଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ, ୟଂ ଭେସଜ୍ଜଞ୍ଚେୱ ଅସ୍ସ ଭେସଜ୍ଜସମ୍ମତଞ୍ଚ ଲୋକସ୍ସ, ଆହାରତ୍ଥଞ୍ଚ ଫରେୟ୍ୟ, ନ ଚ ଓଳାରିକୋ ଆହାରୋ ପଞ୍ଞାୟେୟ୍ୟା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମାନି ଖୋ ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପି, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁ, ଫାଣିତଂ; ଭେସଜ୍ଜାନି ଚେୱ ଭେସଜ୍ଜସମ୍ମତାନି ଚ ଲୋକସ୍ସ, ଆହାରତ୍ଥଞ୍ଚ ଫରନ୍ତି, ନ ଚ ଓଳାରିକୋ ଆହାରୋ ପଞ୍ଞାୟତି। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଇମାନି ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ, କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୟନ୍ହସମୟଂ ପଟିସଲ୍ଲାନା ୱୁଟ୍ଠିତୋ ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘ଏତରହି ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠାନଂ ୟାଗୁପି ପୀତା ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ଉଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ତେ ତେନ କିସା ହୋନ୍ତି, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା। କିଂ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭେସଜ୍ଜଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ, ୟଂ ଭେସଜ୍ଜଞ୍ଚେୱ ଅସ୍ସ ଭେସଜ୍ଜସମ୍ମତଞ୍ଚ ଲୋକସ୍ସ, ଆହାରତ୍ଥଞ୍ଚ ଫରେୟ୍ୟ, ନ ଚ ଓଳାରିକୋ ଆହାରୋ ପଞ୍ଞାୟେୟ୍ୟା’ତି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏତଦହୋସି ‘ଇମାନି ଖୋ ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି , ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପି, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁ, ଫାଣିତଂ; ଭେସଜ୍ଜାନି ଚେୱ ଭେସଜ୍ଜସମ୍ମତାନି ଚ ଲୋକସ୍ସ, ଆହାରତ୍ଥଞ୍ଚ ଫରନ୍ତି, ନ ଚ ଓଳାରିକୋ ଆହାରୋ ପଞ୍ଞାୟତି। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଇମାନି ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି ଅନୁଜାନେୟ୍ୟଂ, କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁ’ନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତାନି ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି।
୨୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ତାନି ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ତେସଂ ୟାନିପି ତାନି ପାକତିକାନି ଲୂଖାନି ଭୋଜନାନି ତାନିପି ନଚ୍ଛାଦେନ୍ତି, ପଗେୱ ସେନେସିତାନି [ସେନେସିକାନି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ସେନେହିକାନି (ୟୋଜନା)] । ତେ ତେନ ଚେୱ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠା, ଇମିନା ଚ ଭତ୍ତାଚ୍ଛାଦକେନ [ଭତ୍ତାଚ୍ଛନ୍ନକେନ (କ॰)] , ତଦୁଭୟେନ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ କିସା ହୋନ୍ତି, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ କିସେ ଲୂଖେ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣେ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତେ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ଏତରହି ଭିକ୍ଖୂ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ କିସା, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା’’ତି? ‘‘ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ତାନି ଚ ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ତେସଂ ୟାନିପି ତାନି ପାକତିକାନି ଲୂଖାନି ଭୋଜନାନି ତାନିପି ନଚ୍ଛାଦେନ୍ତି, ପଗେୱ ସେନେସିକାନି। ତେ ତେନ ଚେୱ ସାରଦିକେନ ଆବାଧେନ ଫୁଟ୍ଠା, ଇମିନା ଚ ଭତ୍ତାଚ୍ଛାଦକେନ, ତଦୁଭୟେନ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ କିସା, ଲୂଖା, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା, ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା, ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତାନି ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା କାଲେପି ୱିକାଲେପି ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି।
୨୬୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସାନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ଅଚ୍ଛୱସଂ, ମଚ୍ଛୱସଂ, ସୁସୁକାୱସଂ , ସୂକରୱସଂ, ଗଦ୍ରଭୱସଂ – କାଲେ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ ନିପ୍ପକ୍କଂ [ନିପକ୍କଂ (କ॰)] କାଲେ ସଂସଟ୍ଠଂ ତେଲପରିଭୋଗେନ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ୱିକାଲେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱିକାଲେ ନିପ୍ପକ୍କଂ ୱିକାଲେ ସଂସଟ୍ଠଂ, ତଂ ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ତିଣ୍ଣଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। କାଲେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱିକାଲେ ନିପ୍ପକ୍କଂ ୱିକାଲେ ସଂସଟ୍ଠଂ, ତଂ ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। କାଲେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ ନିପ୍ପକ୍କଂ ୱିକାଲେ ସଂସଟ୍ଠଂ, ତଂ ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ ନିପ୍ପକ୍କଂ କାଲେ ସଂସଟ୍ଠଂ, ତଂ ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନାପତ୍ତୀତି।
ପଞ୍ଚଭେସଜ୍ଜକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୧. ମୂଲାଦିଭେସଜ୍ଜକଥା
୨୬୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ମୂଲେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ମୂଲାନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ହଲିଦ୍ଦିଂ, ସିଙ୍ଗିୱେରଂ, ୱଚଂ, ୱଚତ୍ଥଂ [ୱଚତ୍ଥଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ଅତିୱିସଂ, କଟୁକରୋହିଣିଂ, ଉସୀରଂ, ଭଦ୍ଦମୁତ୍ତକଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ମୂଲାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ନ ଭୋଜନୀୟେ ଭୋଜନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ତାନି – ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ପରିହରିତୁଂ; ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଅସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ମୂଲେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ପିଟ୍ଠେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସଦଂ ନିସଦପୋତକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ କସାୱେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କସାୱାନି [କସାୱଭେସଜ୍ଜାନି (କ॰)] ଭେସଜ୍ଜାନି – ନିମ୍ବକସାୱଂ, କୁଟଜକସାୱଂ, ପଟୋଲକସାୱଂ, ଫଗ୍ଗୱକସାୱଂ, ନତ୍ତମାଲକସାୱଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି କସାୱାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ନ ଭୋଜନୀୟେ ଭୋଜନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ତାନି – ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ପରିହରିତୁଂ; ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଅସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଣ୍ଣେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ପଣ୍ଣାନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ନିମ୍ବପଣ୍ଣଂ, କୁଟଜପଣ୍ଣଂ, ପଟୋଲପଣ୍ଣଂ, ସୁଲସିପଣ୍ଣଂ, କପ୍ପାସପଣ୍ଣଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ପଣ୍ଣାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ନ ଭୋଜନୀୟେ ଭୋଜନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି…ପେ॰…।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଫଲେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଫଲାନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ବିଲଙ୍ଗଂ, ପିପ୍ପଲିଂ, ମରିଚଂ, ହରୀତକଂ, ୱିଭୀତକଂ, ଆମଲକଂ, ଗୋଟ୍ଠଫଲଂ [ଗୋଠଫଲଂ (ସ୍ୟା॰), କୋଟ୍ଠଫଲଂ (କ॰)] , ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ଫଲାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ନ ଭୋଜନୀୟେ ଭୋଜନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି…ପେ॰…।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଜତୂହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜତୂନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ହିଙ୍ଗୁଂ, ହିଙ୍ଗୁଜତୁଂ, ହିଙ୍ଗୁସିପାଟିକଂ, ତକଂ, ତକପତ୍ତିଂ, ତକପଣ୍ଣିଂ , ସଜ୍ଜୁଲସଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ଜତୂନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି…ପେ॰…।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଲୋଣେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋଣାନି ଭେସଜ୍ଜାନି – ସାମୁଦ୍ଦଂ, କାଳଲୋଣଂ, ସିନ୍ଧୱଂ, ଉବ୍ଭିଦଂ [ଉବ୍ଭିରଂ (କ॰)] , ବିଲଂ [ବିଳାଲଂ (ସୀ॰)] , ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ଲୋଣାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ନେୱ ଖାଦନୀୟେ ଖାଦନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ନ ଭୋଜନୀୟେ ଭୋଜନୀୟତ୍ଥଂ ଫରନ୍ତି, ତାନି – ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ପରିହରିତୁଂ; ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଅସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୨୬୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ବେଲଟ୍ଠସୀସସ୍ସ ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛାବାଧୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ଲସିକାୟ ଚୀୱରାନି କାୟେ ଲଗ୍ଗନ୍ତି, ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତାନି ଚୀୱରାନି ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ଇମସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ଇମସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛାବାଧୋ, ଲସିକାୟ ଚୀୱରାନି କାୟେ ଲଗ୍ଗନ୍ତି, ତାନି ମୟଂ ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢାମା’’ତି । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ସ କଣ୍ଡୁ ୱା, ପିଳକା ୱା, ଅସ୍ସାୱୋ ୱା, ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛୁ ୱା ଆବାଧୋ, କାୟୋ ୱା ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ, ଚୁଣ୍ଣାନି ଭେସଜ୍ଜାନି; ଅଗିଲାନସ୍ସ ଛକଣଂ ମତ୍ତିକଂ ରଜନନିପ୍ପକ୍କଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦୁକ୍ଖଲଂ ମୁସଲ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୁଣ୍ଣେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଚାଲିତେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୁଣ୍ଣଚାଲିନିନ୍ତି। ସଣ୍ହେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁସ୍ସଚାଲିନିନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅମନୁସ୍ସିକାବାଧୋ ହୋତି। ତଂ ଆଚରିୟୁପଜ୍ଝାୟା ଉପଟ୍ଠହନ୍ତା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ସୋ ସୂକରସୂନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଆମକମଂସଂ ଖାଦି, ଆମକଲୋହିତଂ ପିୱି । ତସ୍ସ ସୋ ଅମନୁସ୍ସିକାବାଧୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅମନୁସ୍ସିକାବାଧେ ଆମକମଂସଂ ଆମକଲୋହିତନ୍ତି।
୨୬୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚକ୍ଖୁରୋଗାବାଧୋ ହୋତି। ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ଇମସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ଇମସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ଚକ୍ଖୁରୋଗାବାଧୋ। ଇମଂ ମୟଂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ନିକ୍ଖାମେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଜନଂ – କାଳଞ୍ଜନଂ, ରସଞ୍ଜନଂ, ସୋତଞ୍ଜନଂ, ଗେରୁକଂ, କପଲ୍ଲ’’ନ୍ତି। ଅଞ୍ଜନୂପପିସନେହି ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚନ୍ଦନଂ, ତଗରଂ, କାଳାନୁସାରିୟଂ, ତାଲୀସଂ, ଭଦ୍ଦମୁତ୍ତକନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ପିଟ୍ଠାନି ଅଞ୍ଜନାନି ଚରୁକେସୁପି [ଥାଲକେସୁପି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସରାୱକେସୁପି ନିକ୍ଖିପନ୍ତି; ତିଣଚୁଣ୍ଣେହିପି ପଂସୁକେହିପି ଓକିରିୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଜନିନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାୱଚା ଅଞ୍ଜନିୟୋ ଧାରେନ୍ତି – ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ, ରୂପିୟମୟଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚା ଅଞ୍ଜନୀ ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠିମୟଂ, ଦନ୍ତମୟଂ, ୱିସାଣମୟଂ, ନଳମୟଂ, ୱେଳୁମୟଂ, କଟ୍ଠମୟଂ, ଜତୁମୟଂ, ଫଲମୟଂ, ଲୋହମୟଂ, ସଙ୍ଖନାଭିମୟନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଜନିୟୋ ଅପାରୁତା ହୋନ୍ତି, ତିଣଚୁଣ୍ଣେହିପି ପଂସୁକେହିପି ଓକିରିୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପିଧାନନ୍ତି। ଅପିଧାନଂ ନିପତତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁତ୍ତକେନ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜନିୟା ବନ୍ଧିତୁନ୍ତି। ଅଞ୍ଜନୀ ଫଲତି [ନିପତତି (କ॰)] । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁତ୍ତକେନ ସିବ୍ବେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଙ୍ଗୁଲିୟା ଅଞ୍ଜନ୍ତି, ଅକ୍ଖୀନି ଦୁକ୍ଖାନି ହୋନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଜନିସଲାକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାୱଚା ଅଞ୍ଜନିସଲାକାୟୋ ଧାରେନ୍ତି – ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ରୂପିୟମୟଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚା ଅଞ୍ଜନିସଲାକା ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠିମୟଂ…ପେ॰… ସଙ୍ଖନାଭିମୟନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଜନିସଲାକା ଭୂମିୟଂ ପତିତା ଫରୁସା ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଲାକଠାନିୟନ୍ତି [ସଲାକୋଧାନିୟନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଜନିମ୍ପି ଅଞ୍ଜନିସଲାକମ୍ପି ହତ୍ଥେନ ପରିହରନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଜନିତ୍ଥୱିକନ୍ତି। ଅଂସବଦ୍ଧକୋ ନ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଂସବଦ୍ଧକଂ ବନ୍ଧନସୁତ୍ତକନ୍ତି।
୨୬୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ସୀସାଭିତାପୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୁଦ୍ଧନି ତେଲକନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନତ୍ଥୁକମ୍ମନ୍ତି। ନତ୍ଥୁ ଗଲତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନତ୍ଥୁକରଣିନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାୱଚା ନତ୍ଥୁକରଣିୟୋ ଧାରେନ୍ତି – ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ରୂପିୟମୟଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି, ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚା ନତ୍ଥୁକରଣୀ ଧାରେତବ୍ବା। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠିମୟଂ…ପେ॰… ସଙ୍ଖନାଭିମୟନ୍ତି। ନତ୍ଥୁଂ ୱିସମଂ ଆସିଞ୍ଚନ୍ତି [ନତ୍ଥୁ ୱିସମଂ ଆସିଞ୍ଚିୟତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ୟମକନତ୍ଥୁକରଣିନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧୂମଂ ପାତୁନ୍ତି। ତଞ୍ଞେୱ ୱଟ୍ଟିଂ ଆଲିମ୍ପେତ୍ୱା ପିୱନ୍ତି , କଣ୍ଠୋ ଦହତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧୂମନେତ୍ତନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାୱଚାନି ଧୂମନେତ୍ତାନି ଧାରେନ୍ତି – ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ରୂପିୟମୟଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚାନି ଧୂମନେତ୍ତାନି ଧାରେତବ୍ବାନି। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠିମୟଂ…ପେ॰… ସଙ୍ଖନାଭିମୟନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଧୂମନେତ୍ତାନି ଅପାରୁତାନି ହୋନ୍ତି, ପାଣକା ପୱିସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପିଧାନନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଧୂମନେତ୍ତାନି ହତ୍ଥେନ ପରିହରନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧୂମନେତ୍ତଥୱିକନ୍ତି। ଏକତୋ ଘଂସିୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟମକଥୱିକନ୍ତି। ଅଂସବଦ୍ଧକୋ ନ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଂସବଦ୍ଧକଂ ବନ୍ଧନସୁତ୍ତକନ୍ତି।
୨୬୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ୱାତାବାଧୋ ହୋତି। ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ତେଲଂ ପଚିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେଲପାକନ୍ତି। ତସ୍ମିଂ ଖୋ ପନ ତେଲପାକେ ମଜ୍ଜଂ ପକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେଲପାକେ ମଜ୍ଜଂ ପକ୍ଖିପିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅତିପକ୍ଖିତ୍ତମଜ୍ଜାନି [ଅତିଖିତ୍ତମଜ୍ଜାନି (କ॰)] ତେଲାନି ପଚନ୍ତି, ତାନି ପିୱିତ୍ୱା ମଜ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିପକ୍ଖିତ୍ତମଜ୍ଜଂ ତେଲଂ ପାତବ୍ବଂ। ୟୋ ପିୱେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ମିଂ ତେଲପାକେ ମଜ୍ଜସ୍ସ ନ ୱଣ୍ଣୋ ନ ଗନ୍ଧୋ ନ ରସୋ ପଞ୍ଞାୟତି, ଏୱରୂପଂ ମଜ୍ଜପକ୍ଖିତ୍ତଂ ତେଲଂ ପାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ ବହୁଂ ଅତିପକ୍ଖିତ୍ତମଜ୍ଜଂ ତେଲଂ ପକ୍କଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅତିପକ୍ଖିତ୍ତମଜ୍ଜେ ତେଲେ ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅବ୍ଭଞ୍ଜନଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ବହୁତରଂ ତେଲଂ ପକ୍କଂ ହୋତି, ତେଲଭାଜନଂ ନ ୱିଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତୀଣି ତୁମ୍ବାନି – ଲୋହତୁମ୍ବଂ, କଟ୍ଠତୁମ୍ବଂ, ଫଲତୁମ୍ବନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ଅଙ୍ଗୱାତୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସେଦକମ୍ମନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ଭାରସେଦନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାସେଦନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଙ୍ଗୋଦକନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକକୋଟ୍ଠକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ପବ୍ବୱାତୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋହିତଂ ମୋଚେତୁନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋହିତଂ ମୋଚେତ୍ୱା ୱିସାଣେନ ଗାହେତୁନ୍ତି [ଗହେତୁନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ପାଦା ଫଲିତା [ଫାଲିତା (କ॰)] ହୋନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାଦବ୍ଭଞ୍ଜନନ୍ତି। ନକ୍ଖମନିୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଜ୍ଜଂ ଅଭିସଙ୍ଖରିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଗଣ୍ଡାବାଧୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ଥକମ୍ମନ୍ତି। କସାୱୋଦକେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କସାୱୋଦକନ୍ତି। ତିଲକକ୍କେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଲକକ୍କନ୍ତି। କବଳିକାୟ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କବଳିକନ୍ତି। ୱଣବନ୍ଧନଚୋଳେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଣବନ୍ଧନଚୋଳନ୍ତି। ୱଣୋ କଣ୍ଡୁୱତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାସପକୁଟ୍ଟେନ [ସାସପକୁଡ୍ଡେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଫୋସିତୁନ୍ତି। ୱଣୋ କିଲିଜ୍ଜିତ୍ଥ। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଧୂମଂ କାତୁନ୍ତି। ୱଡ୍ଢମଂସଂ ୱୁଟ୍ଠାତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋଣସକ୍ଖରିକାୟ ଛିନ୍ଦିତୁନ୍ତି। ୱଣୋ ନ ରୁହତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଣତେଲନ୍ତି। ତେଲଂ ଗଲତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକାସିକଂ ସବ୍ବଂ ୱଣପଟିକମ୍ମନ୍ତି।
୨୬୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅହିନା ଦଟ୍ଠୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତ୍ତାରି ମହାୱିକଟାନି ଦାତୁଂ – ଗୂଥଂ, ମୁତ୍ତଂ, ଛାରିକଂ, ମତ୍ତିକନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତାନି ନୁ ଖୋ ଉଦାହୁ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବାନୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତି କପ୍ପିୟକାରକେ ପଟିଗ୍ଗହାପେତୁଂ, ଅସତି କପ୍ପିୟକାରକେ ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ୱିସଂ ପୀତଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି ଭିକ୍ଖୱେ ଗୂଥଂ ପାୟେତୁନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ନୁ ଖୋ ଉଦାହୁ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଂ କରୋନ୍ତୋ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ସ୍ୱେୱ ପଟିଗ୍ଗହୋ କତୋ, ନ ପୁନ [କତୋ ପନ (?)] ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋତି।
୨୬୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଘରଦିନ୍ନକାବାଧୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀତାଲୋଳିଂ ପାୟେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଦୁଟ୍ଠଗହଣିକୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆମିସଖାରଂ ପାୟେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଣ୍ଡୁରୋଗାବାଧୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୁତ୍ତହରୀତକଂ ପାୟେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଛୱିଦୋସାବାଧୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗନ୍ଧାଲେପଂ କାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅଭିସନ୍ନକାୟୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିରେଚନଂ ପାତୁନ୍ତି। ଅଚ୍ଛକଞ୍ଜିୟା ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଚ୍ଛକଞ୍ଜିନ୍ତି। ଅକଟୟୂସେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅକଟୟୂସନ୍ତି। କଟାକଟେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କଟାକଟନ୍ତି। ପଟିଚ୍ଛାଦନୀୟେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଚ୍ଛାଦନୀୟନ୍ତି।
ମୂଲାଦିଭେସଜ୍ଜକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୨. ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୱତ୍ଥୁ
୨୭୦ . [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ପାରା॰ ୬୧୮ ଆଦୟୋ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ରାଜଗହେ ପବ୍ଭାରଂ ସୋଧାପେତି ଲେଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୟେନାୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ, ଭନ୍ତେ, ଥେରୋ କାରାପେତୀ’’ତି? ‘‘ପବ୍ଭାରଂ, ମହାରାଜ, ସୋଧାପେମି, ଲେଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ’’ତି। ‘‘ଅତ୍ଥୋ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଆରାମିକେନା’’ତି? ‘‘ନ ଖୋ, ମହାରାଜ, ଭଗୱତା ଆରାମିକୋ ଅନୁଞ୍ଞାତୋ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ପଟିପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ମମ ଆରୋଚେୟ୍ୟାଥା’’ତି। ‘ଏୱଂ, ମହାରାଜା’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି, ସମାଦପେସି, ସମୁତ୍ତେଜେସି, ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଆୟସ୍ମତା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛେନ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ରାଜା, ଭନ୍ତେ, ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଆରାମିକଂ ଦାତୁକାମୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରାମିକ’’ନ୍ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୟେନାୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅନୁଞ୍ଞାତୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଆରାମିକୋ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ମହାରାଜା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଆରାମିକଂ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ଆରାମିକଂ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା, ୱିସ୍ସରିତ୍ୱା, ଚିରେନ ସତିଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା, ଅଞ୍ଞତରଂ ସବ୍ବତ୍ଥକଂ ମହାମତ୍ତଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟୋ ମୟା, ଭଣେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଆରାମିକୋ ପଟିସ୍ସୁତୋ, ଦିନ୍ନୋ ସୋ ଆରାମିକୋ’’ତି? ‘‘ନ ଖୋ, ଦେୱ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଆରାମିକୋ ଦିନ୍ନୋ’’ତି। ‘‘କୀୱ ଚିରଂ ନୁ ଖୋ, ଭଣେ, ଇତୋ [ଇତୋ ରତ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ହି ତଂ ହୋତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ମହାମତ୍ତୋ ରତ୍ତିୟୋ ଗଣେତ୍ୱା [ୱିଗଣେତ୍ୱା (ସୀ॰)] ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପଞ୍ଚ, ଦେୱ, ରତ୍ତିସତାନୀ’’ତି। ତେନ ହି, ଭଣେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ପଞ୍ଚ ଆରାମିକସତାନି ଦେହୀତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ସୋ ମହାମତ୍ତୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ପଞ୍ଚ ଆରାମିକସତାନି ପାଦାସି, ପାଟିୟେକ୍କୋ ଗାମୋ ନିୱିସି। ‘ଆରାମିକଗାମକୋତି’ପି ନଂ ଆହଂସୁ , ‘ପିଲିନ୍ଦଗାମକୋ’ତିପି ନଂ ଆହଂସୁ।
୨୭୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ତସ୍ମିଂ ଗାମକେ କୁଲୂପକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ପିଲିନ୍ଦଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ମିଂ ଗାମକେ ଉସ୍ସୱୋ ହୋତି। ଦାରକା ଅଲଙ୍କତା ମାଲାକିତା କୀଳନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ପିଲିନ୍ଦଗାମକେ ସପଦାନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରମାନୋ ୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଆରାମିକସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ସା ଆରାମିକିନିୟା ଧୀତା ଅଞ୍ଞେ ଦାରକେ ଅଲଙ୍କତେ ମାଲାକିତେ ପସ୍ସିତ୍ୱା ରୋଦତି – ‘ମାଲଂ ମେ ଦେଥ, ଅଲଙ୍କାରଂ ମେ ଦେଥା’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ତଂ ଆରାମିକିନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସାୟଂ ଦାରିକା ରୋଦତୀ’’ତି? ‘‘ଅୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଦାରିକା ଅଞ୍ଞେ ଦାରକେ ଅଲଙ୍କତେ ମାଲାକିତେ ପସ୍ସିତ୍ୱା ରୋଦତି – ‘ମାଲଂ ମେ ଦେଥ, ଅଲଙ୍କାରଂ ମେ ଦେଥା’ତି। କୁତୋ ଅମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତାନଂ ମାଲା, କୁତୋ ଅଲଙ୍କାରୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ତିଣଣ୍ଡୁପକଂ ଗହେତ୍ୱା ତଂ ଆରାମିକିନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦିମଂ ତିଣଣ୍ଡୁପକଂ ତସ୍ସା ଦାରିକାୟ ସୀସେ ପଟିମୁଞ୍ଚା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଆରାମିକିନୀ ତଂ ତିଣଣ୍ଡୁପକଂ ଗହେତ୍ୱା ତସ୍ସା ଦାରିକାୟ ସୀସେ ପଟିମୁଞ୍ଚି। ସା ଅହୋସି ସୁୱଣ୍ଣମାଲା ଅଭିରୂପା, ଦସ୍ସନୀୟା, ପାସାଦିକା; ନତ୍ଥି ତାଦିସା ରଞ୍ଞୋପି ଅନ୍ତେପୁରେ ସୁୱଣ୍ଣମାଲା। ମନୁସ୍ସା ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଆରୋଚେସୁଂ – ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଦେୱ, ଆରାମିକସ୍ସ ଘରେ ସୁୱଣ୍ଣମାଲା ଅଭିରୂପା, ଦସ୍ସନୀୟା, ପାସାଦିକା; ନତ୍ଥି ତାଦିସା ଦେୱସ୍ସପି ଅନ୍ତେପୁରେ ସୁୱଣ୍ଣମାଲା; କୁତୋ ତସ୍ସ ଦୁଗ୍ଗତସ୍ସ? ନିସ୍ସଂସୟଂ ଚୋରିକାୟ ଆଭତା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତଂ ଆରାମିକକୁଲଂ ବନ୍ଧାପେସି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ପିଲିନ୍ଦଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ପିଲିନ୍ଦଗାମକେ ସପଦାନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରମାନୋ ୟେନ ତସ୍ସ ଆରାମିକସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଟିୱିସ୍ସକେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କହଂ ଇମଂ ଆରାମିକକୁଲଂ ଗତ’’ନ୍ତି? ‘‘ଏତିସ୍ସା, ଭନ୍ତେ, ସୁୱଣ୍ଣମାଲାୟ କାରଣା ରଞ୍ଞା ବନ୍ଧାପିତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ୟେନ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୟେନାୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ, ମହାରାଜ, ଆରାମିକକୁଲଂ ବନ୍ଧାପିତ’’ନ୍ତି? ‘‘ତସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆରାମିକସ୍ସ ଘରେ ସୁୱଣ୍ଣମାଲା ଅଭିରୂପା, ଦସ୍ସନୀୟା, ପାସାଦିକା; ନତ୍ଥି ତାଦିସା ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଅନ୍ତେପୁରେ ସୁୱଣ୍ଣମାଲା; କୁତୋ ତସ୍ସ ଦୁଗ୍ଗତସ୍ସ? ନିସ୍ସଂସୟଂ ଚୋରିକାୟ ଆଭତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପାସାଦଂ ସୁୱଣ୍ଣନ୍ତି ଅଧିମୁଚ୍ଚି; ସୋ ଅହୋସି ସବ୍ବସୋୱଣ୍ଣମୟୋ। ‘‘ଇଦଂ ପନ ତେ, ମହାରାଜ, ତାୱ ବହୁଂ ସୁୱଣ୍ଣଂ କୁତୋ’’ତି? ‘ଅଞ୍ଞାତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସେୱେସୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ’ତି ତଂ ଆରାମିକକୁଲଂ ମୁଞ୍ଚାପେସି।
ମନୁସ୍ସା ‘‘ଅୟ୍ୟେନ କିର ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛେନ ସରାଜିକାୟ ପରିସାୟ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଇଦ୍ଧିପାଟିହାରିୟଂ ଦସ୍ସିତ’’ନ୍ତି ଅତ୍ତମନା ଅଭିପ୍ପସନ୍ନା ଆୟସ୍ମତୋ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛସ୍ସ ପଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜାନି ଅଭିହରିଂସୁ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପିଂ, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁଂ [ସପ୍ପି ନୱନୀତଂ ତେଲଂ ମଧୁ (କ॰)] , ଫାଣିତଂ। ପକତିୟାପି ଚ ଆୟସ୍ମା ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ ଲାଭୀ ହୋତି ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭେସଜ୍ଜାନଂ; ଲଦ୍ଧଂ ଲଦ୍ଧଂ ପରିସାୟ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତି। ପରିସା ଚସ୍ସ ହୋତି ବାହୁଲ୍ଲିକା; ଲଦ୍ଧଂ ଲଦ୍ଧଂ କୋଲମ୍ବେପି [କୋଳୁମ୍ବେପି (କ॰)] , ଘଟେପି, ପୂରେତ୍ୱା ପଟିସାମେତି; ପରିସ୍ସାୱନାନିପି, ଥୱିକାୟୋପି, ପୂରେତ୍ୱା ୱାତପାନେସୁ ଲଗ୍ଗେତି। ତାନି ଓଲୀନୱିଲୀନାନି ତିଟ୍ଠନ୍ତି। ଉନ୍ଦୂରେହିପି ୱିହାରା ଓକିଣ୍ଣୱିକିଣ୍ଣା ହୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅନ୍ତୋକୋଟ୍ଠାଗାରିକା ଇମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା , ସେୟ୍ୟଥାପି ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା, ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାୟ ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଚେତେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାୟ ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଚେତେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱାତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଟିସାୟନୀୟାନି ଭେସଜ୍ଜାନି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପି, ନୱନୀତଂ, ତେଲଂ, ମଧୁ, ଫାଣିତଂ, ତାନି ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ସତ୍ତାହପରମଂ ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବାନି। ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଭେସଜ୍ଜାନୁଞ୍ଞାତଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ପଠମୋ।
୧୬୩. ଗୁଳାଦିଅନୁଜାନନା
୨୭୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଆୟସ୍ମା କଙ୍ଖାରେୱତୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଗୁଳକରଣଂ, ଓକ୍କମିତ୍ୱା ଗୁଳେ ପିଟ୍ଠମ୍ପି ଛାରିକମ୍ପି ପକ୍ଖିପନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ‘‘ଅକପ୍ପିୟୋ ଗୁଳୋ ସାମିସୋ, ନ କପ୍ପତି ଗୁଳୋ ୱିକାଲେ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ସପରିସୋ ଗୁଳଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜତି। ୟେପିସ୍ସ ସୋତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞନ୍ତି, ତେପି ଗୁଳଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। କିମତ୍ଥାୟ [କିମତ୍ଥିୟା (କ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ଗୁଳେ ପିଟ୍ଠମ୍ପି ଛାରିକମ୍ପି ପକ୍ଖିପନ୍ତୀତି? ଥଦ୍ଧତ୍ଥାୟ [ବନ୍ଧନତ୍ଥାୟ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭଗୱାତି। ସଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥଦ୍ଧତ୍ଥାୟ ଗୁଳେ ପିଟ୍ଠମ୍ପି ଛାରିକମ୍ପି ପକ୍ଖିପନ୍ତି, ସୋ ଚ ଗୁଳୋତ୍ୱେୱ ସଙ୍ଖଂ ଗଚ୍ଛତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଥାସୁଖଂ ଗୁଳଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଆୟସ୍ମା କଙ୍ଖାରେୱତୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୱଚ୍ଚେ ମୁଗ୍ଗଂ ଜାତଂ, ପସ୍ସିତ୍ୱା ‘‘ଅକପ୍ପିୟା ମୁଗ୍ଗା; ପକ୍କାପି ମୁଗ୍ଗା ଜାୟନ୍ତୀତି’’ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ସପରିସୋ ମୁଗ୍ଗଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜତି। ୟେପିସ୍ସ ସୋତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞନ୍ତି, ତେପି ମୁଗ୍ଗଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ସଚେ [ସଚେପି (?)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ପକ୍କାପି ମୁଗ୍ଗା ଜାୟନ୍ତି , ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଥାସୁଖଂ ମୁଗ୍ଗଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
୨୭୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉଦରୱାତାବାଧୋ ହୋତି। ସୋ ଲୋଣସୋୱୀରକଂ ଅପାୟି। ତସ୍ସ ସୋ ଉଦରୱାତାବାଧୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନସ୍ସ ଲୋଣସୋୱୀରକଂ; ଅଗିଲାନସ୍ସ ଉଦକସମ୍ଭିନ୍ନଂ ପାନପରିଭୋଗେନ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ଗୁଳାଦିଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୪. ଅନ୍ତୋୱୁଟ୍ଠାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା
୨୭୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତୋ ଉଦରୱାତାବାଧୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ – ‘ପୁବ୍ବେପି ଭଗୱତୋ ଉଦରୱାତାବାଧୋ ତେକଟୁଲୟାଗୁୟା ଫାସୁ ହୋତୀ’ତି – ସାମଂ ତିଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ମୁଗ୍ଗମ୍ପି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା, ଅନ୍ତୋ ୱାସେତ୍ୱା, ଅନ୍ତୋ ସାମଂ ପଚିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ‘‘ପିୱତୁ ଭଗୱା ତେକଟୁଲୟାଗୁ’’ନ୍ତି। ଜାନନ୍ତାପି ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଜାନନ୍ତାପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି; ଅତ୍ଥସଂହିତଂ ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ନୋ ଅନତ୍ଥସଂହିତଂ। ଅନତ୍ଥସଂହିତେ ସେତୁଘାତୋ ତଥାଗତାନଂ। ଦ୍ୱୀହି ଆକାରେହି ବୁଦ୍ଧା ଭଗୱନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ଧମ୍ମଂ ୱା ଦେସେସ୍ସାମ, ସାୱକାନଂ ୱା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କୁତାୟଂ, ଆନନ୍ଦ , ୟାଗୂ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଆନନ୍ଦ, ଅନନୁଲୋମିକଂ, ଅପ୍ପତିରୂପଂ, ଅସ୍ସାମଣକଂ, ଅକପ୍ପିୟଂ, ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ଆନନ୍ଦ, ଏୱରୂପାୟ ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଚେତେସ୍ସସି। ୟଦପି, ଆନନ୍ଦ, ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ [ୱୁତ୍ଥଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] ତଦପି ଅକପ୍ପିୟଂ; ୟଦପି ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ ତଦପି ଅକପ୍ପିୟଂ; ୟଦପି ସାମଂ ପକ୍କଂ, ତଦପି ଅକପ୍ପିୟଂ। ନେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନ୍ତୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କଂ ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ତିଣ୍ଣଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। ଅନ୍ତୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ଅଞ୍ଞେହି ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। ଅନ୍ତୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ବହି ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। ବହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦ୍ୱିନ୍ନଂ ଦୁକ୍କଟାନଂ। ଅନ୍ତୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ବହି ପକ୍କଂ, ଅଞ୍ଞେହି ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ବହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ଅଞ୍ଞେହି ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ବହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ବହି ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ବହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଟ୍ଠଂ, ବହି ପକ୍କଂ , ଅଞ୍ଞେହି ପକ୍କଂ, ତଞ୍ଚେ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନାପତ୍ତୀ’’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ‘‘ଭଗୱତା ସାମଂପାକୋ ପଟିକ୍ଖିତ୍ତୋ’’ତି ପୁନ ପାକେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁନ ପାକଂ ପଚିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହଂ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖଂ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ଆରାମଂ ଆହରନ୍ତି। ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ବହି ୱାସେନ୍ତି; ଉକ୍କପିଣ୍ଡକାପି ଖାଦନ୍ତି, ଚୋରାପି ହରନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତୋ ୱାସେତୁନ୍ତି। ଅନ୍ତୋ ୱାସେତ୍ୱା ବହି ପାଚେନ୍ତି। ଦମକା ପରିୱାରେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅୱିସ୍ସଟ୍ଠା ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତୋ ପଚିତୁନ୍ତି। ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ କପ୍ପିୟକାରକା ବହୁତରଂ ହରନ୍ତି, ଅପ୍ପତରଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଂ ପଚିତୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ, ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ, ସାମଂ ପକ୍କନ୍ତି।
ଅନ୍ତୋୱୁଟ୍ଠାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୫. ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହଣା
୨୭୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କାସୀସୁ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ରାଜଗହଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନ ଲଭିଂସୁ ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ; ବହୁଞ୍ଚ ଫଲଖାଦନୀୟଂ ଅହୋସି; କପ୍ପିୟକାରକୋ ଚ ନ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ କିଲନ୍ତରୂପା ୟେନ ରାଜଗହଂ ୱେଳୁୱନଂ କଲନ୍ଦକନିୱାପୋ, ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚିତ୍ଥ ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତା; କୁତୋ ଚ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗଚ୍ଛଥା’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ ଭଗୱା। ଇଧ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, କାସୀସୁ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ରାଜଗହଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନ ଲଭିମ୍ହା ଲୂଖସ୍ସ ୱା ପଣୀତସ୍ସ ୱା ଭୋଜନସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ପାରିପୂରିଂ; ବହୁଞ୍ଚ ଫଲଖାଦନୀୟଂ ଅହୋସି; କପ୍ପିୟକାରକୋ ଚ ନ ଅହୋସି; ତେନ ମୟଂ କିଲନ୍ତରୂପା ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟତ୍ଥ ଫଲଖାଦନୀୟଂ ପସ୍ସତି, କପ୍ପିୟକାରକୋ ଚ ନ ହୋତି, ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା, ହରିତ୍ୱା, କପ୍ପିୟକାରକେ ପସ୍ସିତ୍ୱା, ଭୂମିୟଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା, ପଟିଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଗ୍ଗହିତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତୁ’’ନ୍ତି।
୨୭୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ନୱା ଚ ତିଲା ନୱଞ୍ଚ ମଧୁ ଉପ୍ପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁଂ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଦଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦି, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ, ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ । ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା, ସମାଦପେତ୍ୱା, ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା, ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଚିରପକ୍କନ୍ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟେସଂ ଖୋ ମୟା ଅତ୍ଥାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ, ‘ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁଂ ଦସ୍ସାମୀ’ତି , ତେ ମୟା ପମୁଟ୍ଠା ଦାତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁଂ କୋଲମ୍ବେହି ଚ ଘଟେହି ଚ ଆରାମଂ ହରାପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁଂ କୋଲମ୍ବେହି ଚ ଘଟେହି ଚ ଆରାମଂ ହରାପେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟେସଂ ଖୋ ମୟା, ଭୋ ଗୋତମ, ଅତ୍ଥାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ, ‘ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁଂ ଦସ୍ସାମୀ’ତି, ତେ ମୟା ପମୁଟ୍ଠା ଦାତୁଂ। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ନୱେ ଚ ତିଲେ ନୱଞ୍ଚ ମଧୁ’’ନ୍ତି। ତେନ ହି, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେହୀତି । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଅପ୍ପମତ୍ତକେପି ପୱାରେନ୍ତି, ପଟିସଙ୍ଖାପି ପଟିକ୍ଖିପନ୍ତି, ସବ୍ବୋ ଚ ସଙ୍ଘୋ ପୱାରିତୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତତୋ ନୀହଟଂ ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଅନତିରିତ୍ତଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହଣା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୬. ପଟିଗ୍ଗହିତାଦିଅନୁଜାନନା
୨୭୭ . [ପାଚି॰ ୨୯୫] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ସଙ୍ଘସ୍ସତ୍ଥାୟ ଖାଦନୀୟଂ ପାହେସି – ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାତବ୍ବନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିଟ୍ଠୋ ହୋତି । ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘କହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ’’ତି? ‘‘ଏସାୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିଟ୍ଠୋ’’ତି। ‘‘ଇଦଂ, ଭନ୍ତେ, ଖାଦନୀୟଂ ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପଥ ୟାୱ ଉପନନ୍ଦୋ ଆଗଚ୍ଛତୀତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତ୍ୱା ଦିୱା ଆଗଚ୍ଛତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଅପ୍ପମତ୍ତକେପି ପୱାରେନ୍ତି, ପଟିସଙ୍ଖାପି ପଟିକ୍ଖିପନ୍ତି, ସବ୍ବୋ ଚ ସଙ୍ଘୋ ପୱାରିତୋ ହୋତି, ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରେଭତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଅନତିରିତ୍ତଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
୨୭୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ କାୟଡାହାବାଧୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ୟେନାୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାରିପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପୁବ୍ବେ ତେ, ଆୱୁସୋ ସାରିପୁତ୍ତ, କାୟଡାହାବାଧୋ କେନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି? ‘‘ଭିସେହି ଚ ମେ, ଆୱୁସୋ , ମୁଳାଲିକାହି ଚା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମ୍ମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ଜେତୱନେ ଅନ୍ତରହିତୋ ମନ୍ଦାକିନିୟା ପୋକ୍ଖରଣିୟା ତୀରେ ପାତୁରହୋସି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ନାଗୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏତୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ। ସ୍ୱାଗତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନସ୍ସ। କେନ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଅତ୍ଥୋ; କିଂ ଦମ୍ମୀ’’ତି? ‘‘ଭିସେହି ଚ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଅତ୍ଥୋ, ମୁଳାଲିକାହି ଚା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ନାଗଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଭିସେ ଚ ମୁଳାଲିକାୟୋ ଚ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ମନ୍ଦାକିନିଂ ପୋକ୍ଖରଣିଂ ଓଗାହେତ୍ୱା, ସୋଣ୍ଡାୟ ଭିସଞ୍ଚ ମୁଳାଲିକଞ୍ଚ ଅବ୍ବାହିତ୍ୱା, ସୁୱିକ୍ଖାଲିତଂ ୱିକ୍ଖାଲେତ୍ୱା, ଭଣ୍ଡିକଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ୟେନାୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ – ମନ୍ଦାକିନିୟା ପୋକ୍ଖରଣିୟା ତୀରେ ଅନ୍ତରହିତୋ ଜେତୱନେ ପାତୁରହୋସି। ସୋପି ଖୋ ନାଗୋ ମନ୍ଦାକିନିୟା ପୋକ୍ଖରଣିୟା ତୀରେ ଅନ୍ତରହିତୋ ଜେତୱନେ ପାତୁରହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନସ୍ସ ଭିସେ ଚ ମୁଳାଲିକାୟୋ ଚ ପଟିଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ଜେତୱନେ ଅନ୍ତରହିତୋ ମନ୍ଦାକିନିୟା ପୋକ୍ଖରଣିୟା ତୀରେ ପାତୁରହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଭିସେ ଚ ମୁଳାଲିକାୟୋ ଚ ଉପନାମେସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଭିସେ ଚ ମୁଳାଲିକାୟୋ ଚ ଭୁତ୍ତସ୍ସ କାୟଡାହାବାଧୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ବହୂ ଭିସା ଚ ମୁଳାଲିକାୟୋ ଚ ଅୱସିଟ୍ଠା ହୋନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଅପ୍ପମତ୍ତକେପି ପୱାରେନ୍ତି, ପଟିସଙ୍ଖାପି ପଟିକ୍ଖିପନ୍ତି, ସବ୍ବୋ ଚ ସଙ୍ଘୋ ପୱାରିତୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱନଟ୍ଠଂ ପୋକ୍ଖରଟ୍ଠଂ ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଅନତିରିତ୍ତଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ବହୁଂ ଫଲଖାଦନୀୟଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି, କପ୍ପିୟକାରକୋ ଚ ନ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ଫଲଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅବୀଜଂ ନିବ୍ବତ୍ତବୀଜଂ [ନିବ୍ବଟ୍ଟବୀଜଂ (ସୀ॰), ନିବ୍ବଟବୀଜଂ (ସ୍ୟା॰), ନିପ୍ପଟ୍ଟବୀଜଂ (କ॰)] ଅକତକପ୍ପଂ ଫଲଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁନ୍ତି।
ପଟିଗ୍ଗହିତାଦି ଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୭. ସତ୍ଥକମ୍ମପଟିକ୍ଖେପକଥା
୨୭୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭଗନ୍ଦଲାବାଧୋ ହୋତି। ଆକାସଗୋତ୍ତୋ ୱେଜ୍ଜୋ ସତ୍ଥକମ୍ମଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ୟେନ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଆକାସଗୋତ୍ତୋ ୱେଜ୍ଜୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ ଭୱଂ ଗୋତମୋ, ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱଚ୍ଚମଗ୍ଗଂ ପସ୍ସତୁ, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗୋଧାମୁଖ’’ନ୍ତି । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା – ‘‘ସୋ ମଂ ଖ୍ୱାୟଂ ମୋଘପୁରିସୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡେତୀ’’ତି – ତତୋୱ ପଟିନିୱତ୍ତିତ୍ୱା, ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା, ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅତ୍ଥି କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅମୁକସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ’’ତି? ‘‘ଅତ୍ଥି ଭଗୱା’’ତି। ‘‘କିଂ ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ତସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ଭଗନ୍ଦଲାବାଧୋ, ଆକାସଗୋତ୍ତୋ ୱେଜ୍ଜୋ ସତ୍ଥକମ୍ମଂ କରୋତୀ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତସ୍ସ ମୋଘପୁରିସସ୍ସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ, ଅପ୍ପତିରୂପଂ, ଅସ୍ସାମଣକଂ, ଅକପ୍ପିୟଂ, ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସୋ ସମ୍ବାଧେ ସତ୍ଥକମ୍ମଂ କାରାପେସ୍ସତି। ସମ୍ବାଧେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁଖୁମା ଛୱି, ଦୁରୋପୟୋ ୱଣୋ , ଦୁପ୍ପରିହାରଂ ସତ୍ଥଂ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବାଧେ ସତ୍ଥକମ୍ମଂ କାରାପେତବ୍ବଂ। ୟୋ କାରାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ଭଗୱତା ସତ୍ଥକମ୍ମଂ ପଟିକ୍ଖିତ୍ତନ୍ତି – ୱତ୍ଥିକମ୍ମଂ କାରାପେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା, ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱତ୍ଥିକମ୍ମଂ କାରାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱତ୍ଥିକମ୍ମଂ କାରାପେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱା’’ତି…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ବାଧସ୍ସ ସାମନ୍ତା ଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲା ସତ୍ଥକମ୍ମଂ ୱା ୱତ୍ଥିକମ୍ମଂ ୱା କାରାପେତବ୍ବଂ। ୟୋ କାରାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସା’’ତି।
ସତ୍ଥକମ୍ମପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୮. ମନୁସ୍ସମଂସପଟିକ୍ଖେପକଥା
୨୮୦ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ବାରାଣସୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ବାରାଣସୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୱିହରତି ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ବାରାଣସିୟଂ ସୁପ୍ପିୟୋ ଚ ଉପାସକୋ ସୁପ୍ପିୟା ଚ ଉପାସିକା ଉଭତୋପସନ୍ନା ହୋନ୍ତି, ଦାୟକା, କାରକା, ସଙ୍ଘୁପଟ୍ଠାକା। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟା ଉପାସିକା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୱିହାରେନ ୱିହାରଂ ପରିୱେଣେନ ପରିୱେଣଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କୋ, ଭନ୍ତେ, ଗିଲାନୋ, କସ୍ସ କିଂ ଆହରିୟତୂ’’ତି? ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭିକ୍ଖୁନା ୱିରେଚନଂ ପୀତଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟା ଖୋ, ଭଗିନି, ୱିରେଚନଂ ପୀତଂ। ଅତ୍ଥୋ ମେ ପଟିଚ୍ଛାଦନୀୟେନା’’ତି। ‘‘ସୁଟ୍ଠୁ, ଅୟ୍ୟ, ଆହରିୟିସ୍ସତୀ’’ତି ଘରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅନ୍ତେୱାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ, ପୱତ୍ତମଂସଂ ଜାନାହୀ’’ତି। ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେତି ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ସୁପ୍ପିୟାୟ ଉପାସିକାୟ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା କେୱଲକପ୍ପଂ ବାରାଣସିଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ନ ଅଦ୍ଦସ ପୱତ୍ତମଂସଂ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ୟେନ ସୁପ୍ପିୟା ଉପାସିକା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନତ୍ଥୟ୍ୟେ ପୱତ୍ତମଂସଂ। ମାଘାତୋ ଅଜ୍ଜା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟାୟ ଉପାସିକାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘ତସ୍ସ ଖୋ ଗିଲାନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପଟିଚ୍ଛାଦନୀୟଂ ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଙ୍କିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତି। ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ ୟାହଂ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ନ ହରାପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ପୋତ୍ଥନିକଂ ଗହେତ୍ୱା ଊରୁମଂସଂ ଉକ୍କନ୍ତିତ୍ୱା ଦାସିୟା ଅଦାସି – ‘‘ହନ୍ଦ, ଜେ, ଇମଂ ମଂସଂ ସମ୍ପାଦେତ୍ୱା ଅମୁକସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ, ତସ୍ସ ଦଜ୍ଜାହି। ୟୋ ଚ ମଂ ପୁଚ୍ଛତି, ‘ଗିଲାନା’ତି ପଟିୱେଦେହୀ’’ତି। ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗେନ ଊରୁଂ ୱେଠେତ୍ୱା ଓୱରକଂ ପୱିସିତ୍ୱା ମଞ୍ଚକେ ନିପଜ୍ଜି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ଘରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଦାସିଂ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କହଂ ସୁପ୍ପିୟା’’ତି? ‘‘ଏସାୟ୍ୟ ଓୱରକେ ନିପନ୍ନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ୟେନ ସୁପ୍ପିୟା ଉପାସିକା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ନିପନ୍ନାସୀ’’ତି? ‘‘ଗିଲାନାମ୍ହୀ’’ତି। ‘‘କିଂ ତେ ଆବାଧୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟା ଉପାସିକା ସୁପ୍ପିୟସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ – ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ! ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ୟାୱ ସଦ୍ଧାୟଂ ସୁପ୍ପିୟା ପସନ୍ନା, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଅତ୍ତନୋପି ମଂସାନି ପରିଚ୍ଚତ୍ତାନି! କିମ୍ପିମାୟ [କିଂ ପନିମାୟ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଅଞ୍ଞଂ କିଞ୍ଚି ଅଦେୟ୍ୟଂ ଭୱିସ୍ସତୀତି – ହଟ୍ଠୋ ଉଦଗ୍ଗୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ, ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସୁପ୍ପିୟସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ । ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତଂ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସକଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କହଂ ସୁପ୍ପିୟା’’ତି? ‘‘ଗିଲାନା ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ଆଗଚ୍ଛତୂ’’ତି। ‘‘ନ ଭଗୱା ଉସ୍ସହତୀ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱାପି ଆନେଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଉପାସକୋ ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ପରିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଆନେସି। ତସ୍ସା, ସହ ଦସ୍ସନେନ ଭଗୱତୋ, ତାୱ ମହାୱଣୋ ରୁଳହୋ ଅହୋସି, ସୁଚ୍ଛୱିଲୋମଜାତୋ। ଅଥ ଖୋ ସୁପ୍ପିୟୋ ଚ ଉପାସକୋ ସୁପ୍ପିୟା ଚ ଉପାସିକା – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ! ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ତଥାଗତସ୍ସ ମହିଦ୍ଧିକତା ମହାନୁଭାୱତା, ୟତ୍ର ହି ନାମ ସହ ଦସ୍ସନେନ ଭଗୱତୋ ତାୱ ମହାୱଣୋ ରୁଳହୋ ଭୱିସ୍ସତି, ସୁଚ୍ଛୱିଲୋମଜାତୋ’’ତି – ହଟ୍ଠା ଉଦଗ୍ଗା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୁପ୍ପିୟଞ୍ଚ ଉପାସକଂ ସୁପ୍ପିୟଞ୍ଚ ଉପାସିକଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ
ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘କୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ମଂସଂ ୱିଞ୍ଞାପେସୀ’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସୁପ୍ପିୟଂ ଉପାସିକଂ ମଂସଂ ୱିଞ୍ଞାପେସି’’ନ୍ତି। ‘‘ଆହରିୟିତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ‘‘ଆହରିୟିତ୍ଥ ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ପରିଭୁଞ୍ଜି ତ୍ୱଂ ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ‘‘ପରିଭୁଞ୍ଜାମହଂ ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ପଟିୱେକ୍ଖି ତ୍ୱଂ ଭିକ୍ଖୂ’’ତି? ‘‘ନାହଂ ଭଗୱା ପଟିୱେକ୍ଖି’’ନ୍ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପଟିୱେକ୍ଖିତ୍ୱା ମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସସି। ମନୁସ୍ସମଂସଂ ଖୋ ତୟା, ମୋଘପୁରିସ, ପରିଭୁତ୍ତଂ। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସା ସଦ୍ଧା ପସନ୍ନା, ତେହି ଅତ୍ତନୋପି ମଂସାନି ପରିଚ୍ଚତ୍ତାନି। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପଟିୱେକ୍ଖିତ୍ୱା ମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ମନୁସ୍ସମଂସପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୬୯. ହତ୍ଥିମଂସାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା
୨୮୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ହତ୍ଥୀ ମରନ୍ତି । ମନୁସ୍ସା ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ହତ୍ଥିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି , ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ହତ୍ଥିମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ହତ୍ଥିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି। ରାଜଙ୍ଗଂ ହତ୍ଥୀ, ସଚେ ରାଜା ଜାନେୟ୍ୟ, ନ ନେସଂ ଅତ୍ତମନୋ ଅସ୍ସା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ହତ୍ଥିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ଅସ୍ସା ମରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଅସ୍ସମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ଅସ୍ସମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅସ୍ସମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଅସ୍ସମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି। ରାଜଙ୍ଗଂ ଅସ୍ସା, ସଚେ ରାଜା ଜାନେୟ୍ୟ, ନ ନେସଂ ଅତ୍ତମନୋ ଅସ୍ସା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସ୍ସମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ସୁନଖମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ସୁନଖମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ସୁନଖମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁନଖମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ଜେଗୁଚ୍ଛୋ ସୁନଖୋ ପଟିକୂଲୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନଖମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଅହିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ଅହିମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଅହିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଅହିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ଜେଗୁଚ୍ଛୋ ଅହି ପଟିକୂଲୋ’’ତି। ସୁପସ୍ସୋପି [ସୁଫସ୍ସୋ (ସୀ॰)] ନାଗରାଜା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୁପସ୍ସୋ ନାଗରାଜା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସନ୍ତି, ଭନ୍ତେ, ନାଗା ଅସ୍ସଦ୍ଧା ଅପ୍ପସନ୍ନା। ତେ ଅପ୍ପମତ୍ତକେହିପି ଭିକ୍ଖୂ ୱିହେଠେୟ୍ୟୁଂ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ଅହିମଂସଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୁପସ୍ସଂ ନାଗରାଜାନଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି…ପେ॰… ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅହିମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଲୁଦ୍ଦକା ସୀହଂ ହନ୍ତ୍ୱା ସୀହମଂସଂ [ମଂସଂ (କ॰)] ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ସୀହମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ସୀହମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଅରଞ୍ଞେ ୱିହରନ୍ତି। ସୀହା ସୀହମଂସଗନ୍ଧେନ ଭିକ୍ଖୂ ପରିପାତେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀହମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଲୁଦ୍ଦକା ବ୍ୟଗ୍ଘଂ ହନ୍ତ୍ୱା…ପେ॰… ଦୀପିଂ ହନ୍ତ୍ୱା…ପେ॰… ଅଚ୍ଛଂ ହନ୍ତ୍ୱା…ପେ॰… ତରଚ୍ଛଂ ହନ୍ତ୍ୱା ତରଚ୍ଛମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତାନଂ ତରଚ୍ଛମଂସଂ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ତରଚ୍ଛମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଅରଞ୍ଞେ ୱିହରନ୍ତି। ତରଚ୍ଛା ତରଚ୍ଛମଂସଗନ୍ଧେନ ଭିକ୍ଖୂ ପରିପାତେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତରଚ୍ଛମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ହତ୍ଥିମଂସାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ସୁପ୍ପିୟଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ଦୁତିୟୋ।
