ପାଚିତ୍ତିୟ

॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥

ୱିନୟପିଟକେ

ପାଚିତ୍ତିୟ

୫. ପାଚିତ୍ତିୟକଣ୍ଡଂ

୧. ମୁସାୱାଦୱଗ୍ଗୋ

୧. ମୁସାୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତୋ ଦ୍ୱେନୱୁତି ପାଚିତ୍ତିୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ହତ୍ଥକୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ୱାଦକ୍ଖିତ୍ତୋ ହୋତି। ସୋ ତିତ୍ଥିୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନାତି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସତି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେତି। ତିତ୍ଥିୟା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ହତ୍ଥକୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଅମ୍ହେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନିସ୍ସତି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନିସ୍ସତି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରିସ୍ସତି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସିସ୍ସତି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସତୀ’’ତି!

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ତିତ୍ଥିୟାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ହତ୍ଥକୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ହତ୍ଥକଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ ହତ୍ଥକ, ତିତ୍ଥିୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନାସି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନାସି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରସି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସସି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ଏତେ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ତିତ୍ଥିୟା ନାମ ୟେନ କେନଚି ଜେତବ୍ବା; ନେୱ ତେସଂ ଜୟୋ ଦାତବ୍ବୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ହତ୍ଥକୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ତିତ୍ଥିୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନିସ୍ସତି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନିସ୍ସତି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରିସ୍ସତି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସିସ୍ସତି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସତୀ’’ତି!

ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥକଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ହତ୍ଥକଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ହତ୍ଥକ, ତିତ୍ଥିୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନାସି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନାସି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରସି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସସି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ତିତ୍ଥିୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ସଲ୍ଲପନ୍ତୋ ଅୱଜାନିତ୍ୱା ପଟିଜାନିସ୍ସସି, ପଟିଜାନିତ୍ୱା ଅୱଜାନିସ୍ସସି, ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରିସ୍ସସି, ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭାସିସ୍ସସି, ସଙ୍କେତଂ କତ୍ୱା ୱିସଂୱାଦେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨ . ‘‘ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩ . ସମ୍ପଜାନମୁସାୱାଦୋ ନାମ ୱିସଂୱାଦନପୁରେକ୍ଖାରସ୍ସ ୱାଚା, ଗିରା, ବ୍ୟପ୍ପଥୋ, ୱଚୀଭେଦୋ, ୱାଚସିକା ୱିଞ୍ଞତ୍ତି, ଅଟ୍ଠ ଅନରିୟୱୋହାରା – ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେତି, ଅସ୍ସୁତଂ ସୁତଂ ମେତି, ଅମୁତଂ ମୁତଂ ମେତି, ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେତି, ଦିଟ୍ଠଂ ଅଦିଟ୍ଠଂ ମେତି, ସୁତଂ ଅସ୍ସୁତଂ ମେତି , ମୁତଂ ଅମୁତଂ ମେତି, ୱିଞ୍ଞାତଂ ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ମେତି।

ଅଦିଟ୍ଠଂ ନାମ ନ ଚକ୍ଖୁନା ଦିଟ୍ଠଂ। ଅସ୍ସୁତଂ ନାମ ନ ସୋତେନ ସୁତଂ। ଅମୁତଂ ନାମ ନ ଘାନେନ ଘାୟିତଂ, ନ ଜିୱ୍ହାୟ ସାୟିତଂ, ନ କାୟେନ ଫୁଟ୍ଠଂ। ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ନାମ ନ ମନସା ୱିଞ୍ଞାତଂ। ଦିଟ୍ଠଂ ନାମ ଚକ୍ଖୁନା ଦିଟ୍ଠଂ। ସୁତଂ ନାମ ସୋତେନ ସୁତଂ। ମୁତଂ ନାମ ଘାନେନ ଘାୟିତଂ, ଜିୱ୍ହାୟ ସାୟିତଂ, କାୟେନ ଫୁଟ୍ଠଂ। ୱିଞ୍ଞାତଂ ନାମ ମନସା ୱିଞ୍ଞାତଂ।

୪ . ତୀହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି।

ଚତୂହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି, ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ।

ପଞ୍ଚହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି, ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ, ୱିନିଧାୟ ଖନ୍ତିଂ।

ଛହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି , ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ, ୱିନିଧାୟ ଖନ୍ତିଂ, ୱିନିଧାୟ ରୁଚିଂ।

ସତ୍ତହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ’’ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି, ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ, ୱିନିଧାୟ ଖନ୍ତିଂ, ୱିନିଧାୟ ରୁଚିଂ, ୱିନିଧାୟ ଭାୱଂ।

୫ . ତୀହାକାରେହି ‘‘ଅସ୍ସୁତଂ ସୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ଅମୁତଂ ମୁତଂ ମେତି…ପେ॰… ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି।

ଚତୂହାକାରେହି…ପେ॰… ପଞ୍ଚହାକାରେହି…ପେ॰… ଛହାକାରେହି…ପେ॰… ସତ୍ତହାକାରେହି ‘‘ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତନ୍ତି, ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ, ୱିନିଧାୟ ଖନ୍ତିଂ, ୱିନିଧାୟ ରୁଚିଂ, ୱିନିଧାୟ ଭାୱଂ।

୬ . ତୀହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ …ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅସ୍ସୁତଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅମୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

୭ . ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ଅଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ସୁତଂ ‘‘ଅସ୍ସୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ମୁତଂ ‘‘ଅମୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ଅୱିଞ୍ଞାତଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

୮ . ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ସୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ମୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠଂ ‘‘ସୁତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ମୁତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ସୁତଂ ‘‘ମୁତଞ୍ଚ ମେ ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ସୁତଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ମୁତଂ ‘‘ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଂ ମେ’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ସୁତଂ ମେ’’ତି …ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ମୁତଂ ମେ’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି…ପେ॰… ତୀହାକାରେହି ୱିଞ୍ଞାତଂ ‘‘ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚା’’ତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

୯ . ତୀହାକାରେହି ଦିଟ୍ଠେ ୱେମତିକୋ ଦିଟ୍ଠଂ ନୋକପ୍ପେତି, ଦିଟ୍ଠଂ ନସ୍ସରତି , ଦିଟ୍ଠଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି…ପେ॰… ସୁତେ ୱେମତିକୋ ସୁତଂ ନୋକପ୍ପେତି, ସୁତଂ ନସ୍ସରତି, ସୁତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି…ପେ॰… ମୁତେ ୱେମତିକୋ ମୁତଂ ନୋକପ୍ପେତି, ମୁତଂ ନସ୍ସରତି, ମୁତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତେ ୱେମତିକୋ ୱିଞ୍ଞାତଂ ନୋକପ୍ପେତି, ୱିଞ୍ଞାତଂ ନସ୍ସରତି, ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି… ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚାତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ସୁତଞ୍ଚାତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି; ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ମୁତଞ୍ଚାତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି; ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚାତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି; ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚାତି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି; ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚାତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦ . ଚତୂହାକାରେହି…ପେ॰… ପଞ୍ଚହାକାରେହି…ପେ॰… ଛହାକାରେହି…ପେ॰… ସତ୍ତହାକାରେହି…ପେ॰… ୱିଞ୍ଞାତଂ ପମୁଟ୍ଠୋ ହୋତି, ୱିଞ୍ଞାତଞ୍ଚ ମେ ଦିଟ୍ଠଞ୍ଚ ସୁତଞ୍ଚ ମୁତଞ୍ଚାତି ସମ୍ପଜାନମୁସା ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ – ପୁବ୍ବେୱସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣିସ୍ସ’’ନ୍ତି, ଭଣନ୍ତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ଭଣାମୀ’’ତି, ଭଣିତସ୍ସ ହୋତି ‘‘ମୁସା ମୟା ଭଣିତ’’ନ୍ତି, ୱିନିଧାୟ ଦିଟ୍ଠିଂ, ୱିନିଧାୟ ଖନ୍ତିଂ, ୱିନିଧାୟ ରୁଚିଂ, ୱିନିଧାୟ ଭାୱଂ।

୧୧ . ଅନାପତ୍ତି ଦୱା ଭଣତି, ରୱା ଭଣତି [ଦୱାୟ ଭଣତି, ରୱାୟ ଭଣତି (ସ୍ୟା॰)] । ‘‘ଦୱା ଭଣତି ନାମ ସହସା ଭଣତି। ରୱା ଭଣତି ନାମ ‘ଅଞ୍ଞଂ ଭଣିସ୍ସାମୀ’ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି’’। ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ମୁସାୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଓମସୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପେସଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନ୍ତା [ଭଣ୍ଡେନ୍ତା (ଇତିପି)] ପେସଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଓମସନ୍ତି – ଜାତିୟାପି, ନାମେନପି, ଗୋତ୍ତେନପି, କମ୍ମେନପି, ସିପ୍ପେନପି, ଆବାଧେନପି, ଲିଙ୍ଗେନପି, କିଲେସେନପି, ଆପତ୍ତିୟାପି; ହୀନେନପି ଅକ୍କୋସେନ ଖୁଂସେନ୍ତି ୱମ୍ଭେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପେସଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନ୍ତା ପେସଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଓମସିସ୍ସନ୍ତି – ଜାତିୟାପି, ନାମେନପି, ଗୋତ୍ତେନପି, କମ୍ମେନପି, ସିପ୍ପେନପି, ଆବାଧେନପି, ଲିଙ୍ଗେନପି, କିଲେସେନପି, ଆପତ୍ତିୟାପି; ହୀନେନପି ଅକ୍କୋସେନ ଖୁଂସେସ୍ସନ୍ତି ୱମ୍ଭେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି!

ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପେସଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନ୍ତା ପେସଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଓମସଥ – ଜାତିୟାପି…ପେ॰… ହୀନେନପି ଅକ୍କୋସେନ ଖୁଂସେଥ ୱମ୍ଭେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ପେସଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନ୍ତା ପେସଲେ ଭିକ୍ଖୂ ଓମସିସ୍ସଥ – ଜାତିୟାପି…ପେ॰… ହୀନେନପି ଅକ୍କୋସେନ ଖୁଂସେସ୍ସଥ ୱମ୍ଭେସ୍ସଥ ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –

୧୩ . ‘‘ଭୂତପୁବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତକ୍କସିଲାୟଂ [ତକ୍କସୀଲାୟଂ (କ॰)] ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ନନ୍ଦିୱିସାଲୋ ନାମ ବଲୀବଦ୍ଦୋ [ବଲିୱଦ୍ଦୋ (ସୀ॰), ବଲିବଦ୍ଦୋ (ସ୍ୟା॰)] ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନନ୍ଦିୱିସାଲୋ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ସେଟ୍ଠିନା ସଦ୍ଧିଂ ସହସ୍ସେନ ଅବ୍ଭୁତଂ କରୋହି – ମୟ୍ହଂ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ସକଟସତଂ ଅତିବଦ୍ଧଂ ପୱଟ୍ଟେସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସେଟ୍ଠିନା ସଦ୍ଧିଂ ସହସ୍ସେନ ଅବ୍ଭୁତଂ ଅକାସି – ମୟ୍ହଂ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ସକଟସତଂ ଅତିବଦ୍ଧଂ ପୱଟ୍ଟେସ୍ସତୀତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସକଟସତଂ ଅତିବନ୍ଧିତ୍ୱା ନନ୍ଦିୱିସାଲଂ ବଲୀବଦ୍ଦଂ ୟୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗଚ୍ଛ, କୂଟ [ଅଞ୍ଛ କୂଟ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ୱହସ୍ସୁ, କୂଟା’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନନ୍ଦିୱିସାଲୋ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ତତ୍ଥେୱ ଅଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସହସ୍ସେନ ପରାଜିତୋ ପଜ୍ଝାୟି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନନ୍ଦିୱିସାଲୋ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ପଜ୍ଝାୟସୀ’’ତି? ‘ତଥା ହି ପନାହଂ, ଭୋ, ତୟା ସହସ୍ସେନ ପରାଜିତୋ’’ତି। ‘କିସ୍ସ ପନ ମଂ ତ୍ୱଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଅକୂଟଂ କୂଟୱାଦେନ ପାପେସି? ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ସେଟ୍ଠିନା ସଦ୍ଧିଂ ଦ୍ୱୀହି ସହସ୍ସେହି ଅବ୍ଭୁତଂ କରୋହି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ସକଟସତଂ ଅତିବଦ୍ଧଂ ପୱଟ୍ଟେସ୍ସତୀ’’ତି। ‘‘ମା ଚ ମଂ ଅକୂଟଂ କୂଟୱାଦେନ ପାପେସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସେଟ୍ଠିନା ସଦ୍ଧିଂ ଦ୍ୱୀହି ସହସ୍ସେହି ଅବ୍ଭୁତଂ ଅକାସି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ସକଟସତଂ ଅତିବଦ୍ଧଂ ପୱଟ୍ଟେସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସକଟସତଂ ଅତିବନ୍ଧିତ୍ୱା ନନ୍ଦିୱିସାଲଂ ବଲୀବଦ୍ଦଂ ୟୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଚ୍ଛ, ଭଦ୍ର, ୱହସ୍ସୁ, ଭଦ୍ରା’’ତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନନ୍ଦିୱିସାଲୋ ବଲୀବଦ୍ଦୋ ସକଟସତଂ ଅତିବଦ୍ଧଂ ପୱଟ୍ଟେସି।

[ଜା॰ ୧.୧.୨୮ ନନ୍ଦିୱିସାଲଜାତକେପି, ତତ୍ଥ ପନ ମନୁଞ୍ଞସଦ୍ଦୋ ଦିସ୍ସତି] ‘‘ମନାପମେୱ ଭାସେୟ୍ୟ, ନା, ମନାପଂ କୁଦାଚନଂ।

ମନାପଂ ଭାସମାନସ୍ସ, ଗରୁଂ ଭାରଂ ଉଦବ୍ବହି।

ଧନଞ୍ଚ ନଂ ଅଲାଭେସି, ତେନ ଚ, ତ୍ତମନୋ ଅହୂତି॥

‘‘ତଦାପି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅମନାପା ଖୁଂସନା ୱମ୍ଭନା। କିମଙ୍ଗଂ ପନ ଏତରହି ମନାପା ଭୱିସ୍ସତି ଖୁଂସନା ୱମ୍ଭନା? ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰…। ‘‘ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୪ . ‘‘ଓମସୱାଦେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୫ . ଓମସୱାଦୋ ନାମ ଦସହି ଆକାରେହି ଓମସତି – ଜାତିୟାପି, ନାମେନପି, ଗୋତ୍ତେନପି, କମ୍ମେନପି, ସିପ୍ପେନପି, ଆବାଧେନପି, ଲିଙ୍ଗେନପି, କିଲେସେନପି, ଆପତ୍ତିୟାପି, ଅକ୍କୋସେନପି।

ଜାତି ନାମ ଦ୍ୱେ ଜାତିୟୋ – ହୀନା ଚ ଜାତି ଉକ୍କଟ୍ଠା ଚ ଜାତି। ହୀନା ନାମ ଜାତି – ଚଣ୍ଡାଲଜାତି, ୱେନଜାତି, ନେସାଦଜାତି, ରଥକାରଜାତି, ପୁକ୍କୁସଜାତି। ଏସା ହୀନା ନାମ ଜାତି। ଉକ୍କଟ୍ଠା ନାମ ଜାତି – ଖତ୍ତିୟଜାତି, ବ୍ରାହ୍ମଣଜାତି। ଏସା ଉକ୍କଟ୍ଠା ନାମ ଜାତି।

ନାମଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ନାମାନି – ହୀନଞ୍ଚ ନାମଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଞ୍ଚ ନାମଂ । ହୀନଂ ନାମ ନାମଂ – ଅୱକଣ୍ଣକଂ, ଜୱକଣ୍ଣକଂ, ଧନିଟ୍ଠକଂ, ସୱିଟ୍ଠକଂ, କୁଲୱଡ୍ଢକଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଓଞ୍ଞାତଂ ଅୱଞ୍ଞାତଂ ହୀଳିତଂ ପରିଭୂତଂ ଅଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ହୀନଂ ନାମ ନାମଂ। ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ନାମଂ – ବୁଦ୍ଧପ୍ପଟିସଂୟୁତ୍ତଂ, ଧମ୍ମପ୍ପଟିସଂୟୁତ୍ତଂ, ସଙ୍ଘପ୍ପଟିସଂୟୁତ୍ତଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଅନୋଞ୍ଞାତଂ ଅନୱଞ୍ଞାତଂ ଅହୀଳିତଂ ଅପରିଭୂତଂ ଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ନାମଂ।

ଗୋତ୍ତଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ଗୋତ୍ତାନି – ହୀନଞ୍ଚ ଗୋତ୍ତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଞ୍ଚ ଗୋତ୍ତଂ। ହୀନଂ ନାମ ଗୋତ୍ତଂ – କୋସିୟଗୋତ୍ତଂ, ଭାରଦ୍ୱାଜଗୋତ୍ତଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଓଞ୍ଞାତଂ ଅୱଞ୍ଞାତଂ ହୀଳିତଂ ପରିଭୂତଂ ଅଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ହୀନଂ ନାମ ଗୋତ୍ତଂ। ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ଗୋତ୍ତଂ – ଗୋତମଗୋତ୍ତଂ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଗୋତ୍ତଂ, କଚ୍ଚାନଗୋତ୍ତଂ, ୱାସିଟ୍ଠଗୋତ୍ତଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଅନୋଞ୍ଞାତଂ ଅନୱଞ୍ଞାତଂ ଅହୀଳିତଂ ଅପରିଭୂତଂ ଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ଗୋତ୍ତଂ।

କମ୍ମଂ ନାମ ଦ୍ୱେ କମ୍ମାନି – ହୀନଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଞ୍ଚ କମ୍ମଂ। ହୀନଂ ନାମ କମ୍ମଂ – କୋଟ୍ଠକକମ୍ମଂ, ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକକମ୍ମଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଓଞ୍ଞାତଂ ଅୱଞ୍ଞାତଂ ହୀଳିତଂ ପରିଭୂତଂ ଅଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ହୀନଂ ନାମ କମ୍ମଂ। ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ କମ୍ମଂ – କସି, ୱଣିଜ୍ଜା, ଗୋରକ୍ଖା, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଅନୋଞ୍ଞାତଂ ଅନୱଞ୍ଞାତଂ ଅହୀଳିତଂ ଅପରିଭୂତଂ ଚିତ୍ତୀକତଂ। ଏତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ କମ୍ମଂ।

ସିପ୍ପଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ସିପ୍ପାନି – ହୀନଞ୍ଚ ସିପ୍ପଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଞ୍ଚ ସିପ୍ପଂ । ହୀନଂ ନାମ ସିପ୍ପଂ – ନଳକାରସିପ୍ପଂ, କୁମ୍ଭକାରସିପ୍ପଂ, ପେସକାରସିପ୍ପଂ, ଚମ୍ମକାରସିପ୍ପଂ, ନହାପିତସିପ୍ପଂ, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଓଞ୍ଞାତଂ ଅୱଞ୍ଞାତଂ ହୀଳିତଂ ପରିଭୂତଂ ଅଚିତ୍ତୀକତଂ। ଏତଂ ହୀନଂ ନାମ ସିପ୍ପଂ। ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ସିପ୍ପଂ – ମୁଦ୍ଦା, ଗଣନା, ଲେଖା, ତେସୁ ତେସୁ ୱା ପନ ଜନପଦେସୁ ଅନୋଞ୍ଞାତଂ ଅନୱଞ୍ଞାତଂ ଅହୀଳିତଂ ଅପରିଭୂତଂ ଚିତ୍ତୀକତଂ, ଏତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ସିପ୍ପଂ।

ସବ୍ବେପି ଆବାଧା ହୀନା, ଅପିଚ ମଧୁମେହୋ ଆବାଧୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ।

ଲିଙ୍ଗଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ଲିଙ୍ଗାନି – ହୀନଞ୍ଚ ଲିଙ୍ଗଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଞ୍ଚ ଲିଙ୍ଗଂ। ହୀନଂ ନାମ ଲିଙ୍ଗଂ – ଅତିଦୀଘଂ, ଅତିରସ୍ସଂ, ଅତିକଣ୍ହଂ, ଅଚ୍ଚୋଦାତଂ, ଏତଂ ହୀନଂ ନାମ ଲିଙ୍ଗଂ। ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ଲିଙ୍ଗଂ – ନାତିଦୀଘଂ, ନାତିରସ୍ସଂ, ନାତିକଣ୍ହଂ, ନାଚ୍ଚୋଦାତଂ। ଏତଂ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ନାମ ଲିଙ୍ଗଂ।

ସବ୍ବେପି କିଲେସା ହୀନା।

ସବ୍ବାପି ଆପତ୍ତିୟୋ ହୀନା। ଅପିଚ, ସୋତାପତ୍ତିସମାପତ୍ତି ଉକ୍କଟ୍ଠା।

ଅକ୍କୋସୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ଅକ୍କୋସା – ହୀନୋ ଚ ଅକ୍କୋସୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ଚ ଅକ୍କୋସୋ। ହୀନୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ – ଓଟ୍ଠୋସି, ମେଣ୍ଡୋସି, ଗୋଣୋସି, ଗଦ୍ରଭୋସି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋସି, ନେରୟିକୋସି; ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ସୁଗତି, ଦୁଗ୍ଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖାତି, ୟକାରେନ ୱା ଭକାରେନ ୱା, କାଟକୋଟଚିକାୟ ୱା, ଏସୋ ହୀନୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ। ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ – ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି , ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖାତି, ଏସୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ।

୧୬ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଚଣ୍ଡାଲଂ ୱେନଂ ନେସାଦଂ ରଥକାରଂ ପୁକ୍କୁସଂ – ‘‘ଚଣ୍ଡାଲୋସି, ୱେନୋସି, ନେସାଦୋସି, ରଥକାରୋସି, ପୁକ୍କୁସୋସୀ’’ତି ଭଣତି [ୱଦେତୀତି ଉଦ୍ଦେସୋ। ଭଣତୀତି ୱିତ୍ଥାରୋ (ୱଜିରବୁଦ୍ଧି)] , ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଖତ୍ତିୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ – ‘‘ଚଣ୍ଡାଲୋସି, ୱେନୋସି, ନେସାଦୋସି, ରଥକାରୋସି, ପୁକ୍କୁସୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଚଣ୍ଡାଲଂ ୱେନଂ ନେସାଦଂ ରଥକାରଂ ପୁକ୍କୁସଂ – ‘‘ଖତ୍ତିୟୋସି, ବ୍ରାହ୍ମଣୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଖତ୍ତିୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ – ‘‘ଖତ୍ତିୟୋସି, ବ୍ରାହ୍ମଣୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଅୱକଣ୍ଣକଂ ଜୱକଣ୍ଣକଂ ଧନିଟ୍ଠକଂ ସୱିଟ୍ଠକଂ କୁଲୱଡ୍ଢକଂ – ‘‘ଅୱକଣ୍ଣକୋସି, ଜୱକଣ୍ଣକୋସି, ଧନିଟ୍ଠକୋସି, ସୱିଟ୍ଠକୋସି, କୁଲୱଡ୍ଢକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତଂ ଧମ୍ମରକ୍ଖିତଂ ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତଂ – ‘‘ଅୱକଣ୍ଣକୋସି, ଜୱକଣ୍ଣକୋସି, ଧନିଟ୍ଠକୋସି, ସୱିଟ୍ଠକୋସି, କୁଲୱଡ୍ଢକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଅୱକଣ୍ଣକଂ ଜୱକଣ୍ଣକଂ ଧନିଟ୍ଠକଂ ସୱିଟ୍ଠକଂ କୁଲୱଡ୍ଢକଂ – ‘‘ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତୋସି, ଧମ୍ମରକ୍ଖିତୋସି, ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତଂ ଧମ୍ମରକ୍ଖିତଂ ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତଂ – ‘‘ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତୋସି, ଧମ୍ମରକ୍ଖିତୋସି, ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୮ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୋସିୟଂ ଭାରଦ୍ୱାଜଂ – ‘‘କୋସିୟୋସି, ଭାରଦ୍ୱାଜୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଗୋତମଂ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଂ କଚ୍ଚାନଂ ୱାସିଟ୍ଠଂ – ‘‘କୋସିୟୋସି, ଭାରଦ୍ୱାଜୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୋସିୟଂ ଭାରଦ୍ୱାଜଂ – ‘‘ଗୋତମୋସି, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋସି, କଚ୍ଚାନୋସି, ୱାସିଟ୍ଠୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଗୋତମଂ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଂ କଚ୍ଚାନଂ ୱାସିଟ୍ଠଂ – ‘‘ଗୋତମୋସି, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋସି, କଚ୍ଚାନୋସି, ୱାସିଟ୍ଠୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୯ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୋଟ୍ଠକଂ ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକଂ – ‘‘କୋଟ୍ଠକୋସି, ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, କସ୍ସକଂ ୱାଣିଜଂ ଗୋରକ୍ଖଂ – ‘‘କୋଟ୍ଠକୋସି, ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୋଟ୍ଠକଂ ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକଂ – ‘‘କସ୍ସକୋସି, ୱାଣିଜୋସି, ଗୋରକ୍ଖୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, କସ୍ସକଂ ୱାଣିଜଂ ଗୋରକ୍ଖଂ – ‘‘କସ୍ସକୋସି, ୱାଣିଜୋସି, ଗୋରକ୍ଖୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୦ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ନଳକାରଂ କୁମ୍ଭକାରଂ ପେସକାରଂ ଚମ୍ମକାରଂ ନହାପିତଂ – ‘‘ନଳକାରୋସି, କୁମ୍ଭକାରୋସି, ପେସକାରୋସି, ଚମ୍ମକାରୋସି, ନହାପିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ମୁଦ୍ଦିକଂ ଗଣକଂ ଲେଖକଂ – ‘‘ନଳକାରୋସି, କୁମ୍ଭକାରୋସି, ପେସକାରୋସି, ଚମ୍ମକାରୋସି, ନହାପିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ନଳକାରଂ କୁମ୍ଭକାରଂ ପେସକାରଂ ଚମ୍ମକାରଂ ନହାପିତଂ – ‘‘ମୁଦ୍ଦିକୋସି, ଗଣକୋସି, ଲେଖକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ମୁଦ୍ଦିକଂ ଗଣକଂ ଲେଖକଂ – ‘‘ମୁଦ୍ଦିକୋସି, ଗଣକୋସି, ଲେଖକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୧ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୁଟ୍ଠିକଂ ଗଣ୍ଡିକଂ କିଲାସିକଂ ସୋସିକଂ ଅପମାରିକଂ – ‘‘କୁଟ୍ଠିକୋସି, ଗଣ୍ଡିକୋସି, କିଲାସିକୋସି, ସୋସିକୋସି, ଅପମାରିକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ମଧୁମେହିକଂ – ‘‘କୁଟ୍ଠିକୋସି, ଗଣ୍ଡିକୋସି, କିଲାସିକୋସି, ସୋସିକୋସି, ଅପମାରିକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, କୁଟ୍ଠିକଂ ଗଣ୍ଡିକଂ କିଲାସିକଂ ସୋସିକଂ ଅପମାରିକଂ – ‘‘ମଧୁମେହିକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ମଧୁମେହିକଂ – ‘‘ମଧୁମେହିକୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଅତିଦୀଘଂ ଅତିରସ୍ସଂ ଅତିକଣ୍ହଂ ଅଚ୍ଚୋଦାତଂ – ‘‘ଅତିଦୀଘୋସି, ଅତିରସ୍ସୋସି, ଅତିକଣ୍ହୋସି, ଅଚ୍ଚୋଦାତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ନାତିଦୀଘଂ ନାତିରସ୍ସଂ ନାତିକଣ୍ହଂ ନାଚ୍ଚୋଦାତଂ – ‘‘ଅତିଦୀଘୋସି, ଅତିରସ୍ସୋସି, ଅତିକଣ୍ହୋସି, ଅଚ୍ଚୋଦାତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଅତିଦୀଘଂ ଅତିରସ୍ସଂ ଅତିକଣ୍ହଂ ଅଚ୍ଚୋଦାତଂ – ‘‘ନାତିଦୀଘୋସି, ନାତିରସ୍ସୋସି, ନାତିକଣ୍ହୋସି, ନାଚ୍ଚୋଦାତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ନାତିଦୀଘଂ ନାତିରସ୍ସଂ ନାତିକଣ୍ହଂ ନାଚ୍ଚୋଦାତଂ – ‘‘ନାତିଦୀଘୋସି, ନାତିରସ୍ସୋସି, ନାତିକଣ୍ହୋସି, ନାଚ୍ଚୋଦାତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୩ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ – ‘‘ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସି, ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସି, ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ୱୀତରାଗଂ ୱୀତଦୋସଂ ୱୀତମୋହଂ – ‘‘ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସି , ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସି, ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତଂ – ‘‘ୱୀତରାଗୋସି, ୱୀତଦୋସୋସି, ୱୀତମୋହୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ୱୀତରାଗଂ ୱୀତଦୋସଂ ୱୀତମୋହଂ – ‘‘ୱୀତରାଗୋସି, ୱୀତଦୋସୋସି, ୱୀତମୋହୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୪ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଦୁକ୍କଟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ – ‘‘ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ପାଟିଦେସନୀୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ଦୁକ୍କଟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି, ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ସୋତାପନ୍ନଂ – ‘‘ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସି…ପେ॰… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ…ପେ॰… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ – ‘‘ସୋତାପନ୍ନୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ସୋତାପନ୍ନଂ – ‘‘ସୋତାପନ୍ନୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୫ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଓଟ୍ଠଂ ମେଣ୍ଡଂ ଗୋଣଂ ଗଦ୍ରଭଂ ତିରଚ୍ଛାନଗତଂ ନେରୟିକଂ – ‘‘ଓଟ୍ଠୋସି, ମେଣ୍ଡୋସି, ଗୋଣୋସି, ଗଦ୍ରଭୋସି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋସି, ନେରୟିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ସୁଗତି, ଦୁଗ୍ଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ମେଧାୱି ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ – ‘‘ଓଟ୍ଠୋସି, ମେଣ୍ଡୋସି, ଗୋଣୋସି, ଗଦ୍ରଭୋସି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋସି, ନେରୟିକୋସି; ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ସୁଗତି, ଦୁଗ୍ଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଓଟ୍ଠଂ ମେଣ୍ଡଂ ଗୋଣଂ ଗଦ୍ରଭଂ ତିରଚ୍ଛାନଗତଂ ନେରୟିକଂ – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୬ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଖତ୍ତିୟା, ବ୍ରାହ୍ମଣା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୨୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଅୱକଣ୍ଣକା ଜୱକଣ୍ଣକା ଧନିଟ୍ଠକା ସୱିଟ୍ଠକା କୁଲୱଡ୍ଢକା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତା ଧମ୍ମରକ୍ଖିତା ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତା’’ତି ଭଣତି …ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ କୋସିୟା ଭାରଦ୍ୱାଜା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଗୋତମା ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନା କଚ୍ଚାନା ୱାସିଟ୍ଠା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ କୋଟ୍ଠକା ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ କସ୍ସକା ୱାଣିଜା ଗୋରକ୍ଖା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ନଳକାରା କୁମ୍ଭକାରା ପେସକାରା ଚମ୍ମକାରା ନହାପିତା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ମୁଦ୍ଦିକା ଗଣକା ଲେଖକା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ କୁଟ୍ଠିକା ଗଣ୍ଡିକା କିଲାସିକା ସୋସିକା ଅପମାରିକା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ମଧୁମେହିକା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଅତିଦୀଘା ଅତିରସ୍ସା ଅତିକଣ୍ହା ଅଚ୍ଚୋଦାତା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ନାତିଦୀଘା ନାତିରସ୍ସା ନାତିକଣ୍ହା ନାଚ୍ଚୋଦାତା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତା ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତା ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ୱୀତରାଗା ୱୀତଦୋସା ୱୀତମୋହା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା…ପେ॰… ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ସୋତାପନ୍ନା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଓଟ୍ଠା ମେଣ୍ଡା ଗୋଣା ଗଦ୍ରଭା ତିରଚ୍ଛାନଗତା ନେରୟିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ସୁଗତି, ଦୁଗ୍ଗତିୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୨୮ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା, ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୨୯ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ୟେ ନୂନ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ୟେ ନୂନ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୦ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ମୟଂ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ନ ମୟଂ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୧ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି,…ପେ॰… ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ୟେ ନୂନ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ୟେ ନୂନ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ମୟଂ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ନ ମୟଂ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଚଣ୍ଡାଲଂ ୱେନଂ ନେସାଦଂ ରଥକାରଂ ପୁକ୍କୁସଂ – ‘‘ଚଣ୍ଡାଲୋସି, ୱେନୋସି, ନେସାଦୋସି, ରଥକାରୋସି , ପୁକ୍କୁସୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଖତ୍ତିୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ – ‘‘ଚଣ୍ଡାଲୋସି, ୱେନୋସି, ନେସାଦୋସି, ରଥକାରୋସି, ପୁକ୍କୁସୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି, ଚଣ୍ଡାଲଂ ୱେନଂ ନେସାଦଂ ରଥକାରଂ ପୁକ୍କୁସଂ – ‘‘ଖତ୍ତିୟୋସି, ବ୍ରାହ୍ମଣୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ଖତ୍ତିୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ – ‘‘ଖତ୍ତିୟୋସି, ବ୍ରାହ୍ମଣୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

୩୩ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ୟେ ନୂନ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ୟେ ନୂନ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ମୟଂ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ନ ମୟଂ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତିୟେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

୩୪ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ହୀନେନ ହୀନଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ହୀନେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ହୀନଂ ୱଦେତି…ପେ॰… ଉକ୍କଟ୍ଠେନ ଉକ୍କଟ୍ଠଂ ୱଦେତି, ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ – ‘‘ପଣ୍ଡିତୋସି , ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି ଧମ୍ମକଥିକୋସି, ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି; ସୁଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ୟେ ନୂନ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ୟେ ନୂନ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ଖୁଂସେତୁକାମୋ ନ ୱମ୍ଭେତୁକାମୋ ନ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଦୱକମ୍ୟତା ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ମୟଂ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’’ତି ଭଣତି…ପେ॰…। ‘‘ନ ମୟଂ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ।

୩୫ . ଅନାପତ୍ତି ଅତ୍ଥପୁରେକ୍ଖାରସ୍ସ, ଧମ୍ମପୁରେକ୍ଖାରସ୍ସ, ଅନୁସାସନିପୁରେକ୍ଖାରସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ୱେଦନାଟ୍ଟସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଓମସୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ପେସୁଞ୍ଞସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରନ୍ତି; ଇମସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅମୁସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟନ୍ତି, ଇମସ୍ସ ଭେଦାୟ; ଅମୁସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଇମସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟନ୍ତି, ଅମୁସ୍ସ ଭେଦାୟ। ତେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନି ଚେୱ ଭଣ୍ଡନାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନି ଚ ଭଣ୍ଡନାନି ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରିସ୍ସନ୍ତି, ଇମସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅମୁସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟିସ୍ସନ୍ତି, ଇମସ୍ସ ଭେଦାୟ; ଅମୁସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଇମସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟିସ୍ସନ୍ତି, ଅମୁସ୍ସ ଭେଦାୟ! ତେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନି ଚେୱ ଭଣ୍ଡନାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନି ଚ ଭଣ୍ଡନାନି ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରଥ, ଇମସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅମୁସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟଥ, ଇମସ୍ସ ଭେଦାୟ, ଅମୁସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଇମସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟଥ, ଅମୁସ୍ସ ଭେଦାୟ? ତେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନି ଚେୱ ଭଣ୍ଡନାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନି ଚ ଭଣ୍ଡନାନି ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ , ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରିସ୍ସଥ! ଇମସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅମୁସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟିସ୍ସଥ, ଇମସ୍ସ ଭେଦାୟ! ଅମୁସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଇମସ୍ସ ଅକ୍ଖାୟିସ୍ସଥ, ଅମୁସ୍ସ ଭେଦାୟ! ତେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନି ଚେୱ ଭଣ୍ଡନାନି ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନାନି ଚ ଭଣ୍ଡନାନି ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ। ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୭ . ‘‘ଭିକ୍ଖୁପେସୁଞ୍ଞେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୮ . ପେସୁଞ୍ଞଂ ନାମ ଦ୍ୱୀହାକାରେହି ପେସୁଞ୍ଞଂ ହୋତି – ପିୟକମ୍ୟସ୍ସ ୱା ଭେଦାଧିପ୍ପାୟସ୍ସ ୱା। ଦସହାକାରେହି ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ଜାତିତୋପି, ନାମତୋପି, ଗୋତ୍ତତୋପି, କମ୍ମତୋପି, ସିପ୍ପତୋପି, ଆବାଧତୋପି, ଲିଙ୍ଗତୋପି, କିଲେସତୋପି, ଆପତ୍ତିତୋପି, ଅକ୍କୋସତୋପି।

ଜାତି ନାମ ଦ୍ୱେ ଜାତିୟୋ – ହୀନା ଚ ଜାତି ଉକ୍କଟ୍ଠା ଚ ଜାତି। ହୀନା ନାମ ଜାତି – ଚଣ୍ଡାଲଜାତି ୱେନଜାତି ନେସାଦଜାତି ରଥକାରଜାତି ପୁକ୍କୁସଜାତି । ଏସା ହୀନା ନାମ ଜାତି। ଉକ୍କଟ୍ଠା ନାମ ଜାତି – ଖତ୍ତିୟଜାତି ବ୍ରାହ୍ମଣଜାତି। ଏସା ଉକ୍କଟ୍ଠା ନାମ ଜାତି…ପେ॰…।

ଅକ୍କୋସୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ଅକ୍କୋସା – ହୀନୋ ଚ ଅକ୍କୋସୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ଚ ଅକ୍କୋସୋ। ହୀନୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ – ଓଟ୍ଠୋସି, ମେଣ୍ଡୋସି, ଗୋଣୋସି, ଗଦ୍ରଭୋସି, ତିରଚ୍ଛାନଗତୋସି, ନେରୟିକୋସି; ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ସୁଗତି; ଦୁଗ୍ଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖାତି, ୟକାରେନ ୱା ଭକାରେନ ୱା କାଟକୋଟଚିକାୟ ୱା। ଏସୋ ହୀନୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ। ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ – ପଣ୍ଡିତୋସି, ବ୍ୟତ୍ତୋସି, ମେଧାୱୀସି, ବହୁସ୍ସୁତୋସି, ଧମ୍ମକଥିକୋସି; ନତ୍ଥି ତୁୟ୍ହଂ ଦୁଗ୍ଗତି; ସୁଗତି ୟେୱ ତୁୟ୍ହଂ ପାଟିକଙ୍ଖାତି। ଏସୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ନାମ ଅକ୍କୋସୋ।

୩୯ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଚଣ୍ଡାଲୋ ୱେନୋ ନେସାଦୋ ରଥକାରୋ ପୁକ୍କୁସୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଖତ୍ତିୟୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଅୱକଣ୍ଣକୋ ଜୱକଣ୍ଣକୋ ଧନିଟ୍ଠକୋ ସୱିଟ୍ଠକୋ କୁଲୱଡ୍ଢକୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ବୁଦ୍ଧରକ୍ଖିତୋ ଧମ୍ମରକ୍ଖିତୋ ସଙ୍ଘରକ୍ଖିତୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘କୋସିୟୋ ଭାରଦ୍ୱାଜୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଗୋତମୋ ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ କଚ୍ଚାନୋ ୱାସିଟ୍ଠୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘କୋଟ୍ଠକୋ ପୁପ୍ଫଛଡ୍ଡକୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘କସ୍ସକୋ ୱାଣିଜୋ ଗୋରକ୍ଖୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ନଳକାରୋ କୁମ୍ଭକାରୋ ପେସକାରୋ ଚମ୍ମକାରୋ ନହାପିତୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ମୁଦ୍ଦିକୋ ଗଣକୋ ଲେଖକୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୦ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘କୁଟ୍ଠିକୋ ଗଣ୍ଡିକୋ କିଲାସିକୋ ସୋସିକୋ ଅପମାରିକୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ମଧୁମେହିକୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଅତିଦୀଘୋ ଅତିରସ୍ସୋ ଅତିକଣ୍ହୋ ଅଚ୍ଚୋଦାତୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ନାତିଦୀଘୋ ନାତିରସ୍ସୋ ନାତିକଣ୍ହୋ ନାଚ୍ଚୋଦାତୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ରାଗପରିୟୁଟ୍ଠିତୋ ଦୋସପରିୟୁଟ୍ଠିତୋ ମୋହପରିୟୁଟ୍ଠିତୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ୱୀତରାଗୋ ୱୀତଦୋସୋ ୱୀତମୋହୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ, ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ, ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ, ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ , ପାଟିଦେସନୀୟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ, ଦୁକ୍କଟଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ, ଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ସୋତାପନ୍ନୋ’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ଓଟ୍ଠୋ ମେଣ୍ଡୋ ଗୋଣୋ ଗଦ୍ରଭୋ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ନେରୟିକୋ, ନତ୍ଥି ତସ୍ସ ସୁଗତି, ଦୁଗ୍ଗତିୟେୱ ତସ୍ସ ପାଟିକଙ୍ଖା’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ତଂ ‘ପଣ୍ଡିତୋ ବ୍ୟତ୍ତୋ ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତୋ ଧମ୍ମକଥିକୋ, ନତ୍ଥି ତସ୍ସ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତସ୍ସ ପାଟିକଙ୍ଖା’ତି ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୧ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା, ପୁକ୍କୁସା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ଖତ୍ତିୟା ବ୍ରାହ୍ମଣା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ସନ୍ତି ଇଧେକଚ୍ଚେ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥି ତେସଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ତେସଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ୟେ ନୂନ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ୟେ ନୂନ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ନ ମୟଂ ଚଣ୍ଡାଲା ୱେନା ନେସାଦା ରଥକାରା ପୁକ୍କୁସା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ‘ନ ମୟଂ ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଧମ୍ମକଥିକା, ନତ୍ଥମ୍ହାକଂ ଦୁଗ୍ଗତି, ସୁଗତି ୟେୱ ଅମ୍ହାକଂ ପାଟିକଙ୍ଖା’ତି ଭଣତି, ନ ସୋ ଅଞ୍ଞଂ ଭଣତି, ତଞ୍ଞେୱ ଭଣତୀ’’ତି। ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି; ଆପତ୍ତି ୱାଚାୟ, ୱାଚାୟ ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସୁତ୍ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପେସୁଞ୍ଞଂ ଉପସଂହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୩ . ଅନାପତ୍ତି ନପିୟକମ୍ୟସ୍ସ, ନଭେଦାଧିପ୍ପାୟସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପେସୁଞ୍ଞସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ପଦସୋଧମ୍ମସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉପାସକେ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେନ୍ତି। ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉପାସକେ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେସ୍ସନ୍ତି! ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପାସକେ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେଥ; ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଉପାସକେ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେସ୍ସଥ! ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୂସୁ ଅଗାରୱା ଅପ୍ପତିସ୍ସା ଅସଭାଗୱୁତ୍ତିକା ୱିହରନ୍ତି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ।

ପଦସୋ ନାମ ପଦଂ, ଅନୁପଦଂ, ଅନ୍ୱକ୍ଖରଂ, ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନଂ।

ପଦଂ ନାମ ଏକତୋ ପଟ୍ଠପେତ୍ୱା ଏକତୋ ଓସାପେନ୍ତି। ଅନୁପଦଂ ନାମ ପାଟେକ୍କଂ ପଟ୍ଠପେତ୍ୱା ଏକତୋ ଓସାପେନ୍ତି। ଅନ୍ୱକ୍ଖରଂ ନାମ ‘‘ରୂପଂ ଅନିଚ୍ଚ’’ନ୍ତି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ, ‘‘ରୁ’’ନ୍ତି ଓପାତେତି। ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ନାମ ‘‘ରୂପଂ ଅନିଚ୍ଚ’’ନ୍ତି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ, ‘‘ୱେଦନା ଅନିଚ୍ଚା’’ତି ସଦ୍ଦଂ ନିଚ୍ଛାରେତି।

ୟଞ୍ଚ ପଦଂ, ୟଞ୍ଚ ଅନୁପଦଂ, ୟଞ୍ଚ ଅନ୍ୱକ୍ଖରଂ, ୟଞ୍ଚ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନଂ – ସବ୍ବମେତଂ ପଦସୋ [ପଦସୋ ଧମ୍ମୋ (ଇତିପି)] ନାମ।

ଧମ୍ମୋ ନାମ ବୁଦ୍ଧଭାସିତୋ, ସାୱକଭାସିତୋ, ଇସିଭାସିତୋ, ଦେୱତାଭାସିତୋ, ଅତ୍ଥୂପସଞ୍ହିତୋ, ଧମ୍ମୂପସଞ୍ହିତୋ।

ୱାଚେୟ୍ୟା ତି ପଦେନ ୱାଚେତି, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ୱାଚେତି, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୭ . ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପଦସୋ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୮ . ଅନାପତ୍ତି ଏକତୋ ଉଦ୍ଦିସାପେନ୍ତୋ, ଏକତୋ ସଜ୍ଝାୟଂ କରୋନ୍ତୋ , ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ପଗୁଣଂ ଗନ୍ଥଂ ଭଣନ୍ତଂ ଓପାତେତି, ଓସାରେନ୍ତଂ ଓପାତେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଦସୋଧମ୍ମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ସହସେୟ୍ୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଆଳୱିୟଂ ୱିହରତି ଅଗ୍ଗାଳୱେ ଚେତିୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପାସକା ଆରାମଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଧମ୍ମସ୍ସୱନାୟ। ଧମ୍ମେ ଭାସିତେ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ୟଥାୱିହାରଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ନୱକା ଭିକ୍ଖୂ ତତ୍ଥେୱ ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟଂ ଉପାସକେହି ସଦ୍ଧିଂ ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀ, ଅସମ୍ପଜାନା, ନଗ୍ଗା, ୱିକୂଜମାନା, କାକଚ୍ଛମାନା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେନ୍ତି। ଉପାସକା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ମୁଟ୍ଠସ୍ସତୀ ଅସମ୍ପଜାନା ନଗ୍ଗା ୱିକୂଜମାନା କାକଚ୍ଛମାନା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ଉପାସକାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ନୱକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୦ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆଳୱିୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ କୋସମ୍ବୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ କୋସମ୍ବୀ ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ବଦରିକାରାମେ। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ରାହୁଲଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଭଗୱତା, ଆୱୁସୋ ରାହୁଲ, ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ସହସେୟ୍ୟା କପ୍ପେତବ୍ବା’ତି। ସେୟ୍ୟଂ, ଆୱୁସୋ ରାହୁଲ, ଜାନାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରାହୁଲୋ ସେୟ୍ୟଂ ଅଲଭମାନୋ ୱଚ୍ଚକୁଟିୟା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ୟେନ ୱଚ୍ଚକୁଟି ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉକ୍କାସି। ଆୟସ୍ମାପି ରାହୁଲୋ ଉକ୍କାସି। ‘‘କୋ ଏତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ଅହଂ, ଭଗୱା, ରାହୁଲୋ’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ରାହୁଲ, ଇଧ ନିସିନ୍ନୋସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ରାହୁଲୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୧ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ଉତ୍ତରିଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୨ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ।

ଉତ୍ତରିଦିରତ୍ତତିରତ୍ତ ନ୍ତି ଅତିରେକଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ।

ସହା ତି ଏକତୋ।

ସେୟ୍ୟା ନାମ ସବ୍ବଚ୍ଛନ୍ନା, ସବ୍ବପରିଚ୍ଛନ୍ନା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନଚ୍ଛନ୍ନା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ପରିଚ୍ଛନ୍ନା।

ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ଚତୁତ୍ଥେ ଦିୱସେ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ନିପନ୍ନେ, ଭିକ୍ଖୁ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୫୩ . ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉତ୍ତରିଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଉତ୍ତରିଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉତ୍ତରିଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପଡ୍ଢଚ୍ଛନ୍ନେ ଉପଡ୍ଢପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୪ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସତି, ଊନକଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସତି, ଦ୍ୱେ ରତ୍ତିୟୋ ୱସିତ୍ୱା ତତିୟାୟ ରତ୍ତିୟା ପୁରାରୁଣା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ପୁନ ୱସତି, ସବ୍ବଚ୍ଛନ୍ନେ, ସବ୍ବଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ସବ୍ବପରିଚ୍ଛନ୍ନେ ସବ୍ବଅଚ୍ଛନ୍ନେ [ୱସତି, ସବ୍ବଅଚ୍ଛନ୍ନେ ସବ୍ବଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, (ସୀ॰)] , ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ଅଚ୍ଛନ୍ନେ, ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ନିପନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ନିସୀଦତି, ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନିସୀଦତି, ଉଭୋ ୱା ନିସୀଦନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସହସେୟ୍ୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଦୁତିୟସହସେୟ୍ୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ [ଏତ୍ଥ ଅମ୍ବଟ୍ଠସୁତ୍ତାଦିଟୀକା ଓଲୋକେତବ୍ବା] ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ସାୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମଂ ଉପଗଚ୍ଛି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ମିଂ ଗାମେ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ଇତ୍ଥିୟା ଆୱସଥାଗାରଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ୟେନ ସା ଇତ୍ଥୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ତେ, ଭଗିନି, ଅଗରୁ, ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଆୱସଥାଗାରେ’’ତି। ‘‘ୱସେୟ୍ୟାଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ଅଞ୍ଞେପି ଅଦ୍ଧିକା ୟେନ ସା ଇତ୍ଥୀ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସଚେ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଗରୁ ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଆୱସଥାଗାରେ’’ତି । ‘‘ଏସୋ ଖୋ ଅୟ୍ୟୋ ସମଣୋ ପଠମଂ ଉପଗତୋ; ସଚେ ସୋ ଅନୁଜାନାତି, ୱସେୟ୍ୟାଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଅଦ୍ଧିକା ୟେନାୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସଚେ ତେ, ଭନ୍ତେ, ଅଗରୁ, ୱସେୟ୍ୟାମ ଏକରତ୍ତଂ ଆୱସଥାଗାରେ’’ତି। ‘‘ୱସେୟ୍ୟାଥ, ଆୱୁସୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ଆୟସ୍ମନ୍ତେ ଅନୁରୁଦ୍ଧେ ସହ ଦସ୍ସନେନ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ୟେନାୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟ୍ୟୋ, ଭନ୍ତେ, ଇମେହି ମନୁସ୍ସେହି ଆକିଣ୍ଣୋ ନ ଫାସୁ ୱିହରିସ୍ସତି। ସାଧାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ମଞ୍ଚକଂ ଅବ୍ଭନ୍ତରଂ ପଞ୍ଞପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଧିୱାସେସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ଆୟସ୍ମତୋ ଅନୁରୁଦ୍ଧସ୍ସ ମଞ୍ଚକଂ ଅବ୍ଭନ୍ତରଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ଅଲଙ୍କତପ୍ପଟିୟତ୍ତା ଗନ୍ଧଗନ୍ଧିନୀ ୟେନାୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟ୍ୟୋ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିରୂପୋ ଦସ୍ସନୀୟୋ ପାସାଦିକୋ, ଅହଂ ଚମ୍ହି ଅଭିରୂପା ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା। ସାଧାହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟସ୍ସ ପଜାପତି ଭୱେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତୁଣ୍ହୀ ଅହୋସି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟ୍ୟୋ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିରୂପୋ ଦସ୍ସନୀୟୋ ପାସାଦିକୋ, ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଅଭିରୂପା ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ମଞ୍ଚେୱ ପଟିଚ୍ଛତୁ [ସମ୍ପଟିଚ୍ଛତୁ (ସ୍ୟା॰)] ସବ୍ବଞ୍ଚ ସାପତେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ତୁଣ୍ହୀ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ସାଟକଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତୋ ଅନୁରୁଦ୍ଧସ୍ସ ପୁରତୋ ଚଙ୍କମତିପି ତିଟ୍ଠତିପି ନିସୀଦତିପି ସେୟ୍ୟମ୍ପି କପ୍ପେତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି ଓକ୍ଖିପିତ୍ୱା ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ନେୱ ଓଲୋକେସି ନପି ଆଲପି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ, ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ! ବହୂ ମେ ମନୁସ୍ସା ସତେନପି ସହସ୍ସେନପି ପହିଣନ୍ତି। ଅୟଂ ପନ ସମଣୋ – ମୟା ସାମଂ ୟାଚିୟମାନୋ – ନ ଇଚ୍ଛତି ମଞ୍ଚେୱ ପଟିଚ୍ଛିତୁଂ ସବ୍ବଞ୍ଚ ସାପତେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି ସାଟକଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତୋ ଅନୁରୁଦ୍ଧସ୍ସ ପାଦେସୁ ସିରସା ନିପତିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଚ୍ଚୟୋ ମଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଚ୍ଚଗମା ୟଥାବାଲଂ ୟଥାମୂଳ୍ହଂ ୟଥାଅକୁସଲଂ ୟାହଂ ଏୱମକାସିଂ। ତସ୍ସା ମେ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୁ ଆୟତିଂ ସଂୱରାୟା’’ତି। ‘‘ତଗ୍ଘ ତ୍ୱଂ, ଭଗିନି, ଅଚ୍ଚୟୋ ଅଚ୍ଚଗମା ୟଥାବାଲଂ ୟଥାମୂଳ୍ହଂ ୟଥାଅକୁସଲଂ ୟା ତ୍ୱଂ ଏୱମକାସି। ୟତୋ ଚ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଭଗିନି, ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ଦିସ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକରୋସି, ତଂ ତେ ମୟଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମ। ୱୁଦ୍ଧି ହେସା, ଭଗିନି, ଅରିୟସ୍ସ ୱିନୟେ ୟୋ ଅଚ୍ଚୟଂ ଅଚ୍ଚୟତୋ ଦିସ୍ୱା ୟଥାଧମ୍ମଂ ପଟିକରୋତି ଆୟତିଞ୍ଚ ସଂୱରଂ ଆପଜ୍ଜତୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ପଣୀତେନ ଖାଦନୀୟେନ ଭୋଜନୀୟେନ ସହତ୍ଥା ସନ୍ତପ୍ପେତ୍ୱା ସମ୍ପୱାରେତ୍ୱା, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ଓନୀତପତ୍ତପାଣିଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ – ଆୟସ୍ମତା ଅନୁରୁଦ୍ଧେନ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା – ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଅଭିକ୍କନ୍ତଂ, ଭନ୍ତେ! ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭନ୍ତେ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତଂ ୱା ଉକ୍କୁଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ୱା ୱିୱରେୟ୍ୟ, ମୂଳ୍ହସ୍ସ ୱା ମଗ୍ଗଂ ଆଚିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଅନ୍ଧକାରେ ୱା ତେଲପଜ୍ଜୋତଂ ଧାରେୟ୍ୟ – ଚକ୍ଖୁମନ୍ତୋ ରୂପାନି ଦକ୍ଖନ୍ତୀତି, ଏୱମେୱଂ ଅୟ୍ୟେନ ଅନୁରୁଦ୍ଧେନ ଅନେକପରିୟାୟେନ ଧମ୍ମୋ ପକାସିତୋ। ଏସାହଂ, ଭନ୍ତେ, ତଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି ଧମ୍ମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଞ୍ଚ। ଉପାସିକଂ ମଂ ଅୟ୍ୟୋ ଧାରେତୁ ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ପାଣୁପେତଂ ସରଣଂ ଗତ’’ନ୍ତି।

ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ମାତୁଗାମେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଅନୁରୁଦ୍ଧ, ମାତୁଗାମେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି । ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ଅନୁରୁଦ୍ଧ, ମାତୁଗାମେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ଅନୁରୁଦ୍ଧ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୬ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମେନ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୭ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମାତୁଗାମୋ ନାମ ମନୁସ୍ସିତ୍ଥୀ, ନ ୟକ୍ଖୀ [ୟକ୍ଖିନୀ (କ॰)] , ନ ପେତୀ, ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତା; ଅନ୍ତମସୋ ତଦହୁଜାତାପି ଦାରିକା, ପଗେୱ ମହତ୍ତରୀ।

ସହା ତି ଏକତୋ।

ସେୟ୍ୟା ନାମ ସବ୍ବଚ୍ଛନ୍ନା, ସବ୍ବପରିଚ୍ଛନ୍ନା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନଚ୍ଛନ୍ନା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ପରିଚ୍ଛନ୍ନା।

ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ, ମାତୁଗାମେ ନିପନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ ମାତୁଗାମୋ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୫୮ . ମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପଡ୍ଢଚ୍ଛନ୍ନେ ଉପଡ୍ଢପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖିୟା ୱା ପେତିୟା ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତିତ୍ଥିୟା ୱା ସହସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୯ . ଅନାପତ୍ତି ସବ୍ବଚ୍ଛନ୍ନେ ସବ୍ବଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ସବ୍ବପରିଚ୍ଛନ୍ନେ ସବ୍ବଅଚ୍ଛନ୍ନେ [ଅନାପତ୍ତି ସବ୍ବଅଚ୍ଛନ୍ନେ ସବ୍ବଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, (ସୀ॰)] , ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ଅଚ୍ଛନ୍ନେ, ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନେ, ମାତୁଗାମେ ନିପନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ନିସୀଦତି , ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ ମାତୁଗାମୋ ନିସୀଦତି, ଉଭୋ ୱା ନିସୀଦନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସହସେୟ୍ୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ଧମ୍ମଦେସନାସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ସାୱତ୍ଥିୟଂ କୁଲୂପକୋ ହୋତି, ବହୁକାନି କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଘରଣୀ ନିୱେସନଦ୍ୱାରେ ନିସିନ୍ନା ହୋତି, ଘରସୁଣ୍ହା ଆୱସଥଦ୍ୱାରେ ନିସିନ୍ନା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ୟେନ ଘରଣୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଘରଣିୟା ଉପକଣ୍ଣକେ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସି। ଅଥ ଖୋ ଘରସୁଣ୍ହାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘କି ନୁ ଖୋ ସୋ ସମଣୋ ସସ୍ସୁୟା ଜାରୋ ଉଦାହୁ ଓଭାସତୀ’’ତି?

ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ଘରଣିୟା ଉପକଣ୍ଣକେ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତ୍ୱା ୟେନ ଘରସୁଣ୍ହା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଘରସୁଣ୍ହାୟ ଉପକଣ୍ଣକେ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସି। ଅଥ ଖୋ ଘରଣିୟା ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ ସମଣୋ ଘରସୁଣ୍ହାୟ ଜାରୋ ଉଦାହୁ ଓଭାସତୀ’’ତି ? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ଘରସୁଣ୍ହାୟ ଉପକଣ୍ଣକେ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଘରଣୀ ଘରସୁଣ୍ହଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହେ ଜେ, କିଂ ତେ ଏସୋ ସମଣୋ ଅୱୋଚା’’ତି? ‘‘ଧମ୍ମଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଦେସେସି’’। ‘‘ଅୟ୍ୟାୟ ପନ କିଂ ଅୱୋଚା’’ତି? ‘‘ମୟ୍ହମ୍ପି ଧମ୍ମଂ ଦେସେସୀ’’ତି। ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟୋ ଉଦାୟୀ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉପକଣ୍ଣକେ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସତି! ନନୁ ନାମ ୱିସ୍ସଟ୍ଠେନ ୱିୱଟେନ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ’’ତି?

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତାସଂ ଇତ୍ଥୀନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତୀନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତୀନଂ ୱିପାଚେନ୍ତୀନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉଦାୟିଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉଦାୟି, ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସସି। ନେତଂ ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପାସିକା ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇଙ୍ଘାୟ୍ୟା ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥା’’ତି। ‘‘ନ, ଭଗିନୀ, କପ୍ପତି ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ଇଙ୍ଘାୟ୍ୟା ଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥ, ସକ୍କା ଏତ୍ତକେନପି ଧମ୍ମୋ ଅଞ୍ଞାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ନ, ଭଗିନୀ, କପ୍ପତି ମାତୁଗାମସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁ’’ନ୍ତି। କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ଦେସେସୁଂ। ଉପାସିକା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଅମ୍ହେହି ୟାଚିୟମାନା ଧମ୍ମଂ ନ ଦେସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତାସଂ ଉପାସିକାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତୀନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତୀନଂ ୱିପାଚେନ୍ତୀନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମାତୁଗାମସ୍ସ ଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୂ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁ’’ନ୍ତି ତେ ଅୱିଞ୍ଞୁଂ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହଂ ଉପନିସୀଦାପେତ୍ୱା ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅୱିଞ୍ଞୁଂ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହଂ ଉପନିସୀଦାପେତ୍ୱା ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି!

ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୱିଞ୍ଞୁଂ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହଂ ଉପନିସୀଦାପେତ୍ୱା ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅୱିଞ୍ଞୁଂ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହଂ ଉପନିସୀଦାପେତ୍ୱା ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୬୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୬୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମାତୁଗାମୋ ନାମ ମନୁସ୍ସିତ୍ଥୀ; ନ ୟକ୍ଖୀ ନ ପେତୀ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତା; ୱିଞ୍ଞୂ, ପଟିବଲା ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆଜାନିତୁଂ।

ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହୀ ତି ଅତିରେକଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି।

ଧମ୍ମୋ ନାମ ବୁଦ୍ଧଭାସିତୋ, ସାୱକଭାସିତୋ, ଇସିଭାସିତୋ, ଦେୱତାଭାସିତୋ, ଅତ୍ଥୂପସଞ୍ହିତୋ, ଧମ୍ମୂପସଞ୍ହିତୋ।

ଦେସେୟ୍ୟା ତି ପଦେନ ଦେସେତି, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ଦେସେତି, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନା ତି ଠପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞୁଂ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହଂ। ୱିଞ୍ଞୂ ନାମ ପୁରିସୱିଗ୍ଗହୋ, ପଟିବଲୋ ହୋତି ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆଜାନିତୁଂ।

୬୫ . ମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟକ୍ଖିୟା ୱା ପେତିୟା ୱା ପଣ୍ଡକସ୍ସ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହିତ୍ଥିୟା ୱା ଉତ୍ତରିଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୬୬ . ଅନାପତ୍ତି ୱିଞ୍ଞୁନା ପୁରିସୱିଗ୍ଗହେନ, ଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଊନକଛପ୍ପଞ୍ଚୱାଚାହି ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଦେସେତି, ମାତୁଗାମୋ ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନ ନିସୀଦତି ତସ୍ମିଂ ଦେସେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ମାତୁଗାମସ୍ସ ଦେସେତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ କଥେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଭଣନ୍ତଂ ମାତୁଗାମୋ ସୁଣାତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଧମ୍ମଦେସନାସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ଭୂତାରୋଚନସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୭ . [ପାରା॰ ୧୯୩] ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ସମ୍ଭତ୍ତା ଭିକ୍ଖୂ ୱଗ୍ଗୁମୁଦାୟ ନଦିୟା ତୀରେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱଜ୍ଜୀ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖା ହୋତି – ଦ୍ୱୀହିତିକା ସେତଟ୍ଠିକା ସଲାକାୱୁତ୍ତା, ନ ସୁକରା ଉଞ୍ଛେନ ପଗ୍ଗହେନ ୟାପେତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ ୱଜ୍ଜୀ ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖା – ଦ୍ୱୀହିତିକା ସେତଟ୍ଠିକା ସଲାକାୱୁତ୍ତା, ନ ସୁକରା ଉଞ୍ଛେନ ପଗ୍ଗହେନ ୟାପେତୁଂ। କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମେୟ୍ୟାମା’’ତି? ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଗିହୀନଂ କମ୍ମନ୍ତଂ ଅଧିଟ୍ଠେମ। ଏୱଂ ତେ ଅମ୍ହାକଂ ଦାତୁଂ ମଞ୍ଞିସ୍ସନ୍ତି। ଏୱଂ ମୟଂ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିସ୍ସାମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, କିଂ ଗିହୀନଂ କମ୍ମନ୍ତଂ ଅଧିଟ୍ଠିତେନ? ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଗିହୀନଂ ଦୂତେୟ୍ୟଂ ହରାମ। ଏୱଂ ତେ ଅମ୍ହାକଂ ଦାତୁଂ ମଞ୍ଞିସ୍ସନ୍ତି। ଏୱଂ ମୟଂ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିସ୍ସାମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ; କିଂ ଗିହୀନଂ କମ୍ମନ୍ତଂ ଅଧିଟ୍ଠିତେନ! କିଂ ଗିହୀନଂ ଦୂତେୟ୍ୟଂ ହଟେନ! ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଗିହୀନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସିସ୍ସାମ – ‘ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଦୁତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ତତିୟସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୋତାପନ୍ନୋ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ସକଦାଗାମୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାଗାମୀ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅରହା, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେୱିଜ୍ଜୋ, ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଛଳଭିଞ୍ଞୋତି। ଏୱଂ ତେ ଅମ୍ହାକଂ ଦାତୁଂ ମଞ୍ଞିସ୍ସନ୍ତି। ଏୱଂ ମୟଂ ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସାମ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିସ୍ସାମା’’ତି। ଏସୋ ୟେୱ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସେୟ୍ୟୋ, ୟୋ ଅମ୍ହାକଂ ଗିହୀନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣୋ ଭାସିତୋ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଗିହୀନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସିଂସୁ – ‘‘ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ…ପେ॰… ଅସୁକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଛଳଭିଞ୍ଞୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଲାଭା ୱତ ନୋ, ସୁଲଦ୍ଧଂ ୱତ ନୋ, ୟେସଂ ନୋ ଏୱରୂପା ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ଉପଗତା, ନ ୱତ ନୋ ଇତୋ ପୁବ୍ବେ ଏୱରୂପା ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂ ଉପଗତା, ୟଥୟିମେ ଭିକ୍ଖୂ ସୀଲୱନ୍ତୋ କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମା’’ତି। ତେ ନ ତାଦିସାନି ଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ମାତାପିତୂନଂ ଦେନ୍ତି ପୁତ୍ତଦାରସ୍ସ ଦେନ୍ତି ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଦେନ୍ତି ମିତ୍ତାମଚ୍ଚାନଂ ଦେନ୍ତି ଞାତିସାଲୋହିତାନଂ ଦେନ୍ତି ୟାଦିସାନି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେନ୍ତି। ନ ତାଦିସାନି ଖାଦନୀୟାନି ସାୟନୀୟାନି ପାନାନି ଅତ୍ତନା ଖାଦନ୍ତି ସାୟନ୍ତି ପିୱନ୍ତି [ଅତ୍ତନା ପିୱନ୍ତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ମାତାପିତୂନଂ ଦେନ୍ତି ପୁତ୍ତଦାରସ୍ସ ଦେନ୍ତି ଦାସକମ୍ମକରପୋରିସସ୍ସ ଦେନ୍ତି ମିତ୍ତାମଚ୍ଚାନଂ ଦେନ୍ତି ଞାତିସାଲୋହିତାନଂ ଦେନ୍ତି , ୟାଦିସାନି ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୱଣ୍ଣୱା ଅହେସୁଂ ପୀଣିନ୍ଦ୍ରିୟା ପସନ୍ନମୁଖୱଣ୍ଣା ୱିପ୍ପସନ୍ନଛୱିୱଣ୍ଣା।

୬୮ . ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ ଉପସଙ୍କମିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ତେମାସଚ୍ଚୟେନ ସେନାସନଂ ସଂସାମେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ୱେସାଲୀ ତେନ ପକ୍କମିଂସୁ। ଅନୁପୁବ୍ବେନ ୟେନ ୱେସାଲୀ ମହାୱନଂ କୂଟାଗାରସାଲା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦିସାସୁ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୂ କିସା ହୋନ୍ତି ଲୂଖା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା ଉପ୍ପଣ୍ଡୁପ୍ପଣ୍ଡୁକଜାତା ଧମନିସନ୍ଥତଗତ୍ତା। ୱଗ୍ଗୁମୁଦାତୀରିୟା ପନ ଭିକ୍ଖୂ ୱଣ୍ଣୱା ହୋନ୍ତି ପୀଣିନ୍ଦ୍ରିୟା ପସନ୍ନମୁଖୱଣ୍ଣା ୱିପ୍ପସନ୍ନଛୱିୱଣ୍ଣା। ଆଚିଣ୍ଣଂ ଖୋ ପନେତଂ ବୁଦ୍ଧାନଂ ଭଗୱନ୍ତାନଂ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ପଟିସମ୍ମୋଦିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱଗ୍ଗୁମୁଦାତୀରିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିତ୍ଥ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ଖମନୀୟଂ ଭଗୱା, ୟାପନୀୟଂ ଭଗୱା। ସମଗ୍ଗା ଚ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିମ୍ହା, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିମ୍ହା’’ତି। ଜାନନ୍ତାପି ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଜାନନ୍ତାପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି , କାଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଅତ୍ଥସଞ୍ହିତଂ ତଥାଗତା ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ନୋ ଅନତ୍ଥସଞ୍ହିତଂ। ଅନତ୍ଥସଞ୍ହିତେ ସେତୁଘାତୋ ତଥାଗତାନଂ। ଦ୍ୱୀହାକାରେହି ବୁଦ୍ଧା ଭଗୱନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛନ୍ତି – ଧମ୍ମଂ ୱା ଦେସେସ୍ସାମ, ସାୱକାନଂ ୱା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମାତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ୱଗ୍ଗୁମୁଦାତୀରିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଥା କଥଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗା ସମ୍ମୋଦମାନା ଅୱିୱଦମାନା ଫାସୁକଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିତ୍ଥ, ନ ଚ ପିଣ୍ଡକେନ କିଲମିତ୍ଥା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘କଚ୍ଚି ପନ ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭୂତ’’ନ୍ତି? ‘‘ଭୂତଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦରସ୍ସ କାରଣା ଗିହୀନଂ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୬୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମଂ ଆରୋଚେୟ୍ୟ ଭୂତସ୍ମିଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୦ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା, ଅୱସେସୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ।

[ପାରା॰ ୧୯୮] ଉତ୍ତରିମନୁସ୍ସଧମ୍ମୋ ନାମ ଝାନଂ, ୱିମୋକ୍ଖୋ, ସମାଧି, ସମାପତ୍ତି, ଞାଣଦସ୍ସନଂ, ମଗ୍ଗଭାୱନା, ଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା, କିଲେସପ୍ପହାନଂ, ୱିନୀୱରଣତା ଚିତ୍ତସ୍ସ, ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତି।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ଝାନ ନ୍ତି ପଠମଂ ଝାନଂ, ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ, ତତିୟଂ ଝାନଂ, ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ୱିମୋକ୍ଖୋ ତି ସୁଞ୍ଞତୋ ୱିମୋକ୍ଖୋ, ଅନିମିତ୍ତୋ ୱିମୋକ୍ଖୋ, ଅପ୍ପଣିହିତୋ ୱିମୋକ୍ଖୋ।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ସମାଧୀ ତି ସୁଞ୍ଞତୋ ସମାଧି, ଅନିମିତ୍ତୋ ସମାଧି, ଅପ୍ପଣିହିତୋ ସମାଧି।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ସମାପତ୍ତୀ ତି ସୁଞ୍ଞତା ସମାପତ୍ତି, ଅନିମିତ୍ତା ସମାପତ୍ତି, ଅପ୍ପଣିହିତା ସମାପତ୍ତି।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ଞାଣଦସ୍ସନ ନ୍ତି ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ମଗ୍ଗଭାୱନା ତି ଚତ୍ତାରୋ ସତିପଟ୍ଠାନା, ଚତ୍ତାରୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନା, ଚତ୍ତାରୋ ଇଦ୍ଧିପାଦା, ପଞ୍ଚିନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପଞ୍ଚ ବଲାନି, ସତ୍ତ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା, ଅରିୟୋ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକୋ ମଗ୍ଗୋ।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ତି ସୋତାପତ୍ତିଫଲସ୍ସ ସଚ୍ଛିକିରିୟା, ସକଦାଗାମିଫଲସ୍ସ ସଚ୍ଛିକିରିୟା, ଅନାଗାମିଫଲସ୍ସ ସଚ୍ଛିକିରିୟା, ଅରହତ୍ତସ୍ସ [ଅରହତ୍ତଫଲସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ସଚ୍ଛିକିରିୟା।

[ପାରା॰ ୧୯୯] କିଲେସପ୍ପହାନ ନ୍ତି ରାଗସ୍ସ ପହାନଂ, ଦୋସସ୍ସ ପହାନଂ, ମୋହସ୍ସ ପହାନଂ।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ୱିନୀୱରଣତା ଚିତ୍ତସ୍ସା ତି ରାଗା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣତା, ଦୋସା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣତା, ମୋହା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣତା।

[ପାରା॰ ୧୯୯] ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତୀ ତି ପଠମେନ ଝାନେନ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତି, ଦୁତିୟେନ ଝାନେନ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତି, ତତିୟେନ ଝାନେନ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତି, ଚତୁତ୍ଥେନ ଝାନେନ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଅଭିରତି।

୭୧ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜାମୀ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପନ୍ନୋ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହୀ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ୱସିମ୍ହୀ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ… ତତିୟଂ ଝାନଂ… ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ସୁଞ୍ଞତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ଅନିମିତ୍ତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାଧିଂ… ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାଧିଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାଧିଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଅପ୍ପଣିହିତସ୍ସ ସମାଧିସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଅପ୍ପଣିହିତୋ ସମାଧି ସଚ୍ଛିକତୋ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାପତ୍ତିଂ… ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାପତ୍ତିଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାପତ୍ତିଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଅପ୍ପଣିହିତାୟ ସମାପତ୍ତିୟା ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଅପ୍ପଣିହିତା ସମାପତ୍ତି ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ତିସ୍ସନ୍ନଂ ୱିଜ୍ଜାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଚତ୍ତାରୋ ସତିପଟ୍ଠାନେ… ଚତ୍ତାରୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନେ… ଚତ୍ତାରୋ ଇଦ୍ଧିପାଦେ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଚତୁନ୍ନଂ ଇଦ୍ଧିପାଦାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଚତ୍ତାରୋ ଇଦ୍ଧିପାଦା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଞ୍ଚିନ୍ଦ୍ରିୟାନି… ପଞ୍ଚ ବଲାନି ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି , ସମାପନ୍ନୋ; ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ବଲାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଞ୍ଚ ବଲାନି ସଚ୍ଛିକତାନି ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ସତ୍ତ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗେ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ସତ୍ତନ୍ନଂ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ସତ୍ତ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଅରିୟଂ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଅରିୟସ୍ସ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକସ୍ସ ମଗ୍ଗସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଅରିୟୋ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକୋ ମଗ୍ଗୋ ସଚ୍ଛିକତୋ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ସୋତାପତ୍ତିଫଲଂ… ସକଦାଗାମିଫଲଂ… ଅନାଗାମିଫଲଂ… ଅରହତ୍ତଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଅରହତ୍ତସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଅରହତ୍ତଂ [ଅରହତ୍ତଫଲଂ (ସ୍ୟା॰)] ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ରାଗୋ ମେ ଚତ୍ତୋ… ଦୋସୋ ମେ ଚତ୍ତୋ… ମୋହୋ ମେ ଚତ୍ତୋ, ୱନ୍ତୋ, ମୁତ୍ତୋ, ପହୀନୋ, ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋ, ଉକ୍ଖେଟିତୋ , ସମୁକ୍ଖେଟିତୋ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ରାଗା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ… ଦୋସା ମେ ଚିତ୍ତ ୱିନୀୱରଣଂ… ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ପଠମଂ ଝାନଂ… ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ… ତତିୟଂ ଝାନଂ… ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୭୨ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଦୁତିୟସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ତତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ… ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ… ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ… ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଅପ୍ପଣିହିତସ୍ସ ଚ ସମାଧିସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଅପ୍ପଣିହିତୋ ଚ ସମାଧି ସଚ୍ଛିକତୋ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ… ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ… ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଅପ୍ପଣିହିତାୟ ଚ ସମାପତ୍ତିୟା ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଅପ୍ପଣିହିତା ଚ ସମାପତ୍ତି ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ତିସ୍ସୋ ଚ ୱିଜ୍ଜା ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ତିସ୍ସନ୍ନଞ୍ଚ ୱିଜ୍ଜାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ତିସ୍ସୋ ଚ ୱିଜ୍ଜା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତ୍ତାରୋ ଚ ସତିପଟ୍ଠାନେ…ପେ॰… ଚତ୍ତାରୋ ଚ ସମ୍ମପ୍ପଧାନେ… ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଇଦ୍ଧିପାଦେ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଚତୁନ୍ନଞ୍ଚ ଇଦ୍ଧିପାଦାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଇଦ୍ଧିପାଦା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ, ପଞ୍ଚ ଚ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି… ପଞ୍ଚ ଚ ବଲାନି ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ପଞ୍ଚନ୍ନଞ୍ଚ ବଲାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ପଞ୍ଚ ଚ ବଲାନି ସଚ୍ଛିକତାନି ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସତ୍ତ ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗେ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ସତ୍ତନ୍ନଞ୍ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗାନଂ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସତ୍ତ ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ସଚ୍ଛିକତା ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଅରିୟଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଅରିୟସ୍ସ ଚ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକସ୍ସ ମଗ୍ଗସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଅରିୟୋ ଚ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକୋ ମଗ୍ଗୋ ସଚ୍ଛିକତୋ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସୋତାପତ୍ତିଫଲଞ୍ଚ… ସକଦାଗାମିଫଲଞ୍ଚ… ଅନାଗାମିଫଲଞ୍ଚ… ଅରହତ୍ତଞ୍ଚ [ଅରହତ୍ତଫଲଞ୍ଚ (ସ୍ୟା॰)] ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଅରହତ୍ତସ୍ସ [ଅରହତ୍ତଫଲସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ଚ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଅରହତ୍ତଞ୍ଚ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ… ରାଗୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ… ଦୋସୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ… ମୋହୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ, ୱନ୍ତୋ, ମୁତ୍ତୋ, ପହୀନୋ, ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋ, ଉକ୍ଖେଟିତୋ, ସମୁକ୍ଖେଟିତୋ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ… ରାଗା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ… ଦୋସା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ… ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୭୩ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ତତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ… ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଦୁତିୟସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ…ପେ॰… ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ଦୁତିୟସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ମୂଲଂ ସଂଖିତ୍ତଂ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜିଂ, ସମାପଜ୍ଜାମି, ସମାପନ୍ନୋ; ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ପଠମସ୍ସ ଚ ଝାନସ୍ସ ଲାଭିମ୍ହି, ୱସିମ୍ହି; ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତଂ ମୟା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ଦୋସା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ତତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ୱିମୋକ୍ଖଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ସମାଧିଂ ସୁଞ୍ଞତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ ଅନିମିତ୍ତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ ଅପ୍ପଣିହିତଞ୍ଚ ସମାପତ୍ତିଂ ତିସ୍ସୋ ଚ ୱିଜ୍ଜା ଚତ୍ତାରୋ ଚ ସତିପଟ୍ଠାନେ ଚତ୍ତାରୋ ଚ ସମ୍ମପ୍ପଧାନେ ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଇଦ୍ଧିପାଦେ ପଞ୍ଚ ଚ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନି ପଞ୍ଚ ଚ ବଲାନି ସତ୍ତ ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗେ ଅରିୟଞ୍ଚ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ ସୋତାପତ୍ତିଫଲଞ୍ଚ ସକଦାଗାମିଫଲଞ୍ଚ ଅନାଗାମିଫଲଞ୍ଚ ଅରହତ୍ତଞ୍ଚ [ଅରହତ୍ତଫଲଞ୍ଚ (ସ୍ୟା॰)] ସମାପଜ୍ଜିଂ…ପେ॰… ରାଗୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ, ଦୋସୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ, ମୋହୋ ଚ ମେ ଚତ୍ତୋ, ୱନ୍ତୋ, ମୁତ୍ତୋ, ପହୀନୋ, ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋ, ଉକ୍ଖେଟିତୋ ସମୁକ୍ଖେଟିତୋ, ରାଗା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ଦୋସା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୭୪ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ ‘‘ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ ‘‘ତତିୟଂ ଝାନଂ…ପେ॰… ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ, ସୁଞ୍ଞତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ, ଅନିମିତ୍ତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ, ଅପ୍ପଣିହିତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ, ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାଧିଂ, ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାଧିଂ, ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାଧିଂ, ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାପତ୍ତିଂ, ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାପତ୍ତିଂ, ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାପତ୍ତିଂ, ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା, ଚତ୍ତାରୋ ସତିପଟ୍ଠାନେ, ଚତ୍ତାରୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନେ, ଚତ୍ତାରୋ ଇଦ୍ଧିପାଦେ, ପଞ୍ଚିନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପଞ୍ଚ ବଲାନି, ସତ୍ତ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗେ, ଅରିୟଂ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ, ସୋତାପତ୍ତିଫଲଂ, ସକଦାଗାମିଫଲଂ, ଅନାଗାମିଫଲଂ, ଅରହତ୍ତଂ [ଅରହତ୍ତଫଲଂ (ସ୍ୟା॰)] ସମାପଜ୍ଜିଂ…ପେ॰… ରାଗୋ ମେ ଚତ୍ତୋ, ଦୋସୋ ମେ ଚତ୍ତୋ, ମୋହୋ ମେ ଚତ୍ତୋ, ୱନ୍ତୋ, ମୁତ୍ତୋ, ପହୀନୋ; ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋ, ଉକ୍ଖେଟିତୋ, ସମୁକ୍ଖେଟିତୋ; ରାଗା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ଦୋସା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ…ପେ॰… ‘‘ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ମୂଲଂ ସଂଖିତ୍ତଂ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ – ‘‘ଦୋସା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ପଠମଞ୍ଚ ଝାନଂ ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ତତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ …ପେ॰… ଦୋସା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ – ‘‘ମୋହା ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ଦୁତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ତତିୟଞ୍ଚ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଞ୍ଚ ଝାନଂ…ପେ॰… ମୋହା ଚ ମେ ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ୱତ୍ତୁକାମୋ – ‘‘ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ, ନ ପଟିୱିଜାନନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

୭୫ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ପଠମଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ପଠମସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଠମଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ…ପେ॰… ତତିୟଂ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ…ପେ॰… ଅନିମିତ୍ତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ ଅପ୍ପଣିହିତଂ ୱିମୋକ୍ଖଂ ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାଧିଂ ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାଧିଂ ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାଧିଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅପ୍ପଣିହିତସ୍ସ ସମାଧିସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅପ୍ପଣିହିତୋ ସମାଧି ସଚ୍ଛିକତୋ’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞତଂ ସମାପତ୍ତିଂ…ପେ॰… ଅନିମିତ୍ତଂ ସମାପତ୍ତିଂ ଅପ୍ପଣିହିତଂ ସମାପତ୍ତିଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ଅପ୍ପଣିହିତାୟ ସମାପତ୍ତିୟା ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅପ୍ପଣିହିତା ସମାପତ୍ତି ସଚ୍ଛିକତା’’ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା …ପେ॰… ଚତ୍ତାରୋ ସତିପଟ୍ଠାନେ, ଚତ୍ତାରୋ ସମ୍ମପ୍ପଧାନେ, ଚତ୍ତାରୋ ଇଦ୍ଧିପାଦେ, ପଞ୍ଚିନ୍ଦ୍ରିୟାନି, ପଞ୍ଚ ବଲାନି, ସତ୍ତ ବୋଝଙ୍ଗେ, ଅରିୟଂ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ, ସୋତାପତ୍ତିଫଲଂ, ସକଦାଗାମିଫଲଂ, ଅନାଗାମିଫଲଂ, ଅରହତ୍ତଂ [ଅରହତ୍ତଫଲଂ (ସ୍ୟା॰)] ସମାପଜ୍ଜି…ପେ॰… ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ…ପେ॰… ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ରାଗୋ ଚତ୍ତୋ, ଦୋସୋ ଚତ୍ତୋ, ମୋହୋ ଚତ୍ତୋ, ୱନ୍ତୋ, ମୁତ୍ତୋ, ପହୀନୋ, ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋ, ଉକ୍ଖେଟିତୋ, ସମୁକ୍ଖେଟିତୋ; ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ରାଗା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ଦୋସା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣଂ, ମୋହା ଚିତ୍ତଂ ୱିନୀୱରଣ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ୱିହାରେ ୱସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ପଠମଂ ଝାନଂ…ପେ॰… ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ ତତିୟଂ ଝାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟୋ ତେ ଚୀୱରଂ ପରିଭୁଞ୍ଜି, ୟୋ ତେ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପରିଭୁଞ୍ଜି, ୟୋ ତେ ସେନାସନଂ ପରିଭୁଞ୍ଜି, ୟୋ ତେ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରଂ ପରିଭୁଞ୍ଜି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୬ . ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟେନ ତେ ୱିହାରୋ ପରିଭୁତ୍ତୋ…ପେ॰… ୟେନ ତେ ଚୀୱରଂ ପରିଭୁତ୍ତଂ, ୟେନ ତେ ପିଣ୍ଡପାତୋ ପରିଭୁତ୍ତୋ, ୟେନ ତେ ସେନାସନଂ ପରିଭୁତ୍ତଂ, ୟେନ ତେ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରୋ ପରିଭୁତ୍ତୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ – ‘‘ୟଂ ତ୍ୱଂ ଆଗମ୍ମ ୱିହାରଂ ଅଦାସି…ପେ॰… ଚୀୱରଂ ଅଦାସି, ପିଣ୍ଡପାତଂ ଅଦାସି, ସେନାସନଂ ଅଦାସି, ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରଂ ଅଦାସି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସମାପଜ୍ଜି, ସମାପଜ୍ଜତି, ସମାପନ୍ନୋ; ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥସ୍ସ ଝାନସ୍ସ ଲାଭୀ, ୱସୀ; ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସୁଞ୍ଞାଗାରେ ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ସଚ୍ଛିକତ’’ନ୍ତି ଭଣନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୭ . ଅନାପତ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ, ଭୂତଂ ଆରୋଚେତି, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଭୂତାରୋଚନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାରୋଚନସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନକତୋ ହୋତି। ସୋ ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ୟାଚି। ତସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ଅଦାସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ସଙ୍ଘଭତ୍ତଂ ହୋତି। ସୋ ପରିୱସନ୍ତୋ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଆସନପରିୟନ୍ତେ ନିସୀଦି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତେ ଉପାସକେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଏସୋ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ତୁମ୍ହାକଂ ସମ୍ଭାୱିତୋ କୁଲୂପକୋ; ୟେନେୱ ହତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧାଦେୟ୍ୟଂ ଭୁଞ୍ଜତି ତେନେୱ ହତ୍ଥେନ ଉପକ୍କମିତ୍ୱା ଅସୁଚିଂ ମୋଚେସି। ସୋ ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ୟାଚି। ତସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ଅଦାସି । ସୋ ପରିୱସନ୍ତୋ ଆସନପରିୟନ୍ତେ ନିସିନ୍ନୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ , ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୭୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା [ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମତିୟା (ସ୍ୟା॰)] , ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୦ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ନାମ ଆପତ୍ତି – ଚତ୍ତାରି ଚ ପାରାଜିକାନି, ତେରସ ଚ ସଙ୍ଘାଦିସେସା।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ ନାମ।

ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ଆରୋଚେୟ୍ୟ ଇତ୍ଥିୟା ୱା ପୁରିସସ୍ସ ୱା ଗହଟ୍ଠସ୍ସ ୱା ପବ୍ବଜିତସ୍ସ ୱା।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିଂ।

ଅତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତି ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା, ନ କୁଲପରିୟନ୍ତା। ଅତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତି କୁଲପରିୟନ୍ତା, ନ ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା, ଅତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତି ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ଚ କୁଲପରିୟନ୍ତା ଚ, ଅତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତି ନେୱ ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନ କୁଲପରିୟନ୍ତା।

ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନାମ ଆପତ୍ତିୟୋ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକାହି ଆପତ୍ତୀହି ଆରୋଚେତବ୍ବୋ’’ତି।

କୁଲପରିୟନ୍ତା ନାମ କୁଲାନି ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକେସୁ କୁଲେସୁ ଆରୋଚେତବ୍ବୋ’’ତି। ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ଚ କୁଲପରିୟନ୍ତା ଚ ନାମ ଆପତ୍ତିୟୋ ଚ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି, କୁଲାନି ଚ ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକାହି ଆପତ୍ତୀହି ଏତ୍ତକେସୁ କୁଲେସୁ ଆରୋଚେତବ୍ବୋ’’ତି। ନେୱ ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନ କୁଲପରିୟନ୍ତା ନାମ ଆପତ୍ତିୟୋ ଚ ଅପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି, କୁଲାନି ଚ ଅପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକାହି ଆପତ୍ତୀହି ଏତ୍ତକେସୁ କୁଲେସୁ ଆରୋଚେତବ୍ବୋ’’ତି।

୮୧ . ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ ୟା ଆପତ୍ତିୟୋ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି, ତା ଆପତ୍ତିୟୋ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞାହି ଆପତ୍ତୀହି ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

କୁଲପରିୟନ୍ତେ ୟାନି କୁଲାନି ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି, ତାନି କୁଲାନି ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞେସୁ କୁଲେସୁ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ ଚ କୁଲପରିୟନ୍ତେ ଚ ୟା ଆପତ୍ତିୟୋ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି, ତା ଆପତ୍ତିୟୋ ଠପେତ୍ୱା ୟାନି କୁଲାନି ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି, ତାନି କୁଲାନି ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞାହି ଆପତ୍ତୀହି ଅଞ୍ଞେସୁ କୁଲେସୁ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନେୱ ଆପତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ ନ କୁଲପରିୟନ୍ତେ, ଅନାପତ୍ତି।

୮୨ . ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଆରୋଚେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ୱା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ୱା ଅଜ୍ଝାଚାରଂ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୩ . ଅନାପତ୍ତି ୱତ୍ଥୁଂ ଆରୋଚେତି ନୋ ଆପତ୍ତିଂ, ଆପତ୍ତିଂ ଆରୋଚେତି ନୋ ୱତ୍ଥୁଂ, ଭିକ୍ଖୁସମ୍ମୁତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାରୋଚନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ପଥୱୀଖଣନସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଆଳୱିୟଂ ୱିହରତି ଅଗ୍ଗାଳୱେ ଚେତିୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆଳୱକା [ଆଳୱିକା (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୂ ନୱକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ପଥୱିଂ ଖଣନ୍ତିପି ଖଣାପେନ୍ତିପି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ପଥୱିଂ ଖଣିସ୍ସନ୍ତିପି ଖଣାପେସ୍ସନ୍ତିପି! ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆଳୱକା ଭିକ୍ଖୂ ପଥୱିଂ ଖଣିସ୍ସନ୍ତିପି ଖଣାପେସ୍ସନ୍ତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଥୱିଂ ଖଣଥପି ଖଣାପେଥପୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ପଥୱିଂ ଖଣିସ୍ସଥପି ଖଣାପେସ୍ସଥପି! ଜୀୱସଞ୍ଞିନୋ ହି, ମୋଘପୁରିସା, ମନୁସ୍ସା ପଥୱିୟା। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୮୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ପଥୱିଂ ଖଣେୟ୍ୟ ୱା ଖଣାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ପଥୱୀ ନାମ ଦ୍ୱେ ପଥୱିୟୋ – ଜାତା ଚ ପଥୱୀ ଅଜାତା ଚ ପଥୱୀ।

ଜାତା ନାମ ପଥୱୀ – ସୁଦ୍ଧପଂସୁ ସୁଦ୍ଧମତ୍ତିକା ଅପ୍ପପାସାଣା ଅପ୍ପସକ୍ଖରା ଅପ୍ପକଠଲା ଅପ୍ପମରୁମ୍ବା ଅପ୍ପୱାଲିକା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନପଂସୁକା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନମତ୍ତିକା। ଅଦଡ୍ଢାପି ୱୁଚ୍ଚତି ଜାତା ପଥୱୀ। ୟୋପି ପଂସୁପୁଞ୍ଜୋ ୱା ମତ୍ତିକାପୁଞ୍ଜୋ ୱା ଅତିରେକଚାତୁମାସଂ ଓୱଟ୍ଠୋ, ଅୟମ୍ପି ୱୁଚ୍ଚତି ଜାତା ପଥୱୀ।

ଅଜାତା ନାମ ପଥୱୀ – ସୁଦ୍ଧପାସାଣା ସୁଦ୍ଧସକ୍ଖରା ସୁଦ୍ଧକଠଲା ସୁଦ୍ଧମରୁମ୍ବା ସୁଦ୍ଧୱାଲିକା ଅପ୍ପପଂସୁକା ଅପ୍ପମତ୍ତିକା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନପାସାଣା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନସକ୍ଖରା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନକଠଲା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନମରୁମ୍ବା, ୟେଭୁୟ୍ୟେନୱାଲିକା। ଦଡ୍ଢାପି ୱୁଚ୍ଚତି ଅଜାତା ପଥୱୀ। ୟୋପି ପଂସୁପୁଞ୍ଜୋ ୱା ମତ୍ତିକାପୁଞ୍ଜୋ ୱା ଓମକଚାତୁମାସଂ ଓୱଟ୍ଠୋ, ଅୟମ୍ପି ୱୁଚ୍ଚତି ଅଜାତା ପଥୱୀ।

ଖଣେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ଖଣତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଖଣାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକମ୍ପି ଖଣତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୭ . ପଥୱିୟା ପଥୱିସଞ୍ଞୀ ଖଣତି ୱା ଖଣାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ଦହତି ୱା ଦହାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଥୱିୟା ୱେମତିକୋ ଖଣତି ୱା ଖଣାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ଦହତି ୱା ଦହାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ପଥୱିୟା ଅପଥୱିସଞ୍ଞୀ ଖଣତି ୱା ଖଣାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ଦହତି ୱା ଦହାପେତି ୱା, ଅନାପତ୍ତି।

ଅପଥୱିୟା ପଥୱିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପଥୱିୟା ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପଥୱିୟା ଅପଥୱିସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୮୮ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ଇମଂ ଜାନ, ଇମଂ ଦେହି, ଇମଂ ଆହର, ଇମିନା ଅତ୍ଥୋ, ଇମଂ କପ୍ପିୟଂ କରୋହୀ’’ତି ଭଣତି, ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଥୱୀଖଣନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ମୁସାୱାଦୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ମୁସା ଓମସପେସୁଞ୍ଞଂ, ପଦସେୟ୍ୟାୟ ୱେ ଦୁୱେ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱିଞ୍ଞୁନା ଭୂତା, ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତି ଖଣନାତି॥

୨. ଭୂତଗାମୱଗ୍ଗୋ

୧. ଭୂତଗାମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଆଳୱିୟଂ ୱିହରତି ଅଗ୍ଗାଳୱେ ଚେତିୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆଳୱକା ଭିକ୍ଖୂ ନୱକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦନ୍ତିପି ଛେଦାପେନ୍ତିପି। ଅଞ୍ଞତରୋପି ଆଳୱକୋ ଭିକ୍ଖୁ ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦତି। ତସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖେ ଅଧିୱତ୍ଥା ଦେୱତା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମା, ଭନ୍ତେ, ଅତ୍ତନୋ ଭୱନଂ କତ୍ତୁକାମୋ ମୟ୍ହଂ ଭୱନଂ ଛିନ୍ଦୀ’’ତି। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାଦିୟନ୍ତୋ ଛିନ୍ଦି ୟେୱ, ତସ୍ସା ଚ ଦେୱତାୟ ଦାରକସ୍ସ ବାହୁଂ ଆକୋଟେସି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସା ଦେୱତାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘ୟଂନ୍ନୂନାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଇଧେୱ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସା ଦେୱତାୟ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ଖୋ ମେତଂ ପତିରୂପଂ ୟାହଂ ଇମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଇଧେୱ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟଂ। ୟନ୍ନୂନାହଂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଦେୱତା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ ଦେୱତେ! ସାଧୁ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଦେୱତେ, ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଜୀୱିତା ନ ୱୋରୋପେସି। ସଚଜ୍ଜ ତ୍ୱଂ, ଦେୱତେ, ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟାସି, ବହୁଞ୍ଚ ତ୍ୱଂ, ଦେୱତେ, ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱେୟ୍ୟାସି। ଗଚ୍ଛ ତ୍ୱଂ, ଦେୱତେ, ଅମୁକସ୍ମିଂ ଓକାସେ ରୁକ୍ଖୋ ୱିୱିତ୍ତୋ ତସ୍ମିଂ ଉପଗଚ୍ଛା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦିସ୍ସନ୍ତିପି ଛେଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଜୀୱଂ ୱିହେଠେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି!

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆଳୱକା ଭିକ୍ଖୂ ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦିସ୍ସନ୍ତିପି ଛେଦାପେସ୍ସନ୍ତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦଥାପି ଛେଦାପେଥାପୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ରୁକ୍ଖଂ ଛିନ୍ଦିସ୍ସଥାପି, ଛେଦାପେସ୍ସଥାପି! ଜୀୱସଞ୍ଞିନୋ ହି, ମୋଘପୁରିସା, ମନୁସ୍ସା ରୁକ୍ଖସ୍ମିଂ, ନେତଂ ମୋଘପୁରିସା ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୯୦ . ‘‘ଭୂତଗାମପାତବ୍ୟତାୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୧ . ଭୂତଗାମୋ ନାମ ପଞ୍ଚ ବୀଜଜାତାନି – ମୂଲବୀଜଂ, ଖନ୍ଧବୀଜଂ, ଫଳୁବୀଜଂ, ଅଗ୍ଗବୀଜଂ, ବୀଜବୀଜମେୱ [ବୀଜବୀଜଞ୍ଚେୱ (ଇତିପି)] ପଞ୍ଚମଂ।

ମୂଲବୀଜଂ ନାମ – ହଲିଦ୍ଦି, ସିଙ୍ଗିୱେରଂ, ୱଚା, ୱଚତ୍ତଂ, ଅତିୱିସା, କଟୁକରୋହିଣୀ, ଉସୀରଂ, ଭଦ୍ଦମୂତ୍ତକଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ମୂଲେ ଜାୟନ୍ତି, ମୂଲେ ସଞ୍ଜାୟନ୍ତି, ଏତଂ ମୂଲବୀଜଂ ନାମ।

ଖନ୍ଧବୀଜଂ ନାମ – ଅସ୍ସତ୍ଥୋ, ନିଗ୍ରୋଧୋ, ପିଲକ୍ଖୋ, ଉଦୁମ୍ବରୋ, କଚ୍ଛକୋ, କପିତ୍ଥନୋ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ଖନ୍ଧେ ଜାୟନ୍ତି, ଖନ୍ଧେ ସଞ୍ଜାୟନ୍ତି, ଏତଂ ଖନ୍ଧବୀଜଂ ନାମ।

ଫଳୁବୀଜଂ ନାମ – ଉଚ୍ଛୁ, ୱେଳୁ, ନଳୋ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ପବ୍ବେ ଜାୟନ୍ତି, ପବ୍ବେ ସଞ୍ଜାୟନ୍ତି, ଏତଂ ଫଳୁବୀଜଂ ନାମ।

ଅଗ୍ଗବୀଜଂ ନାମ – ଅଜ୍ଜୁକଂ, ଫଣିଜ୍ଜକଂ, ହିରିୱେରଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ଅଗ୍ଗେ ଜାୟନ୍ତି, ଅଗ୍ଗେ ସଞ୍ଜାୟନ୍ତି, ଏତଂ ଅଗ୍ଗବୀଜଂ ନାମ।

ବୀଜବୀଜଂ ନାମ – ପୁବ୍ବଣ୍ଣଂ, ଅପରଣ୍ଣଂ, ୟାନି ୱା ପନଞ୍ଞାନିପି ଅତ୍ଥି ବୀଜେ ଜାୟନ୍ତି, ବୀଜେ ସଞ୍ଜାୟନ୍ତି, ଏତଂ ବୀଜବୀଜଂ ନାମ।

୯୨ . ବୀଜେ ବୀଜସଞ୍ଞୀ ଛିନ୍ଦତି ୱା ଛେଦାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ପଚତି ୱା ପଚାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ବୀଜେ ୱେମତିକୋ ଛିନ୍ଦତି ୱା ଛେଦାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ପଚତି ୱା ପଚାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ବୀଜେ ଅବୀଜସଞ୍ଞୀ ଛିନ୍ଦତି ୱା ଛେଦାପେତି ୱା, ଭିନ୍ଦତି ୱା ଭେଦାପେତି ୱା, ପଚତି ୱା ପଚାପେତି ୱା, ଅନାପତ୍ତି। ଅବୀଜେ ବୀଜସଞ୍ଞୀ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅବୀଜେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅବୀଜେ ଅବୀଜସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୯୩ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ଇମଂ ଜାନ, ଇମଂ ଦେହି, ଇମଂ ଆହର, ଇମିନା ଅତ୍ଥୋ, ଇମଂ କପ୍ପିୟଂ କରୋହୀ’’ତି ଭଣତି, ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଭୂତଗାମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଅଞ୍ଞୱାଦକସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତ୍ୱା ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି – ‘‘କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥା’’ତି? ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରିସ୍ସତି – କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଛନ୍ନ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରସି – କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରିସ୍ସସି – କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥାତି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକଂ ରୋପେତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ରୋପେତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୯୫ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଛନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକଂ ରୋପେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଛନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି। ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକଂ ରୋପେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକସ୍ସ ରୋପନା, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ରୋପିତଂ ସଙ୍ଘେନ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଛନ୍ନଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୯୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ‘‘ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରନ୍ତୋ – ‘‘ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଛନ୍ନ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହେସକଂ ରୋପେତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରୋପେତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୯୭ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଛନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହେସକଂ ରୋପେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଛନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ଆପତ୍ତିୟା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି। ସଙ୍ଘୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହେସକଂ ରୋପେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମାତୋ ଖମତି ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହେସକସ୍ସ ରୋପନା, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ରୋପିତଂ ସଙ୍ଘେନ ଛନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ୱିହେସକଂ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଛନ୍ନଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୯୮ . ‘‘ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ୱିହେସକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୯ . ଅଞ୍ଞୱାଦକୋ ନାମ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି – ‘‘କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥା’’ତି। ଏସୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକୋ ନାମ।

ୱିହେସକୋ ନାମ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି। ଏସୋ ୱିହେସକୋ ନାମ।

୧୦୦ . ଆରୋପିତେ ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି – ‘‘କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥା’’ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆରୋପିତେ ୱିହେସକେ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ରୋପିତେ ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ଅଞ୍ଞେନଞ୍ଞଂ ପଟିଚରତି – ‘‘କୋ ଆପନ୍ନୋ, କିଂ ଆପନ୍ନୋ, କିସ୍ମିଂ ଆପନ୍ନୋ, କଥଂ ଆପନ୍ନୋ, କଂ ଭଣଥ, କିଂ ଭଣଥା’’ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ରୋପିତେ ୱିହେସକେ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝେ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ୱା ଆପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁୟୁଞ୍ଜୀୟମାନୋ ତଂ ନ କଥେତୁକାମୋ ତଂ ନ ଉଗ୍ଘାଟେତୁକାମୋ ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ସଙ୍ଘଂ ୱିହେସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୧ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ୱିହେସକେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ୱିହେସକେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞୱାଦକେ ୱିହେସକେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅଜାନନ୍ତୋ ପୁଚ୍ଛତି, ଗିଲାନୋ ୱା ନ କଥେତି; ‘‘ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ ୱା କଲହୋ ୱା ୱିଗ୍ଗହୋ ୱା ୱିୱାଦୋ ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନ କଥେତି; ‘‘ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱା ସଙ୍ଘରାଜି ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନ କଥେତି; ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱା ୱଗ୍ଗେନ ୱା ନକମ୍ମାରହସ୍ସ ୱା କମ୍ମଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି ନ କଥେତି; ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଞ୍ଞୱାଦକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ଉଜ୍ଝାପନକସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଦବ୍ବୋ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ସେନାସନଞ୍ଚ ପଞ୍ଞପେତି ଭତ୍ତାନି ଚ ଉଦ୍ଦିସତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମେତ୍ତିୟଭୂମଜକା [ମେତ୍ତିୟଭୂମ୍ମଜକା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୂ ନୱକା ଚେୱ ହୋନ୍ତି ଅପ୍ପପୁଞ୍ଞା ଚ । ୟାନି ସଙ୍ଘସ୍ସ ଲାମକାନି ସେନାସନାନି ତାନି ତେସଂ ପାପୁଣନ୍ତି ଲାମକାନି ଚ ଭତ୍ତାନି। ତେ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାପେନ୍ତି – ‘‘ଛନ୍ଦାୟ ଦବ୍ବୋ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତୋ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ଛନ୍ଦାୟ ଚ ଭତ୍ତାନି ଉଦ୍ଦିସତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ମେତ୍ତିୟଭୂମଜକା ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାପେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାପେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଉଜ୍ଝାପନକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମେତ୍ତିୟଭୂମଜକା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା ଉଜ୍ଝାପନକଂ ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି, ‘‘ଏତ୍ତାୱତା ଭିକ୍ଖୂ ସୋସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି [ୱିହେସିସ୍ସନ୍ତୀତି (ଇତିପି)] ଭିକ୍ଖୂନଂ ସାମନ୍ତା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତି – ‘‘ଛନ୍ଦାୟ ଦବ୍ବୋ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତୋ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି, ଛନ୍ଦାୟ ଚ ଭତ୍ତାନି ଉଦ୍ଦିସତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ମେତ୍ତିୟଭୂମଜକା ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଖିୟ୍ୟିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଖିୟ୍ୟଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଦବ୍ବଂ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତଂ ଖିୟ୍ୟିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୦୫ . ‘‘ଉଜ୍ଝାପନକେ ଖିୟ୍ୟନକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୬ . ଉଜ୍ଝାପନକଂ ନାମ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ସେନାସନପଞ୍ଞାପକଂ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକଂ ୱା ୟାଗୁଭାଜକଂ ୱା ଫଲଭାଜକଂ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକଂ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକଂ ୱା ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଉଜ୍ଝାପେତି ୱା ଖିୟ୍ୟତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଉଜ୍ଝାପନକେ ଖିୟ୍ୟନକେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଉଜ୍ଝାପନକେ ଖିୟ୍ୟନକେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଉଜ୍ଝାପନକେ ଖିୟ୍ୟନକେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଉଜ୍ଝାପେତି ୱା ଖିୟ୍ୟତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ସେନାସନପଞ୍ଞାପକଂ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକଂ ୱା ୟାଗୁଭାଜକଂ ୱା ଫଲଭାଜକଂ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକଂ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକଂ ୱା ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଜ୍ଝାପେତି ୱା ଖିୟ୍ୟତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ୱା ଅସମ୍ମତଂ ୱା ସେନାସନପଞ୍ଞାପକଂ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକଂ ୱା ୟାଗୁଭାଜକଂ ୱା ଫଲଭାଜକଂ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକଂ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକଂ ୱା ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ, ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ, ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଜ୍ଝାପେତି ୱା ଖିୟ୍ୟତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୭ . ଅନାପତ୍ତି ପକତିୟା ଛନ୍ଦା ଦୋସା ମୋହା ଭୟା କରୋନ୍ତଂ ଉଜ୍ଝାପେତି ୱା ଖିୟ୍ୟତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉଜ୍ଝାପନକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ପଠମସେନାସନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ହେମନ୍ତିକେ କାଲେ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା କାୟଂ ଓତାପେନ୍ତା କାଲେ ଆରୋଚିତେ ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିଂସୁ ନ ଉଦ୍ଧରାପେସୁଂ, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିଂସୁ। ସେନାସନଂ ଓୱଟ୍ଠଂ ହୋତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଂ ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିସ୍ସନ୍ତି ନ ଉଦ୍ଧରାପେସ୍ସନ୍ତି, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି, ସେନାସନଂ ଓୱଟ୍ଠ’’ନ୍ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୦୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘିକଂ ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା କୋଚ୍ଛଂ ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୧୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱସିତ୍ୱା କାଲସ୍ସେୱ ସେନାସନଂ ଅଭିହରନ୍ତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ କାଲସ୍ସେୱ ସେନାସନଂ ଅଭିହରନ୍ତେ। ଦିସ୍ୱାନ ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠ ମାସେ ଅୱସ୍ସିକସଙ୍କେତେ [ୱସିତୁଂ ଅୱସ୍ସିକସଂକେତେ (ଇତିପି)] ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା ୟତ୍ଥ କାକା ୱା କୁଲଲା ୱା ନ ଊହଦନ୍ତି ତତ୍ଥ ସେନାସନଂ ନିକ୍ଖିପିତୁ’’ନ୍ତି।

୧୧୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଙ୍ଘିକଂ ନାମ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନଂ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତଂ।

ମଞ୍ଚୋ ନାମ ଚତ୍ତାରୋ ମଞ୍ଚା – ମସାରକୋ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧୋ, କୁଳୀରପାଦକୋ, ଆହଚ୍ଚପାଦକୋ।

ପୀଠଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ପୀଠାନି – ମସାରକଂ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧଂ, କୁଳୀରପାଦକଂ, ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ।

ଭିସି ନାମ ପଞ୍ଚ ଭିସିୟୋ – ଉଣ୍ଣଭିସି, ଚୋଳଭିତି, ୱାକଭିସି, ତିଣଭିସି, ପଣ୍ଣଭିସି।

କୋଚ୍ଛଂ ନାମ – ୱାକମୟଂ ୱା ଉସୀରମୟଂ ୱା ମୁଞ୍ଜମୟଂ ୱା ପବ୍ବଜମୟଂ [ବବ୍ବଜମୟଂ (ସୀ॰)] ୱା ଅନ୍ତୋ ସଂୱେଠେତ୍ୱା ବଦ୍ଧଂ ହୋତି।

ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତି ସୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା।

ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ସନ୍ଥରାପେତି, ତସ୍ସ ପଲିବୋଧୋ। ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ସନ୍ଥରାପେତି, ସନ୍ଥାରକସ୍ସ [ସନ୍ଥତସ୍ସ (ଇତିପି)] ପଲିବୋଧୋ।

ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ।

ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ।

ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ଭିକ୍ଖୁଂ ୱା ସାମଣେରଂ ୱା ଆରାମିକଂ ୱା ଅନାପୁଚ୍ଛା ମଜ୍ଝିମସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଲେଡ୍ଡୁପାତଂ ଅତିକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୨ . ସଙ୍ଘିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ୱେମତିକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଚିମିଲିକଂ ୱା ଉତ୍ତରତ୍ଥରଣଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ତଟ୍ଟିକଂ ୱା ଚମ୍ମଖଣ୍ଡଂ ୱା ପାଦପୁଞ୍ଛନିଂ ୱା ଫଲକପୀଠଂ ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପୁଗ୍ଗଲିକେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତ୍ତନୋ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଅନାପତ୍ତି।

୧୧୩ . ଅନାପତ୍ତି ଉଦ୍ଧରିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ଉଦ୍ଧରାପେତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ଆପୁଚ୍ଛଂ ଗଚ୍ଛତି, ଓତାପେନ୍ତୋ ଗଚ୍ଛତି, କେନଚି ପଲିବୁଦ୍ଧଂ ହୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସେନାସନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ଦୁତିୟସେନାସନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସହାୟକା ହୋନ୍ତି। ତେ ୱସନ୍ତାପି ଏକତୋୱ ୱସନ୍ତି, ପକ୍କମନ୍ତାପି ଏକତୋୱ ପକ୍କମନ୍ତି। ତେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିଂସୁ ନ ଉଦ୍ଧରାପେସୁଂ, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିଂସୁ। ସେନାସନଂ ଉପଚିକାହି ଖାୟିତଂ ହୋତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିସ୍ସନ୍ତି ନ ଉଦ୍ଧରାପେସ୍ସନ୍ତି, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି, ସେନାସନଂ ଉପଚିକାହି ଖାୟିତ’’ନ୍ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିଂସୁ ନ ଉଦ୍ଧରାପେସୁଂ, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିଂସୁ, ସେନାସନଂ ଉପଚିକାହି ଖାୟିତ’’ନ୍ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତା ନେୱ ଉଦ୍ଧରିସ୍ସନ୍ତି ନ ଉଦ୍ଧରାପେସ୍ସନ୍ତି, ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି, ସେନାସନଂ ଉପଚିକାହି ଖାୟିତଂ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୧୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଙ୍ଘିକୋ ନାମ ୱିହାରୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତୋ।

ସେୟ୍ୟଂ ନାମ ଭିସି, ଚିମିଲିକା ଉତ୍ତରତ୍ଥରଣଂ, ଭୂମତ୍ଥରଣଂ, ତଟ୍ଟିକା, ଚମ୍ମଖଣ୍ଡୋ, ନିସୀଦନଂ, ପଚ୍ଚତ୍ଥରଣଂ, ତିଣସନ୍ଥାରୋ, ପଣ୍ଣସନ୍ଥାରୋ।

ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତି ସୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା।

ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା।

ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ।

ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ।

ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ଭିକ୍ଖୁଂ ୱା ସାମଣେରଂ ୱା ଆରାମିକଂ ୱା ଅନାପୁଚ୍ଛା ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ଅତିକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ଉପଚାରଂ ଅତିକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ୱେମତିକୋ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୭ . ୱିହାରସ୍ସ ଉପଚାରେ ୱା ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟଂ ୱା ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ୱିହାରେ ୱା ୱିହାରସ୍ସୂପଚାରେ ୱା ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟଂ ୱା ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ତଂ ପକ୍କମନ୍ତୋ ନେୱ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ ନ ଉଦ୍ଧରାପେୟ୍ୟ, ଅନାପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ପୁଗ୍ଗଲିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତ୍ତନୋ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଅନାପତ୍ତି।

୧୧୮ . ଅନାପତ୍ତି ଉଦ୍ଧରିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ଉଦ୍ଧରାପେତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ଆପୁଚ୍ଛଂ ଗଚ୍ଛତି, କେନଚି ପଲିବୁଦ୍ଧଂ ହୋତି, ସାପେକ୍ଖୋ ଗନ୍ତ୍ୱା ତତ୍ଥ ଠିତୋ ଆପୁଚ୍ଛତି, କେନଚି ପଲିବୁଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସେନାସନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଅନୁପଖଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱରସେୟ୍ୟାୟୋ ପଲିବୁନ୍ଧେନ୍ତି, ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି [ଏତ୍ଥ ତେ ଇତି କମ୍ମପଦଂ ଊନଂ ୱିୟ ଦିସ୍ସତି] । ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ଇଧେୱ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟାମା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେନ୍ତି – ୟସ୍ସ ସମ୍ବାଧୋ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ପକ୍କମିସ୍ସତୀତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ …ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୨୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଜାନଂ ପୁବ୍ବୁପଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ – ୟସ୍ସ ସମ୍ବାଧୋ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ପକ୍କମିସ୍ସତୀ’ତି, ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ୨.୦୨୫୧ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଙ୍ଘିକୋ ନାମ ୱିହାରୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତୋ।

ଜାନାତି ନାମ ୱୁଡ୍ଢୋତି ଜାନାତି, ଗିଲାନୋତି ଜାନାତି, ସଙ୍ଘେନ ଦିନ୍ନୋତି ଜାନାତି।

ଅନୁପଖଜ୍ଜା ତି ଅନୁପୱିସିତ୍ୱା।

ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ମଞ୍ଚସ୍ସ ୱା ପୀଠସ୍ସ ୱା ପୱିସନ୍ତସ୍ସ ୱା ନିକ୍ଖମନ୍ତସ୍ସ ୱା ଉପଚାରେ ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରତି ୱା ସନ୍ଥରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞ ନ୍ତି ନ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପଚ୍ଚୟୋ ହୋତି ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତୁଂ।

୧୨୨ . ସଙ୍ଘିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ୱେମତିକୋ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ମଞ୍ଚସ୍ସ ୱା ପୀଠସ୍ସ ୱା ପୱିସନ୍ତସ୍ସ ୱା ନିକ୍ଖମନ୍ତସ୍ସ ୱା ଉପଚାରଂ ଠପେତ୍ୱା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରତି ୱା ସନ୍ଥରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୱିହାରସ୍ସ ଉପଚାରେ ୱା ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟଂ ୱା ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରତି ୱା ସନ୍ଥରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପ୍ପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅତ୍ତନୋ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୩ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନୋ ପୱିସତି, ସୀତେନ ୱା ଉଣ୍ହେନ ୱା ପୀଳିତୋ ପୱିସତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅନୁପଖଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ନିକ୍କଡ୍ଢନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତରଂ ପଚ୍ଚନ୍ତିମଂ ମହାୱିହାରଂ ପଟିସଙ୍ଖରୋନ୍ତି – ‘‘ଇଧ ମୟଂ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସାମା’’ତି । ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ୱିହାରଂ ପଟିସଙ୍ଖରୋନ୍ତେ। ଦିସ୍ୱାନ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିହାରଂ ପଟିସଙ୍ଖରୋନ୍ତି। ହନ୍ଦ ନେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମା’’ତି! ଏକଚ୍ଚେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଆଗମେଥାୱୁସୋ, ୟାୱ ପଟିସଙ୍ଖରୋନ୍ତି; ପଟିସଙ୍ଖତେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଉଟ୍ଠେଥାୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ୱିହାରୋ ପାପୁଣାତୀ’’ତି। ‘‘ନନୁ, ଆୱୁସୋ, ପଟିକଚ୍ଚେୱ [ପଟିଗଚ୍ଚେୱ (ସୀ॰)] ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ, ମୟଞ୍ଚଞ୍ଞଂ ପଟିସଙ୍ଖରେୟ୍ୟାମା’’ତି। ‘‘ନନୁ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକୋ ୱିହାରୋ’’ତି? ‘‘ଆମାୱୁସୋ, ସଙ୍ଘିକୋ ୱିହାରୋ’’ତି। ‘‘ଉଟ୍ଠେଥାୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ୱିହାରୋ ପାପୁଣାତୀ’’ତି। ‘‘ମହଲ୍ଲକୋ, ଆୱୁସୋ, ୱିହାରୋ। ତୁମ୍ହେପି ୱସଥ, ମୟମ୍ପି ୱସିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଉଟ୍ଠେଥାୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ୱିହାରୋ ପାପୁଣାତୀ’’ତି କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଗୀୱାୟଂ ଗହେତ୍ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢନ୍ତି। ତେ ନିକ୍କଡ୍ଢୀୟମାନା ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଅମ୍ହେ ସଙ୍ଘିକା ୱିହାରା ନିକ୍କଡ୍ଢନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକା ୱିହାରା ନିକ୍କଡ୍ଢିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକା ୱିହାରା ନିକ୍କଡ୍ଢଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକା ୱିହାରା ନିକ୍କଡ୍ଢିସ୍ସଥ? ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୨୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ସଙ୍ଘିକା ୱିହାରା ନିକ୍କଡ୍ଢେୟ୍ୟ ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ।

କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତି ଅନଭିରଦ୍ଧୋ ଆହତଚିତ୍ତୋ ଖିଲଜାତୋ।

ସଙ୍ଘିକୋ ନାମ ୱିହାରୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତୋ।

ନିକ୍କଡ୍ଢେୟ୍ୟା ତି ଗବ୍ଭେ ଗହେତ୍ୱା ପମୁଖଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପମୁଖେ ଗହେତ୍ୱା ବହି ନିକ୍କଡ୍ଢତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକେନ ପୟୋଗେନ ବହୁକେପି ଦ୍ୱାରେ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନିକ୍କଡ୍ଢାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ [ଦୁକ୍କଟସ୍ସ (କତ୍ଥଚି)] । ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକେପି ଦ୍ୱାରେ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୭ . ସଙ୍ଘିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ୱେମତିକୋ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୱିହାରସ୍ସ ଉପଚାରା ୱା ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟ ୱା ମଣ୍ଡପା ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲା ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସା ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱିହାରା ୱା ୱିହାରସ୍ସ ଉପଚାରା ୱା ଉପଟ୍ଠାନସାଲାୟ ୱା ମଣ୍ଡପା ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲା ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସା ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ପୁଗ୍ଗଲିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତ୍ତନୋ ପୁଗ୍ଗଲିକେ ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୮ . ଅନାପତ୍ତି ଅଲଜ୍ଜିଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତକଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଭଣ୍ଡନକାରକଂ କଲହକାରକଂ ୱିୱାଦକାରକଂ ଭସ୍ସକାରକଂ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରକଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଅନ୍ତେୱାସିକଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ୱା ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନିକ୍କଡ୍ଢନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ୱେହାସକୁଟିସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ୱିହରନ୍ତି?। ଏକୋ ହେଟ୍ଠା ୱିହରତି [ୱିହରନ୍ତି, ଏକୋ ହେଟ୍ଠା (?)] , ଏକୋ ଉପରି। ଉପରିମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ସହସା ଅଭିନିସୀଦି। ମଞ୍ଚପାଦୋ ନିପ୍ପତିତ୍ୱା [ପତିତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰)] ହେଟ୍ଠିମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମତ୍ଥକେ ଅୱତ୍ଥାସି। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ୱିସ୍ସରମକାସି। ଭିକ୍ଖୂ ଉପଧାୱିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ୱିସ୍ସରମକାସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ସହସା ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ସହସା ଅଭିନିସୀଦସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ସହସା ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୩୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘିକେ ୱିହାରେ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟ ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୩୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଙ୍ଘିକୋ ନାମ ୱିହାରୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତୋ।

ୱେହାସକୁଟି ନାମ ମଜ୍ଝିମସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଅସୀସଘଟ୍ଟା।

ଆହଚ୍ଚପାଦକୋ ନାମ ମଞ୍ଚୋ ଅଙ୍ଗେ ୱିଜ୍ଝିତ୍ୱା ଠିତୋ ହୋତି। ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ନାମ ପୀଠଂ ଅଙ୍ଗେ ୱିଜ୍ଝିତ୍ୱା ଠିତଂ ହୋତି।

ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୩୨ . ସଙ୍ଘିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଙ୍ଘିକେ ୱେମତିକୋ…ପେ॰… ସଙ୍ଘିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଉପରିୱେହାସକୁଟିୟା ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପୁଗ୍ଗଲିକେ ସଙ୍ଘିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲିକେ ପୁଗ୍ଗଲିକସଞ୍ଞୀ ଅଞ୍ଞସ୍ସ ପୁଗ୍ଗଲିକେ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତ୍ତନୋ ପୁଗ୍ଗଲିକେ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୩୩ . ଅନାପତ୍ତି – ଅୱେହାସକୁଟିୟା ସୀସଘଟ୍ଟାୟ ହେଟ୍ଠା ଅପରିଭୋଗଂ ହୋତି, ପଦରସଞ୍ଚିତଂ ହୋତି, ପଟାଣି ଦିନ୍ନା ହୋତି, ତସ୍ମିଂ ଠିତୋ ଗଣ୍ହତି ୱା ଲଗ୍ଗେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱେହାସକୁଟିସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ମହଲ୍ଲକୱିହାରସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୩୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକୋ ମହାମତ୍ତୋ ଆୟସ୍ମତୋ ଛନ୍ନସ୍ସ ୱିହାରଂ କାରାପେତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ କତପରିୟୋସିତଂ ୱିହାରଂ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଛାଦାପେତି, ପୁନପ୍ପୁନଂ ଲେପାପେତି। ଅତିଭାରିତୋ ୱିହାରୋ ପରିପତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ତିଣଞ୍ଚ କଟ୍ଠଞ୍ଚ ସଂକଡ୍ଢନ୍ତୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ୟୱଖେତ୍ତଂ ଦୂସେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ଅମ୍ହାକଂ ୟୱଖେତ୍ତଂ ଦୂସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ କତପରିୟୋସିତଂ ୱିହାରଂ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଛାଦାପେସ୍ସତି, ପୁନପ୍ପୁନଂ ଲେପାପେସ୍ସତି, ଅତିଭାରିତୋ ୱିହାରୋ ପରିପତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଛନ୍ନଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଛନ୍ନ, କତପରିୟୋସିତଂ ୱିହାରଂ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଛାଦାପେସି, ପୁନପ୍ପୁନଂ ଲେପାପେସି, ଅତିଭାରିତୋ ୱିହାରୋ ପରିପତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, କତପରିୟୋସିତଂ ୱିହାରଂ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଛାଦାପେସ୍ସସି, ପୁନପ୍ପୁନଂ ଲେପାପେସ୍ସସି , ଅତିଭାରିତୋ ୱିହାରୋ ପରିପତି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୩୫ . ‘‘ମହଲ୍ଲକଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା ୱିହାରଂ କାରୟମାନେନ ୟାୱଦ୍ୱାରକୋସା ଅଗ୍ଗଳଟ୍ଠପନାୟ ଆଲୋକସନ୍ଧିପରିକମ୍ମାୟ ଦ୍ୱତ୍ତିଚ୍ଛଦନସ୍ସ ପରିୟାୟ ଅପ୍ପହରିତେ ଠିତେନ ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବଂ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରିଂ ଅପ୍ପହରିତେପି ଠିତୋ ଅଧିଟ୍ଠହେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୩୬ . ମହଲ୍ଲକୋ ନାମ ୱିହାରୋ ସସ୍ସାମିକୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୱିହାରୋ ନାମ ଉଲ୍ଲିତ୍ତୋ ୱା ହୋତି ଅୱଲିତ୍ତୋ ୱା ଉଲ୍ଲିତ୍ତାୱଲିତ୍ତୋ ୱା।

କାରୟମାନେନା ତି କରୋନ୍ତୋ ୱା କାରାପେନ୍ତୋ ୱା।

ୟାୱ ଦ୍ୱାରକୋସା ତି ପିଟ୍ଠସଙ୍ଘାଟସ୍ସ [ପୀଠସଂଘାଟସ୍ସ (ଇତିପି), ପିଟ୍ଠିସଙ୍ଘାଟସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ସମନ୍ତା ହତ୍ଥପାସା।

ଅଗ୍ଗଳଟ୍ଠପନାୟା ତି ଦ୍ୱାରଟ୍ଠପନାୟ।

ଆଲୋକସନ୍ଧିପରିକମ୍ମାୟା ତି ୱାତପାନପରିକମ୍ମାୟ ସେତୱଣ୍ଣଂ କାଳୱଣ୍ଣଂ ଗେରୁକପରିକମ୍ମଂ ମାଲାକମ୍ମଂ ଲତାକମ୍ମଂ ମକରଦନ୍ତକଂ ପଞ୍ଚପଟିକଂ।

ଦ୍ୱତ୍ତିଚ୍ଛଦନସ୍ସ ପରିୟାୟଂ ଅପ୍ପହରିତେ ଠିତେନ ଅଧିଟ୍ଠାତବ୍ବ ନ୍ତି – ହରିତଂ ନାମ ପୁବ୍ବଣ୍ଣଂ ଅପରଣ୍ଣଂ। ସଚେ ହରିତେ ଠିତୋ ଅଧିଟ୍ଠାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ମଗ୍ଗେନ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ଦ୍ୱେ ମଗ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ତତିୟଂ ମଗ୍ଗଂ ଆଣାପେତ୍ୱା ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ପରିୟାୟେନ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ଦ୍ୱେ ପରିୟାୟେ ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ତତିୟଂ ପରିୟାୟଂ ଆଣାପେତ୍ୱା ପକ୍କମିତବ୍ବଂ।

୧୩୭ . ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଅପ୍ପହରିତେପି ଠିତୋ ଅଧିଟ୍ଠହେୟ୍ୟା ତି ଇଟ୍ଠକାୟ ୨.୦୨୬୨ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ଇଟ୍ଠକିଟ୍ଠକାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସିଲାୟ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ସିଲାୟ ସିଲାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସୁଧାୟ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ପିଣ୍ଡେ ପିଣ୍ଡେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତିଣେନ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ କରଳେ କରଳେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପଣ୍ଣେନ ଛାଦେନ୍ତସ୍ସ ପଣ୍ଣେ ପଣ୍ଣେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ ଅଧିଟ୍ଠାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ୱେମତିକୋ ଅଧିଟ୍ଠାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ଊନକସଞ୍ଞୀ ଅଧିଟ୍ଠାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ ଊନକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୩୮ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ, ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପରିୟାୟେ, ଲେଣେ, ଗୁହାୟ, ତିଣକୁଟିକାୟ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ୱାସାଗାରଂ ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ମହଲ୍ଲକୱିହାରସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ସପ୍ପାଣକସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୩୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଆଳୱିୟଂ ୱିହରତି ଅଗ୍ଗାଳୱେ ଚେତିୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆଳୱକା ଭିକ୍ଖୂ ନୱକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ତିଣମ୍ପି ମତ୍ତିକମ୍ପି ସିଞ୍ଚନ୍ତିପି ସିଞ୍ଚାପେନ୍ତିପି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆଳୱକା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ତିଣମ୍ପି ମତ୍ତିକମ୍ପି ସିଞ୍ଚିସ୍ସନ୍ତିପି ସିଞ୍ଚାପେସ୍ସନ୍ତିପୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଆଳୱକେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ତିଣମ୍ପି ମତ୍ତିକମ୍ପି ସିଞ୍ଚଥପି ସିଞ୍ଚାପେଥପୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ତିଣମ୍ପି ମତ୍ତିକମ୍ପି ସିଞ୍ଚିସ୍ସଥପି ସିଞ୍ଚାପେସ୍ସଥପି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୪୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ତିଣଂ ୱା ମତ୍ତିକଂ ୱା ସିଞ୍ଚେୟ୍ୟ ୱା ସିଞ୍ଚାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୪୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ [ଜାନଂ ନାମ (ସ୍ୟା॰)] ସାମଂ ୱା ଜାନାତି ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି।

ସିଞ୍ଚେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ସିଞ୍ଚତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସିଞ୍ଚାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ [ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ (କତ୍ଥଚି)] । ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକମ୍ପି ସିଞ୍ଚତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୪୨ . ସପ୍ପାଣକେ ସପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ ତିଣଂ ୱା ମତ୍ତିକଂ ୱା ସିଞ୍ଚତି ୱା ସିଞ୍ଚାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସପ୍ପାଣକେ ୱେମତିକୋ ତିଣଂ ୱା ମତ୍ତିକଂ ୱା ସିଞ୍ଚତି ୱା ସିଞ୍ଚାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସପ୍ପାଣକେ ଅପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ ତିଣଂ ୱା ମତ୍ତିକଂ ୱା ସିଞ୍ଚତି ୱା ସିଞ୍ଚାପେତି ୱା, ଅନାପତ୍ତି। ଅପ୍ପାଣକେ ସପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣକେ ଅପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୪୩ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସପ୍ପାଣକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ଭୂତଗାମୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ଭୂତଂ ଅଞ୍ଞାୟ ଉଜ୍ଝାୟଂ, ପକ୍କମନ୍ତେନ ତେ ଦୁୱେ।

ପୁବ୍ବେ ନିକ୍କଡ୍ଢନାହଚ୍ଚ, ଦ୍ୱାରଂ ସପ୍ପାଣକେନ ଚାତି॥

୩. ଓୱାଦୱଗ୍ଗୋ

୧. ଓୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୪୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତା ଲାଭିନୋ ହୋନ୍ତି ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରାନଂ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତା ଲାଭିନୋ ହୋନ୍ତି ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରାନଂ। ହନ୍ଦାୱୁସୋ, ମୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅମ୍ହେପି, ଭଗିନିୟୋ, ଉପସଙ୍କମଥ; ମୟମ୍ପି ଓୱଦିସ୍ସାମା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ, ଭଗିନିୟୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଅହୋସୀ’’ତି? ‘‘କୁତୋ, ଭନ୍ତେ, ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି! ଅୟ୍ୟା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି । ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମନ୍ନିତବ୍ବୋ। ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁ ୟାଚିତବ୍ବୋ। ୟାଚିତ୍ୱା ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୪୫ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକସ୍ସ ସମ୍ମୁତି, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ସମ୍ମତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୪୬ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅସମ୍ମତୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୪୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ସମ୍ମତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତା ତଥେୱ ଲାଭିନୋ ହୋନ୍ତି ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରାନଂ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ସମ୍ମତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତା ତଥେୱ ଲାଭିନୋ ହୋନ୍ତି ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରାନଂ। ହନ୍ଦାୱୁସୋ, ମୟମ୍ପି ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନିସ୍ସୀମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମୟମ୍ପି, ଭଗିନିୟୋ, ସମ୍ମତା। ଅମ୍ହେପି ଉପସଙ୍କମଥ। ମୟମ୍ପି ଓୱଦିସ୍ସାମା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ ଭଗିନିୟୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଅହୋସୀ’’ତି? ‘‘କୁତୋ, ଭନ୍ତେ, ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି! ଅୟ୍ୟା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସୁ’’ନ୍ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି…ପେ॰… ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପରିତ୍ତଞ୍ଞେୱ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦିୱସଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟ ୱୀତିନାମେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁଂ। ସୀଲୱା ହୋତି , ପାତିମୋକ୍ଖସଂୱରସଂୱୁତୋ ୱିହରତି ଆଚାରଗୋଚରସମ୍ପନ୍ନୋ ଅଣୁମତ୍ତେସୁ ୱଜ୍ଜେସୁ ଭୟଦସ୍ସାୱୀ, ସମାଦାୟ ସିକ୍ଖତି ସିକ୍ଖାପଦେସୁ; ବହୁସ୍ସୁତୋ ହୋତି ସୁତଧରୋ ସୁତସନ୍ନିଚୟୋ, ୟେ ତେ ଧମ୍ମା ଆଦିକଲ୍ୟାଣା ମଜ୍ଝେକଲ୍ୟାଣା ପରିୟୋସାନକଲ୍ୟାଣା ସାତ୍ଥଂ ସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ କେୱଲପରିପୁଣ୍ଣଂ ପରିସୁଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଅଭିୱଦନ୍ତି ତଥାରୂପାସ୍ସ ଧମ୍ମା ବହୁସ୍ସୁତା ହୋନ୍ତି ଧାତା ୱଚସା ପରିଚିତା ମନସା ଅନୁପେକ୍ଖିତା ଦିଟ୍ଠିୟା ସୁପ୍ପଟିୱିଦ୍ଧା; ଉଭୟାନି ଖୋ ପନସ୍ସ ପାତିମୋକ୍ଖାନି ୱିତ୍ଥାରେନ ସ୍ୱାଗତାନି ହୋନ୍ତି ସୁୱିଭତ୍ତାନି ସୁପ୍ପୱତ୍ତୀନି ସୁୱିନିଚ୍ଛିତାନି ସୁତ୍ତସୋ ଅନୁବ୍ୟଞ୍ଜନସୋ; କଲ୍ୟାଣୱାଚୋ ହୋତି କଲ୍ୟାଣୱାକ୍କରଣୋ; ୟେଭୁୟ୍ୟେନ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପିୟୋ ହୋତି ମନାପୋ; ପଟିବଲୋ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ; ନ ଖୋ ପନେତଂ [ପନ ତଂ (?)] ଭଗୱନ୍ତଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ପବ୍ବଜିତାୟ କାସାୟୱତ୍ଥୱସନାୟ ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନପୁବ୍ବୋ ହୋତି; ୱୀସତିୱସ୍ସୋ ୱା ହୋତି ଅତିରେକୱୀସତିୱସ୍ସୋ ୱା – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେହି ଅଟ୍ଠହଙ୍ଗେହି ସମନ୍ନାଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ସମ୍ମନ୍ନିତୁ’’ନ୍ତି।

୧୪୮ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅସମ୍ମତୋ ନାମ ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେନ କମ୍ମେନ ଅସମ୍ମତୋ।

ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଓୱଦେୟ୍ୟା ତି ଅଟ୍ଠହି ଗରୁଧମ୍ମେହି ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ ଧମ୍ମେନ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୪୯ . ତେନ ସମ୍ମତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜିତ୍ୱା ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ଦୁତିୟଂ ଗହେତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ଭିକ୍ଖୁନୀହି ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବା – ‘‘ସମଗ୍ଗାତ୍ଥ, ଭଗିନିୟୋ’’ତି? ସଚେ ‘‘ସମଗ୍ଗାମ୍ହାୟ୍ୟା’’ତି ଭଣନ୍ତି, ‘‘ୱତ୍ତନ୍ତି, ଭଗିନିୟୋ, ଅଟ୍ଠ ଗରୁଧମ୍ମା’’ତି? ସଚେ ‘‘ୱତ୍ତନ୍ତାୟ୍ୟା’’ତି ଭଣନ୍ତି, ‘‘ଏସୋ, ଭଗିନିୟୋ, ଓୱାଦୋ’’ତି ନିୟ୍ୟାଦେତବ୍ବୋ [ନିୟ୍ୟାତେତବ୍ବୋ (ଇତିପି)] । ସଚେ ‘‘ନ ୱତ୍ତନ୍ତାୟ୍ୟା’’ତି ଭଣନ୍ତି, ଓସାରେତବ୍ବା। ‘‘ୱସ୍ସସତୂପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତଦହୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଭିୱାଦନଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାନଂ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମଂ ସାମୀଚିକମ୍ମଂ କାତବ୍ବଂ; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ ସକ୍କତ୍ୱା ଗରୁକତ୍ୱା ମାନେତ୍ୱା ପୂଜେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ଅନତିକ୍କମନୀୟୋ। ନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସିତବ୍ବଂ; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ ସକ୍କତ୍ୱା ଗରୁକତ୍ୱା ମାନେତ୍ୱା ପୂଜେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ଅନତିକ୍କମନୀୟୋ। ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘତୋ ଦ୍ୱେ ଧମ୍ମା ପଚ୍ଚାସୀସିତବ୍ବା [ପଚ୍ଚାସିଂସିତବ୍ବା (ଇତିପି)] ଉପୋସଥପୁଚ୍ଛକଞ୍ଚ ଓୱାଦୁପସଙ୍କମନଞ୍ଚ, ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ…ପେ॰… ୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ତୀହି ଠାନେହି ପୱାରେତବ୍ବଂ ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ…ପେ॰… ଗରୁଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ପକ୍ଖମାନତ୍ତଂ ଚରିତବ୍ବଂ; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ…ପେ॰… ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପଦା ପରିୟେସିତବ୍ବା; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ…ପେ॰… ନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା କେନ ଚି ପରିୟାୟେନ ଭିକ୍ଖୁ ଅକ୍କୋସିତବ୍ବୋ ପରିଭାସିତବ୍ବୋ; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ…ପେ॰… ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ଓୱଟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଭିକ୍ଖୂସୁ ୱଚନପଥୋ, ଅନୋୱଟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ୱଚନପଥୋ; ଅୟମ୍ପି ଧମ୍ମୋ ସକ୍କତ୍ୱା ଗରୁକତ୍ୱା ମାନେତ୍ୱା ପୂଜେତ୍ୱା ୟାୱଜୀୱଂ ଅନତିକ୍କମନୀୟୋ’’ତି।

ସଚେ ‘‘ସମଗ୍ଗାମ୍ହାୟ୍ୟା’’ତି ଭଣନ୍ତଂ ଅଞ୍ଞଂ ଧମ୍ମଂ ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସଚେ ‘‘ୱଗ୍ଗାମ୍ହାୟ୍ୟା’’ତି ଭଣନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠ ଗରୁଧମ୍ମେ ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଓୱାଦଂ ଅନିୟ୍ୟାଦେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଧମ୍ମଂ ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୫୦ . ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନୀସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୫୧ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ୱଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି…ପେ॰… ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି…ପେ॰… ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ସମଗ୍ଗଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସମଗ୍ଗସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଅନାପତ୍ତି।

୧୫୨ . ଅନାପତ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ଦେନ୍ତୋ, ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଦେନ୍ତୋ, ‘‘ଓସାରେହି ଅୟ୍ୟା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ, ଓସାରେତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ କଥେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଭଣନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁଣନ୍ତି, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଓୱାଦସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଅତ୍ଥଙ୍ଗତସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୫୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତି ପରିୟାୟେନ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଚୂଳପନ୍ଥକସ୍ସ ପରିୟାୟୋ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ଦାନି ଅଜ୍ଜ ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଞ୍ଞେୱ ଦାନି ଉଦାନଂ ଅୟ୍ୟୋ ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଭଣିସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଚୂଳପନ୍ଥକଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସମଗ୍ଗାତ୍ଥ, ଭଗିନିୟୋ’’ତି? ‘‘ସମଗ୍ଗାମ୍ହାୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ୱତ୍ତନ୍ତି, ଭଗିନିୟୋ, ଅଟ୍ଠ ଗରୁଧମ୍ମା’’ତି? ‘‘ୱତ୍ତନ୍ତାୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ଏସୋ, ଭଗିନିୟୋ, ଓୱାଦୋ’’ତି ନିୟ୍ୟାଦେତ୍ୱା ଇମଂ ଉଦାନଂ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଅଭାସି –

[ଉଦା॰ ୩୭] ‘‘ଅଧିଚେତସୋ ଅପ୍ପମଜ୍ଜତୋ, ମୁନିନୋ ମୋନପଥେସୁ ସିକ୍ଖତୋ।

ସୋକା ନ ଭୱନ୍ତି ତାଦିନୋ, ଉପସନ୍ତସ୍ସ ସଦା ସତୀମତୋ’’ତି॥

ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନନୁ ଅୱୋଚୁମ୍ହା – ନ ଦାନି ଅଜ୍ଜ ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତି, ତଞ୍ଞେୱ ଦାନି ଉଦାନଂ ଅୟ୍ୟୋ ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ପୁନପ୍ପୁନଂ ଭଣିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ତାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଇମଂ କଥାସଲ୍ଲାପଂ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ୱେହାସଂ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ଆକାସେ ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ ଚଙ୍କମତିପି ତିଟ୍ଠତିପି ନିସୀଦତିପି ସେୟ୍ୟମ୍ପି କପ୍ପେତି ଧୂମାୟତିପି ପଜ୍ଜଲତିପି ଅନ୍ତରଧାୟତିପି, ତଞ୍ଚେୱ [ତଞ୍ଞେୱ (ଇତିପି)] ଉଦାନଂ ଭଣତି ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ବହୁଂ ବୁଦ୍ଧୱଚନଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଭୋ, ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ ଭୋ, ନ ୱତ ନୋ ଇତୋ ପୁବ୍ବେ ଓୱାଦୋ ଏୱଂ ଇଦ୍ଧୋ ଭୂତପୁବ୍ବୋ ୟଥା ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଚୂଳପନ୍ଥକସ୍ସା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାୱ ସମନ୍ଧକାରା ଓୱଦିତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସି – ଗଚ୍ଛଥ ଭଗିନିୟୋତି।

ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନଗରଦ୍ୱାରେ ଥକିତେ ବହିନଗରେ ୱସିତ୍ୱା କାଲସ୍ସେୱ ନଗରଂ ପୱିସନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଅବ୍ରହ୍ମଚାରିନିୟୋ ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ; ଆରାମେ ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ୱସିତ୍ୱା ଇଦାନି ନଗରଂ ପୱିସନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଚୂଳପନ୍ଥକୋ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଚୂଳପନ୍ଥକ, ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ଚୂଳପନ୍ଥକ, ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିସ୍ସସି! ନେତଂ, ଚୂଳପନ୍ଥକ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୫୪ . ‘‘ସମ୍ମତୋପି ଚେ ଭିକ୍ଖୁ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୫୫ . ସମ୍ମତୋ ନାମ ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେନ କମ୍ମେନ ସମ୍ମତୋ।

ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ତି ଓଗ୍ଗତେ ସୂରିୟେ।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଓୱଦେୟ୍ୟା ତି ଅଟ୍ଠହି ୱା ଗରୁଧମ୍ମେହି ଅଞ୍ଞେନ ୱା ଧମ୍ମେନ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୫୬ . ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ୱେମତିକୋ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ଅନତ୍ଥଙ୍ଗତସଞ୍ଞୀ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନତ୍ଥଙ୍ଗତେ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନତ୍ଥଙ୍ଗତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନତ୍ଥଙ୍ଗତେ ଅନତ୍ଥଙ୍ଗତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୫୭ . ଅନାପତ୍ତି ଉଦ୍ଦେସଂ ଦେନ୍ତୋ, ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଦେନ୍ତୋ, ‘‘ଓସାରେହି ଅୟ୍ୟା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ, ଓସାରେତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ କଥେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଭଣନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁଣନ୍ତି, ସିକ୍ଖମାନାୟ ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅତ୍ଥଙ୍ଗତସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୫୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଏଥାୟ୍ୟେ, ଓୱାଦଂ ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ୟମ୍ପି [ୟଂ ହି (କ॰)] ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାମ ଓୱାଦସ୍ସ କାରଣା, ଅୟ୍ୟା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଇଧେୱ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅମ୍ହେ ଓୱଦନ୍ତୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି [ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱାଦଂ ନ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀତି (ସୀ॰)] ! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୫୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ମହାପଜାପତିଂ ଗୋତମିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚି ତେ, ଗୋତମି, ଖମନୀୟଂ କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ନ ମେ, ଅୟ୍ୟା, ଖମନୀୟଂ ନ ୟାପନୀୟଂ’’। ‘‘ଇଙ୍ଘୟ୍ୟା, ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥା’’ତି। ‘‘ନ, ଭଗିନି, କପ୍ପତି ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ଦେସେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ନିସଜ୍ଜ ଖୋ ଭଗୱା ମହାପଜାପତିଂ ଗୋତମିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି ତେ, ଗୋତମି, ଖମନୀୟଂ କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି ? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି। ତେନ ମେ ଫାସୁ ହୋତି। ଇଦାନି ପନ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି, କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ଦେସେନ୍ତି। ତେନ ମେ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ମହାପଜାପତିଂ ଗୋତମିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଗିଲାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଓୱଦିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୬୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ । ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନା ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