୧୭୦. ୟାଗୁମଧୁଗୋଳକାନୁଜାନନା
୨୮୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି, ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ, ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଜାନପଦା ମନୁସ୍ସା ବହୁଂ ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସକଟେସୁ ଆରୋପେତ୍ୱା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧା ହୋନ୍ତି – ୟଦା ପଟିପାଟିଂ ଲଭିସ୍ସାମ ତଦା ଭତ୍ତଂ କରିସ୍ସାମାତି, ପଞ୍ଚମତ୍ତାନି ଚ ୱିଘାସାଦସତାନି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦଂ ତଦୱସରି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ପଟିପାଟିଂ ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅତୀତାନି [ଅଧିକାନି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଖୋ ମେ ଦ୍ୱେ ମାସାନି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ଅନୁବନ୍ଧନ୍ତସ୍ସ ‘ୟଦା ପଟିପାଟିଂ ଲଭିସ୍ସାମି ତଦା ଭତ୍ତଂ କରିସ୍ସାମୀ’ତି, ନ ଚ ମେ ପଟିପାଟି ଲବ୍ଭତି, ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକତ୍ତକୋ [ଏକତୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ବହୁ ଚ ମେ ଘରାୱାସତ୍ଥୋ ହାୟତି। ୟଂନୂନାହଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେୟ୍ୟଂ; ୟଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନାସ୍ସ, ତଂ ପଟିୟାଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଦ୍ୱେ ନାଦ୍ଦସ – ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚ । ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ ମେ, ଭୋ ଆନନ୍ଦ, ପଟିପାଟିଂ ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି ‘ଅତୀତାନି ଖୋ ମେ ଦ୍ୱେ ମାସାନି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ଅନୁବନ୍ଧନ୍ତସ୍ସ, ୟଦା ପଟିପାଟିଂ ଲଭିସ୍ସାମି ତଦା ଭତ୍ତଂ କରିସ୍ସାମୀତି। ନ ଚ ମେ ପଟିପାଟି ଲବ୍ଭତି , ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକତ୍ତକୋ, ବହୁ ଚ ମେ ଘରାୱାସତ୍ଥୋ ହାୟତି। ୟଂନୂନାହଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେୟ୍ୟଂ; ୟଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନାସ୍ସ, ତଂ ପଟିୟାଦେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭୋ ଆନନ୍ଦ, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଦ୍ୱେ ନାଦ୍ଦସଂ – ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚ। ସଚାହଂ, ଭୋ ଆନନ୍ଦ, ପଟିୟାଦେୟ୍ୟଂ ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚ, ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଭଗୱନ୍ତଂ ପଟିପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ତେନ ହାନନ୍ଦ, ପଟିୟାଦେତୂତି। ତେନ ହି, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ପଟିୟାଦେହୀତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପହୂତଂ ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚାତି। ତେନ ହି, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେହୀତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥାତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପହୂତାୟ ୟାଗୁୟା ଚ ମଧୁଗୋଳକେନ ଚ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଧୋତହତ୍ଥଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ –
‘‘ଦସୟିମେ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଆନିସଂସା ୟାଗୁୟା। କତମେ ଦସ? ୟାଗୁଂ ଦେନ୍ତୋ ଆୟୁଂ ଦେତି, ୱଣ୍ଣଂ ଦେତି, ସୁଖଂ ଦେତି, ବଲଂ ଦେତି, ପଟିଭାନଂ ଦେତି, ୟାଗୁ ପୀତା ଖୁଦ୍ଦଂ [ଖୁଦଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପଟିହନତି, ପିପାସଂ ୱିନେତି, ୱାତଂ ଅନୁଲୋମେତି, ୱତ୍ଥିଂ ସୋଧେତି, ଆମାୱସେସଂ ପାଚେତି – ଇମେ ଖୋ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଦସାନିସଂସା ୟାଗୁୟା’’ତି [ପଚ୍ଛିମା ପଞ୍ଚ ଆନିସଂସା ଅ॰ ନି॰ ୫.୨୦୭] ।
[ଅ॰ ନି॰ ୪.୫୮-୫୯ ଥୋକଂ ୱିସଦିସଂ] ୟୋ ସଞ୍ଞତାନଂ ପରଦତ୍ତଭୋଜିନଂ।
କାଲେନ ସକ୍କଚ୍ଚ ଦଦାତି ୟାଗୁଂ।
ଦସସ୍ସ ଠାନାନି ଅନୁପ୍ପୱେଚ୍ଛତି।
ଆୟୁଞ୍ଚ ୱଣ୍ଣଞ୍ଚ ସୁଖଂ ବଲଞ୍ଚ॥
ଖୁଦ୍ଦଂ ପିପାସଞ୍ଚ ବ୍ୟପନେତି ୱାତଂ।
ସୋଧେତି ୱତ୍ଥିଂ ପରିଣାମେତି ଭୁତ୍ତଂ।
ଭେସଜ୍ଜମେତଂ ସୁଗତେନ ୱଣ୍ଣିତଂ॥
ତସ୍ମା ହି ୟାଗୁଂ ଅଲମେୱ ଦାତୁଂ।
ନିଚ୍ଚଂ ମନୁସ୍ସେନ ସୁଖତ୍ଥିକେନ।
ମନୁସ୍ସସୋଭଗ୍ୟତମିଚ୍ଛତା ୱାତି॥
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାଗୁଞ୍ଚ ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚା’’ତି।
ୟାଗୁମଧୁଗୋଳକାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୭୧. ତରୁଣପସନ୍ନମହାମତ୍ତୱତ୍ଥୁ
୨୮୩ . ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ମନୁସ୍ସା ଭଗୱତା କିର ୟାଗୁ ଅନୁଞ୍ଞାତା ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚାତି। ତେ କାଲସ୍ସେୱ, ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁଂ ପଟିୟାଦେନ୍ତି ମଧୁଗୋଳକଞ୍ଚ। ଭିକ୍ଖୂ କାଲସ୍ସେୱ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁୟା ଧାତା ମଧୁଗୋଳକେନ ଚ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ତରୁଣପସନ୍ନେନ ମହାମତ୍ତେନ ସ୍ୱାତନାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ତରୁଣପସନ୍ନସ୍ସ ମହାମତ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଅଡ୍ଢତେଲସନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁସତାନଂ ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ମଂସପାତିସତାନି ପଟିୟାଦେୟ୍ୟଂ, ଏକମେକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏକମେକଂ ମଂସପାତିଂ ଉପନାମେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଚ ମଂସପାତିସତାନି, ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତସ୍ସ ତରୁଣପସନ୍ନସ୍ସ ମହାମତ୍ତସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଭିକ୍ଖୂ ପରିୱିସତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଥୋକଂ, ଆୱୁସୋ, ଦେହି; ଥୋକଂ, ଆୱୁସୋ, ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଭନ୍ତେ, – ‘ଅୟଂ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ’ତି – ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ। ବହୁଂ ମେ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟତ୍ତଂ, ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଚ ମଂସପାତିସତାନି। ଏକମେକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏକମେକଂ ମଂସପାତିଂ ଉପନାମେସ୍ସାମୀତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭନ୍ତେ, ୟାୱଦତ୍ଥ’’ନ୍ତି। ‘‘ନ ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତଂକାରଣା ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମ, ଅପି ଚ ମୟଂ କାଲସ୍ସେୱ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁୟା ଧାତା ମଧୁଗୋଳକେନ ଚ। ତେନ ମୟଂ ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ମୟା ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ନ ଚାହଂ ପଟିବଲୋ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ଆସାଦନାପେକ୍ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତେ ପୂରେନ୍ତୋ ଅଗମାସି – ଭୁଞ୍ଜଥ ୱା ହରଥ ୱାତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ତଂ ତରୁଣପସନ୍ନଂ ମହାମତ୍ତଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ତରୁଣପସନ୍ନସ୍ସ ମହାମତ୍ତସ୍ସ ଅଚିରପକ୍କନ୍ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅହୁଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ, ଅହୁ ୱିପ୍ପଟିସାରୋ – ‘‘ଅଲାଭା ୱତ ମେ, ନ ୱତ ମେ ଲାଭା; ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ ୱତ ମେ, ନ ୱତ ମେ ସୁଲଦ୍ଧଂ; ୟୋହଂ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ଆସାଦନାପେକ୍ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତେ ପୂରେନ୍ତୋ ଅଗମାସିଂ – ‘ଭୁଞ୍ଜଥ ୱା ହରଥ ୱା’ତି। କିଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ବହୁଂ ପସୁତଂ ପୁଞ୍ଞଂ ୱା ଅପୁଞ୍ଞଂ ୱା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଚିରପକ୍କନ୍ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅହୁଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ, ଅହୁ ୱିପ୍ପଟିସାରୋ ‘ଅଲାଭା ୱତ ମେ, ନ ୱତ ମେ ଲାଭା; ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ ୱତ ମେ, ନ ୱତ ମେ ସୁଲଦ୍ଧଂ; ୟୋହଂ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ଆସାଦନାପେକ୍ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତେ ପୂରେନ୍ତୋ ଅଗମାସିଂ – ଭୁଞ୍ଜଥ ୱା ହରଥ ୱାତି। କିଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ବହୁଂ ପସୁତଂ, ପୁଞ୍ଞଂ ୱା ଅପୁଞ୍ଞଂ ୱା’ତି। କିଂ ନୁ ଖୋ ମୟା, ଭନ୍ତେ, ବହୁଂ ପସୁତଂ, ପୁଞ୍ଞଂ ୱା ଅପୁଞ୍ଞଂ ୱା’’ତି? ‘‘ୟଦଗ୍ଗେନ ତୟା, ଆୱୁସୋ, ସ୍ୱାତନାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ ତଦଗ୍ଗେନ ତେ ବହୁଂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୁତଂ। ୟଦଗ୍ଗେନ ତେ ଏକମେକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକମେକଂ ସିତ୍ଥଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ତଦଗ୍ଗେନ ତେ ବହୁଂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୁତଂ, ସଗ୍ଗା ତେ ଆରଦ୍ଧା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ତରୁଣପସନ୍ନୋ ମହାମତ୍ତୋ – ‘‘ଲାଭା କିର ମେ, ସୁଲଦ୍ଧଂ କିର ମେ, ବହୁଂ କିର ମୟା ପୁଞ୍ଞଂ ପସୁତଂ, ସଗ୍ଗା କିର ମେ ଆରଦ୍ଧା’’ତି – ହଟ୍ଠୋ ଉଦଗ୍ଗୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତେନ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭୋଜ୍ଜୟାଗୁ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବା। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
ତରୁଣପସନ୍ନମହାମତ୍ତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୨. ବେଲଟ୍ଠକଚ୍ଚାନୱତ୍ଥୁ
୨୮୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି, ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ, ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ରାଜଗହା ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନୋ ହୋତି, ପଞ୍ଚମତ୍ତେହି ସକଟସତେହି, ସବ୍ବେହେୱ ଗୁଳକୁମ୍ଭପୂରେହି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ବେଲଟ୍ଠଂ କଚ୍ଚାନଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ମଗ୍ଗା ଓକ୍କମ୍ମ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏକମେକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏକମେକଂ ଗୁଳକୁମ୍ଭଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ଏକଂୟେୱ ଗୁଳକୁମ୍ଭଂ ଆହରା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଏକଂୟେୱ ଗୁଳକୁମ୍ଭଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଭତୋ [ଆହଟୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଭନ୍ତେ, ଗୁଳକୁମ୍ଭୋ; କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳଂ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳଂ ଦତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦିନ୍ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳୋ, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳଂ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳଂ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦିନ୍ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗୁଳୋ ୟାୱଦତ୍ଥୋ, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ଭିକ୍ଖୂ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେସି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପତ୍ତେପି ପୂରେସୁଂ ପରିସ୍ସାୱନାନିପି ଥୱିକାୟୋପି ପୂରେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭିକ୍ଖୂ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସନ୍ତପ୍ପିତା, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ଗୁଳେହି, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳଂ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳଂ ଦତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦିନ୍ନୋ, ଭନ୍ତେ , ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳୋ, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳଂ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳଂ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦିନ୍ନୋ, ଭନ୍ତେ, ୱିଘାସାଦାନଂ ଗୁଳୋ ୟାୱଦତ୍ଥୋ, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ୱିଘାସାଦେ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିଘାସାଦେ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେସି। ଏକଚ୍ଚେ ୱିଘାସାଦା କୋଲମ୍ବେପି ଘଟେପି ପୂରେସୁଂ, ପିଟକାନିପି ଉଚ୍ଛଙ୍ଗେପି ପୂରେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ୱିଘାସାଦେ ଗୁଳେହି ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସନ୍ତପ୍ପିତା, ଭନ୍ତେ, ୱିଘାସାଦା ଗୁଳେହି, ବହୁ ଚାୟଂ ଗୁଳୋ ଅୱସିଟ୍ଠୋ। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ନାହଂ ତଂ, କଚ୍ଚାନ, ପସ୍ସାମି ସଦେୱକେ ଲୋକେ ସମାରକେ ସବ୍ରହ୍ମକେ ସସ୍ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣିୟା ପଜାୟ ସଦେୱମନୁସ୍ସାୟ ୟସ୍ସ ସୋ ଗୁଳୋ ପରିଭୁତ୍ତୋ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାଗତସ୍ସ ୱା ତଥାଗତସାୱକସ୍ସ ୱା। ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, କଚ୍ଚାନ, ତଂ ଗୁଳଂ ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେହି, ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ତଂ ଗୁଳଂ ଅପ୍ପାଣକେ ଉଦକେ ଓପିଲାପେତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଗୁଳୋ ଉଦକେ ପକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚିଚ୍ଚିଟାୟତି ଚିଟିଚିଟାୟତି ପଧୂପାୟତି [ସନ୍ଧୂପାୟତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସମ୍ପଧୂପାୟତି। ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ଫାଲୋ ଦିୱସଂସନ୍ତତ୍ତୋ ଉଦକେ ପକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚିଚ୍ଚିଟାୟତି ଚିଟିଚିଟାୟତି ପଧୂପାୟତି ସମ୍ପଧୂପାୟତି, ଏୱମେୱ ସୋ ଗୁଳୋ ଉଦକେ ପକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚିଚ୍ଚିଟାୟତି ଚିଟିଚିଟାୟତି ପଧୂପାୟତି ସମ୍ପଧୂପାୟତି।
ଅଥ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ସଂୱିଗ୍ଗୋ ଲୋମହଟ୍ଠଜାତୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠସ୍ସ କଚ୍ଚାନସ୍ସ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ‘‘ଦାନକଥଂ ସୀଲକଥଂ ସଗ୍ଗକଥଂ, କାମାନଂ ଆଦୀନୱଂ ଓକାରଂ ସଂକିଲେସଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମେ ଆନିସଂସଂ ପକାସେସି। ୟଦା ଭଗୱା ଅଞ୍ଞାସି ବେଲଟ୍ଠଂ କଚ୍ଚାନଂ କଲ୍ଲଚିତ୍ତଂ, ମୁଦୁଚିତ୍ତଂ, ୱିନୀୱରଣଚିତ୍ତଂ, ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତଂ, ଅଥ ୟା ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାମୁକ୍କଂସିକା ଧମ୍ମଦେସନା, ତଂ ପକାସେସି…ପେ॰… ଏୱମେୱ ବେଲଟ୍ଠସ୍ସ କଚ୍ଚାନସ୍ସ ତସ୍ମିଂୟେୱ ଆସନେ ୱିରଜଂ ୱୀତମଲଂ ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ଉଦପାଦି – ୟଂ କିଞ୍ଚି ସମୁଦୟଧମ୍ମଂ ସବ୍ବଂ ତଂ ନିରୋଧଧମ୍ମନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ବେଲଟ୍ଠୋ କଚ୍ଚାନୋ ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମୋ ପତ୍ତଧମ୍ମୋ ୱିଦିତଧମ୍ମୋ ପରିୟୋଗାଳ୍ହଧମ୍ମୋ ତିଣ୍ଣୱିଚିକିଚ୍ଛୋ ୱିଗତକଥଂକଥୋ ୱେସାରଜ୍ଜପ୍ପତ୍ତୋ ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ। ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତଂ ୱା ଉକ୍କୁଜ୍ଜେୟ୍ୟ…ପେ॰… ଏୱମେୱଂ ଖୋ ଭଗୱତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ଧମ୍ମୋ ପକାସିତୋ। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଗତ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ଗୁଳୋ ଉସ୍ସନ୍ନୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ – ଗିଲାନସ୍ସେୱ ଭଗୱତା ଗୁଳୋ ଅନୁଞ୍ଞାତୋ, ନୋ ଅଗିଲାନସ୍ସାତି – କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ଗୁଳଂ ନ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନସ୍ସ ଗୁଳଂ, ଅଗିଲାନସ୍ସ ଗୁଳୋଦକନ୍ତି।
ବେଲଟ୍ଠକଚ୍ଚାନୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୩. ପାଟଲିଗାମୱତ୍ଥୁ
୨୮୫ . [ଇତୋ ପରଂ ମହାୱ॰ ୨୮୬-୨୮୭ ‘ତିଣ୍ଣା ମେଧାୱିନୋ ଜନା’ତି ପାଠୋ ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୧୪୮; ଉଦା॰ ୭୬ ଆଦୟୋ] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ପାଟଲିଗାମୋ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି, ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ, ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ପାଟଲିଗାମୋ ତଦୱସରି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା – ‘‘ଭଗୱା କିର ପାଟଲିଗାମଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନେ ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକେ ଉପାସକେ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି, ସମାଦପେସି, ସମୁତ୍ତେଜେସି, ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଆୱସଥାଗାରଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ୟେନ ଆୱସଥାଗାରଂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସବ୍ବସନ୍ଥରିଂ ଆୱସଥାଗାରଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା, ଆସନାନି ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା, ଉଦକମଣିକଂ ପତିଟ୍ଠାପେତ୍ୱା, ତେଲପଦୀପଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସବ୍ବସନ୍ଥରିସନ୍ଥତଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୱସଥାଗାରଂ। ଆସନାନି ପଞ୍ଞତ୍ତାନି। ଉଦକମଣିକୋ ପତିଟ୍ଠାପିତୋ। ତେଲପଦୀପୋ ଆରୋପିତୋ। ୟସ୍ସଦାନି, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା କାଲଂ ମଞ୍ଞତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ୟେନ ଆୱସଥାଗାରଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେତ୍ୱା ଆୱସଥାଗାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ମଜ୍ଝିମଂ ଥମ୍ଭଂ ନିସ୍ସାୟ ପୁରତ୍ଥାଭିମୁଖୋ ନିସୀଦି। ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋପି ଖୋ ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେତ୍ୱା ଆୱସଥାଗାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ପଚ୍ଛିମଂ ଭିତ୍ତିଂ ନିସ୍ସାୟ ପୁରତ୍ଥାଭିମୁଖୋ ନିସୀଦି, ଭଗୱନ୍ତଂୟେୱ ପୁରକ୍ଖତ୍ୱା। ପାଟଲିଗାମିକାପି ଖୋ ଉପାସକା ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେତ୍ୱା ଆୱସଥାଗାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ପୁରତ୍ଥିମଂ ଭିତ୍ତିଂ ନିସ୍ସାୟ ପଚ୍ଛିମାଭିମୁଖା ନିସୀଦିଂସୁ, ଭଗୱନ୍ତଂୟେୱ ପୁରକ୍ଖତ୍ୱା। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପାଟଲିଗାମିକେ ଉପାସକେ ଆମନ୍ତେସି –
[ଦୀ॰ ନି॰ ୩.୩୧୬; ଅ॰ ନି॰ ୫.୨୧୩ ଆଦୟୋ] , ଗହପତୟୋ, ଆଦୀନୱା ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। କତମେ ପଞ୍ଚ? ଇଧ, ଗହପତୟୋ, ଦୁସ୍ସୀଲୋ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ପମାଦାଧିକରଣଂ ମହତିଂ ଭୋଗଜାନିଂ ନିଗଚ୍ଛତି। ଅୟଂ ପଠମୋ ଆଦୀନୱୋ ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପନ୍ନସ୍ସ ପାପକୋ କିତ୍ତିସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ଅୟଂ ଦୁତିୟୋ ଆଦୀନୱୋ ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ଦୁସ୍ସୀଲୋ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ୟଞ୍ଞଦେୱ ପରିସଂ ଉପସଙ୍କମତି, ୟଦି ଖତ୍ତିୟପରିସଂ, ୟଦି ବ୍ରାହ୍ମଣପରିସଂ, ୟଦି ଗହପତିପରିସଂ, ୟଦି ସମଣପରିସଂ, ଅୱିସାରଦୋ ଉପସଙ୍କମତି ମଙ୍କୁଭୂତୋ। ଅୟଂ ତତିୟୋ ଆଦୀନୱୋ ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ଦୁସ୍ସୀଲୋ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ ସମ୍ମୂଳ୍ହୋ କାଲଂକରୋତି। ଅୟଂ ଚତୁତ୍ଥୋ ଆଦୀନୱୋ ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ଦୁସ୍ସୀଲୋ ସୀଲୱିପନ୍ନୋ କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜତି। ଅୟଂ ପଞ୍ଚମୋ ଆଦୀନୱୋ ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା। ଇମେ ଖୋ, ଗହପତୟୋ, ପଞ୍ଚ ଆଦୀନୱା ଦୁସ୍ସୀଲସ୍ସ ସୀଲୱିପତ୍ତିୟା।
[ଦୀ॰ ନି॰ ୩.୩୧୬; ଅ॰ ନି॰ ୫.୨୧୩ ଆଦୟୋ] ‘‘ପଞ୍ଚିମେ, ଗହପତୟୋ, ଆନିସଂସା ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ। କତମେ ପଞ୍ଚ? ଇଧ, ଗହପତୟୋ, ସୀଲୱା ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ ଅପ୍ପମାଦାଧିକରଣଂ ମହନ୍ତଂ ଭୋଗକ୍ଖନ୍ଧଂ ଅଧିଗଚ୍ଛତି। ଅୟଂ ପଠମୋ ଆନିସଂସୋ ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ । ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ କଲ୍ୟାଣୋ କିତ୍ତିସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗଚ୍ଛତି। ଅୟଂ ଦୁତିୟୋ ଆନିସଂସୋ ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ସୀଲୱା ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ ୟଞ୍ଞଦେୱ ପରିସଂ ଉପସଙ୍କମତି, ୟଦି ଖତ୍ତିୟପରିସଂ, ୟଦି ବ୍ରାହ୍ମଣପରିସଂ, ୟଦି ଗହପତିପରିସଂ, ୟଦି ସମଣପରିସଂ, ୱିସାରଦୋ ଉପସଙ୍କମତି ଅମଙ୍କୁଭୂତୋ। ଅୟଂ ତତିୟୋ ଆନିସଂସୋ ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ସୀଲୱା ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ ଅସମ୍ମୂଳ୍ହୋ କାଲଂକରୋତି। ଅୟଂ ଚତୁତ୍ଥୋ ଆନିସଂସୋ ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ। ପୁନ ଚପରଂ, ଗହପତୟୋ, ସୀଲୱା ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜତି। ଅୟଂ ପଞ୍ଚମୋ ଆନିସଂସୋ ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟ। ଇମେ ଖୋ, ଗହପତୟୋ, ପଞ୍ଚ ଆନିସଂସା ସୀଲୱତୋ ସୀଲସମ୍ପଦାୟାତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପାଟଲିଗାମିକେ ଉପାସକେ ବହୁଦେୱ ରତ୍ତିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସି – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତା ଖୋ, ଗହପତୟୋ, ରତ୍ତି। ୟସ୍ସଦାନି ତୁମ୍ହେ କାଲଂ ମଞ୍ଞଥା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି, ଖୋ ପାଟଲିଗାମିକା ଉପାସକା ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅଚିରପକ୍କନ୍ତେସୁ ପାଟଲିଗାମିକେସୁ ଉପାସକେସୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରଂ ପାୱିସି।
ପାଟଲିଗାମୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୪. ସୁନିଧୱସ୍ସକାରୱତ୍ଥୁ
୨୮୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ପାଟଲିଗାମେ ନଗରଂ ମାପେନ୍ତି ୱଜ୍ଜୀନଂ ପଟିବାହାୟ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଦିବ୍ବେନ ଚକ୍ଖୁନା ୱିସୁଦ୍ଧେନ ଅତିକ୍କନ୍ତମାନୁସକେନ ସମ୍ବହୁଲା ଦେୱତାୟୋ ପାଟଲିଗାମେ ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତିୟୋ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ମହେସକ୍ଖା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ମହେସକ୍ଖାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ମଜ୍ଝିମା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ମଜ୍ଝିମାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ନୀଚା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ନୀଚାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କେ ନୁ ଖୋ ତେ, ଆନନ୍ଦ, ପାଟଲିଗାମେ ନଗରଂ ମାପେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା , ଭନ୍ତେ, ମଗଧମହାମତ୍ତା ପାଟଲିଗାମେ ନଗରଂ ମାପେନ୍ତି ୱଜ୍ଜୀନଂ ପଟିବାହାୟା’’ତି। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଆନନ୍ଦ, ଦେୱେହି ତାୱତିଂସେହି ସଦ୍ଧିଂ ମନ୍ତେତ୍ୱା, ଏୱମେୱ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ପାଟଲିଗାମେ ନଗରଂ ମାପେନ୍ତି ୱଜ୍ଜୀନଂ ପଟିବାହାୟ। ଇଧାହଂ, ଆନନ୍ଦ, ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଅଦ୍ଦସଂ ଦିବ୍ବେନ ଚକ୍ଖୁନା ୱିସୁଦ୍ଧେନ ଅତିକ୍କନ୍ତମାନୁସକେନ ସମ୍ବହୁଲା ଦେୱତାୟୋ ପାଟଲିଗାମେ ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତିୟୋ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ମହେସକ୍ଖା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ମହେସକ୍ଖାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ମଜ୍ଝିମା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ମଜ୍ଝିମାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ ନୀଚା ଦେୱତା ୱତ୍ଥୂନି ପରିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ନୀଚାନଂ ତତ୍ଥ ରାଜୂନଂ ରାଜମହାମତ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତାନି ନମନ୍ତି ନିୱେସନାନି ମାପେତୁଂ। ୟାୱତା, ଆନନ୍ଦ, ଅରିୟଂ ଆୟତନଂ, ୟାୱତା ୱଣିପ୍ପଥୋ, ଇଦଂ ଅଗ୍ଗନଗରଂ ଭୱିସ୍ସତି ପାଟଲିପୁତ୍ତଂ ପୁଟଭେଦନଂ। ପାଟଲିପୁତ୍ତସ୍ସ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ତୟୋ ଅନ୍ତରାୟା ଭୱିସ୍ସନ୍ତି – ଅଗ୍ଗିତୋ ୱା ଉଦକତୋ ୱା ଅବ୍ଭନ୍ତରତୋ ୱା ମିଥୁଭେଦାତି।
ଅଥ ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦିଂସୁ, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ନୋ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ଅଜ୍ଜତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସୁଂ – ‘‘କାଲୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରାନଂ ମଗଧମହାମତ୍ତାନଂ ପରିୱେସନା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ । ଅଥ ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନେ ଖୋ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରେ ମଗଧମହାମତ୍ତେ ଭଗୱା ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦି –
‘‘ୟସ୍ମିଂ ପଦେସେ କପ୍ପେତି, ୱାସଂ ପଣ୍ଡିତଜାତିୟୋ।
ସୀଲୱନ୍ତେତ୍ଥ ଭୋଜେତ୍ୱା, ସଞ୍ଞତେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୟୋ [ବ୍ରହ୍ମଚାରିନୋ (ସ୍ୟା॰)] ॥
‘‘ୟା ତତ୍ଥ ଦେୱତା ଆସୁଂ, ତାସଂ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସେ।
ତା ପୂଜିତା ପୂଜୟନ୍ତି, ମାନିତା ମାନୟନ୍ତି ନଂ॥
‘‘ତତୋ ନଂ ଅନୁକମ୍ପନ୍ତି, ମାତା ପୁତ୍ତଂୱ ଓରସଂ।
ଦେୱତାନୁକମ୍ପିତୋ ପୋସୋ, ସଦା ଭଦ୍ରାନି ପସ୍ସତୀ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୁନିଧୱସ୍ସକାରେ ମଗଧମହାମତ୍ତେ ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନିଧୱସ୍ସକାରା ମଗଧମହାମତ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନୁବନ୍ଧା ହୋନ୍ତି, ‘‘ୟେନଜ୍ଜ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଦ୍ୱାରେନ ନିକ୍ଖମିସ୍ସତି, ତଂ ଗୋତମଦ୍ୱାରଂ ନାମ ଭୱିସ୍ସତି ; ୟେନ ତିତ୍ଥେନ ଗଙ୍ଗଂ ନଦିଂ ଉତ୍ତରିସ୍ସତି, ତଂ ଗୋତମତିତ୍ଥଂ ନାମ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ ଦ୍ୱାରେନ ନିକ୍ଖମି, ତଂ ଗୋତମଦ୍ୱାରଂ ନାମ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ପୂରା ହୋତି ସମତିତ୍ତିକା କାକପେୟ୍ୟା। ମନୁସ୍ସା ଅଞ୍ଞେ ନାୱଂ ପରିୟେସନ୍ତି , ଅଞ୍ଞେ ଉଳୁମ୍ପଂ ପରିୟେସନ୍ତି, ଅଞ୍ଞେ କୁଲ୍ଲଂ ବନ୍ଧନ୍ତି ଓରା ପାରଂ ଗନ୍ତୁକାମା। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତେ ମନୁସ୍ସେ ଅଞ୍ଞେ ନାୱଂ ପରିୟେସନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞେ ଉଳୁମ୍ପଂ ପରିୟେସନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞେ କୁଲ୍ଲଂ ବନ୍ଧନ୍ତେ ଓରା ପାରଂ ଗନ୍ତୁକାମେ, ଦିସ୍ୱାନ ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ ଖୋ ଗଙ୍ଗାୟ ନଦିୟା ଓରିମତୀରେ ଅନ୍ତରହିତୋ ପାରିମତୀରେ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାସି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
‘‘ୟେ ତରନ୍ତି ଅଣ୍ଣୱଂ ସରଂ।
ସେତୁଂ କତ୍ୱାନ ୱିସଜ୍ଜ ପଲ୍ଲଲାନି।
କୁଲ୍ଲଞ୍ହି ଜନୋ ବନ୍ଧତି।
ତିଣ୍ଣା ମେଧାୱିନୋ ଜନା’’ତି॥
ସୁନିଧୱସ୍ସକାରୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୫. କୋଟିଗାମେ ସଚ୍ଚକଥା
୨୮୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ କୋଟିଗାମୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା କୋଟିଗାମେ ୱିହରତି। ତତ୍ର ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – [ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୧୫୫] ‘‘ଚତୁନ୍ନଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରିୟସଚ୍ଚାନଂ ଅନନୁବୋଧା ଅପ୍ପଟିୱେଧା ଏୱମିଦଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ ସନ୍ଧାୱିତଂ ସଂସରିତଂ ମମଞ୍ଚେୱ ତୁମ୍ହାକଞ୍ଚ। କତମେସଂ ଚତୁନ୍ନଂ? ଦୁକ୍ଖସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରିୟସଚ୍ଚସ୍ସ ଅନନୁବୋଧା ଅପ୍ପଟିୱେଧା ଏୱମିଦଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ ସନ୍ଧାୱିତଂ ସଂସରିତଂ ମମଞ୍ଚେୱ ତୁମ୍ହାକଞ୍ଚ। ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟସ୍ସ ଅରିୟସଚ୍ଚସ୍ସ…ପେ॰… ଦୁକ୍ଖନିରୋଧସ୍ସ ଅରିୟସଚ୍ଚସ୍ସ…ପେ॰… ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନିୟା ପଟିପଦାୟ ଅରିୟସଚ୍ଚସ୍ସ ଅନନୁବୋଧା ଅପ୍ପଟିୱେଧା ଏୱମିଦଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ ସନ୍ଧାୱିତଂ ସଂସରିତଂ ମମଞ୍ଚେୱ ତୁମ୍ହାକଞ୍ଚ। ତୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁକ୍ଖଂ ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଅନୁବୁଦ୍ଧଂ ପଟିୱିଦ୍ଧଂ, ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟଂ [ଦୁକ୍ଖସମୁଦୟୋ (ସ୍ୟା॰)] ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଅନୁବୁଦ୍ଧଂ ପଟିୱିଦ୍ଧଂ, ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଂ [ଦୁକ୍ଖନିରୋଧୋ (ସ୍ୟା॰)] ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଅନୁବୁଦ୍ଧଂ ପଟିୱିଦ୍ଧଂ, ଦୁକ୍ଖନିରୋଧଗାମିନୀ ପଟିପଦା ଅରିୟସଚ୍ଚଂ ଅନୁବୁଦ୍ଧଂ ପଟିୱିଦ୍ଧଂ, ଉଚ୍ଛିନ୍ନା ଭୱତଣ୍ହା, ଖୀଣା ଭୱନେତ୍ତି, ନତ୍ଥିଦାନି ପୁନବ୍ଭୱୋ’’ତି।
ଚତୁନ୍ନଂ ଅରିୟସଚ୍ଚାନଂ, ୟଥାଭୂତଂ ଅଦସ୍ସନା।
ସଂସିତଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ, ତାସୁ ତାସ୍ୱେୱ ଜାତିସୁ॥
ତାନି ଏତାନି ଦିଟ୍ଠାନି, ଭୱନେତ୍ତି ସମୂହତା।
ଉଚ୍ଛିନ୍ନଂ ମୂଲଂ ଦୁକ୍ଖସ୍ସ, ନତ୍ଥିଦାନି ପୁନବ୍ଭୱୋତି॥
କୋଟିଗାମେ ସଚ୍ଚକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୭୬. ଅମ୍ବପାଲୀୱତ୍ଥୁ
୨୮୮ . [ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୧୬୧ ଆଦୟୋ] ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା – ଭଗୱା କିର କୋଟିଗାମଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋତି। ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ଭଦ୍ରାନି ଭଦ୍ରାନି ୟାନାନି ୟୋଜାପେତ୍ୱା ଭଦ୍ରଂ ଭଦ୍ରଂ ୟାନଂ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଭଦ୍ରେହି ଭଦ୍ରେହି ୟାନେହି ୱେସାଲିୟା ନିୟ୍ୟାସି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ୟାୱତିକା ୟାନସ୍ସ ଭୂମି, ୟାନେନ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟାନା ପଚ୍ଚୋରୋହିତ୍ୱା, ପତ୍ତିକାୱ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲିଂ ଗଣିକଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
ଅମ୍ବପାଲୀୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୭. ଲିଚ୍ଛୱୀୱତ୍ଥୁ
୨୮୯ . [ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୧୬୧ ଆଦୟୋ] ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ୱେସାଲିକା ଲିଚ୍ଛୱୀ – ଭଗୱା କିର କୋଟିଗାମଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋତି। ଅଥ ଖୋ ୱେସାଲିକା ଲିଚ୍ଛୱୀ ଭଦ୍ରାନି ଭଦ୍ରାନି ୟାନାନି ୟୋଜାପେତ୍ୱା ଭଦ୍ରଂ ଭଦ୍ରଂ ୟାନଂ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଭଦ୍ରେହି ଭଦ୍ରେହି ୟାନେହି ୱେସାଲିୟା ନିୟ୍ୟାସୁଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ନୀଲା ହୋନ୍ତି ନୀଲୱଣ୍ଣା ନୀଲୱତ୍ଥା ନୀଲାଲଙ୍କାରା, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ପୀତା ହୋନ୍ତି ପୀତୱଣ୍ଣା ପୀତୱତ୍ଥା ପୀତାଲଙ୍କାରା, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଲୋହିତା ହୋନ୍ତି ଲୋହିତୱଣ୍ଣା ଲୋହିତୱତ୍ଥା ଲୋହିତାଲଙ୍କାରା, ଅପ୍ପେକଚ୍ଚେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଓଦାତା ହୋନ୍ତି ଓଦାତୱଣ୍ଣା ଓଦାତୱତ୍ଥା ଓଦାତାଲଙ୍କାରା। ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ଦହରାନଂ ଦହରାନଂ ଲିଚ୍ଛୱୀନଂ ଈସାୟ ଈସଂ ୟୁଗେନ ୟୁଗଂ ଚକ୍କେନ ଚକ୍କଂ ଅକ୍ଖେନ ଅକ୍ଖଂ ପଟିୱଟ୍ଟେସି [ପଟିୱତ୍ତେସି (କ॰)] । ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଅମ୍ବପାଲିଂ ଗଣିକଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ, ଜେ ଅମ୍ବପାଲି, ଦହରାନଂ ଦହରାନଂ [ଅମ୍ହାକଂ ଦହରାନଂ ଦହରାନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଲିଚ୍ଛୱୀନଂ ଈସାୟ ଈସଂ ୟୁଗେନ ୟୁଗଂ ଚକ୍କେନ ଚକ୍କଂ ଅକ୍ଖେନ ଅକ୍ଖଂ ପଟିୱଟ୍ଟେସୀ’’ତି? ‘‘ତଥା ହି ପନ ମୟା, ଅୟ୍ୟପୁତ୍ତା, ସ୍ୱାତନାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ’’ତି। ‘‘ଦେହି, ଜେ ଅମ୍ବପାଲି, ଅମ୍ହାକଂ ଏତଂ ଭତ୍ତଂ ସତସହସ୍ସେନା’’ତି। ‘‘ସଚେପି ମେ, ଅୟ୍ୟପୁତ୍ତା, ୱେସାଲିଂ ସାହାରଂ ଦଜ୍ଜେୟ୍ୟାଥ, ନେୱ ଦଜ୍ଜାହଂ ତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଅଙ୍ଗୁଲିଂ ଫୋଟେସୁଂ – ‘‘ଜିତମ୍ହା ୱତ, ଭୋ, ଅମ୍ବକାୟ, ପରାଜିତମ୍ହ ୱତ, ଭୋ, ଅମ୍ବକାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ଦେୱା ତାୱତିଂସା ଅଦିଟ୍ଠପୁବ୍ବା, ଓଲୋକେଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲିଚ୍ଛୱୀପରିସଂ; ଅପଲୋକେଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲିଚ୍ଛୱୀପରିସଂ; ଉପସଂହରଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲିଚ୍ଛୱୀପରିସଂ ତାୱତିଂସପରିସ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ୟାୱତିକା ୟାନସ୍ସ ଭୂମି, ୟାନେନ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟାନା ପଚ୍ଚୋରୋହିତ୍ୱା ପତ୍ତିକାୱ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନେ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ‘‘ଅଧିୱୁଟ୍ଠୋମ୍ହି, ଲିଚ୍ଛୱୀ, ସ୍ୱାତନାୟ ଅମ୍ବପାଲିୟା ଗଣିକାୟ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଅଙ୍ଗୁଲିଂ ଫୋଟେସୁଂ – ‘‘ଜିତମ୍ହ ୱତ, ଭୋ, ଅମ୍ବକାୟ, ପରାଜିତମ୍ହ ୱତ , ଭୋ, ଅମ୍ବକାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଲିଚ୍ଛୱୀ ଭଗୱତୋ ଭାସିତଂ ଅଭିନନ୍ଦିତ୍ୱା ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କୋଟିଗାମେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା [ମହାପରିନିବ୍ବାନସୁତ୍ତେ ଅନୁସନ୍ଧି ଅଞ୍ଞଥା ଆଗତୋ] ୟେନ ନାତିକା [ନାଦିକା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତେନୁପସଙ୍କମି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ନାତିକେ ୱିହରତି ଗିଞ୍ଜକାୱସଥେ। ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ସକେ ଆରାମେ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ଅମ୍ବପାଲିୟା ଗଣିକାୟ ପରିୱେସନା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ । ଅଥ ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ଅମ୍ବପାଲୀ ଗଣିକା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅମ୍ବୱନଂ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା ଆରାମଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅମ୍ବପାଲିଂ ଗଣିକଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୟେନ ମହାୱନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ।
ଲିଚ୍ଛୱୀୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଲିଚ୍ଛୱିଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ତତିୟୋ।
୧୭୮. ସୀହସେନାପତିୱତ୍ଥୁ
୨୯୦ . [ଅ॰ ନି॰ ୮.୧୨ ଆଦୟୋ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଧାଗାରେ [ସନ୍ଥାଗାରେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୀହୋ ସେନାପତି ନିଗଣ୍ଠସାୱକୋ ତସ୍ସଂ ପରିସାୟଂ ନିସିନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଥା ହିମେ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଥାଗାରେ ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମେୟ୍ୟଂ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ୟେନ ନିଗଣ୍ଠୋ ନାଟପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ନିଗଣ୍ଠଂ ନାଟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ସୀହ, କିରିୟୱାଦୋ ସମାନୋ ଅକିରିୟୱାଦଂ ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିସ୍ସସି? ସମଣୋ ହି, ସୀହ, ଗୋତମୋ ଅକିରିୟୱାଦୋ ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ୟୋ ଅହୋସି ଗମିକାଭିସଙ୍ଖାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ, ସୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଧାଗାରେ ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାନେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଥା ହିମେ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଧାଗାରେ ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମେୟ୍ୟଂ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧ’’ନ୍ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ୟେନ ନିଗଣ୍ଠୋ ନାଟପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ନିଗଣ୍ଠଂ ନାଟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ସୀହ, କିରିୟୱାଦୋ ସମାନୋ ଅକିରିୟୱାଦଂ ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିସ୍ସସି? ସମଣୋ ହି, ସୀହ, ଗୋତମୋ ଅକିରିୟୱାଦୋ ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି , ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ୟୋ ଅହୋସି ଗମିକାଭିସଙ୍ଖାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ, ସୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଧାଗାରେ ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଥା ହିମେ ଅଭିଞ୍ଞାତା ଅଭିଞ୍ଞାତା ଲିଚ୍ଛୱୀ ସନ୍ଧାଗାରେ ସନ୍ନିସିନ୍ନା ସନ୍ନିପତିତା ଅନେକପରିୟାୟେନ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି। କିଞ୍ହି ମେ କରିସ୍ସନ୍ତି ନିଗଣ୍ଠା ଅପଲୋକିତା ୱା ଅନପଲୋକିତା ୱା? ୟଂନୂନାହଂ ଅନପଲୋକେତ୍ୱାୱ ନିଗଣ୍ଠେ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମେୟ୍ୟଂ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ପଞ୍ଚହି ରଥସତେହି ଦିୱା ଦିୱସ୍ସ ୱେସାଲିୟା ନିୟ୍ୟାସି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ୟାୱତିକା ୟାନସ୍ସ ଭୂମି, ୟାନେନ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟାନା ପଚ୍ଚୋରୋହିତ୍ୱା ପତ୍ତିକୋୱ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସୁତଂ ମେ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ‘ଅକିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’ତି। ୟେ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଏୱମାହଂସୁ ‘ଅକିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’ତି। କଚ୍ଚି ତେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ୱୁତ୍ତୱାଦିନୋ, ନ ଚ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭୂତେନ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖନ୍ତି, ଧମ୍ମସ୍ସ ଚାନୁଧମ୍ମଂ ବ୍ୟାକରୋନ୍ତି, ନ ଚ କୋଚି ସହଧମ୍ମିକୋ ୱାଦାନୁୱାଦୋ ଗାରୟ୍ହଂ ଠାନଂ ଆଗଚ୍ଛତି? ଅନବ୍ଭକ୍ଖାତୁକାମା ହି ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତ’’ନ୍ତି।
୨୯୧ . ‘‘ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅକିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – କିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ କିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଉଚ୍ଛେଦୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଉଚ୍ଛେଦାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଜେଗୁଚ୍ଛୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଜେଗୁଚ୍ଛିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ୱେନୟିକୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ୱିନୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ତପସ୍ସୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ତପସ୍ସିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅପଗବ୍ଭୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅପଗବ୍ଭତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି। ଅତ୍ଥି, ସୀହ , ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅସ୍ସତ୍ଥୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅସ୍ସାସାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
୨୯୨ . ‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅକିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି , ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, ଅକିରିୟଂ ୱଦାମି କାୟଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ୱଚୀଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ; ଅନେକୱିହିତାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅକିରିୟଂ ୱଦାମି। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ , ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅକିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – କିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, କିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, କିରିୟଂ ୱଦାମି କାୟସୁଚରିତସ୍ସ ୱଚୀସୁଚରିତସ୍ସ ମନୋସୁଚରିତସ୍ସ, ଅନେକୱିହିତାନଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ କିରିୟଂ ୱଦାମି। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – କିରିୟୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, କିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଉଚ୍ଛେଦୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଉଚ୍ଛେଦାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, ଉଚ୍ଛେଦଂ ୱଦାମି ରାଗସ୍ସ ଦୋସସ୍ସ ମୋହସ୍ସ; ଅନେକୱିହିତାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଉଚ୍ଛେଦଂ ୱଦାମି। ଅୟଂ ଖୋ , ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଉଚ୍ଛେଦୱାଦୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଉଚ୍ଛେଦାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଜେଗୁଚ୍ଛୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଜେଗୁଚ୍ଛିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, ଜିଗୁଚ୍ଛାମି କାୟଦୁଚ୍ଚରିତେନ ୱଚୀଦୁଚ୍ଚରିତେନ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତେନ; ଅନେକୱିହିତାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ସମାପତ୍ତିୟା ଜିଗୁଚ୍ଛାମି। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଜେଗୁଚ୍ଛୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଜେଗୁଚ୍ଛିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ୱେନୟିକୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ୱିନୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, ୱିନୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି ରାଗସ୍ସ ଦୋସସ୍ସ ମୋହସ୍ସ; ଅନେକୱିହିତାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ୱିନୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ୱେନୟିକୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ୱିନୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ତପସ୍ସୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ତପସ୍ସିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ତପନୀୟାହଂ, ସୀହ, ପାପକେ ଅକୁସଲେ ଧମ୍ମେ ୱଦାମି – କାୟଦୁଚ୍ଚରିତଂ ୱଚୀଦୁଚ୍ଚରିତଂ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତଂ। ୟସ୍ସ ଖୋ, ସୀହ, ତପନୀୟା ପାପକା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପହୀନା ଉଚ୍ଛିନ୍ନମୂଲା ତାଲାୱତ୍ଥୁକତା ଅନଭାୱଙ୍କତା ଆୟତିଂ ଅନୁପ୍ପାଦଧମ୍ମା, ତମହଂ ତପସ୍ସୀତି ୱଦାମି। ତଥାଗତସ୍ସ ଖୋ, ସୀହ, ତପନୀୟା ପାପକା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପହୀନା ଉଚ୍ଛୀନ୍ନମୂଲା ତାଲାୱତ୍ଥୁକତା ଅନଭାୱଂକତା ଆୟତିଂ ଅନୁପ୍ପାଦଧମ୍ମା। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ ‘‘ତପସ୍ସୀ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ତପସ୍ସିତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’’ତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅପଗବ୍ଭୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଅପଗବ୍ଭତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ୟସ୍ସ ଖୋ, ସୀହ, ଆୟତିଂ ଗବ୍ଭସେୟ୍ୟା ପୁନବ୍ଭୱାଭିନିବ୍ବତ୍ତି ପହୀନା ଉଚ୍ଛିନ୍ନମୂଲା ତାଲାୱତ୍ଥୁକତା ଅନଭାୱଂକତା ଆୟତିଂ ଅନୁପ୍ପାଦଧମ୍ମା, ତମହଂ ଅପଗବ୍ଭୋତି ୱଦାମି। ତଥାଗତସ୍ସ ଖୋ, ସୀହ, ଆୟତିଂ ଗବ୍ଭସେୟ୍ୟା ପୁନବ୍ଭୱାଭିନିବ୍ବତ୍ତି ପହୀନା ଉଚ୍ଛିନ୍ନମୂଲା ତାଲାୱତ୍ଥୁକତା ଅନଭାୱଂକତା ଆୟତିଂ ଅନୁପ୍ପାଦଧମ୍ମା। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅପଗବ୍ଭୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ, ଅପଗବ୍ଭତାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି।
‘‘କତମୋ ଚ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅସ୍ସତ୍ଥୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଅସ୍ସାସାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀତି? ଅହଞ୍ହି, ସୀହ, ଅସ୍ସତ୍ଥୋ ପରମେନ ଅସ୍ସାସେନ, ଅସ୍ସାସାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେମି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେମି। ଅୟଂ ଖୋ, ସୀହ, ପରିୟାୟୋ, ୟେନ ମଂ ପରିୟାୟେନ ସମ୍ମା ୱଦମାନୋ ୱଦେୟ୍ୟ – ଅସ୍ସତ୍ଥୋ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଅସ୍ସାସାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’’ତି।
୨୯୩ . ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ସୀହୋ ସେନାପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ…ପେ॰… ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରଂ [ଅନୁୱିଜ୍ଜକାରଂ (କ॰)] ଖୋ, ସୀହ, କରୋହି; ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରୋ ତୁମ୍ହାଦିସାନଂ ଞାତମନୁସ୍ସାନଂ ସାଧୁ ହୋତୀ’’ତି। ‘‘ଇମିନାପାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଅତ୍ତମନୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ, ୟଂ ମଂ ଭଗୱା ଏୱମାହ – ‘ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରଂ ଖୋ, ସୀହ, କରୋହି; ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରୋ ତୁମ୍ହାଦିସାନଂ ଞାତମନୁସ୍ସାନଂ ସାଧୁ ହୋତୀ’ତି। ମମଞ୍ହି, ଭନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞତିତ୍ଥିୟା ସାୱକଂ ଲଭିତ୍ୱା କେୱଲକପ୍ପଂ ୱେସାଲିଂ ପଟାକଂ ପରିହରେୟ୍ୟୁଂ – ‘ସୀହୋ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ସେନାପତି ସାୱକତ୍ତଂ ଉପଗତୋ’ତି। ଅଥ ଚ ପନ ମଂ ଭଗୱା ଏୱମାହ – ‘ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରଂ ଖୋ, ସୀହ, କରୋହି; ଅନୁୱିଚ୍ଚକାରୋ ତୁମ୍ହାଦିସାନଂ ଞାତମନୁସ୍ସାନଂ ସାଧୁ ହୋତୀ’ତି। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଦୁତିୟମ୍ପି ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି ଧମ୍ମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଦୀଘରତ୍ତଂ ଖୋ ତେ, ସୀହ, ନିଗଣ୍ଠାନଂ ଓପାନଭୂତଂ କୁଲଂ, ୟେନ ନେସଂ ଉପଗତାନଂ ପିଣ୍ଡକଂ ଦାତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞେୟ୍ୟାସୀ’’ତି। ‘‘ଇମିନାପାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଅତ୍ତମନୋ ଅଭିରଦ୍ଧୋ, ୟଂ ମଂ ଭଗୱା ଏୱମାହ – ‘ଦୀଘରତ୍ତଂ ଖୋ ତେ, ସୀହ, ନିଗଣ୍ଠାନଂ ଓପାନଭୂତଂ କୁଲଂ, ୟେନ ନେସଂ ଉପଗତାନଂ ପିଣ୍ଡକଂ ଦାତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞେୟ୍ୟାସୀ’ତି। ସୁତଂ ମେ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଏୱମାହ – ‘ମୟ୍ହମେୱ ଦାନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନ ଅଞ୍ଞେସଂ ଦାନଂ ଦାତବ୍ବଂ; ମୟ୍ହମେୱ ସାୱକାନଂ ଦାନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ନ ଅଞ୍ଞେସଂ ସାୱକାନଂ ଦାନଂ ଦାତବ୍ବଂ ; ମୟ୍ହମେୱ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ, ନ ଅଞ୍ଞେସଂ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ; ମୟ୍ହମେୱ ସାୱକାନଂ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ, ନ ଅଞ୍ଞେସଂ ସାୱକାନଂ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲ’ନ୍ତି। ଅଥ ଚ ପନ ମଂ ଭଗୱା ନିଗଣ୍ଠେସୁପି ଦାନେ ସମାଦପେତି। ଅପି ଚ, ଭନ୍ତେ, ମୟମେତ୍ଥ କାଲଂ ଜାନିସ୍ସାମ। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତତିୟମ୍ପି ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି ଧମ୍ମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ…ପେ॰… ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
୨୯୪ . ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ଅଞ୍ଞତରଂ ପୁରିସଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ, ପୱତ୍ତମଂସଂ ଜାନାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ନିଗଣ୍ଠା ୱେସାଲିୟଂ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ବାହା ପଗ୍ଗୟ୍ହ କନ୍ଦନ୍ତି – ‘‘ଅଜ୍ଜ ସୀହେନ ସେନାପତିନା ଥୂଲଂ ପସୁଂ ୱଧିତ୍ୱା ସମଣସ୍ସ ଗୋତମସ୍ସ ଭତ୍ତଂ କତଂ, ତଂ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଜାନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସକତଂ ମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜତି ପଟିଚ୍ଚକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ୟେନ ସୀହୋ ସେନାପତି ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସୀହସ୍ସ ସେନାପତିସ୍ସ ଉପକଣ୍ଣକେ ଆରୋଚେସି ‘‘ୟଗ୍ଘେ, ଭନ୍ତେ, ଜାନେୟ୍ୟାସି, ଏତେ ସମ୍ବହୁଲା ନିଗଣ୍ଠା ୱେସାଲିୟଂ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ବାହା ପଗ୍ଗୟ୍ହ କନ୍ଦନ୍ତି – ‘ଅଜ୍ଜ ସୀହେନ ସେନାପତିନା ଥୂଲଂ ପସୁଂ ୱଧିତ୍ୱା ସମଣସ୍ସ ଗୋତମସ୍ସ ଭତ୍ତଂ କତଂ, ତଂ ସମଣୋ ଗୋତମୋ ଜାନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସକତଂ ମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜତି ପଟିଚ୍ଚକମ୍ମ’’’ନ୍ତି। ‘‘ଅଲଂ ଅୟ୍ୟୋ, ଦୀଘରତ୍ତମ୍ପି ତେ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଅୱଣ୍ଣକାମା ବୁଦ୍ଧସ୍ସ, ଅୱଣ୍ଣକାମା ଧମ୍ମସ୍ସ, ଅୱଣ୍ଣକାମା ସଙ୍ଘସ୍ସ; ନ ଚ ପନ ତେ ଆୟସ୍ମନ୍ତା ଜିରିଦନ୍ତି ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅସତା ତୁଚ୍ଛା ମୁସା ଅଭୂତେନ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖନ୍ତା; ନ ଚ ମୟଂ ଜୀୱିତହେତୁପି ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୀହୋ ସେନାପତି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ସୀହଂ ସେନାପତିଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜା ନଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସକତଂ ମଂସଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିକୋଟିପରିସୁଦ୍ଧଂ ମଚ୍ଛମଂସଂ – ଅଦିଟ୍ଠଂ ଅସ୍ସୁତଂ ଅପରିସଙ୍କିତ’’ନ୍ତି।
ସୀହସେନାପତିୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୭୯. କପ୍ପିୟଭୂମିଅନୁଜାନନା
୨୯୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱେସାଲୀ ସୁଭିକ୍ଖା ହୋତି ସୁସସ୍ସା ସୁଲଭପିଣ୍ଡା, ସୁକରା ଉଞ୍ଛେନ ପଗ୍ଗହେନ ୟାପେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ୟାନି ତାନି ମୟା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତାନି ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଦୁସ୍ସସ୍ସେ ଦୁଲ୍ଲଭପିଣ୍ଡେ ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ ସାମଂ ପକ୍କଂ ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହିତକଂ ତତୋ ନୀହଟଂ ପୁରେଭତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱନଟ୍ଠଂ ପୋକ୍ଖରଟ୍ଠଂ, ଅଜ୍ଜାପି ନୁ ଖୋ ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସାୟନ୍ହସମୟଂ ପଟିସଲ୍ଲାନା ୱୁଟ୍ଠିତୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟାନି ତାନି, ଆନନ୍ଦ, ମୟା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତାନି ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଦୁସ୍ସସ୍ସେ ଦୁଲ୍ଲଭପିଣ୍ଡେ ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ ସାମଂ ପକ୍କଂ ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହିତକଂ ତତୋ ନୀହଟଂ ପୁରେଭତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱନଟ୍ଠଂ ପୋକ୍ଖରଟ୍ଠଂ, ଅଜ୍ଜାପି ନୁ ଖୋ ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ଭଗୱା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟାନି ତାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତାନି ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ ଦୁସ୍ସସ୍ସେ ଦୁଲ୍ଲଭପିଣ୍ଡେ ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ ସାମଂ ପକ୍କଂ ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହିତକଂ ତତୋ ନୀହଟଂ ପୁରେଭତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱନଟ୍ଠଂ ପୋକ୍ଖରଟ୍ଠଂ, ତାନାହଂ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପଟିକ୍ଖିପାମି। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତୋ ୱୁଟ୍ଠଂ ଅନ୍ତୋ ପକ୍କଂ ସାମଂ ପକ୍କଂ ଉଗ୍ଗହିତପଟିଗ୍ଗହିତକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତତୋ ନୀହଟଂ ପୁରେଭତ୍ତଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୱନଟ୍ଠଂ ପୋକ୍ଖରଟ୍ଠଂ ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଅନତିରିତ୍ତଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଜାନପଦା ମନୁସ୍ସା ବହୁଂ ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସକଟେସୁ ଆରୋପେତ୍ୱା ବହାରାମକୋଟ୍ଠକେ ସକଟପରିୱଟ୍ଟଂ କରିତ୍ୱା ଅଚ୍ଛନ୍ତି – ୟଦା ପଟିପାଟିଂ ଲଭିସ୍ସାମ, ତଦା ଭତ୍ତଂ କରିସ୍ସାମାତି। ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ୟେନାୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ବହୁଂ ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସକଟେସୁ ଆରୋପିତା ତିଟ୍ଠନ୍ତି, ମହା ଚ ମେଘୋ ଉଗ୍ଗତୋ ; କଥଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ତେନ ହାନନ୍ଦ, ସଙ୍ଘୋ ପଚ୍ଚନ୍ତିମଂ ୱିହାରଂ କପ୍ପିୟଭୂମିଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ତତ୍ଥ ୱାସେତୁ, ୟଂ ସଙ୍ଘୋ ଆକଙ୍ଖତି ୱିହାରଂ ୱା ଅଡ୍ଢୟୋଗଂ ୱା ପାସାଦଂ ୱା ହମ୍ମିୟଂ ୱା ଗୁହଂ ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ କପ୍ପିୟଭୂମିଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ, ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ କପ୍ପିୟଭୂମିଂ ସମ୍ମନ୍ନତି । ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ୱିହାରସ୍ସ କପ୍ପିୟଭୂମିୟା ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ୱିହାରୋ କପ୍ପିୟଭୂମି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ତତ୍ଥେୱ ସମ୍ମୁତିୟା [ସମ୍ମତିକାୟ (ସ୍ୟା॰)] କପ୍ପିୟଭୂମିୟା ୟାଗୁୟୋ ପଚନ୍ତି, ଭତ୍ତାନି ପଚନ୍ତି, ସୂପାନି ସମ୍ପାଦେନ୍ତି, ମଂସାନି କୋଟ୍ଟେନ୍ତି, କଟ୍ଠାନି ଫାଲେନ୍ତି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କାକୋରୱସଦ୍ଦଂ, ସୁତ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଆନନ୍ଦ, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦୋ ମହାସଦ୍ଦୋ କାକୋରୱସଦ୍ଦୋ’’ତି? ‘‘ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ମନୁସ୍ସା ତତ୍ଥେୱ ସମ୍ମୁତିୟା କପ୍ପିୟଭୂମିୟା ୟାଗୁୟୋ ପଚନ୍ତି, ଭତ୍ତାନି ପଚନ୍ତି, ସୂପାନି ସମ୍ପାଦେନ୍ତି, ମଂସାନି କୋଟ୍ଟେନ୍ତି, କଟ୍ଠାନି ଫାଲେନ୍ତି। ସୋ ଏସୋ, ଭଗୱା, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦୋ ମହାସଦ୍ଦୋ କାକୋରୱସଦ୍ଦୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମୁତି [ସମ୍ମତିକା (ସ୍ୟା॰)] କପ୍ପିୟଭୂମି ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବା। ୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିସ୍ସୋ କପ୍ପିୟଭୂମିୟୋ – ଉସ୍ସାୱନନ୍ତିକଂ ଗୋନିସାଦିକଂ ଗହପତି’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ୟସୋଜୋ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ତସ୍ସତ୍ଥାୟ ଭେସଜ୍ଜାନି ଆହରିୟନ୍ତି। ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ବହି ୱାସେନ୍ତି। ଉକ୍କପିଣ୍ଡିକାପି ଖାଦନ୍ତି, ଚୋରାପି ହରନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମୁତିଂ କପ୍ପିୟଭୂମିଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ । ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତସ୍ସୋ କପ୍ପିୟଭୂମିୟୋ – ଉସ୍ସାୱନନ୍ତିକଂ ଗୋନିସାଦିକଂ ଗହପତିଂ ସମ୍ମୁତିନ୍ତି।
କପ୍ପିୟଭୂମିଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
ସୀହଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।
୧୮୦. ମେଣ୍ଡକଗହପତିୱତ୍ଥୁ
୨୯୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦିୟନଗରେ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ପଟିୱସତି। ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ହୋତି – ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ବହିଦ୍ୱାରେ ନିସୀଦତି, ଅନ୍ତଲିକ୍ଖା ଧଞ୍ଞସ୍ସ ଧାରା ଓପତିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ପୂରେତି। ଭରିୟାୟ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ହୋତି – ଏକଂୟେୱ ଆଳ୍ହକଥାଲିକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଏକଞ୍ଚ ସୂପଭିଞ୍ଜନକଂ [ସୂପଭିଞ୍ଜରକଂ (ସୀ॰)] ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି [ଖୀୟତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ପୁତ୍ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ହୋତି – ଏକଂୟେୱ ସହସ୍ସଥୱିକଂ ଗହେତ୍ୱା ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଛମାସିକଂ ୱେତନଂ ଦେତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱସ୍ସ ହତ୍ଥଗତା। ସୁଣିସାୟ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ହୋତି – ଏକଂୟେୱ ଚତୁଦୋଣିକଂ ପିଟକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଛମାସିକଂ ଭତ୍ତଂ ଦେତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ଦାସସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ହୋତି – ଏକେନ ନଙ୍ଗଲେନ କସନ୍ତସ୍ସ ସତ୍ତ ସୀତାୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତି।
ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ କିର ୱିଜିତେ ଭଦ୍ଦିୟନଗରେ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ପଟିୱସତି। ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ବହିଦ୍ୱାରେ ନିସୀଦତି, ଅନ୍ତଲିକ୍ଖା ଧଞ୍ଞସ୍ସ ଧାରା ଓପତିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ପୂରେତି। ଭରିୟାୟ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ଏକଂୟେୱ ଆଳ୍ହକଥାଲିକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଏକଞ୍ଚ ସୂପଭିଞ୍ଜନକଂ ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ପୁତ୍ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ଏକଂୟେୱ ସହସ୍ସଥୱିକଂ ଗହେତ୍ୱା ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଛମାସିକଂ ୱେତନଂ ଦେତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱସ୍ସ ହତ୍ଥଗତା। ସୁଣିସାୟ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ଏକଂୟେୱ ଚତୁଦୋଣିକଂ ପିଟକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଛମାସିକଂ ଭତ୍ତଂ ଦେତି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ଦାସସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ଏକେନ ନଙ୍ଗଲେନ କସନ୍ତସ୍ସ ସତ୍ତ ସୀତାୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ସବ୍ବତ୍ଥକଂ ମହାମତ୍ତଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ କିର, ଭଣେ, ୱିଜିତେ ଭଦ୍ଦିୟନଗରେ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ପଟିୱସତି। ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ – ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ବହିଦ୍ୱାରେ ନିସୀଦତି, ଅନ୍ତଲିକ୍ଖା ଧଞ୍ଞସ୍ସ ଧାରା ଓପତିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ପୂରେତି। ଭରିୟାୟ…ପେ॰… ପୁତ୍ତସ୍ସ… ସୁଣିସାୟ… ଦାସସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ଏକେନ ନଙ୍ଗଲେନ କସନ୍ତସ୍ସ ସତ୍ତ ସୀତାୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀତି। ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ, ଜାନାହି। ୟଥା ମୟା ସାମଂ ଦିଟ୍ଠୋ, ଏୱଂ ତୱ ଦିଟ୍ଠୋ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି।
୨୯୭ . ଏୱଂ , ଦେୱାତି ଖୋ ସୋ ମହାମତ୍ତୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ତେନ ପାୟାସି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ୟେନ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଞ୍ହି, ଗହପତି, ରଞ୍ଞା ଆଣତ୍ତୋ ‘ଅମ୍ହାକଂ କିର, ଭଣେ, ୱିଜିତେ ଭଦ୍ଦିୟନଗରେ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ପଟିୱସତି, ତସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା…ପେ॰… ଭରିୟାୟ… ପୁତ୍ତସ୍ସ… ସୁଣିସାୟ… ଦାସସ୍ସ ଏୱରୂପୋ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ, ଏକେନ ନଙ୍ଗଲେନ କସନ୍ତସ୍ସ ସତ୍ତ ସୀତାୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’ତି, ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ, ଜାନାହି। ୟଥା ମୟା ସାମଂ ଦିଟ୍ଠୋ, ଏୱଂ ତୱ ଦିଟ୍ଠୋ ଭୱିସ୍ସତୀ’ତି। ପସ୍ସାମ ତେ, ଗହପତି, ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ବହିଦ୍ୱାରେ ନିସୀଦି, ଅନ୍ତଲିକ୍ଖା ଧଞ୍ଞସ୍ସ ଧାରା ଓପତିତ୍ୱା ଧଞ୍ଞାଗାରଂ ପୂରେସି। ‘‘ଦିଟ୍ଠୋ ତେ, ଗହପତି, ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ। ଭରିୟାୟ ତେ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭରିୟଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଭରିୟା ଏକଂୟେୱ ଆଳ୍ହକଥାଲିକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଏକଞ୍ଚ ସୂପଭିଞ୍ଜନକଂ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି, ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ‘‘ଦିଟ୍ଠୋ ତେ, ଗହପତି, ଭରିୟାୟପି ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ। ପୁତ୍ତସ୍ସ ତେ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ପୁତ୍ତଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ଛମାସିକଂ ୱେତନଂ ଦେହୀ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ପୁତ୍ତୋ ଏକଂୟେୱ ସହସ୍ସଥୱିକଂ ଗହେତ୍ୱା ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ଛମାସିକଂ ୱେତନଂ ଅଦାସି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି, ୟାୱସ୍ସ ହତ୍ଥଗତା। ‘‘ଦିଟ୍ଠୋ ତେ, ଗହପତି, ପୁତ୍ତସ୍ସପି ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ। ସୁଣିସାୟ ତେ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ସୁଣିସଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ଛମାସିକଂ ଭତ୍ତଂ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ସୁଣିସା ଏକଂୟେୱ ଚତୁଦୋଣିକଂ ପିଟକଂ ଉପନିସୀଦିତ୍ୱା ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ଛମାସିକଂ ଭତ୍ତଂ ଅଦାସି, ନ ତାୱ ତଂ ଖିୟ୍ୟତି ୟାୱ ସା ନ ୱୁଟ୍ଠାତି। ‘‘ଦିଟ୍ଠୋ ତେ, ଗହପତି, ସୁଣିସାୟପି ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ। ଦାସସ୍ସ ତେ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ, ସାମି, ଦାସସ୍ସ ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ଖେତ୍ତେ ପସ୍ସିତବ୍ବୋ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଗହପତି, ଦିଟ୍ଠୋ ତେ ଦାସସ୍ସପି ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ମହାମତ୍ତୋ ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା ସେନାୟ ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି। ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି।
୨୯୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଭଦ୍ଦିୟଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦିୟେ ୱିହରତି ଜାତିୟା ୱନେ। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି – ‘‘ସମଣୋ ଖଲୁ ଭୋ ଗୋତମୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସକ୍ୟକୁଲା ପବ୍ବଜିତୋ ଭଦ୍ଦିୟଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ ଭଦ୍ଦିୟେ ୱିହରତି ଜାତିୟା ୱନେ। ତଂ ଖୋ ପନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଗୋତମଂ ଏୱଂ କଲ୍ୟାଣୋ କିତ୍ତିସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗତୋ – ‘ଇତିପି ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ୱିଜ୍ଜାଚରଣସମ୍ପନ୍ନୋ ସୁଗତୋ ଲୋକୱିଦୂ ଅନୁତ୍ତରୋ ପୁରିସଦମ୍ମସାରଥି ସତ୍ଥା ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା’ [ଭଗୱାତି (କ॰)] । ସୋ ଇମଂ ଲୋକଂ ସଦେୱକଂ ସମାରକଂ ସବ୍ରହ୍ମକଂ ସସ୍ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣିଂ ପଜଂ ସଦେୱମନୁସ୍ସଂ ସୟଂ ଅଭିଞ୍ଞା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା ପୱେଦେତି। ସୋ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି ଆଦିକଲ୍ୟାଣଂ ମଜ୍ଝେକଲ୍ୟାଣଂ ପରିୟୋସାନକଲ୍ୟାଣଂ ସାତ୍ଥଂ ସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ କେୱଲପରିପୁଣ୍ଣଂ ପରିସୁଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ପକାସେତି। ସାଧୁ ଖୋ ପନ ତଥାରୂପାନଂ ଅରହତଂ ଦସ୍ସନଂ ହୋତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଦ୍ରାନି ଭଦ୍ରାନି ୟାନାନି ୟୋଜାପେତ୍ୱା ଭଦ୍ରଂ ଭଦ୍ରଂ ୟାନଂ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ଭଦ୍ରେହି ଭଦ୍ରେହି ୟାନେହି ଭଦ୍ଦିୟା ନିୟ୍ୟାସି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ସମ୍ବହୁଲା ତିତ୍ଥିୟା ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କହଂ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଗଚ୍ଛସୀ’’ତି? ‘‘ଗଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ [ଇଦଂ ପଦଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟା’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, କିରିୟୱାଦୋ ସମାନୋ ଅକିରିୟୱାଦଂ ସମଣଂ ଗୋତମଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିସ୍ସସି? ସମଣୋ ହି, ଗହପତି, ଗୋତମୋ ଅକିରିୟୱାଦୋ ଅକିରିୟାୟ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ତେନ ଚ ସାୱକେ ୱିନେତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ, ଖୋ ସୋ ଭଗୱା ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ୟଥୟିମେ ତିତ୍ଥିୟା ଉସୂୟନ୍ତୀ’’ତି। ୟାୱତିକା ୟାନସ୍ସ ଭୂମି, ୟାନେନ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟାନା ପଚ୍ଚୋରୋହିତ୍ୱା ପତ୍ତିକୋୱ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ…ପେ॰… ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ…ପେ॰… ଉପାସକଂ ମଂ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତଂ । ଅଧିୱାସେତୁ ଚ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଭରିୟା ଚ ପୁତ୍ତୋ ଚ ସୁଣିସା ଚ ଦାସୋ ଚ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ , ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ତେସଂ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ…ପେ॰… ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟା ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ…ପେ॰… ଏତେ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମ ଧମ୍ମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସକେ ନୋ ଭଗୱା ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତେ ସରଣଂ ଗତେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟାୱ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଭଦ୍ଦିୟେ ୱିହରତି ତାୱ ଅହଂ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଧୁୱଭତ୍ତେନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
ମେଣ୍ଡକଗହପତିୱତ୍ଥ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୮୧. ପଞ୍ଚଗୋରସାଦିଅନୁଜାନନା
୨୯୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦିୟେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୟେନ ଅଙ୍ଗୁତ୍ତରାପୋ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି – ‘‘ଭଗୱା କିର ୟେନ ଅଙ୍ଗୁତ୍ତରାପୋ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କନ୍ତୋ ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଦାସେ ଚ କମ୍ମକରେ ଚ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ବହୁଂ ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସକଟେସୁ ଆରୋପେତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛଥ, ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଚ ଗୋପାଲକସତାନି ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଚ ଧେନୁସତାନି ଆଦାୟ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ, ୟତ୍ଥ ଭଗୱନ୍ତଂ ପସ୍ସିସ୍ସାମ ତତ୍ଥ ତରୁଣେନ [ଧାରୁଣ୍ହେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଖୀରେନ ଭୋଜେସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ କନ୍ତାରେ ସମ୍ଭାୱେସି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ମେଣ୍ଡକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ପରିୱେସନା ତେନୁପସଙ୍କମି ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଗୋପାଲକସତାନି ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନହି, ଭଣେ, ଏକମେକଂ ଧେନୁଂ ଗହେତ୍ୱା ଏକମେକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉପତିଟ୍ଠଥ ତରୁଣେନ ଖୀରେନ ଭୋଜେସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେସି ସମ୍ପୱାରେସି, ତରୁଣେନ ଚ ଖୀରେନ। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ଖୀରଂ ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥାତି। ଅଥ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ତରୁଣେନ ଚ ଖୀରେନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ମେଣ୍ଡକୋ ଗହପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସନ୍ତି, ଭନ୍ତେ, ମଗ୍ଗା କନ୍ତାରା, ଅପ୍ପୋଦକା ଅପ୍ପଭକ୍ଖା, ନ ସୁକରା ଅପାଥେୟ୍ୟେନ ଗନ୍ତୁଂ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ମେଣ୍ଡକଂ ଗହପତିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ଗୋରସେ – ଖୀରଂ, ଦଧିଂ, ତକ୍କଂ, ନୱନୀତଂ, ସପ୍ପିଂ। ସନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଗ୍ଗା କନ୍ତାରା ଅପ୍ପୋଦକା ଅପ୍ପଭକ୍ଖା, ନ ସୁକରା ଅପାଥେୟ୍ୟେନ ଗନ୍ତୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାଥେୟ୍ୟଂ ପରିୟେସିତୁଂ ତଣ୍ଡୁଲୋ ତଣ୍ଡୁଲତ୍ଥିକେନ, ମୁଗ୍ଗୋ ମୁଗ୍ଗତ୍ଥିକେନ, ମାସୋ ମାସତ୍ଥିକେନ, ଲୋଣଂ ଲୋଣତ୍ଥିକେନ , ଗୁଳୋ ଗୁଳତ୍ଥିକେନ, ତେଲଂ ତେଲତ୍ଥିକେନ, ସପ୍ପି ସପ୍ପିତ୍ଥିକେନ। ସନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନୁସ୍ସା, ସଦ୍ଧା ପସନ୍ନା, ତେ କପ୍ପିୟକାରକାନଂ ହତ୍ଥେ ହିରଞ୍ଞଂ ଉପନିକ୍ଖିପନ୍ତି – ‘ଇମିନା ଅୟ୍ୟସ୍ସ ୟଂ କପ୍ପିୟଂ ତଂ ଦେଥା’ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଂ ତତୋ କପ୍ପିୟଂ ତଂ ସାଦିତୁଂ; ନ ତ୍ୱେୱାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କେନଚି ପରିୟାୟେନ ଜାତରୂପରଜତଂ ସାଦିତବ୍ବଂ ପରିୟେସିତବ୍ବନ୍ତି ୱଦାମୀ’’ତି।
ପଞ୍ଚଗୋରସାଦିଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୮୨. କେଣିୟଜଟିଲୱତ୍ଥୁ
୩୦୦ . [ମ॰ ନି॰ ୨.୩୯୬ ଆଦୟୋ; ସୁ॰ ନି॰ ସେଲସୁତ୍ତମ୍ପି ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଆପଣଂ ତଦୱସରି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ – ‘‘ସମଣୋ ଖଲୁ ଭୋ ଗୋତମୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସକ୍ୟକୁଲା ପବ୍ବଜିତୋ ଆପଣଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ, ତଂ ଖୋ ପନ ଭୱନ୍ତଂ ଗୋତମଂ ଏୱଂ କଲ୍ୟାଣୋ କିତ୍ତିସଦ୍ଦୋ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗତୋ…ପେ॰… ସାଧୁ ଖୋ ପନ ତଥାରୂପାନଂ ଅରହତଂ ଦସ୍ସନଂ ହୋତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ସମଣସ୍ସ ଗୋତମସ୍ସ ହରାପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟେପି ଖୋ ତେ ବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ [ଅୟଂ ପାଠୋ ଦୀ॰ ନି॰ ୧.୨୮୫, ୫୨୬, ୫୩୬; ମ॰ ନି॰ ୨.୪୨୭; ଅ॰ ନି॰ ୫.୧୯୧-୧୯୨ ଆଦୟୋ] ପୁବ୍ବକା ଇସୟୋ ମନ୍ତାନଂ କତ୍ତାରୋ ମନ୍ତାନଂ ପୱତ୍ତାରୋ, ୟେସମିଦଂ ଏତରହି ବ୍ରାହ୍ମଣା ପୋରାଣଂ ମନ୍ତପଦଂ ଗୀତଂ ପୱୁତ୍ତଂ ସମିହିତଂ, ତଦନୁଗାୟନ୍ତି ତଦନୁଭାସନ୍ତି, ଭାସିତମନୁଭାସନ୍ତି, ୱାଚିତମନୁୱାଚେନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଅଟ୍ଠକୋ ୱାମକୋ ୱାମଦେୱୋ ୱେସ୍ସାମିତ୍ତୋ ୟମତଗ୍ଗି [ୟମଦଗ୍ଗି (କ॰)] ଅଙ୍ଗୀରସୋ ଭାରଦ୍ୱାଜୋ ୱାସେଟ୍ଠୋ କସ୍ସପୋ ଭଗୁ [ଅୟଂ ପାଠୋ ଦୀ॰ ନି॰ ୧.୨୮୫, ୫୨୬, ୫୩୬; ମ॰ ନି॰ ୨.୪୨୭; ଅ॰ ନି॰ ୫.୧୯୧-୧୯୨ ଆଦୟୋ] , ରତ୍ତୂପରତା ୱିରତା ୱିକାଲଭୋଜନା, ତେ ଏୱରୂପାନି ପାନାନି ସାଦିୟିଂସୁ। ସମଣୋପି ଗୋତମୋ ରତ୍ତୂପରତୋ ୱିରତୋ ୱିକାଲଭୋଜନା, ଅରହତି ସମଣୋପି ଗୋତମୋ ଏୱରୂପାନି ପାନାନି ସାଦିୟିତୁ’’ନ୍ତି ପହୂତଂ ପାନଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା କାଜେହି ଗାହାପେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦି; ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ପାନ’’ନ୍ତି। ତେନ ହି, କେଣିୟ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେହୀତି। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥାତି। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପହୂତେହି ପାନେହି ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଧୋତହତ୍ଥଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ କେଣିୟଂ ଜଟିଲଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ମହା ଖୋ, କେଣିୟ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଭିକ୍ଖୁସତାନି, ତ୍ୱଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣେସୁ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନୋତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଞ୍ଚାପି ଖୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ମହା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଭିକ୍ଖୁସତାନି, ଅହଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣେସୁ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନୋ, ଅଧିୱାସେତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ମହା ଖୋ, କେଣିୟ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଭିକ୍ଖୁସତାନି, ତ୍ୱଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣେସୁ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନୋତି । ତତିୟମ୍ପି ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଞ୍ଚାପି ଖୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ମହା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଅଡ୍ଢତେଲସାନି ଭିକ୍ଖୁସତାନି, ଅହଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣେସୁ ଅଭିପ୍ପସନ୍ନୋ, ଅଧିୱାସେତୁ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠ ପାନାନି – ଅମ୍ବପାନଂ ଜମ୍ବୁପାନଂ ଚୋଚପାନଂ ମୋଚପାନଂ ମଧୂକପାନଂ [ମଧୁପାନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ମୁଦ୍ଦିକପାନଂ ସାଲୂକପାନଂ ଫାରୁସକପାନଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ଫଲରସଂ ଠପେତ୍ୱା ଧଞ୍ଞଫଲରସଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ପତ୍ତରସଂ ଠପେତ୍ୱା ଡାକରସଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ପୁପ୍ଫରସଂ ଠପେତ୍ୱା ମଧୂକପୁପ୍ଫରସଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଛୁରସ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ସକେ ଅସ୍ସମେ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭୋ ଗୋତମ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ କେଣିୟସ୍ସ ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ କେଣିୟୋ ଜଟିଲୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ କେଣିୟଂ ଜଟିଲଂ ଭଗୱା ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦି –
‘‘ଅଗ୍ଗିହୁତ୍ତମୁଖା ୟଞ୍ଞା, ସାୱିତ୍ତୀ ଛନ୍ଦସୋ ମୁଖଂ।
ରାଜା ମୁଖଂ ମନୁସ୍ସାନଂ, ନଦୀନଂ ସାଗରୋ ମୁଖଂ॥
‘‘ନକ୍ଖତ୍ତାନଂ ମୁଖଂ ଚନ୍ଦୋ, ଆଦିଚ୍ଚୋ ତପତଂ ମୁଖଂ।
ପୁଞ୍ଞଂ ଆକଙ୍ଖମାନାନଂ ସଙ୍ଘୋ, ୱେ ୟଜତଂ ମୁଖ’’ନ୍ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କେଣିୟଂ ଜଟିଲଂ ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
କେଣିୟଜଟିଲୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୮୩. ରୋଜମଲ୍ଲୱତ୍ଥୁ
୩୦୧ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆପଣେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ କୁସିନାରା ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ କୋସିନାରକା ମଲ୍ଲା – ‘‘ଭଗୱା କିର କୁସିନାରଂ ଆଗଚ୍ଛତି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହୀ’’ତି। ତେ ସଙ୍ଗରଂ [ସଙ୍କରଂ (କ॰)] ଅକଂସୁ – ‘‘ୟୋ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ ନ କରିସ୍ସତି, ପଞ୍ଚସତାନିସ୍ସ ଦଣ୍ଡୋ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ସହାୟୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ କୁସିନାରା ତଦୱସରି। ଅଥ ଖୋ କୋସିନାରକା ମଲ୍ଲା ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ ଅକଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ କରିତ୍ୱା ୟେନାୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତଂ ଖୋ ରୋଜଂ ମଲ୍ଲଂ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଉଳାରଂ ଖୋ ତେ ଇଦଂ, ଆୱୁସୋ ରୋଜ, ୟଂ ତ୍ୱଂ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ ଅକାସୀ’’ତି। ‘‘ନାହଂ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ବହୁକତୋ ବୁଦ୍ଧେ ୱା ଧମ୍ମେ ୱା ସଙ୍ଘେ ୱା; ଅପି ଚ ଞାତୀହି ସଙ୍ଗରୋ କତୋ – ‘ୟୋ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ ନ କରିସ୍ସତି, ପଞ୍ଚସତାନିସ୍ସ ଦଣ୍ଡୋ’’’ତି; ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ଞାତୀନଂ ଦଣ୍ଡଭୟା ଏୱାହଂ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ ଅକାସିନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଅନତ୍ତମନୋ ଅହୋସି’ କଥଞ୍ହି ନାମ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତୀ’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ, ଭନ୍ତେ, ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଅଭିଞ୍ଞାତୋ ଞାତମନୁସ୍ସୋ। ମହତ୍ଥିକୋ ଖୋ ପନ ଏୱରୂପାନଂ ଞାତମନୁସ୍ସାନଂ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ପସାଦୋ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ତଥା କରୋତୁ, ୟଥା ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ପସୀଦେୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ନ ଖୋ ତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଦୁକ୍କରଂ ତଥାଗତେନ, ୟଥା ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ପସୀଦେୟ୍ୟା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରୋଜଂ ମଲ୍ଲଂ ମେତ୍ତେନ ଚିତ୍ତେନ ଫରିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୱିହାରଂ ପାୱିସି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଭଗୱତୋ ମେତ୍ତେନ ଚିତ୍ତେନ ଫୁଟ୍ଠୋ, ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ଗାୱିଂ ତରୁଣୱଚ୍ଛୋ, ଏୱମେୱ, ୱିହାରେନ ୱିହାରଂ ପରିୱେଣେନ ପରିୱେଣଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କହଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଏତରହି ସୋ ଭଗୱା ୱିହରତି ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ, ଦସ୍ସନକାମା ହି ମୟଂ ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅରହନ୍ତଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏସାୱୁସୋ ରୋଜ, ୱିହାରୋ ସଂୱୁତଦ୍ୱାରୋ, ତେନ ଅପ୍ପସଦ୍ଦୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅତରମାନୋ ଆଳିନ୍ଦଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଉକ୍କାସିତ୍ୱା ଅଗ୍ଗଳଂ ଆକୋଟେହି, ୱିୱରିସ୍ସତି ତେ ଭଗୱା ଦ୍ୱାର’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ୟେନ ସୋ ୱିହାରୋ ସଂୱୁତଦ୍ୱାରୋ, ତେନ ଅପ୍ପସଦ୍ଦୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅତରମାନୋ ଆଳିନ୍ଦଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଉକ୍କାସିତ୍ୱା ଅଗ୍ଗଳଂ ଆକୋଟେସି। ୱିୱରି ଭଗୱା ଦ୍ୱାରଂ। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ୱିହାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଖୋ ରୋଜସ୍ସ ମଲ୍ଲସ୍ସ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବିଂ କଥଂ କଥେସି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ଦାନକଥଂ…ପେ॰… ଅପରପ୍ପଚ୍ଚୟୋ ସତ୍ଥୁସାସନେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ମମଞ୍ଞେୱ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟୁଂ ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରଂ, ନୋ ଅଞ୍ଞେସ’’ନ୍ତି। ‘‘ୟେସଂ ଖୋ, ରୋଜ, ସେକ୍ଖେନ ଞାଣେନ ସେକ୍ଖେନ ଦସ୍ସନେନ ଧମ୍ମୋ ଦିଟ୍ଠୋ ସେୟ୍ୟଥାପି ତୟା, ତେସମ୍ପି ଏୱଂ ହୋତି – ‘ଅହୋ ନୂନ ଅୟ୍ୟା ଅମ୍ହାକଞ୍ଞେୱ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟୁଂ ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରଂ, ନୋ ଅଞ୍ଞେସ’ନ୍ତି। ତେନ ହି, ରୋଜ, ତୱ ଚେୱ ପଟିଗ୍ଗହିସ୍ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେସଞ୍ଚା’’ତି।
୩୦୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କୁସିନାରାୟଂ ପଣୀତାନଂ ଭତ୍ତାନଂ ଭତ୍ତପଟିପାଟି ଅଟ୍ଠିତା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜସ୍ସ ମଲ୍ଲସ୍ସ ପଟିପାଟିଂ ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନୂନାହଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେୟ୍ୟଂ, ୟଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନାସ୍ସ, ତଂ ପଟିୟାଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଦ୍ୱେ ନାଦ୍ଦସ – ଡାକଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟଞ୍ଚ। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ ମେ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ପଟିପାଟିଂ ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘ୟଂନୂନାହଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେୟ୍ୟଂ, ୟଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନାସ୍ସ, ତଂ ପଟିୟାଦେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଦ୍ୱେ ନାଦ୍ଦସଂ – ଡାକଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟଞ୍ଚ। ସଚାହଂ, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ପଟିୟାଦେୟ୍ୟଂ ଡାକଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟଞ୍ଚ, ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ମେ ଭଗୱା’’ତି? ‘‘ତେନ ହି, ରୋଜ, ଭଗୱନ୍ତଂ ପଟିପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ତେନ ହାନନ୍ଦ, ପଟିୟାଦେତୂ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ରୋଜ, ପଟିୟାଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପହୂତଂ ଡାକଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟଞ୍ଚ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଡାକଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟଞ୍ଚା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ରୋଜ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି । ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପହୂତେହି ଡାକେହି ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟେହି ଚ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଧୋତହତ୍ଥଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ରୋଜଂ ମଲ୍ଲଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଞ୍ଚ ଡାକଂ ସବ୍ବଞ୍ଚ ପିଟ୍ଠଖାଦନୀୟ’’ନ୍ତି।
ରୋଜମଲ୍ଲୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୮୪. ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୱତ୍ଥୁ
୩୦୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କୁସିନାରାୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଆତୁମା ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୋ ଆତୁମାୟଂ ପଟିୱସତି ନହାପିତପୁବ୍ବୋ। ତସ୍ସ ଦ୍ୱେ ଦାରକା ହୋନ୍ତି, ମଞ୍ଜୁକା ପଟିଭାନେୟ୍ୟକା, ଦକ୍ଖା ପରିୟୋଦାତସିପ୍ପା ସକେ ଆଚରିୟକେ ନହାପିତକମ୍ମେ। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ସୋ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୋ – ‘‘ଭଗୱା କିର ଆତୁମଂ ଆଗଚ୍ଛତି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୋ ତେ ଦାରକେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭଗୱା କିର, ତାତା, ଆତୁମଂ ଆଗଚ୍ଛତି ମହତା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଡ୍ଢତେଲସେହି ଭିକ୍ଖୁସତେହି। ଗଚ୍ଛଥ ତୁମ୍ହେ, ତାତା, ଖୁରଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ନାଳିୟାୱାପକେନ ଅନୁଘରକଂ ଅନୁଘରକଂ ଆହିଣ୍ଡଥ, ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସଂହରଥ, ଭଗୱତୋ ଆଗତସ୍ସ ୟାଗୁପାନଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ତାତା’’ତି ଖୋ ତେ ଦାରକା ତସ୍ସ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଖୁରଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ନାଳିୟାୱାପକେନ ଅନୁଘରକଂ ଅନୁଘରକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତି, ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସଂହରନ୍ତା। ମନୁସ୍ସା ତେ ଦାରକେ ମଞ୍ଜୁକେ ପଟିଭାନେୟ୍ୟକେ ପସ୍ସିତ୍ୱା ୟେପି ନ କାରାପେତୁକାମା ତେପି କାରାପେନ୍ତି, କାରାପେତ୍ୱାପି ବହୁଂ ଦେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଦାରକା ବହୁଂ ଲୋଣମ୍ପି, ତେଲମ୍ପି, ତଣ୍ଡୁଲମ୍ପି, ଖାଦନୀୟମ୍ପି ସଂହରିଂସୁ।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଆତୁମା ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଆତୁମାୟଂ ୱିହରତି ଭୁସାଗାରେ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପହୂତଂ ୟାଗୁଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ୟାଗୁ’’ନ୍ତି। ଜାନନ୍ତାପି ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰… ସାୱକାନଂ ୱା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କୁତାୟଂ, ଭିକ୍ଖୁ ୟାଗୂ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା, ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ପବ୍ବଜିତୋ ଅକପ୍ପିୟେ ସମାଦପେସ୍ସସି [ସମାଦପେସି (କ॰)] । ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି ‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପବ୍ବଜିତେନ ଅକପ୍ପିୟେ ସମାଦପେତବ୍ବଂ, ୟୋ ସମାଦପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନହାପିତପୁବ୍ବେନ ଖୁରଭଣ୍ଡଂ ପରିହରିତବ୍ବଂ। ୟୋ ପରିହରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆତୁମାୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ବହୁଂ ଫଲଖାଦନୀୟଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ଭଗୱତା ଫଲଖାଦନୀୟଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ, କିଂ ଅନନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ଫଲଖାଦନୀୟ’’ନ୍ତି।
୩୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘିକାନି ବୀଜାନି ପୁଗ୍ଗଲିକାୟ ଭୂମିୟା ରୋପିୟନ୍ତି, ପୁଗ୍ଗଲିକାନି ବୀଜାନି ସଙ୍ଘିକାୟ ଭୂମିୟା ରୋପିୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ସଙ୍ଘିକାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ବୀଜାନି ପୁଗ୍ଗଲିକାୟ ଭୂମିୟା ରୋପିତାନି ଭାଗଂ ଦତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବାନି। ପୁଗ୍ଗଲିକାନି ବୀଜାନି ସଙ୍ଘିକାୟ ଭୂମିୟା ରୋପିତାନି ଭାଗଂ ଦତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବାନୀତି।
ୱୁଡ୍ଢପବ୍ବଜିତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୮୫. ଚତୁମହାପଦେସକଥା
୩୦୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ କିସ୍ମିଞ୍ଚି କିସ୍ମିଞ୍ଚି ଠାନେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ, କିଂ ଅନନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ‘ଇଦଂ ନ କପ୍ପତୀ’ତି ଅପ୍ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ତଞ୍ଚେ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅନୁଲୋମେତି, କପ୍ପିୟଂ ପଟିବାହତି, ତଂ ୱୋ ନ କପ୍ପତି। ୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ‘ଇଦଂ ନ କପ୍ପତୀ’ତି ଅପ୍ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ତଞ୍ଚେ କପ୍ପିୟଂ ଅନୁଲୋମେତି, ଅକପ୍ପିୟଂ ପଟିବାହତି, ତଂ ୱୋ କପ୍ପତି। ୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ‘ଇଦଂ କପ୍ପତୀ’ତି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ତଞ୍ଚେ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅନୁଲୋମେତି, କପ୍ପିୟଂ ପଟିବାହତି, ତଂ ୱୋ ନ କପ୍ପତି। ୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୟା ‘ଇଦଂ କପ୍ପତୀ’ତି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ, ତଞ୍ଚେ କପ୍ପିୟଂ ଅନୁଲୋମେତି, ଅକପ୍ପିୟଂ ପଟିବାହତି, ତଂ ୱୋ କପ୍ପତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ୟାୱକାଲିକେନ ୟାମକାଲିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତି? କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ୟାୱକାଲିକେନ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତି? କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ୟାୱକାଲିକେନ ୟାୱଜୀୱିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତି? କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ୟାମକାଲିକେନ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତି? କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ୟାମକାଲିକେନ ୟାୱଜୀୱିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତି? କପ୍ପତି ନୁ ଖୋ ସତ୍ତାହକାଲିକେନ ୟାୱଜୀୱିକଂ, ନ ନୁ ଖୋ କପ୍ପତୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ୟାୱକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାମକାଲିକଂ, ତଦହୁ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ କପ୍ପତି, ୱିକାଲେ ନ କପ୍ପତି। ୟାୱକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକାଲିକଂ, ତଦହୁ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ କପ୍ପତି, ୱିକାଲେ ନ କପ୍ପତି। ୟାୱକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାୱଜୀୱିକଂ, ତଦହୁ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ କାଲେ କପ୍ପତି, ୱିକାଲେ ନ କପ୍ପତି। ୟାମକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତାହକାଲିକଂ, ତଦହୁ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୟାମେ କପ୍ପତି, ୟାମାତିକ୍କନ୍ତେ ନ କପ୍ପତି। ୟାମକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାୱଜୀୱିକଂ, ତଦହୁ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ୟାମେ କପ୍ପତି, ୟାମାତିକ୍କନ୍ତେ ନ କପ୍ପତି। ସତ୍ତାହକାଲିକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାୱଜୀୱିକଂ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ, ସତ୍ତାହଂ କପ୍ପତି, ସତ୍ତାହାତିକ୍କନ୍ତେ ନ କପ୍ପତୀ’’ତି।
ଚତୁମହାପଦେସକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ଭେସଜ୍ଜକ୍ଖନ୍ଧକୋ ଛଟ୍ଠୋ।
୧୮୬. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ସାରଦିକେ ୱିକାଲେପି, ୱସଂ ମୂଲେ ପିଟ୍ଠେହି ଚ।
କସାୱେହି ପଣ୍ଣଂ ଫଲଂ, ଜତୁ ଲୋଣଂ ଛକଣଞ୍ଚ॥
ଚୁଣ୍ଣଂ ଚାଲିନି ମଂସଞ୍ଚ, ଅଞ୍ଜନଂ ଉପପିସନୀ [ଉପପିଂ ସନୀ (ସୀ॰), ଉପପିଂ ସନଂ (ସ୍ୟା॰)] ।
ଅଞ୍ଜନୀ ଉଚ୍ଚାପାରୁତା, ସଲାକା ସଲାକଠାନିଂ [ସଲାକୋଧନୀ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ॥
ଥୱିକଂସବଦ୍ଧକଂ ସୁତ୍ତଂ, ମୁଦ୍ଧନିତେଲନତ୍ଥୁ ଚ।
ନତ୍ଥୁକରଣୀ ଧୂମଞ୍ଚ, ନେତ୍ତଞ୍ଚାପିଧନତ୍ଥୱି॥
ତେଲପାକେସୁ ମଜ୍ଜଞ୍ଚ, ଅତିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅବ୍ଭଞ୍ଜନଂ।
ତୁମ୍ବଂ ସେଦଂ ସମ୍ଭାରଞ୍ଚ, ମହା ଭଙ୍ଗୋଦକଂ ତଥା॥
ଦକକୋଟ୍ଠଂ ଲୋହିତଞ୍ଚ, ୱିସାଣଂ ପାଦବ୍ଭଞ୍ଜନଂ।
ପଜ୍ଜଂ ସତ୍ଥଂ କସାୱଞ୍ଚ, ତିଲକକ୍କଂ କବଳିକଂ॥
ଚୋଳଂ ସାସପକୁଟ୍ଟଞ୍ଚ, ଧୂମ ସକ୍ଖରିକାୟ ଚ।
ୱଣତେଲଂ ୱିକାସିକଂ, ୱିକଟଞ୍ଚ ପଟିଗ୍ଗହଂ॥
ଗୂଥଂ କରୋନ୍ତୋ ଲୋଳିଞ୍ଚ, ଖାରଂ ମୁତ୍ତହରୀତକଂ।
ଗନ୍ଧା ୱିରେଚନଞ୍ଚେୱ, ଅଚ୍ଛାକଟଂ କଟାକଟଂ॥
ପଟିଚ୍ଛାଦନି ପବ୍ଭାରା, ଆରାମ ସତ୍ତାହେନ ଚ।
ଗୁଳଂ ମୁଗ୍ଗଂ ସୋୱୀରଞ୍ଚ, ସାମଂପାକା ପୁନାପଚେ॥
ପୁନାନୁଞ୍ଞାସି ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖେ, ଫଲଞ୍ଚ ତିଲଖାଦନୀ।
ପୁରେଭତ୍ତଂ କାୟଡାହୋ, ନିବ୍ବତ୍ତଞ୍ଚ ଭଗନ୍ଦଲଂ॥
ୱତ୍ଥିକମ୍ମଞ୍ଚ ସୁପ୍ପିଞ୍ଚ, ମନୁସ୍ସମଂସମେୱ ଚ।
ହତ୍ଥିଅସ୍ସା ସୁନଖୋ ଚ, ଅହି ସୀହଞ୍ଚ ଦୀପିକଂ [ହତ୍ଥିଅସ୍ସସୁନଖାହି, ସୀହବ୍ୟଗ୍ଘଞ୍ଚ ଦୀପିକଂ (ସୀ॰)] ॥
ଅଚ୍ଛତରଚ୍ଛମଂସଞ୍ଚ, ପଟିପାଟି ଚ ୟାଗୁ ଚ।
ତରୁଣଂ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଗୁଳଂ, ସୁନିଧାୱସଥାଗାରଂ॥
ଗଙ୍ଗା କୋଟିସଚ୍ଚକଥା, ଅମ୍ବପାଲୀ ଚ ଲିଚ୍ଛୱୀ।
ଉଦ୍ଦିସ୍ସ କତଂ ସୁଭିକ୍ଖଂ, ପୁନଦେୱ ପଟିକ୍ଖିପି॥
ମେଘୋ ୟସୋ ମେଣ୍ଡକୋ, ଚ ଗୋରସଂ ପାଥେୟ୍ୟକେନ ଚ।
କେଣି ଅମ୍ବୋ ଜମ୍ବୁ ଚୋଚ, ମୋଚମଧୁମୁଦ୍ଦିକସାଲୁକଂ॥
ଫାରୁସକା ଡାକପିଟ୍ଠଂ, ଆତୁମାୟଂ ନହାପିତୋ।
ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଫଲଂ ବୀଜଂ, କିସ୍ମିଂ ଠାନେ ଚ କାଲିକେତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂ ଏକସତଂ ଛୱତ୍ଥୁ।
ଭେସଜ୍ଜକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୭. କଥିନକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୧୮୭. କଥିନାନୁଜାନନା
୩୦୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତିଂସମତ୍ତା ପାୱେୟ୍ୟକା [ପାଠେୟ୍ୟକା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୂ, ସବ୍ବେ ଆରଞ୍ଞିକା ସବ୍ବେ ପିଣ୍ଡପାତିକା ସବ୍ବେ ପଂସୁକୂଲିକା ସବ୍ବେ ତେଚୀୱରିକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପକଟ୍ଠାୟ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱସ୍ସୂପନାୟିକଂ ସମ୍ଭାୱେତୁଂ; ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସାକେତେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତେ ଉକ୍କଣ୍ଠିତରୂପା ୱସ୍ସଂ ୱସିଂସୁ – ଆସନ୍ନେୱ ନୋ ଭଗୱା ୱିହରତି ଇତୋ ଛସୁ ୟୋଜନେସୁ, ନ ଚ ମୟଂ ଲଭାମ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟାତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା, ତେମାସଚ୍ଚୟେନ କତାୟ ପୱାରଣାୟ, ଦେୱେ ୱସ୍ସନ୍ତେ, ଉଦକସଙ୍ଗହେ ଉଦକଚିକ୍ଖଲ୍ଲେ ଓକପୁଣ୍ଣେହି ଚୀୱରେହି କିଲନ୍ତରୂପା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ଜେତୱନଂ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମୋ, ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିତ୍ଥ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ, ଭଗୱା; ୟାପନୀୟଂ, ଭଗୱା; ସମଗ୍ଗା ଚ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ୱସ୍ସଂ ୱସିମ୍ହା, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିମ୍ହା । ଇଧ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ତିଂସମତ୍ତା ପାୱେୟ୍ୟକା ଭିକ୍ଖୂ ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପକଟ୍ଠାୟ ୱସ୍ସୂପନାୟିକାୟ ନାସକ୍ଖିମ୍ହା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱସ୍ସୂପନାୟିକଂ ସମ୍ଭାୱେତୁଂ, ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସାକେତେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିମ୍ହା। ତେ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍କଣ୍ଠିତରୂପା ୱସ୍ସଂ ୱସିମ୍ହା – ‘ଆସନ୍ନେୱ ନୋ ଭଗୱା ୱିହରତି ଇତୋ ଛସୁ ୟୋଜନେସୁ, ନ ଚ ମୟଂ ଲଭାମ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟା’ତି। ଅଥ ଖୋ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା, ତେମାସଚ୍ଚୟେନ କତାୟ ପୱାରଣାୟ, ଦେୱେ ୱସ୍ସନ୍ତେ, ଉଦକସଙ୍ଗହେ ଉଦକଚିକ୍ଖଲ୍ଲେ ଓକପୁଣ୍ଣେହି ଚୀୱରେହି କିଲନ୍ତରୂପା ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତାତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ କଥିନଂ [କଠିନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଅତ୍ଥରିତୁଂ। ଅତ୍ଥତକଥିନାନଂ ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ କପ୍ପିସ୍ସନ୍ତି – ଅନାମନ୍ତଚାରୋ, ଅସମାଦାନଚାରୋ, ଗଣଭୋଜନଂ, ୟାୱଦତ୍ଥଚୀୱରଂ, ୟୋ ଚ ତତ୍ଥ ଚୀୱରୁପ୍ପାଦୋ ସୋ ନେସଂ ଭୱିସ୍ସତୀତି। ଅତ୍ଥତକଥିନାନଂ ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମାନି ପଞ୍ଚ କପ୍ପିସ୍ସନ୍ତି। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଥିନଂ ଅତ୍ଥରିତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
୩୦୭ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇଦଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ କଥିନଦୁସ୍ସଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ କଥିନଦୁସ୍ସଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଦଦେୟ୍ୟ କଥିନଂ ଅତ୍ଥରିତୁଂ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇଦଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ କଥିନଦୁସ୍ସଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ। ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ କଥିନଦୁସ୍ସଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଦେତି କଥିନଂ ଅତ୍ଥରିତୁଂ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇମସ୍ସ କଥିନଦୁସ୍ସସ୍ସ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଦାନଂ କଥିନଂ ଅତ୍ଥରିତୁଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦିନ୍ନଂ ଇଦଂ ସଙ୍ଘେନ କଥିନଦୁସ୍ସଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ କଥିନଂ ଅତ୍ଥରିତୁଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୩୦୮ . ‘‘ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଏୱଂ ଅନତ୍ଥତଂ। କଥଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ? ନ ଉଲ୍ଲିଖିତମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଧୋୱନମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଚୀୱରୱିଚାରଣମତ୍ତେନ [ନ ଗଣ୍ଟୁସକରଣମତ୍ତେନ (କ॰)] ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଛେଦନମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ବନ୍ଧନମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଓୱଟ୍ଟିୟକରଣମତ୍ତେନ [ନ ଓୱଟ୍ଟେୟ୍ୟକରଣମତ୍ତେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ନ ଓୱଦେୟ୍ୟକରଣମତ୍ତେନ (କ॰)] ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ କଣ୍ଡୁସକରଣମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଦଳ୍ହୀକମ୍ମକରଣମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅନୁୱାତକରଣମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ପରିଭଣ୍ଡକରଣମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଓୱଦ୍ଧେୟ୍ୟକରଣମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ କମ୍ବଲମଦ୍ଦନମତ୍ତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ନିମିତ୍ତକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ପରିକଥାକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ କୁକ୍କୁକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ସନ୍ନିଧିକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅକପ୍ପକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ , ନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ସଙ୍ଘାଟିୟା ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅନ୍ତରୱାସକେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ପଞ୍ଚକେନ ୱା ଅତିରେକପଞ୍ଚକେନ ୱା ତଦହେୱ ସଞ୍ଛିନ୍ନେନ ସମଣ୍ଡଲୀକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଅତ୍ଥାରା ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ; ସମ୍ମା ଚେୱ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ତଞ୍ଚେ ନିସ୍ସୀମଟ୍ଠୋ ଅନୁମୋଦତି, ଏୱମ୍ପି ଅନତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ।
୩୦୯ . ‘‘କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ? ଅହତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅହତକପ୍ପେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ପିଲୋତିକାୟ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ପଂସୁକୂଲେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ପାପଣିକେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅନିମିତ୍ତକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅପରିକଥାକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅକୁକ୍କୁକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅସନ୍ନିଧିକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, କପ୍ପକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ସଙ୍ଘାଟିୟା ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ଅନ୍ତରୱାସକେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ପଞ୍ଚକେନ ୱା ଅତିରେକପଞ୍ଚକେନ ୱା ତଦହେୱ ସଞ୍ଛିନ୍ନେନ ସମଣ୍ଡଲୀକତେନ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଅତ୍ଥାରା ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ; ସମ୍ମା ଚେ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ, ତଞ୍ଚେ ସୀମଟ୍ଠୋ ଅନୁମୋଦତି, ଏୱମ୍ପି ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ । ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି କଥିନଂ।
୩୧୦ . ‘‘କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉବ୍ଭତଂ ହୋତି କଥିନଂ? ଅଟ୍ଠିମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତିକା କଥିନସ୍ସ ଉବ୍ଭାରାୟ – ପକ୍କମନନ୍ତିକା, ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକା, ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକା, ନାସନନ୍ତିକା, ସୱନନ୍ତିକା, ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକା, ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକା, ସହୁବ୍ଭାରା’’ତି [ସଉବ୍ଭାରାତି (କ॰)] ।
କଥିନାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୧୮୮. ଆଦାୟସତ୍ତକଂ
୩୧୧ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପକ୍କମନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି । ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଆଦାୟସତ୍ତକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ […ଦୁତିୟଂ ନିଟ୍ଠିତଂ (କ॰)] ।
୧୮୯. ସମାଦାୟସତ୍ତକଂ
୩୧୨ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପକ୍କମନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ସମାଦାୟସତ୍ତକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୦. ଆଦାୟଛକ୍କଂ
୩୧୩ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସଂ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଆଦାୟଛକ୍କଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୧. ସମାଦାୟଛକ୍କଂ
୩୧୪ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ସମାଦାୟଛକ୍କଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୨. ଆଦାୟପନ୍ନରସକଂ
୩୧୫ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି –
‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି । ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି । ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଛକ୍କଂ।
ଆଦାୟପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୩. ସମାଦାୟପନ୍ନରସକାଦି
୩୧୬ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି…ପେ॰…।
(ଆଦାୟୱାରସଦିସଂ ଏୱଂ ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ।)
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ…ପେ॰…।
(ସମାଦାୟୱାରସଦିସଂ ଏୱଂ ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ।)
ସମାଦାୟପନ୍ନରସକାଦି ନିଟ୍ଠିତା।
୧୯୪. ୱିପ୍ପକତସମାଦାୟପନ୍ନରସକଂ
୩୧୭ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ତିକଂ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି । ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ୱିପ୍ପକତଚୀୱରଂ ସମାଦାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଛକ୍କଂ।
ୱିପ୍ପକତସମାଦାୟପନ୍ନରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଆଦାୟଭାଣୱାରୋ।
୧୯୫. ଅନାସାଦୋଳସକଂ
୩୧୮ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି । ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି । ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଅନାସାଦୋଳସକଂ [ଅନାସାଦ୍ୱାଦସକଂ (ସୀ॰)] ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୬. ଆସାଦୋଳସକଂ
୩୧୯ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ୟତୋ ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଉବ୍ଭତଂ କଥିନଂ, ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି , ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ୟତୋ ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଉବ୍ଭତଂ କଥିନଂ, ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ୟତୋ ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଉବ୍ଭତଂ କଥିନଂ, ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ୟତୋ ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଉବ୍ଭତଂ କଥିନଂ, ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି – ‘‘ଉବ୍ଭତଂ କିର ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ କଥିନ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୱନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଚୀୱରାସାୟ ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଆସାୟ ଲଭତି, ଅନାସାୟ ନ ଲଭତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି – ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଆସାଦୋଳସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୭. କରଣୀୟଦୋଳସକଂ
୩୨୦ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ଅନାସାୟ ଲଭତି, ଆସାୟ ନ ଲଭତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ପକ୍କମତି ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ; ନେୱସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନ ପନସ୍ସ ହୋତି – ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଚୀୱରାସା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରାସଂ ପୟିରୁପାସତି। ତସ୍ସ ସା ଚୀୱରାସା ଉପଚ୍ଛିଜ୍ଜତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆସାୱଚ୍ଛେଦିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
କରଣୀୟଦୋଳସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୮. ଅପୱିଲାୟନନୱକଂ
୩୨୧ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି ଚୀୱରପଟିୱୀସଂ ଅପୱିଲାୟମାନୋ [ଅପୱିନୟମାନୋ (ସୀ॰), ଅପଚିନୟମାନୋ (କ॰)] । ତମେନଂ ଦିସଙ୍ଗତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କହଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ, କତ୍ଥ ଚ ତେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋମ୍ହି। ତତ୍ଥ ଚ ମେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଚୀୱରଂ ଆହର, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କହଂ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅୟଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ; କହଂ ଗମିସ୍ସସୀ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ [ଅମୁକଞ୍ଚ (କ॰)] ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି, ତତ୍ଥ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ମା ଅଗମାସି। ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
୩୨୨ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି ଚୀୱରପଟିୱୀସଂ ଅପୱିଲାୟମାନୋ। ତମେନଂ ଦିସଂଗତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କହଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ , କତ୍ଥ ଚ ତେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋମ୍ହି, ତତ୍ଥ ଚ ମେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଚୀୱରଂ ଆହର, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କହଂ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅୟଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତମେନଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘ଆୱୁସୋ, କହଂ ଗମିସ୍ସସୀ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି, ତତ୍ଥ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ମା ଅଗମାସି, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି ଚୀୱରପଟିୱୀସଂ ଅପୱିଲାୟମାନୋ। ତମେନଂ ଦିସଂଗତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କହଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ, କତ୍ଥ ଚ ତେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋମ୍ହି, ତତ୍ଥ ଚ ମେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଚୀୱରଂ ଆହର, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କହଂ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅୟଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତମେନଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘ଆୱୁସୋ, କହଂ ଗମିସ୍ସସୀ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି, ତତ୍ଥ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ମା ଅଗମାସି, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି । ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
୩୨୩ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି ଚୀୱରପଟିୱୀସଂ ଅପୱିଲାୟମାନୋ। ତମେନଂ ଦିସଂଗତଂ ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ‘‘କହଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ, କତ୍ଥ ଚ ତେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋମ୍ହି, ତତ୍ଥ ଚ ମେ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ତଂ ଚୀୱରଂ ଆହର, ମୟଂ ତେ ଇଧ ଚୀୱରଂ କରିସ୍ସାମା’’ତି। ସୋ ତଂ ଆୱାସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛତି – ‘‘କହଂ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି? ତେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅୟଂ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ’’ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ତଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତସ୍ସ ତଂ ଆୱାସଂ ଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଦିସଂଗମିକୋ ପକ୍କମତି…ପେ॰… ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଅପୱିଲାୟନନୱକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୧୯୯. ଫାସୁୱିହାରପଞ୍ଚକଂ
୩୨୪ . ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଫାସୁୱିହାରିକୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି , ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଫାସୁୱିହାରିକୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଫାସୁୱିହାରିକୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ତସ୍ସ ବହିସୀମଗତସ୍ସ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇଧେୱିମଂ ଚୀୱରଂ କାରେସ୍ସଂ, ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ତସ୍ସ ତଂ ଚୀୱରଂ କୟିରମାନଂ ନସ୍ସତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ନାସନନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଫାସୁୱିହାରିକୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ – ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ବହିଦ୍ଧା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୱୀତିନାମେତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥତକଥିନୋ ଫାସୁୱିହାରିକୋ ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ପକ୍କମତି – ‘‘ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ଅମୁକଂ ନାମ ଆୱାସଂ ଗମିସ୍ସାମି; ତତ୍ଥ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି ୱସିସ୍ସାମି, ନୋ ଚେ ମେ ଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ସୋ ବହିସୀମଗତୋ ତଂ ଚୀୱରଂ କାରେତି। ସୋ କତଚୀୱରୋ ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ସମ୍ଭୁଣାତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସହ ଭିକ୍ଖୂହି କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଫାସୁୱିହାରପଞ୍ଚକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୦. ପଲିବୋଧାପଲିବୋଧକଥା
୩୨୫ . ଦ୍ୱେମେ , ଭିକ୍ଖୱେ, କଥିନସ୍ସ ପଲିବୋଧା, ଦ୍ୱେ ଅପଲିବୋଧା। କତମେ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ କଥିନସ୍ସ ପଲିବୋଧା? ଆୱାସପଲିବୋଧୋ ଚ ଚୀୱରପଲିବୋଧୋ ଚ। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସପଲିବୋଧୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ୱସତି ୱା ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ, ସାପେକ୍ଖୋ ୱା ପକ୍କମତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସପଲିବୋଧୋ ହୋତି। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରପଲିବୋଧୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚୀୱରଂ ଅକତଂ ୱା ହୋତି ୱିପ୍ପକତଂ ୱା, ଚୀୱରାସା ୱା ଅନୁପଚ୍ଛିନ୍ନା। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରପଲିବୋଧୋ ହୋତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ କଥିନସ୍ସ ପଲିବୋଧା।
କତମେ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ କଥିନସ୍ସ ଅପଲିବୋଧା? ଆୱାସଅପଲିବୋଧୋ ଚ ଚୀୱରଅପଲିବୋଧୋ ଚ। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସଅପଲିବୋଧୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପକ୍କମତି ତମ୍ହା ଆୱାସା ଚତ୍ତେନ ୱନ୍ତେନ ମୁତ୍ତେନ ଅନପେକ୍ଖୋ [ଅନପେକ୍ଖେନ (କ॰)] ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସଅପଲିବୋଧୋ ହୋତି। କଥଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରଅପଲିବୋଧୋ ହୋତି? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚୀୱରଂ କତଂ ୱା ହୋତି, ନଟ୍ଠଂ ୱା ୱିନଟ୍ଠଂ ୱା ଦଡ୍ଢଂ ୱା, ଚୀୱରାସା ୱା ଉପଚ୍ଛିନ୍ନା। ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରଅପଲିବୋଧୋ ହୋତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ କଥିନସ୍ସ ଅପଲିବୋଧାତି।
ପଲିବୋଧାପଲିବୋଧକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
କଥିନକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ସତ୍ତମୋ।
୨୦୧. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ତିଂସ ପାୱେୟ୍ୟକା ଭିକ୍ଖୂ, ସାକେତୁକ୍କଣ୍ଠିତା ୱସୁଂ।
ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋକପୁଣ୍ଣେହି, ଅଗମୁଂ ଜିନଦସ୍ସନଂ॥
ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ କଥିନସ୍ସ, କପ୍ପିସ୍ସନ୍ତି ଚ ପଞ୍ଚକା।
ଅନାମନ୍ତା ଅସମାଚାରା, ତଥେୱ ଗଣଭୋଜନଂ॥
ୟାୱଦତ୍ଥଞ୍ଚ ଉପ୍ପାଦୋ, ଅତ୍ଥତାନଂ ଭୱିସ୍ସତି।
ଞତ୍ତି ଏୱତ୍ଥତଞ୍ଚେୱ, ଏୱଞ୍ଚେୱ ଅନତ୍ଥତଂ॥
ଉଲ୍ଲିଖି ଧୋୱନା ଚେୱ, ୱିଚାରଣଞ୍ଚ ଛେଦନଂ।
ବନ୍ଧନୋ ୱଟ୍ଟି କଣ୍ଡୁସ, ଦଳ୍ହୀକମ୍ମାନୁୱାତିକା॥
ପରିଭଣ୍ଡଂ ଓୱଦ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ମଦ୍ଦନା ନିମିତ୍ତଂ କଥା।
କୁକ୍କୁ ସନ୍ନିଧି ନିସ୍ସଗ୍ଗି, ନ କପ୍ପଞ୍ଞତ୍ର ତେ ତୟୋ॥
ଅଞ୍ଞତ୍ର ପଞ୍ଚାତିରେକେ, ସଞ୍ଛିନ୍ନେନ ସମଣ୍ଡଲୀ।
ନାଞ୍ଞତ୍ର ପୁଗ୍ଗଲା ସମ୍ମା, ନିସ୍ସୀମଟ୍ଠୋନୁମୋଦତି॥
କଥିନାନତ୍ଥତଂ ହୋତି, ଏୱଂ ବୁଦ୍ଧେନ ଦେସିତଂ।
ଅହତାକପ୍ପପିଲୋତି, ପଂସୁ ପାପଣିକାୟ ଚ॥
ଅନିମିତ୍ତାପରିକଥା, ଅକୁକ୍କୁ ଚ ଅସନ୍ନିଧି।
ଅନିସ୍ସଗ୍ଗି କପ୍ପକତେ, ତଥା ତିଚୀୱରେନ ଚ॥
ପଞ୍ଚକେ ୱାତିରେକେ ୱା, ଛିନ୍ନେ ସମଣ୍ଡଲୀକତେ।
ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସତ୍ଥାରା ସମ୍ମା, ସୀମଟ୍ଠୋ ଅନୁମୋଦତି॥
ଏୱଂ କଥିନତ୍ଥରଣଂ, ଉବ୍ଭାରସ୍ସଟ୍ଠମାତିକା।
ପକ୍କମନନ୍ତି ନିଟ୍ଠାନଂ, ସନ୍ନିଟ୍ଠାନଞ୍ଚ ନାସନଂ॥
ସୱନଂ ଆସାୱଚ୍ଛେଦି, ସୀମା ସହୁବ୍ଭାରଟ୍ଠମୀ।
କତଚୀୱରମାଦାୟ, ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ଗଚ୍ଛତି॥
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରା,ଏ ହୋତି ପକ୍କମନନ୍ତିକୋ।
ଆଦାୟ ଚୀୱରଂ ୟାତି, ନିସ୍ସୀମେ ଇଦଂ ଚିନ୍ତୟି॥
‘‘କାରେସ୍ସଂ ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ନିଟ୍ଠାନେ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ।
ଆଦାୟ ନିସ୍ସୀମଂ ନେୱ, ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି ମାନସୋ॥
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ, ସନ୍ନିଟ୍ଠାନନ୍ତିକୋ ଭୱେ।
ଆଦାୟ ଚୀୱରଂ ୟାତି, ନିସ୍ସୀମେ ଇଦଂ ଚିନ୍ତୟି॥
‘‘କାରେସ୍ସଂ ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, କୟିରଂ ତସ୍ସ ନସ୍ସତି।
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ, ଭୱତି ନାସନନ୍ତିକୋ॥
ଆଦାୟ ୟାତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ’’, ବହି କାରେତି ଚୀୱରଂ।
କତଚୀୱରୋ ସୁଣାତି, ଉବ୍ଭତଂ କଥିନଂ ତହିଂ॥
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ, ଭୱତି ସୱନନ୍ତିକୋ।
ଆଦାୟ ୟାତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ’’, ବହି କାରେତି ଚୀୱରଂ॥
କତଚୀୱରୋ ବହିଦ୍ଧା, ନାମେତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ।
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ, ସୀମାତିକ୍କନ୍ତିକୋ ଭୱେ॥
ଆଦାୟ ୟାତି ‘‘ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ’’, ବହି କାରେତି ଚୀୱରଂ।
କତଚୀୱରୋ ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ, ସମ୍ଭୋତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ॥
ତସ୍ସ ତଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ, ସହ ଭିକ୍ଖୂହି ଜାୟତି।
ଆଦାୟ ଚ ସମାଦାୟ, ସତ୍ତ-ସତ୍ତୱିଧା ଗତି॥
ପକ୍କମନନ୍ତିକା ନତ୍ଥି, ଛକ୍କେ ୱିପ୍ପକତେ [ଛଟ୍ଠେ ୱିପ୍ପକତା (ସୀ॰), ଛଚ୍ଚା ୱିପ୍ପକଥା (କ॰)] ଗତି।
ଆଦାୟ ନିସ୍ସୀମଗତଂ, କାରେସ୍ସଂ ଇତି ଜାୟତି॥
ନିଟ୍ଠାନଂ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନଞ୍ଚ, ନାସନଞ୍ଚ ଇମେ ତୟୋ।
ଆଦାୟ ‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି, ବହିସୀମେ କରୋମିତି॥
ନିଟ୍ଠାନଂ ସନ୍ନିଟ୍ଠାନମ୍ପି, ନାସନମ୍ପି ଇଦଂ ତୟୋ।
ଅନଧିଟ୍ଠିତେନ ନେୱସ୍ସ, ହେଟ୍ଠା ତୀଣି ନୟାୱିଧି॥
ଆଦାୟ ୟାତି ପଚ୍ଚେସ୍ସଂ, ବହିସୀମେ କରୋମିତି।
‘‘ନ ପଚ୍ଚେସ୍ସ’’ନ୍ତି କାରେତି, ନିଟ୍ଠାନେ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ॥
ସନ୍ନିଟ୍ଠାନଂ ନାସନଞ୍ଚ, ସୱନସୀମାତିକ୍କମା।
ସହ ଭିକ୍ଖୂହି ଜାୟେଥ, ଏୱଂ ପନ୍ନରସଂ ଗତି॥
ସମାଦାୟ ୱିପ୍ପକତା, ସମାଦାୟ ପୁନା ତଥା।
ଇମେ ତେ ଚତୁରୋ ୱାରା, ସବ୍ବେ ପନ୍ନରସୱିଧି॥
ଅନାସାୟ ଚ ଆସାୟ, କରଣୀୟୋ ଚ ତେ ତୟୋ।
ନୟତୋ ତଂ ୱିଜାନେୟ୍ୟ, ତୟୋ ଦ୍ୱାଦସ ଦ୍ୱାଦସ॥
ଅପୱିଲାନା ନୱେତ୍ଥ [ଅପୱିଲାୟମାନେୱ (ସ୍ୟା॰), ଅପୱିନା ନୱ ଚେତ୍ଥ (ସୀ॰)] , ଫାସୁ ପଞ୍ଚୱିଧା ତହିଂ।
ପଲିବୋଧାପଲିବୋଧା, ଉଦ୍ଦାନଂ ନୟତୋ କତନ୍ତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂ ଦୋଳସକପେୟ୍ୟାଲମୁଖାନି ଏକସତଂ ଅଟ୍ଠାରସ।
କଥିନକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୮. ଚୀୱରକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୨୦୨. ଜୀୱକୱତ୍ଥୁ
୩୨୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱେସାଲୀ ଇଦ୍ଧା ଚେୱ ହୋତି ଫିତା [ଫୀତା (ବହୂସୁ)] ଚ ବହୁଜନା ଚ ଆକିଣ୍ଣମନୁସ୍ସା ଚ ସୁଭିକ୍ଖା ଚ; ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦସତାନି ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦା; ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରସତାନି ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରାନି; ସତ୍ତ ଚ ଆରାମସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ଆରାମସତାନି ସତ୍ତ ଚ ଆରାମା; ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣୀସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣୀସତାନି ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣିୟୋ; ଅମ୍ବପାଲୀ ଚ ଗଣିକା ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା ପରମାୟ ୱଣ୍ଣପୋକ୍ଖରତାୟ ସମନ୍ନାଗତା, ପଦକ୍ଖିଣା [ପଦକ୍ଖା (ସ୍ୟା॰)] ନଚ୍ଚେ ଚ ଗୀତେ ଚ ୱାଦିତେ ଚ, ଅଭିସଟା ଅତ୍ଥିକାନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ପଞ୍ଞାସାୟ ଚ ରତ୍ତିଂ ଗଚ୍ଛତି; ତାୟ ଚ ୱେସାଲୀ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଉପସୋଭତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ ୱେସାଲିଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ ୱେସାଲିଂ ଇଦ୍ଧଞ୍ଚେୱ ଫିତଞ୍ଚ ବହୁଜନଞ୍ଚ ଆକିଣ୍ଣମନୁସ୍ସଞ୍ଚ ସୁଭିକ୍ଖଞ୍ଚ; ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦସତାନି ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦେ; ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରସତାନି ସତ୍ତ ଚ କୂଟାଗାରାନି; ସତ୍ତ ଚ ଆରାମସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ଆରାମସତାନି ସତ୍ତ ଚ ଆରାମେ; ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣୀସହସ୍ସାନି ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣୀସତାନି ସତ୍ତ ଚ ପୋକ୍ଖରଣିୟୋ ; ଅମ୍ବପାଲିଞ୍ଚ ଗଣିକଂ ଅଭିରୂପଂ ଦସ୍ସନୀୟଂ ପାସାଦିକଂ ପରମାୟ ୱଣ୍ଣପୋକ୍ଖରତାୟ ସମନ୍ନାଗତଂ, ପଦକ୍ଖିଣଂ [ପଦକ୍ଖଂ (ସ୍ୟା॰)] ନଚ୍ଚେ ଚ ଗୀତେ ଚ ୱାଦିତେ ଚ, ଅଭିସଟଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ପଞ୍ଞାସାୟ ଚ ରତ୍ତିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତିଂ, ତାୟ ଚ ୱେସାଲିଂ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଉପସୋଭନ୍ତିଂ।
୩୨୭ . ଅଥ ଖୋ ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ ୱେସାଲିୟଂ ତଂ କରଣୀୟଂ ତୀରେତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି। ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱେସାଲୀ, ଦେୱ, ଇଦ୍ଧା ଚେୱ ଫିତା ଚ ବହୁଜନା ଚ ଆକିଣ୍ଣମନୁସ୍ସା ଚ ସୁଭିକ୍ଖା ଚ; ସତ୍ତ ଚ ପାସାଦସହସ୍ସାନି…ପେ॰… ତାୟ ଚ ୱେସାଲୀ ଭିୟ୍ୟୋସୋମତ୍ତାୟ ଉପସୋଭତି। ସାଧୁ, ଦେୱ, ମୟମ୍ପି ଗଣିକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମା’’ତି [ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟାମ (କ॰)] । ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ତାଦିସିଂ କୁମାରିଂ ଜାନାଥ ୟଂ ତୁମ୍ହେ ଗଣିକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟାଥା’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ସାଲୱତୀ ନାମ କୁମାରୀ ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା ପରମାୟ ୱଣ୍ଣପୋକ୍ଖରତାୟ ସମନ୍ନାଗତା। ଅଥ ଖୋ ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ ସାଲୱତିଂ କୁମାରିଂ ଗଣିକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ନଚିରସ୍ସେୱ ପଦକ୍ଖିଣା ଅହୋସି ନଚ୍ଚେ ଚ ଗୀତେ ଚ ୱାଦିତେ ଚ, ଅଭିସଟା ଅତ୍ଥିକାନଂ ଅତ୍ଥିକାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ପଟିସତେନ ଚ ରତ୍ତିଂ ଗଚ୍ଛତି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ନଚିରସ୍ସେୱ ଗବ୍ଭିନୀ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତିୟା ଗଣିକାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇତ୍ଥୀ ଖୋ ଗବ୍ଭିନୀ ପୁରିସାନଂ ଅମନାପା। ସଚେ ମଂ କୋଚି ଜାନିସ୍ସତି ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ଗବ୍ଭିନୀତି, ସବ୍ବୋ ମେ ସକ୍କାରୋ ଭଞ୍ଜିସ୍ସତି [ ପରିହାୟିସ୍ସତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ୟଂନୂନାହଂ ଗିଲାନଂ ପଟିୱେଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ଦୋୱାରିକଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ମା, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, କୋଚି ପୁରିସୋ ପାୱିସି। ୟୋ ଚ ମଂ ପୁଚ୍ଛତି, ‘ଗିଲାନା’ତି ପଟିୱେଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି ଖୋ ସୋ ଦୋୱାରିକୋ ସାଲୱତିୟା ଗଣିକାୟ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ତସ୍ସ ଗବ୍ଭସ୍ସ ପରିପାକମନ୍ୱାୟ ପୁତ୍ତଂ ୱିଜାୟି। ଅଥ ଖୋ ସାଲୱତୀ ଗଣିକା ଦାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ହନ୍ଦ, ଜେ, ଇମଂ ଦାରକଂ କତ୍ତରସୁପ୍ପେ ପକ୍ଖିପିତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ସଙ୍କାରକୂଟେ ଛଡ୍ଡେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି ଖୋ ସା ଦାସୀ ସାଲୱତିୟା ଗଣିକାୟ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ତଂ ଦାରକଂ କତ୍ତରସୁପ୍ପେ ପକ୍ଖିପିତ୍ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ସଙ୍କାରକୂଟେ ଛଡ୍ଡେସି।
୩୨୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଭୟୋ ନାମ ରାଜକୁମାରୋ କାଲସ୍ସେୱ ରାଜୁପଟ୍ଠାନଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ତଂ ଦାରକଂ କାକେହି ସମ୍ପରିକିଣ୍ଣଂ , ଦିସ୍ୱାନ ମନୁସ୍ସେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କିଂ ଏତଂ, ଭଣେ, କାକେହି ସମ୍ପରିକିଣ୍ଣ’’ନ୍ତି? ‘‘ଦାରକୋ, ଦେୱା’’ତି। ‘‘ଜୀୱତି, ଭଣେ’’ତି? ‘‘ଜୀୱତି, ଦେୱା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ତଂ ଦାରକଂ ଅମ୍ହାକଂ ଅନ୍ତେପୁରଂ ନେତ୍ୱା ଧାତୀନଂ ଦେଥ ପୋସେତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଅଭୟସ୍ସ ରାଜକୁମାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ତଂ ଦାରକଂ ଅଭୟସ୍ସ ରାଜକୁମାରସ୍ସ ଅନ୍ତେପୁରଂ ନେତ୍ୱା ଧାତୀନଂ ଅଦଂସୁ – ‘‘ପୋସେଥା’’ତି। ତସ୍ସ ଜୀୱତୀତି ‘ଜୀୱକୋ’ତି ନାମଂ ଅକଂସୁ। କୁମାରେନ ପୋସାପିତୋତି ‘କୋମାରଭଚ୍ଚୋ’ତି ନାମଂ ଅକଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ନଚିରସ୍ସେୱ ୱିଞ୍ଞୁତଂ ପାପୁଣି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ଅଭୟୋ ରାଜକୁମାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଭୟଂ ରାଜକୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କା ମେ, ଦେୱ, ମାତା, କୋ ପିତା’’ତି? ‘‘ଅହମ୍ପି ଖୋ ତେ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ମାତରଂ ନ ଜାନାମି; ଅପି ଚାହଂ ତେ ପିତା; ମୟାସି [ମୟାପି (କ॰)] ପୋସାପିତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମାନି ଖୋ ରାଜକୁଲାନି ନ ସୁକରାନି ଅସିପ୍ପେନ ଉପଜୀୱିତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ସିପ୍ପଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି।
୩୨୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତକ୍କସିଲାୟଂ [ତକ୍କସୀଲାୟଂ (କ॰)] ଦିସାପାମୋକ୍ଖୋ ୱେଜ୍ଜୋ ପଟିୱସତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଅଭୟଂ ରାଜକୁମାରଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୟେନ ତକ୍କସିଲା ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ତକ୍କସିଲା, ୟେନ ୱେଜ୍ଜୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଆଚରିୟ, ସିପ୍ପଂ ସିକ୍ଖିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ଜୀୱକ, ସିକ୍ଖସ୍ସୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ବହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାତି ଲହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାତି ସୁଟ୍ଠୁ ଚ ଉପଧାରେତି, ଗହିତଞ୍ଚସ୍ସ ନ ସମ୍ମୁସ୍ସତି [ନ ପମୁସ୍ସତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ସତ୍ତନ୍ନଂ ୱସ୍ସାନଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅହଂ, ଖୋ ବହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାମି ଲହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାମି ସୁଟ୍ଠୁ ଚ ଉପଧାରେମି, ଗହିତଞ୍ଚ ମେ ନ ସମ୍ମୁସ୍ସତି, ସତ୍ତ ଚ ମେ ୱସ୍ସାନି ଅଧୀୟନ୍ତସ୍ସ, ନୟିମସ୍ସ ସିପ୍ପସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ପଞ୍ଞାୟତି। କଦା ଇମସ୍ସ ସିପ୍ପସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ସୋ ୱେଜ୍ଜୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଆଚରିୟ, ବହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାମି ଲହୁଞ୍ଚ ଗଣ୍ହାମି ସୁଟ୍ଠୁ ଚ ଉପଧାରେମି, ଗହିତଞ୍ଚ ମେ ନ ସମ୍ମୁସ୍ସତି, ସତ୍ତ ଚ ମେ ୱସ୍ସାନି ଅଧୀୟନ୍ତସ୍ସ, ନୟିମସ୍ସ ସିପ୍ପସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ପଞ୍ଞାୟତି। କଦା ଇମସ୍ସ ସିପ୍ପସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସତୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ଜୀୱକ, ଖଣିତ୍ତିଂ ଆଦାୟ ତକ୍କସିଲାୟ ସମନ୍ତା ୟୋଜନଂ ଆହିଣ୍ଡିତ୍ୱା ୟଂ କିଞ୍ଚି ଅଭେସଜ୍ଜଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାସି ତଂ ଆହରା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଆଚରିୟା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତସ୍ସ ୱେଜ୍ଜସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଖଣିତ୍ତିଂ ଆଦାୟ ତକ୍କସିଲାୟ ସମନ୍ତା ୟୋଜନଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ନ କିଞ୍ଚି ଅଭେସଜ୍ଜଂ ଅଦ୍ଦସ। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ସୋ ୱେଜ୍ଜୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋମ୍ହି, ଆଚରିୟ, ତକ୍କସିଲାୟ ସମନ୍ତା ୟୋଜନଂ, ନ କିଞ୍ଚି [ଆହିଣ୍ଟନ୍ତୋ ନ କିଞ୍ଚି (କ॰)] ଅଭେସଜ୍ଜଂ ଅଦ୍ଦସ’’ନ୍ତି। ‘‘ସୁସିକ୍ଖିତୋସି , ଭଣେ ଜୀୱକ। ଅଲଂ ତେ ଏତ୍ତକଂ ଜୀୱିକାୟା’’ତି ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ପରିତ୍ତଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ପାଦାସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତଂ ପରିତ୍ତଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ଆଦାୟ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ତଂ ପରିତ୍ତଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସାକେତେ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମେ ଖୋ ମଗ୍ଗା କନ୍ତାରା ଅପ୍ପୋଦକା ଅପ୍ପଭକ୍ଖା, ନ ସୁକରା ଅପାଥେୟ୍ୟେନ ଗନ୍ତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ପରିୟେସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି।
ଜୀୱକୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୩. ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୱତ୍ଥୁ
୩୩୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାକେତେ ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ସତ୍ତୱସ୍ସିକୋ ସୀସାବାଧୋ ହୋତି। ବହୂ ମହନ୍ତା ମହନ୍ତା ଦିସାପାମୋକ୍ଖା ୱେଜ୍ଜା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ବହୁଂ ହିରଞ୍ଞଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ସାକେତଂ ପୱିସିତ୍ୱା ମନୁସ୍ସେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କୋ, ଭଣେ, ଗିଲାନୋ, କଂ ତିକିଚ୍ଛାମୀ’’ତି? ‘‘ଏତିସ୍ସା, ଆଚରିୟ, ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ସତ୍ତୱସ୍ସିକୋ ସୀସାବାଧୋ; ଗଚ୍ଛ, ଆଚରିୟ, ସେଟ୍ଠିଭରିୟଂ ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଦୋୱାରିକଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ପାୱଦ – ‘ୱେଜ୍ଜୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଆଗତୋ, ସୋ ତଂ ଦଟ୍ଠୁକାମୋ’’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଆଚରିୟା’’ତି ଖୋ ସୋ ଦୋୱାରିକୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ୟେନ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଭରିୟଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱେଜ୍ଜୋ , ଅୟ୍ୟେ, ଆଗତୋ; ସୋ ତଂ ଦଟ୍ଠୁକାମୋ’’ତି। ‘‘କୀଦିସୋ, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, ୱେଜ୍ଜୋ’’ତି? ‘‘ଦହରକୋ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, କିଂ ମେ ଦହରକୋ ୱେଜ୍ଜୋ କରିସ୍ସତି? ବହୂ ମହନ୍ତା ମହନ୍ତା ଦିସାପାମୋକ୍ଖା ୱେଜ୍ଜା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ବହୁଂ ହିରଞ୍ଞଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦୋୱାରିକୋ ୟେନ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସେଟ୍ଠିଭରିୟା, ଆଚରିୟ, ଏୱମାହ – ‘ଅଲଂ, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, କିଂ ମେ ଦହରକୋ ୱେଜ୍ଜୋ କରିସ୍ସତି? ବହୂ ମହନ୍ତା ମହନ୍ତା ଦିସାପାମୋକ୍ଖା ୱେଜ୍ଜା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ବହୁଂ ହିରଞ୍ଞଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୂ’’’ତି। ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ପାୱଦ – ‘ୱେଜ୍ଜୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଏୱମାହ – ମା କିର, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରେ କିଞ୍ଚି ଅଦାସି। ୟଦା ଅରୋଗା ଅହୋସି ତଦା ୟଂ ଇଚ୍ଛେୟ୍ୟାସି ତଂ ଦଜ୍ଜେୟ୍ୟାସୀ’’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଆଚରିୟା’’ତି ଖୋ ସୋ ଦୋୱାରିକୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ୟେନ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଭରିୟଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱେଜ୍ଜୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଏୱମାହ – ‘ମା କିର, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରେ କିଞ୍ଚି ଅଦାସି। ୟଦା ଅରୋଗା ଅହୋସି ତଦା ୟଂ ଇଚ୍ଛେୟ୍ୟାସି ତଂ ଦଜ୍ଜେୟ୍ୟାସୀ’’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ଦୋୱାରିକ, ୱେଜ୍ଜୋ ଆଗଚ୍ଛତୂ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି ଖୋ ସୋ ଦୋୱାରିକୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ୟେନ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ତଂ, ଆଚରିୟ, ପକ୍କୋସତୀ’’ତି ।
ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ୱିକାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଭରିୟଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପସତେନ, ଅୟ୍ୟେ, ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ପସତଂ ସପ୍ପିଂ ଦାପେସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତଂ ପସତଂ ସପ୍ପିଂ ନାନାଭେସଜ୍ଜେହି ନିପ୍ପଚିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଭରିୟଂ ମଞ୍ଚକେ ଉତ୍ତାନଂ ନିପାତେତ୍ୱା [ନିପଜ୍ଜାପେତ୍ୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ନତ୍ଥୁତୋ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ତଂ ସପ୍ପିଂ ନତ୍ଥୁତୋ ଦିନ୍ନଂ ମୁଖତୋ ଉଗ୍ଗଞ୍ଛି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ପଟିଗ୍ଗହେ ନିଟ୍ଠୁଭିତ୍ୱା ଦାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ହନ୍ଦ, ଜେ, ଇମଂ ସପ୍ପିଂ ପିଚୁନା ଗଣ୍ହାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ [ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ (ସ୍ୟା॰)] ୟାୱ ଲୂଖାୟଂ ଘରଣୀ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଇମଂ ଛଡ୍ଡନୀୟଧମ୍ମଂ ସପ୍ପିଂ ପିଚୁନା ଗାହାପେସ୍ସତି। ବହୁକାନି ଚ ମେ ମହଗ୍ଘାନି [ମହଗ୍ଘାନି ମହଗ୍ଘାନି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭେସଜ୍ଜାନି ଉପଗତାନି। କିମ୍ପି ମାୟଂ କିଞ୍ଚି [କଞ୍ଚି (ସ୍ୟା॰)] ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ୱିକାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆଚରିୟ, ୱିମନୋସୀ’’ତି? ଇଧ ମେ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୟାୱ ଲୂଖାୟଂ ଧରଣୀ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଇମଂ ଛଡ୍ଡନୀୟଧମ୍ମଂ ସପ୍ପିଂ ପିଚୁନା ଗାହାପେସ୍ସତି। ବହୁକାନି ଚ ମେ ମହଗ୍ଘାନି ସଜ୍ଜାନି ଉପଗତାନି। କିମ୍ପି ମାୟଂ କିଞ୍ଚି ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି। ‘‘ମୟଂ ଖୋ, ଆଚରିୟ, ଆଗାରିକା ନାମ ଉପଜାନାମେତସ୍ସ ସଂୟମସ୍ସ। ୱରମେତଂ ସପ୍ପି ଦାସାନଂ ୱା କମ୍ମକରାନଂ ୱା ପାଦବ୍ଭଞ୍ଜନଂ ୱା ପଦୀପକରଣେ ୱା ଆସିତ୍ତଂ। ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆଚରିୟ, ୱିମନୋ ଅହୋସି। ନ ତେ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମୋ ହାୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୟ ସତ୍ତୱସ୍ସିକଂ ସୀସାବାଧଂ ଏକେନେୱ ନତ୍ଥୁକମ୍ମେନ ଅପକଡ୍ଢି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠିଭରିୟା ଅରୋଗା ସମାନା ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଚତ୍ତାରି ସହସ୍ସାନି ପାଦାସି। ପୁତ୍ତୋ – ମାତା ମେ ଅରୋଗା ଠିତାତି ଚତ୍ତାରି ସହସ୍ସାନି ପାଦାସି। ସୁଣିସା – ସସ୍ସୁ ମେ ଅରୋଗା ଠିତାତି ଚତ୍ତାରି ସହସ୍ସାନି ପାଦାସି। ସେଟ୍ଠି ଗହପତି – ଭରିୟା ମେ ଅରୋଗା ଠିତାତି ଚତ୍ତାରି ସହସ୍ସାନି ପାଦାସି ଦାସଞ୍ଚ ଦାସିଞ୍ଚ ଅସ୍ସରଥଞ୍ଚ।
ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତାନି ସୋଳସସହସ୍ସାନି ଆଦାୟ ଦାସଞ୍ଚ ଦାସିଞ୍ଚ ଅସ୍ସରଥଞ୍ଚ ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ରାଜଗହଂ ୟେନ ଅଭୟୋ ରାଜକୁମାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଭୟଂ ରାଜକୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଦେୱ, ପଠମକମ୍ମଂ ସୋଳସସହସ୍ସାନି ଦାସୋ ଚ ଦାସୀ ଚ ଅସ୍ସରଥୋ ଚ। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ ଦେୱୋ ପୋସାୱନିକ’’ନ୍ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଭଣେ ଜୀୱକ; ତୁୟ୍ହମେୱ ହୋତୁ। ଅମ୍ହାକଞ୍ଞେୱ ଅନ୍ତେପୁରେ ନିୱେସନଂ ମାପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଅଭୟସ୍ସ ରାଜକୁମାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଅଭୟସ୍ସ ରାଜକୁମାରସ୍ସ ଅନ୍ତେପୁରେ ନିୱେସନଂ ମାପେସି।
ସେଟ୍ଠିଭରିୟାୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୪. ବିମ୍ବିସାରରାଜୱତ୍ଥୁ
୩୩୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଭଗନ୍ଦଲାବାଧୋ ହୋତି। ସାଟକା ଲୋହିତେନ ମକ୍ଖିୟନ୍ତି। ଦେୱିୟୋ ଦିସ୍ୱା ଉପ୍ପଣ୍ଡେନ୍ତି – ‘‘ଉତୁନୀ ଦାନି ଦେୱୋ, ପୁପ୍ଫଂ ଦେୱସ୍ସ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ନ ଚିରଂ [ନଚିରସ୍ସେୱ (ସ୍ୟା॰)] ଦେୱୋ ୱିଜାୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ତେନ ରାଜା ମଙ୍କୁ ହୋତି । ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଅଭୟଂ ରାଜକୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ, ଭଣେ ଅଭୟ, ତାଦିସୋ ଆବାଧୋ, ସାଟକା ଲୋହିତେନ ମକ୍ଖିୟନ୍ତି, ଦେୱିୟୋ ମଂ ଦିସ୍ୱା ଉପ୍ପଣ୍ଡେନ୍ତି – ‘ଉତୁନୀ ଦାନି ଦେୱୋ, ପୁପ୍ଫଂ ଦେୱସ୍ସ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ନ ଚିରଂ ଦେୱୋ ୱିଜାୟିସ୍ସତୀ’ତି। ଇଙ୍ଘ, ଭଣେ ଅଭୟ, ତାଦିସଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଜାନାହି ୟୋ ମଂ ତିକିଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ଅୟଂ, ଦେୱ, ଅମ୍ହାକଂ ଜୀୱକୋ ୱେଜ୍ଜୋ ତରୁଣୋ ଭଦ୍ରକୋ। ସୋ ଦେୱଂ ତିକିଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ଅଭୟ, ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଆଣାପେହି; ସୋ ମଂ ତିକିଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଅଭୟୋ ରାଜକୁମାରୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ରାଜାନଂ ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଅଭୟସ୍ସ ରାଜକୁମାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ନଖେନ ଭେସଜ୍ଜଂ ଆଦାୟ ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆବାଧଂ ତେ, ଦେୱ, ପସ୍ସାମା’’ତି [ପସ୍ସାମୀତି (ସ୍ୟା॰)] । ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଭଗନ୍ଦଲାବାଧଂ ଏକେନେୱ ଆଲେପେନ ଅପକଡ୍ଢି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଅରୋଗୋ ସମାନୋ ପଞ୍ଚ ଇତ୍ଥିସତାନି ସବ୍ବାଲଙ୍କାରଂ ଭୂସାପେତ୍ୱା ଓମୁଞ୍ଚାପେତ୍ୱା ପୁଞ୍ଜଂ କାରାପେତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏତଂ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଇତ୍ଥିସତାନଂ ସବ୍ବାଲଙ୍କାରଂ ତୁୟ୍ହଂ ହୋତୂ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଦେୱ, ଅଧିକାରଂ ମେ ଦେୱୋ ସରତୂ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ଜୀୱକ, ମଂ ଉପଟ୍ଠହ, ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ, ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି।
ବିମ୍ବିସାରରାଜୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୫. ରାଜଗହସେଟ୍ଠିୱତ୍ଥୁ
୩୩୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହକସ୍ସ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ସତ୍ତୱସ୍ସିକୋ ସୀସାବାଧୋ ହୋତି। ବହୂ ମହନ୍ତା ମହନ୍ତା ଦିସାପାମୋକ୍ଖା ୱେଜ୍ଜା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ବହୁଂ ହିରଞ୍ଞଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅପି ଚ, ୱେଜ୍ଜେହି ପଚ୍ଚକ୍ଖାତୋ ହୋତି। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ସତ୍ତମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜଗହକସ୍ସ ନେଗମସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ବହୂପକାରୋ ରଞ୍ଞୋ ଚେୱ ନେଗମସ୍ସ ଚ। ଅପି ଚ, ୱେଜ୍ଜେହି ପଚ୍ଚକ୍ଖାତୋ। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ‘ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀ’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ‘ସତ୍ତମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀ’ତି। ଅୟଞ୍ଚ ରଞ୍ଞୋ ଜୀୱକୋ ୱେଜ୍ଜୋ ତରୁଣୋ ଭଦ୍ରକୋ। ୟଂନୂନ ମୟଂ ରାଜାନଂ ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ୟାଚେୟ୍ୟାମ ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ, ଦେୱ, ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ବହୂପକାରୋ ଦେୱସ୍ସ ଚେୱ ନେଗମସ୍ସ ଚ; ଅପି ଚ, ୱେଜ୍ଜେହି ପଚ୍ଚକ୍ଖାତୋ। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀତି। ଏକଚ୍ଚେ ୱେଜ୍ଜା ଏୱମାହଂସୁ – ସତ୍ତମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀତି। ସାଧୁ ଦେୱୋ ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଆଣାପେତୁ ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି ।
ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ୟେନ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ୱିକାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଅରୋଗୋ ଭୱେୟ୍ୟାସି [ସଚାହଂ ତଂ ଗହପତି ଅରୋଗାପେୟ୍ୟଂ (ସୀ॰), ସଚାହଂ ତଂ ଗହପତି ଅରୋଗଂ କରେୟ୍ୟଂ (ସ୍ୟା॰)] କିଂ ମେ ଅସ୍ସ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମୋ’’ତି? ‘‘ସବ୍ବଂ ସାପତେୟ୍ୟଞ୍ଚ ତେ, ଆଚରିୟ, ହୋତୁ, ଅହଞ୍ଚ ତେ ଦାସୋ’’ତି। ‘‘ସକ୍ଖିସ୍ସସି ପନ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଏକେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଏକେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସକ୍ଖିସ୍ସସି ପନ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି । ‘‘ସକ୍ଖିସ୍ସସି ପନ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ସେଟ୍ଠିଂ ଗହପତିଂ ମଞ୍ଚକେ ନିପାତେତ୍ୱା [ନିପଜ୍ଜାପେତ୍ୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ମଞ୍ଚକେ [ମଞ୍ଚକେନ (ସୀ॰)] ସମ୍ବନ୍ଧିତ୍ୱା ସୀସଚ୍ଛୱିଂ ଉପ୍ପାଟେତ୍ୱା [ଫାଲେତ୍ୱା (ସୀ॰)] ସିବ୍ବିନିଂ ୱିନାମେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ପାଣକେ ନୀହରିତ୍ୱା ମହାଜନସ୍ସ ଦସ୍ସେସି – ‘‘ପସ୍ସଥୟ୍ୟେ [ପସ୍ସେସ୍ୟାଥ (ସୀ॰), ପସ୍ସଥ (ସ୍ୟା॰), ପସ୍ସଥୟ୍ୟୋ (କ॰)] , ଇମେ ଦ୍ୱେ ପାଣକେ, ଏକଂ ଖୁଦ୍ଦକଂ ଏକଂ ମହଲ୍ଲକଂ। ୟେ ତେ ଆଚରିୟା ଏୱମାହଂସୁ – ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀତି – ତେହାୟଂ ମହଲ୍ଲକୋ ପାଣକୋ ଦିଟ୍ଠୋ। ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ମତ୍ଥଲୁଙ୍ଗଂ ପରିୟାଦିୟିସ୍ସତି। ମତ୍ଥଲୁଙ୍ଗସ୍ସ ପରିୟାଦାନା ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତି। ସୁଦିଟ୍ଠୋ ତେହି ଆଚରିୟେହି। ୟେ ତେ ଆଚରିୟା ଏୱମାହଂସୁ – ସତ୍ତମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତୀତି – ତେହାୟଂ ଖୁଦ୍ଦକୋ ପାଣକୋ ଦିଟ୍ଠୋ। ସତ୍ତମଂ ଦିୱସଂ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ମତ୍ଥଲୁଙ୍ଗଂ ପରିୟାଦିୟିସ୍ସତି। ମତ୍ଥଲୁଙ୍ଗସ୍ସ ପରିୟାଦାନା ସେଟ୍ଠି ଗହପତି କାଲଂ କରିସ୍ସତି। ସୁଦିଟ୍ଠୋ ତେହି ଆଚରିୟେହୀ’’ତି। ସିବ୍ବିନିଂ ସମ୍ପଟିପାଟେତ୍ୱା ସୀସଚ୍ଛୱିଂ ସିବ୍ବିତ୍ୱା ଆଲେପଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନାହଂ, ଆଚରିୟ, ସକ୍କୋମି ଏକେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ନନୁ ମେ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ପଟିସ୍ସୁଣି – ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଏକେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚାହଂ, ଆଚରିୟ, ପଟିସ୍ସୁଣିଂ, ଅପାହଂ ମରିସ୍ସାମି, ନାହଂ ସକ୍କୋମି ଏକେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନାହଂ, ଆଚରିୟ, ସକ୍କୋମି ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ନନୁ ମେ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ପଟିସ୍ସୁଣି – ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚାହଂ, ଆଚରିୟ, ପଟିସ୍ସୁଣିଂ, ଅପାହଂ ମରିସ୍ସାମି, ନାହଂ, ଆଚରିୟ, ସକ୍କୋମି ଦୁତିୟେନ ପସ୍ସେନ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ସତ୍ତାହସ୍ସ ଅଚ୍ଚୟେନ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନାହଂ, ଆଚରିୟ, ସକ୍କୋମି ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ନନୁ ମେ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ପଟିସ୍ସୁଣି – ସକ୍କୋମହଂ, ଆଚରିୟ, ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚାହଂ, ଆଚରିୟ, ପଟିସ୍ସୁଣିଂ, ଅପାହଂ ମରିସ୍ସାମି, ନାହଂ ସକ୍କୋମି ଉତ୍ତାନୋ ସତ୍ତମାସେ ନିପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ଅହଂ ଚେ ତଂ, ଗହପତି, ନ ୱଦେୟ୍ୟଂ, ଏତ୍ତକମ୍ପି ତ୍ୱଂ ନ ନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟାସି, ଅପି ଚ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ମୟା ଞାତୋ – ତୀହି ସତ୍ତାହେହି ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଅରୋଗୋ ଭୱିସ୍ସତୀତି। ଉଟ୍ଠେହି , ଗହପତି, ଅରୋଗୋସି। ଜାନାସି କିଂ ମେ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମୋ’’ତି? ‘‘ସବ୍ବଂ ସାପତେୟ୍ୟଞ୍ଚ ତେ, ଆଚରିୟ, ହୋତୁ, ଅହଞ୍ଚ ତେ ଦାସୋ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଗହପତି, ମା ମେ ତ୍ୱଂ ସବ୍ବଂ ସାପତେୟ୍ୟଂ ଅଦାସି, ମା ଚ ମେ ଦାସୋ। ରଞ୍ଞୋ ସତସହସ୍ସଂ ଦେହି, ମୟ୍ହଂ ସତସହସ୍ସ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ଅରୋଗୋ ସମାନୋ ରଞ୍ଞୋ ସତସହସ୍ସଂ ଅଦାସି, ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ସତସହସ୍ସଂ।
ରାଜଗହସେଟ୍ଠିୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୬. ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୱତ୍ଥୁ
୩୩୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ବାରାଣସେୟ୍ୟକସ୍ସ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତସ୍ସ ମୋକ୍ଖଚିକାୟ କୀଳନ୍ତସ୍ସ ଅନ୍ତଗଣ୍ଠାବାଧୋ ହୋତି, ୟେନ ୟାଗୁପି ପୀତା ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଉଚ୍ଚାରୋପି ପସ୍ସାୱୋପି ନ ପଗୁଣୋ। ସୋ ତେନ କିସୋ ହୋତି ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ। ଅଥ ଖୋ ବାରାଣସେୟ୍ୟକସ୍ସ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ ପୁତ୍ତସ୍ସ ତାଦିସୋ ଆବାଧୋ, ୟେନ ୟାଗୁପି ପୀତା ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଉଚ୍ଚାରୋପି ପସ୍ସାୱୋପି ନ ପଗୁଣୋ। ସୋ ତେନ କିସୋ ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ। ୟଂନୂନାହଂ ରାଜଗହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ରାଜାନଂ ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ୟାଚେୟ୍ୟଂ ପୁତ୍ତଂ ମେ ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ବାରାଣସେୟ୍ୟକୋ ସେଟ୍ଠି ରାଜଗହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ, ଦେୱ, ପୁତ୍ତସ୍ସ ତାଦିସୋ ଆବାଧୋ, ୟେନ ୟାଗୁପି ପୀତା ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଉଚ୍ଚାରୋପି ପସ୍ସାୱୋପି ନ ପଗୁଣୋ। ସୋ ତେନ କିସୋ ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ। ସାଧୁ ଦେୱୋ ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଆଣାପେତୁ ପୁତ୍ତଂ ମେ ତିକିଚ୍ଛିତୁ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ବାରାଣସିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ବାରାଣସେୟ୍ୟକଂ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତଂ ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ବାରାଣସିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ବାରାଣସେୟ୍ୟକୋ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ବାରାଣସେୟ୍ୟକସ୍ସ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତସ୍ସ ୱିକାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ଜନଂ ଉସ୍ସାରେତ୍ୱା ତିରୋକରଣିୟଂ ପରିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଥମ୍ଭେ ଉବ୍ବନ୍ଧିତ୍ୱା [ଉପନିବନ୍ଧିତ୍ୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭରିୟଂ ପୁରତୋ ଠପେତ୍ୱା ଉଦରଚ୍ଛୱିଂ ଉପ୍ପାଟେତ୍ୱା ଅନ୍ତଗଣ୍ଠିଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଭରିୟାୟ ଦସ୍ସେସି – ‘‘ପସ୍ସ ତେ ସାମିକସ୍ସ ଆବାଧଂ, ଇମିନା ୟାଗୁପି ପୀତା ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତମ୍ପି ଭୁତ୍ତଂ ନ ସମ୍ମା ପରିଣାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଉଚ୍ଚାରୋପି ପସ୍ସାୱୋପି ନ ପଗୁଣୋ; ଇମିନାୟଂ କିସୋ ଲୂଖୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତୋ ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତୋ’’ତି। ଅନ୍ତଗଣ୍ଠିଂ ୱିନିୱେଠେତ୍ୱା ଅନ୍ତାନି ପଟିପୱେସେତ୍ୱା ଉଦରଚ୍ଛୱିଂ ସିବ୍ବିତ୍ୱା ଆଲେପଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ବାରାଣସେୟ୍ୟକୋ ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୋ ନଚିରସ୍ସେୱ ଅରୋଗୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ବାରାଣସେୟ୍ୟକୋ ସେଟ୍ଠି ‘ପୁତ୍ତୋ ମେ ଅରୋଗୋ ଠିତୋ’ତି [ଅରୋଗାପିତୋତି (ସୀ॰)] ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ସୋଳସସହସ୍ସାନି ପାଦାସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତାନି ସୋଳସସହସ୍ସାନି ଆଦାୟ ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି ।
ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୭. ପଜ୍ଜୋତରାଜୱତ୍ଥୁ
୩୩୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ [ଉଜ୍ଜେନିୟଂ ରଞ୍ଞୋ (ସ୍ୟା॰)] ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ପଣ୍ଡୁରୋଗାବାଧୋ ହୋତି। ବହୂ ମହନ୍ତା ମହନ୍ତା ଦିସାପାମୋକ୍ଖା ୱେଜ୍ଜା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ବହୁଂ ହିରଞ୍ଞଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ଖୋ ତାଦିସୋ ଆବାଧୋ, ସାଧୁ ଦେୱୋ ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ଆଣାପେତୁ, ସୋ ମଂ ତିକିଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ ଜୀୱକ; ଉଜ୍ଜେନିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପଜ୍ଜୋତଂ ତିକିଚ୍ଛାହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଉଜ୍ଜେନିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ୱିକାରଂ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପଜ୍ଜୋତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସପ୍ପିଂ ଦେହି [ଇଦଂ ପଦଦ୍ୱୟଂ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି] , ସପ୍ପିଂ ଦେୱ, ନିପ୍ପଚିସ୍ସାମି। ତଂ ଦେୱୋ ପିୱିସ୍ସତୀ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ୟଂ ତେ ସକ୍କା ୱିନା ସପ୍ପିନା ଅରୋଗଂ କାତୁଂ ତଂ କରୋହି। ଜେଗୁଚ୍ଛଂ ମେ ସପ୍ପି, ପଟିକୂଲ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ତାଦିସୋ ଆବାଧୋ , ନ ସକ୍କା ୱିନା ସପ୍ପିନା ଅରୋଗଂ କାତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ସପ୍ପିଂ ନିପ୍ପଚେୟ୍ୟଂ କସାୱୱଣ୍ଣଂ କସାୱଗନ୍ଧଂ କସାୱରସ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ନାନାଭେସଜ୍ଜେହି ସପ୍ପିଂ ନିପ୍ପଚି କସାୱୱଣ୍ଣଂ କସାୱଗନ୍ଧଂ କସାୱରସଂ। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ସପ୍ପି ପୀତଂ ପରିଣାମେନ୍ତଂ ଉଦ୍ଦେକଂ ଦସ୍ସତି। ଚଣ୍ଡୋୟଂ ରାଜା ଘାତାପେୟ୍ୟାପି ମଂ। ୟଂନୂନାହଂ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ଆପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପଜ୍ଜୋତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟଂ ଖୋ, ଦେୱ, ୱେଜ୍ଜା ନାମ ତାଦିସେନ ମୁହୁତ୍ତେନ ମୂଲାନି ଉଦ୍ଧରାମ ଭେସଜ୍ଜାନି ସଂହରାମ। ସାଧୁ ଦେୱୋ ୱାହନାଗାରେସୁ ଚ ଦ୍ୱାରେସୁ ଚ ଆଣାପେତୁ – ୟେନ ୱାହନେନ ଜୀୱକୋ ଇଚ୍ଛତି ତେନ ୱାହନେନ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟେନ ଦ୍ୱାରେନ ଇଚ୍ଛତି ତେନ ଦ୍ୱାରେନ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟଂ କାଲଂ ଇଚ୍ଛତି ତଂ କାଲଂ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟଂ କାଲଂ ଇଚ୍ଛତି ତଂ କାଲଂ ପୱିସତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ୱାହନାଗାରେସୁ ଚ ଦ୍ୱାରେସୁ ଚ ଆଣାପେସି – ‘‘ୟେନ ୱାହନେନ ଜୀୱକୋ ଇଚ୍ଛତି ତେନ ୱାହନେନ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟେନ ଦ୍ୱାରେନ ଇଚ୍ଛତି ତେନ ଦ୍ୱାରେନ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟଂ କାଲଂ ଇଚ୍ଛତି ତଂ କାଲଂ ଗଚ୍ଛତୁ, ୟଂ କାଲଂ ଇଚ୍ଛତି ତଂ କାଲଂ ପୱିସତୂ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ଭଦ୍ଦୱତିକା ନାମ ହତ୍ଥିନିକା ପଞ୍ଞାସୟୋଜନିକା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ସପ୍ପିଂ [ତଂ ସପ୍ପିଂ (ସ୍ୟା॰)] ଉପନାମେସି – ‘‘କସାୱଂ ଦେୱୋ ପିୱତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ରାଜାନଂ ପଜ୍ଜୋତଂ ସପ୍ପିଂ ପାୟେତ୍ୱା ହତ୍ଥିସାଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଦ୍ଦୱତିକାୟ ହତ୍ଥିନିକାୟ ନଗରମ୍ହା ନିପ୍ପତି ।
ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ତଂ ସପ୍ପି ପୀତଂ ପରିଣାମେନ୍ତଂ ଉଦ୍ଦେକଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦୁଟ୍ଠେନ, ଭଣେ, ଜୀୱକେନ ସପ୍ପିଂ ପାୟିତୋମ୍ହି। ତେନ ହି, ଭଣେ, ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ୱିଚିନଥା’’ତି। ‘‘ଭଦ୍ଦୱତିକାୟ, ଦେୱ, ହତ୍ଥିନିକାୟ ନଗରମ୍ହା ନିପ୍ପତିତୋ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ କାକୋ ନାମ ଦାସୋ ସଟ୍ଠିୟୋଜନିକୋ ହୋତି, ଅମନୁସ୍ସେନ ପଟିଚ୍ଚ ଜାତୋ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ କାକଂ ଦାସଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ କାକ, ଜୀୱକଂ ୱେଜ୍ଜଂ ନିୱତ୍ତେହି – ରାଜା ତଂ, ଆଚରିୟ, ନିୱତ୍ତାପେତୀତି। ଏତେ ଖୋ, ଭଣେ କାକ, ୱେଜ୍ଜା ନାମ ବହୁମାୟା। ମା ଚସ୍ସ କିଞ୍ଚି ପଟିଗ୍ଗହେସୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ କାକୋ ଦାସୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ କୋସମ୍ବିୟଂ ସମ୍ଭାୱେସି
ପାତରାସଂ କରୋନ୍ତଂ। ଅଥ ଖୋ କାକୋ ଦାସୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ରାଜା ତଂ, ଆଚରିୟ, ନିୱତ୍ତାପେତୀ’’ତି। ‘‘ଆଗମେହି, ଭଣେ କାକ, ୟାୱ ଭୁଞ୍ଜାମ [ଭୁଞ୍ଜାମି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] । ହନ୍ଦ, ଭଣେ କାକ, ଭୁଞ୍ଜସ୍ସୂ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆଚରିୟ, ରଞ୍ଞାମ୍ହି ଆଣତ୍ତୋ – ଏତେ ଖୋ, ଭଣେ କାକ, ୱେଜ୍ଜା ନାମ ବହୁମାୟା, ମା ଚସ୍ସ କିଞ୍ଚି ପଟିଗ୍ଗହେସୀ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ନଖେନ ଭେସଜ୍ଜଂ ଓଲୁମ୍ପେତ୍ୱା ଆମଲକଞ୍ଚ ଖାଦତି ପାନୀୟଞ୍ଚ ପିୱତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ କାକଂ ଦାସଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦ, ଭଣେ କାକ, ଆମଲକଞ୍ଚ ଖାଦ ପାନୀୟଞ୍ଚ ପିୱସ୍ସୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ କାକୋ ଦାସୋ – ଅୟଂ ଖୋ ୱେଜ୍ଜୋ ଆମଲକଞ୍ଚ ଖାଦତି ପାନୀୟଞ୍ଚ ପିୱତି, ନ ଅରହତି କିଞ୍ଚି ପାପକଂ ହୋତୁନ୍ତି – ଉପଡ୍ଢାମଲକଞ୍ଚ ଖାଦି ପାନୀୟଞ୍ଚ ଅପାୟି। ତସ୍ସ ତଂ ଉପଡ୍ଢାମଲକଂ ଖାଦିତଂ ତତ୍ଥେୱ ନିଚ୍ଛାରେସି। ଅଥ ଖୋ କାକୋ ଦାସୋ ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅତ୍ଥି ମେ, ଆଚରିୟ, ଜୀୱିତ’’ନ୍ତି? ‘‘ମା, ଭଣେ କାକ, ଭାୟି, ତ୍ୱଂ ଚେୱ ଅରୋଗୋ ଭୱିସ୍ସସି ରାଜା ଚ। ଚଣ୍ଡୋ ସୋ ରାଜା ଘାତାପେୟ୍ୟାପି ମଂ, ତେନାହଂ ନ ନିୱତ୍ତାମୀ’’ତି ଭଦ୍ଦୱତିକଂ ହତ୍ଥିନିକଂ କାକସ୍ସ ନିୟ୍ୟାଦେତ୍ୱା ୟେନ ରାଜଗହଂ ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ସୁଟ୍ଠୁ, ଭଣେ ଜୀୱକ, ଅକାସି ୟମ୍ପି ନ ନିୱତ୍ତୋ, ଚଣ୍ଡୋ ସୋ ରାଜା ଘାତାପେୟ୍ୟାପି ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ଅରୋଗୋ ସମାନୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ ଜୀୱକୋ, ୱରଂ ଦସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଅୟ୍ୟୋ [ଦେୱ (ସ୍ୟା॰)] , ଅଧିକାରଂ ମେ ଦେୱୋ ସରତୂ’’ତି।
ପଜ୍ଜୋତରାଜୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୦୮. ସିୱେୟ୍ୟକଦୁସ୍ସୟୁଗକଥା
୩୩୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି – ବହୂନଂ [ବହୁନ୍ନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଦୁସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସହସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତସହସ୍ସାନଂ ଅଗ୍ଗଞ୍ଚ ସେଟ୍ଠଞ୍ଚ ମୋକ୍ଖଞ୍ଚ ଉତ୍ତମଞ୍ଚ ପୱରଞ୍ଚ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପଜ୍ଜୋତୋ ତଂ ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ପାହେସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଇଦଂ ଖୋ ମେ ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ ରଞ୍ଞା ପଜ୍ଜୋତେନ ପହିତଂ – ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସହସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତସହସ୍ସାନଂ ଅଗ୍ଗଞ୍ଚ ସେଟ୍ଠଞ୍ଚ ମୋକ୍ଖଞ୍ଚ ଉତ୍ତମଞ୍ଚ ପୱରଞ୍ଚ। ନୟିଦଂ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପଚ୍ଚାରହତି ଅଞ୍ଞତ୍ର ତେନ ଭଗୱତା ଅରହତା ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧେନ, ରଞ୍ଞା ୱା ମାଗଧେନ ସେନିୟେନ ବିମ୍ବିସାରେନା’’ତି।
ସିୱେୟ୍ୟକଦୁସ୍ସୟୁଗକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୦୯. ସମତ୍ତିଂସୱିରେଚନକଥା
୩୩୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତୋ କାୟୋ ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ଖୋ, ଆନନ୍ଦ, ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ। ଇଚ୍ଛତି ତଥାଗତୋ ୱିରେଚନଂ ପାତୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ୟେନ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ ଜୀୱକ, ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ। ଇଚ୍ଛତି ତଥାଗତୋ ୱିରେଚନଂ ପାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭନ୍ତେ ଆନନ୍ଦ, ଭଗୱତୋ କାୟଂ କତିପାହଂ ସିନେହେଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ କାୟଂ କତିପାହଂ ସିନେହେତ୍ୱା ୟେନ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସିନିଦ୍ଧୋ ଖୋ, ଆୱୁସୋ ଜୀୱକ, ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ। ୟସ୍ସ ଦାନି କାଲଂ ମଞ୍ଞସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ ୟୋହଂ ଭଗୱତୋ ଓଳାରିକଂ ୱିରେଚନଂ ଦଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତୀଣି ଉପ୍ପଲହତ୍ଥାନି ନାନାଭେସଜ୍ଜେହି ପରିଭାୱେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ‘‘ଇମଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ପଠମଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଉପସିଙ୍ଘତୁ। ଇଦଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ‘‘ଇମଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଦୁତିୟଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଉପସିଙ୍ଘତୁ। ଇଦଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତୀ’’ତି। ତତିୟଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଭଗୱତୋ ଉପନାମେସି – ‘‘ଇମଂ, ଭନ୍ତେ , ଭଗୱା ତତିୟଂ ଉପ୍ପଲହତ୍ଥଂ ଉପସିଙ୍ଘତୁ। ଇଦଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତୀ’’ତି । ଏୱଂ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଭୱିସ୍ସତୀତି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଦତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ବହି ଦ୍ୱାରକୋଟ୍ଠକା ନିକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମୟା ଖୋ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଦିନ୍ନଂ। ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ । ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସମତ୍ତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି, ଏକୂନତ୍ତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଅପି ଚ, ଭଗୱା ୱିରିତ୍ତୋ ନହାୟିସ୍ସତି। ନହାତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସକିଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଏୱଂ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇଧାନନ୍ଦ, ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ବହି ଦ୍ୱାରକୋଟ୍ଠକା ନିକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘ମୟା ଖୋ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଦିନ୍ନଂ। ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସମତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି, ଏକୂନତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଅପି ଚ, ଭଗୱା ୱିରିତ୍ତୋ ନହାୟିସ୍ସତି। ନହାତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସକିଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଏୱଂ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’ତି। ତେନ ହାନନ୍ଦ, ଉଣ୍ହୋଦକଂ ପଟିୟାଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଉଣ୍ହୋଦକଂ ପଟିୟାଦେସି।
ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱିରିତ୍ତୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା’’ତି? ‘‘ୱିରିତ୍ତୋମ୍ହି, ଜୀୱକା’’ତି। ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ବହି ଦ୍ୱାରକୋଟ୍ଠକା ନିକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମୟା ଖୋ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଦିନ୍ନଂ। ଦୋସାଭିସନ୍ନୋ ତଥାଗତସ୍ସ କାୟୋ। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସମତ୍ତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି, ଏକୂନତ୍ତିଂସକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଅପି ଚ, ଭଗୱା ୱିରିତ୍ତୋ ନହାୟିସ୍ସତି। ନହାତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସକିଂ ୱିରେଚେସ୍ସତି। ଏୱଂ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି। ନହାୟତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା, ନହାୟତୁ ସୁଗତୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉଣ୍ହୋଦକଂ ନହାୟି। ନହାତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସକିଂ ୱିରେଚେସି। ଏୱଂ ଭଗୱତୋ ସମତ୍ତିଂସାୟ ୱିରେଚନଂ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟାୱ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତୋ କାୟୋ ପକତତ୍ତୋ ହୋତି, ଅଲଂ [ଅହଂ ତାୱ ୟୂସପିଣ୍ଟପାତେନାତି (ସୀ॰), ଅଲଂ ୟୂସପିଣ୍ଟକେନାତି (ସ୍ୟା॰)] ୟୂସପିଣ୍ଡପାତେନା’’ତି।
ସମତ୍ତିଂସୱିରେଚନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୦. ୱରୟାଚନାକଥା
୩୩୭ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ କାୟୋ ନଚିରସ୍ସେୱ ପକତତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତଂ ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି , ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏକାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ୱରଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ‘‘ଅତିକ୍କନ୍ତୱରା ଖୋ, ଜୀୱକ, ତଥାଗତା’’ତି। ‘‘ୟଞ୍ଚ, ଭନ୍ତେ, କପ୍ପତି ୟଞ୍ଚ ଅନୱଜ୍ଜ’’ନ୍ତି। ‘‘ୱଦେହି, ଜୀୱକା’’ତି। ‘‘ଭଗୱା, ଭନ୍ତେ, ପଂସୁକୂଲିକୋ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଚ। ଇଦଂ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ ରଞ୍ଞା ପଜ୍ଜୋତେନ ପହିତଂ – ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସହସ୍ସାନଂ ବହୂନଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗସତସହସ୍ସାନଂ ଅଗ୍ଗଞ୍ଚ ସେଟ୍ଠଞ୍ଚ ମୋକ୍ଖଞ୍ଚ ଉତ୍ତମଞ୍ଚ ପୱରଞ୍ଚ। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ; ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଚ ଗହପତିଚୀୱରଂ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା ସିୱେୟ୍ୟକଂ ଦୁସ୍ସୟୁଗଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗହପତିଚୀୱରଂ। ୟୋ ଇଚ୍ଛତି, ପଂସୁକୂଲିକୋ ହୋତୁ। ୟୋ ଇଚ୍ଛତି, ଗହପତିଚୀୱରଂ ସାଦିୟତୁ। ଇତରୀତରେନପାହଂ [ପହଂ (ସୀ॰), ଚାହଂ (ସ୍ୟା॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତୁଟ୍ଠିଂ ୱଣ୍ଣେମୀ’’ତି।
ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ରାଜଗହେ ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଭଗୱତା କିର ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗହପତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି। ତେ ଚ ମନୁସ୍ସା ହଟ୍ଠା ଅହେସୁଂ ଉଦଗ୍ଗା ‘‘ଇଦାନି ଖୋ ମୟଂ ଦାନାନି ଦସ୍ସାମ ପୁଞ୍ଞାନି କରିସ୍ସାମ, ୟତୋ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗହପତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି। ଏକାହେନେୱ ରାଜଗହେ ବହୂନି ଚୀୱରସହସ୍ସାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜିଂସୁ।
ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଜାନପଦା ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଭଗୱତା କିର ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗହପତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି। ତେ ଚ ମନୁସ୍ସା ହଟ୍ଠା ଅହେସୁଂ ଉଦଗ୍ଗା – ‘‘ଇଦାନି ଖୋ ମୟଂ ଦାନାନି ଦସ୍ସାମ ପୁଞ୍ଞାନି କରିସ୍ସାମ, ୟତୋ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଗହପତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି। ଜନପଦେପି ଏକାହେନେୱ ବହୂନି ଚୀୱରସହସ୍ସାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜିଂସୁ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ପାୱାରୋ ଉପ୍ପନ୍ନୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାୱାରନ୍ତି।
କୋସେୟ୍ୟପାୱାରୋ ଉପ୍ପନ୍ନୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋସେୟ୍ୟପାୱାରନ୍ତି।
କୋଜୱଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋଜୱନ୍ତି।
ୱରୟାଚନାକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ପଠମଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୨୧୧. କମ୍ବଲାନୁଜାନନାଦିକଥା
୩୩୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କାସିରାଜା ଜୀୱକସ୍ସ କୋମାରଭଚ୍ଚସ୍ସ ଅଡ୍ଢକାସିକଂ କମ୍ବଲଂ ପାହେସି ଉପଡ୍ଢକାସିନଂ ଖମମାନଂ। ଅଥ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ତଂ ଅଡ୍ଢକାସିକଂ କମ୍ବଲଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଅଡ୍ଢକାସିକୋ କମ୍ବଲୋ କାସିରଞ୍ଞା ପହିତୋ ଉପଡ୍ଢକାସିନଂ ଖମମାନୋ। ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା କମ୍ବଲଂ, ୟଂ ମମସ୍ସ ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟ ସୁଖାୟା’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା କମ୍ବଲଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଜୀୱକଂ କୋମାରଭଚ୍ଚଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି…ପେ॰… ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ବଲ’’ନ୍ତି।
୩୩୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଉଚ୍ଚାୱଚାନି ଚୀୱରାନି ଉପ୍ପନ୍ନାନି ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ଭଗୱତା ଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ , କିଂ ଅନନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛ ଚୀୱରାନି – ଖୋମଂ କପ୍ପାସିକଂ କୋସେୟ୍ୟଂ କମ୍ବଲଂ ସାଣଂ ଭଙ୍ଗନ୍ତି।
୩୪୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଗହପତିଚୀୱରଂ ସାଦିୟନ୍ତି ତେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ପଂସୁକୂଲଂ ନ ସାଦିୟନ୍ତି – ଏକଂୟେୱ ଭଗୱତା ଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ, ନ ଦ୍ୱେତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗହପତିଚୀୱରଂ ସାଦିୟନ୍ତେନ ପଂସୁକୂଲମ୍ପି ସାଦିୟିତୁଂ; ତଦୁଭୟେନପାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତୁଟ୍ଠିଂ ୱଣ୍ଣେମୀତି।
କମ୍ବଲାନୁଜାନନାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୨. ପଂସୁକୂଲପରିୟେସନକଥା
୩୪୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ନାଗମେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ ତେ ପଂସୁକୂଲାନି ଲଭିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନାଗମେସୁଂ ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅମ୍ହାକମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ଭାଗଂ ଦେଥା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭାଗଂ ଦସ୍ସାମ। କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ ନାଗମିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନାଗମେନ୍ତାନଂ ନାକାମା ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ଆଗମେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ ତେ ପଂସୁକୂଲାନି ଲଭିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆଗମେସୁଂ ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅମ୍ହାକମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ଭାଗଂ ଦେଥା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭାଗଂ ଦସ୍ସାମ। କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ ନ ଓକ୍କମିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗମେନ୍ତାନଂ ଅକାମା ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପଠମଂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପଚ୍ଛା ଓକ୍କମିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପଠମଂ ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ ତେ ପଂସୁକୂଲାନି ଲଭିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପଚ୍ଛା ଓକ୍କମିଂସୁ ତେ ନ ଲଭିଂସୁ। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅମ୍ହାକମ୍ପି, ଆୱୁସୋ , ଭାଗଂ ଦେଥା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭାଗଂ ଦସ୍ସାମ। କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ ପଚ୍ଛା ଓକ୍କମିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଚ୍ଛା ଓକ୍କନ୍ତାନଂ ନାକାମା ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ତେ ସଦିସା ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପଂସୁକୂଲାନି ଲଭିଂସୁ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭିଂସୁ । ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭିଂସୁ, ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅମ୍ହାକମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ଭାଗଂ ଦେଥା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭାଗଂ ଦସ୍ସାମ। କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ ନ ଲଭିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦିସାନଂ ଓକ୍କନ୍ତାନଂ ଅକାମା ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ତେ କତିକଂ କତ୍ୱା ସୁସାନଂ ଓକ୍କମିଂସୁ ପଂସୁକୂଲାୟ। ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ପଂସୁକୂଲାନି ଲଭିଂସୁ, ଏକଚ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଲଭିଂସୁ ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅମ୍ହାକମ୍ପି, ଆୱୁସୋ, ଭାଗଂ ଦେଥା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭାଗଂ ଦସ୍ସାମ। କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ ନ ଲଭିତ୍ଥା’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କତିକଂ କତ୍ୱା ଓକ୍କନ୍ତାନଂ ଅକାମା ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ପଂସୁକୂଲପରିୟେସନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୩. ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକସମ୍ମୁତିକଥା
୩୪୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଚୀୱରଂ ଆଦାୟ ଆରାମଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। ତେ ପଟିଗ୍ଗାହକଂ ଅଲଭମାନା ପଟିହରନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପରିତ୍ତଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ – ୟୋ ନ ଛନ୍ଦାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଦୋସାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ମୋହାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଭୟାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଗହିତାଗହିତଞ୍ଚ ଜାନେୟ୍ୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁ ୟାଚିତବ୍ବୋ; ୟାଚିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକା ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତତ୍ଥେୱ ଉଜ୍ଝିତ୍ୱା ପକ୍କମନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ନସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରନିଦହକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ – ୟୋ ନ ଛନ୍ଦାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଦୋସାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ମୋହାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଭୟାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନିହିତାନିହିତଞ୍ଚ ଜାନେୟ୍ୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁ ୟାଚିତବ୍ବୋ; ୟାଚିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରନିଦହକଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି। ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରନିଦହକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚୀୱରନିଦହକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚୀୱରନିଦହକୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ଚୀୱରପଟିଗ୍ଗାହକସମ୍ମୁତିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୪. ଭଣ୍ଡାଗାରସମ୍ମୁତିଆଦିକଥା