୧୬୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟୋ ନାମ ୟତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକରତ୍ତମ୍ପି ୱସନ୍ତି।

ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତି ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଓୱଦେୟ୍ୟା ତି ଅଟ୍ଠହି ଗରୁଧମ୍ମେହି ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ଗିଲାନା ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ନ ସକ୍କୋତି ଓୱାଦାୟ ୱା ସଂୱାସାୟ ୱା ଗନ୍ତୁଂ।

୧୬୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକୋ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞେନ ଧମ୍ମେନ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଓୱଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୬୩ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ଉଦ୍ଦେସଂ ଦେନ୍ତୋ, ପରିପୁଚ୍ଛଂ ଦେନ୍ତୋ, ‘‘ଓସାରେହି ଅୟ୍ୟା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଓସାରେତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ କଥେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଭଣନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁଣନ୍ତି, ସିକ୍ଖମାନାୟ ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ଆମିସସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୬୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତା ଲାଭିନୋ ହୋନ୍ତି ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରାନଂ। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ନ ବହୁକତା ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ; ଆମିସହେତୁ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱକ୍ଖନ୍ତି – ‘ନ ବହୁକତା ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ; ଆମିସହେତୁ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତୀ’’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱଂ ୱଦେଥ – ‘ନ ବହୁକତା ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ; ଆମିସହେତୁ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତୀ’’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଏୱଂ ୱକ୍ଖଥ – ନ ବହୁକତା ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦିତୁଂ; ଆମିସହେତୁ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତୀତି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୬୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ଆମିସହେତୁ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱନ୍ଦତୀ’ତି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୬୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଆମିସହେତୂ ତି ଚୀୱରହେତୁ ପିଣ୍ଡପାତହେତୁ ସେନାସନହେତୁ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରହେତୁ ସକ୍କାରହେତୁ ଗରୁକାରହେତୁ ମାନନହେତୁ ୱନ୍ଦନହେତୁ ପୂଜନହେତୁ।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଚୀୱରହେତୁ ପିଣ୍ଡପାତହେତୁ ସେନାସନହେତୁ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରହେତୁ ସକ୍କାରହେତୁ ଗରୁକାରହେତୁ ମାନନହେତୁ ୱନ୍ଦନହେତୁ ପୂଜନହେତୁ ଓୱଦତୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୬୭ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଚୀୱରହେତୁ…ପେ॰… ପୂଜନହେତୁ ଓୱଦତୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ୱା ଅସମ୍ମତଂ ୱା ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକଂ ଅୱଣ୍ଣଂ କତ୍ତୁକାମୋ ଅୟସଂ କତ୍ତୁକାମୋ ମଙ୍କୁକତ୍ତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଚୀୱରହେତୁ ପିଣ୍ଡପାତହେତୁ ସେନାସନହେତୁ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରହେତୁ ସକ୍କାରହେତୁ ଗରୁକାରହେତୁ ମାନନହେତୁ ୱନ୍ଦନହେତୁ ପୂଜନହେତୁ ଓୱଦତୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୬୮ . ଅନାପତ୍ତି ପକତିୟା ଚୀୱରହେତୁ ପିଣ୍ଡପାତହେତୁ ସେନାସନହେତୁ ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରହେତୁ ସକ୍କାରହେତୁ ଗରୁକାରହେତୁ ମାନନହେତୁ ୱନ୍ଦନହେତୁ ପୂଜନହେତୁ ଓୱଦନ୍ତଂ ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଆମିସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ଚୀୱରଦାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୬୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ୱିସିଖାୟ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ଅଞ୍ଞତରାପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା ୱିସିଖାୟ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଗିନି, ଅମୁକସ୍ମିଂ ଓକାସେ ଭିକ୍ଖା ଦିୟ୍ୟତୀ’’ତି। ସାପି ଖୋ ଏୱମାହ – ‘‘ଗଚ୍ଛାୟ୍ୟ, ଅମୁକସ୍ମିଂ ଓକାସେ ଭିକ୍ଖା ଦିୟ୍ୟତୀ’’ତି। ତେ ଅଭିଣ୍ହଦସ୍ସନେନ ସନ୍ଦିଟ୍ଠା ଅହେସୁଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଭାଜୀୟତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଓୱାଦଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତଂ ଖୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ ମେ, ଭଗିନି, ଚୀୱରପଟିୱୀସୋ [ପଟିୱିଂସୋ (ସୀ॰), ପଟିୱିସୋ (ଇତିପି)] ; ସାଦିୟିସ୍ସସୀ’’ତି? ‘‘ଆମାୟ୍ୟ, ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରାମ୍ହୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଅଦାସି। ସୋପି ଖୋ ଭିକ୍ଖୁ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରୋ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କରୋହି ଦାନି ତେ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱର’’ନ୍ତି । ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଅଦାସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଞାତିକା ତେ , ଭିକ୍ଖୁ, ଅଞ୍ଞାତିକା’’ତି? ‘‘ଅଞ୍ଞାତିକା, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଅଞ୍ଞାତକୋ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ନ ଜାନାତି ପତିରୂପଂ ୱା ଅପ୍ପତିରୂପଂ ୱା ସନ୍ତଂ ୱା ଅସନ୍ତଂ ୱା। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୭୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାରିୱତ୍ତକଂ [ପାରିୱଟ୍ଟକଂ (ଇତିପି)] ଚୀୱରଂ ନ ଦେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଅମ୍ହାକଂ ପାରିୱତ୍ତକଂ ଚୀୱରଂ ନ ଦସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତୀନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତୀନଂ ୱିପାଚେନ୍ତୀନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ପାରିୱତ୍ତକଂ ଦାତୁଂ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରସ୍ସ, ସାମଣେରିୟା – ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମେସଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ପାରିୱତ୍ତକଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୭୧ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୭୨ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଞ୍ଞାତିକା ନାମ ମାତିତୋ ୱା ପିତିତୋ ୱା ୟାୱ ସତ୍ତମା ପିତାମହୟୁଗା ଅସମ୍ବଦ୍ଧା।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ [ୱିକପ୍ପନୁପଗପଚ୍ଛିମଂ (ସୀ॰)] ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା ତି ଠପେତ୍ୱା ପାରିୱତ୍ତକଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୭୩ . ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ଦେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ ଚୀୱରଂ ଦେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ଦେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକତୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଚୀୱରଂ ଦେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପାରିୱତ୍ତକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୭୪ . ଅନାପତ୍ତି ଞାତିକାୟ, ପାରିୱତ୍ତକଂ ପରିତ୍ତେନ ୱା ୱିପୁଲଂ, ୱିପୁଲେନ ୱା ପରିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱିସ୍ସାସଂ ଗଣ୍ହାତି, ତାୱକାଲିକଂ ଗଣ୍ହାତି, ଚୀୱରଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ଦେତି, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚୀୱରଦାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଚୀୱରସିବ୍ବନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୭୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ପଟ୍ଟୋ [ପଟ୍ଠୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ହୋତି ଚୀୱରକମ୍ମଂ କାତୁଂ। ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟେନାୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉଦାୟିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବିତ୍ୱା ସୁରତ୍ତଂ ସୁପରିକମ୍ମକତଂ କତ୍ୱା ମଜ୍ଝେ ପଟିଭାନଚିତ୍ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ସଂହରିତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟେନାୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉଦାୟିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କହଂ ତଂ, ଭନ୍ତେ, ଚୀୱର’’ନ୍ତି? ‘‘ହନ୍ଦ, ଭଗିନି , ଇମଂ ଚୀୱରଂ ୟଥାସଂହଟଂ ହରିତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ୟଦା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଓୱାଦଂ ଆଗଚ୍ଛତି ତଦା ଇମଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଆଗଚ୍ଛା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଚୀୱରଂ ୟଥାସଂହଟଂ ହରିତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ୟଦା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଓୱାଦଂ ଆଗଚ୍ଛତି ତଦା ତଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ପିଟ୍ଠିତୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଆଗଚ୍ଛତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ୟାୱ ଛିନ୍ନିକା ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଧୁତ୍ତିକା ଅହିରିକାୟୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଚୀୱରେ ପଟିଭାନଚିତ୍ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି!

ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କସ୍ସିଦଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି? ‘‘ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉଦାୟିସ୍ସା’’ତି। ‘‘ୟେପି ତେ ଛିନ୍ନକା ଧୁତ୍ତକା ଅହିରିକା ତେସମ୍ପି ଏୱରୂପଂ ନ ସୋଭେୟ୍ୟ, କିଂ ପନ ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉଦାୟିସ୍ସା’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉଦାୟି, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଞାତିକା ତେ, ଉଦାୟି, ଅଞ୍ଞାତିକା’’ତି? ‘‘ଅଞ୍ଞାତିକା, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଅଞ୍ଞାତକୋ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ନ ଜାନାତି ପତିରୂପଂ ୱା ଅପ୍ପତିରୂପଂ ୱା ପାସାଦିକଂ ୱା ଅପାସାଦିକଂ ୱା। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୭୬ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବେୟ୍ୟ ୱା ସିବ୍ବାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୭୭ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଞ୍ଞାତିକା ନାମ ମାତିତୋ ୱା ପିତିତୋ ୱା ୟାୱ ସତ୍ତମା ପିତାମହୟୁଗା ଅସମ୍ବଦ୍ଧା।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ।

ସିବ୍ବେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ସିବ୍ବତି ଆରାପଥେ ଆରାପଥେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସିବ୍ବାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକମ୍ପି ସିବ୍ବତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୭୮ . ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବତି ୱା ସିବ୍ବାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବତି ୱା ସିବ୍ବାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବତି ୱା ସିବ୍ବାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଚୀୱରଂ ସିବ୍ବତି ୱା ସିବ୍ବାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୭୯ . ଅନାପତ୍ତି ଞାତିକାୟ, ଚୀୱରଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ସିବ୍ବତି ୱା ସିବ୍ବାପେତି ୱା, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚୀୱରସିବ୍ବନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ସଂୱିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୮୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ୟଥେୱ ମୟଂ ସପଜାପତିକା ଆହିଣ୍ଡାମ, ଏୱମେୱିମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ।

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୮୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମୟମ୍ପି ଅୟ୍ୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ନ, ଭଗିନୀ, କପ୍ପତି ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିତୁଂ। ତୁମ୍ହେ ୱା ପଠମଂ ଗଚ୍ଛଥ ମୟଂ ୱା ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଅୟ୍ୟା, ଭନ୍ତେ, ଅଗ୍ଗପୁରିସା। ଅୟ୍ୟାୱ ପଠମଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପଚ୍ଛା ଗଚ୍ଛନ୍ତୀନଂ ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଚୋରା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ ଚ ଦୂସେସୁଞ୍ଚ। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ଥଗମନୀୟେ ମଗ୍ଗେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୮୨ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ । ସତ୍ଥଗମନୀୟୋ ହୋତି ମଗ୍ଗୋ ସାସଙ୍କସମ୍ମତୋ ସପ୍ପଟିଭୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

୧୮୩ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ସଂୱିଧାୟା ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାମ, ଭଗିନି, ଗଚ୍ଛାମାୟ୍ୟ; ଗଚ୍ଛାମାୟ୍ୟ, ଗଚ୍ଛାମ, ଭଗିନି; ଅଜ୍ଜ ୱା ହିୟ୍ୟୋ ୱା ପରେ ୱା ଗଚ୍ଛାମା’’ତି ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପୀ ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ, ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ, ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ସତ୍ଥଗମନୀୟୋ ନାମ ମଗ୍ଗୋ ନ ସକ୍କା ହୋତି ୱିନା ସତ୍ଥେନ ଗନ୍ତୁଂ।

ସାସଙ୍କଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ [ୟସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ (?)] ଚୋରାନଂ ନିୱିଟ୍ଠୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଭୁତ୍ତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଠିତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିସିନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିପନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି।

ସପ୍ପଟିଭୟଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ ଚୋରେହି ମନୁସ୍ସା ହତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିଲୁତ୍ତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ଆକୋଟିତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ସପ୍ପଟିଭୟଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅପ୍ପଟିଭୟଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେତବ୍ବା – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ ଭଗିନିୟୋ’’ତି।

୧୮୪ . ସଂୱିଦହିତେ ସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଂୱିଦହିତେ ୱେମତିକୋ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଂୱିଦହିତେ, ଅସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁ ସଂୱିଦହତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ନ ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ ସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ ଅସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୮୫ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ଅସଂୱିଦହିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂୱିଦହତି , ଭିକ୍ଖୁ ନ ସଂୱିଦହତି, ୱିସଙ୍କେତେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସଂୱିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ନାୱାଭିରୁହନସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୮୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ [ଏକନାୱଂ (ସ୍ୟା॰)] ଅଭିରୁହନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ୟଥେୱ ମୟଂ ସପଜାପତିକା ନାୱାୟ [ଏକନାୱାୟ (ସ୍ୟା॰)] କୀଳାମ, ଏୱମେୱିମେ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ନାୱାୟ କୀଳନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ [ଏକନାୱଂ (ସ୍ୟା॰)] ଅଭିରୁହେୟ୍ୟ, ଉଦ୍ଧଂଗାମିନିଂ ୱା ଅଧୋଗାମିନିଂ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୮୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନଦୀ ତରିତବ୍ବା [ଉତ୍ତରିତବ୍ବା (ସ୍ୟା॰)] ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମୟମ୍ପି ଅୟ୍ୟେହି ସଦ୍ଧିଂ ଉତ୍ତରିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ନ, ଭଗିନୀ, କପ୍ପତି ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହିତୁଂ; ତୁମ୍ହେ ୱା ପଠମଂ ଉତ୍ତରଥ ମୟଂ ୱା ଉତ୍ତରିସ୍ସାମା’’ତି । ‘‘ଅୟ୍ୟା, ଭନ୍ତେ, ଅଗ୍ଗପୁରିସା। ଅୟ୍ୟାୱ ପଠମଂ ଉତ୍ତରନ୍ତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପଚ୍ଛା ଉତ୍ତରନ୍ତୀନଂ ଚୋରା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ ଚ ଦୂସେସୁଞ୍ଚ । ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତିରିୟଂ ତରଣାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୮୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହେୟ୍ୟ ଉଦ୍ଧଂଗାମିନିଂ ୱା ଅଧୋଗାମିନିଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତିରିୟଂ ତରଣାୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୮୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ସଂୱିଧାୟା ତି ‘‘ଅଭିରୁହାମ, ଭଗିନି, ଅଭିରୁହାମାୟ୍ୟ; ଅଭିରୁହାମାୟ୍ୟ, ଅଭିରୁହାମ, ଭଗିନି; ଅଜ୍ଜ ୱା ହିୟ୍ୟୋ ୱା ପରେ ୱା ଅଭିରୁହାମା’’ତି ସଂୱିଦହତି ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଭିରୁଳ୍ହେ ଭିକ୍ଖୁ ଅଭିରୁହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁମ୍ହି ଅଭିରୁଳ୍ହେ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଭିରୁହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ଅଭିରୁହନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉଦ୍ଧଂଗାମିନି ନ୍ତି ଉଜ୍ଜୱନିକାୟ।

ଅଧୋଗାମିନି ନ୍ତି ଓଜୱନିକାୟ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ତିରିୟଂ ତରଣାୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ତିରିୟଂ ତରଣଂ।

କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ, ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ, ଅଡ୍ଢୟୋଜନେ ଅଡ୍ଢୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୯୦ . ସଂୱିଦହିତେ ସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହତି ଉଦ୍ଧଂଗାମିନିଂ ୱା ଅଧୋଗାମିନିଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତିରିୟଂ ତରଣାୟ , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଂୱିଦହିତେ ୱେମତିକୋ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହତି ଉଦ୍ଧଂଗାମିନିଂ ୱା ଅଧୋଗାମିନିଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତିରିୟଂ ତରଣାୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଂୱିଦହିତେ ଅସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ ଏକଂ ନାୱଂ ଅଭିରୁହତି ଉଦ୍ଧଂଗାମିନିଂ ୱା ଅଧୋଗାମିନିଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତିରିୟଂ ତରଣାୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁ ସଂୱିଦହତି, ଭିକ୍ଖୁନୀ ନ ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ ସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସଂୱିଦହିତେ, ଅସଂୱିଦହିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୯୧ . ଅନାପତ୍ତି ତିରିୟଂ ତରଣାୟ, ଅସଂୱିଦହିତ୍ୱା ଅଭିରୁହନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂୱିଦହତି, ଭିକ୍ଖୁ ନ ସଂୱିଦହତି, ୱିସଙ୍କେତେନ ଅଭିରୁହନ୍ତି, ଆପଦାସୁ ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିସ୍ସାତି।

ନାୱାଭିରୁହନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ପରିପାଚିତସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୯୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ କୁଲସ୍ସ କୁଲୂପିକା ହୋତି ନିଚ୍ଚଭତ୍ତିକା। ତେନ ଚ ଗହପତିନା ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତିତା ହୋନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଗହପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିମିଦଂ, ଗହପତି, ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟତ୍ତ’’ନ୍ତି? ‘‘ଥେରା ମୟା, ଅୟ୍ୟେ, ନିମନ୍ତିତା’’ତି। ‘‘କେ ପନ ତେ, ଗହପତି, ଥେରା’’ତି? ‘‘ଅୟ୍ୟୋ ସାରିପୁତ୍ତୋ ଅୟ୍ୟୋ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ ଅୟ୍ୟୋ ମହାକଚ୍ଚାନୋ ଅୟ୍ୟୋ ମହାକୋଟ୍ଠିକୋ ଅୟ୍ୟୋ ମହାକପ୍ପିନୋ ଅୟ୍ୟୋ ମହାଚୁନ୍ଦୋ ଅୟ୍ୟୋ ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ ଅୟ୍ୟୋ ରେୱତୋ ଅୟ୍ୟୋ ଉପାଲି ଅୟ୍ୟୋ ଆନନ୍ଦୋ ଅୟ୍ୟୋ ରାହୁଲୋ’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଗହପତି, ମହାନାଗେ ତିଟ୍ଠମାନେ ଚେଟକେ ନିମନ୍ତେସୀ’’ତି?

‘‘କେ ପନ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ମହାନାଗା’’ତି? ‘‘ଅୟ୍ୟୋ ଦେୱଦତ୍ତୋ ଅୟ୍ୟୋ କୋକାଲିକୋ ଅୟ୍ୟୋ କଟମୋଦକତିସ୍ସକୋ [କଟମୋରକତିସ୍ସକୋ (ସୀ॰) କତମୋରକତିସ୍ସକୋ (ସ୍ୟା॰)] ଅୟ୍ୟୋ ଖଣ୍ଡଦେୱିୟା ପୁତ୍ତୋ ଅୟ୍ୟୋ ସମୁଦ୍ଦଦତ୍ତୋ’’ତି। ଅୟଂ ଚରହି ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତରା କଥା ୱିପ୍ପକତା, ଅଥ ତେ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ପୱିସିଂସୁ। ‘‘ସଚ୍ଚଂ ମହାନାଗା ଖୋ ତୟା, ଗହପତି, ନିମନ୍ତିତା’’ତି। ‘‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଚେଟକେ ଅକାସି; ଇଦାନି ମହାନାଗେ’’ତି। ଘରତୋ ଚ ନିକ୍କଡ୍ଢି, ନିଚ୍ଚଭତ୍ତଞ୍ଚ ପଚ୍ଛିନ୍ଦି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଦେୱଦତ୍ତୋ ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଦେୱଦତ୍ତ, ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜସୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସସି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୯୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ରାଜଗହା ପବ୍ବଜିତୋ ଞାତିକୁଲଂ ଅଗମାସି। ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଚିରସ୍ସମ୍ପି ଭଦନ୍ତୋ ଆଗତୋ’’ତି ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଭତ୍ତଂ ଅକଂସୁ। ତସ୍ସ କୁଲସ୍ସ କୁଲୂପିକା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦେଥୟ୍ୟସ୍ସ, ଆୱୁସୋ, ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପଟିଗ୍ଗହେସି। ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ, ଛିନ୍ନଭତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭେ ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୯୪ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ଭିକ୍ଖୁନିପରିପାଚିତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୯୫ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି ସା ୱା ଆରୋଚେତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ପରିପାଚେତି ନାମ ପୁବ୍ବେ ଅଦାତୁକାମାନଂ ଅକତ୍ତୁକାମାନଂ – ‘‘ଅୟ୍ୟୋ ଭାଣକୋ, ଅୟ୍ୟୋ ବହୁସ୍ସୁତୋ, ଅୟ୍ୟୋ ସୁତ୍ତନ୍ତିକୋ, ଅୟ୍ୟୋ ୱିନୟଧରୋ, ଅୟ୍ୟୋ ଧମ୍ମକଥିକୋ, ଦେଥ ଅୟ୍ୟସ୍ସ, କରୋଥ ଅୟ୍ୟସ୍ସା’’ତି ଏସା ପରିପାଚେତି ନାମ।

ପିଣ୍ଡପାତୋ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା ତି ଠପେତ୍ୱା ଗିହିସମାରମ୍ଭଂ।

ଗିହିସମାରମ୍ଭୋ ନାମ ଞାତକା ୱା ହୋନ୍ତି ପୱାରିତା ୱା ପକତିପଟିୟତ୍ତଂ ୱା।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୯୬ . ପରିପାଚିତେ ପରିପାଚିତସଞ୍ଞୀ ଭୁଞ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରିପାଚିତେ ୱେମତିକୋ ଭୁଞ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପାଚିତେ ଅପରିପାଚିତସଞ୍ଞୀ ଭୁଞ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା, ଅନାପତ୍ତି। ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ପରିପାଚିତଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପରିପାଚିତେ ପରିପାଚିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପରିପାଚିତ୍ତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପରିପାଚିତେ ଅପରିପାଚିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୧୯୭ . ଅନାପତ୍ତି ପୁବ୍ବେ ଗିହିସମାରମ୍ଭେ, ସିକ୍ଖମାନା ପରିପାଚେତି, ସାମଣେରୀ ପରିପାଚେତି, ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପରିପାଚିତସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ରହୋନିସଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୯୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉଦାୟିସ୍ସ ପୁରାଣଦୁତିୟିକା ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା ହୋତି। ସା ଆୟସ୍ମତୋ ଉଦାୟିସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ଅଭିକ୍ଖଣଂ ଆଗଚ୍ଛତି, ଆୟସ୍ମାପି ଉଦାୟୀ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସନ୍ତିକେ ଅଭିକ୍ଖଣଂ ଗଚ୍ଛତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉଦାୟି, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୧୯୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୦୦ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ଏକୋ ଏକାୟା ତି ଭିକ୍ଖୁ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

[ପାଚି॰ ୨୮୬, ୨୯୧; ପାରା॰ ୪୪୫,୪୫୪] ରହୋ ନାମ ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ ସୋତସ୍ସ ରହୋ। ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଅକ୍ଖିଂ ୱା ନିଖଣୀୟମାନେ ଭମୁକଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ସୀସଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ପସ୍ସିତୁଂ। ସୋତସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ପକତିକଥା ସୋତୁଂ।

ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ଭିକ୍ଖୁନିୟା ନିସିନ୍ନାୟ ଭିକ୍ଖୁ ଉପନିସିନ୍ନୋ ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନୋ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁ ନିସିନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉପନିସିନ୍ନା ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନା ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିସିନ୍ନା ହୋନ୍ତି ଉଭୋ ୱା ନିପନ୍ନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୦୧ . ରହୋ ରହୋସଞ୍ଞୀ ଏକୋ ଏକାୟ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ରହୋ ୱେମତିକୋ ଏକୋ ଏକାୟ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ରହୋ ଅରହୋସଞ୍ଞୀ ଏକୋ ଏକାୟ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅରହୋ ରହୋସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅରହୋ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅରହୋ ଅରହୋସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୦୨ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ତିଟ୍ଠତି ନ ନିସୀଦତି, ଅରହୋପେକ୍ଖୋ, ଅଞ୍ଞୱିହିତୋ ନିସୀଦତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ରହୋନିସଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ଓୱାଦୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ଅସମ୍ମତଅତ୍ଥଙ୍ଗତୂ , ପସ୍ସୟାମିସଦାନେନ।

ସିବ୍ବତି ଅଦ୍ଧାନଂ ନାୱଂ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ଏକୋ ଏକାୟ ତେ ଦସାତି॥

୪. ଭୋଜନୱଗ୍ଗୋ

୧. ଆୱସଥପିଣ୍ଡସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୦୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟା ଅୱିଦୂରେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡଂ ଅଲଭମାନା ଆୱସଥଂ ଅଗମଂସୁ। ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଚିରସ୍ସମ୍ପି ଭଦନ୍ତା ଆଗତା’’ତି ତେ ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପରିୱିସିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଦୁତିୟମ୍ପି ଦିୱସଂ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଦିୱସଂ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡଂ ଅଲଭମାନା ଆୱସଥଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କିଂ ମୟଂ କରିସ୍ସାମ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା! ହିୟ୍ୟୋପି ଇଧେୱ ଆଗନ୍ତବ୍ବଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ତତ୍ଥେୱ ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ତିତ୍ଥିୟା ଅପସକ୍କନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନୟିମେସଞ୍ଞେୱ ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ; ସବ୍ବେସଞ୍ଞେୱ ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ’’ତି।

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଏକୋ ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରିଂ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଆୱସଥୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଚିରସ୍ସମ୍ପି ଥେରୋ ଆଗତୋ’’ତି ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପରିୱିସିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମତୋ ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଭୁତ୍ତାୱିସ୍ସ ଖରୋ ଆବାଧୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜି, ନାସକ୍ଖି ତମ୍ହା ଆୱସଥା ପକ୍କମିତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଦୁତିୟମ୍ପି ଦିୱସଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାରିପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଭୁଞ୍ଜଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପଟିଗ୍ଗହେସି; ଛିନ୍ନଭତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାରିପୁତ୍ତୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଅନୁୱସିତ୍ୱା ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୦୫ . ‘‘ଅଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଏକୋ ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୦୬ . ଅଗିଲାନୋ ନାମ ସକ୍କୋତି ତମ୍ହା ଆୱସଥା ପକ୍କମିତୁଂ।

ଗିଲାନୋ ନାମ ନ ସକ୍କୋତି ତମ୍ହା ଆୱସଥା ପକ୍କମିତୁଂ।

ଆୱସଥପିଣ୍ଡୋ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ – ସାଲାୟ ୱା ମଣ୍ଡପେ ୱା ରୁକ୍ଖମୂଲେ ୱା ଅଜ୍ଝୋକାସେ ୱା ଅନୋଦିସ୍ସ ୟାୱଦତ୍ଥୋ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ ହୋତି। ଅଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସକିଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ‘ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୦୭ . ଅଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ତତୁତ୍ତରି ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ ତତୁତ୍ତରି ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ତତୁତ୍ତରିଂ ଆୱସଥପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୦୮ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନସ୍ସ, ଅଗିଲାନୋ ସକିଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ, ୱା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ସାମିକା ନିମନ୍ତେତ୍ୱା ଭୋଜେନ୍ତି, ଓଦିସ୍ସ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ ହୋତି, ନ ୟାୱଦତ୍ଥୋ ପଞ୍ଞତ୍ତୋ ହୋତି, ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଆୱସଥପିଣ୍ଡସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଗଣଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୦୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦେୱଦତ୍ତୋ ପରିହୀନଲାଭସକ୍କାରୋ ସପରିସୋ କୁଲେସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା କୁଲେସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! କସ୍ସ ସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ମନାପଂ, କସ୍ସ ସାଦୁଂ ନ ରୁଚ୍ଚତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଦେୱଦତ୍ତୋ ସପରିସୋ କୁଲେସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଦେୱଦତ୍ତ, ସପରିସୋ କୁଲେସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସପରିସୋ କୁଲେସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଚୀୱରଦାନସମୟେ ସଚୀୱରଭତ୍ତଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତେନ୍ତି – ‘‘ଭୋଜେତ୍ୱା ଚୀୱରେନ ଅଚ୍ଛାଦେସ୍ସାମା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପରିତ୍ତଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରଦାନସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଚୀୱରକାରକେ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରକାରସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ମନୁସ୍ସେହି ସଦ୍ଧିଂ ଅଦ୍ଧାନଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମୁହୁତ୍ତଂ, ଆୱୁସୋ, ଆଗମେଥ; ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସାମା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇଧେୱ, ଭନ୍ତେ, ଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ମନୁସ୍ସେହି ସଦ୍ଧିଂ ନାୱାୟ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମୁହୁତ୍ତଂ, ଆୱୁସୋ, ତୀରଂ ଉପନେଥ; ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିସ୍ସାମା’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଇଧେୱ, ଭନ୍ତେ, ଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନାୱାଭିରୁହନସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ, ନାୱାଭିରୁହନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୫ . ତେନ ୦ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦିସାସୁ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୂ ରାଜଗହଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଭଗୱନ୍ତଂ ଦସ୍ସନାୟ। ମନୁସ୍ସା ନାନାୱେରଜ୍ଜକେ ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ଗଣଭୋଜନେ , ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ, ନାୱାଭିରୁହନସମୟୋ, ମହାସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୧୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ମାଗଧସ୍ସ ସେନିୟସ୍ସ ବିମ୍ବିସାରସ୍ସ ଞାତିସାଲୋହିତୋ ଆଜୀୱକେସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ୟେନ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ମହାରାଜ, ସବ୍ବପାସଣ୍ଡିକଭତ୍ତଂ କାତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସଚେ ତ୍ୱଂ, ଭନ୍ତେ, ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପଠମଂ ଭୋଜେୟ୍ୟାସି’’। ‘‘ଏୱଂ କରେୟ୍ୟାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଅଧିୱାସେନ୍ତୁ ମେ ଭିକ୍ଖୂ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ଗଣଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତା ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ମୋଦି, ସମ୍ମୋଦନୀୟଂ କଥଂ ସାରଣୀୟଂ ୱୀତିସାରେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠାସି। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତୋ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭୱମ୍ପି ଗୋତମୋ ପବ୍ବଜିତୋ, ଅହମ୍ପି ପବ୍ବଜିତୋ; ଅରହତି ପବ୍ବଜିତୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ ପିଣ୍ଡଂ ପଟିଗ୍ଗହେତୁଂ। ଅଧିୱାସେତୁ ମେ ଭୱଂ ଗୋତମୋ ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଣଭତ୍ତସମୟେ ଗଣଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୧୭ . ଗଣଭୋଜନେ , ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ, ନାୱାଭିରୁହନସମୟୋ, ମହାସମୟୋ, ସମଣଭତ୍ତସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

୨୧୮ . ଗଣଭୋଜନଂ ନାମ ୟତ୍ଥ ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭୋଜନେନ ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଏତଂ ଗଣଭୋଜନଂ ନାମ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ଗିଲାନସମୟୋ ନାମ ଅନ୍ତମସୋ ପାଦାପି ଫଲିତା [ଫାଲିତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ହୋନ୍ତି। ‘‘ଗିଲାନସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ଚୀୱରଦାନସମୟୋ ନାମ ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଚ୍ଛିମୋ ମାସୋ, ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ ପଞ୍ଚମାସା। ‘‘ଚୀୱରଦାନସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ଚୀୱରକାରସମୟୋ ନାମ ଚୀୱରେ କୟିରମାନେ। ‘‘ଚୀୱରକାରସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ ନାମ ‘‘ଅଦ୍ଧୟୋଜନଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସାମୀ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ, ଗଚ୍ଛନ୍ତେନ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ, ଗତେନ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ନାୱାଭିରୁହନସମୟୋ ନାମ ‘‘ନାୱଂ ଅଭିରୁହିସ୍ସାମୀ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ, ଆରୁଳ୍ହେନ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ, ଓରୁଳ୍ହେନ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ମହାସମୟୋ ନାମ ୟତ୍ଥ ଦ୍ୱେ ତୟୋ ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ୟାପେନ୍ତି, ଚତୁତ୍ଥେ ଆଗତେ ନ ୟାପେନ୍ତି। ‘‘ମହାସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ସମଣଭତ୍ତସମୟୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ ଭତ୍ତଂ କରୋତି। ‘‘ସମଣଭତ୍ତସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

‘‘ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୧୯ . ଗଣଭୋଜନେ ଗଣଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣଭୋଜନେ ୱେମତିକୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣଭୋଜନେ ନଗଣଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନଗଣଭୋଜନେ ଗଣଭୋଜନସଞ୍ଞୀ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନଗଣଭୋଜନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନଗଣଭୋଜନେ ନଗଣଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୨୦ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ଦ୍ୱେ ତୟୋ ଏକତୋ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଏକତୋ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ନିଚ୍ଚଭତ୍ତଂ, ସଲାକଭତ୍ତଂ, ପକ୍ଖିକଂ, ଉପୋସଥିକଂ, ପାଟିପଦିକଂ, ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଗଣଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ପରମ୍ପରଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୨୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱେସାଲିୟଂ ପଣୀତାନଂ ଭତ୍ତାନଂ ଭତ୍ତପଟିପାଟି ଅଧିଟ୍ଠିତା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଦଲିଦ୍ଦସ୍ସ କମ୍ମକାରସ୍ସ [କମ୍ମକରସ୍ସ (ସୀ॰)] ଏତଦହୋସି – ‘‘ନ ଖୋ ଇଦଂ ଓରକଂ ଭୱିସ୍ସତି ୟଥୟିମେ ମନୁସ୍ସା ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଭତ୍ତଂ କରୋନ୍ତି; ୟଂନୂନାହମ୍ପି ଭତ୍ତଂ କରେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ୟେନ କିରପତିକୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ କିରପତିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଅୟ୍ୟପୁତ୍ତ, ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ ଭତ୍ତଂ କାତୁଂ। ଦେହି ମେ ୱେତନ’’ନ୍ତି। ସୋପି ଖୋ କିରପତିକୋ ସଦ୍ଧୋ ହୋତି ପସନ୍ନୋ। ଅଥ ଖୋ ସୋ କିରପତିକୋ ତସ୍ସ ଦଲିଦ୍ଦସ୍ସ କମ୍ମକାରସ୍ସ ଅବ୍ଭାତିରେକଂ [ଅତିରେକଂ (ସ୍ୟା॰)] ୱେତନଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସ୍ୱାତନାୟ ଭତ୍ତଂ ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନା’’ତି। ‘‘ମହା ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ। ଜାନାହୀ’’ତି। ‘‘ହୋତୁ [ହୋତୁ ମେ (କ॰)] ଭନ୍ତେ, ମହା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ। ବହୂ ମେ ବଦରା ପଟିୟତ୍ତା ବଦରମିସ୍ସେନ ପେୟ୍ୟା ପରିପୂରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଧିୱାସେସି ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ଭଗୱତୋ ଅଧିୱାସନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଦଲିଦ୍ଦେନ କିର କମ୍ମକାରେନ ସ୍ୱାତନାୟ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ, ବଦରମିସ୍ସେନ ପେୟ୍ୟା ପରିପୂରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ତେ କାଲସ୍ସେୱ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଦଲିଦ୍ଦେନ କିର କମ୍ମକାରେନ ବୁଦ୍ଧପ୍ପମୁଖୋ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ନିମନ୍ତିତୋ’’ତି। ତେ ଦଲିଦ୍ଦସ୍ସ କମ୍ମକାରସ୍ସ ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଅଭିହରିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା ଭଗୱତୋ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଭନ୍ତେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତସ୍ସ ଦଲିଦ୍ଦସ୍ସ କମ୍ମକାରସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି ସଦ୍ଧିଂ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଭିକ୍ଖୂ ପରିୱିସତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଥୋକଂ, ଆୱୁସୋ, ଦେହି। ଥୋକଂ, ଆୱୁସୋ, ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ମା ଖୋ ତୁମ୍ହେ, ଭନ୍ତେ, ‘ଅୟଂ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ’ତି ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହିତ୍ଥ। ପହୂତଂ ମେ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟତ୍ତଂ।

ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହଥ, ଭନ୍ତେ, ୟାୱଦତ୍ଥ’’ନ୍ତି। ‘‘ନ ଖୋ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତଂକାରଣା ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମ। ଅପିଚ, ମୟଂ କାଲସ୍ସେୱ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିମ୍ହା; ତେନ ମୟଂ ଥୋକଂ ଥୋକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାମା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦଲିଦ୍ଦୋ କମ୍ମକାରୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ମୟା ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନ ଚାହଂ ପଟିବଲୋ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି? ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ଦଲିଦ୍ଦସ୍ସ କମ୍ମକାରସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିମନ୍ତିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ପରମ୍ପରଭୋଜନେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୨୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭୁଞ୍ଜାହି, ଆୱୁସୋ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ଅତ୍ଥି ମେ ଭତ୍ତପଚ୍ଚାସା’’ତି। ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡପାତୋ ଉସ୍ସୂରେ [ଉସ୍ସୂରେନ (କ॰)] ଆହରୀୟିତ୍ଥ। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ଭୁଞ୍ଜି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ପରମ୍ପରଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୨୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଚୀୱରଦାନସମୟେ ସଚୀୱରଭତ୍ତଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା [ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା (ଇତିପି)] ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତେନ୍ତି – ‘‘ଭୋଜେତ୍ୱା ଚୀୱରେନ ଅଚ୍ଛାଦେସ୍ସାମା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ପରମ୍ପରଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପରିତ୍ତଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରଦାନସମୟେ ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ପରମ୍ପରଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୨୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମନୁସ୍ସା ଚୀୱରକାରକେ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ପରମ୍ପରଭୋଜନ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରକାରସମୟେ ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୨୫ . ‘‘ପରମ୍ପରଭୋଜନେ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଗିଲାନସମୟୋ, ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୨୬ . ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ଆୟସ୍ମତା ଆନନ୍ଦେନ ପଚ୍ଛାସମଣେନ ୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଭଗୱତୋ ଚ ଆୟସ୍ମତୋ ଚ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଭୋଜନଂ ଅଦଂସୁ। ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି। ‘‘ଗଣ୍ହାହି [ପତିଗଣ୍ହାହି (ସୀ॰)] , ଆନନ୍ଦା’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଭଗୱା , ଅତ୍ଥି ମେ ଭତ୍ତପଚ୍ଚାସା’’ତି। ‘‘ତେନହାନନ୍ଦ, ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଗଣ୍ହାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା [ଭତ୍ତପଚ୍ଚାସଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰)] ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକପ୍ପେତବ୍ବଂ – ‘ମୟ୍ହଂ ଭତ୍ତପଚ୍ଚାସଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଦମ୍ମୀ’’’ତି।

୨୨୭ . ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭୋଜନେନ ନିମନ୍ତିତୋ, ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଏତଂ ପରମ୍ପରଭୋଜନଂ ନାମ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ଗିଲାନସମୟୋ ନାମ ନ ସକ୍କୋତି ଏକାସନେ ନିସିନ୍ନୋ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ‘‘ଗିଲାନସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ଚୀୱରଦାନସମୟୋ ନାମ ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଚ୍ଛିମୋ ମାସୋ, ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ ପଞ୍ଚ ମାସା। ‘‘ଚୀୱରଦାନସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

ଚୀୱରକାରସମୟୋ ନାମ ଚୀୱରେ କୟିରମାନେ। ‘‘ଚୀୱରକାରସମୟୋ’’ତି ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ।

‘‘ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୨୮ . ପରମ୍ପରଭୋଜନେ ପରମ୍ପରଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରମ୍ପରଭୋଜନେ ୱେମତିକୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରମ୍ପରଭୋଜନେ ନପରମ୍ପରଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନପରମ୍ପରଭୋଜନେ ପରମ୍ପରଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନପରମ୍ପରଭୋଜନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନପରମ୍ପରଭୋଜନେ ନପରମ୍ପରଭୋଜନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୨୯ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଦ୍ୱେ ତୟୋ ନିମନ୍ତନେ ଏକତୋ ଭୁଞ୍ଜତି, ନିମନ୍ତନପଟିପାଟିୟା ଭୁଞ୍ଜତି, ସକଲେନ ଗାମେନ ନିମନ୍ତିତୋ ତସ୍ମିଂ ଗାମେ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ଭୁଞ୍ଜତି , ସକଲେନ ପୂଗେନ ନିମନ୍ତିତୋ ତସ୍ମିଂ ପୂଗେ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ଭୁଞ୍ଜତି, ନିମନ୍ତିୟମାନୋ ଭିକ୍ଖଂ ଗହେସ୍ସାମୀତି ଭଣତି, ନିଚ୍ଚଭତ୍ତେ, ସଲାକଭତ୍ତେ, ପକ୍ଖିକେ, ଉପୋସଥିକେ, ପାଟିପଦିକେ, ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପରମ୍ପରଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. କାଣମାତୁସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୩୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କାଣମାତା ଉପାସିକା ସଦ୍ଧା ହୋତି ପସନ୍ନା। କାଣା ଗାମକେ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଦିନ୍ନା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ କାଣା ମାତୁଘରଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ କାଣାୟ ସାମିକୋ କାଣାୟ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ କାଣା, ଇଚ୍ଛାମି କାଣାୟ ଆଗତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ‘‘କିସ୍ମିଂ ୱିୟ ରିତ୍ତହତ୍ଥଂ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି ପୂୱଂ [ପୂପଂ (ଣ୍ୱାଦି)] ପଚି। ପକ୍କେ ପୂୱେ ଅଞ୍ଞତରୋ ପିଣ୍ଡଚାରିକୋ ଭିକ୍ଖୁ କାଣମାତାୟ ଉପାସିକାୟ ନିୱେସନଂ ପାୱିସି। ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋପି ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ପୂୱଂ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ କାଣାୟ ସାମିକୋ କାଣାୟ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ କାଣା, ଇଚ୍ଛାମି କାଣାୟ ଆଗତ’’ନ୍ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ‘‘କିସ୍ମିଂ ୱିୟ ରିତ୍ତହତ୍ତଂ ଗନ୍ତୁ’’ନ୍ତି ପୂୱଂ ପଚି। ପକ୍କେ ପୂୱେ ଅଞ୍ଞତରୋ ପିଣ୍ଡଚାରିକୋ ଭିକ୍ଖୁ କାଣମାତାୟ ଉପାସିକାୟ ନିୱେସନଂ ପାୱିସି। ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋପି ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ପୂୱଂ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ କାଣାୟ ସାମିକୋ କାଣାୟ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ କାଣା, ଇଚ୍ଛାମି କାଣାୟ ଆଗତଂ। ସଚେ କାଣା ନାଗଚ୍ଛିସ୍ସତି, ଅହଂ ଅଞ୍ଞଂ ପଜାପତିଂ ଆନେସ୍ସାମୀ’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା କିସ୍ମିଂ ୱିୟ ରିତ୍ତହତ୍ଥଂ ଗନ୍ତୁନ୍ତି ପୂୱଂ ପଚି। ପକ୍କେ ପୂୱେ ଅଞ୍ଞତରୋ ପିଣ୍ଡଚାରିକୋ ଭିକ୍ଖୁ କାଣମାତାୟ ଉପାସିକାୟ ନିୱେସନଂ ପାୱିସି। ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ସୋପି ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ପୂୱଂ ଦାପେସି। ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ପୂୱଂ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି। ଅଥ ଖୋ କାଣାୟ ସାମିକୋ ଅଞ୍ଞଂ ପଜାପତିଂ ଆନେସି।

ଅସ୍ସୋସି ଖୋ କାଣା – ‘‘ତେନ କିର ପୁରିସେନ ଅଞ୍ଞା ପଜାପତି ଆନୀତା’’ତି। ସା ରୋଦନ୍ତୀ ଅଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ କାଣମାତାୟ ଉପାସିକାୟ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ କାଣମାତରଂ ଉପାସିକଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସାୟଂ କାଣା ରୋଦତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ କାଣମାତା ଉପାସିକା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା କାଣମାତରଂ ଉପାସିକଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସମାଦପେତ୍ୱା ସମୁତ୍ତେଜେତ୍ୱା ସମ୍ପହଂସେତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି।

୨୩୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ସତ୍ଥୋ ରାଜଗହା ପଟିୟାଲୋକଂ ଗନ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ପିଣ୍ଡଚାରିକୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ସତ୍ଥଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସତ୍ତୁଂ ଦାପେସି। ସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ସତ୍ତୁଂ ଦାପେସି। ସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖି। ତସ୍ସପି ସତ୍ତୁଂ ଦାପେସି। ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି । ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଅୟ୍ୟା, ଆଗମେଥ, ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ପାଥେୟ୍ୟଂ ଅୟ୍ୟାନଂ ଦିନ୍ନଂ। ପାଥେୟ୍ୟଂ ପଟିୟାଦେସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ନାୟ୍ୟୋ [ନାୟ୍ୟ (ସ୍ୟା॰)] ସକ୍କା ଆଗମେତୁଂ, ପୟାତୋ ସତ୍ଥୋ’’ତି ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ପାଥେୟ୍ୟଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଚୋରା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତି! ଅୟଂ ଇମେସଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଚୋରେହି ଅଚ୍ଛିନ୍ନୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ, ସଙ୍ଘଫାସୁତାୟ…ପେ॰… ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୩୨ . ‘‘ଭିକ୍ଖୁଂ ପନେୱ କୁଲଂ ଉପଗତଂ ପୂୱେହି ୱା ମନ୍ଥେହି ୱା ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେୟ୍ୟ, ଆକଙ୍ଖମାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରା ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତତୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଭଜିତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ’’ ତି।

୨୩୩ . ଭିକ୍ଖୁଂ ପନେୱ କୁଲଂ ଉପଗତ ନ୍ତି କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ।

ଉପଗତ ନ୍ତି ତତ୍ଥ ଗତଂ।

ପୂୱଂ ନାମ ୟଂକିଞ୍ଚି ପହେଣକତ୍ଥାୟ ପଟିୟତ୍ତଂ।

ମନ୍ଥଂ ନାମ ୟଂକିଞ୍ଚି ପାଥେୟ୍ୟତ୍ଥାୟ ପଟିୟତ୍ତଂ।

ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେୟ୍ୟା ତି ୟାୱତକଂ ଇଚ୍ଛସି ତାୱତକଂ ଗଣ୍ହାହୀତି।

ଆକଙ୍ଖମାନେନା ତି ଇଚ୍ଛମାନେନ।

ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରା ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା ତି ଦ୍ୱେତୟୋ ପତ୍ତପୂରା ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା।

ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ପଟିଗଣ୍ହେୟ୍ୟା ତି ତତୁତ୍ତରି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ତତୋ ନିକ୍ଖମନ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘‘ଅମୁତ୍ର ମୟା ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରା ପଟିଗ୍ଗହିତା, ମା ଖୋ ତତ୍ଥ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହୀ’’ତି। ସଚେ ପସ୍ସିତ୍ୱା ନ ଆଚିକ୍ଖତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସଚେ ଆଚିକ୍ଖିତେ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ତତୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଭଜିତବ୍ବ ନ୍ତି ପଟିକ୍କମନଂ ନୀହରିତ୍ୱା ସଂୱିଭଜିତବ୍ବଂ।

ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ ତି ଅୟଂ ତତ୍ଥ ଅନୁଧମ୍ମତା।

୨୩୪ . ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ୱେମତିକୋ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ଊନକସଞ୍ଞୀ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ଊନକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୩୫ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିପତ୍ତପୂରେ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ନ ପହେଣକତ୍ଥାୟ ନ ପାଥେୟ୍ୟତ୍ଥାୟ ପଟିୟତ୍ତଂ ଦେନ୍ତି, ପହେଣକତ୍ଥାୟ ୱା ପାଥେୟ୍ୟତ୍ଥାୟ ୱା ପଟିୟତ୍ତସେସକଂ ଦେନ୍ତି, ଗମନେ ପଟିପ୍ପସ୍ସଦ୍ଧେ ଦେନ୍ତି, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

କାଣମାତୁସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ପଠମପୱାରଣାସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୩୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତେତ୍ୱା ଭୋଜେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଞାତିକୁଲାନି ଗନ୍ତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚେ ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ ଏକଚ୍ଚେ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ପଟିୱିସ୍ସକେ [ପଟିୱିସକେ (ୟୋଜନା)] ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭିକ୍ଖୂ ମୟା ଅୟ୍ୟା ସନ୍ତପ୍ପିତା। ଏଥ, ତୁମ୍ହେପି ସନ୍ତପ୍ପେସ୍ସାମୀ’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟୋ [ଅୟ୍ୟ (ସ୍ୟା॰)] , ଅମ୍ହେ ସନ୍ତପ୍ପେସ୍ସସି? ୟେପି ତୟା ନିମନ୍ତିତା ତେପି ଅମ୍ହାକଂ ଘରାନି ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚେ ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ ଏକଚ୍ଚେ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୂ’’ତି!

ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ଅମ୍ହାକଂ ଘରେ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନ ଚାହଂ ପଟିବଲୋ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୩୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପଣୀତେ ପିଣ୍ଡପାତେ ନୀହରନ୍ତି। ଗିଲାନା ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ତାନି ଭିକ୍ଖୂ ଛଟ୍ଟେନ୍ତି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଭଗୱା ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କାକୋରୱସଦ୍ଦଂ। ସୁତ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଆନନ୍ଦ, ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦୋ ମହାସଦ୍ଦୋ କାକୋରୱସଦ୍ଦୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ ପନାନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନାତିରିତ୍ତ’’ନ୍ତି। ‘‘ନ ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ, ଭଗୱା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନସ୍ସ ଚ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଚ ଅତିରିତ୍ତଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିରିତ୍ତଂ କାତବ୍ବଂ – ‘‘ଅଲମେତଂ ସବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୩୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତୋ ଅନତିରିତ୍ତଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୩୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭୁତ୍ତାୱୀ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି ଭୁତ୍ତଂ ହୋତି।

ପୱାରିତୋ ନାମ ଅସନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ଭୋଜନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ହତ୍ଥପାସେ ଠିତୋ ଅଭିହରତି, ପଟିକ୍ଖେପୋ ପଞ୍ଞାୟତି।

ଅନତିରିତ୍ତଂ ନାମ ଅକପ୍ପିୟକତଂ ହୋତି, ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକତଂ ହୋତି, ଅନୁଚ୍ଚାରିତକତଂ ହୋତି , ଅହତ୍ଥପାସେ କତଂ ହୋତି, ଅଭୁତ୍ତାୱିନା କତଂ ହୋତି, ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଆସନା ୱୁଟ୍ଠିତେନ କତଂ ହୋତି, ‘‘ଅଲମେତଂ ସବ୍ବନ୍ତି ଅୱୁତ୍ତଂ ହୋତି, ନ ଗିଲାନାତିରିତ୍ତଂ ହୋତି’’ – ଏତଂ ଅନତିରିତ୍ତଂ ନାମ।

ଅତିରିତ୍ତଂ ନାମ କପ୍ପିୟକତଂ ହୋତି, ପଟିଗ୍ଗହିତକତଂ ହୋତି, ଉଚ୍ଚାରିତକତଂ ହୋତି, ହତ୍ଥପାସେ କତଂ ହୋତି, ଭୁତ୍ତାୱିନା କତଂ ହୋତି, ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଆସନା ଅୱୁଟ୍ଠିତେନ କତଂ ହୋତି, ‘‘ଅଲମେତଂ ସବ୍ବ’’ନ୍ତି ୱୁତ୍ତଂ ହୋତି, ଗିଲାନାତିରିତ୍ତଂ ହୋତି – ଏତଂ ଅତିରିତ୍ତଂ ନାମ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୪୦ . ଅନତିରିତ୍ତେ ଅନତିରିତ୍ତସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନତିରିତ୍ତେ ୱେମତିକୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନତିରିତ୍ତେ ଅତିରିତ୍ତସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିରିତ୍ତେ ଅନତିରିତ୍ତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିରିତ୍ତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିରିତ୍ତେ ଅତିରିତ୍ତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୪୧ . ଅନାପତ୍ତି ଅତିରିତ୍ତଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ‘‘ଅତିରିତ୍ତଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ହରନ୍ତୋ ଗଚ୍ଛତି, ଗିଲାନସ୍ସ ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମପୱାରଣାସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଦୁତିୟପୱାରଣାସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଏକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାଚାରଂ ଆଚରତି। ଦୁତିୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାୱୁସୋ, ଏୱରୂପମକାସି, ନେତଂ କପ୍ପତୀ’’ତି। ସୋ ତସ୍ମିଂ ଉପନନ୍ଧି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମଂସୁ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ସଙ୍ଘଭତ୍ତଂ ହୋତି। ଦୁତିୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତୋ ହୋତି। ଉପନଦ୍ଧୋ [ଉପନନ୍ଧୋ (କ॰)] ଭିକ୍ଖୁ ଞାତିକୁଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭୁଞ୍ଜାହି, ଆୱୁସୋ’’ତି। ‘‘ଅଲଂ, ଆୱୁସୋ, ପରିପୁଣ୍ଣୋମ୍ହୀ’’ତି। ‘‘ସୁନ୍ଦରୋ, ଆୱୁସୋ, ପିଣ୍ଡପାତୋ, ଭୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ନିପ୍ପୀଳିୟମାନୋ ତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜି। ଉପନଦ୍ଧୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତ୍ୱମ୍ପି [ତ୍ୱଂ ହି (ସ୍ୟା॰)] ନାମ, ଆୱୁସୋ, ମଂ ୱତ୍ତବ୍ବଂ ମଞ୍ଞସି ୟଂ ତ୍ୱଂ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତୋ ଅନତିରିତ୍ତଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜସୀ’’ତି। ‘‘ନନୁ, ଆୱୁସୋ, ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ‘‘ନନୁ, ଆୱୁସୋ, ପୁଚ୍ଛିତବ୍ବ’’ନ୍ତି।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ପୱାରିତଂ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଭୋଜନେନ ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେସ୍ସତୀ’’ ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଭିକ୍ଖୁଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ପୱାରିତଂ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଭୋଜନେନ ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୁଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ପୱାରିତଂ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଭୋଜନେନ ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୪୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭୁତ୍ତାୱିଂ ପୱାରିତଂ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଖାଦନୀୟେନ ୱା ଭୋଜନୀୟେନ ୱା ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେୟ୍ୟ – ‘ହନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୁ, ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’ତି, ଜାନଂ ଆସାଦନାପେକ୍ଖୋ, ଭୁତ୍ତସ୍ମିଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୪୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ।

ଭୁତ୍ତାୱୀ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ, ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି ଭୁତ୍ତଂ ହୋତି।

ପୱାରିତୋ ନାମ ଅସନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ଭୋଜନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ହତ୍ଥପାସେ ଠିତୋ ଅଭିହରତି, ପଟିକ୍ଖେପୋ ପଞ୍ଞାୟତି।

ଅନତିରିତ୍ତଂ ନାମ ଅକପ୍ପିୟକତଂ ହୋତି, ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକତଂ ହୋତି, ଅନୁଚ୍ଚାରିତକତଂ ହୋତି, ଅହତ୍ଥପାସେ କତଂ ହୋତି, ଅଭୁତ୍ତାୱିନା କତଂ ହୋତି, ଭୁତ୍ତାୱିନା ପୱାରିତେନ ଆସନା ୱୁଟ୍ଠିତେନ କତଂ ହୋତି, ‘‘ଅଲମେତଂ ସବ୍ବ’’ନ୍ତି ଅୱୁତ୍ତଂ ହୋତି, ନ ଗିଲାନାତିରିତ୍ତଂ ହୋତି – ଏତଂ ଅନତିରିତ୍ତଂ ନାମ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେୟ୍ୟା ତି ୟାୱତକଂ ଇଚ୍ଛସି ତାୱତକଂ ଗଣ୍ହାହୀତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ଆସାଦନାପେକ୍ଖୋ ତି ‘‘ଇମିନା ଇମଂ ଚୋଦେସ୍ସାମି ସାରେସ୍ସାମି ପଟିଚୋଦେସ୍ସାମି ପଟିସାରେସ୍ସାମି ମଙ୍କୁ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଅଭିହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସ ୱଚନେନ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଭୋଜନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୪୫ . ପୱାରିତେ ପୱାରିତସଞ୍ଞୀ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଖାଦନୀୟେନ ୱା ଭୋଜନୀୟେନ ୱା ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପୱାରିତେ ୱେମତିକୋ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଖାଦନୀୟେନ ୱା ଭୋଜନୀୟେନ ୱା ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୱାରିତେ ଅପ୍ପୱାରିତସଞ୍ଞୀ ଅନତିରିତ୍ତେନ ଖାଦନୀୟେନ ୱା ଭୋଜନୀୟେନ ୱା ଅଭିହଟ୍ଠୁଂ ପୱାରେତି, ଅନାପତ୍ତି। ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ଅଭିହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସ ୱଚନେନ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପୱାରିତେ ପୱାରିତସଞ୍ଞୀ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପୱାରିତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପୱାରିତେ ଅପ୍ପୱାରିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୪୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅତିରିତ୍ତଂ କାରାପେତ୍ୱା ଦେତି, ‘‘ଅତିରିତ୍ତଂ କାରାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜାହୀ’’ତି ଦେତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ହରନ୍ତୋ ଗଚ୍ଛାହୀତି ଦେତି, ଗିଲାନସ୍ସ ସେସକଂ ଦେତି, ‘‘ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜା’’ତି ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟପୱାରଣାସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ୱିକାଲଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୪୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ଗିରଗ୍ଗସମଜ୍ଜୋ ହୋତି। ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଗିରଗ୍ଗସମଜ୍ଜଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅଗମଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ନହାପେତ୍ୱା ୱିଲିମ୍ପେତ୍ୱା ଭୋଜେତ୍ୱା ଖାଦନୀୟଂ ଅଦଂସୁ। ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଖାଦନୀୟଂ ଆଦାୟ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଗଣ୍ହାଥାୱୁସୋ, ଖାଦନୀୟଂ ଖାଦଥା’’ତି। ‘‘କୁତୋ ତୁମ୍ହେହି, ଆୱୁସୋ, ଖାଦନୀୟଂ ଲଦ୍ଧ’’ନ୍ତି? ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘କିଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ୱିକାଲେ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିକାଲେ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିକାଲେ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକାଲେ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ୱିକାଲେ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୪୮ . ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ୱିକାଲେ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୪୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ୱିକାଲୋ ନାମ ମଜ୍ଝନ୍ହିକେ ୱୀତିୱତ୍ତେ ୟାୱ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୫୦ . ୱିକାଲେ ୱିକାଲସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱିକାଲେ ୱେମତିକୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱିକାଲେ କାଲସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ ୱିକାଲସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ କାଲସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୫୧ . ଅନାପତ୍ତି ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱିକାଲଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ସନ୍ନିଧିକାରକସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୫୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଆନନ୍ଦସ୍ସ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଆୟସ୍ମା ବେଲଟ୍ଠସୀସୋ [ବେଲଟ୍ଠିସୀସୋ (ସୀ॰) ୱେଳଟ୍ଠସୀସୋ (ସ୍ୟା॰)] ଅରଞ୍ଞେ ୱିହରତି। ସୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ସୁକ୍ଖକୁରଂ ଆରାମଂ ହରିତ୍ୱା ସୁକ୍ଖାପେତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପତି। ୟଦା ଆହାରେନ ଅତ୍ଥୋ ହୋତି, ତଦା ଉଦକେନ ତେମେତ୍ୱା ତେମେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଚିରେନ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସତି। ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ବେଲଟ୍ଠସୀସଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ଚିରେନ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ବେଲଟ୍ଠସୀସୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ବେଲଟ୍ଠସୀସୋ ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ବେଲଟ୍ଠସୀସ, ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ବେଲଟ୍ଠସୀସ, ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ବେଲଟ୍ଠସୀସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୫୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୫୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସନ୍ନିଧିକାରକଂ ନାମ ଅଜ୍ଜ ପଟିଗ୍ଗହିତଂ ଅପରଜ୍ଜୁ ଖାଦିତଂ ହୋତି।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୫୫ . ସନ୍ନିଧିକାରକେ ସନ୍ନିଧିକାରକସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସନ୍ନିଧିକାରକେ ୱେମତିକୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସନ୍ନିଧିକାରକେ ଅସନ୍ନିଧିକାରକସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସନ୍ନିଧିକାରକେ ସନ୍ନିଧିକାରକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସନ୍ନିଧିକାରକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସନ୍ନିଧିକାରକେ ଅସନ୍ନିଧିକାରକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୫୬ . ଅନାପତ୍ତି ୟାୱକାଲିକଂ ୟାୱକାଲେ ନିଦହିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ୟାମକାଲିକଂ ୟାମେ ନିଦହିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ସତ୍ତାହଂ ନିଦହିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସନ୍ନିଧିକାରକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ପଣୀତଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୫୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! କସ୍ସ ସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ମନାପଂ, କସ୍ସ ସାଦୁଂ ନ ରୁଚ୍ଚତୀ’’ତି!! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା …ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ପଣୀତଭୋଜନାନି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପି ନୱନୀତଂ ତେଲଂ ମଧୁ ଫାଣିତଂ ମଚ୍ଛୋ ମଂସଂ ଖୀରଂ ଦଧି। ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱରୂପାନି ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୫୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛକା ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚାୱୁସୋ ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜାମ, ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି; ଇଦାନି ପନ ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ୱିଞ୍ଞାପେମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୫୯ . ‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ପଣୀତଭୋଜନାନି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ସପ୍ପି ନୱନୀତଂ ତେଲଂ ମଧୁ ଫାଣିତଂ ମଚ୍ଛୋ ମଂସଂ ଖୀରଂ ଦଧି। ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱରୂପାନି ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅଗିଲାନୋ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୬୦ . ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ପଣୀତଭୋଜନାନୀ ତି ସପ୍ପି ନାମ ଗୋସପ୍ପି ୱା ଅଜିକାସପ୍ପି ୱା ମହିଂସସପ୍ପି ୱା, ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି ତେସଂ ସପ୍ପି।

ନୱନୀତଂ ନାମ ତେସଞ୍ଞେୱ ନୱନୀତଂ।

ତେଲଂ ନାମ ତିଲତେଲଂ ସାସପତେଲଂ ମଧୁକତେଲଂ ଏରଣ୍ଡତେଲଂ ୱସାତେଲଂ।

ମଧୁ ନାମ ମକ୍ଖିକାମଧୁ ।

ଫାଣିତଂ ନାମ ଉଚ୍ଛୁମ୍ହା ନିବ୍ବତ୍ତଂ।

ମଚ୍ଛୋ ନାମ ଉଦକୋ [ଉଦକଚରୋ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱୁଚ୍ଚତି।

ମଂସଂ ନାମ ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି, ତେସଂ ମଂସଂ।

ଖୀରଂ ନାମ ଗୋଖୀରଂ ୱା ଅଜିକାଖୀରଂ ୱା ମହିଂସଖୀରଂ ୱା, ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି, ତେସଂ ଖୀରଂ।

ଦଧି ନାମ ତେସଞ୍ଞେୱ ଦଧି।

ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଏୱରୂପାନି ପଣୀତଭୋଜନାନୀ ତି ତଥାରୂପାନି ପଣୀତଭୋଜନାନି।

ଅଗିଲାନୋ ନାମ ୟସ୍ସ ୱିନା ପଣୀତଭୋଜନାନି ଫାସୁ ହୋତି।

ଗିଲାନୋ ନାମ ୟସ୍ସ ୱିନା ପଣୀତଭୋଜନାନି ନ ଫାସୁ ହୋତି।

ଅଗିଲାନୋ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ [ପୟୋଗେ ପୟୋଗେ (କ॰)] ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ‘‘ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୬୧ . ଅଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ପଣୀତଭୋଜନାନି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ଅନାପତ୍ତି।

୨୬୨ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନସ୍ସ, ଗିଲାନୋ ହୁତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଗିଲାନୋ ଭୁଞ୍ଜତି, ଗିଲାନସ୍ସ ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଣୀତଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ଦନ୍ତପୋନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୬୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ସବ୍ବପଂସୁକୂଲିକୋ ସୁସାନେ ୱିହରତି। ସୋ ମନୁସ୍ସେହି ଦିୟ୍ୟମାନଂ ନ ଇଚ୍ଛତି ପଟିଗ୍ଗହେତୁଂ, ସୁସାନେପି ରୁକ୍ଖମୂଲେପି ଉମ୍ମାରେପି ଅୟ୍ୟୱୋସାଟିତକାନି ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି [ଭୁଞ୍ଜତି (ସ୍ୟା॰)] । ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ଅମ୍ହାକଂ ଅୟ୍ୟୱୋସାଟିତକାନି ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତି! ଥେରୋୟଂ ଭିକ୍ଖୁ ୱଠରୋ ମନୁସ୍ସମଂସଂ ମଞ୍ଞେ ଖାଦତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହରସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହରିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୬୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକଦନ୍ତପୋନେ [ଉଦକଦନ୍ତପୋଣେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି । ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୬୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହରେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉଦକଦନ୍ତପୋନା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୬୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଦିନ୍ନଂ ନାମ ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଦିନ୍ନଂ ନାମ କାୟେନ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ ୱା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ୱା ଦେନ୍ତେ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତୋ କାୟେନ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ ୱା ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଏତଂ ଦିନ୍ନଂ ନାମ।

ଆହାରୋ ନାମ ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଠପେତ୍ୱା ୟଂକିଞ୍ଚି ଅଜ୍ଝୋହରଣୀୟଂ, ଏସୋ ଆହାରୋ ନାମ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉଦକଦନ୍ତପୋନା ତି ଠପେତ୍ୱା ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୬୭ . ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକସଞ୍ଞୀ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହାରେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉଦକଦନ୍ତପୋନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ୱେମତିକୋ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହାରେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉଦକଦନ୍ତପୋନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ପଟିଗ୍ଗହିତକସଞ୍ଞୀ ଅଦିନ୍ନଂ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ଆହାରଂ ଆହାରେତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଉଦକଦନ୍ତପୋନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ଅପ୍ପଟିଗ୍ଗହିତକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିଗ୍ଗହିତକେ ପଟିଗ୍ଗହିତକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୬୮ . ଅନାପତ୍ତି ଉଦକଦନ୍ତପୋନେ, ଚତ୍ତାରି ମହାୱିକତାନି ସତି ପଚ୍ଚୟେ ଅସତି କପ୍ପିୟକାରକେ ସାମଂ ଗହେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦନ୍ତପୋନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ଭୋଜନୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ପିଣ୍ଡୋ ଗଣଂ ପରଂ ପୂୱଂ, ଦ୍ୱେ ଚ ୱୁତ୍ତା ପୱାରଣା।

ୱିକାଲେ ସନ୍ନିଧୀ ଖୀରଂ, ଦନ୍ତପୋନେନ ତେ ଦସାତି॥

୫. ଅଚେଲକୱଗ୍ଗୋ

୧. ଅଚେଲକସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୬୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଖାଦନୀୟଂ ଉସ୍ସନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ‘‘ତେନହାନନ୍ଦ, ୱିଘାସାଦାନଂ ପୂୱଂ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ୱିଘାସାଦେ ପଟିପାଟିୟା ନିସୀଦାପେତ୍ୱା ଏକେକଂ ପୂୱଂ ଦେନ୍ତୋ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ପରିବ୍ବାଜିକାୟ ଏକଂ ମଞ୍ଞମାନୋ ଦ୍ୱେ ପୂୱେ ଅଦାସି। ସାମନ୍ତା ପରିବ୍ବାଜିକାୟୋ ତଂ ପରିବ୍ବାଜିକଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଜାରୋ ତେ ଏସୋ ସମଣୋ’’ତି। ‘‘ନ ମେ ସୋ ସମଣୋ ଜାରୋ, ଏକଂ ମଞ୍ଞମାନୋ ଦ୍ୱେ ପୂୱେ ଅଦାସୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଏକେକଂ ପୂୱଂ ଦେନ୍ତୋ ତସ୍ସାୟେୱ ପରିବ୍ବାଜିକାୟ ଏକଂ ମଞ୍ଞମାନୋ ଦ୍ୱେ ପୂୱେ ଅଦାସି। ସାମନ୍ତା ପରିବ୍ବାଜିକାୟୋ ତଂ ପରିବ୍ବାଜିକଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଜାରୋ ତେ ଏସୋ ସମଣୋ’’ତି। ‘‘ନ ମେ ସୋ ସମଣୋ ଜାରୋ, ଏକଂ ମଞ୍ଞମାନୋ ଦ୍ୱେ ପୂୱେ ଅଦାସୀ’’ତି। ‘‘ଜାରୋ ନ ଜାରୋ’’ତି ଭଣ୍ଡିଂସୁ। ଅଞ୍ଞତରୋପି ଆଜୀୱକୋ ପରିୱେସନଂ ଅଗମାସି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ପହୂତେନ ସପ୍ପିନା ଓଦନଂ ମଦ୍ଦିତ୍ୱା ତସ୍ସ ଆଜୀୱକସ୍ସ ମହନ୍ତଂ ପିଣ୍ଡଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଆଜୀୱକୋ ତଂ ପିଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ଅଗମାସି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଆଜୀୱକୋ ତଂ ଆଜୀୱକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କୁତୋ ତୟା, ଆୱୁସୋ, ପିଣ୍ଡୋ ଲଦ୍ଧୋ’’ତି? ‘‘ତସ୍ସାୱୁସୋ, ସମଣସ୍ସ ଗୋତମସ୍ସ ମୁଣ୍ଡଗହପତିକସ୍ସ ପରିୱେସନାୟ ଲଦ୍ଧୋ’’ତି।

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଉପାସକା ତେସଂ ଆଜୀୱକାନଂ ଇମଂ କଥାସଲ୍ଲାପଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଉପାସକା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦିଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନା ଖୋ ତେ ଉପାସକା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇମେ, ଭନ୍ତେ, ତିତ୍ଥିୟା ଅୱଣ୍ଣକାମା ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣକାମା ଧମ୍ମସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣକାମା ସଙ୍ଘସ୍ସ। ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ତିତ୍ଥିୟାନଂ ସହତ୍ଥା ନ ଦଦେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତେ ଉପାସକେ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଉପାସକା ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କମିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ, ସଙ୍ଘଫାସୁତାୟ …ପେ॰… ସଦ୍ଧମ୍ମଟ୍ଠିତିୟା, ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୭୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଚେଲକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜିକାୟ ୱା ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୭୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଚେଲକୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ ନଗ୍ଗୋ।

ପରିବ୍ବାଜକୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ସାମଣେରଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ।

ପରିବ୍ବାଜିକା ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ସିକ୍ଖମାନଞ୍ଚ ସାମଣେରିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟା କାଚି ପରିବ୍ବାଜିକସମାପନ୍ନା।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

ଦଦେୟ୍ୟା ତି କାୟେନ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ ୱା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ୱା ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୭୨ . ତିତ୍ଥିୟେ ତିତ୍ଥିୟସଞ୍ଞୀ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତିତ୍ଥିୟେ ୱେମତିକୋ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତିତ୍ଥିୟେ ଅତିତ୍ଥିୟସଞ୍ଞୀ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିତ୍ଥିୟେ ତିତ୍ଥିୟସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିତ୍ଥିୟେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିତ୍ଥିୟେ ଅତିତ୍ଥିୟସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୭୩ . ଅନାପତ୍ତି ଦାପେତି ନ ଦେତି, ଉପନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଦେତି, ବାହିରାଲେପଂ ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଚେଲକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଉୟ୍ୟୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୭୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଭାତୁନୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିସ୍ସାମା’’ତି। ତସ୍ସ ଅଦାପେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ନ ମେ ତୟା ସଦ୍ଧିଂ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତି, ଏକକସ୍ସ ମେ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉପକଟ୍ଠେ କାଲେ ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ, ପଟିକ୍କମନେପି ଭତ୍ତୱିସ୍ସଗ୍ଗଂ ନ ସମ୍ଭାୱେସି, ଛିନ୍ନଭତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁଂ – ‘ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିସ୍ସାମା’ତି ତସ୍ସ ଅଦାପେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସତୀ’’ତି …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୁଂ – ‘‘ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିସ୍ସାମା’’ତି ତସ୍ସ ଅଦାପେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୁଂ – ‘‘ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିସ୍ସାମା’’ତି ତସ୍ସ ଅଦାପେତ୍ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୭୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ – ‘‘ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ୱା ନିଗମଂ ୱା ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିସିସ୍ସାମା’ତି ତସ୍ସ ଦାପେତ୍ୱା ୱା ଅଦାପେତ୍ୱା ୱା ଉୟ୍ୟୋଜେୟ୍ୟ – ‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ନ ମେ ତୟା ସଦ୍ଧିଂ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତି, ଏକକସ୍ସ ମେ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତୀ’ତି, ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୭୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ, ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ।

ଏହାୱୁସୋ, ଗାମଂ ୱା ନିଗମଂ ୱା ତି ଗାମୋପି ନିଗମୋପି ନଗରମ୍ପି, ଗାମୋ ଚେୱ ନିଗମୋ ଚ।

ତସ୍ସ ଦାପେତ୍ୱା ତି ୟାଗୁଂ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦାପେତ୍ୱା।

ଅଦାପେତ୍ୱା ତି ନ କିଞ୍ଚି ଦାପେତ୍ୱା।

ଉୟ୍ୟୋଜେୟ୍ୟା ତି ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ହସିତୁକାମୋ କୀଳିତୁକାମୋ ରହୋ ନିସୀଦିତୁକାମୋ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତୁକାମୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାୱୁସୋ, ନ ମେ ତୟା ସଦ୍ଧିଂ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତି, ଏକକସ୍ସ ମେ କଥା ୱା ନିସଜ୍ଜା ୱା ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱା ସୱନୂପଚାରଂ ୱା ୱିଜହନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୱିଜହିତେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞ ନ୍ତି ନ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପଚ୍ଚୟୋ ହୋତି ଉୟ୍ୟୋଜେତୁଂ।

୨୭୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

କଲିସାସନଂ ଆରୋପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କଲିସାସନଂ ଆରୋପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୨୭୮ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ଉଭୋ ଏକତୋ ନ ୟାପେସ୍ସାମା’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ‘‘ମହଗ୍ଘଂ ଭଣ୍ଡଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଲୋଭଧମ୍ମଂ ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତୀ’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ‘‘ମାତୁଗାମଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଅନଭିରତିଂ ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତୀ’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ‘‘ଗିଲାନସ୍ସ ୱା ଓହିୟ୍ୟକସ୍ସ ୱା ୱିହାରପାଲସ୍ସ ୱା ୟାଗୁଂ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ନୀହରା’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ନ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତୁକାମୋ, ସତି କରଣୀୟେ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉୟ୍ୟୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ସଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୭୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସହାୟକସ୍ସ ଘରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତସ୍ସ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସୟନିଘରେ [ସୟନୀଘରେ (ସ୍ୟା॰)] ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ୟେନାୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ପଜାପତିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦଦେହାୟ୍ୟସ୍ସ ଭିକ୍ଖ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖଂ ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ, ଭନ୍ତେ, ୟତୋ ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଭିକ୍ଖା ଦିନ୍ନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା – ‘‘ପରିୟୁଟ୍ଠିତୋ ଅୟଂ ପୁରିସୋ’’ତି, ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନିସୀଦଥ, ଭନ୍ତେ, ମା ଅଗମିତ୍ଥା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗଚ୍ଛଥ, ଭନ୍ତେ, ୟତୋ ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଭିକ୍ଖା ଦିନ୍ନା’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନିସୀଦଥ, ଭନ୍ତେ, ମା ଅଗମିତ୍ଥା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାପେସି – ‘‘ଅୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ମୟ୍ହଂ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସୟନିଘରେ ନିସିନ୍ନୋ। ସୋ ମୟା ଉୟ୍ୟୋଜୀୟମାନୋ ନ ଇଚ୍ଛତି ଗନ୍ତୁଂ। ବହୁକିଚ୍ଚା ମୟଂ ବହୁକରଣୀୟା’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୮୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୮୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଭୋଜନଂ ନାମ କୁଲଂ ଇତ୍ଥୀ ଚେୱ ହୋତି ପୁରିସୋ ଚ, ଇତ୍ଥୀ ଚ ପୁରିସୋ ଚ ଉଭୋ ଅନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋନ୍ତି, ଉଭୋ ଅୱୀତରାଗା।

ଅନୁପଖଜ୍ଜା ତି ଅନୁପୱିସିତ୍ୱା।

ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ମହଲ୍ଲକେ ଘରେ ପିଟ୍ଠସଙ୍ଘାଟସ୍ସ [ପିଟ୍ଠିସଙ୍ଘାଟସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଖୁଦ୍ଦକେ ଘରେ ପିଟ୍ଠିୱଂସଂ ଅତିକ୍କମିତ୍ୱା ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୮୨ . ସୟନିଘରେ ସୟନିଘରସଞ୍ଞୀ ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସୟନିଘରେ ୱେମତିକୋ ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସୟନିଘରେ ନସୟନିଘରସଞ୍ଞୀ ସଭୋଜନେ କୁଲେ ଅନୁପଖଜ୍ଜ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନସୟନିଘରେ ସୟନିଘରସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନସୟନିଘରେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନସୟନିଘରେ ନସୟନିଘରସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୮୩ . ଅନାପତ୍ତି ମହଲ୍ଲକେ ଘରେ ପିଟ୍ଠସଙ୍ଘାଟସ୍ସ ହତ୍ଥପାସଂ ଅୱିଜହିତ୍ୱା ନିସୀଦତି, ଖୁଦ୍ଦକେ ଘରେ ପିଟ୍ଠିୱଂସଂ ଅନତିକ୍କମିତ୍ୱା ନିସୀଦତି, ଭିକ୍ଖୁ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ଉଭୋ ନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋନ୍ତି, ଉଭୋ ୱୀତରାଗା, ନସୟନିଘରେ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସଭୋଜନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ରହୋପଟିଚ୍ଛନ୍ନସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସହାୟକସ୍ସ ଘରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତସ୍ସ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ମୟ୍ହଂ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୮୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୮୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମାତୁଗାମୋ ନାମ ମନୁସ୍ସିତ୍ଥୀ, ନ ୟକ୍ଖୀ ନ ପେତୀ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତା, ଅନ୍ତମସୋ ତଦହୁଜାତାପି ଦାରିକା, ପଗେୱ ମହତ୍ତରୀ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

[ପାଚି॰ ୨୦୦,୨୯୧; ପାରା॰ ୪୪୫,୪୫୪] ରହୋ ନାମ ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ ସୋତସ୍ସ ରହୋ। ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଅକ୍ଖିଂ ୱା ନିଖଣୀୟମାନେ ଭମୁକଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ସୀସଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ପସ୍ସିତୁଂ। ସୋତସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ପକତିକଥା ସୋତୁଂ।

[ପାରା॰ ୪୪୫] ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ନାମ ଆସନଂ କୁଟ୍ଟେନ [କୁଡ୍ଡେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱା କୱାଟେନ ୱା କିଲଞ୍ଜେନ ୱା ସାଣିପାକାରେନ ୱା ରୁକ୍ଖେନ ୱା ଥମ୍ଭେନ ୱା କୋତ୍ଥଳିୟା [କୋଟ୍ଠଳିୟା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰) କୋତ୍ଥଳିକାୟ (କ॰)] ୱା, ୟେନ କେନଚି ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ହୋତି।

ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ମାତୁଗାମେ ନିସିନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ଉପନିସିନ୍ନୋ ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନୋ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିସିନ୍ନେ ମାତୁଗାମୋ ଉପନିସିନ୍ନୋ ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନୋ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିସିନ୍ନା ହୋନ୍ତି ଉଭୋ ୱା ନିପନ୍ନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୮୭ . ମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟକ୍ଖିୟା ୱା ପେତିୟା ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତାୟ ୱା ମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହିତ୍ଥିୟା ୱା ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଆସନେ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୮୮ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ପୁରିସୋ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ତିଟ୍ଠତି ନ ନିସୀଦତି, ଅରହୋପେକ୍ଖୋ, ଅଞ୍ଞୱିହିତୋ ନିସୀଦତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ରହୋପଟିଚ୍ଛନ୍ନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ରହୋନିସଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୮୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସହାୟକସ୍ସ ଘରଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତସ୍ସ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ମୟ୍ହଂ ପଜାପତିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପାସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୯୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୨୯୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମାତୁଗାମୋ ନାମ ମନୁସ୍ସିତ୍ଥୀ, ନ ୟକ୍ଖୀ ନ ପେତୀ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତା, ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲା ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆଜାନିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ଏକୋ ଏକାୟା ତି ଭିକ୍ଖୁ ଚେୱ ହୋତି ମାତୁଗାମୋ ଚ।

[ପାଚି॰ ୨୦୦,୨୮୬; ପାରା॰ ୪୪୫,୪୫୪] ରହୋ ନାମ ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ, ସୋତସ୍ସ ରହୋ। ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଅକ୍ଖିଂ ୱା ନିଖଣୀୟମାନେ ଭମୁକଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ସୀସଂ ୱା ଉକ୍ଖିପୀୟମାନେ ପସ୍ସିତୁଂ। ସୋତସ୍ସ ରହୋ ନାମ ନ ସକ୍କା ହୋତି ପକତିକଥା ସୋତୁଂ।

ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ମାତୁଗାମେ ନିସିନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ଉପନିସିନ୍ନୋ ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନୋ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିସିନ୍ନେ ମାତୁଗାମୋ ଉପନିସିନ୍ନୋ ୱା ହୋତି ଉପନିପନ୍ନୋ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିସିନ୍ନା ହୋନ୍ତି ଉଭୋ ୱା ନିପନ୍ନା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୨୯୨ . ମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟକ୍ଖିୟା ୱା ପେତିୟା ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହିତ୍ଥିୟା ୱା [ତିରଚ୍ଛାନଗତାୟ ୱା ମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହିତ୍ଥିୟା ୱା (କ॰)] ସଦ୍ଧିଂ ଏକୋ ଏକାୟ ରହୋ ନିସଜ୍ଜଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୨୯୩ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ପୁରିସୋ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ତିଟ୍ଠତି ନ ନିସୀଦତି, ଅରହୋପେକ୍ଖୋ ଅଞ୍ଞୱିହିତୋ ନିସୀଦତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ରହୋନିସଜ୍ଜସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଚାରିତ୍ତସିକ୍ଖାପଦଂ

୨୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେସି। ଅଞ୍ଞେପି ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତେନ ନିମନ୍ତେସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ, କୁଲାନି ପୟିରୁପାସତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦେଥାୱୁସୋ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଆଗମେଥ, ଭନ୍ତେ, ୟାୱାୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦେଥାୱୁସୋ, ଭତ୍ତଂ; ପୁରେ କାଲୋ ଅତିକ୍କମତୀ’’ତି। ‘‘ୟମ୍ପି ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଭତ୍ତଂ କରିମ୍ହା ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ କାରଣା। ଆଗମେଥ, ଭନ୍ତେ, ୟାୱାୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତ୍ୱା ଦିୱା ଆଗଚ୍ଛତି। ଭିକ୍ଖୂ ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୯୫ . [ମହାୱ॰ ୨୭୭] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ସଙ୍ଘସ୍ସତ୍ଥାୟ ଖାଦନୀୟଂ ପାହେସି – ‘‘ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିଟ୍ଠୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘କହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଉପନନ୍ଦୋ’’ତି ? ‘‘ଏସାୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିଟ୍ଠୋ’’ତି। ‘‘ଇଦଂ, ଭନ୍ତେ, ଖାଦନୀୟଂ ଅୟ୍ୟସ୍ସ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପଥ ୟାୱ ଉପନନ୍ଦୋ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତ୍ୱା ଦିୱା ପଟିକ୍କମି, ଖାଦନୀୟଂ ଉସ୍ସାରିୟିତ୍ଥ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୯୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରଦାନସମୟେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା କୁଲାନି ନ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ଚୀୱରଂ ପରିତ୍ତଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରଦାନସମୟେ କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଚୀୱରଦାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୯୭ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, ଅତ୍ଥୋ ଚ ହୋତି ସୂଚିୟାପି ସୁତ୍ତେନପି ସତ୍ଥକେନପି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା କୁଲାନି ନ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚୀୱରକାରସମୟେ କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ , ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ । ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୨୯୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି, ଅତ୍ଥୋ ଚ ହୋତି ଭେସଜ୍ଜେହି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା କୁଲାନି ନ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା କୁଲାନି ପୟିରୁପାସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୨୯୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ନିମନ୍ତିତୋ ସଭତ୍ତୋ ସମାନୋ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଚୀୱରଦାନସମୟୋ, ଚୀୱରକାରସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

୩୦୦ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ନିମନ୍ତିତୋ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭୋଜନେନ ନିମନ୍ତିତୋ।

ସଭତ୍ତୋ ନାମ ୟେନ ନିମନ୍ତିତୋ ତେନ ସଭତ୍ତୋ।

ସନ୍ତଂ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଂ ସକ୍କା ହୋତି ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସିତୁଂ।

ଅସନ୍ତଂ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଂ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସିତୁଂ।

ପୁରେଭତ୍ତଂ ନାମ ୟେନ ନିମନ୍ତିତୋ ତଂ ଅଭୁତ୍ତାୱୀ।

ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ନାମ ୟେନ ନିମନ୍ତିତୋ ତଂ ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି [ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନେପି (ସୀ॰)] ଭୁତ୍ତଂ ହୋତି।

କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ।

କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଘରୂପଚାରଂ ଓକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଠମଂ ପାଦଂ ଉମ୍ମାରଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦୁତିୟଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ଚୀୱରଦାନସମୟୋ ନାମ ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଚ୍ଛିମୋ ମାସୋ, ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ ପଞ୍ଚ ମାସା।

ଚୀୱରକାରସମୟୋ ନାମ ଚୀୱରେ କୟିରମାନେ।

୩୦୧ . ନିମନ୍ତିତେ ନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞୀ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନିମନ୍ତିତେ ୱେମତିକୋ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନିମନ୍ତିତେ ଅନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞୀ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୁରେଭତ୍ତଂ ୱା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ୱା କୁଲେସୁ ଚାରିତ୍ତଂ ଆପଜ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନିମନ୍ତିତେ ନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନିମନ୍ତିତେ ୱେମତିକୋ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନିମନ୍ତିତେ ଅନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୦୨ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ଅସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଘରେନ ମଗ୍ଗୋ ହୋତି, ଘରୂପଚାରେନ ମଗ୍ଗୋ ହୋତି, ଅନ୍ତରାରାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଗଚ୍ଛତି, ତିତ୍ଥିୟସେୟ୍ୟଂ ଗଚ୍ଛତି, ପଟିକ୍କମନଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭତ୍ତିୟଘରଂ ଗଚ୍ଛତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚାରିତ୍ତସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ମହାନାମସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୦୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ମହାନାମସ୍ସ ସକ୍କସ୍ସ ଭେସଜ୍ଜଂ ଉସ୍ସନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ଚତୁମାସଂ [ଚତୁମ୍ମାସଂ (ସୀ॰) ଚାତୁମାସଂ (ସ୍ୟା॰)] ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ , ମହାନାମ! ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ମହାନାମ, ସଙ୍ଘଂ ଚତୁମାସଂ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେହୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୁମାସଂ ଭେସଜ୍ଜପ୍ପଚ୍ଚୟପୱାରଣଂ ସାଦିତୁନ୍ତି।

୩୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ପରିତ୍ତଂ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତି। ତଥେୱ ମହାନାମସ୍ସ ସକ୍କସ୍ସ ଭେସଜ୍ଜଂ ଉସ୍ସନ୍ନଂ ହୋତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ଅପରମ୍ପି ଚତୁମାସଂ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ମହାନାମ! ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ମହାନାମ, ସଙ୍ଘଂ ଅପରମ୍ପି ଚତୁମାସଂ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେହୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁନ ପୱାରଣମ୍ପି ସାଦିତୁନ୍ତି।

୩୦୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ପରିତ୍ତଂୟେୱ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତି। ତଥେୱ ମହାନାମସ୍ସ ସକ୍କସ୍ସ ଭେସଜ୍ଜଂ ଉସ୍ସନ୍ନଂ ହୋତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘଂ ୟାୱଜୀୱଂ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେତୁ’’ନ୍ତି। ‘‘ସାଧୁ ସାଧୁ, ମହାନାମ! ତେନ ହି ତ୍ୱଂ, ମହାନାମ, ସଙ୍ଘଂ ୟାୱଜୀୱଂ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରେହୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିଚ୍ଚପୱାରଣମ୍ପି ସାଦିତୁନ୍ତି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ହୋନ୍ତି ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା। ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ୱତ୍ତା ହୋତି – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଭନ୍ତେ, ଦୁନ୍ନିୱତ୍ଥା ଦୁପ୍ପାରୁତା ଅନାକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନା? ନନୁ ନାମ ପବ୍ବଜିତେନ ସୁନିୱତ୍ଥେନ ଭୱିତବ୍ବଂ ସୁପାରୁତେନ ଆକପ୍ପସମ୍ପନ୍ନେନା’’ତି? ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମେ ସକ୍କେ ଉପନନ୍ଧିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ମୟଂ ଉପାୟେନ ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ମଙ୍କୁ କରେୟ୍ୟାମା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ମହାନାମେନ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ସକ୍କେନ ସଙ୍ଘୋ ଭେସଜ୍ଜେନ ପୱାରିତୋ। ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦୋଣେନ, ଆୱୁସୋ, ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ‘‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଗମେଥ। ମନୁସ୍ସା ୱଜଂ ଗତା ସପ୍ପିଂ ଆହରିତୁଂ। କାଲଂ ଆହରିସ୍ସଥା’’ତି [କାଲେ ହରିସ୍ସଥାତି (ସ୍ୟା॰)] ।

ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମଂ ସକ୍କଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦୋଣେନ, ଆୱୁସୋ, ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ‘‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଗମେଥ। ମନୁସ୍ସା ୱଜଂ ଗତା ସପ୍ପିଂ ଆହରିତୁଂ। କାଲଂ ଆହରିସ୍ସଥା’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତୟା, ଆୱୁସୋ, ଅଦାତୁକାମେନ ପୱାରିତେନ, ୟଂ ତ୍ୱଂ ପୱାରେତ୍ୱା ନ ଦେସୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା – ‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଗମେଥା’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ନାଗମେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମସ୍ସ ସକ୍କସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହାନାମେନ ସକ୍କେନ – ‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଗମେଥା’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ନାଗମେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାନାମେନ ସକ୍କେନ – ‘‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ, ଆଗମେଥା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ନାଗମେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ମହାନାମେନ ସକ୍କେନ – ‘‘ଅଜ୍ଜଣ୍ହୋ, ଭନ୍ତେ ଆଗମେଥା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ନାଗମେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୦୬ . ‘‘ଅଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଚତୁମାସପ୍ପଚ୍ଚୟପୱାରଣା ସାଦିତବ୍ବା , ଅଞ୍ଞତ୍ର ପୁନପୱାରଣାୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ନିଚ୍ଚପୱାରଣାୟ; ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୦୭ . ଅଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଚତୁମାସପ୍ପଚ୍ଚୟପୱାରଣା ସାଦିତବ୍ବା ତି ଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟପୱାରଣା ସାଦିତବ୍ବା।

ପୁନପୱାରଣାପି ସାଦିତବ୍ବା ତି ୟଦା ଗିଲାନୋ ଭୱିସ୍ସାମି ତଦା ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସାମୀତି।

ନିଚ୍ଚପୱାରଣାପି ସାଦିତବ୍ବା ତି ୟଦା ଗିଲାନୋ ଭୱିସ୍ସାମି ତଦା ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସାମୀତି।

ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ସାଦିୟେୟ୍ୟା ତି ଅତ୍ଥି ପୱାରଣା ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ନ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା, ଅତ୍ଥି ପୱାରଣା ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନ ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା, ଅତ୍ଥି ପୱାରଣା ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ଚ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ଚ, ଅତ୍ଥି ପୱାରଣା ନେୱ ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ନ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା।

ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ନାମ ଭେସଜ୍ଜାନି ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ପୱାରେମୀ’’ତି। ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନାମ ରତ୍ତିୟୋ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରେମୀ’’ତି। ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ଚ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ଚ ନାମ ଭେସଜ୍ଜାନି ଚ ପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି ରତ୍ତିୟୋ ଚ ପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି – ‘‘ଏତ୍ତକେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ଏତ୍ତକାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରେମୀ’’ତି। ନେୱ ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତା ନ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତା ନାମ ଭେସଜ୍ଜାନି ଚ ଅପରିଗ୍ଗହିତାନି ହୋନ୍ତି ରତ୍ତିୟୋ ଚ ଅପରିଗ୍ଗହିତାୟୋ ହୋନ୍ତି।

୩୦୮ . ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତେ – ୟେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ପୱାରିତୋ ହୋତି ତାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ – ୟାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରିତୋ ହୋତି, ତା ରତ୍ତିୟୋ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତେ ଚ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ ଚ – ୟେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ପୱାରିତୋ ହୋତି, ତାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ଠପେତ୍ୱା ୟାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରିତୋ ହୋତି, ତା ରତ୍ତିୟୋ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ଅଞ୍ଞାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନେୱ ଭେସଜ୍ଜପରିୟନ୍ତେ ନ ରତ୍ତିପରିୟନ୍ତେ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୦୯ . ନ ଭେସଜ୍ଜେନ କରଣୀୟେନ [କରଣୀୟେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ ଭେସଜ୍ଜେନ କରଣୀୟେନ ଅଞ୍ଞଂ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତତୁତ୍ତରି ତତୁତ୍ତରିସଞ୍ଞୀ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତତୁତ୍ତରି ୱେମତିକୋ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ତତୁତ୍ତରି ନତତୁତ୍ତରିସଞ୍ଞୀ ଭେସଜ୍ଜଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନତତୁତ୍ତରି ତତୁତ୍ତରିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନତତୁତ୍ତରି ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନତତୁତ୍ତରି ନତତୁତ୍ତରିସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୧୦ . ଅନାପତ୍ତି ୟେହି ଭେସଜ୍ଜେହି ପୱାରିତୋ ହୋତି ତାନି ଭେସଜ୍ଜାନି ୱିଞ୍ଞାପେତି, ୟାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରିତୋ ହୋତି ତାସୁ ରତ୍ତୀସୁ ୱିଞ୍ଞାପେତି , ‘‘ଇମେହି ତୟା ଭେସଜ୍ଜେହି ପୱାରିତାମ୍ହ , ଅମ୍ହାକଞ୍ଚ ଇମିନା ଚ ଇମିନା ଚ ଭେସଜ୍ଜେନ ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଆଚିକ୍ଖିତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତି, ‘‘ୟାସୁ ତୟା ରତ୍ତୀସୁ ପୱାରିତାମ୍ହ ତାୟୋ ଚ ରତ୍ତିୟୋ ୱୀତିୱତ୍ତା ଅମ୍ହାକଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜେନ ଅତ୍ଥୋ’’ତି ଆଚିକ୍ଖିତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ମହାନାମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ଉୟ୍ୟୁତ୍ତସେନାସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୧୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ସେନାୟ ଅବ୍ଭୁୟ୍ୟାତୋ ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ। ଦିସ୍ୱାନ ପକ୍କୋସାପେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଭନ୍ତେ, ଆଗତତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ମହାରାଜାନଂ ମୟଂ ଦଟ୍ଠୁକାମା’’ [ମହାରାଜ ମହାରାଜାନଂ ମୟଂ ଦଟ୍ଠୁକାମା (କ॰)] ତି। ‘‘କିଂ, ଭନ୍ତେ, ମଂ ଦିଟ୍ଠେନ ୟୁଦ୍ଧାଭିନନ୍ଦିନଂ [ୟୁଦ୍ଧାଭିନନ୍ଦିନା (କ॰)] ; ନନୁ ଭଗୱା ପସ୍ସିତବ୍ବୋ’’ତି? ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଅଲାଭା, ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ, ୟେ ମୟଂ ଆଜୀୱସ୍ସ ହେତୁ ପୁତ୍ତଦାରସ୍ସ କାରଣା ସେନାୟ ଆଗଚ୍ଛାମା’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୧୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମାତୁଲୋ ସେନାୟ ଗିଲାନୋ ହୋତି । ସୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ଅହଞ୍ହି ସେନାୟ ଗିଲାନୋ। ଆଗଚ୍ଛତୁ ଭଦନ୍ତୋ। ଇଚ୍ଛାମି ଭଦନ୍ତସ୍ସ ଆଗତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗନ୍ତବ୍ବ’ନ୍ତି। ଅୟଞ୍ଚ ମେ ମାତୁଲୋ ସେନାୟ ଗିଲାନୋ। କଥଂ ନୁ ଖୋ ମୟା ପଟିପଜ୍ଜିତବ୍ବ’’ନ୍ତି? ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା ସେନାୟ ଗନ୍ତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୧୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୧୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଉୟ୍ୟୁତ୍ତା ନାମ ସେନା ଗାମତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ନିୱିଟ୍ଠା ୱା ହୋତି ପୟାତା ୱା।