୩୪୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚୀୱରନିଦହକୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଣ୍ଡପେପି ରୁକ୍ଖମୂଲେପି ନିବ୍ବକୋସେପି ଚୀୱରଂ ନିଦହତି, ଉନ୍ଦୂରେହିପି ଉପଚିକାହିପି ଖଜ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଣ୍ଡାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ, ୟଂ ସଙ୍ଘୋ ଆକଙ୍ଖତି ୱିହାରଂ ୱା ଅଡ୍ଢୟୋଗଂ ୱା ପାସାଦଂ ୱା ହମ୍ମିୟଂ ୱା ଗୁହଂ ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ ଭଣ୍ଡାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ୱିହାରଂ ଭଣ୍ଡାଗାରଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ୱିହାରସ୍ସ ଭଣ୍ଡାଗାରସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ୱିହାରୋ ଭଣ୍ଡାଗାରଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ , ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡାଗାରେ ଚୀୱରଂ ଅଗୁତ୍ତଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭଣ୍ଡାଗାରିକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ – ୟୋ ନ ଛନ୍ଦାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଦୋସାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ମୋହାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଭୟାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଗୁତ୍ତାଗୁତ୍ତଞ୍ଚ ଜାନେୟ୍ୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁ ୟାଚିତବ୍ବୋ; ୟାଚିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭଣ୍ଡାଗାରିକଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭଣ୍ଡାଗାରିକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭଣ୍ଡାଗାରିକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡାଗାରିକୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡାଗାରିକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଣ୍ଡାଗାରିକୋ ୱୁଟ୍ଠାପେତବ୍ବୋ। ୟୋ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡାଗାରେ ଚୀୱରଂ ଉସ୍ସନ୍ନଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେନ ସଙ୍ଘେନ ଭାଜେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘୋ ଚୀୱରଂ ଭାଜେନ୍ତୋ କୋଲାହଲଂ ଅକାସି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରଭାଜକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ – ୟୋ ନ ଛନ୍ଦାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଦୋସାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ମୋହାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ନ ଭୟାଗତିଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଭାଜିତାଭାଜିତଞ୍ଚ ଜାନେୟ୍ୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁ ୟାଚିତବ୍ବୋ; ୟାଚିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରଭାଜକଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଚୀୱରଭାଜକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚୀୱରଭାଜକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚୀୱରଭାଜକୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଚୀୱରଭାଜକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଠମଂ ଉଚ୍ଚିନିତ୍ୱା ତୁଲୟିତ୍ୱା ୱଣ୍ଣାୱଣ୍ଣଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଗଣେତ୍ୱା ୱଗ୍ଗଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଚୀୱରପଟିୱୀସଂ ଠପେତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଚୀୱରଭାଜକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ସାମଣେରାନଂ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାମଣେରାନଂ ଉପଡ୍ଢପଟିୱୀସଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ସକେନ ଭାଗେନ ଉତ୍ତରିତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉତ୍ତରନ୍ତସ୍ସ ସକଂ ଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅତିରେକଭାଗେନ ଉତ୍ତରିତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁକ୍ଖେପେ ଦିନ୍ନେ ଅତିରେକଭାଗଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଚୀୱରଭାଜକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଆଗତପଟିପାଟିୟା [ଆଗତାଗତପଟିପାଟିୟା (କ॰)] ନୁ ଖୋ ଉଦାହୁ ୟଥାୱୁଡ୍ଢ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକଲକେ ତୋସେତ୍ୱା କୁସପାତଂ କାତୁନ୍ତି।
ଭଣ୍ଡାଗାରସମ୍ମୁତିଆଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୫. ଚୀୱରରଜନକଥା
୩୪୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଛକଣେନପି ପଣ୍ଡୁମତ୍ତିକାୟପି ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଛ ରଜନାନି – ମୂଲରଜନଂ, ଖନ୍ଧରଜନଂ, ତଚରଜନଂ, ପତ୍ତରଜନଂ, ପୁପ୍ଫରଜନଂ, ଫଲରଜନନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ସୀତୁଦକାୟ [ସୀତୁନ୍ଦିକାୟ (ସୀ॰), ସୀତୂଦକାୟ (ସ୍ୟା॰)] ଚୀୱରଂ ରଜନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଜନଂ ପଚିତୁଂ ଚୁଲ୍ଲଂ ରଜନକୁମ୍ଭିନ୍ତି। ରଜନଂ ଉତ୍ତରିୟତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉତ୍ତରାଳୁମ୍ପଂ [ଉତ୍ତରାଳୁପଂ (ୟୋଜନା), ଉତ୍ତରାଳୁପଂ (ସ୍ୟା॰)] ବନ୍ଧିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଜାନନ୍ତି ରଜନଂ ପକ୍କଂ ୱା ଅପକ୍କଂ ୱା। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକେ ୱା ନଖପିଟ୍ଠିକାୟ ୱା ଥେୱକଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ରଜନଂ ଓରୋପେନ୍ତା କୁମ୍ଭିଂ ଆୱିଞ୍ଛନ୍ତି [ଆୱିଞ୍ଜନ୍ତି (ସୀ॰), ଆୱଟ୍ଟନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] । କୁମ୍ଭୀ ଭିଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଜନୁଳୁଙ୍କଂ [ରଜନାଳୁଙ୍କଂ (ୟୋଜନା)] ଦଣ୍ଡକଥାଲକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ ରଜନଭାଜନଂ ନ ସଂୱିଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଜନକୋଲମ୍ବଂ ରଜନଘଟନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ପାତିୟାପି ପତ୍ତେପି ଚୀୱରଂ ଓମଦ୍ଦନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପରିଭିଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଜନଦୋଣିକନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଛମାୟ ଚୀୱରଂ ପତ୍ଥରନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପଂସୁକିତଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଣସନ୍ଥାରକନ୍ତି।
ତିଣସନ୍ଥାରକୋ ଉପଚିକାହି ଖଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରୱଂସଂ ଚୀୱରରଜ୍ଜୁନ୍ତି।
ମଜ୍ଝେନ ଲଗ୍ଗେନ୍ତି। ରଜନଂ ଉଭତୋ ଗଲତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ଣେ ବନ୍ଧିତୁନ୍ତି।
କଣ୍ଣୋ ଜୀରତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କଣ୍ଣସୁତ୍ତକନ୍ତି।
ରଜନଂ ଏକତୋ ଗଲତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ସମ୍ପରିୱତ୍ତକଂ ରଜେତୁଂ, ନ ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନେ ଥେୱେ ପକ୍କମିତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚୀୱରଂ ପତ୍ଥିନ୍ନଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକେ ଓସାରେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚୀୱରଂ ଫରୁସଂ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ପାଣିନା ଆକୋଟେତୁନ୍ତି ।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି ଦନ୍ତକାସାୱାନି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ [ସେୟ୍ୟଥାପି (?)] ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଚ୍ଛିନ୍ନକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ଚୀୱରରଜନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୬. ଛିନ୍ନକଚୀୱରାନୁଜାନନା
୩୪୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ଦକ୍ଖିଣାଗିରି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ମଗଧଖେତ୍ତଂ ଅଚ୍ଛିବଦ୍ଧଂ [ଅଚ୍ଚିବଦ୍ଧଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅଚ୍ଛିବନ୍ଧଂ (କ॰)] ପାଳିବଦ୍ଧଂ ମରିୟାଦବଦ୍ଧଂ ସିଙ୍ଘାଟକବଦ୍ଧଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ପସ୍ସସି ନୋ ତ୍ୱଂ, ଆନନ୍ଦ, ମଗଧଖେତ୍ତଂ ଅଚ୍ଛିବଦ୍ଧଂ ପାଳିବଦ୍ଧଂ ମରିୟାଦବଦ୍ଧଂ ସିଙ୍ଘାଟକବଦ୍ଧ’’ନ୍ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘ଉସ୍ସହସି ତ୍ୱଂ, ଆନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱରୂପାନି ଚୀୱରାନି ସଂୱିଦହିତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ଉସ୍ସହାମି, ଭଗୱା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଦକ୍ଖିଣାଗିରିସ୍ମିଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ରାଜଗହଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ସମ୍ବହୁଲାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରାନି ସଂୱିଦହିତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପସ୍ସତୁ ମେ [ପସ୍ସଥ ତୁମ୍ହେ (କ॰)] , ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଚୀୱରାନି ସଂୱିଦହିତାନୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆନନ୍ଦୋ; ମହାପଞ୍ଞୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆନନ୍ଦୋ; ୟତ୍ର ହି ନାମ ମୟା ସଂଖିତ୍ତେନ ଭାସିତସ୍ସ ୱିତ୍ଥାରେନ ଅତ୍ଥଂ ଆଜାନିସ୍ସତି, କୁସିମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ଅଡ୍ଢକୁସିମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ମଣ୍ଡଲମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି , ଅଡ୍ଢମଣ୍ଡଲମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ୱିୱଟ୍ଟମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ଅନୁୱିୱଟ୍ଟମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ଗୀୱେୟ୍ୟକମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ଜଙ୍ଘେୟ୍ୟକମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ବାହନ୍ତମ୍ପି ନାମ କରିସ୍ସତି, ଛିନ୍ନକଂ ଭୱିସ୍ସତି, ସତ୍ଥଲୂଖଂ ସମଣସାରୁପ୍ପଂ ପଚ୍ଚତ୍ଥିକାନଞ୍ଚ ଅନଭିଚ୍ଛିତଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛିନ୍ନକଂ ସଙ୍ଘାଟିଂ ଛିନ୍ନକଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ ଛିନ୍ନକଂ ଅନ୍ତରୱାସକ’’ନ୍ତି।
ଛିନ୍ନକଚୀୱରାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୭. ତିଚୀୱରାନୁଜାନନା
୩୪୬ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ୱେସାଲୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅଦ୍ଦସ ଖୋ ଭଗୱା ଅନ୍ତରା ଚ ରାଜଗହଂ ଅନ୍ତରା ଚ ୱେସାଲିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନୋ ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରେହି ଉବ୍ଭଣ୍ଡିତେ [ଉବ୍ଭଣ୍ଡୀକତେ (ସ୍ୟା॰)] ସୀସେପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା ଖନ୍ଧେପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା କଟିୟାପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅତିଲହୁଂ ଖୋ ଇମେ ମୋଘପୁରିସା ଚୀୱରେ ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଆୱତ୍ତା । ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରେ ସୀମଂ ବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ମରିୟାଦଂ ଠପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ୱେସାଲୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ଗୋତମକେ ଚେତିୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱା ସୀତାସୁ ହେମନ୍ତିକାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ଅନ୍ତରଟ୍ଠକାସୁ ହିମପାତସମୟେ ରତ୍ତିଂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଏକଚୀୱରୋ ନିସୀଦି। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ପଠମେ ୟାମେ ସୀତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅହୋସି। ଦୁତିୟଂ ଭଗୱା ଚୀୱରଂ ପାରୁପି। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ମଜ୍ଝିମେ ୟାମେ ସୀତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅହୋସି। ତତିୟଂ ଭଗୱା ଚୀୱରଂ ପାରୁପି। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ପଚ୍ଛିମେ ୟାମେ ଉଦ୍ଧସ୍ତେ ଅରୁଣେ ନନ୍ଦିମୁଖିୟା ରତ୍ତିୟା ସୀତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅହୋସି। ଚତୁତ୍ଥଂ ଭଗୱା ଚୀୱରଂ ପାରୁପି। ନ ଭଗୱନ୍ତଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟେପି ଖୋ ତେ କୁଲପୁତ୍ତା ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ସୀତାଲୁକା ସୀତଭୀରୁକା ତେପି ସକ୍କୋନ୍ତି ତିଚୀୱରେନ ୟାପେତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରେ ସୀମଂ ବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ମରିୟାଦଂ ଠପେୟ୍ୟଂ, ତିଚୀୱରଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇଧାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ତରା ଚ ରାଜଗହଂ ଅନ୍ତରା ଚ ୱେସାଲିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନୋ ଅଦ୍ଦସଂ ସମ୍ବହୁଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରେହି ଉବ୍ଭଣ୍ଡିତେ ସୀସେପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା ଖନ୍ଧେପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା କଟିୟାପି ଚୀୱରଭିସିଂ କରିତ୍ୱା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ମେ ଏତଦହୋସି – ‘ଅତିଲହୁଂ ଖୋ ଇମେ ମୋଘପୁରିସା ଚୀୱରେ ବାହୁଲ୍ଲାୟ ଆୱତ୍ତା। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରେ ସୀମଂ ବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ମରିୟାଦଂ ଠପେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ଇଧାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୀତାସୁ ହେମନ୍ତିକାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ଅନ୍ତରଟ୍ଠକାସୁ ହିମପାତସମୟେ ରତ୍ତିଂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଏକଚୀୱରୋ ନିସୀଦିଂ। ନ ମଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ପଠମେ ୟାମେ ସୀତଂ ମଂ ଅହୋସି। ଦୁତିୟାହଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିଂ। ନ ମଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ମଜ୍ଝିମେ ୟାମେ ସୀତଂ ମଂ ଅହୋସି। ତତିୟାହଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିଂ। ନ ମଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ନିକ୍ଖନ୍ତେ ପଚ୍ଛିମେ ୟାମେ ଉଦ୍ଧସ୍ତେ ଅରୁଣେ ନନ୍ଦିମୁଖିୟା ରତ୍ତିୟା ସୀତଂ ମଂ ଅହୋସି। ଚତୁତ୍ଥାହଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିଂ। ନ ମଂ ସୀତଂ ଅହୋସି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟେପି ଖୋ ତେ କୁଲପୁତ୍ତା ଇମସ୍ମିଂ ଧମ୍ମୱିନୟେ ସୀତାଲୁକା ସୀତଭୀରୁକା ତେପି ସକ୍କୋନ୍ତି ତିଚୀୱରେନ ୟାପେତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଚୀୱରେ ସୀମଂ ବନ୍ଧେୟ୍ୟଂ, ମରିୟାଦଂ ଠପେୟ୍ୟଂ , ତିଚୀୱରଂ ଅନୁଜାନେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଚୀୱରଂ – ଦିଗୁଣଂ ସଙ୍ଘାଟିଂ, ଏକଚ୍ଚିୟଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ, ଏକଚ୍ଚିୟଂ ଅନ୍ତରୱାସକ’’ନ୍ତି।
ତିଚୀୱରାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୮. ଅତିରେକଚୀୱରକଥା
୩୪୭ . [ପାରା॰ ୪୬୧] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତା ତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତନ୍ତି ଅଞ୍ଞେନେୱ ତିଚୀୱରେନ ଗାମଂ ପୱିସନ୍ତି, ଅଞ୍ଞେନ ତିଚୀୱରେନ ଆରାମେ ଅଚ୍ଛନ୍ତି, ଅଞ୍ଞେନ ତିଚୀୱରେନ ନହାନଂ ଓତରନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ’’ତି।
[ପାରା॰ ୪୬୧] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଆୟସ୍ମା ଚ ଆନନ୍ଦୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଦାତୁକାମୋ ହୋତି। ଆୟସ୍ମା ଚ ସାରିପୁତ୍ତୋ ସାକେତେ ୱିହରତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ନ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଧାରେତବ୍ବ’ନ୍ତି। ଇଦଞ୍ଚ ମେ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ । ଅହଞ୍ଚିମଂ ଚୀୱରଂ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଦାତୁକାମୋ। ଆୟସ୍ମା ଚ ସାରିପୁତ୍ତୋ ସାକେତେ ୱିହରତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘କୀୱଚିରଂ ପନାନନ୍ଦ, ସାରିପୁତ୍ତୋ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି? ‘‘ନୱମଂ ୱା, ଭଗୱା, ଦିୱସଂ, ଦସମଂ ୱା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସାହପରମଂ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଧାରେତୁ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅତିରେକଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ଅତିରେକଚୀୱରେ ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିରେକଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତୁନ୍ତି।
୩୪୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ବାରାଣସୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ବାରାଣସୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୱିହରତି ଇସିପତନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅନ୍ତରୱାସକୋ ଛିଦ୍ଦୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ତିଚୀୱରଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ – ଦିଗୁଣା ସଙ୍ଘାଟି, ଏକଚ୍ଚିୟୋ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗୋ , ଏକଚ୍ଚିୟୋ ଅନ୍ତରୱାସକୋ। ଅୟଞ୍ଚ ମେ ଅନ୍ତରୱାସକୋ ଛିଦ୍ଦୋ। ୟଂନୂନାହଂ ଅଗ୍ଗଳଂ ଅଚ୍ଛୁପେୟ୍ୟଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦୁପଟ୍ଟଂ ଭୱିସ୍ସତି, ମଜ୍ଝେ ଏକଚ୍ଚିୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅଗ୍ଗଳଂ ଅଚ୍ଛୁପେସି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଗ୍ଗଳଂ ଅଚ୍ଛୁପେନ୍ତଂ [ଅଚ୍ଛୁପନ୍ତଂ (କ॰)] , ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, କରୋସୀ’’ତି? ‘‘ଅଗ୍ଗଳଂ, ଭଗୱା, ଅଚ୍ଛୁପେମୀ’’ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ଭିକ୍ଖୁ; ସାଧୁ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଅଗ୍ଗଳଂ ଅଚ୍ଛୁପେସୀ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅହତାନଂ ଦୁସ୍ସାନଂ ଅହତକପ୍ପାନଂ ଦିଗୁଣଂ ସଙ୍ଘାଟିଂ, ଏକଚ୍ଚିୟଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ, ଏକଚ୍ଚିୟଂ ଅନ୍ତରୱାସକଂ; ଉତୁଦ୍ଧଟାନଂ ଦୁସ୍ସାନଂ ଚତୁଗ୍ଗୁଣଂ ସଙ୍ଘାଟିଂ, ଦିଗୁଣଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ, ଦିଗୁଣଂ ଅନ୍ତରୱାସକଂ; ପଂସୁକୂଲେ ୟାୱଦତ୍ଥଂ; ପାପଣିକେ ଉସ୍ସାହୋ କରଣୀୟୋ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଗ୍ଗଳଂ ତୁନ୍ନଂ ଓୱଟ୍ଟିକଂ କଣ୍ଡୁସକଂ ଦଳ୍ହୀକମ୍ମ’’ନ୍ତି।
ଅତିରେକଚୀୱରକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୧୯. ୱିସାଖାୱତ୍ଥୁ
୩୪୯ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ବାରାଣସିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା, ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା, ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ଚାତୁଦ୍ଦୀପିକୋ ମହାମେଘୋ ପାୱସ୍ସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ୟଥା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜେତୱନେ ୱସ୍ସତି ଏୱଂ ଚତୂସୁ ଦୀପେସୁ ୱସ୍ସତି। ଓୱସ୍ସାପେଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାୟଂ। ଅୟଂ ପଚ୍ଛିମକୋ ଚାତୁଦ୍ଦୀପିକୋ ମହାମେଘୋ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ନିକ୍ଖିତ୍ତଚୀୱରା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଦାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଜେ। ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କାଲଂ ଆରୋଚେହି – କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି ଖୋ ସା ଦାସୀ ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅଦ୍ଦସ ଭିକ୍ଖୂ ନିକ୍ଖିତ୍ତଚୀୱରେ କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ‘ନତ୍ଥି ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ଆଜୀୱକା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତୀ’ତି ୟେନ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ତେନୁପସଙ୍କମି ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନତ୍ଥୟ୍ୟେ, ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ଆଜୀୱକା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ପଣ୍ଡିତାୟ ୱିୟତ୍ତାୟ ମେଧାୱିନିୟା ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ଅୟ୍ୟା ନିକ୍ଖିତ୍ତଚୀୱରା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତି। ସାୟଂ ବାଲା ମଞ୍ଞିତ୍ଥ – ନତ୍ଥି ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ଆଜୀୱକା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତୀ’’ତି, ପୁନ ଦାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଜେ। ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କାଲଂ ଆରୋଚେହି – କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଗତ୍ତାନି ସୀତିଂ କରିତ୍ୱା [ସୀତୀକରିତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰)] କଲ୍ଲକାୟା ଚୀୱରାନି ଗହେତ୍ୱା ୟଥାୱିହାରଂ ପୱିସିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସା ଦାସୀ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ ‘ନତ୍ଥି ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ସୁଞ୍ଞୋ ଆରାମୋ’ତି ୟେନ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନତ୍ଥୟ୍ୟେ, ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ସୁଞ୍ଞୋ ଆରାମୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା ପଣ୍ଡିତାୟ ୱିୟତ୍ତାୟ ମେଧାୱିନିୟା ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ଅୟ୍ୟା ଗତ୍ତାନି ସୀତିଂ କରିତ୍ୱା କଲ୍ଲକାୟା ଚୀୱରାନି ଗହେତ୍ୱା ୟଥାୱିହାରଂ ପୱିଟ୍ଠା। ସାୟଂ ବାଲା ମଞ୍ଞିତ୍ଥ – ନତ୍ଥି ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ସୁଞ୍ଞୋ ଆରାମୋ’’ତି, ପୁନ ଦାସିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଜେ। ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କାଲଂ ଆରୋଚେହି – କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି।
୩୫୦ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ସନ୍ଦହଥ [ସନ୍ନହଥ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ପତ୍ତଚୀୱରଂ; କାଲୋ ଭତ୍ତସ୍ସା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ – ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ବଲୱା ପୁରିସୋ ସମ୍ମିଞ୍ଜିତଂ ୱା ବାହଂ ପସାରେୟ୍ୟ, ପସାରିତଂ ୱା ବାହଂ ସମିଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏୱମେୱ – ଜେତୱନେ ଅନ୍ତରହିତୋ ୱିସାଖାୟ ମିଗାରମାତୁୟା କୋଟ୍ଠକେ ପାତୁରହୋସି। ନିସୀଦି ଭଗୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ! ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ତଥାଗତସ୍ସ ମହିଦ୍ଧିକତା ମହାନୁଭାୱତା, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଜଣ୍ଣୁକମତ୍ତେସୁପି ଓଘେସୁ ପୱତ୍ତମାନେସୁ, କଟିମତ୍ତେସୁପି ଓଘେସୁ ପୱତ୍ତମାନେସୁ, ନ ହି ନାମ ଏକଭିକ୍ଖୁସ୍ସପି [ପୱତ୍ତମାନେସୁ ନ ଏକଭିକ୍ଖୁସ୍ସପି (?)] ପାଦା ୱା ଚୀୱରାନି ୱା ଅଲ୍ଲାନି ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି – ହଟ୍ଠା ଉଦଗ୍ଗା ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଟ୍ଠାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱନ୍ତଂ ୱରାନି ୟାଚାମୀ’’ତି। ‘‘ଅତିକ୍କନ୍ତୱରା ଖୋ, ୱିସାଖେ, ତଥାଗତା’’ତି। ‘‘ୟାନି ଚ, ଭନ୍ତେ, କପ୍ପିୟାନି ୟାନି ଚ ଅନୱଜ୍ଜାନୀ’’ତି। ‘‘ୱଦେହି, ୱିସାଖେ’’ତି। ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ ଦାତୁଂ, ଆଗନ୍ତୁକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ, ଗମିକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ, ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ଦାତୁଂ, ଧୁୱୟାଗୁଂ ଦାତୁଂ, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଉଦକସାଟିକଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ୱିସାଖେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ତଥାଗତଂ ଅଟ୍ଠ ୱରାନି ୟାଚସୀ’’ତି?
‘‘ଇଧାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଦାସିଂ ଆଣାପେସିଂ – ‘ଗଚ୍ଛ, ଜେ। ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କାଲଂ ଆରୋଚେହି – କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସା, ଭନ୍ତେ, ଦାସୀ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅଦ୍ଦସ ଭିକ୍ଖୂ ନିକ୍ଖିତ୍ତଚୀୱରେ କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ‘‘ନତ୍ଥି ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ଆଜୀୱକା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତୀ’’ତି ୟେନାହଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ମଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନତ୍ଥୟ୍ୟେ, ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂ, ଆଜୀୱକା କାୟଂ ଓୱସ୍ସାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଅସୁଚି, ଭନ୍ତେ, ନଗ୍ଗିୟଂ ଜେଗୁଚ୍ଛଂ ପଟିକୂଲଂ। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ନ ୱୀଥିକୁସଲୋ ନ ଗୋଚରକୁସଲୋ କିଲନ୍ତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ସୋ ମେ ଆଗନ୍ତୁକଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ୱୀଥିକୁସଲୋ ଗୋଚରକୁସଲୋ ଅକିଲନ୍ତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସତି। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଆଗନ୍ତୁକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଗମିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ତନୋ ଭତ୍ତଂ ପରିୟେସମାନୋ ସତ୍ଥା ୱା ୱିହାୟିସ୍ସତି, ୟତ୍ଥ ୱା ୱାସଂ ଗନ୍ତୁକାମୋ ଭୱିସ୍ସତି ତତ୍ଥ ୱିକାଲେ ଉପଗଚ୍ଛିସ୍ସତି, କିଲନ୍ତୋ ଅଦ୍ଧାନଂ ଗମିସ୍ସତି। ସୋ ମେ ଗମିକଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ସତ୍ଥା ନ ୱିହାୟିସ୍ସତି, ୟତ୍ଥ ୱାସଂ ଗନ୍ତୁକାମୋ ଭୱିସ୍ସତି ତତ୍ଥ କାଲେ ଉପଗଚ୍ଛିସ୍ସତି, ଅକିଲନ୍ତୋ ଅଦ୍ଧାନଂ ଗମିସ୍ସତି। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଗମିକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଗିଲାନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସପ୍ପାୟାନି ଭୋଜନାନି ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଂକିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତି। ତସ୍ସ ମେ ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ଭୁତ୍ତସ୍ସ ଆବାଧୋ ନ ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଂକିରିୟା ନ ଭୱିସ୍ସତି। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ । ‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ତନୋ ଭତ୍ତଂ ପରିୟେସମାନୋ ଗିଲାନସ୍ସ ଉସ୍ସୂରେ ଭତ୍ତଂ ନୀହରିସ୍ସତି, ଭତ୍ତଚ୍ଛେଦଂ କରିସ୍ସତି। ସୋ ମେ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଗିଲାନସ୍ସ କାଲେନ ଭତ୍ତଂ ନୀହରିସ୍ସତି, ଭତ୍ତଚ୍ଛେଦଂ ନ କରିସ୍ସତି। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଗିଲାନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସପ୍ପାୟାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ଅଲଭନ୍ତସ୍ସ ଆବାଧୋ ୱା ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଂକିରିୟା ୱା ଭୱିସ୍ସତି। ତସ୍ସ ମେ ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ପରିଭୁତ୍ତସ୍ସ ଆବାଧୋ ନ ଅଭିୱଡ୍ଢିସ୍ସତି, କାଲଂକିରିୟା ନ ଭୱିସ୍ସତି। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦେ ଦସାନିସଂସେ ସମ୍ପସ୍ସମାନେନ ୟାଗୁ ଅନୁଞ୍ଞାତା। ତ୍ୟାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆନିସଂସେ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଧୁୱୟାଗୁଂ ଦାତୁଂ।
‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ୱେସିୟାହି ସଦ୍ଧିଂ ନଗ୍ଗା ଏକତିତ୍ଥେ ନହାୟନ୍ତି। ତା, ଭନ୍ତେ, ୱେସିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡେସୁଂ – ‘କିଂ ନୁ ଖୋ ନାମ ତୁମ୍ହାକଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦହରାନଂ [ଦହରାନଂ ଦହରାନଂ (ସୀ॰)] ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚିଣ୍ଣେନ, ନନୁ ନାମ କାମା ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବା; ୟଦା ଜିଣ୍ଣା ଭୱିସ୍ସଥ ତଦା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସଥ। ଏୱଂ ତୁମ୍ହାକଂ ଉଭୋ ଅତ୍ଥା ପରିଗ୍ଗହିତା ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’ତି। ତା, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱେସିୟାହି ଉପ୍ପଣ୍ଡିୟମାନା ମଙ୍କୂ ଅହେସୁଂ। ଅସୁଚି, ଭନ୍ତେ, ମାତୁଗାମସ୍ସ ନଗ୍ଗିୟଂ ଜେଗୁଚ୍ଛଂ ପଟିକୂଲଂ। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ଥୱସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ଇଚ୍ଛାମି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୟାୱଜୀୱଂ ଉଦକସାଟିକଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି।
୩୫୧ . ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ୱିସାଖେ, ଆନିସଂସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ତଥାଗତଂ ଅଟ୍ଠ ୱରାନି ୟାଚସୀ’’ତି? ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଦିସାସୁ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୂ ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ତେ ଭଗୱନ୍ତଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି – ‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ କାଲଙ୍କତୋ, ତସ୍ସ କା ଗତି କୋ ଅଭିସମ୍ପରାୟୋ’ତି? ତଂ ଭଗୱା ବ୍ୟାକରିସ୍ସତି ସୋତାପତ୍ତିଫଲେ ୱା ସକଦାଗାମିଫଲେ ୱା ଅନାଗାମିଫଲେ ୱା ଅରହତ୍ତେ ୱା। ତ୍ୟାହଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି – ‘ଆଗତପୁବ୍ବା ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ତେନ ଅୟ୍ୟେନ ସାୱତ୍ଥୀ’ତି? ସଚେ ମେ ୱକ୍ଖନ୍ତି – ‘ଆଗତପୁବ୍ବା ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସାୱତ୍ଥୀ’ତି ନିଟ୍ଠମେତ୍ଥ ଗଚ୍ଛିସ୍ସାମି – ନିସ୍ସଂସୟଂ ମେ ପରିଭୁତ୍ତଂ ତେନ ଅୟ୍ୟେନ ୱସ୍ସିକସାଟିକା ୱା ଆଗନ୍ତୁକଭତ୍ତଂ ୱା ଗମିକଭତ୍ତଂ ୱା ଗିଲାନଭତ୍ତଂ ୱା ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ ୱା ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ ୱା ଧୁୱୟାଗୁ ୱାତି। ତସ୍ସା ମେ ତଦନୁସ୍ସରନ୍ତିୟା ପାମୁଜ୍ଜଂ ଜାୟିସ୍ସତି, ପମୁଦିତାୟ ପୀତି ଜାୟିସ୍ସତି, ପୀତିମନାୟ କାୟୋ ପସ୍ସମ୍ଭିସ୍ସତି, ପସ୍ସଦ୍ଧକାୟା ସୁଖଂ ୱେଦିୟିସ୍ସାମି, ସୁଖିନିୟା ଚିତ୍ତଂ ସମାଧିୟିସ୍ସତି। ସା ମେ ଭୱିସ୍ସତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଭାୱନା ବଲଭାୱନା ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଭାୱନା। ଇମାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆନିସଂସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ତଥାଗତଂ ଅଟ୍ଠ ୱରାନି ୟାଚାମୀ’’ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ୱିସାଖେ; ସାଧୁ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ୱିସାଖେ, ଇମଂ ଆନିସଂସଂ ସମ୍ପସ୍ସମାନା ତଥାଗତଂ ଅଟ୍ଠ ୱରାନି ୟାଚସି। ଅନୁଜାନାମି ତେ, ୱିସାଖେ, ଅଟ୍ଠ ୱରାନୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦି –
‘‘ୟା ଅନ୍ନପାନଂ ଦଦତିପ୍ପମୋଦିତା।
ସୀଲୂପପନ୍ନା ସୁଗତସ୍ସ ସାୱିକା।
ଦଦାତି ଦାନଂ ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ମଚ୍ଛରଂ।
ସୋୱଗ୍ଗିକଂ ସୋକନୁଦଂ ସୁଖାୱହଂ॥
‘‘ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଆୟୁଂ [ଦିବ୍ବଂ ବଲଂ ସା ଲଭତେ ଚ ଆୟୁଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ଆଗମ୍ମ ମଗ୍ଗଂ ୱିରଜଂ ଅନଙ୍ଗଣଂ।
ସା ପୁଞ୍ଞକାମା ସୁଖିନୀ ଅନାମୟା।
ସଗ୍ଗମ୍ହି କାୟମ୍ହି ଚିରଂ ପମୋଦତୀ’’ତି॥
୩୫୨ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଇମାହି ଗାଥାହି ଅନୁମୋଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ, ଆଗନ୍ତୁକଭତ୍ତଂ, ଗମିକଭତ୍ତଂ, ଗିଲାନଭତ୍ତଂ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକଭତ୍ତଂ, ଗିଲାନଭେସଜ୍ଜଂ, ଧୁୱୟାଗୁଂ, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଉଦକସାଟିକ’’ନ୍ତି।
ୱିସାଖାୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ୱିସାଖାଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୨୨୦. ନିସୀଦନାଦିଅନୁଜାନନା
୩୫୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ପଣୀତାନି ଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀ ଅସମ୍ପଜାନା ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତି। ତେସଂ ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀନଂ ଅସମ୍ପଜାନାନଂ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତାନଂ ସୁପିନନ୍ତେନ ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚତି, ସେନାସନଂ ଅସୁଚିନା ମକ୍ଖିୟତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତା ଆନନ୍ଦେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ସେନାସନଂ ଅସୁଚିନା ମକ୍ଖିତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ଏତଂ, ଆନନ୍ଦ, ସେନାସନଂ ମକ୍ଖିତ’’ନ୍ତି? ‘‘ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ପଣୀତାନି ଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀ ଅସମ୍ପଜାନା ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତି। ତେସଂ ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀନଂ ଅସମ୍ପଜାନାନଂ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତାନଂ ସୁପିନନ୍ତେନ ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚତି; ତୟିଦଂ, ଭଗୱା, ସେନାସନଂ ଅସୁଚିନା ମକ୍ଖିତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱମେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଏୱମେତଂ, ଆନନ୍ଦ। ମୁଚ୍ଚତି ହି, ଆନନ୍ଦ, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀନଂ ଅସମ୍ପଜାନାନଂ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତାନଂ ସୁପିନନ୍ତେନ ଅସୁଚି। ୟେ ତେ, ଆନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୂ ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତୀ ସମ୍ପଜାନା ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତି, ତେସଂ ଅସୁଚି ନ ମୁଚ୍ଚତି। ୟେପି ତେ, ଆନନ୍ଦ, ପୁଥୁଜ୍ଜନା କାମେସୁ ୱୀତରାଗା, ତେସମ୍ପି ଅସୁଚି ନ ମୁଚ୍ଚତି। ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଅରହତୋ ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଇଧାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆନନ୍ଦେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସଂ ସେନାସନଂ ଅସୁଚିନା ମକ୍ଖିତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସିଂ ‘କିଂ ଏତଂ, ଆନନ୍ଦ, ସେନାସନଂ ମକ୍ଖିତ’ନ୍ତି? ‘ଏତରହି, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ପଣୀତାନି ଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀ ଅସମ୍ପଜାନା ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତି। ତେସଂ ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀନଂ ଅସମ୍ପଜାନାନଂ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତାନଂ ସୁପିନନ୍ତେନ ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚତି; ତୟିଦଂ, ଭଗୱା, ସେନାସନଂ ଅସୁଚିନା ମକ୍ଖିତ’ନ୍ତି। ‘ଏୱମେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଏୱମେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ମୁଚ୍ଚତି ହି, ଆନନ୍ଦ, ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀନଂ ଅସମ୍ପଜାନାନଂ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତାନଂ ସୁପିନନ୍ତେନ ଅସୁଚି। ୟେ ତେ, ଆନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୂ ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତୀ ସମ୍ପଜାନା ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମନ୍ତି, ତେସଂ ଅସୁଚି ନ ମୁଚ୍ଚତି। ୟେପି ତେ, ଆନନ୍ଦ, ପୁଥୁଜ୍ଜନା କାମେସୁ ୱୀତରାଗା ତେସମ୍ପି ଅସୁଚି ନ ମୁଚ୍ଚତି। ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଅରହତୋ ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟା’’’ତି।
‘‘ପଞ୍ଚିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଦୀନୱା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତିସ୍ସ ଅସମ୍ପଜାନସ୍ସ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମତୋ – ଦୁକ୍ଖଂ ସୁପତି, ଦୁକ୍ଖଂ ପଟିବୁଜ୍ଝତି, ପାପକଂ ସୁପିନଂ ପସ୍ସତି, ଦେୱତା ନ ରକ୍ଖନ୍ତି, ଅସୁଚି ମୁଚ୍ଚତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ଆଦୀନୱା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତିସ୍ସ ଅସମ୍ପଜାନସ୍ସ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମତୋ।
‘‘ପଞ୍ଚିମେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଆନିସଂସା ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତିସ୍ସ ସମ୍ପଜାନସ୍ସ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମତୋ – ସୁଖଂ ସୁପତି, ସୁଖଂ ପଟିବୁଜ୍ଝତି, ନ ପାପକଂ ସୁପିନଂ ପସ୍ସତି, ଦେୱତା ରକ୍ଖନ୍ତି, ଅସୁଚି ନ ମୁଚ୍ଚତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ଆନିସଂସା ଉପଟ୍ଠିତସ୍ସତିସ୍ସ ସମ୍ପଜାନସ୍ସ ନିଦ୍ଦଂ ଓକ୍କମତୋ।
‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କାୟଗୁତ୍ତିୟା ଚୀୱରଗୁତ୍ତିୟା ସେନାସନଗୁତ୍ତିୟା ନିସୀଦନ’’ନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅତିଖୁଦ୍ଦକଂ ନିସୀଦନଂ ନ ସବ୍ବଂ ସେନାସନଂ ସଂଗୋପେତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାୱମହନ୍ତଂ ପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଆକଙ୍ଖତି ତାୱମହନ୍ତଂ ପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ କାତୁନ୍ତି।
୩୫୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ବେଲଟ୍ଠସୀସସ୍ସ ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛାବାଧୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ଲସିକାୟ ଚୀୱରାନି କାୟେ ଲଗ୍ଗନ୍ତି। ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତାନି ଚୀୱରାନି ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ଇମସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ଇମସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛାବାଧୋ। ଲସିକାୟ ଚୀୱରାନି କାୟେ ଲଗ୍ଗନ୍ତି। ତାନି ମୟଂ ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଅପକଡ୍ଢାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ସ କଣ୍ଡୁ ୱା ପିଳକା ୱା ଅସ୍ସାୱୋ ୱା ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛୁ ୱା ଆବାଧୋ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦି’’ନ୍ତି।
୩୫୫ . ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳଂ [ମୁଖପୁଞ୍ଜନଚୋଳଂ (କ॰)] ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳଂ, ୟଂ ମମସ୍ସ ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟ ସୁଖାୟା’’ତି। ପଟିଗ୍ଗହେସି ଭଗୱା ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳକ’’ନ୍ତି [ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଲନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ।
୩୫୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରୋଜୋ ମଲ୍ଲୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ସହାୟୋ ହୋତି। ରୋଜସ୍ସ ମଲ୍ଲସ୍ସ ଖୋମପିଲୋତିକା ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ହତ୍ଥେ ନିକ୍ଖିତ୍ତା ହୋତି। ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଖୋମପିଲୋତିକାୟ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସଂ ଗହେତୁଂ – ସନ୍ଦିଟ୍ଠୋ ଚ ହୋତି, ସମ୍ଭତ୍ତୋ ଚ, ଆଲପିତୋ ଚ, ଜୀୱତି ଚ, ଜାନାତି ଚ, ଗହିତେ ମେ ଅତ୍ତମନୋ ଭୱିସ୍ସତୀତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସଂ ଗହେତୁନ୍ତି।
୩୫୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପରିପୁଣ୍ଣଂ ହୋତି ତିଚୀୱରଂ। ଅତ୍ଥୋ ଚ ହୋତି ପରିସ୍ସାୱନେହିପି ଥୱିକାହିପି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିକ୍ଖାରଚୋଳକନ୍ତି।
ନିସୀଦନାଦିଅନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୧. ପଚ୍ଛିମୱିକପ୍ପନୁପଗଚୀୱରାଦିକଥା
୩୫୮ . ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟାନି ତାନି ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତାନି ତିଚୀୱରନ୍ତି ୱା ୱସ୍ସିକସାଟିକାତି ୱା ନିସୀଦନନ୍ତି ୱା ପଚ୍ଚତ୍ଥରଣନ୍ତି ୱା କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦୀତି ୱା ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳନ୍ତି ୱା ପରିକ୍ଖାରଚୋଳନ୍ତି ୱା, ସବ୍ବାନି ତାନି ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବାନି ନୁ ଖୋ, ଉଦାହୁ, ୱିକପ୍ପେତବ୍ବାନୀ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ନ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ ୱସ୍ସାନଂ ଚାତୁମାସଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ, ତତୋ ପରଂ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; ନିସୀଦନଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ନ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; ପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ନ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିଂ ୟାୱଆବାଧା ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ତତୋ ପରଂ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; ମୁଖପୁଞ୍ଛନଚୋଳଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ନ ୱିକପ୍ପେତୁଂ; ପରିକ୍ଖାରଚୋଳଂ ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ ନ ୱିକପ୍ପେତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିତ୍ତକଂ ପଚ୍ଛିମଂ ନୁ ଖୋ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୟାମେନ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୁଲଂ ସୁଗତଙ୍ଗୁଲେନ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲୱିତ୍ଥତଂ ପଚ୍ଛିମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତୁନ୍ତି।
୩୫୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ମହାକସ୍ସପସ୍ସ ପଂସୁକୂଲକତୋ ଗରୁକୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁତ୍ତଲୂଖଂ କାତୁନ୍ତି। ୱିକଣ୍ଣୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକଣ୍ଣଂ ଉଦ୍ଧରିତୁନ୍ତି। ସୁତ୍ତା ଓକିରିୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୱାତଂ ପରିଭଣ୍ଡଂ ଆରୋପେତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘାଟିୟା ପତ୍ତା ଲୁଜ୍ଜନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠପଦକଂ କାତୁନ୍ତି।
୩୬୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ତିଚୀୱରେ କୟିରମାନେ ସବ୍ବଂ ଛିନ୍ନକଂ ନପ୍ପହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ଛିନ୍ନକାନି ଏକଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକନ୍ତି।
ଦ୍ୱେ ଛିନ୍ନକାନି ଏକଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକଂ ନପ୍ପହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକାନି ଏକଂ ଛିନ୍ନକନ୍ତି।
ଦ୍ୱେ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକାନି ଏକଂ ଛିନ୍ନକଂ ନପ୍ପହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନ୍ୱାଧିକମ୍ପି ଆରୋପେତୁଂ, ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ନକଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୩୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ସୋ ଚ ତଂ ଚୀୱରଂ ମାତାପିତୂନଂ ଦାତୁକାମୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ମାତାପିତରୋତି [ମାତାପିତୂନଂ ଖୋ (ସୀ॰)] ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦଦମାନେ [ୱଦମାନୋ (କ॰), ୱଦମାନେ (?)] କିଂ ୱଦେୟ୍ୟାମ? ଅନୁଜାନାମି , ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତାପିତୂନଂ ଦାତୁଂ। ନ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧାଦେୟ୍ୟଂ ୱିନିପାତେତବ୍ବଂ। ୟୋ ୱିନିପାତେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
୩୬୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନ୍ଧୱନେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ଚୋରା ତଂ ଚୀୱରଂ ଅୱହରିଂସୁ। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଦୁଚ୍ଚୋଳୋ ହୋତି ଲୂଖଚୀୱରୋ। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଦୁଚ୍ଚୋଳୋ ଲୂଖଚୀୱରୋସୀ’’ତି? ‘‘ଇଧାହଂ [ସୋ ଅହଂ (କତ୍ଥଚି)] , ଆୱୁସୋ, ଅନ୍ଧୱନେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସିଂ। ଚୋରା ତଂ ଚୀୱରଂ ଅୱହରିଂସୁ। ତେନାହଂ ଦୁଚ୍ଚୋଳୋ ଲୂଖଚୀୱରୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ। ୟୋ ପୱିସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଅସ୍ସତିୟା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ନନୁ , ଆୱୁସୋ ଆନନ୍ଦ, ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ’ତି? କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ଆନନ୍ଦ, ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମଂ ପୱିଟ୍ଠୋ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଗାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ’ତି। ଅପି ଚାହଂ ଅସ୍ସତିୟା ପୱିଟ୍ଠୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
ପଞ୍ଚିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଚ୍ଚୟା ସଙ୍ଘାଟିୟା ନିକ୍ଖେପାୟ – ଗିଲାନୋ ୱା ହୋତି, ୱସ୍ସିକସଙ୍କେତଂ ୱା ହୋତି, ନଦୀପାରଂ ଗନ୍ତୁଂ ୱା ହୋତି, ଅଗ୍ଗଳଗୁତ୍ତିୱିହାରୋ ୱା ହୋତି, ଅତ୍ଥତକଥିନଂ ୱା ହୋତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ପଚ୍ଚୟା ସଙ୍ଘାଟିୟା ନିକ୍ଖେପାୟ।
ପଞ୍ଚିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଚ୍ଚୟା ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗସ୍ସ ନିକ୍ଖେପାୟ…ପେ॰… ଅନ୍ତରୱାସକସ୍ସ ନିକ୍ଖେପାୟ – ଗିଲାନୋ ୱା ହୋତି, ୱସ୍ସିକସଙ୍କେତଂ ୱା ହୋତି, ନଦୀପାରଂ ଗନ୍ତୁଂ ୱା ହୋତି, ଅଗ୍ଗଳଗୁତ୍ତିୱିହାରୋ ୱା ହୋତି, ଅତ୍ଥତକଥିନଂ ୱା ହୋତି। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ପଚ୍ଚୟା ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗସ୍ସ ଅନ୍ତରୱାସକସ୍ସ ନିକ୍ଖେପାୟ।
ପଞ୍ଚିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଚ୍ଚୟା ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟ ନିକ୍ଖେପାୟ – ଗିଲାନୋ ୱା ହୋତି, ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତୁଂ ୱା ହୋତି, ନଦୀପାରଂ ଗନ୍ତୁଂ ୱା ହୋତି, ଅଗ୍ଗଳଗୁତ୍ତିୱିହାରୋ ୱା ହୋତି, ୱସ୍ସିକସାଟିକା ଅକତା ୱା ହୋତି ୱିପ୍ପକତା ୱା। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚ ପଚ୍ଚୟା ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟ ନିକ୍ଖେପାୟାତି।
ପଚ୍ଛିମୱିକପ୍ପନୁପଗଚୀୱରାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୨. ସଙ୍ଘିକଚୀୱରୁପ୍ପାଦକଥା
୩୬୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏକୋ ୱସ୍ସଂ ୱସି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଅଦଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ପଚ୍ଛିମୋ ସଙ୍ଘୋ’ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକକୋ। ଇମେ ଚ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଅଦଂସୁ। ୟଂନୂନାହଂ ଇମାନି ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ସାୱତ୍ଥିଂ ହରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତାନି ଚୀୱରାନି ଆଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ତୁୟ୍ହେୱ, ଭିକ୍ଖୁ, ତାନି ଚୀୱରାନି ୟାୱ କଥିନସ୍ସ ଉବ୍ଭାରାୟା’’ତି। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକୋ ୱସ୍ସଂ ୱସତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଦେନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତସ୍ସେୱ ତାନି ଚୀୱରାନି ୟାୱ କଥିନସ୍ସ ଉବ୍ଭାରାୟାତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉତୁକାଲଂ ଏକୋ ୱସି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଅଦଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ପଚ୍ଛିମୋ ସଙ୍ଘୋ’ତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଏକକୋ। ଇମେ ଚ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଅଦଂସୁ। ୟଂନୂନାହଂ ଇମାନି ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ସାୱତ୍ଥିଂ ହରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତାନି ଚୀୱରାନି ଆଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ , ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେନ ସଙ୍ଘେନ ଭାଜେତୁଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଉତୁକାଲଂ ଏକୋ ୱସତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଦେନ୍ତି। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ତାନି ଚୀୱରାନି ଅଧିଟ୍ଠାତୁଂ – ‘‘ମୟ୍ହିମାନି ଚୀୱରାନୀ’’ତି। ତସ୍ସ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଅନଧିଟ୍ଠିତେ ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି, ସମକୋ ଦାତବ୍ବୋ ଭାଗୋ। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ତଂ ଚୀୱରଂ ଭାଜିୟମାନେ, ଅପାତିତେ କୁସେ, ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି, ସମକୋ ଦାତବ୍ବୋ ଭାଗୋ। ତେହି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ତଂ ଚୀୱରଂ ଭାଜିୟମାନେ, ପାତିତେ କୁସେ, ଅଞ୍ଞୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆଗଚ୍ଛତି, ନାକାମା ଦାତବ୍ବୋ ଭାଗୋତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭାତିକା ଥେରା, ଆୟସ୍ମା ଚ ଇସିଦାସୋ ଆୟସ୍ମା ଚ ଇସିଭଟୋ, ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମକାୱାସଂ ଅଗମଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଚିରସ୍ସାପି ଥେରା ଆଗତାତି ସଚୀୱରାନି ଭତ୍ତାନି ଅଦଂସୁ। ଆୱାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘ଇମାନି, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଥେରେ ଆଗମ୍ମ ଉପ୍ପନ୍ନାନି, ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି ଥେରା ଭାଗ’’ନ୍ତି। ଥେରା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ୟଥା ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମ, ତୁମ୍ହାକଂୟେୱ ତାନି ଚୀୱରାନି ୟାୱ କଥିନସ୍ସ ଉବ୍ଭାରାୟା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ରାଜଗହେ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ
ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଦେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ‘ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ପଚ୍ଛିମୋ ସଙ୍ଘୋ’ତି। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ତୟୋ ଜନା। ଇମେ ଚ ମନୁସ୍ସା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି ଚୀୱରାନି ଦେନ୍ତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହେହି ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଥେରା, ଆୟସ୍ମା ଚ ନିଲୱାସୀ ଆୟସ୍ମା ଚ ସାଣୱାସୀ ଆୟସ୍ମା ଚ ଗୋତକୋ ଆୟସ୍ମା ଚ ଭଗୁ ଆୟସ୍ମା ଚ ଫଳିକସନ୍ତାନୋ, ପାଟଲିପୁତ୍ତେ ୱିହରନ୍ତି କୁକ୍କୁଟାରାମେ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପାଟଲିପୁତ୍ତଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଥେରେ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ। ଥେରା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ୟଥା ଖୋ ମୟଂ ଆୱୁସୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମ, ତୁମ୍ହାକଂୟେୱ ତାନି ଚୀୱରାନି ୟାୱ କଥିନସ୍ସ ଉବ୍ଭାରାୟା’’ତି।
ସଙ୍ଘିକଚୀୱରୁପ୍ପାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୩. ଉପନନ୍ଦସକ୍ୟପୁତ୍ତୱତ୍ଥୁ
୩୬୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମକାୱାସଂ ଅଗମାସି। ତତ୍ଥ ଚ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’’ତି। ତତୋ ଚୀୱରଭାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଅଗମାସି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେପି ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’’ତି। ତତୋପି ଚୀୱରଭାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଅଗମାସି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେପି ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’’ତି। ତତୋପି ଚୀୱରଭାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ମହନ୍ତଂ ଚୀୱରଭଣ୍ଡିକଂ ଆଦାୟ ପୁନଦେୱ ସାୱତ୍ଥିଂ ପଚ୍ଚାଗଞ୍ଛି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମହାପୁଞ୍ଞୋସି ତ୍ୱଂ , ଆୱୁସୋ ଉପନନ୍ଦ, ବହୁଂ ତେ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନ’’ନ୍ତି। ‘‘କୁତୋ ମେ , ଆୱୁସୋ, ପୁଞ୍ଞଂ? ଇଧାହଂ, ଆୱୁସୋ, ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମକାୱାସଂ ଅଗମାସିଂ। ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେ ମଂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’ନ୍ତି? ‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’ତି। ତତୋ ଚୀୱରଭାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଅଗମାସିଂ। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେପି ମଂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’’’ନ୍ତି? ‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’ତି। ତତୋପି ଚୀୱରଭାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଅଗମାସିଂ। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ତେପି ମଂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘ଇମାନି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକାନି ଚୀୱରାନି ଭାଜିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସାଦିୟିସ୍ସସି ଭାଗ’ନ୍ତି? ‘ଆମାୱୁସୋ, ସାଦିୟିସ୍ସାମୀ’ତି। ତତୋପି ଚୀୱରଭାଗଂ ଅଗ୍ଗହେସିଂ। ଏୱଂ ମେ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନନ୍ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ଉପନନ୍ଦ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚୀୱରଭାଗଂ ସାଦିୟୀ’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚୀୱରଭାଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚୀୱରଭାଗଂ ସାଦିୟୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚୀୱରଭାଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠେନ ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚୀୱରଭାଗୋ ସାଦିତବ୍ବୋ। ୟୋ ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଏକୋ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସି – ‘‘ଏୱଂ ମେ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋ’’ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଦେଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସସ୍ସ ଏକାଧିପ୍ପାୟଂ। ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଏକୋ ଦ୍ୱୀସୁ ଆୱାସେସୁ ୱସ୍ସଂ ୱସତି – ‘‘ଏୱଂ ମେ ବହୁଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି। ସଚେ ଅମୁତ୍ର ଉପଡ୍ଢଂ ଅମୁତ୍ର ଉପଡ୍ଢଂ ୱସତି, ଅମୁତ୍ର ଉପଡ୍ଢୋ ଅମୁତ୍ର ଉପଡ୍ଢୋ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋ। ୟତ୍ଥ ୱା ପନ ବହୁତରଂ ୱସତି, ତତୋ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋତି।
ଉପନନ୍ଦସକ୍ୟପୁତ୍ତୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୨୪. ଗିଲାନୱତ୍ଥୁକଥା