ସେନା ନାମ ହତ୍ଥୀ ଅସ୍ସା ରଥା ପତ୍ତୀ। ଦ୍ୱାଦସପୁରିସୋ ହତ୍ଥୀ, ତିପୁରିସୋ ଅସ୍ସୋ, ଚତୁପୁରିସୋ ରଥୋ, ଚତ୍ତାରୋ ପୁରିସା ସରହତ୍ଥା ପତ୍ତି। ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟଂ।

୩୧୫ . ଉୟ୍ୟୁତ୍ତେ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତସଞ୍ଞୀ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉୟ୍ୟୁତ୍ତେ ୱେମତିକୋ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉୟ୍ୟୁତ୍ତେ ଅନୁୟ୍ୟୁତ୍ତସଞ୍ଞୀ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକମେକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁୟ୍ୟୁତ୍ତେ ଉୟ୍ୟୁତ୍ତସଞ୍ଞୀ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁୟ୍ୟୁତ୍ତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁୟ୍ୟୁତ୍ତେ ଅନୁୟ୍ୟୁତ୍ତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୧୬ . ଅନାପତ୍ତି ଆରାମେ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଠିତୋକାସଂ ୱା ନିସିନ୍ନୋକାସଂ ୱା ନିପନ୍ନୋକାସଂ ୱା ଆଗଚ୍ଛତି, ପଟିପଥଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପସ୍ସତି, ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉୟ୍ୟୁତ୍ତସେନାସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ସେନାୱାସସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୧୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତି କରଣୀୟେ ସେନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଅତିରେକତିରତ୍ତଂ ସେନାୟ ୱସନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସେନାୟ ୱସିସ୍ସନ୍ତି! ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଅଲାଭା, ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ, ୟେ ମୟଂ ଆଜୀୱସ୍ସ ହେତୁ ପୁତ୍ତଦାରସ୍ସ କାରଣା ସେନାୟ ପଟିୱସାମା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅତିରେକତିରତ୍ତଂ ସେନାୟ ୱସିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅତିରେକତିରତ୍ତଂ ସେନାୟ ୱସଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅତିରେକତିରତ୍ତଂ ସେନାୟ ୱସିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୧୮ . ‘‘ସିୟା ଚ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ କୋଚିଦେୱ ପଚ୍ଚୟୋ ସେନଂ ଗମନାୟ, ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସେନାୟ ୱସିତବ୍ବଂ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରିଂ ୱସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୧୯ . ସିୟା ଚ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ କୋଚିଦେୱ ପଚ୍ଚୟୋ ସେନଂ ଗମନାୟା ତି ସିୟା ପଚ୍ଚୟୋ ସିୟା କରଣୀୟଂ।

ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସେନାୟ ୱସିତବ୍ବ ନ୍ତି ଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସିତବ୍ବଂ।

ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ୱସେୟ୍ୟା ତି ଚତୁତ୍ଥେ ଦିୱସେ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ସେନାୟ ୱସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୨୦ . ଅତିରେକତିରତ୍ତେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ ସେନାୟ ୱସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକତିରତ୍ତେ ୱେମତିକୋ ସେନାୟ ୱସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକତିରତ୍ତେ ଊନକସଞ୍ଞୀ ସେନାୟ ୱସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଊନକତିରତ୍ତେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକତିରତ୍ତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକତିରତ୍ତେ ଊନକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୨୧ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସତି, ଊନକଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସତି, ଦ୍ୱେ ରତ୍ତିୟୋ ୱସିତ୍ୱା ତତିୟାୟ ରତ୍ତିୟା ପୁରାରୁଣା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ପୁନ ୱସତି, ଗିଲାନୋ ୱସତି, ଗିଲାନସ୍ସ କରଣୀୟେନ ୱସତି, ସେନା ୱା ପଟିସେନାୟ ରୁଦ୍ଧା ହୋତି, କେନଚି ପଲିବୁଦ୍ଧୋ ହୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସେନାୱାସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ଉୟ୍ୟୋଧିକସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୨୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସେନାୟ ୱସମାନା ଉୟ୍ୟୋଧିକମ୍ପି ବଲଗ୍ଗମ୍ପି ସେନାବ୍ୟୂହମ୍ପି ଅନୀକଦସ୍ସନମ୍ପି ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଅଞ୍ଞତରୋପି ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କଣ୍ଡେନ ପଟିୱିଦ୍ଧୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପ୍ପଣ୍ଡେସୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଭନ୍ତେ, ସୁୟୁଦ୍ଧଂ ଅହୋସି, କତି ତେ ଲକ୍ଖାନି ଲଦ୍ଧାନୀ’’ତି? ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେହି ମନୁସ୍ସେହି ଉପ୍ପଣ୍ଡୀୟମାନୋ ମଙ୍କୁ ଅହୋସି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଅଲାଭା, ଅମ୍ହାକମ୍ପି ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ, ୟେ ମୟଂ ଆଜୀୱସ୍ସ ହେତୁ ପୁତ୍ତଦାରସ୍ସ କାରଣା ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଆଗଚ୍ଛାମା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ । ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୨୩ . ‘‘ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁ ସେନାୟ ୱସମାନୋ ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ୱା ବଲଗ୍ଗଂ ୱା ସେନାବ୍ୟୂହଂ ୱା ଅନୀକଦସ୍ସନଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୨୪ . ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ଚେ ଭିକ୍ଖୁ ସେନାୟ ୱସମାନୋ ତି ଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ୱସମାନୋ।

ଉୟ୍ୟୋଧିକଂ ନାମ ୟତ୍ଥ ସମ୍ପହାରୋ ଦିସ୍ସତି।

ବଲଗ୍ଗଂ ନାମ ଏତ୍ତକା ହତ୍ଥୀ, ଏତ୍ତକା ଅସ୍ସା, ଏତ୍ତକା ରଥା, ଏତ୍ତକା ପତ୍ତୀ।

ସେନାବ୍ୟୂହଂ ନାମ ଇତୋ ହତ୍ଥୀ ହୋନ୍ତୁ, ଇତୋ ଅସ୍ସା ହୋନ୍ତୁ, ଇତୋ ରଥା ହୋନ୍ତୁ, ଇତୋ ପତ୍ତିକା ହୋନ୍ତୁ।

ଅନୀକଂ ନାମ ହତ୍ଥାନୀକଂ, ଅସ୍ସାନୀକଂ , ରଥାନୀକଂ, ପତ୍ତାନୀକଂ। ତୟୋ ହତ୍ଥୀ ପଚ୍ଛିମଂ ହତ୍ଥାନୀକଂ, ତୟୋ ଅସ୍ସା ପଚ୍ଛିମଂ ଅସ୍ସାନୀକଂ, ତୟୋ ରଥା ପଚ୍ଛିମଂ ରଥାନୀକଂ, ଚତ୍ତାରୋ ପୁରିସା ସରହତ୍ଥା ପତ୍ତୀ ପଚ୍ଛିମଂ ପତ୍ତାନୀକଂ। ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକମେକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୨୫ . ଅନାପତ୍ତି ଆରାମେ ଠିତୋ ପସ୍ସତି, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଠିତୋକାସଂ ୱା ନିସିନ୍ନୋକାସଂ ୱା ନିପନ୍ନୋକାସଂ ୱା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ସମ୍ପହାରୋ ଦିସ୍ସତି, ପଟିପଥଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପସ୍ସତି, ସତି କରଣୀୟେ ଗନ୍ତ୍ୱା ପସ୍ସତି , ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉୟ୍ୟୋଧିକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ଅଚେଲକୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ପୂୱଂ କଥୋପନନ୍ଦସ୍ସ, ତୟଂପଟ୍ଠାକମେୱ ଚ।

ମହାନାମୋ ପସେନଦି, ସେନାୱିଦ୍ଧୋ ଇମେ ଦସାତି [ଅଚେଲକଂ ଉୟ୍ୟୋଜଞ୍ଚ, ସଭୋଜନଂ ଦୁୱେ ରହୋ। ସଭତ୍ତକଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜଂ, ଉୟ୍ୟୁତ୍ତଂ ସେନୁୟ୍ୟୋଧିକଂ] ॥

୬. ସୁରାପାନୱଗ୍ଗୋ

୧. ସୁରାପାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୨୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଚେତିୟେସୁ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଭଦ୍ଦୱତିକା ତେନ ପାୟାସି। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ଗୋପାଲକା ପସୁପାଲକା କସ୍ସକା ପଥାୱିନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମା ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଅମ୍ବତିତ୍ଥଂ ଅଗମାସି। ଅମ୍ବତିତ୍ଥେ, ଭନ୍ତେ, ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମେ ନାଗୋ ପଟିୱସତି ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ [ଆସୀୱିସୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଘୋରୱିସୋ। ସୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ମା ୱିହେଠେସୀ’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀ ଅହୋସି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଗୋପାଲକା ପସୁପାଲକା କସ୍ସକା ପଥାୱିନୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ମା ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଅମ୍ବତିତ୍ଥଂ ଅଗମାସି। ଅମ୍ବତିତ୍ଥେ, ଭନ୍ତେ, ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମେ ନାଗୋ ପଟିୱସତି ଇଦ୍ଧିମା ଆସିୱିସୋ ଘୋରୱିସୋ। ସୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ମା ୱିହେଠେସୀ’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ଭଗୱା ତୁଣ୍ହୀ ଅହୋସି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ ଭଦ୍ଦୱତିକା ତଦୱସରି। ତତ୍ର ସୁଦଂ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦୱତିକାୟଂ ୱିହରତି । ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ୟେନ ଅମ୍ବତିତ୍ଥସ୍ସ [ଅମ୍ବତିତ୍ଥକସ୍ସ (ସୀ॰), ଅମ୍ବତିତ୍ଥଂ (ସ୍ୟା॰)] ଜଟିଲସ୍ସ ଅସ୍ସମୋ ତେନୁପସଙ୍କମି ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅଗ୍ୟାଗାରଂ ପୱିସିତ୍ୱା ତିଣସନ୍ଥାରକଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ନିସୀଦି ପଲ୍ଲଙ୍କଂ ଆଭୁଜିତ୍ୱା ଉଜୁଂ କାୟଂ ପଣିଧାୟ ପରିମୁଖଂ ସତିଂ ଉପଟ୍ଠପେତ୍ୱା। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ପୱିଟ୍ଠଂ । ଦିସ୍ୱାନ ଦୁମ୍ମନୋ [ଦୁକ୍ଖୀ ଦୁମ୍ମନୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପଧୂପାୟି [ପଧୂପାସି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] । ଆୟସ୍ମାପି ସାଗତୋ ପଧୂପାୟି [ପଧୂପାସି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] । ଅଥ ଖୋ ସୋ ନାଗୋ ମକ୍ଖଂ ଅସହମାନୋ ପଜ୍ଜଲି। ଆୟସ୍ମାପି ସାଗତୋ ତେଜୋଧାତୁଂ ସମାପଜ୍ଜିତ୍ୱା ପଜ୍ଜଲି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ତେଜସା ତେଜଂ ପରିୟାଦିୟିତ୍ୱା ୟେନ ଭଦ୍ଦୱତିକା ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭଦ୍ଦୱତିକାୟଂ ୟଥାଭିରନ୍ତଂ ୱିହରିତ୍ୱା ୟେନ କୋସମ୍ବୀ ତେନ ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ କୋସମ୍ବିକା ଉପାସକା – ‘‘ଅୟ୍ୟୋ କିର ସାଗତୋ ଅମ୍ବତିତ୍ଥିକେନ ନାଗେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଙ୍ଗାମେସୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଚାରିକଂ ଚରମାନୋ ୟେନ କୋସମ୍ବୀ ତଦୱସରି। ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବିକା ଉପାସକା ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗମନଂ କରିତ୍ୱା ୟେନାୟସ୍ମା ସାଗତୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ କୋସମ୍ବିକା ଉପାସକା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟାନଂ ଦୁଲ୍ଲଭଞ୍ଚ ମନାପଞ୍ଚ, କିଂ ପଟିୟାଦେମା’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୋସମ୍ବିକେ ଉପାସକେ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅତ୍ଥାୱୁସୋ, କାପୋତିକା ନାମ ପସନ୍ନା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦୁଲ୍ଲଭା ଚ ମନାପା ଚ, ତଂ ପଟିୟାଦେଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ କୋସମ୍ବିକା ଉପାସକା ଘରେ ଘରେ କାପୋତିକଂ ପସନ୍ନଂ ପଟିୟାଦେତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପୱିଟ୍ଠଂ ଦିସ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପିୱତୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ସାଗତୋ କାପୋତିକଂ ପସନ୍ନଂ, ପିୱତୁ , ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ସାଗତୋ କାପୋତିକଂ ପସନ୍ନ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ଘରେ ଘରେ କାପୋତିକଂ ପସନ୍ନଂ ପିୱିତ୍ୱା ନଗରମ୍ହା ନିକ୍ଖମନ୍ତୋ ନଗରଦ୍ୱାରେ ପରିପତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସମ୍ବହୁଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ନଗରମ୍ହା ନିକ୍ଖମନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ନଗରଦ୍ୱାରେ ପରିପତନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଗଣ୍ହଥ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତ’’ନ୍ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ସାଗତଂ ଆରାମଂ ନେତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନ ସୀସଂ କତ୍ୱା ନିପାତେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ସାଗତୋ ପରିୱତ୍ତିତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନ ପାଦେ କରିତ୍ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସି । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନନୁ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁବ୍ବେ ସାଗତୋ ତଥାଗତେ ସଗାରୱୋ ଅହୋସି ସପ୍ପତିସ୍ସୋ’’ତି ? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ଅପି ନୁ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତୋ ଏତରହି ତଥାଗତେ ସଗାରୱୋ ସପ୍ପତିସ୍ସୋ’’ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ନନୁ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତୋ ଅମ୍ବତିତ୍ଥିକେନ ନାଗେନ [ଡେଡ୍ଡୁଭେନାପି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସଦ୍ଧିଂ ସଙ୍ଗାମେସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ଅପି ନୁ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତୋ ଏତରହି ପହୋତି ନାଗେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଙ୍ଗାମେତୁ’’ନ୍ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ଅପି ନୁ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଂ ପାତବ୍ବଂ ୟଂ ପିୱିତ୍ୱା ୱିସଞ୍ଞୀ ଅସ୍ସା’’ତି? ‘‘ନୋ ହେତଂ, ଭନ୍ତେ’’। ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତସ୍ସ ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଗତୋ ମଜ୍ଜଂ ପିୱିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୨୭ . ‘‘ସୁରାମେରୟପାନେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୨୮ . ସୁରା ନାମ ପିଟ୍ଠସୁରା ପୂୱସୁରା ଓଦନସୁରା କିଣ୍ଣପକ୍ଖିତ୍ତା ସମ୍ଭାରସଂୟୁତ୍ତା।

ମେରୟୋ ନାମ ପୁପ୍ଫାସୱୋ ଫଲାସୱୋ ମଧ୍ୱାସୱୋ ଗୁଳାସୱୋ ସମ୍ଭାରସଂୟୁତ୍ତୋ।

ପିୱେୟ୍ୟା ତି ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି ପିୱତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ମଜ୍ଜେ ମଜ୍ଜସଞ୍ଞୀ ପିୱତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମଜ୍ଜେ ୱେମତିକୋ ପିୱତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମଜ୍ଜେ ଅମଜ୍ଜସଞ୍ଞୀ ପିୱତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅମଜ୍ଜେ ମଜ୍ଜସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମଜ୍ଜେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମଜ୍ଜେ ଅମଜ୍ଜସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୨୯ . ଅନାପତ୍ତି ଅମଜ୍ଜଞ୍ଚ ହୋତି ମଜ୍ଜୱଣ୍ଣଂ ମଜ୍ଜଗନ୍ଧଂ ମଜ୍ଜରସଂ ତଂ ପିୱତି, ସୂପସମ୍ପାକେ, ମଂସସମ୍ପାକେ, ତେଲସମ୍ପାକେ, ଆମଲକଫାଣିତେ, ଅମଜ୍ଜଂ ଅରିଟ୍ଠଂ ପିୱତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସୁରାପାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୩୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେସୁଂ। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଉତ୍ତନ୍ତୋ ଅନସ୍ସାସକୋ କାଲମକାସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୩୧ . ‘‘ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୩୨ . ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକୋ ନାମ [ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକୋ ନାମ ଅଙ୍ଗୁଲିୟାପି ତୁଦନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ହସାଧିପ୍ପାୟୋ [ହସ୍ସାଧିପ୍ପାୟୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକେନ ହାସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୩୩ . ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୩୪ . ଅନାପତ୍ତି ନ ହସାଧିପ୍ପାୟୋ, ସତି କରଣୀୟେ ଆମସତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଙ୍ଗୁଲିପତୋଦକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ହସଧମ୍ମସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୩୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ଉଦକେ କୀଳନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ମଲ୍ଲିକାୟ ଦେୱିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଉପରିପାସାଦୱରଗତୋ ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ଉଦକେ କୀଳନ୍ତେ। ଦିସ୍ୱାନ ମଲ୍ଲିକଂ ଦେୱିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏତେ ତେ, ମଲ୍ଲିକେ, ଅରହନ୍ତୋ ଉଦକେ କୀଳନ୍ତୀ’’ତି। ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ, ମହାରାଜ, ଭଗୱତା ସିକ୍ଖାପଦଂ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ। ତେ ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପକତଞ୍ଞୁନୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ଭଗୱତୋ ଚ ନ ଆରୋଚେୟ୍ୟଂ, ଭଗୱା ଚ ଜାନେୟ୍ୟ ଇମେ ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେ କୀଳିତା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍କୋସାପେତ୍ୱା ମହନ୍ତଂ ଗୁଳପିଣ୍ଡଂ ଅଦାସି – ‘‘ଇମଂ, ଭନ୍ତେ, ଗୁଳପିଣ୍ଡଂ ଭଗୱତୋ ଦେଥା’’ତି। ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଗୁଳପିଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଇମଂ, ଭନ୍ତେ, ଗୁଳପିଣ୍ଡଂ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଭଗୱତୋ ଦେତୀ’’ତି। ‘‘କହଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ଅଦ୍ଦସା’’ତି। ‘‘ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା, ଭଗୱା, ଉଦକେ କୀଳନ୍ତେ’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଉଦକେ କୀଳିସ୍ସଥ! ନେତଂ , ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୩୬ . ‘‘ଉଦକେ ହସଧମ୍ମେ [ହସ୍ସଧମ୍ମେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୩୭ . ଉଦକେ ହସଧମ୍ମୋ ନାମ ଉପରିଗୋପ୍ଫକେ ଉଦକେ ହସାଧିପ୍ପାୟୋ ନିମୁଜ୍ଜତି ୱା ଉମ୍ମୁଜ୍ଜତି ୱା ପଲୱତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୩୮ . ଉଦକେ ହସଧମ୍ମେ ହସଧମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଦକେ ହସଧମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଦକେ ହସଧମ୍ମେ ଅହସଧମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହେଟ୍ଠାଗୋପ୍ଫକେ ଉଦକେ କୀଳତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉଦକେ ନାୱାୟ କୀଳତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ହତ୍ଥେନ ୱା ପାଦେନ ୱା କଟ୍ଠେନ ୱା କଠଲାୟ ୱା ଉଦକଂ ପହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଭାଜନଗତଂ ଉଦକଂ ୱା କଞ୍ଜିକଂ ୱା ଖୀରଂ ୱା ତକ୍କଂ ୱା ରଜନଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଚିକ୍ଖଲ୍ଲଂ ୱା କୀଳତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉଦକେ ଅହସଧମ୍ମେ ହସଧମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉଦକେ ଅହସଧମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉଦକେ ଅହସଧମ୍ମେ ଅହସଧମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୩୯ . ଅନାପତ୍ତି ନ ହସାଧିପ୍ପାୟୋ, ସତି କରଣୀୟେ ଉଦକଂ ଓତରିତ୍ୱା ନିମୁଜ୍ଜତି ୱା ଉମ୍ମୁଜ୍ଜତି ୱା ପଲୱତି ୱା, ପାରଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ନିମୁଜ୍ଜତି ୱା ଉମ୍ମୁଜ୍ଜତି ୱା ପଲୱତି ୱା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ହସଧମ୍ମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ଅନାଦରିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୪୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ଅନାଚାରଂ ଆଚରତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୱୁସୋ ଛନ୍ନ, ଏୱରୂପଂ ଅକାସି। ନେତଂ କପ୍ପତୀ’’ତି। ସୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କରୋତିୟେୱ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ଅନାଦରିୟଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଛନ୍ନ, ଅନାଦରିୟଂ କରୋସୀତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅନାଦରିୟଂ କରିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୪୧ . ‘‘ଅନାଦରିୟେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୪୨ . ଅନାଦରିୟଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ଅନାଦରିୟାନି – ପୁଗ୍ଗଲାନାଦରିୟଞ୍ଚ ଧମ୍ମାନାଦରିୟଞ୍ଚ।

ପୁଗ୍ଗଲାନାଦରିୟଂ ନାମ ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ – ‘‘ଅୟଂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ୱା ୱମ୍ଭିତୋ ୱା ଗରହିତୋ ୱା, ଇମସ୍ସ ୱଚନଂ ଅକତଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଧମ୍ମାନାଦରିୟଂ ନାମ ଉପସମ୍ପନ୍ନେନ ପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ‘‘କଥାୟଂ ନସ୍ସେୟ୍ୟ ୱା ୱିନସ୍ସେୟ୍ୟ ୱା ଅନ୍ତରଧାୟେୟ୍ୟ ୱା’’, ତଂ ୱା ନ ସିକ୍ଖିତୁକାମୋ ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୪୩ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ – ‘‘ଇଦଂ ନ ସଲ୍ଲେଖାୟ ନ ଧୁତତ୍ଥାୟ ନ ପାସାଦିକତାୟ ନ ଅପଚୟାୟ ନ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱା ଅପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱା ୱୁଚ୍ଚମାନୋ – ‘‘ଇଦଂ ନ ସଲ୍ଲେଖାୟ ନ ଧୁତତ୍ଥାୟ ନ ପାସାଦିକତାୟ ନ ଅପଚୟାୟ ନ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି ଅନାଦରିୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୪୪ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ଏୱଂ ଅମ୍ହାକଂ ଆଚରିୟାନଂ ଉଗ୍ଗହୋ ପରିପୁଚ୍ଛା’’ତି ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅନାଦରିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ଭିଂସାପନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୪୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଭିଂସାପେନ୍ତି। ତେ ଭିଂସାପୀୟମାନା ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅମ୍ହେ ଭିଂସାପେନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିଂସାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିଂସାପେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିଂସାପେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୪୬ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ ଭିଂସାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୪୭ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ।

ଭିଂସାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଭିଂସାପେତୁକାମୋ ରୂପଂ ୱା ସଦ୍ଦଂ ୱା ଗନ୍ଧଂ ୱା ରସଂ ୱା ଫୋଟ୍ଠବ୍ବଂ ୱା ଉପସଂହରତି। ଭାୟେୟ୍ୟ ୱା ସୋ ନ ୱା ଭାୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଚୋରକନ୍ତାରଂ ୱା ୱାଳକନ୍ତାରଂ ୱା ପିସାଚକନ୍ତାରଂ ୱା ଆଚିକ୍ଖତି। ଭାୟେୟ୍ୟ ୱା ସୋ ନ ୱା ଭାୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୪୮ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଭିଂସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଭିଂସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଭିଂସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଭିଂସାପେତୁକାମୋ ରୂପଂ ୱା ସଦ୍ଦଂ ୱା ଗନ୍ଧଂ ୱା ରସଂ ୱା ଫୋଟ୍ଠବ୍ବଂ ୱା ଉପସଂହରତି। ଭାୟେୟ୍ୟ ୱା ସୋ ନ ୱା ଭାୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଚୋରକନ୍ତାରଂ ୱା ୱାଳକନ୍ତାରଂ ୱା ପିସାଚକନ୍ତାରଂ ୱା ଆଚିକ୍ଖତି। ଭାୟେୟ୍ୟ ୱା ସୋ ନ ୱା ଭାୟେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୪୯ . ଅନାପତ୍ତି ନ ଭିଂସାପେତୁକାମୋ ରୂପଂ ୱା ସଦ୍ଦଂ ୱା ଗନ୍ଧଂ ୱା ରସଂ ୱା ଫୋଟ୍ଠବ୍ବଂ ୱା ଉପସଂହରତି, ଚୋରକନ୍ତାରଂ ୱା ୱାଳକନ୍ତାରଂ ୱା ପିସାଚକନ୍ତାରଂ ୱା ଆଚିକ୍ଖତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଭିଂସାପନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଜୋତିକସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଭଗ୍ଗେସୁ ୱିହରତି ସୁଂସୁମାରଗିରେ [ସୁଂସୁମାରଗିରେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰) ସଂସୁମାରଗିରେ (କ॰)] ଭେସକଳାୱନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ହେମନ୍ତିକେ କାଲେ ଅଞ୍ଞତରଂ ମହନ୍ତଂ ସୁସିରକଟ୍ଠଂ ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେସୁଂ। ତସ୍ମିଞ୍ଚ ସୁସିରେ କଣ୍ହସପ୍ପୋ ଅଗ୍ଗିନା ସନ୍ତତ୍ତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପରିପାତେସି। ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଉପଧାୱିଂସୁ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ , ମୋଘପୁରିସା ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହେୟ୍ୟ ୱା ସମାଦହାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୫୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛକା ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚାୱୁସୋ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱିସିବ୍ବେମ; ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି। ଇଦାନି ପନ ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ୱିସିବ୍ବେମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଜୋତିଂ ସମାଦହିତ୍ୱା ୱା ସମାଦହାପେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଗିଲାନୋ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହେୟ୍ୟ ୱା ସମାଦହାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୫୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ପଦୀପେପି ଜୋତିକେପି ଜନ୍ତାଘରେପି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା ଜୋତିଂ ସମାଦହିତୁଂ ସମାଦହାପେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୫୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଗିଲାନୋ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହେୟ୍ୟ ୱା ସମାଦହାପେୟ୍ୟ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୫୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଗିଲାନୋ ନାମ ୟସ୍ସ ୱିନା ଅଗ୍ଗିନା ଫାସୁ ହୋତି।

ଗିଲାନୋ ନାମ ୟସ୍ସ ୱିନା ଅଗ୍ଗିନା ନ ଫାସୁ ହୋତି।

ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ତି ତପ୍ପିତୁକାମୋ।

ଜୋତି ନାମ ଅଗ୍ଗି ୱୁଚ୍ଚତି।

ସମାଦହେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ସମାଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସମାଦହାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକମ୍ପି ସମାଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥା ରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟଂ।

୩୫୫ . ଅଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହତି ୱା ସମାଦହାପେତି ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହତି ୱା ସମାଦହାପେତି ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ ୱିସିବ୍ବନାପେକ୍ଖୋ ଜୋତିଂ ସମାଦହତି ୱା ସମାଦହାପେତି ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଟିଲାତଂ ଉକ୍ଖିପତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ଅଗିଲାନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନୋ ଗିଲାନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୫୬ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନସ୍ସ, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ୱିସିବ୍ବେତି, ୱୀତଚ୍ଚିତଙ୍ଗାରଂ ୱିସିବ୍ବେତି, ପଦୀପେ ଜୋତିକେ ଜନ୍ତାଘରେ ତଥାରୂପପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଜୋତିକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ନହାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୫୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ତପୋଦେ ନହାୟନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ [ଅଥ ଖୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ‘‘ସୀସଂ ନହାୟିସ୍ସାମୀ’’ତି ତପୋଦଂ ଗନ୍ତ୍ୱା – ‘‘ୟାୱାୟ୍ୟା ନହାୟନ୍ତୀ’’ତି ଏକମନ୍ତଂ ପଟିମାନେସି। ଭିକ୍ଖୂ ୟାୱ ସମନ୍ଧକାରା ନହାୟିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ୱିକାଲେ ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା, ନଗରଦ୍ୱାରେ ଥକିତେ ବହିନଗରେ ୱସିତ୍ୱା, କାଲସ୍ସେୱ ଅସମ୍ଭିନ୍ନେନ ୱିଲେପନେନ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ମହାରାଜ, କାଲସ୍ସେୱ ଆଗତୋ ଅସମ୍ଭିନ୍ନେନ ୱିଲେପନେନା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ମାଗଧଂ ସେନିୟଂ ବିମ୍ବିସାରଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ମାଗଧୋ ସେନିୟୋ ବିମ୍ବିସାରୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ରାଜାନମ୍ପି ପସ୍ସିତ୍ୱା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ନହାୟନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ରାଜାନମ୍ପି ପସ୍ସିତ୍ୱା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ନହାୟିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୫୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଉଣ୍ହସମୟେ ପରିଳାହସମୟେ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ନହାୟନ୍ତି, ସେଦଗତେନ ଗତ୍ତେନ ସୟନ୍ତି। ଚୀୱରମ୍ପି ସେନାସନମ୍ପି ଦୁସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଣ୍ହସମୟେ ପରିଳାହସମୟେ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନନ୍ତି [ଗିମ୍ହାନଂ (ଇତିପି)] ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ ପରିଳାହସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୫୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛକା ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚାୱୁସୋ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟାମ, ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି; ଇଦାନି ପନ ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ନହାୟାମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନନ୍ତି [ଗିମ୍ହାନଂ (ଇତିପି)] ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ, ପରିଳାହସମୟୋ, ଗିଲାନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୬୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ନୱକମ୍ମଂ କତ୍ୱା କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ନହାୟନ୍ତି। ତେ ସେଦଗତେନ ଗତ୍ତେନ ସୟନ୍ତି। ଚୀୱରମ୍ପି ସେନାସନମ୍ପି ଦୁସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କମ୍ମସମୟେ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନନ୍ତି ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ, ପରିଳାହସମୟୋ, ଗିଲାନସମୟୋ, କମ୍ମସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୬୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଅଦ୍ଧାନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ନହାୟନ୍ତି। ତେ ସେଦଗତେନ ଗତ୍ତେନ ସୟନ୍ତି। ଚୀୱରମ୍ପି ସେନାସନମ୍ପି ଦୁସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟେ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନନ୍ତି ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ, ପରିଳାହସମୟୋ, ଗିଲାନସମୟୋ, କମ୍ମସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୩୬୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଚୀୱରକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ସରଜେନ ୱାତେନ ଓକିଣ୍ଣା ହୋନ୍ତି। ଦେୱୋ ଚ ଥୋକଂ ଥୋକଂ ଫୁସାୟତି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ନହାୟନ୍ତି, କିଲିନ୍ନେନ ଗତ୍ତେନ ସୟନ୍ତି। ଚୀୱରମ୍ପି ସେନାସନମ୍ପି ଦୁସ୍ସତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱାତୱୁଟ୍ଠିସମୟେ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୬୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଓରେନଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ତତ୍ଥାୟଂ ସମୟୋ। ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନନ୍ତି ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ, ପରିଳାହସମୟୋ, ଗିଲାନସମୟୋ, କମ୍ମସମୟୋ, ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ, ୱାତୱୁଟ୍ଠିସମୟୋ – ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସମୟୋ’’ ତି।

୩୬୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଓରେନଦ୍ଧମାସ ନ୍ତି ଊନକଦ୍ଧମାସଂ।

ନହାୟେୟ୍ୟା ତି ଚୁଣ୍ଣେନ ୱା ମତ୍ତିକାୟ ୱା ନହାୟତି, ପୟୋଗେ ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ନହାନପରିୟୋସାନେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ସମୟଂ।

ଉଣ୍ହସମୟୋ ନାମ ଦିୟଡ୍ଢୋ ମାସୋ ସେସୋ ଗିମ୍ହାନଂ। ପରିଳାହସମୟୋ ନାମ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଠମୋ ମାସୋ ‘‘ଇଚ୍ଚେତେ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟମାସା ଉଣ୍ହସମୟୋ ପରିଳାହସମୟୋ’’ତି ନହାୟିତବ୍ବଂ।

ଗିଲାନସମୟୋ ନାମ ୟସ୍ସ ୱିନା ନହାନେନ ନ ଫାସୁ ହୋତି। ଗିଲାନସମୟୋତି ନହାୟିତବ୍ବଂ।

କମ୍ମସମୟୋ ନାମ ଅନ୍ତମସୋ ପରିୱେଣମ୍ପି ସମ୍ମଟ୍ଠଂ ହୋତି। ‘‘କମ୍ମସମୟୋ’’ତି ନହାୟିତବ୍ବଂ।

ଅଦ୍ଧାନଗମନସମୟୋ ନାମ ‘‘ଅଦ୍ଧୟୋଜନଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସାମୀ’’ତି ନହାୟିତବ୍ବଂ, ଗଚ୍ଛନ୍ତେନ ନହାୟିତବ୍ବଂ, ଗତେନ ନହାୟିତବ୍ବଂ।

ୱାତୱୁଟ୍ଠିସମୟୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ସରଜେନ ୱାତେନ ଓକିଣ୍ଣା ହୋନ୍ତି, ଦ୍ୱେ ୱା ତୀଣି ୱା ଉଦକଫୁସିତାନି କାୟେ ପତିତାନି ହୋନ୍ତି। ‘‘ୱାତୱୁଟ୍ଠିସମୟୋ’’ତି ନହାୟିତବ୍ବଂ।

୩୬୫ . ଊନକଦ୍ଧମାସେ ଊନକସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ନହାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ଧମାସେ ୱେମତିକୋ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ନହାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ଧମାସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ସମୟା, ନହାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅତିରେକଦ୍ଧମାସେ ଊନକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ଧମାସେ ୱେମତିକୋ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ଧମାସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୬୬ . ଅନାପତ୍ତି ସମୟେ, ଅଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟତି, ଅତିରେକଦ୍ଧମାସଂ ନହାୟତି, ପାରଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ନହାୟତି, ସବ୍ବପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନହାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୬୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ଚ ପରିବ୍ବାଜକା ଚ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ଚୋରା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ତେ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ। ସାୱତ୍ଥିୟା ରାଜଭଟା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ତେ ଚୋରେ ସଭଣ୍ଡେ ଗହେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସୁଂ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୁ, ଭଦନ୍ତା, ସକଂ ସକଂ ଚୀୱରଂ ସଞ୍ଜାନିତ୍ୱା ଗଣ୍ହନ୍ତୂ’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ନ ସଞ୍ଜାନନ୍ତି। ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ତନୋ ଚୀୱରଂ ନ ସଞ୍ଜାନିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଦନୁଚ୍ଛୱିକଂ ତଦନୁଲୋମିକଂ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ, ସଙ୍ଘଫାସୁତାୟ…ପେ॰… ସଦ୍ଧମ୍ମଟ୍ଠିତିୟା, ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୬୮ . ‘‘ନୱଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା ଚୀୱରଲାଭେନ ତିଣ୍ଣଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣଂ ଆଦାତବ୍ବଂ – ନୀଲଂ ୱା କଦ୍ଦମଂ ୱା କାଳସାମଂ ୱା। ଅନାଦା ଚେ ଭିକ୍ଖୁ ତିଣ୍ଣଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣଂ ନୱଂ ଚୀୱରଂ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୬୯ . ନୱଂ ନାମ ଅକତକପ୍ପଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ।

ତିଣ୍ଣଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣଂ ଆଦାତବ୍ବ ନ୍ତି ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି ଆଦାତବ୍ବଂ।

ନୀଲଂ ନାମ ଦ୍ୱେ ନୀଲାନି – କଂସନୀଲଂ, ପଲାସନୀଲଂ।

କଦ୍ଦମୋ ନାମ ଓଦକୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

କାଳସାମଂ ନାମ ୟଂକିଞ୍ଚି କାଳସାମକଂ [କାଳକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।

ଅନାଦା ଚେ ଭିକ୍ଖୁ ତିଣ୍ଣଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣ ନ୍ତି ଅନ୍ତମସୋ କୁସଗ୍ଗେନପି ଅନାଦିୟିତ୍ୱା ତିଣ୍ଣଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣଂ ନୱଂ ଚୀୱରଂ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୭୦ . ଅନାଦିନ୍ନେ ଅନାଦିନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାଦିନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାଦିନ୍ନେ ଆଦିନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆଦିନ୍ନେ ଅନାଦିନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆଦିନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆଦିନ୍ନେ ଆଦିନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୭୧ . ଅନାପତ୍ତିଆଦିୟିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, କପ୍ପୋ ନଟ୍ଠୋ ହୋତି, କପ୍ପକତୋକାସୋ ଜିଣ୍ଣୋ ହୋତି, କପ୍ପକତେନ ଅକପ୍ପକତଂ ସଂସିବ୍ବିତଂ ହୋତି, ଅଗ୍ଗଳେ ଅନୁୱାତେ ପରିଭଣ୍ଡେ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁବ୍ବଣ୍ଣକରଣସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ୱିକପ୍ପନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୭୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଭାତୁନୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସାମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ [ଅପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପରିଭୁଞ୍ଜତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି – ‘‘ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ମୟ୍ହଂ ଚୀୱରଂ ସାମଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ ପରିଭୁଞ୍ଜତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସାମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉପନନ୍ଦ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସାମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ ପରିଭୁଞ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସାମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୭୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱା ସାମଣେରସ୍ସ ୱା ସାମଣେରିୟା ୱା ସାମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ [ଅପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୭୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା।

ସାମଣେରୋ ନାମ ଦସସିକ୍ଖାପଦିକୋ।

ସାମଣେରୀ ନାମ ଦସସିକ୍ଖାପଦିକା।

ସାମ ନ୍ତି ସୟଂ ୱିକପ୍ପେତ୍ୱା।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ୱିକପ୍ପନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱିକପ୍ପନା – ସମ୍ମୁଖାୱିକପ୍ପନା ଚ ପରମ୍ମୁଖାୱିକପ୍ପନା ଚ।

ସମ୍ମୁଖାୱିକପ୍ପନା ନାମ ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ତୁୟ୍ହଂ ୱିକପ୍ପେମି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ୱା’’ତି।

ପରମ୍ମୁଖାୱିକପ୍ପନା ନାମ ‘‘ଇମଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନତ୍ଥାୟ ତୁୟ୍ହଂ ଦମ୍ମୀ’’ତି। ତେନ ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘କୋ ତେ ମିତ୍ତୋ ୱା ସନ୍ଦିଟ୍ଠୋ ୱା’’ତି? ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଚା’’ତି। ତେନ ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ଅହଂ ତେସଂ ଦମ୍ମି, ତେସଂ ସନ୍ତକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜ ୱା ୱିସ୍ସଜ୍ଜେହି ୱା ୟଥାପଚ୍ଚୟଂ ୱା କରୋହୀ’’ତି।

ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣଂ ନାମ ତସ୍ସ ୱା ଅଦିନ୍ନଂ, ତସ୍ସ ୱା ଅୱିସ୍ସସନ୍ତୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୭୫ . ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ୱେମତିକୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧିଟ୍ଠେତି ୱା ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ଅପ୍ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣେ ପଚ୍ଚୁଦ୍ଧାରଣସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୭୬ . ଅନାପତ୍ତି ସୋ ୱା ଦେତି, ତସ୍ସ ୱା ୱିସ୍ସସନ୍ତୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱିକପ୍ପନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ଚୀୱରଅପନିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୭୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅସନ୍ନିହିତପରିକ୍ଖାରା ହୋନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅପନିଧେନ୍ତି। ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦେଥାୱୁସୋ, ଅମ୍ହାକଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପୀ’’ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହସନ୍ତି, ତେ ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅମ୍ହାକଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅପନିଧେନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅପନିଧେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅପନିଧେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ପତ୍ତମ୍ପି ଚୀୱରମ୍ପି ଅପନିଧେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୭୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ନିସୀଦନଂ ୱା ସୂଚିଘରଂ ୱା କାୟବନ୍ଧନଂ ୱା ଅପନିଧେୟ୍ୟ ୱା ଅପନିଧାପେୟ୍ୟ ୱା, ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୭୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

ପତ୍ତୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ପତ୍ତା – ଅୟୋପତ୍ତୋ, ମତ୍ତିକାପତ୍ତୋ।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ, ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ନିସୀଦନଂ ନାମ ସଦସଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ସୂଚିଘରଂ ନାମ ସସୂଚିକଂ ୱା ଅସୂଚିକଂ ୱା।

କାୟବନ୍ଧନଂ ନାମ ଦ୍ୱେ କାୟବନ୍ଧନାନି – ପଟ୍ଟିକା, ସୂକରନ୍ତକଂ।

ଅପନିଧେୟ୍ୟ ୱା ତି ସୟଂ ଅପନିଧେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅପନିଧାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେସି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପନିଧାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ଅୟ୍ୟଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତୋ ବହୁକମ୍ପି ଅପନିଧେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପୀ ତି କୀଳାଧିପ୍ପାୟୋ।

୩୮୦ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ନିସୀଦନଂ ୱା ସୂଚିଘରଂ ୱା କାୟବନ୍ଧନଂ ୱା ଅପନିଧେତି ୱା ଅପନିଧାପେତି ୱା, ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ…ପେ॰… ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ନିସୀଦନଂ ୱା ସୂଚିଘରଂ ୱା କାୟବନ୍ଧନଂ ୱା ଅପନିଧେତି ୱା ଅପନିଧାପେତି ୱା, ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ଅପନିଧେତି ୱା ଅପନିଧାପେତି ୱା, ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ଅପନିଧେତି ୱା ଅପନିଧାପେତି ୱା, ଅନ୍ତମସୋ ହସାପେକ୍ଖୋପି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୩୮୧ . ଅନାପତ୍ତି ନହସାଧିପ୍ପାୟୋ, ଦୁନ୍ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ ପଟିସାମେତି, ‘‘ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଦସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିସାମେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚୀୱରଅପନିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ସୁରାପାନୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ସୁରା ଅଙ୍ଗୁଲି ହାସୋ ଚ [ତୋୟଞ୍ଚ (ଇତିପି)] , ଅନାଦରିୟଞ୍ଚ ଭିଂସନଂ।

ଜୋତିନହାନଦୁବ୍ବଣ୍ଣଂ, ସାମଂ ଅପନିଧେନ ଚାତି॥

୭. ସପ୍ପାଣକୱଗ୍ଗୋ

୧. ସଞ୍ଚିଚ୍ଚସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୮୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ଇସ୍ସାସୋ ହୋତି, କାକା ଚସ୍ସ ଅମନାପା ହୋନ୍ତି। ସୋ କାକେ ୱିଜ୍ଝିତ୍ୱା ୱିଜ୍ଝିତ୍ୱା ସୀସଂ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ସୂଲେ ପଟିପାଟିୟା ଠପେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କେନିମେ, ଆୱୁସୋ, କାକା ଜୀୱିତା ୱୋରୋପିତା’’ତି? ‘‘ମୟା, ଆୱୁସୋ। ଅମନାପା ମେ କାକା’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଉଦାୟି, ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ , ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୮୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ପାଣଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୮୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚା ତି ଜାନନ୍ତୋ ସଞ୍ଜାନନ୍ତୋ ଚେଚ୍ଚ ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ୱୀତିକ୍କମୋ।

ପାଣୋ ନାମ ତିରଚ୍ଛାନଗତପାଣୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟା ତି ଜୀୱିତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଉପଚ୍ଛିନ୍ଦତି ଉପରୋଧେତି ସନ୍ତତିଂ ୱିକୋପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୮୫ . ପାଣେ ପାଣସଞ୍ଞୀ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପାଣେ ୱେମତିକୋ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପାଣେ ଅପ୍ପାଣସଞ୍ଞୀ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅପ୍ପାଣେ ପାଣସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣେ ୱେମିତକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣେ ଅପ୍ପାଣସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୮୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ନମରଣାଧିପ୍ପାୟସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ସପ୍ପାଣକସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୮୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ , ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୮୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ସପ୍ପାଣକଂ ଉଦକଂ ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୮୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି। ‘‘ସପ୍ପାଣକ’’ନ୍ତି ଜାନନ୍ତୋ, ‘‘ପରିଭୋଗେନ ମରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି ଜାନନ୍ତୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୯୦ . ସପ୍ପାଣକେ ସପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସପ୍ପାଣକେ ୱେମତିକୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ସପ୍ପାଣକେ ଅପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅପ୍ପାଣକେ ସପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପ୍ପାଣକେ ଅପ୍ପାଣକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୯୧ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ସପ୍ପାଣକ’’ନ୍ତି ଅଜାନନ୍ତୋ, ‘‘ଅପ୍ପାଣକ’’ନ୍ତି ଜାନନ୍ତୋ, ‘‘ପରିଭୋଗେନ ନ ମରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି ଜାନନ୍ତୋ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସପ୍ପାଣକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ଉକ୍କୋଟନସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୯୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନିହତାଧିକରଣଂ ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେନ୍ତି – ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନ କାତବ୍ବଂ କମ୍ମଂ ଅନିହତଂ ଦୁନ୍ନିହତଂ ପୁନ ନିହନିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନିହତାଧିକରଣଂ ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନିହତାଧିକରଣଂ ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନିହତାଧିକରଣଂ ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୯୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନିହତାଧିକରଣଂ ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୯୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ୟଥାଧମ୍ମଂ ନାମ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ କତଂ, ଏତଂ ୟଥାଧମ୍ମଂ ନାମ।

ଅଧିକରଣଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ଅଧିକରଣାନି – ୱିୱାଦାଧିକରଣଂ, ଅନୁୱାଦାଧିକରଣଂ, ଆପତ୍ତାଧିକରଣଂ, କିଚ୍ଚାଧିକରଣଂ।

ପୁନକମ୍ମାୟ ଉକ୍କୋଟେୟ୍ୟା ତି ‘‘ଅକତଂ କମ୍ମଂ ଦୁକ୍କଟଂ କମ୍ମଂ ପୁନକାତବ୍ବଂ କମ୍ମଂ ଅନିହତଂ ଦୁନ୍ନିହତଂ ପୁନ ନିହନିତବ୍ବଂ’’ତି ଉକ୍କୋଟେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୩୯୫ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଉକ୍କୋଟେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଉକ୍କୋଟେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଉକ୍କୋଟେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୩୯୬ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱା ୱଗ୍ଗେନ ୱା ନ କମ୍ମାରହସ୍ସ ୱା କମ୍ମଂ କତ’’ନ୍ତି ଜାନନ୍ତୋ ଉକ୍କୋଟେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉକ୍କୋଟନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲସିକ୍ଖାପଦଂ

୩୯୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ଭାତୁନୋ ସଦ୍ଧିୱିହାରିକସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଆରୋଚେସି – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ। ମା କସ୍ସଚି ଆରୋଚେହୀ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ୟାଚି। ତସ୍ସ ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ଅଦାସି। ସୋ ପରିୱସନ୍ତୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ୟାଚିଂ, ତସ୍ସ ମେ ସଙ୍ଘୋ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ପରିୱାସଂ ଅଦାସି, ସୋହଂ ପରିୱସାମି, ୱେଦିୟାମହଂ [ୱେଦୟାମହଂ (ସ୍ୟା॰)] , ଆୱୁସୋ, ୱେଦିୟତୀ’’ତି ମଂ ଆୟସ୍ମା ଧାରେତୂ’’ତି।

‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ୟୋ ଅଞ୍ଞୋପି ଇମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜତି ସୋପି ଏୱଂ କରୋତୀ’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ‘‘ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ସଞ୍ଚେତନିକଂ ସୁକ୍କୱିସ୍ସଟ୍ଠିଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା [ଆପଜ୍ଜି (?)] ସୋ ମେ ଆରୋଚେତି ମା କସ୍ସଚି ଆରୋଚେହୀ’’ତି। ‘‘କିଂ ପନ ତ୍ୱଂ, ଆୱୁସୋ, ପଟିଚ୍ଛାଦେସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱମାୱୁସୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଜାନଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଜାନଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେସୀତି। ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଜାନଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୩୯୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଜାନଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୩୯୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ନାମ ଆପତ୍ତି ଚତ୍ତାରି ଚ ପାରାଜିକାନି ତେରସ ଚ ସଙ୍ଘାଦିସେସା।