୩୬୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ କୁଚ୍ଛିୱିକାରାବାଧୋ ହୋତି। ସୋ ସକେ ମୁତ୍ତକରୀସେ ପଲିପନ୍ନୋ ସେତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମତା ଆନନ୍ଦେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ୟେନ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସକେ ମୁତ୍ତକରୀସେ ପଲିପନ୍ନଂ ସୟମାନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘କୁଚ୍ଛିୱିକାରୋ ମେ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଅତ୍ଥି ପନ ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଉପଟ୍ଠାକୋ’’ତି? ‘‘ନତ୍ଥି, ଭଗୱା’’ତି । ‘‘କିସ୍ସ ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଉପଟ୍ଠେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ଅହଂ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅକାରକୋ; ତେନ ମଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଉପଟ୍ଠେନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛାନନ୍ଦ, ଉଦକଂ ଆହର, ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ନହାପେସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଉଦକଂ ଆହରି। ଭଗୱା ଉଦକଂ ଆସିଞ୍ଚି। ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ପରିଧୋୱି। ଭଗୱା ସୀସତୋ ଅଗ୍ଗହେସି। ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ପାଦତୋ ଉଚ୍ଚାରେତ୍ୱା ମଞ୍ଚକେ ନିପାତେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅମୁକସ୍ମିଂ ୱିହାରେ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ’’ତି? ‘‘ଅତ୍ଥି, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘କିଂ ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆବାଧୋ’’ତି? ‘‘ତସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ କୁଚ୍ଛିୱିକାରାବାଧୋ’’ତି। ‘‘ଅତ୍ଥି ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଉପଟ୍ଠାକୋ’’ତି? ‘‘ନତ୍ଥି, ଭଗୱା’’ତି । ‘‘କିସ୍ସ ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଉପଟ୍ଠେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ଏସୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅକାରକୋ; ତେନ ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଉପଟ୍ଠେନ୍ତୀ’’ତି। ‘‘ନତ୍ଥି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତା, ନତ୍ଥି ପିତା, ୟେ ୱୋ ଉପଟ୍ଠହେୟ୍ୟୁଂ। ତୁମ୍ହେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ନ ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସଥ, ଅଥ କୋ ଚରହି ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସତି? ୟୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଂ ଉପଟ୍ଠହେୟ୍ୟ ସୋ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠହେୟ୍ୟ। ସଚେ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ହୋତି, ଉପଜ୍ଝାୟେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଆଚରିୟୋ ହୋତି, ଆଚରିୟେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ହୋତି , ସଦ୍ଧିୱିହାରିକେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ହୋତି, ଅନ୍ତେୱାସିକେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମାନୁପଜ୍ଝାୟକୋ ହୋତି, ସମାନୁପଜ୍ଝାୟକେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ସମାନାଚରିୟକୋ ହୋତି, ସମାନାଚରିୟକେନ ୟାୱଜୀୱଂ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ; ୱୁଟ୍ଠାନମସ୍ସ ଆଗମେତବ୍ବଂ। ସଚେ ନ ହୋତି ଉପଜ୍ଝାୟୋ ୱା ଆଚରିୟୋ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକୋ ୱା ଅନ୍ତେୱାସିକୋ ୱା ସମାନୁପଜ୍ଝାୟକୋ ୱା ସମାନାଚରିୟକୋ ୱା ସଙ୍ଘେନ ଉପଟ୍ଠାତବ୍ବୋ। ନୋ ଚେ ଉପଟ୍ଠହେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ’’।
୩୬୬ . ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୋ ଦୂପଟ୍ଠୋ ହୋତି – ଅସପ୍ପାୟକାରୀ ହୋତି, ସପ୍ପାୟେ ମତ୍ତଂ ନ ଜାନାତି, ଭେସଜ୍ଜଂ ନ ପଟିସେୱିତା ହୋତି, ଅତ୍ଥକାମସ୍ସ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ୟଥାଭୂତଂ ଆବାଧଂ ନାୱିକତ୍ତା ହୋତି ‘ଅଭିକ୍କମନ୍ତଂ ୱା ଅଭିକ୍କମତୀତି, ପଟିକ୍କମନ୍ତଂ ୱା ପଟିକ୍କମତୀତି, ଠିତଂ ୱା ଠିତୋ’ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୋ ଦୂପଟ୍ଠୋ ହୋତି।
ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୋ ସୂପଟ୍ଠୋ ହୋତି – ସପ୍ପାୟକାରୀ ହୋତି, ସପ୍ପାୟେ ମତ୍ତଂ ଜାନାତି, ଭେସଜ୍ଜଂ ପଟିସେୱିତା ହୋତି, ଅତ୍ଥକାମସ୍ସ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ୟଥାଭୂତଂ ଆବାଧଂ ଆୱିକତ୍ତା ହୋତି ‘ଅଭିକ୍କମନ୍ତଂ ୱା ଅଭିକ୍କମତୀତି, ପଟିକ୍କମନ୍ତଂ ୱା ପଟିକ୍କମତୀତି, ଠିତଂ ୱା ଠିତୋ’ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୋ ସୂପଟ୍ଠୋ ହୋତି।
ପଞ୍ଚହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୋ ନାଲଂ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ – ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଭେସଜ୍ଜଂ ସଂୱିଧାତୁଂ, ସପ୍ପାୟାସପ୍ପାୟଂ ନ ଜାନାତି, ଅସପ୍ପାୟଂ ଉପନାମେତି ସପ୍ପାୟଂ ଅପନାମେତି, ଆମିସନ୍ତରୋ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତି ନୋ ମେତ୍ତଚିତ୍ତୋ, ଜେଗୁଚ୍ଛୀ ହୋତି ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା ୱନ୍ତଂ ୱା ନୀହାତୁଂ, ନ ପଟିବଲୋ ହୋତି ଗିଲାନଂ କାଲେନ କାଲଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତୁଂ ସମାଦପେତୁଂ ସମୁତ୍ତେଜେତୁଂ ସମ୍ପହଂସେତୁଂ। ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୋ ନାଲଂ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ।
ପଞ୍ଚହି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୋ ଅଲଂ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁଂ – ପଟିବଲୋ ହୋତି ଭେସଜ୍ଜଂ ସଂୱିଧାତୁଂ, ସପ୍ପାୟାସପ୍ପାୟଂ ଜାନାତି, ଅସପ୍ପାୟଂ ଅପନାମେତି ସପ୍ପାୟଂ ଉପନାମେତି, ମେତ୍ତଚିତ୍ତୋ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତି ନୋ ଆମିସନ୍ତରୋ, ଅଜେଗୁଚ୍ଛୀ ହୋତି ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା ୱନ୍ତଂ ୱା ନୀହାତୁଂ, ପଟିବଲୋ ହୋତି ଗିଲାନଂ କାଲେନ କାଲଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତୁଂ ସମାଦପେତୁଂ ସମୁତ୍ତେଜେତୁଂ ସମ୍ପହଂସେତୁଂ। ଇମେହି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତୋ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୋ ଅଲଂ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠାତୁନ୍ତି।
ଗିଲାନୱତ୍ଥୁକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୫. ମତସନ୍ତକକଥା
୩୬୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ତେ ଅଞ୍ଞତରଂ ଆୱାସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାନଂ ୱଣ୍ଣିତଂ। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପଟ୍ଠହେମା’’ତି। ତେ ତଂ ଉପଟ୍ଠହିଂସୁ। ସୋ ତେହି ଉପଟ୍ଠହିୟମାନୋ କାଲମକାସି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଲଙ୍କତେ ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ ପତ୍ତଚୀୱରେ, ଅପିଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକା ବହୂପକାରା। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବଂ। ତେନ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ କାଲଙ୍କତୋ। ଇଦଂ ତସ୍ସ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚା’’’ତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ କାଲଙ୍କତୋ। ଇଦଂ ତସ୍ସ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ କାଲଙ୍କତୋ। ଇଦଂ ତସ୍ସ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ। ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇମସ୍ସ ତିଚୀୱରସ୍ସ ଚ ପତ୍ତସ୍ସ ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦାନଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦିନ୍ନଂ ଇଦଂ ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି ।
୩୬୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ସାମଣେରୋ କାଲଙ୍କତୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ସାମଣେରସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଲଙ୍କତେ ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ ପତ୍ତଚୀୱରେ, ଅପି ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକା ବହୂପକାରା। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବଂ। ତେନ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ, ଭନ୍ତେ, ସାମଣେରୋ କାଲଙ୍କତୋ, ଇଦଂ ତସ୍ସ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚା’’ତି। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସାମଣେରୋ କାଲଙ୍କତୋ। ଇଦଂ ତସ୍ସ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ସାମଣେରୋ କାଲଙ୍କତୋ। ଇଦଂ ତସ୍ସ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ। ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇମସ୍ସ ଚୀୱରସ୍ସ ଚ ପତ୍ତସ୍ସ ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦାନଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘ଦିନ୍ନଂ ଇଦଂ ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
୩୬୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚ ସାମଣେରୋ ଚ ଗିଲାନଂ ଉପଟ୍ଠହିଂସୁ। ସୋ ତେହି ଉପଟ୍ଠହିୟମାନୋ କାଲମକାସି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘କଥଂ ନୁ ଖୋ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ସାମଣେରସ୍ସ ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ ଦାତବ୍ବୋ’’ତି ? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକସ୍ସ ସାମଣେରସ୍ସ ସମକଂ ପଟିୱୀସଂ ଦାତୁନ୍ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ବହୁଭଣ୍ଡୋ ବହୁପରିକ୍ଖାରୋ କାଲଙ୍କତୋ ହୋତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଲଙ୍କତେ ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ ପତ୍ତଚୀୱରେ, ଅପି ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକା ବହୂପକାରା। ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେନ ତିଚୀୱରଞ୍ଚ ପତ୍ତଞ୍ଚ ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକାନଂ ଦାତୁଂ। ୟଂ ତତ୍ଥ ଲହୁଭଣ୍ଡଂ ଲହୁପରିକ୍ଖାରଂ ତଂ ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେନ ସଙ୍ଘେନ ଭାଜେତୁଂ। ୟଂ ତତ୍ଥ ଗରୁଭଣ୍ଡଂ ଗରୁପରିକ୍ଖାରଂ ତଂ ଆଗତାନାଗତସ୍ସ ଚାତୁଦ୍ଦିସସ୍ସ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଅୱିସ୍ସଜ୍ଜିକଂ ଅୱେଭଙ୍ଗିକନ୍ତି।
ମତସନ୍ତକକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୬. ନଗ୍ଗିୟପଟିକ୍ଖେପକଥା
୩୭୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ନଗ୍ଗୋ ହୁତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭଗୱା, ଭନ୍ତେ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ ସଲ୍ଲେଖସ୍ସ ଧୁତସ୍ସ ପାସାଦିକସ୍ସ ଅପଚୟସ୍ସ ୱୀରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ ୱଣ୍ଣୱାଦୀ। ଇଦଂ, ଭନ୍ତେ, ନଗ୍ଗିୟଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛତାୟ ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତାୟ ସଲ୍ଲେଖାୟ ଧୁତତାୟ [ଧୁତତ୍ତାୟ (କ॰)] ପାସାଦିକତାୟ ଅପଚୟାୟ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ନଗ୍ଗିୟଂ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ନଗ୍ଗିୟଂ ତିତ୍ଥିୟସମାଦାନଂ ସମାଦିୟିସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰…’’ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନଗ୍ଗିୟଂ ତିତ୍ଥିୟସମାଦାନଂ ସମାଦିୟିତବ୍ବଂ। ୟୋ ସମାଦିୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସା’’ତି।
ନଗ୍ଗିୟପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୭. କୁସଚୀରାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା
୩୭୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ କୁସଚୀରଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ୱାକଚୀରଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ଫଲକଚୀରଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… କେସକମ୍ବଲଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ୱାଳକମ୍ବଲଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ଉଲୂକପକ୍ଖଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ଅଜିନକ୍ଖିପଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭଗୱା, ଭନ୍ତେ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ ସଲ୍ଲେଖସ୍ସ ଧୁତସ୍ସ ପାସାଦିକସ୍ସ ଅପଚୟସ୍ସ ୱୀରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ ୱଣ୍ଣୱାଦୀ। ଇଦଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଜିନକ୍ଖିପଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛତାୟ ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତାୟ ସଲ୍ଲେଖାୟ ଧୁତତାୟ ପାସାଦିକତାୟ ଅପଚୟାୟ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ , ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅଜିନକ୍ଖିପଂ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଜିନକ୍ଖିପଂ ତିତ୍ଥିୟଧଜଂ ଧାରେସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଜିନକ୍ଖିପଂ ତିତ୍ଥିୟଧଜଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସା’’ତି।
ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅକ୍କନାଳଂ ନିୱାସେତ୍ୱା…ପେ॰… ପୋତ୍ଥକଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭଗୱା, ଭନ୍ତେ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ ସଲ୍ଲେଖସ୍ସ ଧୁତସ୍ସ ପାସାଦିକସ୍ସ ଅପଚୟସ୍ସ ୱୀରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ, ୱଣ୍ଣୱାଦୀ। ଅୟଂ, ଭନ୍ତେ, ପୋତ୍ଥକୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅପ୍ପିଚ୍ଛତାୟ ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତାୟ ସଲ୍ଲେଖାୟ ଧୁତତାୟ ପାସାଦିକତାୟ ଅପଚୟାୟ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପୋତ୍ଥକଂ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ପୋତ୍ଥକଂ ନିୱାସେସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୋତ୍ଥକୋ ନିୱାସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ନିୱାସେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
କୁସଚୀରାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୮. ସବ୍ବନୀଲକାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା
୩୭୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସବ୍ବନୀଲକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବପୀତକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବଲୋହିତକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବମଞ୍ଜିଟ୍ଠକାନି [ସବ୍ବମଞ୍ଜେଟ୍ଠକାନି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବକଣ୍ହାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି …ପେ॰… ସବ୍ବମହାରଙ୍ଗରତ୍ତାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ସବ୍ବମହାନାମରତ୍ତାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଚ୍ଛିନ୍ନଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ଦୀଘଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ପୁପ୍ଫଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ଫଣଦସାନି [ଫଲଦସାନି (କ॰)] ଚୀୱରାନି ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… କଞ୍ଚୁକଂ ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ତିରୀଟକଂ ଧାରେନ୍ତି…ପେ॰… ୱେଠନଂ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ୱେଠନଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସବ୍ବନୀଲକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବପୀତକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବଲୋହିତକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବମଞ୍ଜିଟ୍ଠକାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବକଣ୍ହାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବମହାରଙ୍ଗରତ୍ତାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ସବ୍ବମହାନାମରତ୍ତାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ଦୀଘଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ପୁପ୍ଫଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ ଫଣଦସାନି ଚୀୱରାନି ଧାରେତବ୍ବାନି, ନ କଞ୍ଚୁକଂ ଧାରେତବ୍ବଂ, ନ ତିରୀଟକଂ ଧାରେତବ୍ବଂ, ନ ୱେଠନଂ ଧାରେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଧାରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।
ସବ୍ବନୀଲକାଦିପଟିକ୍ଖେପକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୨୯. ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଚୀୱରକଥା
୩୭୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ପକ୍କମନ୍ତିପି, ୱିବ୍ଭମନ୍ତିପି, କାଲମ୍ପି କରୋନ୍ତି, ସାମଣେରାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ୱେଦନାଟ୍ଟାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ପଣ୍ଡକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ତିରଚ୍ଛାନଗତାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ମାତୁଘାତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ପିତୁଘାତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଅରହନ୍ତଘାତକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ସଙ୍ଘଭେଦକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି, ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକାପି ପଟିଜାନନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
୩୭୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ପକ୍କମତି, ସନ୍ତେ ପତିରୂପେ ଗାହକେ ଦାତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ୱିବ୍ଭମତି, କାଲଂ କରୋତି, ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି , ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି, ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ସନ୍ତେ ପତିରୂପେ ଗାହକେ ଦାତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି, ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି, ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି, ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି, ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି, ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ।
୩୭୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଅଭାଜିତେ ପକ୍କମତି, ସନ୍ତେ ପତିରୂପେ ଗାହକେ ଦାତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଅଭାଜିତେ ୱିବ୍ଭମତି, କାଲଂ କରୋତି, ସାମଣେରୋ ପଟିଜାନାତି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଅଭାଜିତେ ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି। ଖିତ୍ତଚିତ୍ତୋ ପଟିଜାନାତି, ୱେଦନାଟ୍ଟୋ ପଟିଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ସନ୍ତେ ପତିରୂପେ ଗାହକେ ଦାତବ୍ବଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଅଭାଜିତେ ପଣ୍ଡକୋ ପଟିଜାନାତି, ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ ପଟିଜାନାତି, ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ ପଟିଜାନାତି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ପଟିଜାନାତି, ମାତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ପିତୁଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଅରହନ୍ତଘାତକୋ ପଟିଜାନାତି, ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘଭେଦକୋ ପଟିଜାନାତି, ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ପଟିଜାନାତି, ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ ପଟିଜାନାତି, ସଙ୍ଘୋ ସାମୀ।
ୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଚୀୱରକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୦. ସଙ୍ଘେ ଭିନ୍ନେ ଚୀୱରୁପ୍ପାଦକଥା
୩୭୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଉଦକଂ ଦେନ୍ତି, ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି। ସଙ୍ଘସ୍ସେୱେତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଉଦକଂ ଦେନ୍ତି, ତସ୍ମିଂୟେୱ ପକ୍ଖେ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେମାତି। ସଙ୍ଘସ୍ସେୱେତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଉଦକଂ ଦେନ୍ତି, ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ପକ୍ଖସ୍ସ ଦେମାତି। ପକ୍ଖସ୍ସେୱେତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି। ତତ୍ଥ ମନୁସ୍ସା ଏକସ୍ମିଂ ପକ୍ଖେ ଉଦକଂ ଦେନ୍ତି, ତସ୍ମିଂୟେୱ ପକ୍ଖେ ଚୀୱରଂ ଦେନ୍ତି – ପକ୍ଖସ୍ସ ଦେମାତି। ପକ୍ଖସ୍ସେୱେତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଉପ୍ପନ୍ନେ ଚୀୱରେ ଅଭାଜିତେ ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି। ସବ୍ବେସଂ ସମକଂ ଭାଜେତବ୍ବନ୍ତି।
ସଙ୍ଘେ ଭିନ୍ନେ ଚୀୱରୁପ୍ପାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୧. ଦୁଗ୍ଗହିତସୁଗ୍ଗହିତାଦିକଥା
୩୭୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ରେୱତୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ହତ୍ଥେ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଚୀୱରଂ ପାହେସି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଥେରସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଆୟସ୍ମତୋ ରେୱତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ତଂ ଚୀୱରଂ ଅଗ୍ଗହେସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରେୱତୋ ଆୟସ୍ମତା ସାରିପୁତ୍ତେନ ସମାଗନ୍ତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଥେରସ୍ସ ଚୀୱରଂ ପାହେସିଂ। ସମ୍ପତ୍ତଂ ତଂ ଚୀୱର’’ନ୍ତି? ‘‘ନାହଂ ତଂ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରଂ ପସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରେୱତୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ , ଆୟସ୍ମତୋ ହତ୍ଥେ ଥେରସ୍ସ ଚୀୱରଂ ପାହେସିଂ। କହଂ ତଂ ଚୀୱର’’ନ୍ତି? ‘‘ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଆୟସ୍ମତୋ ୱିସ୍ସାସା ତଂ ଚୀୱରଂ ଅଗ୍ଗହେସି’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ।
୩୭୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି – ୟୋ ପହିଣତି ସୋ କାଲଙ୍କତୋତି। ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ସ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି – ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ସୋ କାଲଙ୍କତୋତି। ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ଦ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦେହୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି – ଉଭୋ କାଲଙ୍କତାତି। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ସ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ଦ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି – ‘‘ୟୋ ପହିଣତି ସୋ କାଲଙ୍କତୋ’’ତି। ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ଦ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ସୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି – ‘‘ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ସୋ କାଲଙ୍କତୋ’’ତି। ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ସ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ୱିସ୍ସାସା ଗଣ୍ହାତି। ଦୁଗ୍ଗହିତଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ପହିଣତି – ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ସୋ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ସୁଣାତି ‘‘ଉଭୋ କାଲଙ୍କତା’’ତି। ୟୋ ପହିଣତି ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ଦ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ। ୟସ୍ସ ପହିୟ୍ୟତି ତସ୍ସ ମତକଚୀୱରଂ ଅଧିଟ୍ଠାତି। ସ୍ୱାଧିଟ୍ଠିତଂ।
ଦୁଗ୍ଗହିତସୁଗ୍ଗହିତାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୨. ଅଟ୍ଠଚୀୱରମାତିକା
୩୭୯ . ଅଟ୍ଠିମା , ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତିକା ଚୀୱରସ୍ସ ଉପ୍ପାଦାୟ – ସୀମାୟ ଦେତି , କତିକାୟ ଦେତି, ଭିକ୍ଖାପଞ୍ଞତ୍ତିୟା ଦେତି, ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ଉଭତୋସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ଆଦିସ୍ସ ଦେତି, ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଦେତି।
ସୀମାୟ ଦେତି – ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନ୍ତୋସୀମଗତା ତେହି ଭାଜେତବ୍ବଂ। କତିକାୟ ଦେତି – ସମ୍ବହୁଲା ଆୱାସା ସମାନଲାଭା ହୋନ୍ତି ଏକସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ଦିନ୍ନେ ସବ୍ବତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖାପଞ୍ଞତ୍ତିୟା ଦେତି, ୟତ୍ଥ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଧୁୱକାରା କରିୟ୍ୟନ୍ତି, ତତ୍ଥ ଦେତି। ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତେନ ସଙ୍ଘେନ ଭାଜେତବ୍ବଂ। ଉଭତୋସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ବହୁକାପି ଭିକ୍ଖୂ ହୋନ୍ତି, ଏକା ଭିକ୍ଖୁନୀ ହୋତି, ଉପଡ୍ଢଂ ଦାତବ୍ବଂ, ବହୁକାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ହୋନ୍ତି, ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ହୋତି, ଉପଡ୍ଢଂ ଦାତବ୍ବଂ। ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠସଙ୍ଘସ୍ସ ଦେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ମିଂ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା, ତେହି ଭାଜେତବ୍ବଂ। ଆଦିସ୍ସ ଦେତି, ୟାଗୁୟା ୱା ଭତ୍ତେ ୱା ଖାଦନୀୟେ ୱା ଚୀୱରେ ୱା ସେନାସନେ ୱା ଭେସଜ୍ଜେ ୱା । ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଦେତି, ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’ତି।
ଅଟ୍ଠଚୀୱରମାତିକା ନିଟ୍ଠିତା।
ଚୀୱରକ୍ଖନ୍ଧକୋ ଅଟ୍ଠମୋ।
୨୩୩. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ରାଜଗହକୋ ନେଗମୋ, ଦିସ୍ୱା ୱେସାଲିୟଂ ଗଣିଂ।
ପୁନ ରାଜଗହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ରଞ୍ଞୋ ତଂ ପଟିୱେଦୟି॥
ପୁତ୍ତୋ ସାଲୱତିକାୟ, ଅଭୟସ୍ସ ହି ଅତ୍ରଜୋ।
ଜୀୱତୀତି କୁମାରେନ, ସଙ୍ଖାତୋ ଜୀୱକୋ ଇତି॥
ସୋ ହି ତକ୍କସୀଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ମହାଭିସୋ।
ସତ୍ତୱସ୍ସିକଆବାଧଂ, ନତ୍ଥୁକମ୍ମେନ ନାସୟି॥
ରଞ୍ଞୋ ଭଗନ୍ଦଲାବାଧଂ, ଆଲେପେନ ଅପାକଡ୍ଢି।
ମମଞ୍ଚ ଇତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ, ବୁଦ୍ଧସଙ୍ଘଂ ଚୁପଟ୍ଠହି॥
ରାଜଗହକୋ ଚ ସେଟ୍ଠି, ଅନ୍ତଗଣ୍ଠି ତିକିଚ୍ଛିତଂ।
ପଜ୍ଜୋତସ୍ସ ମହାରୋଗଂ, ଘତପାନେନ ନାସୟି॥
ଅଧିକାରଞ୍ଚ ସିୱେୟ୍ୟଂ, ଅଭିସନ୍ନଂ ସିନେହତି।
ତୀହି ଉପ୍ପଲହତ୍ଥେହି, ସମତ୍ତିଂସୱିରେଚନଂ॥
ପକତତ୍ତଂ ୱରଂ ୟାଚି, ସିୱେୟ୍ୟଞ୍ଚ ପଟିଗ୍ଗହି।
ଚୀୱରଞ୍ଚ ଗିହିଦାନଂ, ଅନୁଞ୍ଞାସି ତଥାଗତୋ॥
ରାଜଗହେ ଜନପଦେ ବହୁଂ, ଉପ୍ପଜ୍ଜି ଚୀୱରଂ।
ପାୱାରୋ କୋସିୟଞ୍ଚେୱ, କୋଜୱୋ ଅଡ୍ଢକାସିକଂ॥
ଉଚ୍ଚାୱଚା ଚ ସନ୍ତୁଟ୍ଠି, ନାଗମେସାଗମେସୁଂ ଚ।
ପଠମଂ ପଚ୍ଛା ସଦିସା, କତିକା ଚ ପଟିହରୁଂ॥
ଭଣ୍ଡାଗାରଂ ଅଗୁତ୍ତଞ୍ଚ, ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି ତଥେୱ ଚ।
ଉସ୍ସନ୍ନଂ କୋଲାହଲଞ୍ଚ, କଥଂ ଭାଜେ କଥଂ ଦଦେ॥
ସକାତିରେକଭାଗେନ, ପଟିୱୀସୋ କଥଂ ଦଦେ।
ଛକଣେନ ସୀତୁଦକା [ସୀତୁନ୍ଦୀ ଚ (ସୀ॰), ସୀତୁଣ୍ହି ଚ (କତ୍ଥଚି)] , ଉତ୍ତରିତୁ ନ ଜାନରେ॥
ଆରୋପେନ୍ତା ଭାଜନଞ୍ଚ, ପାତିୟା ଚ ଛମାୟ ଚ।
ଉପଚିକାମଜ୍ଝେ ଜୀରନ୍ତି, ଏକତୋ ପତ୍ଥିନ୍ନେନ ଚ॥
ଫରୁସାଚ୍ଛିନ୍ନଚ୍ଛିବନ୍ଧା , ଅଦ୍ଦସାସି ଉବ୍ଭଣ୍ଡିତେ।
ୱୀମଂସିତ୍ୱା ସକ୍ୟମୁନି, ଅନୁଞ୍ଞାସି ତିଚୀୱରଂ॥
ଅଞ୍ଞେନ ଅତିରେକେନ, ଉପ୍ପଜ୍ଜି ଛିଦ୍ଦମେୱ ଚ।
ଚାତୁଦ୍ଦୀପୋ ୱରଂ ୟାଚି, ଦାତୁଂ ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ॥
ଆଗନ୍ତୁଗମିଗିଲାନଂ, ଉପଟ୍ଠାକଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜଂ।
ଧୁୱଂ ଉଦକସାଟିଞ୍ଚ, ପଣୀତଂ ଅତିଖୁଦ୍ଦକଂ॥
ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛୁମୁଖଂ ଖୋମଂ, ପରିପୁଣ୍ଣଂ ଅଧିଟ୍ଠାନଂ।
ପଚ୍ଛିମଂ କତୋ ଗରୁକୋ, ୱିକଣ୍ଣୋ ସୁତ୍ତମୋକିରି॥
ଲୁଜ୍ଜନ୍ତି ନପ୍ପହୋନ୍ତି, ଚ ଅନ୍ୱାଧିକଂ ବହୂନି ଚ।
ଅନ୍ଧୱନେ ଅସ୍ସତିୟା, ଏକୋ ୱସ୍ସଂ ଉତୁମ୍ହି ଚ॥
ଦ୍ୱେ ଭାତୁକା ରାଜଗହେ, ଉପନନ୍ଦୋ ପୁନ ଦ୍ୱିସୁ।
କୁଚ୍ଛିୱିକାରୋ ଗିଲାନୋ, ଉଭୋ ଚେୱ ଗିଲାନକା [ଗିଲାୟନା (କ॰)] ॥
ନଗ୍ଗା କୁସା ୱାକଚୀରଂ, ଫଲକୋ କେସକମ୍ବଲଂ।
ୱାଳଉଲୂକପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଜିନଂ ଅକ୍କନାଳକଂ॥
ପୋତ୍ଥକଂ ନୀଲପୀତଞ୍ଚ, ଲୋହିତଂ ମଞ୍ଜିଟ୍ଠେନ ଚ।
କଣ୍ହା ମହାରଙ୍ଗନାମ, ଅଚ୍ଛିନ୍ନଦସିକା ତଥା॥
ଦୀଘପୁପ୍ଫଫଣଦସା , କଞ୍ଚୁତିରୀଟୱେଠନଂ।
ଅନୁପ୍ପନ୍ନେ ପକ୍କମତି, ସଙ୍ଘୋ ଭିଜ୍ଜତି ତାୱଦେ॥
ପକ୍ଖେ ଦଦନ୍ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ଆୟସ୍ମା ରେୱତୋ ପହି।
ୱିସ୍ସାସଗାହାଧିଟ୍ଠାତି, ଅଟ୍ଠ ଚୀୱରମାତିକାତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂ ଛନ୍ନୱୁତି।
ଚୀୱରକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୯. ଚମ୍ପେୟ୍ୟକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୨୩୪. କସ୍ସପଗୋତ୍ତଭିକ୍ଖୁୱତ୍ଥୁ
୩୮୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଚମ୍ପାୟଂ ୱିହରତି ଗଗ୍ଗରାୟ ପୋକ୍ଖରଣିୟା ତୀରେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କାସୀସୁ ଜନପଦେ ୱାସଭଗାମୋ ନାମ ହୋତି। ତତ୍ଥ କସ୍ସପଗୋତ୍ତୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଆୱାସିକୋ ହୋତି ତନ୍ତିବଦ୍ଧୋ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଆପନ୍ନୋ – କିନ୍ତି ଅନାଗତା ଚ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁଂ, ଆଗତା ଚ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଫାସୁ ୱିହରେୟ୍ୟୁଂ, ଅୟଞ୍ଚ ଆୱାସୋ ୱୁଦ୍ଧିଂ ୱିରୁଳ୍ହିଂ ୱେପୁଲ୍ଲଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟାତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କାସୀସୁ ଚାରିକଂ ଚରମାନା ୟେନ ୱାସଭଗାମୋ ତଦୱସରୁଂ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ କସ୍ସପଗୋତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି, ପାନୀୟେନ ଆପୁଚ୍ଛି, ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଅକାସି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି ଅକାସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଦ୍ଦକୋ ଖୋ ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି କରୋତି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଇଧେୱ ୱାସଭଗାମେ ନିୱାସଂ କପ୍ପେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ୱାସଭଗାମେ ନିୱାସଂ କପ୍ପେସୁଂ।
ଅଥ ଖୋ କସ୍ସପଗୋତ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟୋ ଖୋ ଇମେସଂ ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକକିଲମଥୋ ସୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧୋ। ୟେପିମେ ଗୋଚରେ ଅପ୍ପକତଞ୍ଞୁନୋ ତେଦାନିମେ ଗୋଚରେ ପକତଞ୍ଞୁନୋ। ଦୁକ୍କରଂ ଖୋ ପନ ପରକୁଲେସୁ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତୁଂ, ୱିଞ୍ଞତ୍ତି ଚ ମନୁସ୍ସାନଂ ଅମନାପା। ୟଂନୂନାହଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟଂ ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମି’’ନ୍ତି। ସୋ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଅକାସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ପୁବ୍ବେ ଖ୍ୱାୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଅକାସି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି ଅକାସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ସୋଦାନାୟଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଦୁଟ୍ଠୋଦାନାୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକଂ [ଇମଂ ଆୱାସିକଂ (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁଂ ଉକ୍ଖିପାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା କସ୍ସପଗୋତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପୁବ୍ବେ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋସି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି କରୋସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ସୋଦାନି ତ୍ୱଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ। ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ କସ୍ସପଗୋତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିଂସୁ।
ଅଥ ଖୋ କସ୍ସପଗୋତ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ଏତଂ ନ ଜାନାମି ‘ଆପତ୍ତି ୱା ଏସା ଅନାପତ୍ତି ୱା, ଆପନ୍ନୋ ଚମ୍ହି [ୱମ୍ହି (?)] ଅନାପନ୍ନୋ ୱା, ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚମ୍ହି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ ୱା, ଧମ୍ମିକେନ ୱା ଅଧମ୍ମିକେନ ୱା, କୁପ୍ପେନ ୱା ଅକୁପ୍ପେନ ୱା, ଠାନାରହେନ ୱା ଅଟ୍ଠାନାରହେନ ୱା’। ୟଂନୂନାହଂ ଚମ୍ପଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତମତ୍ଥଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ କସ୍ସପଗୋତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ଚମ୍ପା ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ଚମ୍ପା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କସ୍ସପଗୋତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୁ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତୋ, କୁତୋ ଚ ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଆଗଚ୍ଛସୀ’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ, ଭଗୱା; ୟାପନୀୟଂ, ଭଗୱା; ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଚାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତୋ। ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, କାସୀସୁ ଜନପଦେ ୱାସଭଗାମୋ ନାମ। ତତ୍ଥାହଂ, ଭଗୱା, ଆୱାସିକୋ ତନ୍ତିବଦ୍ଧୋ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଆପନ୍ନୋ – ‘କିନ୍ତି ଅନାଗତା ଚ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁଂ, ଆଗତା ଚ ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଫାସୁ ୱିହରେୟ୍ୟୁଂ, ଅୟଞ୍ଚ ଆୱାସୋ ୱୁଦ୍ଧିଂ ୱିରୁଳ୍ହିଂ ୱେପୁଲ୍ଲଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟା’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କାସୀସୁ ଚାରିକଂ ଚରମାନା ୟେନ ୱାସଭଗାମୋ ତଦୱସରୁଂ। ଅଦ୍ଦସଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସିଂ, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପିଂ, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସିଂ, ପାନୀୟେନ ଅପୁଚ୍ଛିଂ, ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଅକାସିଂ, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି ଅକାସିଂ ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ । ଅଥ ଖୋ ତେସଂ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘ଭଦ୍ଦକୋ ଖୋ ଅୟଂ ଆୱୁସୋ ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି କରୋତି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଇଧେୱ ୱାସଭଗାମେ ନିୱାସଂ କପ୍ପେମା’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ୱାସଭଗାମେ ନିୱାସଂ କପ୍ପେସୁଂ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏତଦହୋସି – ‘ୟୋ ଖୋ ଇମେସଂ ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଗନ୍ତୁକକିଲମଥୋ ସୋ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧୋ। ୟେପିମେ ଗୋଚରେ ଅପ୍ପକତଞ୍ଞୁନୋ ତେଦାନିମେ ଗୋଚରେ ପକତଞ୍ଞୁନୋ। ଦୁକ୍କରଂ ଖୋ ପନ ପରକୁଲେସୁ ୟାୱଜୀୱଂ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କାତୁଂ, ୱିଞ୍ଞତ୍ତି ଚ ମନୁସ୍ସାନଂ ଅମନାପା। ୟଂନୂନାହଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟଂ ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମି’ନ୍ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ଅକାସିଂ ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘ପୁବ୍ବେ ଖ୍ୱାୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି କରୋତି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ସୋଦାନାୟଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଦୁଟ୍ଠୋଦାନାୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକୋ ଭିକ୍ଖୁ। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୱାସିକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉକ୍ଖିପାମା’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ମଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘ପୁବ୍ବେ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ନହାନେ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋସି, ଉସ୍ସୁକ୍କମ୍ପି କରୋସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ସୋଦାନି ତ୍ୱଂ ନ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋସି ୟାଗୁୟା ଖାଦନୀୟେ ଭତ୍ତସ୍ମିଂ। ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ। ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’ନ୍ତି ? ‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ମଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିଂସୁ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏତଦହୋସି – ‘ଅହଂ ଖୋ ଏତଂ ନ ଜାନାମି ‘ଆପତ୍ତି ୱା ଏସା ଅନାପତ୍ତି ୱା, ଆପନ୍ନୋ ଚମ୍ହି ଅନାପନ୍ନୋ ୱା, ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚମ୍ହି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ ୱା, ଧମ୍ମିକେନ ୱା ଅଧମ୍ମିକେନ ୱା, କୁପ୍ପେନ ୱା ଅକୁପ୍ପେନ ୱା, ଠାନାରହେନ ୱା ଅଟ୍ଠାନାରହେନ ୱା’। ୟଂନୂନାହଂ ଚମ୍ପଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତମତ୍ଥଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ତତୋ ଅହଂ, ଭଗୱା, ଆଗଚ୍ଛାମୀ’’ତି। ‘‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଭିକ୍ଖୁ, ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋସି, ନସି ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋସି, ନସି ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନାସି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନ। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ତତ୍ଥେୱ ୱାସଭଗାମେ ନିୱାସଂ କପ୍ପେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ କସ୍ସପଗୋତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ୟେନ ୱାସଭଗାମୋ ତେନ ପକ୍କାମି।
୩୮୧ . ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଆଗନ୍ତୁକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅହୁଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ, ଅହୁ ୱିପ୍ପଟିସାରୋ – ‘‘ଅଲାଭା ୱତ ନୋ, ନ ୱତ ନୋ ଲାଭା, ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ ୱତ ନୋ, ନ ୱତ ନୋ ସୁଲଦ୍ଧଂ, ୟେ ମୟଂ ସୁଦ୍ଧଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଉକ୍ଖିପିମ୍ହା। ହନ୍ଦ, ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଚମ୍ପଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ଦେସେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଆଗନ୍ତୁକା ଭିକ୍ଖୂ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ଚମ୍ପା ତେନ ପକ୍କମିଂସୁ। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ଚମ୍ପା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚିତ୍ଥ ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତା, କୁତୋ ଚ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଗଚ୍ଛଥା’’ତି ? ‘‘ଖମନୀୟଂ, ଭଗୱା; ୟାପନୀୟଂ, ଭଗୱା; ଅପ୍ପକିଲମଥେନ ଚ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଦ୍ଧାନଂ ଆଗତା। ଅତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ, କାସୀସୁ ଜନପଦେ ୱାସଭଗାମୋ ନାମ। ତତୋ ମୟଂ, ଭଗୱା, ଆଗଚ୍ଛାମା’’ତି। ‘‘ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆୱାସିକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉକ୍ଖିପିତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ‘‘କିସ୍ମିଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ କାରଣେ’’ତି? ‘‘ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ, ଭଗୱା, ଅକାରଣେ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ସୁଦ୍ଧଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସଥ। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰…’’ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁଦ୍ଧୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାପତ୍ତିକୋ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଉକ୍ଖିପେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଚ୍ଚୟୋ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଅଚ୍ଚଗମା ୟଥାବାଲେ ୟଥାମୂଳ୍ହେ ୟଥାଅକୁସଲେ, ୟେ ମୟଂ ସୁଦ୍ଧଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଉକ୍ଖିପିମ୍ହା। ତେସଂ ନୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ଆୟତିଂ ସଂୱରାୟା’’ତି। ‘‘ତଗ୍ଘ, ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଚ୍ଚୟୋ ଅଚ୍ଚଗମା ୟଥାବାଲେ ୟଥାମୂଳ୍ହେ ୟଥାଅକୁସଲେ, ୟେ ତୁମ୍ହେ ସୁଦ୍ଧଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପତ୍ତିକଂ ଅୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅକାରଣେ ଉକ୍ଖିପିତ୍ଥ। ୟତୋ ଚ ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ଦିସ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକରୋଥ, ତଂ ୱୋ ମୟଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମ। ୱୁଦ୍ଧିହେସା , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରିୟସ୍ସ ୱିନୟେ ୟୋ ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ଦିସ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକରୋତି, ଆୟତିଂ [ଆୟତିଂ ଚ (ସୀ॰)] ସଂୱରଂ ଆପଜ୍ଜତୀ’’ତି।
କସ୍ସପଗୋତ୍ତଭିକ୍ଖୁୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୩୫. ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗାଦିକମ୍ମକଥା
୩୮୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚମ୍ପାୟଂ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଏକୋପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପତି, ଏକୋପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପତି, ଏକୋପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପତି, ଏକୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତି; ଦ୍ୱେପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ; ସମ୍ବହୁଲାପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି; ସମ୍ବହୁଲାପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି; ସଙ୍ଘୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଚମ୍ପାୟଂ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରିସ୍ସନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଏକୋପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତି, ଏକୋପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତି, ଏକୋପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତି, ଏକୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତି, ଦ୍ୱେପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ଦ୍ୱେପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ସମ୍ବହୁଲାପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ସଙ୍ଘୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚମ୍ପାୟଂ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେସଂ ମୋଘପୁରିସାନଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରିସ୍ସନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
୩୮୩ . ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଅଧମ୍ମେନ [ଅଧମ୍ମେନ ଚେ ଭିକ୍ଖୱେ (ସ୍ୟା॰)] ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଏକୋପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଏକୋପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଏକୋପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଏକୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଦ୍ୱେପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଦ୍ୱେପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଦ୍ୱେପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ଦ୍ୱେପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ସମ୍ବହୁଲାପି ଏକଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ସମ୍ବହୁଲାପି ଦ୍ୱେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ସମ୍ବହୁଲାପି ସମ୍ବହୁଲେ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ, ସମ୍ବହୁଲାପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପନ୍ତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ସଙ୍ଘୋପି ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତି ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
୩୮୪ . ‘‘ଚତ୍ତାରିମାନି , ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମାନି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମତ୍ତା ୱଗ୍ଗତ୍ତା କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ; ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମତ୍ତା କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ; ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ୱଗ୍ଗତ୍ତା କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ; ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ନ ଚ ମୟା ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଇଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଧମ୍ମତ୍ତା ସମଗ୍ଗତ୍ତା ଅକୁପ୍ପଂ ଠାନାରହଂ; ଏୱରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ, ଏୱରୂପଞ୍ଚ ମୟା କମ୍ମଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱରୂପଂ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗନ୍ତି – ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗାଦିକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୬. ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନକମ୍ମାଦିକଥା
୩୮୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି ଅନୁସ୍ସାୱନସମ୍ପନ୍ନଂ, ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି ଞତ୍ତିସମ୍ପନ୍ନଂ, ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନମ୍ପି ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ଧମ୍ମା କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ୱିନୟା କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ସତ୍ଥୁସାସନା କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି; ପଟିକୁଟ୍ଠକତମ୍ପି କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରିସ୍ସନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି; ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି; ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି ଅନୁସ୍ସାୱନସମ୍ପନ୍ନଂ, ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି ଞତ୍ତିସମ୍ପନ୍ନଂ, ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନମ୍ପି ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନମ୍ପି କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି; ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ଧମ୍ମା କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ୱିନୟା କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ସତ୍ଥୁସାସନା କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି; ପଟିକୁଟ୍ଠକତମ୍ପି କମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱରୂପାନି କମ୍ମାନି କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି…ପେ॰… ପଟିକୁଟ୍ଠକତମ୍ପି କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –
୩୮୬ . ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ ; ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଅନୁସ୍ସାୱନସମ୍ପନ୍ନଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଞତ୍ତିସମ୍ପନ୍ନଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ଧମ୍ମା କମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ୱିନୟା କମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ଅଞ୍ଞତ୍ରାପି ସତ୍ଥୁସାସନା କମ୍ମଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ; ପଟିକୁଟ୍ଠକତଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମିକଂ କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହଂ ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
୩୮୭ . ଛୟିମାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମାନି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ, ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଏକାୟ ଞତ୍ତିୟା କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଦ୍ୱୀହି ଞତ୍ତୀହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଏକାୟ କମ୍ମୱାଚାୟ କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଏକାୟ ଞତ୍ତିୟା କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ । ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଦ୍ୱୀହି ଞତ୍ତୀହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ତୀହି ଞତ୍ତୀହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଚତୂହି ଞତ୍ତୀହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଏକାୟ କମ୍ମୱାଚାୟ କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ତୀହି କମ୍ମୱାଚାହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ଚତୂହି କମ୍ମୱାଚାହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ନ ଚ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଅନାଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଅନାଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା, ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା, ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଅନାଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ , କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଅନାଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଅନାହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି , ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା, ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ କମ୍ମୱାଚଂ ଅନୁସ୍ସାୱେତି, ପଚ୍ଛା ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
କତମଞ୍ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ? ଞତ୍ତିଦୁତିୟେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ପଚ୍ଛା ଏକାୟ କମ୍ମୱାଚାୟ କମ୍ମଂ କରୋତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମେ ପଠମଂ ଞତ୍ତିଂ ଠପେତି, ପଚ୍ଛା ତୀହି କମ୍ମୱାଚାହି କମ୍ମଂ କରୋତି, ୟାୱତିକା ଭିକ୍ଖୂ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତା, ତେ ଆଗତା ହୋନ୍ତି, ଛନ୍ଦାରହାନଂ ଛନ୍ଦୋ ଆହଟୋ ହୋତି, ସମ୍ମୁଖୀଭୂତା ନ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ। ଇଦଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ।
ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନକମ୍ମାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୭. ଚତୁୱଗ୍ଗକରଣାଦିକଥା
୩୮୮ . ପଞ୍ଚ ସଙ୍ଘା – ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଦସୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଅତିରେକୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଠପେତ୍ୱା ତୀଣି କମ୍ମାନି – ଉପସମ୍ପଦଂ ପୱାରଣଂ ଅବ୍ଭାନଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗୋ ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତୋ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଠପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ କମ୍ମାନି – ମଜ୍ଝିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ଉପସମ୍ପଦଂ ଅବ୍ଭାନଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗୋ ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତୋ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ଦସୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଠପେତ୍ୱା ଏକଂ କମ୍ମଂ – ଅବ୍ଭାନଂ, ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗୋ ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତୋ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗୋ ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତୋ। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟ୍ୱାୟଂ ଅତିରେକୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗୋ ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମପ୍ପତ୍ତୋ।
୩୮୯ . ଚତୁୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଚତୁୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ସିକ୍ଖମାନଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ…ପେ॰…। ସାମଣେରଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ସାମଣେରିଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ପଣ୍ଡକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ତିରଚ୍ଛାନଗତଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ମାତୁଘାତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ପିତୁଘାତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଅରହନ୍ତଘାତକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ସଙ୍ଘଭେଦକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ନାନାସଂୱାସକଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ନାନାସୀମାୟ ଠିତଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଇଦ୍ଧିୟା ୱେହାସେ ଠିତଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରୋତି, ତଂଚତୁତ୍ଥୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ … ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
ଚତୁୱରଣଂ।
୩୯୦ . ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଭିକ୍ଖୁନିପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ସିକ୍ଖମାନପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ…ପେ॰…। ସାମଣେରପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ସାମଣେରିପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ … ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପଣ୍ଡକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ତିରଚ୍ଛାନଗତପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ମାତୁଘାତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପିତୁଘାତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅରହନ୍ତଘାତକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ସଙ୍ଘଭେଦକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ନାନାସଂୱାସକପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ନାନାସୀମାୟ ଠିତପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଇଦ୍ଧିୟା ୱେହାସେ ଠିତପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରୋତି, ତଂପଞ୍ଚମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗକରଣଂ।
୩୯୧ . ଦସୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଦସମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ, ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଦସୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ସିକ୍ଖମାନଦସମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ, ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ…ପେ॰… । ଦସୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରୋତି, ତଂଦସମୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
ଦସୱଗ୍ଗକରଣଂ।
୩୯୨ . ୱୀସତିୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ଭିକ୍ଖୁନିୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ୱୀସତିୱଗ୍ଗକରଣଞ୍ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମଂ ସିକ୍ଖମାନୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ …ପେ॰… ସାମଣେରୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ସାମଣେରିୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚକ୍ଖାତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପଣ୍ଡକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ତିରଚ୍ଛାନଗତୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ମାତୁଘାତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ପିତୁଘାତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଅରହନ୍ତଘାତକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ସଙ୍ଘଭେଦକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ନାନାସଂୱାସକୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ନାନାସୀମାୟ ଠିତୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ଇଦ୍ଧିୟା ୱେହାସେ ଠିତୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ… ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରୋତି, ତଂୱୀସୋ କମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
ୱୀସତିୱଗ୍ଗକରଣଂ।
ଚତୁୱଗ୍ଗକରଣାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୮. ପାରିୱାସିକାଦିକଥା
୩୯୩ . ପାରିୱାସିକଚତୁତ୍ଥୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟ, ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ତଂୱୀସୋ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହଚତୁତ୍ଥୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟ, ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ତଂୱୀସୋ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ମାନତ୍ତାରହଚତୁତ୍ଥୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟ, ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ତଂୱୀସୋ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ମାନତ୍ତଚାରିକଚତୁତ୍ଥୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟ, ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ତଂୱୀସୋ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ। ଅବ୍ଭାନାରହଚତୁତ୍ଥୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସେୟ୍ୟ, ମାନତ୍ତଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ତଂୱୀସୋ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ – ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣୀୟଂ।