ପଟିଚ୍ଛାଦେୟ୍ୟା ତି ‘‘ଇମଂ ଜାନିତ୍ୱା ଚୋଦେସ୍ସନ୍ତି, ସାରେସ୍ସନ୍ତି ଖୁଂସେସ୍ସନ୍ତି, ୱମ୍ଭେସ୍ସନ୍ତି, ମଙ୍କୁଂ କରିସ୍ସନ୍ତି ନାରୋଚେସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୦୦ . ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ୱା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ୱା ଅଜ୍ଝାଚାରଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାୟ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାପତ୍ତିସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୦୧ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ ୱା କଲହୋ ୱା ୱିଗ୍ଗହୋ ୱା ୱିୱାଦୋ ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ‘‘ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱା ସଙ୍ଘରାଜି ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ‘‘ଅୟଂ କକ୍ଖଳୋ ଫରୁସୋ ଜୀୱିତନ୍ତରାୟଂ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟଂ ୱା କରିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ଅଞ୍ଞେ ପତିରୂପେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପସ୍ସନ୍ତୋ ନାରୋଚେତି, ନଛାଦେତୁକାମୋ ନାରୋଚେତି, ‘‘ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସତି ସକେନ କମ୍ମେନା’’ତି ନାରୋଚେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ମହାୱ॰ ୯୯] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟା ଦାରକା ସହାୟକା ହୋନ୍ତି। ଉପାଲିଦାରକୋ ତେସଂ ପାମୋକ୍ଖୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପାୟେନ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଲେଖଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଲେଖଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଅଙ୍ଗୁଲିୟୋ ଦୁକ୍ଖା ଭୱିସ୍ସନ୍ତି। ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଗଣନଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ଗଣନଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଉରସ୍ସ ଦୁକ୍ଖୋ ଭୱିସ୍ସତି। ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ରୂପଂ ସିକ୍ଖେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିସ୍ସ ମାତାପିତୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ରୂପଂ ସିକ୍ଖିସ୍ସତି, ଅକ୍ଖୀନି ଦୁକ୍ଖା ଭୱିସ୍ସନ୍ତି। ଇମେ ଖୋ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୁଖସୀଲା ସୁଖସମାଚାରା ସୁଭୋଜନାନି ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ନିୱାତେସୁ ସୟନେସୁ ସୟନ୍ତି। ସଚେ ଖୋ ଉପାଲି ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜେୟ୍ୟ, ଏୱଂ ଖୋ ଉପାଲି ଅମ୍ହାକଂ ଅଚ୍ଚୟେନ ସୁଖଞ୍ଚ ଜୀୱେୟ୍ୟ, ନ ଚ କିଲମେୟ୍ୟା’’ତି।

ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଉପାଲିଦାରକୋ ମାତାପିତୂନଂ ଇମଂ କଥାସଲ୍ଲାପଂ। ଅଥ ଖୋ ଉପାଲିଦାରକୋ ୟେନ ତେ ଦାରକା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଦାରକେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏଥ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟା, ସମଣେସୁ ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟେସୁ ପବ୍ବଜିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ସଚେ ଖୋ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟ, ପବ୍ବଜିସ୍ସସି, ଏୱଂ ମୟମ୍ପି ପବ୍ବଜିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଦାରକା ଏକମେକସ୍ସ ମାତାପିତରୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅନୁଜାନାଥ ମଂ ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ ପବ୍ବଜ୍ଜାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେସଂ ଦାରକାନଂ ମାତାପିତରୋ – ‘‘ସବ୍ବେପିମେ ଦାରକା ସମାନଚ୍ଛନ୍ଦା କଲ୍ୟାଣାଧିପ୍ପାୟା’’ତି ଅନୁଜାନିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚିଂସୁ। ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପବ୍ବାଜେସୁଂ ଉପସମ୍ପାଦେସୁଂ। ତେ ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ରୋଦନ୍ତି – ‘‘ୟାଗୁଂ ଦେଥ , ଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଖାଦନୀୟଂ ଦେଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଆଗମେଥ, ଆୱୁସୋ, ୟାୱ ରତ୍ତି ୱିଭାୟତି। ସଚେ ୟାଗୁ ଭୱିସ୍ସତି, ପିୱିସ୍ସଥ। ସଚେ ଭତ୍ତଂ ଭୱିସ୍ସତି, ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ। ସଚେ ଖାଦନୀୟଂ ଭୱିସ୍ସତି, ଖାଦିସ୍ସଥ। ନୋ ଚେ ଭୱିସ୍ସତି ୟାଗୁ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା, ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥା’’ତି। ଏୱମ୍ପି ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ରୋଦନ୍ତିୟେୱ – ‘‘ୟାଗୁଂ ଦେଥ, ଭତ୍ତଂ ଦେଥ, ଖାଦନୀୟଂ ଦେଥା’’ତି। ସେନାସନଂ ଊହଦନ୍ତିପି ଉମ୍ମିହନ୍ତିପି।

ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ଭଗୱା ରତ୍ତିୟା ପଚ୍ଚୂସସମୟଂ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାୟ ଦାରକସଦ୍ଦଂ। ସୁତ୍ୱାନ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ସୋ, ଆନନ୍ଦ, ଦାରକସଦ୍ଦୋ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ଉପସମ୍ପାଦେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସନ୍ତି! ଊନକୱୀସତିୱସ୍ସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅକ୍ଖମୋ ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ୱୀସତିୱସ୍ସୋୱ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁଗ୍ଗଲୋ ଖମୋ ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ…ପେ॰… ପାଣହରାନଂ ଅଧିୱାସକଜାତିକୋ ହୋତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୦୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ, ସୋ ଚ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନୋ , ତେ ଚ ଭିକ୍ଖୂ ଗାରୟ୍ହା, ଇଦଂ ତସ୍ମିଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୦୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ନାମ ଅପ୍ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସୋ।

‘‘ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିୟଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି [ସମ୍ମନତି (କ॰)] , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିୟସ୍ସ ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୦୫ . ଊନୱୀସତିୱସ୍ସେ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଊନୱୀସତିୱସ୍ସେ ୱେମତିକୋ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନୱୀସତିୱସ୍ସେ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଅନାପତ୍ତି। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସେ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସେ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୦୬ . ଅନାପତ୍ତି ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞୀ ଉପସମ୍ପାଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୦୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ସତ୍ଥୋ ରାଜଗହା ପଟିୟାଲୋକଂ ଗନ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅହମ୍ପାୟସ୍ମନ୍ତେହି ସଦ୍ଧିଂ ଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ମୟଂ ଖୋ, ଭନ୍ତେ, ସୁଙ୍କଂ ପରିହରିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ପଜାନାଥାୱୁସୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ କମ୍ମିୟା [କମ୍ମିକା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] – ‘‘ସତ୍ଥୋ କିର ସୁଙ୍କଂ ପରିହରିସ୍ସତୀ’’ତି। ତେ ମଗ୍ଗେ ପରିୟୁଟ୍ଠିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେ କମ୍ମିକା ତଂ ସତ୍ଥଂ ଗହେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଭନ୍ତେ, ଜାନଂ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧିଂ ଗଚ୍ଛସୀ’’ତି? ପଲିବୁନ୍ଧେତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଜାନଂ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଜାନଂ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୦୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୦୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥୋ ନାମ ଚୋରା କତକମ୍ମା ୱା ହୋନ୍ତି ଅକତକମ୍ମା ୱା, ରାଜାନଂ ୱା ଥେୟ୍ୟଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ସୁଙ୍କଂ ୱା ପରିହରନ୍ତି।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ସଂୱିଧାୟା ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାମାୱୁସୋ, ଗଚ୍ଛାମ ଭନ୍ତେ; ଗଚ୍ଛାମ ଭନ୍ତେ, ଗଚ୍ଛାମାୱୁସୋ, ଅଜ୍ଜ ୱା ହିୟ୍ୟୋ ୱା ପରେ ୱା ଗଚ୍ଛାମା’’ତି ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପୀ ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୧୦ . ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସଞ୍ଞୀ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ୱେମତିକୋ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ଅଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସଞ୍ଞୀ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଅନାପତ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁ ସଂୱିଦହତି, ମନୁସ୍ସା ନ ସଂୱିଦହନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଥେୟ୍ୟସତ୍ଥେ ଅଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସଞ୍ଞୀ ଅନାପତ୍ତି।

୪୧୧ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଂୱିଦହିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ମନୁସ୍ସା ସଂୱିଦହନ୍ତି ଭିକ୍ଖୁ ନ ସଂୱିଦହତି, ୱିସଙ୍କେତେନ ଗଚ୍ଛତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଥେୟ୍ୟସତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ସଂୱିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୧୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଅଞ୍ଞତରେନ ଗାମଦ୍ୱାରେନ ଅତିକ୍କମତି। ଅଞ୍ଞତରା ଇତ୍ଥୀ ସାମିକେନ ସହ ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା ଗାମତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କହଂ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟୋ ଗମିସ୍ସତୀ’’ତି? ‘‘ସାୱତ୍ଥିଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭଗିନି, ଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଅହଂ ଅୟ୍ୟେନ ସଦ୍ଧିଂ ଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଏୟ୍ୟାସି, ଭଗିନୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସା ଇତ୍ଥିୟା ସାମିକୋ ଗାମତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ମନୁସ୍ସେ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅପାୟ୍ୟୋ [ଅପୟ୍ୟା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଏୱରୂପିଂ ଇତ୍ଥିଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାଥା’’ତି? ‘‘ଏସାୟ୍ୟୋ, ପବ୍ବଜିତେନ ସହ ଗଚ୍ଛତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଅନୁବନ୍ଧିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗହେତ୍ୱା ଆକୋଟେତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ପଧୂପେନ୍ତୋ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ତଂ ପୁରିସଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନାୟ୍ୟୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ମଂ ନିପ୍ପାତେସି; ଅପିଚ, ଅହମେୱ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସଦ୍ଧିଂ ଗଚ୍ଛାମି; ଅକାରକୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ; ଗଚ୍ଛ, ନଂ ଖମାପେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଖମାପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ, ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୧୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୧୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମାତୁଗାମୋ ନାମ ମନୁସ୍ସିତ୍ଥୀ, ନ ୟକ୍ଖୀ ନ ପେତୀ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତା ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲା ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲାଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆଜାନିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ।

ସଂୱିଧାୟା ତି – ‘‘ଗଚ୍ଛାମ ଭଗିନି, ଗଚ୍ଛାମାୟ୍ୟ, ଗଚ୍ଛାମାୟ୍ୟ, ଗଚ୍ଛାମ ଭଗିନି, ଅଜ୍ଜ ୱା ହିୟ୍ୟୋ ୱା ପରେ ୱା ଗଚ୍ଛାମା’’ତି ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପୀ ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୧୫ . ମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଭିକ୍ଖୁ ସଂୱିଦହତି ମାତୁଗାମୋ ନ ସଂୱିଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖିୟା ୱା ପେତିୟା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହିତ୍ଥିୟା ୱା ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱିଧାୟ ଏକଦ୍ଧାନମଗ୍ଗଂ ପଟିପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ତମସୋ ଗାମନ୍ତରମ୍ପି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅମାତୁଗାମେ ଅମାତୁଗାମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୧୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଂୱିଦହିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି, ମାତୁଗାମୋ ସଂୱିଦହତି ଭିକ୍ଖୁ ନ ସଂୱିଦହତି, ୱିସଙ୍କେତେନ ଗଚ୍ଛତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସଂୱିଧାନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ଅରିଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୧୭ . [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ଚୂଳୱ॰ ୬୫; ମ॰ ନି॰ ୧.୨୩୪] ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅରିଟ୍ଠସ୍ସ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବସ୍ସ [ଗନ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବସ୍ସ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଅରିଟ୍ଠସ୍ସ କିର ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବସ୍ସ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଅରିଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତେ, ଆୱୁସୋ ଅରିଟ୍ଠ, ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି? ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି।

‘‘ମା, ଆୱୁସୋ ଅରିଟ୍ଠ, ଏୱଂ ଅୱଚ। ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି। ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ [ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖନଂ (ଇତିପି)] । ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ । ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ ଅରିଟ୍ଠ, ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟ। ଅପ୍ପସ୍ସାଦା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ଅଟ୍ଠିକଙ୍କଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ମଂସପେସୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା…ପେ॰… ତିଣୁକ୍କୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ଅଙ୍ଗାରକାସୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ସୁପିନକୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ୟାଚିତକୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ରୁକ୍ଖଫଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ଅସିସୂନୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ସତ୍ତିସୂଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା… ସପ୍ପସିରୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ’’ତି।

ଏୱମ୍ପି ଖୋ ଅରିଟ୍ଠୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବୋ ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ତଥେୱ ତଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଥାମସା ପରାମାସା ଅଭିନିୱିସ୍ସ ୱୋହରତି – ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଆୱୁସୋ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି। ୟତୋ ଚ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଏତସ୍ମା ପାପକା ଦିଟ୍ଠିଗତା ୱିୱେଚେତୁଂ, ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତେ, ଅରିଟ୍ଠ, ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି ? ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି।

କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମୟା ଏୱଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାସି? ନନୁ ମୟା, ମୋଘପୁରିସ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟ। ଅପ୍ପସ୍ସାଦା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ଅଟ୍ଠିକଙ୍କଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା…ପେ॰… ମଂସପେସୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ତିଣୁକ୍କୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ଅଙ୍ଗାରକାସୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ସୁପିନକୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ୟାଚିତକୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ରୁକ୍ଖଫଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ଅସିସୂନୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ସତ୍ତିସୂଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା… ସପ୍ପସିରୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ଅଥ ଚ ପନ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅତ୍ତନା ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଅମ୍ହେ ଚେୱ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖସି, ଅତ୍ତାନଞ୍ଚ ଖଣସି, ବହୁଞ୍ଚ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱସି। ତଞ୍ହି ତେ, ମୋଘପୁରିସ, ଭୱିସ୍ସତି ଦୀଘରତ୍ତଂ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰…। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୧୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ମାୟସ୍ମା ଏୱଂ ଅୱଚ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି, ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ, ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ, ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ, ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି। ଏୱଞ୍ଚ [ଏୱଞ୍ଚ ପନ (କ॰)] ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବୋ ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସିୟମାନୋ ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ, ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୧୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି।

ସୋ ଭିକ୍ଖୂ ତି ୟୋ ସୋ ଏୱଂୱାଦୀ ଭିକ୍ଖୁ।

ଭିକ୍ଖୂହୀ ତି ଅଞ୍ଞେହି ଭିକ୍ଖୂହି। ୟେ ପସ୍ସନ୍ତି ୟେ ସୁଣନ୍ତି ତେହି ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ମାୟସ୍ମା ଏୱଂ ଅୱଚ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି, ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ, ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ, ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି , ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ମାୟସ୍ମା ଏୱଂ ଅୱଚ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି, ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ, ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ, ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସମନୁଭାସିତବ୍ବୋ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୪୨୦ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି। ସୋ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ – ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି। ସୋ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସମନୁଭାସନା, ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି – ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି । ସୋ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ସମନୁଭାସନା, ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ, ତସ୍ସା ଦିଟ୍ଠିୟା ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୨୧ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୨୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତସ୍ସ, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସାତି।

ଅରିଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ଉକ୍ଖିତ୍ତସମ୍ଭୋଗସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୨୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ତଥାୱାଦିନା ଅରିଟ୍ଠେନ ଭିକ୍ଖୁନା [ଭିକ୍ଖୁନା ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବେନ (?)] ଅକଟାନୁଧମ୍ମେନ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜନ୍ତିପି ସଂୱସନ୍ତିପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ତଥାୱାଦିନା ଅରିଟ୍ଠେନ ଭିକ୍ଖୁନା [ଭିକ୍ଖୁନା ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବେନ (?)] ଅକଟାନୁଧମ୍ମେନ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତିପି ସଂୱସିସ୍ସନ୍ତିପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ତଥାୱାଦିନା ଅରିଟ୍ଠେନ ଭିକ୍ଖୁନା [ଭିକ୍ଖୁନା ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବେନ (?)] ଅକଟାନୁଧମ୍ମେନ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜଥାପି ସଂୱସଥାପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ତଥାୱାଦିନା ଅରିଟ୍ଠେନ ଭିକ୍ଖୁନା [ଭିକ୍ଖୁନା ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବନେ (?)] ଅକଟାନୁଧମ୍ମେନ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥାପି ସଂୱସିସ୍ସଥାପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୨୪ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ତଥାୱାଦିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଅକଟାନୁଧମ୍ମେନ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା ସଂୱସେୟ୍ୟ ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୨୫ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ତଥାୱାଦିନା ତି – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି ଏୱଂ ୱାଦିନା।

ଅକଟାନୁଧମ୍ମୋ ନାମ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅନୋସାରିତୋ।

ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠେନ ସଦ୍ଧିଂ।

ସମ୍ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା ତି ସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ସମ୍ଭୋଗା – ଆମିସସମ୍ଭୋଗୋ ଚ ଧମ୍ମସମ୍ଭୋଗୋ ଚ। ଆମିସସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଆମିସଂ ଦେତି ୱା ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ପଦେନ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସଂୱସେୟ୍ୟ ୱା ତି ଉକ୍ଖିତ୍ତକେନ ସଦ୍ଧିଂ ଉପୋସଥଂ ୱା ପୱାରଣଂ ୱା ସଙ୍ଘକମ୍ମଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକେ ନିପନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକୋ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୨୬ . ଉକ୍ଖିତ୍ତକେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସଞ୍ଞୀ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସଂୱସତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉକ୍ଖିତ୍ତକେ ୱେମତିକୋ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସଂୱସତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉକ୍ଖିତ୍ତକେ ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତକସଞ୍ଞୀ ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସଂୱସତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଅନାପତ୍ତି । ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତକେ ଉକ୍ଖିତ୍ତକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତକେ ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୨୭ . ଅନାପତ୍ତି ଅନୁକ୍ଖିତ୍ତୋତି ଜାନାତି, ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଓସାରିତୋତି ଜାନାତି, ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋତି ଜାନାତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉକ୍ଖିତ୍ତସମ୍ଭୋଗସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. କଣ୍ଟକସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୨୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କଣ୍ଟକସ୍ସ [କଣ୍ଡକସ୍ସ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ନାମ ସମଣୁଦ୍ଦେସସ୍ସ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କଣ୍ଟକସ୍ସ ନାମ କିର ସମଣୁଦ୍ଦେସସ୍ସ ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ କଣ୍ଟକୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତେ, ଆୱୁସୋ କଣ୍ଟକ, ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେ’ମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି? ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି।

ମା , ଆୱୁସୋ କଣ୍ଟକ, ଏୱଂ ଅୱଚ। ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି। ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ। ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ। ଅନେକପରିୟାୟେନ, ଆୱୁସୋ କଣ୍ଟକ, ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟ। ଅପ୍ପସ୍ସାଦା କାମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ…ପେ॰… ଏୱମ୍ପି ଖୋ କଣ୍ଟକୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ତଥେୱ ତଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଥାମସା ପରାମାସା ଅଭିନିୱିସ୍ସ ୱୋହରତି – ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି।

ୟତୋ ଚ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ନାସକ୍ଖିଂସୁ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଏତସ୍ମା ପାପକା ଦିଟ୍ଠିଗତା ୱିୱେଚେତୁଂ, ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତେ, କଣ୍ଟକ, ଏୱରୂପଂ ପାପକଂ ଦିଟ୍ଠିଗତଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି? ‘‘ଏୱଂବ୍ୟାଖୋ ଅହଂ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି – ‘ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’’ତି।

‘‘କସ୍ସ ନୁ ଖୋ ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ମୟା ଏୱଂ ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାସି? ନନୁ ମୟା, ମୋଘପୁରିସ, ଅନେକପରିୟାୟେନ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା, ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟ? ଅପ୍ପସ୍ସାଦା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ଅଟ୍ଠିକଙ୍କଲୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା…ପେ॰… ସପ୍ପସିରୂପମା କାମା ୱୁତ୍ତା ମୟା ବହୁଦୁକ୍ଖା ବହୁପାୟାସା, ଆଦୀନୱୋ ଏତ୍ଥ ଭିୟ୍ୟୋ। ଅଥ ଚ ପନ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅତ୍ତନା ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଅମ୍ହେ ଚେୱ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖସି ଅତ୍ତାନଞ୍ଚ ଖଣସି ବହୁଞ୍ଚ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱସି। ତଞ୍ହି ତେ, ମୋଘପୁରିସ, ଭୱିସ୍ସତି ଦୀଘରତ୍ତଂ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ପସନ୍ନାନଞ୍ଚ ଏକଚ୍ଚାନଂ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତାୟା’’ତି। ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଙ୍ଘୋ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ନାସେତୁ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନାସେତବ୍ବୋ – ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ତେ, ଆୱୁସୋ କଣ୍ଟକ, ନ ଚେୱ ସୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା ଅପଦିସିତବ୍ବୋ। ୟମ୍ପି ଚଞ୍ଞେ ସମଣୁଦ୍ଦେସା ଲଭନ୍ତି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ ସାପି ତେ ନତ୍ଥି। ଚର ପିରେ ୱିନସ୍ସା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ନାସେସି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ତଥାନାସିତଂ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଉପଲାପେନ୍ତିପି ଉପଟ୍ଠାପେନ୍ତିପି ସମ୍ଭୁଞ୍ଜନ୍ତିପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ତଥାନାସିତଂ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଉପଲାପେସ୍ସନ୍ତିପି ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତିପି ସମ୍ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତିପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ତଥାନାସିତଂ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଉପଲାପେଥାପି ଉପଟ୍ଠାପେଥାପି ସମ୍ଭୁଞ୍ଜଥାପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ତଥାନାସିତଂ କଣ୍ଟକଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଉପଲାପେସ୍ସଥାପି ଉପଟ୍ଠାପେସ୍ସଥାପି ସମ୍ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥାପି ସହାପି ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସ୍ସଥ ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୨୯ . ‘‘ସମଣୁଦ୍ଦେସୋପି ଚେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି, ସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ମାୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ଏୱଂ ଅୱଚ, ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି, ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ, ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ। ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟା’ତି। ଏୱଞ୍ଚ [ଏୱଞ୍ଚ ପନ (କ॰)] ସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ଭିକ୍ଖୂହି ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ତେ, ଆୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ନ ଚେୱ ସୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା ଅପଦିସିତବ୍ବୋ। ୟମ୍ପି ଚଞ୍ଞେ ସମଣୁଦ୍ଦେସା ଲଭନ୍ତି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ ସାପି ତେ ନତ୍ଥି। ଚର ପିରେ ୱିନସ୍ସା’ତି। ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ତଥାନାସିତଂ ସମଣୁଦ୍ଦେସଂ ଉପଲାପେୟ୍ୟ ୱା ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ ୱା ସମ୍ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୩୦ . ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ନାମ ସାମଣେରୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ତଥାହଂ ଭଗୱତା ଧମ୍ମଂ ଦେସିତଂ ଆଜାନାମି, ୟଥା ୟେମେ ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା, ତେ ପଟିସେୱତୋ ନାଲଂ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି।

ସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ତି ୟୋ ସୋ ଏୱଂୱାଦୀ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ।

ଭିକ୍ଖୂହୀ ତି ଅଞ୍ଞେହି ଭିକ୍ଖୂହି, ୟେ ପସ୍ସନ୍ତି ୟେ ସୁଣନ୍ତି ତେହି ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ମା, ଆୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ଏୱଂ ଅୱଚ। ମା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅବ୍ଭାଚିକ୍ଖି। ନ ହି ସାଧୁ ଭଗୱତୋ ଅବ୍ଭକ୍ଖାନଂ। ନ ହି ଭଗୱା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ। ଅନେକପରିୟାୟେନାୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ଅନ୍ତରାୟିକା ଧମ୍ମା ଅନ୍ତରାୟିକା ୱୁତ୍ତା ଭଗୱତା। ଅଲଞ୍ଚ ପନ ତେ ପଟିସେୱତୋ ଅନ୍ତରାୟାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ… ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବୋ…ପେ॰… ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ, ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ଭିକ୍ଖୂହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅଜ୍ଜତଗ୍ଗେ ତେ, ଆୱୁସୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସ, ନ ଚେୱ ସୋ ଭଗୱା ସତ୍ଥା ଅପଦିସିତବ୍ବୋ। ୟମ୍ପି ଚଞ୍ଞେ ସମଣୁଦ୍ଦେସା ଲଭନ୍ତି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଦିରତ୍ତତିରତ୍ତଂ ସହସେୟ୍ୟଂ ସାପି ତେ ନତ୍ଥି। ଚର ପିରେ ୱିନସ୍ସା’’ତି।

ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ତଥାନାସିତ ନ୍ତି ଏୱଂ ନାସିତଂ।

ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ନାମ ସାମଣେରୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଉପଲାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ତସ୍ସ ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ଉଦ୍ଦେସଂ ୱା ପରିପୁଚ୍ଛଂ ୱା ଦସ୍ସାମୀତି ଉପଲାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉପଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ତସ୍ସ ଚୁଣ୍ଣଂ ୱା ମତ୍ତିକଂ ୱା ଦନ୍ତକଟ୍ଠଂ ୱା ମୁଖୋଦକଂ ୱା ସାଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସମ୍ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା ତି ସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ସମ୍ଭୋଗା – ଆମିସସମ୍ଭୋଗୋ ଚ ଧମ୍ମସମ୍ଭୋଗୋ ଚ। ଆମିସସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଆମିସଂ ଦେତି ୱା ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମସମ୍ଭୋଗୋ ନାମ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ପଦେନ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ଏକଚ୍ଛନ୍ନେ ନାସିତକେ ସମଣୁଦ୍ଦେସେ ନିପନ୍ନେ ଭିକ୍ଖୁ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁ ନିପନ୍ନେ ନାସିତକୋ ସମଣୁଦ୍ଦେସୋ ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୩୧ . ନାସିତକେ ନାସିତକସଞ୍ଞୀ ଉପଲାପେତି ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି ୱା ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନାସିତକେ ୱେମତିକୋ ଉପଲାପେତି ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି ୱା ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନାସିତକେ ଅନାସିତକସଞ୍ଞୀ ଉପଲାପେତି ୱା ଉପଟ୍ଠାପେତି ୱା ସମ୍ଭୁଞ୍ଜତି ୱା ସହ ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅନାସିତକେ ନାସିତକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନାସିତକେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନାସିତକେ ଅନାସିତକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୩୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅନାସିତକୋତି ଜାନାତି, ତଂ ଦିଟ୍ଠିଂ ପଟିନିସ୍ସଟ୍ଠୋତି ଜାନାତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

କଣ୍ଟକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ସପ୍ପାଣକୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚୱଧସପ୍ପାଣଂ, ଉକ୍କୋଟଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଛାଦନଂ।

ଊନୱୀସତି ସତ୍ଥଞ୍ଚ, ସଂୱିଧାନଂ ଅରିଟ୍ଠକଂ।

ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ କଣ୍ଟକଞ୍ଚେୱ, ଦସ ସିକ୍ଖାପଦା ଇମେତି॥

୮. ସହଧମ୍ମିକୱଗ୍ଗୋ

୧. ସହଧମ୍ମିକସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୩୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ଅନାଚାରଂ ଆଚରତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ମାୱୁସୋ ଛନ୍ନ, ଏୱରୂପଂ ଅକାସି। ନେତଂ କପ୍ପତୀ’’ତି। ସୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଛନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୂହି ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଛନ୍ନ, ଭିକ୍ଖୂହି ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଏୱଂ ୱଦେସି – ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଭିକ୍ଖୂହି ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଏୱଂ ୱକ୍ଖସି – ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି। ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୩୪ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂହି ସହଧମ୍ମିକଂ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’ତି, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ସିକ୍ଖମାନେନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନା ଅଞ୍ଞାତବ୍ବଂ ପରିପୁଚ୍ଛିତବ୍ବଂ ପରିପଞ୍ହିତବ୍ବଂ। ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ’’ ତି।

୪୩୫ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୂହୀ ତି ଅଞ୍ଞେହି ଭିକ୍ଖୂହି।

ସହଧମ୍ମିକଂ ନାମ ୟଂ ଭଗୱତା ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଏତଂ ସହଧମ୍ମିକଂ ନାମ। ତେନ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ ଏୱଂ ୱଦେତି [ୱଦେୟ୍ୟ (କ॰)] – ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି [ଇମାନି ପଦାନି ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେ ନ ଦିସ୍ସନ୍ତି] । ପଣ୍ଡିତଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ [ଇମାନି ପଦାନି ସ୍ୟା॰ ପୋତ୍ଥକେ ନ ଦିସ୍ସନ୍ତି] ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୩୬ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଏୱଂ ୱଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱୁଚ୍ଚମାନୋ – ‘‘ଇଦଂ ନ ସଲ୍ଲେଖାୟ ନ ଧୁତତ୍ଥାୟ ନ ପାସାଦିକତାୟ ନ ଅପଚୟାୟ ନ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପଣ୍ଡିତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେନ ପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱା ଅପଞ୍ଞତ୍ତେନ ୱା ୱୁଚ୍ଚମାନୋ – ‘‘ଇଦଂ ନ ସଲ୍ଲେଖାୟ ନ ଧୁତତ୍ଥାୟ ନ ପାସାଦିକତାୟ ନ ଅପଚୟାୟ ନ ୱୀରିୟାରମ୍ଭାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି ଏୱଂ ୱଦେତି, ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତସ୍ମିଂ ସିକ୍ଖାପଦେ ସିକ୍ଖିସ୍ସାମି ୟାୱ ନ ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ବ୍ୟତ୍ତଂ ୱିନୟଧରଂ ପଣ୍ଡିତଂ ମେଧାୱିଂ ବହୁସ୍ସୁତଂ ଧମ୍ମକଥିକଂ ପରିପୁଚ୍ଛାମୀ’’ତି ଭଣତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ସିକ୍ଖମାନେନା ତି ସିକ୍ଖିତୁକାମେନ।

ଅଞ୍ଞାତବ୍ବ ନ୍ତି ଜାନିତବ୍ବଂ।

ପରିପୁଚ୍ଛିତବ୍ବ ନ୍ତି ‘‘ଇଦଂ, ଭନ୍ତେ, କଥଂ; ଇମସ୍ସ ୱା କ୍ୱତ୍ଥୋ’’ତି?

ପରିପଞ୍ହିତବ୍ବ ନ୍ତି ଚିନ୍ତେତବ୍ବଂ ତୁଲୟିତବ୍ବଂ।

ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ ତି ଅୟଂ ତତ୍ଥ ଅନୁଧମ୍ମତା।

୪୩୭ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ଜାନିସ୍ସାମି ସିକ୍ଖିସ୍ସାମୀ’’ତି ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସହଧମ୍ମିକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ୱିଲେଖନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୩୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ଚୂଳୱ॰ ୩୨୦] ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିନୟକଥଂ କଥେତି, ୱିନୟସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ୱିନୟପରିୟତ୍ତିୟା ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ଆଦିସ୍ସ ଆଦିସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି। ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି [ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] – ‘‘ଭଗୱା ଖୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିନୟକଥଂ କଥେତି, ୱିନୟସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ୱିନୟପରିୟତ୍ତିୟା ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ଆଦିସ୍ସ ଆଦିସ୍ସ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି। ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ୱିନୟଂ ପରିୟାପୁଣାମା’’ତି, ତେ ଚ ବହୂ ଭିକ୍ଖୂ ଥେରା ଚ ନୱା ଚ ମଜ୍ଝିମା ଚ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ୱିନୟଂ ପରିୟାପୁଣନ୍ତି।

ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତଦହୋସି – ‘‘ଏତରହି ଖୋ, ଆୱୁସୋ, ବହୂ ଭିକ୍ଖୂ ଥେରା ଚ ନୱା ଚ ମଜ୍ଝିମା ଚ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ସନ୍ତିକେ ୱିନୟଂ ପରିୟାପୁଣନ୍ତି। ସଚେ ଇମେ ୱିନୟେ ପକତଞ୍ଞୁନୋ ଭୱିସ୍ସନ୍ତି ଅମ୍ହେ ୟେନିଚ୍ଛକଂ ୟଦିଚ୍ଛକଂ ୟାୱଦିଚ୍ଛକଂ ଆକଡ୍ଢିସ୍ସନ୍ତି ପରିକଡ୍ଢିସ୍ସନ୍ତି। ହନ୍ଦ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘କିଂ ପନିମେହି ଖୁଦ୍ଦାନୁଖୁଦ୍ଦକେହି ସିକ୍ଖାପଦେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠେହି, ୟାୱଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟ ୱିହେସାୟ ୱିଲେଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି! ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେସ୍ସନ୍ତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୩୯ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘କିଂ ପନିମେହି ଖୁଦ୍ଦାନୁଖୁଦ୍ଦକେହି ସିକ୍ଖାପଦେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠେହି, ୟାୱଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟ ୱିହେସାୟ ୱିଲେଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’ତି, ସିକ୍ଖାପଦୱିୱଣ୍ଣକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୪୦ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ତି ଉଦ୍ଦିସନ୍ତେ ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେନ୍ତେ ୱା ସଜ୍ଝାୟଂ ୱା କରୋନ୍ତେ।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘କିଂ ପନିମେହି ଖୁଦ୍ଦାନୁଖୁଦ୍ଦକେହି ସିକ୍ଖାପଦେହି ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠେହି, ୟାୱଦେୱ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟ ୱିହେସାୟ ୱିଲେଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀତି। ‘‘ୟେ ଇମଂ ପରିୟାପୁଣନ୍ତି ତେସଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ହୋତି, ୱିହେସା ହୋତି, ୱିଲେଖା ହୋତି, ୟେ ଇମଂ ନ ପରିୟାପୁଣନ୍ତି ତେସଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ନ ହୋତି ୱିହେସା ନ ହୋତି ୱିଲେଖା ନ ହୋତି। ଅନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ଇଦଂ ୱରଂ, ଅନୁଗ୍ଗହିତଂ ଇଦଂ ୱରଂ, ଅପରିୟାପୁଟଂ ଇଦଂ ୱରଂ, ଅଧାରିତଂ ଇଦଂ ୱରଂ, ୱିନୟୋ ୱା ଅନ୍ତରଧାୟତୁ, ଇମେ ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଅପକତଞ୍ଞୁନୋ ହୋନ୍ତୂ’’ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୪୧ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ୱିନୟଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞଂ ଧମ୍ମଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ୱିନୟଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ଧମ୍ମଂ ୱିୱଣ୍ଣେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୪୨ . ଅନାପତ୍ତି ନ ୱିୱଣ୍ଣେତୁକାମୋ, ‘‘ଇଙ୍ଘ ତ୍ୱଂ ସୁତ୍ତନ୍ତେ ୱା ଗାଥାୟୋ ୱା ଅଭିଧମ୍ମଂ ୱା ପରିୟାପୁଣସ୍ସୁ, ପଚ୍ଛା ୱିନୟଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସସୀ’’ତି ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱିଲେଖନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ମୋହନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୪୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତ୍ୱା ‘‘ଅଞ୍ଞାଣକେନ ଆପନ୍ନାତି ଜାନନ୍ତୂ’’ତି ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ମୟଂ ଜାନାମ, ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱକ୍ଖନ୍ତି – ଇଦାନେୱ ଖୋ ମୟଂ ଜାନାମ , ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱଦେଥ – ‘‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ମୟଂ ଜାନାମ, ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱକ୍ଖଥ – ‘‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ମୟଂ ଜାନାମ, ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୪୪ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ଅହଂ ଜାନାମି, ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’ତି। ତଞ୍ଚେ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନେୟ୍ୟୁଂ ନିସିନ୍ନପୁବ୍ବଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଦ୍ୱତ୍ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ, କୋ ପନ ୱାଦୋ ଭିୟ୍ୟୋ [ଭିୟ୍ୟୋତି (ସ୍ୟା॰)] , ନ ଚ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞାଣକେନ ମୁତ୍ତି ଅତ୍ଥି, ୟଞ୍ଚ ତତ୍ଥ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ ତଞ୍ଚ ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ, ଉତ୍ତରି ଚସ୍ସ ମୋହୋ ଆରୋପେତବ୍ବୋ – ‘ତସ୍ସ ତେ, ଆୱୁସୋ, ଅଲାଭା, ତସ୍ସ ତେ ଦୁଲ୍ଲଦ୍ଧଂ, ୟଂ ତ୍ୱଂ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ନ ସାଧୁକଂ ଅଟ୍ଠିଂ କତ୍ୱା [ଅଟ୍ଠିକତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ମନସି କରୋସୀ’ତି। ଇଦଂ ତସ୍ମିଂ ମୋହନକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୪୫ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସ ନ୍ତି ଅନୁପୋସଥିକଂ।

ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ତି ଉଦ୍ଦିସନ୍ତେ।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତ୍ୱା – ‘‘ଅଞ୍ଞାଣକେନ ଆପନ୍ନୋତି ଜାନନ୍ତୂ’’ତି ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଇଦାନେୱ ଖୋ ଅହଂ ଜାନାମି, ଅୟମ୍ପି କିର ଧମ୍ମୋ ସୁତ୍ତାଗତୋ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନୋ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ତଞ୍ଚେ ମୋହେତୁକାମଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନେୟ୍ୟୁଂ ନିସିନ୍ନପୁବ୍ବଂ ଇମିନା ଭିକ୍ଖୁନା ଦ୍ୱତ୍ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ, କୋ ପନ ୱାଦୋ ଭିୟ୍ୟୋ, ନ ଚ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅଞ୍ଞାଣକେନ ମୁତ୍ତି ଅତ୍ଥି, ୟଞ୍ଚ ତତ୍ଥ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନୋ, ତଞ୍ଚ ୟଥାଧମ୍ମୋ କାରେତବ୍ବୋ, ଉତ୍ତରି ଚସ୍ସ ମୋହୋ ଆରୋପେତବ୍ବୋ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରୋପେତବ୍ବୋ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୪୪୬ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ନ ସାଧୁକଂ ଅଟ୍ଠିଂ କତ୍ୱା ମନସି କରୋତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମୋହଂ ଆରୋପେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମୋ ଭିକ୍ଖୁ ପାତିମୋକ୍ଖେ ଉଦ୍ଦିସ୍ସମାନେ ନ ସାଧୁକଂ ଅଟ୍ଠିଂ କତ୍ୱା ମନସି କରୋତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମୋହଂ ଆରୋପେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମୋହସ୍ସ ଆରୋପନା, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଆରୋପିତୋ ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ମୋହୋ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅନାରୋପିତେ ମୋହେ ମୋହେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆରୋପିତେ ମୋହେ ମୋହେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୪୭ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ମୋହେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୪୮ . ଅନାପତ୍ତି ନ ୱିତ୍ଥାରେନ ସୁତଂ ହୋତି, ଊନକଦ୍ୱତ୍ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ ୱିତ୍ଥାରେନ ସୁତଂ ହୋତି, ନ ମୋହେତୁକାମସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ମୋହନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ପହାରସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୪୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ପହାରଂ ଦେନ୍ତି। ତେ ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଅମ୍ହାକଂ ପହାରଂ ଦେନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପହାରଂ ଦସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପହାରଂ ଦେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭିକ୍ଖୂନଂ ପହାରଂ ଦସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୫୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ପହାରଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୫୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତି ଅନଭିରଦ୍ଧୋ ଆହତଚିତ୍ତୋ ଖିଲଜାତୋ।

ପହାରଂ ଦଦେୟ୍ୟା ତି କାୟେନ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ ୱା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ୱା ଅନ୍ତମସୋ ଉପ୍ପଲପତ୍ତେନପି ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୫୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୫୩ . ଅନାପତ୍ତି କେନଚି ୱିହେଠୀୟମାନୋ ମୋକ୍ଖାଧିପ୍ପାୟୋ ପହାରଂ ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପହାରସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ତଲସତ୍ତିକସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୫୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରନ୍ତି। ତେ ପହାରସମୁଚ୍ଚିତା ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଅମ୍ହାକଂ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୫୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୫୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତି ଅନଭିରଦ୍ଧୋ ଆହତଚିତ୍ତୋ ଖିଲଜାତୋ।

ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରେୟ୍ୟା ତି କାୟଂ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ୱା ଅନ୍ତମସୋ ଉପ୍ପଲପତ୍ତମ୍ପି ଉଚ୍ଚାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୫୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ କୁପିତୋ ଅନତ୍ତମନୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୫୮ . ଅନାପତ୍ତି କେନଚି ୱିହେଠୀୟମାନୋ ମୋକ୍ଖାଧିପ୍ପାୟୋ ତଲସତ୍ତିକଂ ଉଗ୍ଗିରତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତଲସତ୍ତିକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ଅମୂଲକସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୫୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁଂ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେଥାତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁଂ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୬୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୬୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭିକ୍ଖୁଂ।

ଅମୂଲକଂ ନାମ ଅଦିଟ୍ଠଂ ଅସ୍ସୁତଂ ଅପରିସଙ୍କିତଂ।

ସଙ୍ଘାଦିସେସେନା ତି ତେରସନ୍ନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ।

ଅନୁଦ୍ଧଂସେୟ୍ୟା ତି ଚୋଦେତି ୱା ଚୋଦାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୬୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେତି , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଅମୂଲକେନ ସଙ୍ଘାଦିସେସେନ ଅନୁଦ୍ଧଂସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆଚାରୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଦିଟ୍ଠିୱିପତ୍ତିୟା ୱା ଅନୁଦ୍ଧଂସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଅନୁଦ୍ଧଂସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୬୩ . ଅନାପତ୍ତି ତଥାସଞ୍ଞୀ ଚୋଦେତି, ୱା ଚୋଦାପେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅମୂଲକସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ସଞ୍ଚିଚ୍ଚସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୬୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ତରସୱଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହନ୍ତି – ‘‘ଭଗୱତା, ଆୱୁସୋ, ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଉପସମ୍ପାଦେତବ୍ବୋ’ତି। ତୁମ୍ହେ ଚ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସା ଉପସମ୍ପନ୍ନା। କଚ୍ଚି ନୋ ତୁମ୍ହେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନା’’ତି? ତେ ରୋଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ରୋଦଥା’’ତି? ‘‘ଇମେ , ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅମ୍ହାକଂ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହନ୍ତୀ’’ତି । ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୬୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହେୟ୍ୟ [ଉପ୍ପାଦେୟ୍ୟ (ଇତିପି)] – ‘ଇତିସ୍ସ ମୁହୁତ୍ତମ୍ପି ଅଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତୀ’ତି ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୬୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ।

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚା ତି ଜାନନ୍ତୋ ସଞ୍ଜାନନ୍ତୋ ଚେଚ୍ଚ ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ୱୀତିକ୍କମୋ।

କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହେୟ୍ୟା ତି ‘‘ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ମଞ୍ଞେ ତ୍ୱଂ ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ, ୱିକାଲେ ମଞ୍ଞେ ତୟା ଭୁତ୍ତଂ, ମଜ୍ଜଂ ମଞ୍ଞେ ତୟା ପୀତଂ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ମଞ୍ଞେ ତୟା ନିସିନ୍ନ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା, ଅନଞ୍ଞ ନ୍ତି ନ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପଚ୍ଚୟୋ ହୋତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହିତୁଂ।

୪୬୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୬୮ . ଅନାପତ୍ତି ନ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପଦହିତୁକାମୋ ‘‘ଊନୱୀସତିୱସ୍ସୋ ମଞ୍ଞେ ତ୍ୱଂ ଉପସମ୍ପନ୍ନୋ, ୱିକାଲେ ମଞ୍ଞେ ତୟା ଭୁତ୍ତଂ, ମଜ୍ଜଂ ମଞ୍ଞେ ତୟା ପୀତଂ, ମାତୁଗାମେନ ସଦ୍ଧିଂ ରହୋ ମଞ୍ଞେ ତୟା ନିସିନ୍ନଂ, ଇଙ୍ଘ ଜାନାହି, ମା ତେ ପଚ୍ଛା କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଅହୋସୀ’’ତି ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. ଉପସ୍ସୁତିସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୬୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପେସଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡନ୍ତି। ପେସଲା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘ଅଲଜ୍ଜିନୋ ଇମେ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ। ନ ସକ୍କା ଇମେହି ସହ ଭଣ୍ଡିତୁ’’ନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଏୱଂ ୱଦନ୍ତି – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅମ୍ହେ ଅଲଜ୍ଜିୱାଦେନ ପାପେଥା’’ତି? ‘‘କହଂ ପନ ତୁମ୍ହେ, ଆୱୁସୋ, ଅସ୍ସୁତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ମୟଂ ଆୟସ୍ମନ୍ତାନଂ ଉପସ୍ସୁତିଂ [ଉପସ୍ସୁତି (?)] ତିଟ୍ଠମ୍ହା’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ଉପସ୍ସୁତିଂ [ଉପସ୍ସୁତି (?)] ତିଟ୍ଠିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ଉପସ୍ସୁତିଂ [ଉପସ୍ସୁତି (?)] ତିଟ୍ଠଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ଉପସ୍ସୁତିଂ [ଉପସ୍ସୁତି (?)] ତିଟ୍ଠିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୭୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନଂ ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ – ‘ୟଂ ଇମେ ଭଣିସ୍ସନ୍ତି ତଂ ସୋସ୍ସାମୀ’ତି ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୭୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଭିକ୍ଖୂନ ନ୍ତି ଅଞ୍ଞେସଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ।

ଭଣ୍ଡନଜାତାନଂ କଲହଜାତାନଂ ୱିୱାଦାପନ୍ନାନ ନ୍ତି ଅଧିକରଣଜାତାନଂ।

ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟା ତି ‘‘ଇମେସଂ ସୁତ୍ୱା ଚୋଦେସ୍ସାମି ସାରେସ୍ସାମି ପଟିଚୋଦେସ୍ସାମି ପଟିସାରେସ୍ସାମି ମଙ୍କୂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ସୁଣାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପଚ୍ଛତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ତୁରିତୋ ଗଚ୍ଛତି ସୋସ୍ସାମୀତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ସୁଣାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ଓହିୟ୍ୟତି ସୋସ୍ସାମୀତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତୋ ସୁଣାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଠିତୋକାସଂ ୱା ନିସିନ୍ନୋକାସଂ ୱା ନିପନ୍ନୋକାସଂ ୱା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ମନ୍ତେନ୍ତଂ ଉକ୍କାସିତବ୍ବଂ , ୱିଜାନାପେତବ୍ବଂ, ନୋ ଚେ ଉକ୍କାସେୟ୍ୟ ୱା ୱିଜାନାପେୟ୍ୟ ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏତଦେୱ ପଚ୍ଚୟଂ କରିତ୍ୱା ଅନଞ୍ଞ ନ୍ତି ନ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପଚ୍ଚୟୋ ହୋତି ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠିତୁଂ।

୪୭୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଉପସ୍ସୁତିଂ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୪୭୩ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ଇମେସଂ ସୁତ୍ୱା ଓରମିସ୍ସାମି ୱିରମିସ୍ସାମି ୱୂପସମିସ୍ସାମି [ୱୂପସମେସ୍ସାମି (ସୀ॰)] ଅତ୍ତାନଂ ପରିମୋଚେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଉପସ୍ସୁତିସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. କମ୍ମପଟିବାହନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୭୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତ୍ୱା ଏକମେକସ୍ସ କମ୍ମେ କୟିରମାନେ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ଏକସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଅଦଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ – ‘‘ଅୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏକକୋ ଆଗତୋ, ହନ୍ଦସ୍ସ ମୟଂ କମ୍ମଂ କରୋମା’’ତି ତସ୍ସ କମ୍ମଂ ଅକାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିଂ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘୋ ଅକାସୀ’’ତି? ‘‘ସଙ୍ଘୋ ମେ, ଆୱୁସୋ, କମ୍ମଂ ଅକାସୀ’’ତି। ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଏତଦତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦଂ ଅଦମ୍ହା – ‘‘ତୁୟ୍ହଂ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି। ସଚେ ଚ ମୟଂ ଜାନେୟ୍ୟାମ ‘‘ତୁୟ୍ହଂ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି, ନ ମୟଂ ଛନ୍ଦଂ ଦଦେୟ୍ୟାମା’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମିକାନଂ କମ୍ମାନଂ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ [ଖିୟ୍ୟଧମ୍ମଂ (ଇତିପି)] ଆପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମିକାନଂ କମ୍ମାନଂ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ [ଖିୟ୍ୟଧମ୍ମଂ (ଇତିପି)] ଆପଜ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଧମ୍ମିକାନଂ କମ୍ମାନଂ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ [ଖିୟ୍ୟଧମ୍ମଂ (ଇତିପି)] ଆପଜ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୭୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଧମ୍ମିକାନଂ କମ୍ମାନଂ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୭୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଧମ୍ମିକଂ ନାମ କମ୍ମଂ ଅପଲୋକନକମ୍ମଂ ଞତ୍ତିକମ୍ମଂ ଞତ୍ତିଦୁତିୟକମ୍ମଂ ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥକମ୍ମଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ କତଂ, ଏତଂ ଧମ୍ମିକଂ ନାମ କମ୍ମଂ। ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ଖିୟ୍ୟତି ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୭୭ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଛନ୍ଦଂ ଦତ୍ୱା ଖିୟ୍ୟତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୭୮ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱା ୱଗ୍ଗେନ ୱା ନ କମ୍ମାରହସ୍ସ ୱା କମ୍ମଂ କତ’’ନ୍ତି ଜାନନ୍ତୋ ଖିୟ୍ୟତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