୩୯୪ . ଏକଚ୍ଚସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ରୁହତି, ଏକଚ୍ଚସ୍ସ ନ ରୁହତି। କସ୍ସ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ନ ରୁହତି? ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ନ ରୁହତି। ସିକ୍ଖମାନାୟ, ଭିକ୍ଖୱେ…ପେ॰… ସାମଣେରସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ସାମଣେରିୟା, ଭିକ୍ଖୱେ… ସିକ୍ଖାପଚ୍ଚକ୍ଖାତକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୱେ… ଅନ୍ତିମୱତ୍ଥୁଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ … ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଖିତ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ୱେଦନାଟ୍ଟସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପଣ୍ଡକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ … ତିରଚ୍ଛାନଗତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୱେ… ମାତୁଘାତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପିତୁଘାତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅରହନ୍ତଘାତକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ସଙ୍ଘଭେଦକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ନାନାସଂୱାସକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ନାନାସୀମାୟ ଠିତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଇଦ୍ଧିୟା ୱେହାସେ ଠିତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କମ୍ମଂ କରୋତି, ତସ୍ସ ଚ [ତସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ନ ରୁହତି। ଇମେସଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ନ ରୁହତି।
କସ୍ସ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ରୁହତି? ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପକତତ୍ତସ୍ସ
ସମାନସଂୱାସକସ୍ସ ସମାନସୀମାୟ ଠିତସ୍ସ ଅନ୍ତମସୋ ଆନନ୍ତରିକସ୍ସାପି [ଅନନ୍ତରିକସ୍ସାପି (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତସ୍ସ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ରୁହତି। ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ପଟିକ୍କୋସନା ରୁହତି।
ପାରିୱାସିକାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୩୯. ଦ୍ୱେନିସ୍ସାରଣାଦିକଥା
୩୯୫ . ଦ୍ୱେମା, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସାରଣା। ଅତ୍ଥି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ନିସ୍ସାରଣଂ। ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି, ଏକଚ୍ଚୋ ସୁନିସ୍ସାରିତୋ, ଏକଚ୍ଚୋ ଦୁନ୍ନିସ୍ସାରିତୋ। କତମୋ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ନିସ୍ସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ଦୁନ୍ନିସ୍ସାରିତୋ? ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସୁଦ୍ଧୋ ହୋତି ଅନାପତ୍ତିକୋ। ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ଦୁନ୍ନିସ୍ସାରିତୋ। ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ନିସ୍ସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ଦୁନ୍ନିସ୍ସାରିତୋ।
କତମୋ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ନିସ୍ସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ସୁନିସ୍ସାରିତୋ? ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ହୋତି ଅବ୍ୟତ୍ତୋ ଆପତ୍ତିବହୁଲୋ ଅନପଦାନୋ, ଗିହିସଂସଟ୍ଠୋ ୱିହରତି ଅନନୁଲୋମିକେହି ଗିହିସଂସଗ୍ଗେହି, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ସୁନିସ୍ସାରିତୋ। ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ନିସ୍ସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ନିସ୍ସାରେତି – ସୁନିସ୍ସାରିତୋ।
୩୯୬ . ଦ୍ୱେମା , ଭିକ୍ଖୱେ, ଓସାରଣା। ଅତ୍ଥି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି, ଏକଚ୍ଚୋ ସୋସାରିତୋ, ଏକଚ୍ଚୋ ଦୋସାରିତୋ। କତମୋ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତୋ? ପଣ୍ଡକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତୋ। ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତୋ। ତିତ୍ଥିୟପକ୍କନ୍ତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ…ପେ॰… ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ମାତୁଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପିତୁଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅରହନ୍ତଘାତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଭିକ୍ଖୁନିଦୂସକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ସଙ୍ଘଭେଦକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପତ୍ତୋ, ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତୋ। ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତୋ। ଇମେ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲା ଅପ୍ପତ୍ତା ଓସାରଣଂ, ତେ ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ଦୋସାରିତା।
କତମୋ ଚ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ସୋସାରିତୋ? ହତ୍ଥଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି, ସୋସାରିତୋ। ପାଦଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ…ପେ॰… ହତ୍ଥପାଦଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କଣ୍ଣଚ୍ଛିନ୍ନୋ , ଭିକ୍ଖୱେ… ନାସଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କଣ୍ଣନାସଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅଙ୍ଗୁଲିଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅଳଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କଣ୍ଡରଚ୍ଛିନ୍ନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଫଣହତ୍ଥକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଖୁଜ୍ଜୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ୱାମନୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଗଲଗଣ୍ଡୀ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଲକ୍ଖଣାହତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କସାହତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଲିଖିତକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ସୀପଦିକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପାପରୋଗୀ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପରିସଦୂସକୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କାଣୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… କୁଣୀ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଖଞ୍ଜୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ପକ୍ଖହତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଛିନ୍ନିରିୟାପଥୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଜରାଦୁବ୍ବଲୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅନ୍ଧୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ମୂଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ବଧିରୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅନ୍ଧମୂଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅନ୍ଧବଧିରୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ମୂଗବଧିରୋ, ଭିକ୍ଖୱେ… ଅନ୍ଧମୂଗବଧିରୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ସୋସାରିତୋ। ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅପ୍ପତ୍ତୋ ଓସାରଣଂ, ତଞ୍ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ସୋସାରିତୋ। ଇମେ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲା ଅପ୍ପତ୍ତା ଓସାରଣଂ, ତେ ଚେ ସଙ୍ଘୋ ଓସାରେତି – ସୋସାରିତା।
ଦ୍ୱେନିସ୍ସାରଣାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ୱାସଭଗାମଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ପଠମୋ।
୨୪୦. ଅଧମ୍ମକମ୍ମାଦିକଥା
୩୯୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମୟଂ ପଟିକରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ପାପିକା ତେ, ଆୱୁସୋ, ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି? ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପଟିକରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ନ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତିଂ? ପାପିକା ତେ ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟଂ; ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ନ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତିଂ; ପାପିକା ତେ ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପଟିକରେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ନ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ନ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତିଂ? ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତିଂ; ପାପିକା ତେ ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପଟିକରେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
୩୯୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି। ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ , ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ପସ୍ସାମୀ’’ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ପଟିକରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ପାପିକା ତେ, ଆୱୁସୋ, ଦିଟ୍ଠି; ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଆମାୱୁସୋ , ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା…ପେ॰… ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା…ପେ॰… ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା…ପେ॰… ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତିଂ? ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତିଂ; ପାପିକା ତେ ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ପସ୍ସାମି, ଆମ ପଟିକରିସ୍ସାମି, ଆମ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି । ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
୩୯୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପତି – ଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପଟିକରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖିପତି – ଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ପାପିକା ତେ, ଆୱୁସୋ, ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖିପତି – ଧମ୍ମକମ୍ମଂ।
ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା…ପେ॰…
ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା…ପେ॰… ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା …ପେ॰… ହୋତି ଆପତ୍ତି ଦଟ୍ଠବ୍ବା, ହୋତି ଆପତ୍ତି ପଟିକାତବ୍ବା, ହୋତି ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତା। ତମେନଂ ଚୋଦେତି ସଙ୍ଘୋ ୱା ସମ୍ବହୁଲା ୱା ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ୱା – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତିଂ? ପଟିକରୋହି ତଂ ଆପତ୍ତିଂ। ପାପିକା ତେ ଦିଟ୍ଠି, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେତଂ ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠି’’ନ୍ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି, ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି ୟମହଂ ପଟିକରେୟ୍ୟଂ। ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ପାପିକା ଦିଟ୍ଠି, ୟମହଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା ଉକ୍ଖିପତି – ଧମ୍ମକମ୍ମନ୍ତି।
ଅଧମ୍ମକମ୍ମାଦିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୧. ଉପାଲିପୁଚ୍ଛାକଥା
୪୦୦ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସମ୍ମୁଖାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅସମ୍ମୁଖା କରୋତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ଅୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ପଟିପୁଚ୍ଛାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅପ୍ପଟିପୁଚ୍ଛା କରୋତି…ପେ॰… ପଟିଞ୍ଞାୟକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅପଟିଞ୍ଞାୟ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି … ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ପରିୱାସାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ମାନତ୍ତାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ଅୱିନୟକମ୍ମଂ’’।
‘‘ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସମ୍ମୁଖାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅସମ୍ମୁଖା କରୋତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ, ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ପଟିପୁଚ୍ଛାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅପ୍ପଟିପୁଚ୍ଛା କରୋତି…ପେ॰… ପଟିଞ୍ଞାୟକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ଅପଟିଞ୍ଞାୟ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ପରିୱାସାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ମାନତ୍ତାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
୪୦୧ . ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସମ୍ମୁଖାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ସମ୍ମୁଖା କରୋତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ପଟିପୁଚ୍ଛାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ପଟିପୁଚ୍ଛା କରୋତି…ପେ॰… ପଟିଞ୍ଞାୟକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ପଟିଞ୍ଞାୟ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପରିୱାସାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ମାନତ୍ତାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ୱିନୟକମ୍ମଂ।
‘‘ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସମ୍ମୁଖାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ସମ୍ମୁଖା କରୋତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ପଟିପୁଚ୍ଛାକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ପଟିପୁଚ୍ଛା କରୋତି… ପଟିଞ୍ଞାୟକରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ ପଟିଞ୍ଞାୟ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି … ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପରିୱାସାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ମାନତ୍ତାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
୪୦୨ . ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ଅୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି, ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି…ପେ॰… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି, ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି, ପରିୱାସାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପରିୱାସାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି, ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି, ମାନତ୍ତାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ମାନତ୍ତାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଅବ୍ଭାନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ଅୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି।
‘‘ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି, ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି…ପେ॰… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି , ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି, ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି, ପରିୱାସାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ପରିୱାସାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି, ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି, ମାନତ୍ତାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି – ମାନତ୍ତାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଅବ୍ଭାନାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
୪୦୩ . ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି। ‘‘ୟୋ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି…ପେ॰… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପରିୱାସାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି…ପେ॰… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି…ପେ॰… ମାନତ୍ତାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି…ପେ॰… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ନୁ ଖୋ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ୱିନୟକମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ତଂ, ଉପାଲି, ୱିନୟକମ୍ମଂ’’।
‘‘ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତି । ୟୋ ଖୋ, ଉପାଲି, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି …ପେ॰… ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ପରିୱାସାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି…ପେ॰… ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସନାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି…ପେ॰… ମାନତ୍ତାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି…ପେ॰… ଅବ୍ଭାନାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଉପାଲି, ଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ଅନତିସାରୋ ହୋତୀ’’ତି।
୪୦୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି … ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ସତିୱିନୟାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ସତିୱିନୟାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ସତିୱିନୟାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ସତିୱିନୟାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି।
୪୦୫ . ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହଂ ଅବ୍ଭେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହଂ ଉପସମ୍ପାଦେତି… ଅମୂଳ୍ହୱିନୟାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି।
୪୦୬ . ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି…ପେ॰… ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ… ନିୟସ୍ସକମ୍ମାରହସ୍ସ… ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ… ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ… ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାରହସ୍ସ… ପରିୱାସାରହଂ… ମୂଲାୟପଟିକସ୍ସନାରହସ୍ସ… ମାନତ୍ତାରହଂ… ଅବ୍ଭାନାରହଂ… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ସତିୱିନୟଂ ଦେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତି। ୟୋ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗୋ ସଙ୍ଘୋ ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ଅମୂଳ୍ହୱିନୟଂ ଦେତି…ପେ॰… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ତସ୍ସପାପିୟସିକାକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ପରିୱାସଂ ଦେତି… ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି… ଉପସମ୍ପଦାରହସ୍ସ ମାନତ୍ତଂ ଦେତି… ଉପସମ୍ପଦାରହଂ ଅବ୍ଭେତି, ଏୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଧମ୍ମକମ୍ମଂ ହୋତି ଅୱିନୟକମ୍ମଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ସଙ୍ଘୋ ସାତିସାରୋ ହୋତୀତି।
ଉପାଲିପୁଚ୍ଛାକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ଉପାଲିପୁଚ୍ଛାଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ଦୁତିୟୋ।
୨୪୨. ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକଥା
୪୦୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି । ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା।
୪୦୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା।
୪୦୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା।
୪୧୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା।
୪୧୧ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା।
ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୩. ନିୟସ୍ସକମ୍ମକଥା
୪୧୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ହୋତି ଅବ୍ୟତ୍ତୋ ଆପତ୍ତିବହୁଲୋ ଅନପଦାନୋ, ଗିହିସଂସଟ୍ଠୋ ୱିହରତି ଅନନୁଲୋମିକେହି ଗିହିସଂସଗ୍ଗେହି । ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ଅବ୍ୟତ୍ତୋ ଆପତ୍ତିବହୁଲୋ ଅନପଦାନୋ, ଗିହିସଂସଟ୍ଠୋ ୱିହରତି ଅନନୁଲୋମିକେହି ଗିହିସଂସଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ୟଥା ହେଟ୍ଠା, ତଥା ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ନିୟସ୍ସକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୪. ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକଥା
୪୧୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ କୁଲଦୂସକୋ ହୋତି ପାପସମାଚାରୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ କୁଲଦୂସକୋ ପାପସମାଚାରୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୫. ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକଥା
୪୧୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିହୀ ଅକ୍କୋସତି ପରିଭାସତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିହୀ ଅକ୍କୋସତି ପରିଭାସତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୬. ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା
୪୧୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପସ୍ସିତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପସ୍ସିତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୭. ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା
୪୧୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକାତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକାତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି । ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୮. ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା
୪୧୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ନ ଇଚ୍ଛତି ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ନ ଇଚ୍ଛତି ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୪୯. ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୧୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା।
୪୧୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା।
୪୨୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି । ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା।
୪୨୧ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା।
୪୨୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହାପି ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା।
ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୦. ନିୟସ୍ସକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ନିୟସ୍ସସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ନିୟସ୍ସସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ନିୟସ୍ସକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୧. ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି , ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପବ୍ବାଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପବ୍ବାଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୨. ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପଟିସାରଣୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପଟିସାରଣୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୩. ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୪. ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୫. ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୨୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ସୋ ତମ୍ହା ଆୱାସା ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥପି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧଂ – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା…ପେ॰…।
ଚକ୍କଂ କାତବ୍ବଂ।
ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୬. ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୨୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି କଲହକାରକୋ ୱିୱାଦକାରକୋ ଭସ୍ସକାରକୋ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି । ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୩୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୩୧ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୩୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୩୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ ହୋତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୭. ନିୟସ୍ସକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ହୋତି ଅବ୍ୟତ୍ତୋ ଆପତ୍ତିବହୁଲୋ ଅନପଦାନୋ, ଗିହିସଂସଟ୍ଠୋ ୱିହରତି ଅନନୁଲୋମିକେହି ଗିହିସଂସଗ୍ଗେହି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ବାଲୋ ଅବ୍ୟତ୍ତୋ ଆପତ୍ତିବହୁଲୋ ଅନପଦାନୋ, ଗିହିସଂସଟ୍ଠୋ ୱିହରତି ଅନନୁଲୋମିକେହି ଗିହିସଂସଗ୍ଗେହି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ , ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ନିୟସ୍ସକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୮. ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ କୁଲଦୂସକୋ ହୋତି ପାପସମାଚାରୋ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ କୁଲଦୂସକୋ ପାପସମାଚାରୋ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୫୯. ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିହୀ ଅକ୍କୋସତି ପରିଭାସତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଗିହୀ ଅକ୍କୋସତି ପରିଭାସତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୦. ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପସ୍ସିତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପସ୍ସିତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୧. ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକାତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଇଚ୍ଛତି ଆପତ୍ତିଂ ପଟିକାତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି; ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୨. ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା
୪୩୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ନ ଇଚ୍ଛତି ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିତୁଂ। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ନ ଇଚ୍ଛତି ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜିତୁଂ। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେ ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୩. ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୪୧ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୪୨ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ , ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୪୩ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର , ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
୪୪୪ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ତଜ୍ଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ।
ତଜ୍ଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୪. ନିୟସ୍ସକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୫ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ନିୟସ୍ସସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ନିୟସ୍ସକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି , ନିୟସ୍ସସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ , ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି [ଇମେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ଏୱମୁପରିପି)] ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ନିୟସ୍ସକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୫. ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୬ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପବ୍ବାଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପବ୍ବାଜନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ପବ୍ବାଜନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୬. ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୭ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପଟିସାରଣୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପଟିସାରଣୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ , ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ପଟିସାରଣୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୭. ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୮ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୮. ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୪୯ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ଆପତ୍ତିୟା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୬୯. ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା
୪୫୦ . ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ତତ୍ର ଚେ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେନ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମକତୋ ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି, ଲୋମଂ ପାତେତି, ନେତ୍ଥାରଂ ୱତ୍ତତି, ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିଂ ୟାଚତି। ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେମା’’ତି। ତେ ତସ୍ସ ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭେନ୍ତି – ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା…ପେ॰… ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା… ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା… ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗା। ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘୋ ୱିୱଦତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ତତ୍ର, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଧମ୍ମପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗକମ୍ମ’’ନ୍ତି, ୟେ ଚ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି, ଇମେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ। ଇମେପି ପଞ୍ଚ ୱାରା ସଂଖିତ୍ତା।
ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
ଚମ୍ପେୟ୍ୟକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନୱମୋ।
୨୭୦. ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ
ଚମ୍ପାୟଂ ଭଗୱା ଆସି, ୱତ୍ଥୁ ୱାସଭଗାମକେ।
ଆଗନ୍ତୁକାନମୁସ୍ସୁକ୍କଂ, ଅକାସି ଇଚ୍ଛିତବ୍ବକେ [ଇଚ୍ଛିତବ୍ବକୋ (କ॰)] ॥
ପକତଞ୍ଞୁନୋତି ଞତ୍ୱା, ଉସ୍ସୁକ୍କଂ ନ କରୀ ତଦା।
ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ନ କରୋତୀତି, ସାଗମା ଜିନସନ୍ତିକେ॥
ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ସମଗ୍ଗଂ ଅଧମ୍ମେନ ଚ।
ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଞ୍ଚ, ପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗିକଂ॥
ପତିରୂପକେନ ସମଗ୍ଗଂ, ଏକୋ ଉକ୍ଖିପତେକକଂ।
ଏକୋ ଚ ଦ୍ୱେ ସମ୍ବହୁଲେ, ସଙ୍ଘଂ ଉକ୍ଖିପତେକକୋ॥
ଦୁୱେପି ସମ୍ବହୁଲାପି, ସଙ୍ଘୋ ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ଉକ୍ଖିପି।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁପୱରୋ ସୁତ୍ୱା, ଅଧମ୍ମନ୍ତି ପଟିକ୍ଖିପି॥
ଞତ୍ତିୱିପନ୍ନଂ ୟଂ କମ୍ମଂ, ସମ୍ପନ୍ନଂ ଅନୁସାୱନଂ।
ଅନୁସ୍ସାୱନୱିପନ୍ନଂ, ସମ୍ପନ୍ନଂ ଞତ୍ତିୟା ଚ ୟଂ॥
ଉଭୟେନ ୱିପନ୍ନଞ୍ଚ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଧମ୍ମମେୱ ଚ।
ୱିନୟା ସତ୍ଥୁ ପଟିକୁଟ୍ଠଂ, କୁପ୍ପଂ ଅଟ୍ଠାନାରହିକଂ॥
ଅଧମ୍ମୱଗ୍ଗଂ ସମଗ୍ଗଂ, ଧମ୍ମ ପତିରୂପାନି ୟେ ଦୁୱେ।
ଧମ୍ମେନେୱ ଚ ସାମଗ୍ଗିଂ, ଅନୁଞ୍ଞାସି ତଥାଗତୋ॥
ଚତୁୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗୋ, ଦସୱଗ୍ଗୋ ଚ ୱୀସତି।
ପରୋୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ ଚ [ଅତିରେକୱୀସତିୱଗ୍ଗୋ (ସ୍ୟା॰)] , ସଙ୍ଘୋ ପଞ୍ଚୱିଧୋ ତଥା॥
ଠପେତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ, ୟଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ପୱାରଣଂ।
ଅବ୍ଭାନକମ୍ମେନ ସହ, ଚତୁୱଗ୍ଗେହି କମ୍ମିକୋ॥
ଦୁୱେ କମ୍ମେ ଠପେତ୍ୱାନ, ମଜ୍ଝଦେସୂପସମ୍ପଦଂ।
ଅବ୍ଭାନଂ ପଞ୍ଚୱଗ୍ଗିକୋ, ସବ୍ବକମ୍ମେସୁ କମ୍ମିକୋ॥
ଅବ୍ଭାନେକଂ ଠପେତ୍ୱାନ, ୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଦସୱଗ୍ଗିକା।
ସବ୍ବକମ୍ମକରୋ ସଙ୍ଘୋ, ୱୀସୋ ସବ୍ବତ୍ଥ କମ୍ମିକୋ॥
ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନା, ଚ ସାମଣେରୋ ସାମଣେରୀ।
ପଚ୍ଚକ୍ଖାତନ୍ତିମୱତ୍ଥୂ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାପତ୍ତିଦସ୍ସନେ॥
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଦିଟ୍ଠିୟା, ପଣ୍ଡକୋ ଥେୟ୍ୟସଂୱାସକଂ।
ତିତ୍ଥିୟା ତିରଚ୍ଛାନଗତଂ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଘାତକଂ॥
ଅରହଂ ଭିକ୍ଖୁନୀଦୂସି, ଭେଦକଂ ଲୋହିତୁପ୍ପାଦଂ।
ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ନାନାସଂୱାସଂ, ନାନାସୀମାୟ ଇଦ୍ଧିୟା॥
ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ କରେ କମ୍ମଂ, ହୋନ୍ତେତେ ଚତୁୱୀସତି।
ସମ୍ବୁଦ୍ଧେନ ପଟିକ୍ଖିତ୍ତା, ନ ହେତେ ଗଣପୂରକା॥
ପାରିୱାସିକଚତୁତ୍ଥୋ, ପରିୱାସଂ ଦଦେୟ୍ୟ ୱା।
ମୂଲା ମାନତ୍ତମବ୍ଭେୟ୍ୟ, ଅକମ୍ମଂ ନ ଚ କରଣଂ॥
ମୂଲା ଅରହମାନତ୍ତା, ଅବ୍ଭାନାରହମେୱ ଚ।
ନ କମ୍ମକାରକା ପଞ୍ଚ, ସମ୍ବୁଦ୍ଧେନ ପକାସିତା॥
ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନା ଚ, ସାମଣେରୋ ସାମଣେରିକା।
ପଚ୍ଚକ୍ଖନ୍ତିମଉମ୍ମତ୍ତା, ଖିତ୍ତାୱେଦନଦସ୍ସନେ॥
ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ଦିଟ୍ଠିୟା, ପଣ୍ଡକାପି ଚ ବ୍ୟଞ୍ଜନା [ଇତୋ ପରଂ ସ୍ୟାମମୂଲେ ଦିୟଡ୍ଢଗାଥାହି ଅଭବ୍ବପୁଗ୍ଗଲା ସମତ୍ତଂ ଦସ୍ସିତା] ।
ନାନାସଂୱାସକା ସୀମା, ୱେହାସଂ ୟସ୍ସ କମ୍ମ ଚ॥
ଅଟ୍ଠାରସନ୍ନମେତେସଂ, ପଟିକ୍କୋସଂ ନ ରୁହତି।
ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପକତତ୍ତସ୍ସ, ରୁହତି ପଟିକ୍କୋସନା॥
ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଦୁନ୍ନିସାରିତୋ, ବାଲୋ ହି ସୁନିସ୍ସାରିତୋ।
ପଣ୍ଡକୋ ଥେୟ୍ୟସଂୱାସୋ, ପକ୍କନ୍ତୋ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ॥
ମାତୁ ପିତୁ ଅରହନ୍ତ, ଦୂସକୋ ସଙ୍ଘଭେଦକୋ।
ଲୋହିତୁପ୍ପାଦକୋ ଚେୱ, ଉଭତୋବ୍ୟଞ୍ଜନୋ ଚ ୟୋ॥
ଏକାଦସନ୍ନଂ ଏତେସଂ, ଓସାରଣଂ ନ ୟୁଜ୍ଜତି।
ହତ୍ଥପାଦଂ ତଦୁଭୟଂ, କଣ୍ଣନାସଂ ତଦୂଭୟଂ॥
ଅଙ୍ଗୁଲି ଅଳକଣ୍ଡରଂ, ଫଣଂ ଖୁଜ୍ଜୋ ଚ ୱାମନୋ।
ଗଣ୍ଡୀ ଲକ୍ଖଣକସା, ଚ ଲିଖିତକୋ ଚ ସୀପଦୀ॥
ପାପା ପରିସକାଣୋ ଚ, କୁଣୀ ଖଞ୍ଜୋ ହତୋପି ଚ।
ଇରିୟାପଥଦୁବ୍ବଲୋ, ଅନ୍ଧୋ ମୂଗୋ ଚ ବଧିରୋ॥
ଅନ୍ଧମୂଗନ୍ଧବଧିରୋ ମୂଗବଧିରମେୱ ଚ।
ଅନ୍ଧମୂଗବଧିରୋ ଚ, ଦ୍ୱତ୍ତିଂସେତେ ଅନୂନକା॥
ତେସଂ ଓସାରଣଂ ହୋତି, ସମ୍ବୁଦ୍ଧେନ ପକାସିତଂ।
ଦଟ୍ଠବ୍ବା ପଟିକାତବ୍ବା, ନିସ୍ସଜ୍ଜେତା ନ ୱିଜ୍ଜତି॥
ତସ୍ସ ଉକ୍ଖେପନା କମ୍ମା, ସତ୍ତ ହୋନ୍ତି ଅଧମ୍ମିକା।
ଆପନ୍ନଂ ଅନୁୱତ୍ତନ୍ତଂ, ସତ୍ତ ତେପି ଅଧମ୍ମିକା॥
ଆପନ୍ନଂ ନାନୁୱତ୍ତନ୍ତଂ, ସତ୍ତ କମ୍ମା ସୁଧମ୍ମିକା।
ସମ୍ମୁଖା ପଟିପୁଚ୍ଛା ଚ, ପଟିଞ୍ଞାୟ ଚ କାରଣା॥
ସତି ଅମୂଳ୍ହପାପିକା, ତଜ୍ଜନୀନିୟସ୍ସେନ ଚ।
ପବ୍ବାଜନୀୟ ପଟିସାରୋ, ଉକ୍ଖେପପରିୱାସ ଚ॥
ମୂଲା ମାନତ୍ତଅବ୍ଭାନା, ତଥେୱ ଉପସମ୍ପଦା।
ଅଞ୍ଞଂ କରେୟ୍ୟ ଅଞ୍ଞସ୍ସ, ସୋଳସେତେ ଅଧମ୍ମିକା॥
ତଂ ତଂ କରେୟ୍ୟ ତଂ ତସ୍ସ, ସୋଳସେତେ ସୁଧମ୍ମିକା।
ପଚ୍ଚାରୋପେୟ୍ୟ ଅଞ୍ଞଞ୍ଞଂ, ସୋଳସେତେ ଅଧମ୍ମିକା॥
ଦ୍ୱେ ଦ୍ୱେ ତମ୍ମୂଲକଂ ତସ୍ସ [ଦ୍ୱେ ଦ୍ୱେ ମୂଲା କତା କସ୍ସ (ସ୍ୟା॰), ଦୋଦୋତମୂଲକନ୍ତସ୍ସ (କ॰)] , ତେପି ସୋଳସ ଧମ୍ମିକା।
ଏକେକମୂଲକଂ ଚକ୍କଂ, ‘‘ଅଧମ୍ମ’’ନ୍ତି ଜିନୋବ୍ରୱି॥
ଅକାସି ତଜ୍ଜନୀୟଂ କମ୍ମଂ, ସଙ୍ଘୋ ଭଣ୍ଡନକାରକୋ।
ଅଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗକମ୍ମଂ, ଅଞ୍ଞଂ ଆୱାସଂ ଗଚ୍ଛି ସୋ॥
ତତ୍ଥାଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା, ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟଂ କରୁଂ।
ଅଞ୍ଞତ୍ଥ ୱଗ୍ଗାଧମ୍ମେନ, ତସ୍ସ ତଜ୍ଜନୀୟଂ କରୁଂ॥
ପତିରୂପେନ ୱଗ୍ଗାପି, ସମଗ୍ଗାପି ତଥା କରୁଂ।
ଅଧମ୍ମେନ ସମଗ୍ଗା ଚ, ଧମ୍ମେନ ୱଗ୍ଗମେୱ ଚ॥
ପତିରୂପକେନ ୱଗ୍ଗା ଚ, ସମଗ୍ଗା ଚ ଇମେ ପଦା।
ଏକେକମୂଲକଂ କତ୍ୱା, ଚକ୍କଂ ବନ୍ଧେ ୱିଚକ୍ଖଣୋ॥
ବାଲା ବ୍ୟତ୍ତସ୍ସ ନିୟସ୍ସଂ, ପବ୍ବାଜେ କୁଲଦୂସକଂ।
ପଟିସାରଣୀୟଂ କମ୍ମଂ, କରେ ଅକ୍କୋସକସ୍ସ ଚ॥
ଅଦସ୍ସନାପ୍ପଟିକମ୍ମେ , ୟୋ ଚ ଦିଟ୍ଠିଂ ନ ନିସ୍ସଜ୍ଜେ।
ତେସଂ ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମଂ, ସତ୍ଥୱାହେନ ଭାସିତଂ॥
ଉପରି ନୟକମ୍ମାନଂ [ଉପୱିନୟକମ୍ମାନଂ (ସ୍ୟା॰), ଉକ୍ଖେପନୀୟକମ୍ମାନଂ (କ॰)] ପଞ୍ଞୋ ତଜ୍ଜନୀୟଂ ନୟେ।
ତେସଂୟେୱ ଅନୁଲୋମଂ, ସମ୍ମା ୱତ୍ତତି ୟାଚିତେ [ୟାଚତି (ସ୍ୟା॰), ୟାଚିତୋ (ସୀ॰)] ॥
ପସ୍ସଦ୍ଧି ତେସଂ କମ୍ମାନଂ, ହେଟ୍ଠା କମ୍ମନୟେନ ଚ।
ତସ୍ମିଂ ତସ୍ମିଂ ତୁ କମ୍ମେସୁ, ତତ୍ରଟ୍ଠୋ ଚ ୱିୱଦତି॥
ଅକତଂ ଦୁକ୍କଟଞ୍ଚେୱ, ପୁନକାତବ୍ବକନ୍ତି ଚ।
କମ୍ମେ ପସ୍ସଦ୍ଧିୟା ଚାପି, ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ॥
ୱିପତ୍ତିବ୍ୟାଧିତେ ଦିସ୍ୱା, କମ୍ମପ୍ପତ୍ତେ ମହାମୁନି।
ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧିମକ୍ଖାସି, ସଲ୍ଲକତ୍ତୋୱ ଓସଧନ୍ତି॥
ଇମମ୍ହି ଖନ୍ଧକେ ୱତ୍ଥୂନି ଛତ୍ତିଂସାତି।
ଚମ୍ପେୟ୍ୟକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୧୦. କୋସମ୍ବକକ୍ଖନ୍ଧକୋ
୨୭୧. କୋସମ୍ବକୱିୱାଦକଥା
୪୫୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି [ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠୀ (ସୀ॰)] ହୋତି; ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ସୋ ଅପରେନ ସମୟେନ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନା ପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ହୋତି; ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’’ନ୍ତି? ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସାମଗ୍ଗିଂ ଲଭିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିଂସୁ। ସୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁ ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ, ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନ। ହୋଥ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୟତୋ ପକ୍ଖା’’ତି। ଅଲଭି ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍ଖେ। ଜାନପଦାନମ୍ପି ସନ୍ଦିଟ୍ଠାନଂ ସମ୍ଭତ୍ତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ, ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନ। ହୋନ୍ତୁ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୟତୋ ପକ୍ଖା’’ତି। ଅଲଭି ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନପଦେପି ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍ଖେ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉକ୍ଖେପକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ, ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ । ଅଧମ୍ମିକେନ କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନା’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଆପତ୍ତି ଏସା ଆୱୁସୋ, ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଧମ୍ମିକେନ କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ। ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଏତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତିତ୍ଥ ଅନୁପରିୱାରେଥା’’ତି। ଏୱମ୍ପି ଖୋ ତେ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖେପକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତିଂସୁ ଅନୁପରିୱାରେସୁଂ।
୪୫୨ . ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ଅହୋସି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ଅହୋସି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ଅହେସୁଂ। ସୋ ଅପରେନ ସମୟେନ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ଅହୋସି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ଅହେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘ଆପତ୍ତିଂ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଆପନ୍ନୋ, ପସ୍ସସେତଂ ଆପତ୍ତି’ନ୍ତି? ‘‘ନତ୍ଥି ମେ, ଆୱୁସୋ, ଆପତ୍ତି ୟମହଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ସାମଗ୍ଗିଂ ଲଭିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିଂସୁ। ସୋ ଚ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ଅଥ ଖୋ ସୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ; ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନ। ହୋଥ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୟତୋ ପକ୍ଖା’ତି। ଅଲଭି ଖୋ ସୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍ଖେ। ଜାନପଦାନମ୍ପି ସନ୍ଦିଟ୍ଠାନଂ ସମ୍ଭତ୍ତାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ; ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନ। ହୋନ୍ତୁ ମେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଧମ୍ମତୋ ୱିନୟତୋ ପକ୍ଖା’ତି। ଅଲଭି ଖୋ ସୋ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୁ ଜାନପଦେପି ସନ୍ଦିଟ୍ଠେ ସମ୍ଭତ୍ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍ଖେ। ଅଥ ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉକ୍ଖେପକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘ଅନାପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ; ନେସା ଆପତ୍ତି। ଅନାପନ୍ନୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଅଧମ୍ମିକେନ କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ କୁପ୍ପେନ ଅଟ୍ଠାନାରହେନା’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘ଆପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ; ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଧମ୍ମିକେନ କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ। ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଏତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତିତ୍ଥ ଅନୁପରିୱାରେଥା’ତି। ଏୱମ୍ପି ଖୋ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖେପକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତନ୍ତି ଅନୁପରିୱାରେନ୍ତୀ’’ତି।
୪୫୩ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ‘ଭିନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ, ଭିନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ’ତି – ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୟେନ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ଉକ୍ଖେପକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ‘ପଟିଭାତି ନୋ, ପଟିଭାତି ନୋ’ତି ୟସ୍ମିଂ ୱା ତସ୍ମିଂ ୱା ଭିକ୍ଖୁଂ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞିତ୍ଥ’’।
‘‘ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ହୋତି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି । ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏୱଂ ଜାନନ୍ତି – ‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସାମ, ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସାମ, ଭୱିସ୍ସତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ତତୋନିଦାନଂ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣ’ନ୍ତି, ଭେଦଗରୁକେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ।
‘‘ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ହୋତି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏୱଂ ଜାନନ୍ତି – ‘ଅୟଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ ଧମ୍ମଧରୋ ୱିନୟଧରୋ ମାତିକାଧରୋ ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ଲଜ୍ଜୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକୋ ସିକ୍ଖାକାମୋ। ସଚେ ମୟଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସାମ, ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ପୱାରେସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ପୱାରେସ୍ସାମ। ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ। ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ। ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ୟାଗୁପାନେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ୟାଗୁପାନେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ । ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନିସୀଦିସ୍ସାମ। ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ୱସିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ୱସିସ୍ସାମ। ନ ମୟଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ୟଥାୱୁଡ୍ଢଂ ଅଭିୱାଦନଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାନଂ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ, ୱିନା ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ୟଥାୱୁଡ୍ଢଂ ଅଭିୱାଦନଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାନଂ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମ। ଭୱିସ୍ସତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ତତୋନିଦାନଂ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣ’ନ୍ତି, ଭେଦଗରୁକେହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂହି ନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ’’ତି।
୪୫୪ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉକ୍ଖେପକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଭାସିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୟେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ‘ନାମ୍ହ ଆପନ୍ନା, ନାମ୍ହ ଆପନ୍ନା’ତି ଆପତ୍ତିଂ ନ ପଟିକାତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞିତ୍ଥ’’।
‘‘ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ହୋତି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ଜାନାତି – ‘ଇମେ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ [ଆୟସ୍ମନ୍ତା (କ॰)] ବହୁସ୍ସୁତା ଆଗତାଗମା ଧମ୍ମଧରା ୱିନୟଧରା ମାତିକାଧରା ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱିନୋ ଲଜ୍ଜିନୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକା ସିକ୍ଖାକାମା, ନାଲଂ ମମଂ ୱା କାରଣା ଅଞ୍ଞେସଂ ୱା କାରଣା ଛନ୍ଦା ଦୋସା ମୋହା ଭୟା ଅଗତିଂ ଗନ୍ତୁଂ। ସଚେ ମଂ ଇମେ ଭିକ୍ଖୂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି , ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଭୱିସ୍ସତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ତତୋନିଦାନଂ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣ’ନ୍ତି, ଭେଦଗରୁକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ପରେସମ୍ପି ସଦ୍ଧାୟ ସା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା।
‘‘ଇଧ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଅନାପତ୍ତିଦିଟ୍ଠି ହୋତି, ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ଆପତ୍ତିଦିଟ୍ଠିନୋ ହୋନ୍ତି। ସୋ ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ଜାନାତି – ‘ଇମେ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ବହୁସ୍ସୁତା ଆଗତାଗମା ଧମ୍ମଧରା ୱିନୟଧରା ମାତିକାଧରା ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱିନୋ ଲଜ୍ଜିନୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକା ସିକ୍ଖାକାମା, ନାଲଂ ମମଂ ୱା କାରଣା ଅଞ୍ଞେସଂ ୱା କାରଣା ଛନ୍ଦା ଦୋସା ମୋହା ଭୟା ଅଗତିଂ ଗନ୍ତୁଂ। ସଚେ ମଂ ଇମେ ଭିକ୍ଖୂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିସ୍ସନ୍ତି, ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ପୱାରେସ୍ସନ୍ତି , ୱିନା ମୟା ପୱାରେସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ୟାଗୁପାନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ୟାଗୁପାନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି ୱିନା ମୟା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ୱସିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ୱସିସ୍ସନ୍ତି। ନ ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ୟଥାୱୁଡ୍ଢଂ ଅଭିୱାଦନଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାନଂ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ୱିନା ମୟା ୟଥାୱୁଡ୍ଢଂ ଅଭିୱାଦନଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାନଂ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଭୱିସ୍ସତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ତତୋନିଦାନଂ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣ’ନ୍ତି , ଭେଦଗରୁକେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ପରେସମ୍ପି ସଦ୍ଧାୟ ସା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଭାସିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
୪୫୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ଅନ୍ତୋସୀମାୟ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି। ଉକ୍ଖେପକା ପନ ଭିକ୍ଖୂ ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉକ୍ଖେପକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ଅନ୍ତୋସୀମାୟ ଉପୋସଥଂ କରୋନ୍ତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି। ମୟଂ ପନ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଉପୋସଥଂ କରୋମ, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି। ‘‘ତେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ଅନ୍ତୋସୀମାୟ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ୟଥା ମୟା ଞତ୍ତି ଚ ଅନୁସ୍ସାୱନା ଚ ପଞ୍ଞତ୍ତା, ତେସଂ ତାନି କମ୍ମାନି ଧମ୍ମିକାନି କମ୍ମାନି ଭୱିସ୍ସ’’ନ୍ତି ଅକୁପ୍ପାନି ଠାନାରହାନି। ତୁମ୍ହେ ଚେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ଅନ୍ତୋସୀମାୟ ଉପୋସଥଂ କରିସ୍ସଥ, ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ କରିସ୍ସଥ, ୟଥା ମୟା ଞତ୍ତି ଚ ଅନୁସ୍ସାୱନା ଚ ପଞ୍ଞତ୍ତା, ତୁମ୍ହାକମ୍ପି ତାନି କମ୍ମାନି ଧମ୍ମିକାନି କମ୍ମାନି ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଅକୁପ୍ପାନି ଠାନାରହାନି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ନାନାସଂୱାସକା ଏତେ [ତେ (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୂ [ଭିକ୍ଖୁ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତୁମ୍ହେହି, ତୁମ୍ହେ ଚ ତେହି ନାନାସଂୱାସକା।
‘‘ଦ୍ୱେମା, ଭିକ୍ଖୁ, ନାନାସଂୱାସକଭୂମିୟୋ – ଅତ୍ତନା ୱା ଅତ୍ତାନଂ ନାନାସଂୱାସକଂ କରୋତି, ସମଗ୍ଗୋ ୱା ନଂ ସଙ୍ଘୋ ଉକ୍ଖିପତି ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା। ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୁ, ଦ୍ୱେ ନାନାସଂୱାସକଭୂମିୟୋ। ଦ୍ୱେମା, ଭିକ୍ଖୁ, ସମାନସଂୱାସକଭୂମିୟୋ – ଅତ୍ତନା ୱା ଅତ୍ତାନଂ ସମାନସଂୱାସଂ କରୋତି, ସମଗ୍ଗୋ ୱା ନଂ ସଙ୍ଘୋ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଓସାରେତି ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା। ଇମା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୁ, ଦ୍ୱେ ସମାନସଂୱାସକଭୂମିୟୋ’’ତି।
୪୫୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଅନ୍ତରଘରେ ଭଣ୍ଡନଜାତା କଲହଜାତା ୱିୱାଦାପନ୍ନା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ କାୟକମ୍ମଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ ଉପଦଂସେନ୍ତି, ହତ୍ଥପରାମାସଂ କରୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଅନ୍ତରଘରେ ଭଣ୍ଡନଜାତା କଲହଜାତା ୱିୱାଦାପନ୍ନା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ କାୟକମ୍ମଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ ଉପଦଂସେସ୍ସନ୍ତି, ହତ୍ଥପରାମାସଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଅନ୍ତରଘରେ ଭଣ୍ଡନଜାତା କଲହଜାତା ୱିୱାଦାପନ୍ନା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ କାୟକମ୍ମଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ ଉପଦଂସେସ୍ସନ୍ତି , ହତ୍ଥପରାମାସଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଅନ୍ତରଘରେ ଭଣ୍ଡନଜାତା…ପେ॰… ହତ୍ଥପରାମାସଂ କରୋନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଭିନ୍ନେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେ ଅଧମ୍ମିୟାୟମାନେ [ଅଧମ୍ମିୟମାନେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କତ୍ଥଚି) ଅଧମ୍ମୀୟମାନେ (କ॰)] ଅସମ୍ମୋଦିକାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ [-‘‘ଅସମ୍ମୋଦିକାୱତ୍ତମାନାୟ’’ ଇତି ଅଟ୍ଠକଥାୟଂ ସଂୱଣ୍ଣେତବ୍ବପାଠୋ] ‘ଏତ୍ତାୱତା ନ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଅନନୁଲୋମିକଂ କାୟକମ୍ମଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ ଉପଦଂସେସ୍ସାମ, ହତ୍ଥପରାମାସଂ କରିସ୍ସାମା’ତି ଆସନେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ଭିନ୍ନେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘେ ଧମ୍ମିୟାୟମାନେ ସମ୍ମୋଦିକାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ ଆସନନ୍ତରିକାୟ ନିସୀଦିତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
୪୫୭ . [ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୬ ଥୋକଂ ୱିସଦିସଂ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଭଣ୍ଡନଜାତା କଲହଜାତା ୱିୱାଦାପନ୍ନା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ମୁଖସତ୍ତୀହି ୱିତୁଦନ୍ତା ୱିହରନ୍ତି। ତେ ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ତଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଭଣ୍ଡନଜାତା କଲହଜାତା ୱିୱାଦାପନ୍ନା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ମୁଖସତ୍ତୀହି ୱିତୁଦନ୍ତା ୱିହରନ୍ତି। ତେ ନ ସକ୍କୋନ୍ତି ତଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେତୁଂ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମତୁ ଅନୁକମ୍ପଂ ଉପାଦାୟା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି, ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ ମା କଲହଂ ମା ୱିଗ୍ଗହଂ ମା ୱିୱାଦ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅଞ୍ଞତରୋ ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗମେତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମସ୍ସାମୀ; ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମସୁଖୱିହାରମନୁୟୁତ୍ତୋ ୱିହରତୁ। ମୟମେତେନ ଭଣ୍ଡନେନ କଲହେନ ୱିଗ୍ଗହେନ ୱିୱାଦେନ ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସାମା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ ମା କଲହଂ ମା ୱିଗ୍ଗହଂ ମା ୱିୱାଦ’’ନ୍ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗମେତୁ , ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମସ୍ସାମୀ; ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କୋ, ଭନ୍ତେ , ଭଗୱା ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମସୁଖୱିହାରମନୁୟୁତ୍ତୋ ୱିହରତୁ। ମୟମେତେନ ଭଣ୍ଡନେନ କଲହେନ ୱିଗ୍ଗହେନ ୱିୱାଦେନ ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସାମା’’ତି।
କୋସମ୍ବକୱିୱାଦକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୨. ଦୀଘାୱୁୱତ୍ଥୁ
୪୫୮ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଭୂତପୁବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବାରାଣସିୟଂ [ୱଜିରବୁଦ୍ଧିଟୀକା ଓଲୋକେତବ୍ବା] ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ ନାମ କାସିରାଜା ଅହୋସି ଅଡ୍ଢୋ ମହଦ୍ଧନୋ ମହାଭୋଗୋ ମହବ୍ବଲୋ ମହାୱାହନୋ ମହାୱିଜିତୋ ପରିପୁଣ୍ଣକୋସକୋଟ୍ଠାଗାରୋ। ଦୀଘୀତି ନାମ କୋସଲରାଜା ଅହୋସି ଦଲିଦ୍ଦୋ ଅପ୍ପଧନୋ ଅପ୍ପଭୋଗୋ ଅପ୍ପବଲୋ ଅପ୍ପୱାହନୋ ଅପ୍ପୱିଜିତୋ ଅପରିପୁଣ୍ଣକୋସକୋଟ୍ଠାଗାରୋ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନୟ୍ହିତ୍ୱା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ଅବ୍ଭୁୟ୍ୟାସି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା – ‘‘ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କିର କାସିରାଜା ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନୟ୍ହିତ୍ୱା ମମଂ ଅବ୍ଭୁୟ୍ୟାତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ ଖୋ କାସିରାଜା ଅଡ୍ଢୋ ମହଦ୍ଧନୋ ମହାଭୋଗୋ ମହବ୍ବଲୋ ମହାୱାହନୋ ମହାୱିଜିତୋ ପରିପୁଣ୍ଣକୋସକୋଟ୍ଠାଗାରୋ, ଅହଂ ପନମ୍ହି ଦଲିଦ୍ଦୋ ଅପ୍ପଧନୋ ଅପ୍ପଭୋଗୋ ଅପ୍ପବଲୋ ଅପ୍ପୱାହନୋ ଅପ୍ପୱିଜିତୋ ଅପରିପୁଣ୍ଣକୋସକୋଟ୍ଠାଗାରୋ, ନାହଂ ପଟିବଲୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତେନ କାସିରଞ୍ଞା ଏକସଙ୍ଘାତମ୍ପି ସହିତୁଂ। ୟଂନୂନାହଂ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ନଗରମ୍ହା ନିପ୍ପତେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ମହେସିଂ ଆଦାୟ ପଟିକଚ୍ଚେୱ ନଗରମ୍ହା ନିପ୍ପତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦଞ୍ଚ କୋସଞ୍ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଭିୱିଜିୟ ଅଜ୍ଝାୱସତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ସପଜାପତିକୋ ୟେନ ୱାରାଣସୀ ତେନ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ବାରାଣସୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ସପଜାପତିକୋ ବାରାଣସିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେ ଓକାସେ କୁମ୍ଭକାରନିୱେସନେ ଅଞ୍ଞାତକୱେସେନ ପରିବ୍ବାଜକଚ୍ଛନ୍ନେନ ପଟିୱସତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ନଚିରସ୍ସେୱ ଗବ୍ଭିନୀ ଅହୋସି। ତସ୍ସା ଏୱରୂପୋ ଦୋହଳୋ ଉପ୍ପନ୍ନୋ ହୋତି – ‘‘ଇଚ୍ଛତି ସୂରିୟସ୍ସ ଉଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନଦ୍ଧଂ ୱମ୍ମିକଂ ସୁଭୂମେ ଠିତଂ ପସ୍ସିତୁଂ , ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁଂ’’। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗବ୍ଭିନୀମ୍ହି, ଦେୱ। ତସ୍ସା ମେ ଏୱରୂପୋ ଦୋହଳୋ ଉପ୍ପନ୍ନୋ – ଇଚ୍ଛାମି ସୂରିୟସ୍ସ ଉଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନଦ୍ଧଂ ୱମ୍ମିକଂ [ୱମ୍ମିତଂ (ସୀ॰)] ସୁଭୂମେ ଠିତଂ ପସ୍ସିତୁଂ, ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘କୁତୋ, ଦେୱି, ଅମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତାନଂ ଚତୁରଙ୍ଗିନୀ ସେନା ସନ୍ନଦ୍ଧା ୱମ୍ମିକା ସୁଭୂମେ ଠିତା, ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁ’’ନ୍ତି [ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନନ୍ତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ‘‘ସଚାହଂ, ଦେୱ, ନ ଲଭିସ୍ସାମି, ମରିସ୍ସାମୀ’’ତି।
୪୫୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ସହାୟୋ ହୋତି । ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ୟେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଖୀ ତେ, ସମ୍ମ, ଗବ୍ଭିନୀ। ତସ୍ସା ଏୱରୂପୋ ଦୋହଳୋ ଉପ୍ପନ୍ନୋ – ଇଚ୍ଛତି ସୂରିୟସ୍ସ ଉଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନଦ୍ଧଂ ୱମ୍ମିକଂ ସୁଭୂମେ ଠିତଂ ପସ୍ସିତୁଂ, ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଦେୱ, ମୟମ୍ପି ଦେୱିଂ ପସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ୟେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସିଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତିଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ୟେନ ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ତେନଞ୍ଜଲିଂ ପଣାମେତ୍ୱା ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି – ‘‘କୋସଲରାଜା ୱତ ଭୋ କୁଚ୍ଛିଗତୋ, କୋସଲରାଜା ୱତ ଭୋ କୁଚ୍ଛିଗତୋ’’ତି। ଅତ୍ତମନା [ଅୱିମନା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କତ୍ଥଚି] , ଦେୱି, ହୋହି। ଲଚ୍ଛସି ସୂରିୟସ୍ସ ଉଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନଦ୍ଧଂ ୱମ୍ମିକଂ ସୁଭୂମେ ଠିତଂ ପସ୍ସିତୁଂ, ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ୟେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତଥା, ଦେୱ, ନିମିତ୍ତାନି ଦିସ୍ସନ୍ତି, ସ୍ୱେ ସୂରିୟୁଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନୀ ସେନା ସନ୍ନଦ୍ଧା ୱମ୍ମିକା ସୁଭୂମେ ତିଟ୍ଠତୁ, ଖଗ୍ଗା ଚ ଧୋୱିୟନ୍ତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ମନୁସ୍ସେ ଆଣାପେସି – ‘‘ୟଥା, ଭଣେ, ପୁରୋହିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଆହ ତଥା କରୋଥା’’ତି। ଅଲଭି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ସୂରିୟସ୍ସ ଉଗ୍ଗମନକାଲେ ଚତୁରଙ୍ଗିନିଂ ସେନଂ ସନ୍ନଦ୍ଧଂ ୱମ୍ମିକଂ ସୁଭୂମେ ଠିତଂ ପସ୍ସିତୁଂ, ଖଗ୍ଗାନଞ୍ଚ ଧୋୱନଂ ପାତୁଂ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ମହେସୀ ତସ୍ସ ଗବ୍ଭସ୍ସ ପରିପାକମନ୍ୱାୟ ପୁତ୍ତଂ ୱିଜାୟି। ତସ୍ସ ଦୀଘାୱୂତି ନାମଂ ଅକଂସୁ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ନଚିରସ୍ସେୱ ୱିଞ୍ଞୁତଂ ପାପୁଣି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ବହୁନୋ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକୋ, ଇମିନା ଅମ୍ହାକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦୋ ଚ କୋସୋ ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ, ସଚାୟଂ ଅମ୍ହେ ଜାନିସ୍ସତି, ସବ୍ବେୱ ତୟୋ ଘାତାପେସ୍ସତି, ୟଂନୂନାହଂ ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ବହିନଗରେ ୱାସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୱେ ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ବହିନଗରେ ୱାସେସି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୱେ ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବହିନଗରେ ପଟିୱସନ୍ତୋ ନଚିରସ୍ସେୱ ସବ୍ବସିପ୍ପାନି ସିକ୍ଖି।
୪୬୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ କପ୍ପକୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତେ କାସିରଞ୍ଞେ ପଟିୱସତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ କପ୍ପକୋ ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ବାରାଣସିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେ ଓକାସେ କୁମ୍ଭକାରନିୱେସନେ ଅଞ୍ଞାତକୱେସେନ ପରିବ୍ବାଜକଚ୍ଛନ୍ନେନ ପଟିୱସନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦୀଘୀତି, ଦେୱ, କୋସଲରାଜା ସପଜାପତିକୋ ବାରାଣସିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେ ଓକାସେ କୁମ୍ଭକାରନିୱେସନେ ଅଞ୍ଞାତକୱେସେନ ପରିବ୍ବାଜକଚ୍ଛନ୍ନେନ ପଟିୱସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ମନୁସ୍ସେ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ଆନେଥା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ଆନେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ମନୁସ୍ସେ ଆଣାପେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ଦଳ୍ହାୟ ରଜ୍ଜୁୟା ପଚ୍ଛାବାହଂ ଗାଳ୍ହବନ୍ଧନଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଖୁରମୁଣ୍ଡଂ କରିତ୍ୱା ଖରସ୍ସରେନ ପଣୱେନ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ପରିନେତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣେନ ଦ୍ୱାରେନ ନିକ୍ଖାମେତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣତୋ ନଗରସ୍ସ ଚତୁଧା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ଚତୁଦ୍ଦିସା ବିଲାନି ନିକ୍ଖିପଥା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ଦଳ୍ହାୟ ରଜ୍ଜୁୟା ପଚ୍ଛାବାହଂ ଗାଳ୍ହବନ୍ଧନଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଖୁରମୁଣ୍ଡଂ କରିତ୍ୱା ଖରସ୍ସରେନ ପଣୱେନ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ପରିନେନ୍ତି।
ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଚିରଂଦିଟ୍ଠା ଖୋ ମେ ମାତାପିତରୋ। ୟଂନୂନାହଂ ମାତାପିତରୋ ପସ୍ସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବାରାଣସିଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଅଦ୍ଦସ ମାତାପିତରୋ ଦଳ୍ହାୟ ରଜ୍ଜୁୟା ପଚ୍ଛାବାହଂ ଗାଳ୍ହବନ୍ଧନଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଖୁରମୁଣ୍ଡଂ କରିତ୍ୱା ଖରସ୍ସରେନ ପଣୱେନ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ପରିନେନ୍ତେ, ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ମାତାପିତରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ; ଦିସ୍ୱାନ ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ଅୟଂ ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ୱିପ୍ପଲପତି। କୋ ଇମସ୍ସ ଦୀଘାୱୁ? କଂ ଅୟଂ ଏୱମାହ – ‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି। ‘‘ନାହଂ, ଭଣେ, ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ୱିପ୍ପଲପାମି, ଅପି ଚ ୟୋ ୱିଞ୍ଞୂ ସୋ ୱିଭାୱେସ୍ସତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ଅୟଂ ଦୀଘୀତି କୋସଲରାଜା ୱିପ୍ପଲପତି। କୋ ଇମସ୍ସ ଦୀଘାୱୁ ? କଂ ଅୟଂ ଏୱମାହ – ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି। ‘‘ନାହଂ, ଭଣେ, ଉମ୍ମତ୍ତକୋ ୱିପ୍ପଲପାମି, ଅପି ଚ ୟୋ ୱିଞ୍ଞୂ ସୋ ୱିଭାୱେସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ଦୀଘୀତିଂ କୋସଲରାଜାନଂ ସପଜାପତିକଂ ରଥିକାୟ ରଥିକଂ ସିଙ୍ଘାଟକେନ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ପରିନେତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣେନ ଦ୍ୱାରେନ ନିକ୍ଖାମେତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣତୋ ନଗରସ୍ସ ଚତୁଧା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ଚତୁଦ୍ଦିସା ବିଲାନି ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଗୁମ୍ବଂ ଠପେତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବାରାଣସିଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସୁରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଗୁମ୍ବିୟେ ପାୟେସି। ୟଦା ତେ ମତ୍ତା ଅହେସୁଂ ପତିତା, ଅଥ କଟ୍ଠାନି ସଂକଡ୍ଢିତ୍ୱା ଚିତକଂ କରିତ୍ୱା ମାତାପିତୂନଂ ସରୀରଂ ଚିତକଂ ଆରୋପେତ୍ୱା ଅଗ୍ଗିଂ ଦତ୍ୱା ପଞ୍ଜଲିକୋ ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଚିତକଂ ପଦକ୍ଖିଣଂ ଅକାସି।
୪୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଉପରିପାସାଦୱରଗତୋ ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ପଞ୍ଜଲିକଂ ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ଚିତକଂ ପଦକ୍ଖିଣଂ କରୋନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ସୋ ମନୁସ୍ସୋ ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ଞାତି ୱା ସାଲୋହିତୋ ୱା, ଅହୋ ମେ ଅନତ୍ଥତୋ, ନ ହି ନାମ ମେ କୋଚି ଆରୋଚେସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ଅରଞ୍ଞଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟାୱଦତ୍ଥଂ କନ୍ଦିତ୍ୱା ରୋଦିତ୍ୱା ଖପ୍ପଂ [ବପ୍ପଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପୁଞ୍ଛିତ୍ୱା ବାରାଣସିଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଅନ୍ତେପୁରସ୍ସ ସାମନ୍ତା ହତ୍ଥିସାଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ହତ୍ଥାଚରିୟଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଆଚରିୟ, ସିପ୍ପଂ ସିକ୍ଖିତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ମାଣୱକ, ସିକ୍ଖସ୍ସୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥିସାଲାୟଂ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗାୟି, ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେସି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥିସାଲାୟଂ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗୀତଂ ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦିତଂ, ସୁତ୍ୱାନ ମନୁସ୍ସେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କୋ, ଭଣେ, ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥିସାଲାୟଂ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗାୟି, ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଦେୱ, ହତ୍ଥାଚରିୟସ୍ସ ଅନ୍ତେୱାସୀ ମାଣୱକୋ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥିସାଲାୟଂ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗାୟି, ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେସୀ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ତଂ ମାଣୱକଂ ଆନେଥା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତେ ମନୁସ୍ସା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଆନେସୁଂ। ‘‘ତ୍ୱଂ ଭଣେ ମାଣୱକ, ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥିସାଲାୟଂ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗାୟି, ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ଭଣେ ମାଣୱକ, ଗାୟସ୍ସୁ, ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଆରାଧାପେକ୍ଖୋ ମଞ୍ଜୁନା ସରେନ ଗାୟି , ୱୀଣଞ୍ଚ ୱାଦେସି। ‘‘ତ୍ୱଂ, ଭଣେ ମାଣୱକ, ମଂ ଉପଟ୍ଠହା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପୁବ୍ବୁଟ୍ଠାୟୀ ଅହୋସି ପଚ୍ଛାନିପାତୀ କିଙ୍କାରପଟିସ୍ସାୱୀ ମନାପଚାରୀ ପିୟୱାଦୀ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ନଚିରସ୍ସେୱ ଅବ୍ଭନ୍ତରିମେ ୱିସ୍ସାସିକଟ୍ଠାନେ ଠପେସି।
୪୬୨ . ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ମାଣୱକ, ରଥଂ ୟୋଜେହି, ମିଗୱଂ ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ରଥଂ ୟୋଜେତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟୁତ୍ତୋ ଖୋ ତେ, ଦେୱ, ରଥୋ, ୟସ୍ସ ଦାନି କାଲଂ ମଞ୍ଞସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ରଥଂ ଅଭିରୁହି। ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ରଥଂ ପେସେସି। ତଥା ତଥା ରଥଂ ପେସେସି ୟଥା ୟଥା ଅଞ୍ଞେନେୱ ସେନା ଅଗମାସି ଅଞ୍ଞେନେୱ ରଥୋ। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୂରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ ମାଣୱକ, ରଥଂ ମୁଞ୍ଚସ୍ସୁ, କିଲନ୍ତୋମ୍ହି, ନିପଜ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ରଥଂ ମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ପଥୱିୟଂ ପଲ୍ଲଙ୍କେନ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଉଚ୍ଛଙ୍ଗେ ସୀସଂ କତ୍ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସି। ତସ୍ସ କିଲନ୍ତସ୍ସ ମୁହୁତ୍ତକେନେୱ ନିଦ୍ଦା ଓକ୍କମି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ବହୁନୋ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକୋ। ଇମିନା ଅମ୍ହାକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦୋ ଚ କୋସୋ ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ। ଇମିନା ଚ ମେ ମାତାପିତରୋ ହତା। ଅୟଂ ଖ୍ୱସ୍ସ କାଲୋ ୟୋହଂ ୱେରଂ ଅପ୍ପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ନିବ୍ବାହି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ପିତା ଖୋ ମଂ ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’ତି। ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ , ୟ୍ୱାହଂ ପିତୁୱଚନଂ ଅତିକ୍କମେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ପୱେସେସି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ବହୁନୋ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକୋ, ଇମିନୋ ଅମ୍ହାକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦୋ ଚ କୋସୋ ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ, ଇମିନା ଚ ମେ ମାତାପିତରୋ ହତା, ଅୟଂ ଖ୍ୱସ୍ସ କାଲୋ ୟୋହଂ ୱେରଂ ଅପ୍ପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ନିବ୍ବାହି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ପିତା ଖୋ ମଂ ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ, ନ ହି ତାତ ଦୀଘାୱୁ ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’ତି। ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ, ୟ୍ୱାହଂ ପିତୁୱଚନଂ ଅତିକ୍କମେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ପୁନଦେୱ କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ପୱେସେସି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅୟଂ ଖୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ବହୁନୋ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକୋ। ଇମିନା ଅମ୍ହାକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦୋ ଚ କୋସୋ ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ। ଇମିନା ଚ ମେ ମାତାପିତରୋ ହତା। ଅୟଂ ଖ୍ୱସ୍ସ କାଲୋ ୟୋହଂ ୱେରଂ ଅପ୍ପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ନିବ୍ବାହି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ପିତା ଖୋ ମଂ ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’ତି। ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ, ୟ୍ୱାହଂ ପିତୁୱଚନଂ ଅତିକ୍କମେୟ୍ୟ’’’ନ୍ତି ପୁନଦେୱ କୋସିୟା ଖଗ୍ଗଂ ପୱେସେସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଭୀତୋ ଉବ୍ବିଗ୍ଗୋ ଉସ୍ସଙ୍କୀ ଉତ୍ରସ୍ତୋ ସହସା ୱୁଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ , ଦେୱ, ଭୀତୋ ଉବ୍ବିଗ୍ଗୋ ଉସ୍ସଙ୍କୀ ଉତ୍ରସ୍ତୋ ସହସା ୱୁଟ୍ଠାସୀ’’ତି? ଇଧ ମଂ, ଭଣେ ମାଣୱକ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ପୁତ୍ତୋ ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ସୁପିନନ୍ତେନ ଖଗ୍ଗେନ ପରିପାତେସି। ତେନାହଂ ଭୀତୋ ଉବ୍ବିଗ୍ଗୋ ଉସ୍ସଙ୍କୀ ଉତ୍ରସ୍ତୋ ସହସା ୱୁଟ୍ଠାସିନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ୱାମେନ ହତ୍ଥେନ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ସୀସଂ ପରାମସିତ୍ୱା ଦକ୍ଖିଣେନ ହତ୍ଥେନ ଖଗ୍ଗଂ ନିବ୍ବାହେତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ସୋ, ଦେୱ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ପୁତ୍ତୋ ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ। ବହୁନୋ ତ୍ୱଂ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକୋ। ତୟା ଅମ୍ହାକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦୋ ଚ କୋସୋ ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ। ତୟା ଚ ମେ ମାତାପିତରୋ ହତା। ଅୟଂ ଖ୍ୱସ୍ସ କାଲୋ ୟ୍ୱାହଂ ୱେରଂ ଅପ୍ପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁସ୍ସ କୁମାରସ୍ସ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଜୀୱିତଂ ମେ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦେହି। ଜୀୱିତଂ ମେ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦେହୀ’’ତି। ‘‘କ୍ୟାହଂ ଉସ୍ସହାମି ଦେୱସ୍ସ ଜୀୱିତଂ ଦାତୁଂ ? ଦେୱୋ ଖୋ ମେ ଜୀୱିତଂ ଦଦେୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ତ୍ୱଞ୍ଚେୱ ମେ ଜୀୱିତଂ ଦେହି, ଅହଞ୍ଚ ତେ ଜୀୱିତଂ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ ଚ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁ ଚ କୁମାରୋ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ଜୀୱିତଂ ଅଦଂସୁ, ପାଣିଞ୍ଚ ଅଗ୍ଗହେସୁଂ, ସପଥଞ୍ଚ ଅକଂସୁ ଅଦ୍ଦୂଭାୟ [ଅଦ୍ରୂଭାୟ, ଅଦୁବ୍ଭାୟ (କ॰)] ।
ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ରଥଂ ୟୋଜେହି , ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ କାସିରଞ୍ଞୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ରଥଂ ୟୋଜେତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ କାସିରାଜାନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟୁତ୍ତୋ ଖୋ ତେ, ଦେୱ, ରଥୋ, ୟସ୍ସ ଦାନି କାଲଂ ମଞ୍ଞସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ରଥଂ ଅଭିରୁହି। ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ ରଥଂ ପେସେସି। ତଥା ତଥା ରଥଂ ପେସେସି ୟଥା ୟଥା ନଚିରସ୍ସେୱ ସେନାୟ ସମାଗଞ୍ଛି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ବାରାଣସିଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଅମଚ୍ଚେ ପାରିସଜ୍ଜେ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ, ଭଣେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ପୁତ୍ତଂ ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାଥ, କିନ୍ତି ନଂ କରେୟ୍ୟାଥା’’ତି? ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମୟଂ, ଦେୱ, ହତ୍ଥେ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, ପାଦେ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, ହତ୍ଥପାଦେ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, କଣ୍ଣେ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, ନାସଂ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, କଣ୍ଣନାସଂ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମ। ମୟଂ, ଦେୱ, ସୀସଂ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟାମା’’ତି। ‘‘ଅୟଂ ଖୋ, ଭଣେ, ଦୀଘୀତିସ୍ସ କୋସଲରଞ୍ଞୋ ପୁତ୍ତୋ ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ। ନାୟଂ ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। ଇମିନା ଚ ମେ ଜୀୱିତଂ ଦିନ୍ନଂ, ମୟା ଚ ଇମସ୍ସ ଜୀୱିତଂ ଦିନ୍ନ’’ନ୍ତି।
୪୬୩ . ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା ଦୀଘାୱୁଂ କୁମାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଂ ଖୋ ତେ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ଖୋ ତ୍ୱଂ, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ଦୀଘଂ ପସ୍ସ, ମା ରସ୍ସଂ। ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’ତି, କିଂ ତେ ପିତା ସନ୍ଧାୟ ଅୱଚା’’ତି? ‘‘ୟଂ ଖୋ ମେ , ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ଦୀଘ’ନ୍ତି ମା ଚିରଂ ୱେରଂ ଅକାସୀତି। ଇମଂ ଖୋ ମେ, ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ମା ଦୀଘନ୍ତି। ୟଂ ଖୋ ମେ, ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘ମା ରସ୍ସ’ନ୍ତି ମା ଖିପ୍ପଂ ମିତ୍ତେହି ଭିଜ୍ଜିତ୍ଥା’’ତି। ଇମଂ ଖୋ ମେ, ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ମା ରସ୍ସନ୍ତି। ୟଂ ଖୋ ମେ, ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ ‘‘ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି, ଅୱେରେନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି ଦେୱେନ ମେ ମାତାପିତରୋ ହତାତି। ସଚାହଂ ଦେୱଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟଂ, ୟେ ଦେୱସ୍ସ ଅତ୍ଥକାମା ତେ ମଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟୁଂ, ୟେ ମେ ଅତ୍ଥକାମା ତେ ତେ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟୁଂ – ଏୱଂ ତଂ ୱେରଂ ୱେରେନ ନ ୱୂପସମେୟ୍ୟ। ଇଦାନି ଚ ପନ ମେ ଦେୱେନ ଜୀୱିତଂ ଦିନ୍ନଂ, ମୟା ଚ ଦେୱସ୍ସ ଜୀୱିତଂ ଦିନ୍ନଂ। ଏୱଂ ତଂ ୱେରଂ ଅୱେରେନ ୱୂପସନ୍ତଂ। ଇମଂ ଖୋ ମେ, ଦେୱ, ପିତା ମରଣକାଲେ ଅୱଚ – ନ ହି, ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରେନ ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତି; ଅୱେରେନ ହି , ତାତ ଦୀଘାୱୁ, ୱେରା ସମ୍ମନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ କାସିରାଜା – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ! ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ୟାୱ ପଣ୍ଡିତୋ ଅୟଂ ଦୀଘାୱୁ କୁମାରୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ପିତୁନୋ ସଂଖିତ୍ତେନ ଭାସିତସ୍ସ ୱିତ୍ଥାରେନ ଅତ୍ଥଂ ଆଜାନିସ୍ସତୀ’’ତି ପେତ୍ତିକଂ ବଲଞ୍ଚ ୱାହନଞ୍ଚ ଜନପଦଞ୍ଚ କୋସଞ୍ଚ କୋଟ୍ଠାଗାରଞ୍ଚ ପଟିପାଦେସି, ଧୀତରଞ୍ଚ ଅଦାସି। ତେସଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜୂନଂ ଆଦିନ୍ନଦଣ୍ଡାନଂ ଆଦିନ୍ନସତ୍ଥାନଂ ଏୱରୂପଂ ଖନ୍ତିସୋରଚ୍ଚଂ ଭୱିସ୍ସତି। ଇଧ ଖୋ ପନ ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ସୋଭେଥ ୟଂ ତୁମ୍ହେ ଏୱଂ ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ ଧମ୍ମୱିନୟେ ପବ୍ବଜିତା ସମାନା ଖମା ଚ ଭୱେୟ୍ୟାଥ ସୋରତା ଚାତି? ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଲଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମା ଭଣ୍ଡନଂ ମା କଲହଂ ମା ୱିଗ୍ଗହଂ ମା ୱିୱାଦ’’ନ୍ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଭିକ୍ଖୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗମେତୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଧମ୍ମସ୍ସାମୀ; ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମସୁଖୱିହାରମନୁୟୁତ୍ତୋ ୱିହରତୁ। ମୟମେତେନ ଭଣ୍ଡନେନ କଲହେନ ୱିଗ୍ଗହେନ ୱିୱାଦେନ ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା – ପରିୟାଦିନ୍ନରୂପା ଖୋ ଇମେ ମୋଘପୁରିସା, ନୟିମେ ସୁକରା ସଞ୍ଞାପେତୁନ୍ତି – ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।
ଦୀଘାୱୁଭାଣୱାରୋ ନିଟ୍ଠିତୋ ପଠମୋ।
୪୬୪ . [ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୬] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ କୋସମ୍ବିଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। କୋସମ୍ବିୟଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ପିଣ୍ଡପାତପଟିକ୍କନ୍ତୋ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଠିତକୋୱ ଇମା ଗାଥାୟୋ ଅଭାସି –
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ପୁଥୁସଦ୍ଦୋ ସମଜନୋ, ନ ବାଲୋ କୋଚି ମଞ୍ଞଥ।
ସଙ୍ଘସ୍ମିଂ ଭିଜ୍ଜମାନସ୍ମିଂ, ନାଞ୍ଞଂ ଭିୟ୍ୟୋ ଅମଞ୍ଞରୁଂ॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ପରିମୁଟ୍ଠା ପଣ୍ଡିତାଭାସା, ୱାଚାଗୋଚରଭାଣିନୋ।
ୟାୱିଚ୍ଛନ୍ତି ମୁଖାୟାମଂ, ୟେନ ନୀତା ନ ତଂ ୱିଦୂ॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ଅକ୍କୋଚ୍ଛି ମଂ ଅୱଧି ମଂ, ଅଜିନି ମଂ ଅହାସି ମେ।
ୟେ ଚ ତଂ ଉପନୟ୍ହନ୍ତି, ୱେରଂ ତେସଂ ନ ସମ୍ମତି॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ଅକ୍କୋଚ୍ଛି ମଂ ଅୱଧି ମଂ, ଅଜିନି ମଂ ଅହାସି ମେ।
ୟେ ଚ ତଂ ନୁପନୟ୍ହନ୍ତି, ୱେରଂ ତେସୂପସମ୍ମତି॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ନ ହି ୱେରେନ ୱେରାନି, ସମ୍ମନ୍ତୀଧ କୁଦାଚନଂ।
ଅୱେରେନ ଚ ସମ୍ମନ୍ତି, ଏସଧମ୍ମୋ ସନନ୍ତନୋ॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ପରେ ଚ ନ ୱିଜାନନ୍ତି, ମୟମେତ୍ଥ ୟମାମସେ।
ୟେ ଚ ତତ୍ଥ ୱିଜାନନ୍ତି, ତତୋ ସମ୍ମନ୍ତି ମେଧଗା॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ଅଟ୍ଠିଚ୍ଛିନ୍ନା ପାଣହରା, ଗୱାସ୍ସଧନହାରିନୋ।
ରଟ୍ଠଂ ୱିଲୁମ୍ପମାନାନଂ, ତେସମ୍ପି ହୋତି ସଙ୍ଗତି॥
‘‘କସ୍ମା ତୁମ୍ହାକ ନୋ ସିୟା।
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ସଚେ ଲଭେଥ ନିପକଂ ସହାୟଂ।
ସଦ୍ଧିଂଚରଂ ସାଧୁୱିହାରି ଧୀରଂ।
ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ସବ୍ବାନି ପରିସ୍ସୟାନି।
ଚରେୟ୍ୟ ତେନତ୍ତମନୋ ସତୀମା॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ନୋ ଚେ ଲଭେଥ ନିପକଂ ସହାୟଂ।
ସଦ୍ଧିଂ ଚରଂ ସାଧୁୱିହାରି ଧୀରଂ।
ରାଜାୱ ରଟ୍ଠଂ ୱିଜିତଂ ପହାୟ।
ଏକୋ ଚରେ ମାତଙ୍ଗରଞ୍ଞେୱ ନାଗୋ॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୩୭] ‘‘ଏକସ୍ସ ଚରିତଂ ସେୟ୍ୟୋ।
ନତ୍ଥି ବାଲେ ସହାୟତା।
ଅପ୍ପୋସ୍ସୁକ୍କୋ ମାତଙ୍ଗରଞ୍ଞେୱ ନାଗୋ’’ତି॥
ଦୀଘାୱୁୱତ୍ଥୁ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୨୭୩. ବାଲକଲୋଣକଗମନକଥା
୪୬୫ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଠିତକୋୱ ଇମା ଗାଥାୟୋ ଭାସିତ୍ୱା ୟେନ ବାଲକଲୋଣକଗାମୋ [ବାଲକଲୋଣକାରଗାମୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତେନୁପସଙ୍କମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଭଗୁ ବାଲକଲୋଣକଗାମେ ୱିହରତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଭଗୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି, ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି। ନିସୀଦି ଭଗୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ, ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେସି। ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ ଭଗୁ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଭଗୁଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୁ, ଖମନୀୟଂ; କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ପିଣ୍ଡକେନ ନ କିଲମସୀ’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ, ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ, ଭଗୱା; ନ ଚାହଂ, ଭନ୍ତେ, ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଭଗୁଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୟେନ ପାଚୀନୱଂସଦାୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି।
ବାଲକଲୋଣକଗମନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୪. ପାଚୀନୱଂସଦାୟଗମନକଥା
୪୬୬ . [ମ॰ ନି॰ ୧.୩୨୫ ଆଦୟୋ ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଚ ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଆୟସ୍ମା ଚ ନନ୍ଦିୟୋ ଆୟସ୍ମା ଚ କିମିଲୋ [କିମ୍ବିଲୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପାଚୀନୱଂସଦାୟେ ୱିହରନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଦାୟପାଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ, ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା, ସମଣ, ଏତଂ ଦାୟଂ ପାୱିସି। ସନ୍ତେତ୍ଥ ତୟୋ କୁଲପୁତ୍ତା ଅତ୍ତକାମରୂପା ୱିହରନ୍ତି। ମା ତେସଂ ଅଫାସୁମକାସୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଦାୟପାଲସ୍ସ ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ମନ୍ତୟମାନସ୍ସ, ସୁତ୍ୱାନ ଦାୟପାଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାୱୁସୋ, ଦାୟପାଲ, ଭଗୱନ୍ତଂ ୱାରେସି । ସତ୍ଥା ନୋ ଭଗୱା ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଚ ନନ୍ଦିୟୋ ଆୟସ୍ମା ଚ କିମିଲୋ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ ନନ୍ଦିୟଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ କିମିଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କମଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ ଅଭିକ୍କମଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ, ସତ୍ଥା ନୋ ଭଗୱା ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଚ ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଆୟସ୍ମା ଚ ନନ୍ଦିୟୋ ଆୟସ୍ମା ଚ କିମିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ଏକୋ ଭଗୱତୋ ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି, ଏକୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି, ଏକୋ ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି। ନିସୀଦି ଭଗୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ , ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ପାଦେ ପକ୍ଖାଲେସି। ତେପି ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି ୱୋ, ଅନୁରୁଦ୍ଧା, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ; କଚ୍ଚି ପିଣ୍ଡକେନ ନ କିଲମଥା’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ ଭଗୱା; ନ ଚ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମାମା’’ତି।
‘‘କଚ୍ଚି ପନ ୱୋ ଅନୁରୁଦ୍ଧା ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଖୀରୋଦକୀଭୂତା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପିୟଚକ୍ଖୂହି ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ୱିହରଥା’’ତି? ‘‘ତଗ୍ଘ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଖୀରୋଦକୀଭୂତା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପିୟଚକ୍ଖୂହି ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ୱିହରାମା’’ତି। ‘‘ୟଥା କଥଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଅନୁରୁଦ୍ଧା, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଖୀରୋଦକୀଭୂତା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପିୟଚକ୍ଖୂହି ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ୱିହରଥା’’ତି? ‘‘ଇଧ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ହୋତି – ‘ଲାଭା ୱତ ମେ, ସୁଲଦ୍ଧଂ ୱତ ମେ, ୟୋହଂ ଏୱରୂପେହି ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀହି ସଦ୍ଧିଂ ୱିହରାମୀ’’’ତି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଇମେସୁ ଆୟସ୍ମନ୍ତେସୁ ମେତ୍ତଂ କାୟକମ୍ମଂ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତଂ ଆୱି ଚେୱ ରହୋ ଚ; ମେତ୍ତଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ… ମେତ୍ତଂ ମନୋକମ୍ମଂ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତଂ ଆୱି ଚେୱ ରହୋ ଚ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘‘ୟଂନୂନାହଂ ସକଂ ଚିତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଇମେସଂୟେୱ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତସ୍ସ ୱସେନ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ସକଂ ଚିତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଇମେସଂୟେୱ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତସ୍ସ ୱସେନ ୱତ୍ତାମି। ନାନା ହି ଖୋ ନୋ, ଭନ୍ତେ, କାୟା, ଏକଞ୍ଚ ପନ ମଞ୍ଞେ ଚିତ୍ତ’’ନ୍ତି।
ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ ନନ୍ଦିୟୋ…ପେ॰… ଆୟସ୍ମାପି ଖୋ କିମିଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମୟ୍ହମ୍ପି ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ହୋତି – ‘ଲାଭା ୱତ ମେ, ସୁଲଦ୍ଧଂ ୱତ ମେ, ୟୋହଂ ଏୱରୂପେହି ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀହି ସଦ୍ଧିଂ ୱିହରାମୀ’ତି। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଇମେସୁ ଆୟସ୍ମନ୍ତେସୁ ମେତ୍ତଂ କାୟକମ୍ମଂ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତଂ ଆୱି ଚେୱ ରହୋ ଚ; ମେତ୍ତଂ ୱଚୀକମ୍ମଂ ମେତ୍ତଂ ମନୋକମ୍ମଂ ପଚ୍ଚୁପଟ୍ଠିତଂ ଆୱି ଚେୱ ରହୋ ଚ। ତସ୍ସ ମୟ୍ହଂ, ଭନ୍ତେ, ଏୱଂ ହୋତି ‘ୟଂନୂନାହଂ ସକଂ ଚିତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଇମେସଂୟେୱ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତସ୍ସ ୱସେନ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ’ନ୍ତି। ସୋ ଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ସକଂ ଚିତ୍ତଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଇମେସଂୟେୱ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଚିତ୍ତସ୍ସ ୱସେନ ୱତ୍ତାମି। ନାନା ହି ଖୋ ନୋ, ଭନ୍ତେ, କାୟା, ଏକଞ୍ଚ ପନ ମଞ୍ଞେ ଚିତ୍ତନ୍ତି। ଏୱଂ ଖୋ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଖୀରୋଦକୀଭୂତା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ପିୟଚକ୍ଖୂହି ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ୱିହରାମା’’ତି।
‘‘କଚ୍ଚି ପନ ୱୋ, ଅନୁରୁଦ୍ଧା, ଅପ୍ପମତ୍ତା ଆତାପିନୋ ପହିତତ୍ତା ୱିହରଥା’’ତି? ‘‘ତଗ୍ଘ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅପ୍ପମତ୍ତା ଆତାପିନୋ ପହିତତ୍ତା ୱିହରାମା’’ତି। ‘‘ୟଥା କଥଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଅନୁରୁଦ୍ଧା, ଅପ୍ପମତ୍ତା ଆତାପିନୋ ପହିତତ୍ତା ୱିହରଥା’’ତି? ‘‘ଇଧ, ଭନ୍ତେ, ଅମ୍ହାକଂ ୟୋ ପଠମଂ ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି ସୋ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି। ୟୋ ପଚ୍ଛା ଗାମତୋ ପିଣ୍ଡାୟ ପଟିକ୍କମତି, ସଚେ ହୋତି ଭୁତ୍ତାୱସେସୋ, ସଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଭୁଞ୍ଜତି, ନୋ ଚେ ଆକଙ୍ଖତି ଅପ୍ପହରିତେ ୱା ଛଡ୍ଡେତି। ଅପ୍ପାଣକେ ୱା ଉଦକେ ଓପିଲାପେତି। ସୋ ଆସନଂ ଉଦ୍ଧରତି , ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଥଲିକଂ ପଟିସାମେତି, ଅୱକ୍କାରପାତିଂ ଧୋୱିତ୍ୱା ପଟିସାମେତି, ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ପଟିସାମେତି, ଭତ୍ତଗ୍ଗଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି। ୟୋ ପସ୍ସତି ପାନୀୟଘଟଂ ୱା ପରିଭୋଜନୀୟଘଟଂ ୱା ୱଚ୍ଚଘଟଂ ୱା ରିତ୍ତଂ ତୁଚ୍ଛଂ ସୋ ଉପଟ୍ଠାପେତି। ସଚସ୍ସ ହୋତି ଅୱିସୟ୍ହଂ, ହତ୍ଥୱିକାରେନ ଦୁତିୟଂ ଆମନ୍ତେତ୍ୱା ହତ୍ଥୱିଲଙ୍ଘକେନ ଉପଟ୍ଠାପେମ, ନ ତ୍ୱେୱ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାଚଂ ଭିନ୍ଦାମ। ପଞ୍ଚାହିକଂ ଖୋ ପନ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସବ୍ବରତ୍ତିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ନିସୀଦାମ। ଏୱଂ ଖୋ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅପ୍ପମତ୍ତା ଆତାପିନୋ ପହିତତ୍ତା ୱିହରାମା’’ତି।
ପାଚିନୱଂସଦାୟଗମନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୫. ପାଲିଲେୟ୍ୟକଗମନକଥା
୪୬୭ . [ଉଦା॰ ୩୫ ଆଦୟୋ ଥୋକଂ ୱିସଦିସଂ] ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ ନନ୍ଦିୟଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଞ୍ଚ କିମିଲଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ୟେନ ପାଲିଲେୟ୍ୟକଂ [ପାରିଲେୟ୍ୟକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ପାଲିଲେୟ୍ୟକଂ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ପାଲିଲେୟ୍ୟକେ ୱିହରତି ରକ୍ଖିତୱନସଣ୍ଡେ ଭଦ୍ଦସାଲମୂଲେ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱତୋ ରହୋଗତସ୍ସ ପଟିସଲ୍ଲୀନସ୍ସ ଏୱଂ ଚେତସୋ ପରିୱିତକ୍କୋ ଉଦପାଦି – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ପୁବ୍ବେ ଆକିଣ୍ଣୋ ନ ଫାସୁ ୱିହାସିଂ ତେହି କୋସମ୍ବକେହି [କୋସବ୍ଭିକେହି (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୂହି ଭଣ୍ଡନକାରକେହି କଲହକାରକେହି ୱିୱାଦକାରକେହି ଭସ୍ସକାରକେହି ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକେହି। ସୋମ୍ହି ଏତରହି ଏକୋ ଅଦୁତିୟୋ ସୁଖଂ ଫାସୁ ୱିହରାମି ଅଞ୍ଞତ୍ରେୱ ତେହି କୋସମ୍ବକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ଭଣ୍ଡନକାରକେହି କଲହକାରକେହି ୱିୱାଦକାରକେହି ଭସ୍ସକାରକେହି ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକେହୀ’’ତି।
ଅଞ୍ଞତରୋପି ଖୋ ହତ୍ଥିନାଗୋ ଆକିଣ୍ଣୋ ୱିହରତି ହତ୍ଥୀହି ହତ୍ଥିନୀହି ହତ୍ଥିକଳଭେହି ହତ୍ଥିଚ୍ଛାପେହି, ଛିନ୍ନଗ୍ଗାନି ଚେୱ ତିଣାନି ଖାଦତି, ଓଭଗ୍ଗୋଭଗ୍ଗଞ୍ଚସ୍ସ ସାଖାଭଙ୍ଗଂ ଖାଦନ୍ତି, ଆୱିଲାନି ଚ ପାନୀୟାନି ପିୱତି, ଓଗାହା ଚସ୍ସ ଓତିଣ୍ଣସ୍ସ ହତ୍ଥିନିୟୋ କାୟଂ ଉପନିଘଂସନ୍ତିୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ହତ୍ଥିନାଗସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ଆକିଣ୍ଣୋ ୱିହରାମି ହତ୍ଥୀହି ହତ୍ଥିନୀହି ହତ୍ଥିକଳଭେହି ହତ୍ଥିଚ୍ଛାପେହି, ଛିନ୍ନଗ୍ଗାନି ଚେୱ ତିଣାନି ଖାଦାମି, ଓଭଗ୍ଗୋଭଗ୍ଗଞ୍ଚ ମେ ସାଖାଭଙ୍ଗଂ ଖାଦନ୍ତି, ଆୱିଲାନି ଚ ପାନୀୟାନି ପିୱାମି, ଓଗାହା ଚ ମେ ଓତିଣ୍ଣସ୍ସ ହତ୍ଥିନିୟୋ କାୟଂ ଉପନିଘଂସନ୍ତିୟୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ୟଂନୂନାହଂ ଏକୋୱ ଗଣସ୍ମା ୱୂପକଟ୍ଠୋ ୱିହରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ହତ୍ଥିନାଗୋ ୟୂଥା ଅପକ୍କମ୍ମ ୟେନ ପାଲିଲେୟ୍ୟକଂ ରକ୍ଖିତୱନସଣ୍ଡୋ ଭଦ୍ଦସାଲମୂଲଂ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସୋଣ୍ଡାୟ ଭଗୱତୋ ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତି, ଅପ୍ପହରିତଞ୍ଚ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ହତ୍ଥିନାଗସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଅହଂ ଖୋ ପୁବ୍ବେ ଆକିଣ୍ଣୋ ନ ଫାସୁ ୱିହାସିଂ ହତ୍ଥୀହି ହତ୍ଥିନୀହି ହତ୍ଥିକଳଭେହି ହତ୍ଥିଚ୍ଛାପେହି, ଛିନ୍ନଗ୍ଗାନି ଚେୱ ତିଣାନି ଖାଦିଂ, ଓଭଗ୍ଗୋଭଗ୍ଗଞ୍ଚ ମେ ସାଖାଭଙ୍ଗଂ ଖାଦିଂସୁ, ଆୱିଲାନି ଚ ପାନୀୟାନି ଅପାୟିଂ ଓଗାହା ଚ ମେ ଓତିଣ୍ଣସ୍ସ [ଓଗାହଞ୍ଚସ୍ସ ଓତିଣ୍ଣସ୍ସ (ସ୍ୟା॰), ଓଗାହା ଚସ୍ସ ଉତ୍ତିଣ୍ଣସ୍ସ (ସୀ॰)] ହତ୍ଥିନିୟୋ କାୟଂ ଉପନିଘଂସନ୍ତିୟୋ ଅଗମଂସୁ। ସୋମ୍ହି ଏତରହି ଏକୋ ଅଦୁତିୟୋ ସୁଖଂ ଫାସୁ ୱିହରାମି ଅଞ୍ଞତ୍ରେୱ ହତ୍ଥୀହି ହତ୍ଥିନୀହି ହତ୍ଥିକଳଭେହି ହତ୍ଥିଚ୍ଛାପେହୀ’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅତ୍ତନୋ ଚ ପୱିୱେକଂ ୱିଦିତ୍ୱା ତସ୍ସ ଚ ହତ୍ଥିନାଗସ୍ସ ଚେତସା ଚେତୋପରିୱିତକ୍କମଞ୍ଞାୟ ତାୟଂ ୱେଲାୟଂ ଇମଂ ଉଦାନଂ ଉଦାନେସି –
[ଉଦା॰ ୩୫] ‘‘ଏତଂ [ଏୱଂ (କ॰)] ନାଗସ୍ସ ନାଗେନ, ଈସାଦନ୍ତସ୍ସ ହତ୍ଥିନୋ।
ସମେତି ଚିତ୍ତଂ ଚିତ୍ତେନ, ୟଦେକୋ ରମତୀ ୱନେ’’ତି॥
ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପାଲିଲେୟ୍ୟକେ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବକା ଉପାସକା – ‘‘ଇମେ ଖୋ ଅୟ୍ୟା କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ବହୁନୋ ଅମ୍ହାକଂ ଅନତ୍ଥସ୍ସ କାରକା । ଇମେହି ଉବ୍ବାଳ୍ହୋ ଭଗୱା ପକ୍କନ୍ତୋ। ହନ୍ଦ ମୟଂ ଅୟ୍ୟେ କୋସମ୍ବକେ ଭିକ୍ଖୂ ନେୱ ଅଭିୱାଦେୟ୍ୟାମ, ନ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠେୟ୍ୟାମ, ନ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କରେୟ୍ୟାମ, ନ ସକ୍କରେୟ୍ୟାମ, ନ ଗରୁଂ କରେୟ୍ୟାମ, ନ ମାନେୟ୍ୟାମ, ନ ଭଜେୟ୍ୟାମ, ନ ପୂଜେୟ୍ୟାମ, ଉପଗତାନମ୍ପି ପିଣ୍ଡକଂ ନ ଦଜ୍ଜେୟ୍ୟାମ – ଏୱଂ ଇମେ ଅମ୍ହେହି ଅସକ୍କରିୟମାନା ଅଗରୁକରିୟମାନା ଅମାନିୟମାନା ଅଭଜିୟମାନା ଅପୂଜିୟମାନା ଅସକ୍କାରପକତା ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି ୱା ୱିବ୍ଭମିସ୍ସନ୍ତି ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ୱା ପସାଦେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବକା ଉପାସକା କୋସମ୍ବକେ ଭିକ୍ଖୂ ନେୱ ଅଭିୱାଦେସୁଂ, ନ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠେସୁଂ, ନ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ ଅକଂସୁ, ନ ସକ୍କରିଂସୁ, ନ ଗରୁଂ କରିଂସୁ, ନ ମାନେସୁଂ, ନ ଭଜେସୁଂ ନ ପୂଜେସୁଂ, ଉପଗତାନମ୍ପି ପିଣ୍ଡକଂ ନ ଅଦଂସୁ। ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ କୋସମ୍ବକେହି ଉପାସକେହି ଅସକ୍କରିୟମାନା ଅଗରୁକରିୟମାନା ଅମାନିୟମାନା ଅଭଜିୟମାନା ଅପୂଜିୟମାନା ଅସକ୍କାରପକତା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ସନ୍ତିକେ ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେୟ୍ୟାମା’’ତି।
ପାଲିଲେୟ୍ୟକଗମନକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୬. ଅଟ୍ଠାରସୱତ୍ଥୁକଥା
୪୬୮ . ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ – ‘‘ତେ କିର କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ସାରିପୁତ୍ତ, ୟଥା ଧମ୍ମୋ ତଥା ତିଟ୍ଠାହୀ’’ତି। ‘‘କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଜାନେୟ୍ୟଂ ଧମ୍ମଂ ୱା ଅଧମ୍ମଂ ୱା’’ତି?
ଅଟ୍ଠାରସହି ଖୋ, ସାରିପୁତ୍ତ, ୱତ୍ଥୂହି ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ। ଇଧ, ସାରିପୁତ୍ତ, ଭିକ୍ଖୁ ଅଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି, ଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି; ଅୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେତି, ୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେତି; ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଆପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି – ଇମେହି ଖୋ, ସାରିପୁତ୍ତ, ଅଟ୍ଠାରସହି ୱତ୍ଥୂହି ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ।
ଅଟ୍ଠାରସହି ଚ ଖୋ, ସାରିପୁତ୍ତ, ୱତ୍ଥୂହି ଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ। ଇଧ, ସାରିପୁତ୍ତ, ଭିକ୍ଖୁ ଅଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି, ଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି; ଅୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେତି, ୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେତି; ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି ; ଅନାପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଆପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି – ଇମେହି ଖୋ, ସାରିପୁତ୍ତ, ଅଟ୍ଠାରସହି ୱତ୍ଥୂହି ଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋତି।
୪୬୯ . ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ…ପେ॰… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକସ୍ସପୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକଚ୍ଚାନୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକୋଟ୍ଠିକୋ … ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାକପ୍ପିନୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ମହାଚୁନ୍ଦୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରେୱତୋ … ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ… ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରାହୁଲୋ – ‘‘ତେ କିର କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରାହୁଲୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରାହୁଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ରାହୁଲ, ୟଥା ଧମ୍ମୋ ତଥା ତିଟ୍ଠାହୀ’’ତି। ‘‘କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଜାନେୟ୍ୟଂ ଧମ୍ମଂ ୱା ଅଧମ୍ମଂ ୱା’’ତି?
ଅଟ୍ଠାରସହି ଖୋ, ରାହୁଲ, ୱତ୍ଥୂହି ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ। ଇଧ, ରାହୁଲ, ଭିକ୍ଖୁ ଅଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି, ଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି; ଅୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେତି, ୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେତି; ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଆପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି – ଇମେହି ଖୋ, ରାହୁଲ, ଅଟ୍ଠାରସହି ୱତ୍ଥୂହି ଅଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ।
ଅଟ୍ଠାରସହି ଚ ଖୋ, ରାହୁଲ, ୱତ୍ଥୂହି ଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋ। ଇଧ, ରାହୁଲ, ଭିକ୍ଖୁ ଅଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି, ଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେତି; ଅୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେତି, ୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେତି; ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି, ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେତି; ଅନାପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଆପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି; ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି, ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେତି – ଇମେହି ଖୋ, ରାହୁଲ, ଅଟ୍ଠାରସହି ୱତ୍ଥୂହି ଧମ୍ମୱାଦୀ ଜାନିତବ୍ବୋତି।
୪୭୦ . ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ମହାପଜାପତି [ମହାପଜାପତୀ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଗୋତମୀ – ‘‘ତେ କିର କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ଗୋତମି, ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁଣ। ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱା ୟେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ ତେସଂ ଦିଟ୍ଠିଞ୍ଚ ଖନ୍ତିଞ୍ଚ ରୁଚିଞ୍ଚ ଆଦାୟଞ୍ଚ ରୋଚେହି। ୟଞ୍ଚ କିଞ୍ଚି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘେନ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘତୋ ପଚ୍ଚାସୀସିତବ୍ବଂ ସବ୍ବଂ ତଂ ଧମ୍ମୱାଦିତୋୱ ପଚ୍ଚାସୀସିତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
୪୭୧ . ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକୋ ଗହପତି – ‘‘ତେ କିର କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକୋ ଗହପତି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକୋ ଗହପତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ଉଭୟତ୍ଥ ଦାନଂ ଦେହି। ଉଭୟତ୍ଥ ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁଣ। ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱା ୟେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ ତେସଂ ଦିଟ୍ଠିଞ୍ଚ ଖନ୍ତିଞ୍ଚ ରୁଚିଞ୍ଚ ଆଦାୟଞ୍ଚ ରୋଚେହୀ’’ତି।
୪୭୨ . ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା – ‘‘ତେ କିର କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି। କଥାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପଟିପଜ୍ଜାମୀ’’ତି? ‘‘ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ୱିସାଖେ, ଉଭୟତ୍ଥ ଦାନଂ ଦେହି। ଉଭୟତ୍ଥ ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁଣ। ଉଭୟତ୍ଥ ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱା ୟେ ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମୱାଦିନୋ ତେସଂ ଦିଟ୍ଠିଞ୍ଚ ଖନ୍ତିଞ୍ଚ ରୁଚିଞ୍ଚ ଆଦାୟଞ୍ଚ ରୋଚେହୀ’’ତି।
୪୭୩ . ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ସାୱତ୍ଥି ତଦୱସରୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତେ କିର, ଭନ୍ତେ, କୋସମ୍ବକା ଭିକ୍ଖୂ ଭଣ୍ଡନକାରକା କଲହକାରକା ୱିୱାଦକାରକା ଭସ୍ସକାରକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତା। କଥଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ ସେନାସନେ [ସେନାସନେସୁ (କ॰), ସେନାସନଂ (ସ୍ୟା॰)] ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ‘‘ତେନ ହି, ସାରିପୁତ୍ତ, ୱିୱିତ୍ତଂ ସେନାସନଂ ଦାତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ‘‘ସଚେ ପନ, ଭନ୍ତେ, ୱିୱିତ୍ତଂ ନ ହୋତି, କଥଂ ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ‘‘ତେନ ହି, ସାରିପୁତ୍ତ, ୱିୱିତ୍ତଂ କତ୍ୱାପି ଦାତବ୍ବଂ, ନ ତ୍ୱେୱାହଂ, ସାରିପୁତ୍ତ, କେନଚି ପରିୟାୟେନ ୱୁଡ୍ଢତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସେନାସନଂ ପଟିବାହିତବ୍ବନ୍ତି ୱଦାମି। ୟୋ ପଟିବାହେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି।
‘‘ଆମିସେ ପନ, ଭନ୍ତେ, କଥଂ ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆମିସଂ ଖୋ, ସାରିପୁତ୍ତ, ସବ୍ବେସଂ ସମକଂ ଭାଜେତବ୍ବ’’ନ୍ତି।
ଅଟ୍ଠାରସୱତ୍ଥୁକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୭. ଓସାରଣାନୁଜାନନା
୪୭୪ . ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଧମ୍ମଞ୍ଚ ୱିନୟଞ୍ଚ ପଚ୍ଚୱେକ୍ଖନ୍ତସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଆପତ୍ତି ଏସା, ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆପତ୍ତି ଏସା, ଆୱୁସୋ; ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ। ଏଥ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଓସାରେଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମାହ – ‘ଆପତ୍ତି ଏସା , ଆୱୁସୋ; ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋମ୍ହି, ନମ୍ହି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ। ଧମ୍ମିକେନମ୍ହି କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ। ଏଥ ମଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ ଓସାରେଥା’ତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ‘‘ଆପତ୍ତି ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ; ନେସା ଅନାପତ୍ତି। ଆପନ୍ନୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାପନ୍ନୋ। ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ, ନେସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋ । ଧମ୍ମିକେନ କମ୍ମେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ। ୟତୋ ଚ ଖୋ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସତି ଚ, ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଓସାରେଥା’’ତି।
ଓସାରଣାନୁଜାନନା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୮. ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀକଥା
୪୭୫ . ଅଥ ଖୋ ତେ ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଓସାରେତ୍ୱା ୟେନ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉକ୍ଖେପକେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ୟସ୍ମିଂ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅହୋସି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ , ସୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସି [ପସ୍ସୀ (ଇତିପି)] ଚ ଓସାରିତୋ ଚ। ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋମା’’ତି।
ଅଥ ଖୋ ତେ ଉକ୍ଖେପକା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ତେ, ଭନ୍ତେ, ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘ୟସ୍ମିଂ, ଆୱୁସୋ, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅହୋସି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସି ଚ ଓସାରିତୋ ଚ। ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋମା’ତି। କଥଂ ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ୟତୋ ଚ ଖୋ ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସି ଚ ଓସାରିତୋ ଚ, ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାତବ୍ବା। ସବ୍ବେହେୱ ଏକଜ୍ଝଂ ସନ୍ନିପତିତବ୍ବଂ ଗିଲାନେହି ଚ ଅଗିଲାନେହି ଚ। ନ କେହିଚି ଛନ୍ଦୋ ଦାତବ୍ବୋ। ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟସ୍ମିଂ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅହୋସି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସି ଚ ଓସାରିତୋ ଚ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।
‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟସ୍ମିଂ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ଅହୋସି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସୋ ଏସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆପନ୍ନୋ ଚ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଚ ପସ୍ସି ଚ ଓସାରିତୋ ଚ। ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟା କରଣଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ, ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।
‘‘କତା ସଙ୍ଘେନ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ୱୂପସମାୟ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ। ନିହତୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ, ନିହତା ସଙ୍ଘରାଜି, ନିହତଂ ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ, ନିହତଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।
ତାୱଦେୱ ଉପୋସଥୋ କାତବ୍ବୋ, ପାତିମୋକ୍ଖଂ ଉଦ୍ଦିସିତବ୍ବନ୍ତି।
ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀକଥା ନିଟ୍ଠିତା।
୨୭୯. ଉପାଲିସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀପୁଚ୍ଛା
୪୭୬ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି, ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟସ୍ମିଂ, ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ଅୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ଅମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଧମ୍ମିକା ନୁ ଖୋ ସା, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ’’ତି? ‘‘ୟସ୍ମିଂ , ଉପାଲି, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ଅୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ଅମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଅଧମ୍ମିକା ସା, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ’’ତି।
‘‘ୟସ୍ମିଂ ପନ, ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଧମ୍ମିକା ନୁ ଖୋ ସା, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ’’ତି? ‘‘ୟସ୍ମିଂ, ଉପାଲି, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଧମ୍ମିକା ସା, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ’’ତି।
‘‘କତି ନୁ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟୋ’’ତି? ‘‘ଦ୍ୱେମା, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟୋ – ଅତ୍ଥୁପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥାପେତା ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା; ଅତ୍ଥୁପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥୁପେତା ଚ ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା ଚ। କତମା ଚ, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥାପେତା ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା? ୟସ୍ମିଂ, ଉପାଲି, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ଅୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ଅମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥାପେତା ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା। କତମା ଚ, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥୁପେତା ଚ ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା ଚ? ୟସ୍ମିଂ, ଉପାଲି, ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ହୋତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ କଲହୋ ୱିଗ୍ଗହୋ ୱିୱାଦୋ ସଙ୍ଘଭେଦୋ ସଙ୍ଘରାଜି ସଙ୍ଘୱୱତ୍ଥାନଂ ସଙ୍ଘନାନାକରଣଂ, ସଙ୍ଘୋ ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ୱିନିଚ୍ଛିନିତ୍ୱା ମୂଲା ମୂଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିଂ କରୋତି, ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଉପାଲି, ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀ ଅତ୍ଥୁପେତା ଚ ବ୍ୟଞ୍ଜନୁପେତା ଚ। ଇମା ଖୋ, ଉପାଲି, ଦ୍ୱେ ସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗିୟୋ’’ତି।
୪୭୭ . ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନଞ୍ଜଲିଂ ପଣାମେତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଗାଥାୟ ଅଜ୍ଝଭାସି –
‘‘ସଙ୍ଘସ୍ସ କିଚ୍ଚେସୁ ଚ ମନ୍ତନାସୁ ଚ।
ଅତ୍ଥେସୁ ଜାତେସୁ ୱିନିଚ୍ଛୟେସୁ ଚ।
କଥଂପକାରୋଧ ନରୋ ମହତ୍ଥିକୋ।
ଭିକ୍ଖୁ କଥଂ ହୋତିଧ ପଗ୍ଗହାରହୋତି॥
ଅୱେକ୍ଖିତାଚାରୋ ସୁସଂୱୁତିନ୍ଦ୍ରିୟୋ।
ପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ନୂପୱଦନ୍ତି ଧମ୍ମତୋ।
ନ ହିସ୍ସ ତଂ ହୋତି ୱଦେୟ୍ୟୁ ୟେନ ନଂ॥
‘‘ସୋ ତାଦିସୋ ସୀଲୱିସୁଦ୍ଧିୟା ଠିତୋ।
ୱିସାରଦୋ ହୋତି ୱିସୟ୍ହ ଭାସତି।
ନଚ୍ଛମ୍ଭତି ପରିସଗତୋ ନ ୱେଧତି।
ଅତ୍ଥଂ ନ ହାପେତି ଅନୁୟ୍ୟୁତଂ ଭଣଂ॥
‘‘ତଥେୱ ପଞ୍ହଂ ପରିସାସୁ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ନ ଚେୱ ପଜ୍ଝାୟତି ନ ମଙ୍କୁ ହୋତି।
ସୋ କାଲାଗତଂ ବ୍ୟାକରଣାରହଂ ୱଚୋ।
ରଞ୍ଜେତି ୱିଞ୍ଞୂପରିସଂ ୱିଚକ୍ଖଣୋ॥
‘‘ସଗାରୱୋ ୱୁଡ୍ଢତରେସୁ ଭିକ୍ଖୁସୁ।
ଆଚେରକମ୍ହି ଚ ସକେ ୱିସାରଦୋ।
ଅଲଂ ପମେତୁଂ ପଗୁଣୋ କଥେତୱେ।
ପଚ୍ଚତ୍ଥିକାନଞ୍ଚ ୱିରଦ୍ଧିକୋୱିଦୋ॥
‘‘ପଚ୍ଚତ୍ଥିକା ୟେନ ୱଜନ୍ତି ନିଗ୍ଗହଂ।
ମହାଜନୋ ସଞ୍ଞପନଞ୍ଚ ଗଚ୍ଛତି।
ୱିୟାକରଂ [ସୋ ବ୍ୟାକରଂ (ସୀ॰), ୱେୟ୍ୟାକରଂ (ସ୍ୟା॰)] ପଞ୍ହମନୂପଘାତିକଂ॥
‘‘ଦୂତେୟ୍ୟକମ୍ମେସୁ ଅଲଂ ସମୁଗ୍ଗହୋ।
ସଙ୍ଘସ୍ସ କିଚ୍ଚେସୁ ଚ ଆହୁ ନଂ ୟଥା।
କରଂ ୱଚୋ ଭିକ୍ଖୁଗଣେନ ପେସିତୋ।
ଅହଂ କରୋମୀତି ନ ତେନ ମଞ୍ଞତି॥
‘‘ଆପଜ୍ଜତି ୟାୱତକେସୁ ୱତ୍ଥୁସୁ।
ଆପତ୍ତିୟା ହୋତି ୟଥା ଚ ୱୁଟ୍ଠିତି।
ଏତେ ୱିଭଙ୍ଗା ଉଭୟସ୍ସ ସ୍ୱାଗତା।
ଆପତ୍ତି ୱୁଟ୍ଠାନପଦସ୍ସ କୋୱିଦୋ॥
‘‘ନିସ୍ସାରଣଂ ଗଚ୍ଛତି ୟାନି ଚାଚରଂ।
ନିସ୍ସାରିତୋ ହୋତି ୟଥା ଚ ୱତ୍ତନା [ୱତ୍ଥୁନା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ଓସାରଣଂ ତଂୱୁସିତସ୍ସ ଜନ୍ତୁନୋ।
ଏତମ୍ପି ଜାନାତି ୱିଭଙ୍ଗକୋୱିଦୋ॥
‘‘ସଗାରୱୋ ୱୁଡ୍ଢତରେସୁ ଭିକ୍ଖୁସୁ।
ନୱେସୁ ଥେରେସୁ ଚ ମଜ୍ଝିମେସୁ ଚ।
ମହାଜନସ୍ସତ୍ଥଚରୋଧ ପଣ୍ଡିତୋ।
ସୋ ତାଦିସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଇଧ ପଗ୍ଗହାରହୋ’’ତି॥
ଉପାଲିସଙ୍ଘସାମଗ୍ଗୀପୁଚ୍ଛା ନିଟ୍ଠିତା।
କୋସମ୍ବକକ୍ଖନ୍ଧକୋ ଦସମୋ।
କୋସମ୍ବିୟଂ ଜିନୱରୋ, ୱିୱାଦାପତ୍ତିଦସ୍ସନେ।
ନୁକ୍ଖିପେୟ୍ୟ ୟସ୍ମିଂ ତସ୍ମିଂ, ସଦ୍ଧାୟାପତ୍ତି ଦେସୟେ॥
ଅନ୍ତୋସୀମାୟଂ ତତ୍ଥେୱ, ବାଲକଞ୍ଚେୱ ୱଂସଦା।
ପାଲିଲେୟ୍ୟା ଚ ସାୱତ୍ଥି, ସାରିପୁତ୍ତୋ ଚ କୋଲିତୋ॥
ମହାକସ୍ସପକଚ୍ଚାନା, କୋଟ୍ଠିକୋ କପ୍ପିନେନ ଚ।
ମହାଚୁନ୍ଦୋ ଚ ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ, ରେୱତୋ ଉପାଲି ଚୁଭୋ॥
ଆନନ୍ଦୋ ରାହୁଲୋ ଚେୱ, ଗୋତମୀନାଥପିଣ୍ଡିକୋ।
ସେନାସନଂ ୱିୱିତ୍ତଞ୍ଚ, ଆମିସଂ ସମକମ୍ପି ଚ॥
ନ କେହି ଛନ୍ଦୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଉପାଲିପରିପୁଚ୍ଛିତୋ।
ଅନାନୁୱଜ୍ଜୋ ସୀଲେନ, ସାମଗ୍ଗୀ ଜିନସାସନେତି॥
କୋସମ୍ବକକ୍ଖନ୍ଧକୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ମହାୱଗ୍ଗପାଳି ନିଟ୍ଠିତା।