କମ୍ମପଟିବାହନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ଛନ୍ଦଂଅଦତ୍ୱାଗମନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୭୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଚୀୱରକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତା ଏକସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଅଦଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ‘‘ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ ସନ୍ନିପତିତୋ ତଂ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଞତ୍ତିଂ ଠପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଏୱମେୱିମେ ଏକମେକସ୍ସ କମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି, କସ୍ସ ତୁମ୍ହେ କମ୍ମଂ କରିସ୍ସଥା’’ତି ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କାମି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେ ୱିନିଚ୍ଛୟକଥାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ସଙ୍ଘେ ୱିନିଚ୍ଛୟକଥାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଙ୍ଘେ ୱିନିଚ୍ଛୟକଥାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମିସ୍ସସି ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୮୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘେ ୱିନିଚ୍ଛୟକଥାୟ ୱତ୍ତମାନାୟ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୮୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସଙ୍ଘେ ୱିନିଚ୍ଛୟକଥା ନାମ ୱତ୍ଥୁ ୱା ଆରୋଚିତଂ ହୋତି ଅୱିନିଚ୍ଛିତଂ, ଞତ୍ତି ୱା ଠପିତା ହୋତି, କମ୍ମୱାଚା ୱା ୱିପ୍ପକତା ହୋତି।

ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମେୟ୍ୟା ତି – ‘‘କଥଂ ଇଦଂ କମ୍ମଂ କୁପ୍ପଂ ଅସ୍ସ ୱଗ୍ଗଂ ଅସ୍ସ ନ କରେୟ୍ୟା’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିସାୟ ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୱିଜହିତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୮୨ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ପକ୍କମତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୮୩ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ ୱା କଲହୋ ୱା ୱିଗ୍ଗହୋ ୱା ୱିୱାଦୋ ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ‘‘ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱା ସଙ୍ଘରାଜି ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ‘‘ଅଧମ୍ମେନ ୱା ୱଗ୍ଗେନ ୱା ନ କମ୍ମାରହସ୍ସ ୱା କମ୍ମଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ଗିଲାନୋ ଗଚ୍ଛତି, ଗିଲାନସ୍ସ କରଣୀୟେନ ଗଚ୍ଛତି, ଉଚ୍ଚାରେନ ୱା ପସ୍ସାୱେନ ୱା ପୀଳିତୋ ଗଚ୍ଛତି, ‘‘ନ କମ୍ମଂ କୋପେତୁକାମୋ ପୁନ ପଚ୍ଚାଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଚ୍ଛତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛନ୍ଦଂ ଅଦତ୍ୱା ଗମନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

୧୧. ଦୁବ୍ବଲସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଦବ୍ବୋ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ସେନାସନଞ୍ଚ ପଞ୍ଞପେତି ଭତ୍ତାନି ଚ ଉଦ୍ଦିସତି। ସୋ ଚାୟସ୍ମା ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରୋ ହୋତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଏକଂ ଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସଙ୍ଘୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଆୟସ୍ମତୋ ଦବ୍ବସ୍ସ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତସ୍ସ ଅଦାସି । ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ୟଥାସନ୍ଥୁତଂ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣାମେନ୍ତୀ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ, ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୮୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଚୀୱରଂ ଦତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ ‘ୟଥାସନ୍ଥୁତଂ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣାମେନ୍ତୀ’ତି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୮୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସମଗ୍ଗୋ ନାମ ସଙ୍ଘୋ ସମାନସଂୱାସକୋ ସମାନସୀମାୟଂ ଠିତୋ।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ଦତ୍ୱା ତି ସୟଂ ଦତ୍ୱା।

ୟଥାସନ୍ଥୁତଂ ନାମ ୟଥାମିତ୍ତତା ୟଥାସନ୍ଦିଟ୍ଠତା ୟଥାସମ୍ଭତ୍ତତା ୟଥାସମାନୁପଜ୍ଝାୟକତା ୟଥାସମାନାଚରିୟକତା।

ସଙ୍ଘିକଂ ନାମ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନଂ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତଂ।

ଲାଭୋ ନାମ ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରା, ଅନ୍ତମସୋ ଚୁଣ୍ଣପିଣ୍ଡୋପି, ଦନ୍ତକଟ୍ଠମ୍ପି, ଦସିକସୁତ୍ତମ୍ପି।

ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତସ୍ସ ସେନାସନପଞ୍ଞାପକସ୍ସ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକସ୍ସ ୱା ୟାଗୁଭାଜକସ୍ସ ୱା ଫଲଭାଜକସ୍ସ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକସ୍ସ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକସ୍ସ ୱା ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୮୭ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ ଚୀୱରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତସ୍ସ ସେନାସନପଞ୍ଞାପକସ୍ସ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକସ୍ସ ୱା ୟାଗୁଭାଜକସ୍ସ ୱା ଫଲଭାଜକସ୍ସ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକସ୍ସ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକସ୍ସ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତସ୍ସ ୱା ଅସମ୍ମତସ୍ସ ୱା ସେନାସନପଞ୍ଞାପକସ୍ସ ୱା ଭତ୍ତୁଦ୍ଦେସକସ୍ସ ୱା ୟାଗୁଭାଜକସ୍ସ ୱା ଫଲଭାଜକସ୍ସ ୱା ଖଜ୍ଜଭାଜକସ୍ସ ୱା ଅପ୍ପମତ୍ତକୱିସ୍ସଜ୍ଜକସ୍ସ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ଦିନ୍ନେ ଖିୟ୍ୟତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୮୮ . ଅନାପତ୍ତି – ପକତିୟା ଛନ୍ଦା ଦୋସା ମୋହା ଭୟା କରୋନ୍ତଂ ‘‘କ୍ୱତ୍ଥୋ ତସ୍ସ ଦିନ୍ନେନ ଲଦ୍ଧାପି ୱିନିପାତେସ୍ସତି ନ ସମ୍ମା ଉପନେସ୍ସତୀ’’ତି ଖିୟ୍ୟତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁବ୍ବଲସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଏକାଦସମଂ।

୧୨. ପରିଣାମନସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୮୯ . [ଇଦଂ ୱତ୍ଥୁ ପାରା॰ ୬୫୭] ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ସଙ୍ଘସ୍ସ ସଚୀୱରଭତ୍ତଂ ପଟିୟତ୍ତଂ ହୋତି – ‘‘ଭୋଜେତ୍ୱା ଚୀୱରେନ ଅଚ୍ଛାଦେସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟେନ ସୋ ପୂଗୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ପୂଗଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଦେଥାୱୁସୋ, ଇମାନି ଚୀୱରାନି ଇମେସଂ ଭିକ୍ଖୂନ’’ନ୍ତି। ‘‘ନ ମୟଂ, ଭନ୍ତେ, ଦସ୍ସାମ। ଅମ୍ହାକଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଅନୁୱସ୍ସଂ ସଚୀୱରଭିକ୍ଖା ପଞ୍ଞତ୍ତା’’ତି। ‘‘ବହୂ, ଆୱୁସୋ, ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାୟକା, ବହୂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭତ୍ତା [ଭଦ୍ଦା (କ॰)] । ଇମେ ତୁମ୍ହେ ନିସ୍ସାୟ ତୁମ୍ହେ ସମ୍ପସ୍ସନ୍ତା ଇଧ ୱିହରନ୍ତି। ତୁମ୍ହେ ଚେ ଇମେସଂ ନ ଦସ୍ସଥ, ଅଥ କୋ ଚରହି ଇମେସଂ ଦସ୍ସତି? ଦେଥାୱୁସୋ, ଇମାନି ଚୀୱରାନି ଇମେସଂ ଭିକ୍ଖୂନ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୂଗୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେହି ଭିକ୍ଖୂହି ନିପ୍ପୀଳିୟମାନୋ ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ଚୀୱରଂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଜାନନ୍ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ ସଚୀୱରଭତ୍ତଂ ପଟିୟତ୍ତଂ ‘‘ନ ଚ ଜାନନ୍ତି ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଦିନ୍ନ’’ନ୍ତି ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଓଣୋଜେଥାୱୁସୋ, ସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱର’’ନ୍ତି। ‘‘ନତ୍ଥି, ଭନ୍ତେ। ୟଥାପଟିୟତ୍ତଂ ଚୀୱରଂ ଅୟ୍ୟା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଅୟ୍ୟାନଂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ପରିଣାମେସୁ’’ନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜାନଂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣତଂ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଜାନଂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣତଂ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଜାନଂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣତଂ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୯୦ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଜାନଂ ସଙ୍ଘିକଂ ଲାଭଂ ପରିଣତଂ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୯୧ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସ ଆରୋଚେନ୍ତି, ସୋ ୱା ଆରୋଚେତି।

ସଙ୍ଘିକଂ ନାମ ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନଂ ହୋତି ପରିଚ୍ଚତ୍ତଂ।

ଲାଭୋ ନାମ ଚୀୱରପିଣ୍ଡପାତସେନାସନଗିଲାନପ୍ପଚ୍ଚୟଭେସଜ୍ଜପରିକ୍ଖାରା, ଅନ୍ତମସୋ ଚୁଣ୍ଣପିଣ୍ଡୋପି, ଦନ୍ତକଟ୍ଠମ୍ପି, ଦସିକସୁତ୍ତମ୍ପି।

ପରିଣତଂ ନାମ ‘‘ଦସ୍ସାମ କରିସ୍ସାମା’’ତି ୱାଚା ଭିନ୍ନା ହୋତି, ତଂ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୪୯୨ . ପରିଣତେ ପରିଣତସଞ୍ଞୀ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରିଣତେ ୱେମତିକୋ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିଣତେ ଅପରିଣତସଞ୍ଞୀ ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣାମେତି, ଅନାପତ୍ତି। ସଙ୍ଘସ୍ସ ପରିଣତଂ ଅଞ୍ଞସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଚେତିୟସ୍ସ ୱା ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଚେତିୟସ୍ସ ପରିଣତଂ ଅଞ୍ଞଚେତିୟସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୱା ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପରିଣତଂ ଅଞ୍ଞପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୱା ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଚେତିୟସ୍ସ ୱା ପରିଣାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅପରିଣତେ ପରିଣତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପରିଣତେ ୱେମତିକୋ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପରିଣତେ ଅପରିଣତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୪୯୩ . ଅନାପତ୍ତି – ‘‘କତ୍ଥ ଦେମା’’ତି ପୁଚ୍ଛୀୟମାନୋ – ‘‘ୟତ୍ଥ ତୁମ୍ହାକଂ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମୋ ପରିଭୋଗଂ ୱା ଲଭେୟ୍ୟ ପଟିସଙ୍ଖାରଂ ୱା ଲଭେୟ୍ୟ ଚିରଟ୍ଠିତିକୋ ୱା ଅସ୍ସ ୟତ୍ଥ ୱା ପନ ତୁମ୍ହାକଂ ଚିତ୍ତଂ ପସୀଦତି ତତ୍ଥ ଦେଥା’’ତି ଭଣତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପରିଣାମନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦ୍ୱାଦସମଂ।

ସହଧମ୍ମିକୱଗ୍ଗୋ ଅଟ୍ଠମୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ସହଧମ୍ମ-ୱିୱଣ୍ଣଞ୍ଚ, ମୋହାପନଂ ପହାରକଂ।

ତଲସତ୍ତି ଅମୂଲଞ୍ଚ, ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଚ ଉପସ୍ସୁତି।

ପଟିବାହନଛନ୍ଦଞ୍ଚ, ଦବ୍ବଞ୍ଚ ପରିଣାମନନ୍ତି॥

୯. ରତନୱଗ୍ଗୋ

୧. ଅନ୍ତେପୁରସିକ୍ଖାପଦଂ

୪୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଉୟ୍ୟାନପାଲଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭଣେ, ଉୟ୍ୟାନଂ ସୋଧେହି। ଉୟ୍ୟାନଂ ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଦେୱା’’ତି ଖୋ ସୋ ଉୟ୍ୟାନପାଲୋ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା ଉୟ୍ୟାନଂ ସୋଧେନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସିନ୍ନଂ। ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସୁଦ୍ଧଂ, ଦେୱ, ଉୟ୍ୟାନଂ। ଅପିଚ, ଭଗୱା ତତ୍ଥ ନିସିନ୍ନୋ’’ତି। ‘‘ହୋତୁ, ଭଣେ! ମୟଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସିସ୍ସାମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଉୟ୍ୟାନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସନ୍ତୋ ନିସିନ୍ନୋ ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ତଂ ଉପାସକଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଭୀତୋ ଅଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନାରହତାୟଂ ପୁରିସୋ ପାପୋ ହୋତୁଂ , ୟଥା ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସତୀ’’ତି। ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଭଗୱତୋ ଗାରୱେନ ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ନେୱ ଅଭିୱାଦେସି ନ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠାସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଅନତ୍ତମନୋ ଅହୋସି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମାୟଂ ପୁରିସୋ ମୟି ଆଗତେ ନେୱ ଅଭିୱାଦେସ୍ସତି ନ ପଚ୍ଚୁଟ୍ଠେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଅନତ୍ତମନଂ ୱିଦିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏସୋ ଖୋ, ମହାରାଜ, ଉପାସକୋ ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ କାମେସୁ ୱୀତରାଗୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘ନାରହତାୟଂ ଉପାସକୋ ଓରକୋ ହୋତୁଂ, ଭଗୱାପି ଇମସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସତୀ’’ତି। ତଂ ଉପାସକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱଦେୟ୍ୟାସି, ଉପାସକ, ୟେନ ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ‘‘ସୁଟ୍ଠୁ, ଦେୱା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି।

୪୯୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଉପରିପାସାଦୱରଗତୋ ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ତଂ ଉପାସକଂ ରଥିକାୟ [ରଥିୟାୟ (ଇତିପି)] ଛତ୍ତପାଣିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ପକ୍କୋସାପେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ତ୍ୱଂ କିର, ଉପାସକ, ବହୁସ୍ସୁତୋ ଆଗତାଗମୋ। ସାଧୁ, ଉପାସକ, ଅମ୍ହାକଂ ଇତ୍ଥାଗାରଂ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେହୀ’’ତି। ‘‘ୟମହଂ [ୟମ୍ପାହଂ (ସୀ॰)] , ଦେୱ, ଜାନାମି ଅୟ୍ୟାନଂ ୱାହସା, ଅୟ୍ୟାୱ ଦେୱସ୍ସ ଇତ୍ଥାଗାରଂ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ – ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଖୋ ଉପାସକୋ ଆହା’’ତି ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନୋ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆଣାପେତୁ ୟୋ ଅମ୍ହାକଂ ଇତ୍ଥାଗାରଂ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେସ୍ସତୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି…ପେ॰… ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନହାନନ୍ଦ, ରଞ୍ଞୋ ଇତ୍ଥାଗାରଂ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଭନ୍ତେ’’ତି ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା କାଲେନ କାଲଂ ପୱିସିତ୍ୱା ରଞ୍ଞୋ ଇତ୍ଥାଗାରଂ ଧମ୍ମଂ ୱାଚେତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ନିୱେସନଂ ତେନୁପସଙ୍କମି।

୪୯୬ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ମଲ୍ଲିକାୟ ଦେୱିୟା ସଦ୍ଧିଂ ସୟନଗତୋ ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ମଲ୍ଲିକା ଦେୱୀ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ସହସା ୱୁଟ୍ଠାସି; ପୀତକମଟ୍ଠଂ ଦୁସ୍ସଂ ପଭସ୍ସିତ୍ଥ। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ତତୋୱ ପଟିନିୱତ୍ତିତ୍ୱା ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ଆନନ୍ଦୋ ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତୋ ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରଂ ପୱିସିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଆନନ୍ଦ, ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତୋ ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରଂ ପୱିସସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ଆନନ୍ଦ, ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତୋ ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରଂ ପୱିସିସ୍ସସି! ନେତଂ, ଆନନ୍ଦ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –

୪୯୭ . [ଅ॰ ନି॰ ୧୦.୪୫] ‘‘ଦସୟିମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆଦୀନୱା ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ। କତମେ ଦସ? ଇଧ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ମହେସିୟା ସଦ୍ଧିଂ ନିସିନ୍ନୋ ହୋତି, ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୁ ପୱିସତି। ମହେସୀ ୱା ଭିକ୍ଖୁଂ ଦିସ୍ୱା ସିତଂ ପାତୁକରୋତି। ଭିକ୍ଖୁ ୱା ମହେସିଂ ଦିସ୍ୱା ସିତଂ ପାତୁକରୋତି। ତତ୍ଥ ରଞ୍ଞୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ଅଦ୍ଧା ଇମେସଂ କତଂ ୱା କରିସ୍ସନ୍ତି ୱା’’ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଠମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ବହୁକିଚ୍ଚୋ ବହୁକରଣୀୟୋ। ଅଞ୍ଞତରଂ ଇତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ନସ୍ସରତି। ସା ତେନ ଗବ୍ଭଂ ଗଣ୍ହି। ତତ୍ଥ ରଞ୍ଞୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନ ଖୋ ଇଧ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପୱିସତି ଅଞ୍ଞତ୍ର ପବ୍ବଜିତେନ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦୁତିୟୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରେ ଅଞ୍ଞତରଂ ରତନଂ ନସ୍ସତି। ତତ୍ଥ ରଞ୍ଞୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନ ଖୋ ଇଧ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପୱିସତି ଅଞ୍ଞତ୍ର ପବ୍ବଜିତେନ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତତିୟୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରେ ଅବ୍ଭନ୍ତରା ଗୁୟ୍ହମନ୍ତା ବହିଦ୍ଧା ସମ୍ଭେଦଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ତତ୍ଥ ରଞ୍ଞୋ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନ ଖୋ ଇଧ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପୱିସତି ଅଞ୍ଞତ୍ର ପବ୍ବଜିତେନ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚତୁତ୍ଥୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରେ ପୁତ୍ତୋ ୱା ପିତରଂ ପତ୍ଥେତି ପିତା ୱା ପୁତ୍ତଂ ପତ୍ଥେତି। ତେସଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ନ ଖୋ ଇଧ ଅଞ୍ଞୋ କୋଚି ପୱିସତି ଅଞ୍ଞତ୍ର ପବ୍ବଜିତେନ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଞ୍ଚମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ନୀଚଟ୍ଠାନିୟଂ ଉଚ୍ଚେ ଠାନେ ଠପେତି। ୟେସଂ ତଂ ଅମନାପଂ ତେସଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ରାଜା ଖୋ ପବ୍ବଜିତେନ ସଂସଟ୍ଠୋ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛଟ୍ଠୋ ଆଦୀନୱୋ, ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ଉଚ୍ଚଟ୍ଠାନିୟଂ ନୀଚେ ଠାନେ ଠପେତି। ୟେସଂ ତଂ ଅମନାପଂ ତେସଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ରାଜା ଖୋ ପବ୍ବଜିତେନ ସଂସଟ୍ଠୋ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ସତ୍ତମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ଅକାଲେ ସେନଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତି। ୟେସଂ ତଂ ଅମନାପଂ ତେସଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘ରାଜା ଖୋ ପବ୍ବଜିତେନ ସଂସଟ୍ଠୋ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା କାଲେ ସେନଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗତୋ ନିୱତ୍ତାପେତି। ୟେସଂ ତଂ ଅମନାପଂ ତେସଂ ଏୱଂ ହୋତି – ‘‘‘ରାଜା ଖୋ ପବ୍ବଜିତେନ ସଂସଟ୍ଠୋ। ସିୟା ନୁ ଖୋ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନୱମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ।

‘‘ପୁନ ଚପରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରଞ୍ଞୋ ରାଜନ୍ତେପୁରଂ ହତ୍ଥିସମ୍ମଦ୍ଦଂ ଅସ୍ସସମ୍ମଦ୍ଦଂ ରଥସମ୍ମଦ୍ଦଂ ରଜ୍ଜନୀୟାନି [ରଜ୍ଜନୀୟାନି (କ॰)] ରୂପସଦ୍ଦଗନ୍ଧରସଫୋଟ୍ଠବ୍ବାନି, ୟାନି ନ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ ସାରୁପ୍ପାନି। ଅୟଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସମୋ ଆଦୀନୱୋ ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ। ଇମେ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦସ ଆଦୀନୱା ରାଜନ୍ତେପୁରପ୍ପୱେସନେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଆନନ୍ଦଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୪୯୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ରଞ୍ଞୋ ଖତ୍ତିୟସ୍ସ ମୁଦ୍ଧାୱସିତ୍ତସ୍ସ [ମୁଦ୍ଧାଭିସିତ୍ତସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ଅନିକ୍ଖନ୍ତରାଜକେ ଅନିଗ୍ଗତରତନକେ ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତୋ ଇନ୍ଦଖୀଲଂ ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୪୯୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଖତ୍ତିୟୋ ନାମ ଉଭତୋ ସୁଜାତୋ ହୋତି, ମାତିତୋ ଚ ପିତିତୋ ଚ ସଂସୁଦ୍ଧଗହଣିକୋ, ୟାୱ ସତ୍ତମା ପିତାମହୟୁଗା ଅକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅନୁପକୁଟ୍ଠୋ ଜାତିୱାଦେନ।

ମୁଦ୍ଧାୱସିତ୍ତୋ ନାମ ଖତ୍ତିୟାଭିସେକେନ ଅଭିସିତ୍ତୋ ହୋତି।

ଅନିକ୍ଖନ୍ତରାଜକେ ତି ରାଜା ସୟନିଘରା ଅନିକ୍ଖନ୍ତୋ ହୋତି।

ଅନିଗ୍ଗତରତନକେ ତି ମହେସୀ ସୟନିଘରା ଅନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋତି, ଉଭୋ ୱା ଅନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋନ୍ତି।

ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତୋ ତି ପୁବ୍ବେ ଅନାମନ୍ତେତ୍ୱା।

ଇନ୍ଦଖୀଲୋ ନାମ ସୟନିଘରସ୍ସ ଉମ୍ମାରୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ସୟନିଘରଂ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ରଞ୍ଞୋ ସୟନଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି, ଅନ୍ତମସୋ ସାଣିପାକାରପରିକ୍ଖିତ୍ତମ୍ପି।

ଇନ୍ଦଖୀଲଂ ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟା ତି ପଠମଂ ପାଦଂ ଉମ୍ମାରଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦୁତିୟଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୫୦୦ . ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ ଇନ୍ଦଖୀଲଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ୱେମତିକୋ ଇନ୍ଦଖୀଲଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ ଇନ୍ଦଖୀଲଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଟିସଂୱିଦିତେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିସଂୱିଦିତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିସଂୱିଦିତେ ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୦୧ . ଅନାପତ୍ତି ପଟିସଂୱିଦିତେ, ନ ଖତ୍ତିୟୋ ହୋତି, ନ ଖତ୍ତିୟାଭିସେକେନ ଅଭିସିତ୍ତୋ ହୋତି, ରାଜା ସୟନିଘରା ନିକ୍ଖନ୍ତୋ ହୋତି, ମହେସୀ ସୟନିଘରା ନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋତି, ଉଭୋ ୱା ନିକ୍ଖନ୍ତା ହୋନ୍ତି, ନ ସୟନିଘରେ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅନ୍ତେପୁରସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଠମଂ।

୨. ରତନସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ନହାୟତି। ଅଞ୍ଞତରୋପି ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ପଞ୍ଚସତାନଂ ଥୱିକଂ ଥଲେ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ନହାୟନ୍ତୋ ୱିସ୍ସରିତ୍ୱା ଅଗମାସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ତସ୍ସାୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଥୱିକା, ମା ଇଧ ନସ୍ସୀ’’ତି ଅଗ୍ଗହେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସରିତ୍ୱା ତୁରିତୋ ଆଧାୱିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅପି ମେ, ଭୋ, ଥୱିକଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାସୀ’’ତି? ‘‘ହନ୍ଦ, ବ୍ରାହ୍ମଣା’’ତି ଅଦାସି। ଅଥ ଖୋ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘‘କେନ ନୁ ଖୋ ଅହଂ ଉପାୟେନ ଇମସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ପୁଣ୍ଣପତ୍ତଂ ନ ଦଦେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି! ‘‘ନ ମେ, ଭୋ, ପଞ୍ଚସତାନି, ସହସ୍ସଂ ମେ’’ତି ପଲିବୁନ୍ଧେତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ରତନଂ ଉଗ୍ଗହେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ରତନଂ ଉଗ୍ଗହେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ରତନଂ ଉଗ୍ଗହେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଉଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ୱା ଉଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୦୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟା ଉସ୍ସୱୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ଅଲଙ୍କତପ୍ପଟିୟତ୍ତା ଉୟ୍ୟାନଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ୱିସାଖାପି ମିଗାରମାତା ଅଲଙ୍କତପ୍ପଟିୟତ୍ତା ‘‘ଉୟ୍ୟାନଂ ଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି ଗାମତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା – ‘‘କ୍ୟାହଂ କରିସ୍ସାମି ଉୟ୍ୟାନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟଂନୂନାହଂ ଭଗୱନ୍ତଂ ପୟିରୁପାସେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି ଆଭରଣଂ ଓମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗେନ ଭଣ୍ଡିକଂ ବନ୍ଧିତ୍ୱା ଦାସିୟା ଅଦାସି – ‘‘ହନ୍ଦ, ଜେ, ଇମଂ ଭଣ୍ଡିକଂ ଗଣ୍ହାହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ୱିସାଖଂ ମିଗାରମାତରଂ ଭଗୱା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ସା ଦାସୀ ତଂ ଭଣ୍ଡିକଂ ୱିସ୍ସରିତ୍ୱା ଅଗମାସି। ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପଥା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୱା ଉଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ୱା ନିକ୍ଖିପିତୁଂ – ‘‘ୟସ୍ସ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ହରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅଜ୍ଝାରାମା, ଉଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ୱା ଉଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୦୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ କାସୀସୁ ଜନପଦେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ କମ୍ମନ୍ତଗାମୋ ହୋତି। ତେନ ଚ ଗହପତିନା ଅନ୍ତେୱାସୀ ଆଣତ୍ତୋ ହୋତି – ‘‘ସଚେ ଭଦନ୍ତା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି ଭତ୍ତଂ କରେୟ୍ୟାସୀ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କାସୀସୁ ଜନପଦେ ଚାରିକଂ ଚରମାନା ୟେନ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ କମ୍ମନ୍ତଗାମୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତେ। ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅଧିୱାସେନ୍ତୁ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ସ୍ୱାତନାୟ ଗହପତିନୋ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଧିୱାସେସୁଂ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତୁଣ୍ହୀଭାୱେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପଟିୟାଦାପେତ୍ୱା କାଲଂ ଆରୋଚାପେତ୍ୱା ଅଙ୍ଗୁଲିମୁଦ୍ଦିକଂ ଓମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସିତ୍ୱା – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ, ଅହମ୍ପି କମ୍ମନ୍ତଂ ଗମିସ୍ସାମୀ’’ତି ଅଙ୍ଗୁଲିମୁଦ୍ଦିକଂ ୱିସ୍ସରିତ୍ୱା ଅଗମାସି। ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ସଚେ ମୟଂ ଗମିସ୍ସାମ ନସ୍ସିସ୍ସତାୟଂ ଅଙ୍ଗୁଲିମୁଦ୍ଦିକା’’ତି ତତ୍ଥେୱ ଅଚ୍ଛିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ କମ୍ମନ୍ତା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଅୟ୍ୟା ଇଧେୱ ଅଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେତ୍ୱା ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥେ ୱା ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୱା ଉଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ୱା ନିକ୍ଖିପିତୁଂ – ୟସ୍ସ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ହରିସ୍ସତୀ’’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୦୫ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅଜ୍ଝାରାମା ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥା ୱା, ଉଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ୱା ଉଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ରତନଂ ୱା ପନ ଭିକ୍ଖୁନା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥେ ୱା ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୱା ଉଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ୱା ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବଂ – ‘ୟସ୍ସ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ହରିସ୍ସତୀ’ତି। ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ’’ ତି।

୫୦୬ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ରତନଂ ନାମ ମୁତ୍ତା ମଣି ୱେଳୁରିୟୋ ସଙ୍ଖୋ ସିଲା ପୱାଲଂ ରଜତଂ ଜାତରୂପଂ ଲୋହିତଙ୍କୋ [ଲୋହିତକୋ (?)] ମସାରଗଲ୍ଲଂ।

ରତନସମ୍ମତଂ ନାମ ୟଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉପଭୋଗପରିଭୋଗଂ, ଏତଂ ରତନସମ୍ମତଂ ନାମ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ଅଜ୍ଝାରାମା ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥା ୱା ତି ଠପେତ୍ୱା ଅଜ୍ଝାରାମଂ ଅଜ୍ଝାୱସଥଂ।

ଅଜ୍ଝାରାମୋ ନାମ ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ଆରାମୋ, ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଉପଚାରୋ।

ଅଜ୍ଝାୱସଥୋ ନାମ ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆୱସଥସ୍ସ ଅନ୍ତୋ ଆୱସଥୋ, ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଉପଚାରୋ।

ଉଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଉଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଗାହାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ରତନଂ ୱା ପନ ଭିକ୍ଖୁନା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥେ ୱା ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୱା ଉଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ୱା ନିକ୍ଖିପିତବ୍ବ ନ୍ତି ରୂପେନ ୱା ନିମିତ୍ତେନ ୱା ସଞ୍ଞାଣଂ କତ୍ୱା ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘‘ୟସ୍ସ ଭଣ୍ଡଂ ନଟ୍ଠଂ ସୋ ଆଗଚ୍ଛତୂ’’ତି। ସଚେ ତତ୍ଥ ଆଗଚ୍ଛତି ସୋ ୱତ୍ତବ୍ବୋ – ‘‘ଆୱୁସୋ, କୀଦିସଂ ତେ ଭଣ୍ଡ’’ନ୍ତି? ସଚେ ରୂପେନ ୱା ନିମିତ୍ତେନ ୱା ସମ୍ପାଦେତି ଦାତବ୍ବଂ, ନୋ ଚେ ସମ୍ପାଦେତି ‘‘ୱିଚିନାହି ଆୱୁସୋ’’ତି ୱତ୍ତବ୍ବୋ। ତମ୍ହା ଆୱାସା ପକ୍କମନ୍ତେନ ୟେ ତତ୍ଥ ହୋନ୍ତି ଭିକ୍ଖୂ ପତିରୂପା, ତେସଂ ହତ୍ଥେ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ପକ୍କମିତବ୍ବଂ। ନୋ ଚେ ହୋନ୍ତି ଭିକ୍ଖୂ ପତିରୂପା, ୟେ ତତ୍ଥ ହୋନ୍ତି ଗହପତିକା ପତିରୂପା, ତେସଂ ହତ୍ଥେ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ପକ୍କମିତବ୍ବଂ।

ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚୀ ତି ଅୟଂ ତତ୍ଥ ଅନୁଧମ୍ମତା।

୫୦୭ . ଅନାପତ୍ତି ରତନଂ ୱା ରତନସମ୍ମତଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ୱା ଅଜ୍ଝାୱସଥେ ୱା ଉଗ୍ଗହେତ୍ୱା ୱା ଉଗ୍ଗହାପେତ୍ୱା ୱା ନିକ୍ଖିପତି – ‘‘ୟସ୍ସ ଭୱିସ୍ସତି ସୋ ହରିସ୍ସତୀ’’ତି, ରତନସମ୍ମତଂ ୱିସ୍ସାସଂ ଗଣ୍ହାତି, ତାୱକାଲିକଂ ଗଣ୍ହାତି, ପଂସୁକୂଲସଞ୍ଞିସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ରତନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦୁତିୟଂ।

୩. ୱିକାଲଗାମପ୍ପୱିସନସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୦୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସଭାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – [ଇମା ତିରଚ୍ଛାନକଥାୟୋ ଦୀ॰ ୧.୧୭; ମ॰ ନି॰ ୨.୨୨୩; ସଂ॰ ନି॰ ; ଅ॰ ନି॰ ୧୦.୬୯] ରାଜକଥଂ ଚୋରକଥଂ ମହାମତ୍ତକଥଂ ସେନାକଥଂ ଭୟକଥଂ ୟୁଦ୍ଧକଥଂ ଅନ୍ନକଥଂ ପାନକଥଂ ୱତ୍ଥକଥଂ ସୟନକଥଂ ମାଲାକଥଂ ଗନ୍ଧକଥଂ ଞାତିକଥଂ ୟାନକଥଂ ଗାମକଥଂ ନିଗମକଥଂ ନଗରକଥଂ ଜନପଦକଥଂ ଇତ୍ଥିକଥଂ [ଇତ୍ଥିକଥଂ ପୁରିସକଥଂ (କ॰) ମଜ୍ଝିମପଣ୍ଣାସଟ୍ଠକଥା ୧୫୬ ପିଟ୍ଠେ ଓଲୋକେତବ୍ବା] ସୂରକଥଂ ୱିସିଖାକଥଂ କୁମ୍ଭଟ୍ଠାନକଥଂ ପୁବ୍ବପେତକଥଂ ନାନତ୍ତକଥଂ ଲୋକକ୍ଖାୟିକଂ ସମୁଦ୍ଦକ୍ଖାୟିକଂ ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସଭାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ରାଜକଥଂ ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି!

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସଭାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ରାଜକଥଂ ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସଭାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେଥ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ରାଜକଥଂ ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସଭାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅନେକୱିହିତଂ ତିରଚ୍ଛାନକଥଂ କଥେସ୍ସଥ, ସେୟ୍ୟଥିଦଂ – ରାଜକଥଂ ଚୋରକଥଂ…ପେ॰… ଇତିଭୱାଭୱକଥଂ ଇତି ୱା! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୦୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତା ସାୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପୱିସଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି । ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ପୱିସିଂସୁ। ଚୋରା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୧୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ସାୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମଂ ଉପଗଚ୍ଛି। ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ପୱିସଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପାୱିସି। ଚୋରା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୧୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଅହିନା ଦଟ୍ଠୋ ହୋତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ‘‘ଅଗ୍ଗିଂ ଆହରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଗାମଂ ଗଚ୍ଛତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପାୱିସି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ । ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାରୂପେ ଅଚ୍ଚାୟିକେ କରଣୀୟେ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୧୨ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ୱିକାଲେ ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପା ଅଚ୍ଚାୟିକା କରଣୀୟା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୧୩ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସନ୍ତୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ସକ୍କା ହୋତି ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସିତୁଂ।

ଅସନ୍ତୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସିତୁଂ।

ୱିକାଲୋ ନାମ ମଜ୍ଝନ୍ହିକେ ୱୀତିୱତ୍ତେ ୟାୱ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା।

ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟା ତି ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ଅତିକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ଉପଚାରଂ ଓକ୍କମନ୍ତସ୍ସ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପା ଅଚ୍ଚାୟିକା କରଣୀୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ତଥାରୂପଂ ଅଚ୍ଚାୟିକଂ କରଣୀୟଂ।

୫୧୪ . ୱିକାଲେ ୱିକାଲସଞ୍ଞୀ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଗାମଂ ପୱିସତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପା ଅଚ୍ଚାୟିକା କରଣୀୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱିକାଲେ ୱେମତିକୋ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଗାମଂ ପୱିସତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପା ଅଚ୍ଚାୟିକା କରଣୀୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱିକାଲେ କାଲସଞ୍ଞୀ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଗାମଂ ପୱିସତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ତଥାରୂପା ଅଚ୍ଚାୟିକା କରଣୀୟା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

କାଲେ ୱିକାଲସଞ୍ଞୀ , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲେ କାଲସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୧୫ . ଅନାପତ୍ତି ତଥାରୂପେ ଅଚ୍ଚାୟିକେ କରଣୀୟେ, ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ଅସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ଅନ୍ତରାରାମଂ ଗଚ୍ଛତି, ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଗଚ୍ଛତି, ତିତ୍ଥିୟସେୟ୍ୟଂ ଗଚ୍ଛତି, ପଟିକ୍କମନଂ ଗଚ୍ଛତି, ଗାମେନ ମଗ୍ଗୋ ହୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱିକାଲଗାମପ୍ପୱିସନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ତତିୟଂ।

୪. ସୂଚିଘରସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୧୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ଦନ୍ତକାରେନ ଭିକ୍ଖୂ ପୱାରିତା ହୋନ୍ତି – ‘‘ୟେସଂ ଅୟ୍ୟାନଂ ସୂଚିଘରେନ ଅତ୍ଥୋ ଅହଂ ସୂଚିଘରେନା’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ବହୂ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତି। ୟେସଂ ଖୁଦ୍ଦକା ସୂଚିଘରା ତେ ମହନ୍ତେ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତି। ୟେସଂ ମହନ୍ତା ସୂଚିଘରା ତେ ଖୁଦ୍ଦକେ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଦନ୍ତକାରୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ବହୂ ସୂଚିଘରେ କରୋନ୍ତୋ ନ ସକ୍କୋତି ଅଞ୍ଞଂ ୱିକ୍କାୟିକଂ ଭଣ୍ଡଂ କାତୁଂ, ଅତ୍ତନାପି ନ ୟାପେତି, ପୁତ୍ତଦାରୋପିସ୍ସ କିଲମତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୂ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତି! ଅୟଂ ଇମେସଂ ବହୂ ସୂଚିଘରେ କରୋନ୍ତୋ ନ ସକ୍କୋତି ଅଞ୍ଞଂ ୱିକ୍କାୟିକଂ ଭଣ୍ଡଂ କାତୁଂ, ଅତ୍ତନାପି ନ ୟାପେତି, ପୁତ୍ତଦାରୋପିସ୍ସ କିଲମତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୂ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୂ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୂ ସୂଚିଘରେ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୧୭ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଟ୍ଠିମୟଂ ୱା ଦନ୍ତମୟଂ ୱା ୱିସାଣମୟଂ ୱା ସୂଚିଘରଂ କାରାପେୟ୍ୟ ଭେଦନକଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୧୮ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଟ୍ଠି ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ଅଟ୍ଠି।

ଦନ୍ତୋ ନାମ ହତ୍ଥିଦନ୍ତୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୱିସାଣଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱିସାଣଂ।

କାରାପେୟ୍ୟା ତି କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୧୯ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି [ପରିୟୋସାୱାପେତି (କ॰)] , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି [ପରିୟୋସାୱାପେତି (କ॰)] , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୨୦ . ଅନାପତ୍ତି ଗଣ୍ଠିକାୟ [ଗଣ୍ଡିକାୟ (ସ୍ୟା॰)] , ଅରଣିକେ, ୱିଧେ [ୱୀଠେ (ସୀ॰), ୱୀଥେ (ସ୍ୟା॰)] , ଅଞ୍ଜନିୟା, ଅଞ୍ଜନିସଲାକାୟ, ୱାସିଜଟେ, ଉଦକପୁଞ୍ଛନିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସୂଚିଘରସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।

୫. ମଞ୍ଚପୀଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୨୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଉଚ୍ଚେ ମଞ୍ଚେ ସୟତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସମ୍ବହୁଲେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସଦ୍ଧିଂ ସେନାସନଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତୋ ୟେନାୟସ୍ମତୋ ଉପନନ୍ଦସ୍ସ ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ୱିହାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ଆୟସ୍ମା ଉପନନ୍ଦୋ ସକ୍ୟପୁତ୍ତୋ ଭଗୱନ୍ତଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଭଗୱନ୍ତଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱା ସୟନଂ ପସ୍ସତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତତୋୱ ପଟିନିୱତ୍ତିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଆସୟତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସୋ ୱେଦିତବ୍ବୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପନନ୍ଦଂ ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୨୨ . ‘‘ନୱଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା କାରୟମାନେନ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୁଲପାଦକଂ କାରେତବ୍ବଂ ସୁଗତଙ୍ଗୁଲେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ହେଟ୍ଠିମାୟ ଅଟନିୟା; ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୨୩ . ନୱଂ ନାମ କରଣଂ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ମଞ୍ଚୋ ନାମ ଚତ୍ତାରୋ ମଞ୍ଚା – ମସାରକୋ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧୋ, କୁଳୀରପାଦକୋ, ଆହଚ୍ଚପାଦକୋ।

ପୀଠଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ପୀଠାନି – ମସାରକଂ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧଂ, କୁଳୀରପାଦକଂ, ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ।

କାରୟମାନେନା ତି କରୋନ୍ତୋ ୱା କାରାପେନ୍ତୋ ୱା।

ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୁଲପାଦକଂ କାରେତବ୍ବଂ ସୁଗତଙ୍ଗୁଲେନ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ହେଟ୍ଠିମାୟ ଅଟନିୟା ତି ଠପେତ୍ୱା ହେଟ୍ଠିମଂ ଅଟନିଂ; ତଂ ଅତିକ୍କାମେତ୍ୱା କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ, ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୨୪ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୨୫ . ଅନାପତ୍ତି ପମାଣିକଂ କରୋତି, ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପମାଣାତିକ୍କନ୍ତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ମଞ୍ଚପୀଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ପଞ୍ଚମଂ।

୬. ତୂଲୋନଦ୍ଧସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୨୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି ! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ମଞ୍ଚମ୍ପି ପୀଠମ୍ପି ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୨୭ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ମଞ୍ଚଂ ୱା ପୀଠଂ ୱା ତୂଲୋନଦ୍ଧଂ କାରାପେୟ୍ୟ, ଉଦ୍ଦାଲନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୨୮ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ମଞ୍ଚୋ ନାମ ଚତ୍ତାରୋ ମଞ୍ଚା – ମସାରକୋ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧୋ, କୁଳୀରପାଦକୋ, ଆହଚ୍ଚପାଦକୋ।

ପୀଠଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ପୀଠାନି – ମସାରକଂ, ବୁନ୍ଦିକାବଦ୍ଧଂ, କୁଳୀରପାଦକଂ, ଆହଚ୍ଚପାଦକଂ।

ତୂଲଂ ନାମ ତୀଣି ତୂଲାନି – ରୁକ୍ଖତୂଲଂ, ଲତାତୂଲଂ, ପୋଟକିତୂଲଂ।

କାରାପେୟ୍ୟା ତି କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଉଦ୍ଦାଲେତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୨୯ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୩୦ . ଅନାପତ୍ତି ଆୟୋଗେ, କାୟବନ୍ଧନେ, ଅଂସବଦ୍ଧକେ, ପତ୍ତଥୱିକାୟ, ପରିସ୍ସାୱନେ, ବିବ୍ବୋହନଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଉଦ୍ଦାଲେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତୂଲୋନଦ୍ଧସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଛଟ୍ଠଂ।

୭. ନିସୀଦନସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୩୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ନିସୀଦନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତଂ ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା ନିସୀଦନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି ଅପ୍ପମାଣିକାନି ନିସୀଦନାନି ଧାରେନ୍ତି। ମଞ୍ଚସ୍ସପି ପୀଠସ୍ସପି ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପମାଣିକାନି ନିସୀଦନାନି ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଣିକାନି ନିସୀଦନାନି ଧାରେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପମାଣିକାନି ନିସୀଦନାନି ଧାରେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନିସୀଦନଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା କାରୟମାନେନ ପମାଣିକଂ କାରେତବ୍ବଂ। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦିୟଡ୍ଢଂ। ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୩୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ଉଦାୟୀ ମହାକାୟୋ ହୋତି। ସୋ ଭଗୱତୋ ପୁରତୋ ନିସୀଦନଂ ପଞ୍ଞପେତ୍ୱା ସମନ୍ତତୋ ସମଞ୍ଛମାନୋ ନିସୀଦତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉଦାୟିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଉଦାୟି, ନିସୀଦନଂ ସମନ୍ତତୋ ସମଞ୍ଛସି; ସେୟ୍ୟଥାପି ପୁରାଣାସିକୋଟ୍ଠୋ’’ତି? ‘‘ତଥା ହି ପନ, ଭନ୍ତେ, ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଅତିଖୁଦ୍ଦକଂ ନିସୀଦନଂ ଅନୁଞ୍ଞାତ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସୀଦନସ୍ସ ଦସଂ ୱିଦତ୍ଥିଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୩୩ . ‘‘ନିସୀଦନଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା କାରୟମାନେନ ପମାଣିକଂ କାରେତବ୍ବଂ। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦିୟଡ୍ଢଂ। ଦସା ୱିଦତ୍ଥି। ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୩୪ . ନିସୀଦନଂ ନାମ ସଦସଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

କାରୟମାନେନା ତି କରୋନ୍ତୋ ୱା କାରାପେନ୍ତୋ ୱା ପମାଣିକଂ କାରେତବ୍ବଂ। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦିୟଡ୍ଢଂ। ଦସା ୱିଦତ୍ଥି। ତଂ ଅତିକ୍କାମେତ୍ୱା କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୩୫ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୩୬ . ଅନାପତ୍ତି ପମାଣିକଂ କରୋତି, ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପମାଣାତିକ୍କନ୍ତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ୱିତାନଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ସାଣିପାକାରଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା ବିବ୍ବୋହନଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନିସୀଦନସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ସତ୍ତମଂ।

୮. କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୩୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦି ଅନୁଞ୍ଞାତା ହୋତି । ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦି ଅନୁଞ୍ଞାତା’’ତି ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିୟୋ ଧାରେନ୍ତି; ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଆକଡ୍ଢନ୍ତା ଆହିଣ୍ଡନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିୟୋ ଧାରେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିୟୋ ଧାରେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୩୮ . ‘‘କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା କାରୟମାନେନ ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଚତସ୍ସୋ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ। ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୩୯ . କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦି ନାମ ୟସ୍ସ ଅଧୋନାଭି ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କଣ୍ଡୁ ୱା ପୀଳକା ୱା ଅସ୍ସାୱୋ ୱା ଥୁଲ୍ଲକଚ୍ଛୁ ୱା ଆବାଧୋ, ତସ୍ସ ପଟିଚ୍ଛାଦନତ୍ଥାୟ।

କାରୟମାନେନା ତି କରୋନ୍ତୋ ୱା କାରାପେନ୍ତୋ ୱା । ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଚତସ୍ସୋ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ। ତଂ ଅତିକ୍କାମେତ୍ୱା କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୪୦ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୪୧ . ଅନାପତ୍ତି ପମାଣିକଂ କରୋତି, ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପମାଣାତିକ୍କନ୍ତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ୱିତାନଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ସାଣିପାକାରଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା ବିବ୍ବୋହନଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

କଣ୍ଡୁପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଅଟ୍ଠମଂ।

୯. ୱସ୍ସିକସାଟିକାସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱସ୍ସିକସାଟିକା ଅନୁଞ୍ଞାତା ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ – ‘‘ଭଗୱତା ୱସ୍ସିକସାଟିକା ଅନୁଞ୍ଞାତା’’ତି ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟୋ ଧାରେନ୍ତି। ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଆକଡ୍ଢନ୍ତା ଆହିଣ୍ଡନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟୋ ଧାରେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ୱସ୍ସିକସାଟିକାୟୋ ଧାରେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୪୩ . ‘‘ୱସ୍ସିକସାଟିକଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନା କାରୟମାନେନ ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଛ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟା। ତଂ ଅତିକ୍କାମୟତୋ ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୫୪୪ . ୱସ୍ସିକସାଟିକା ନାମ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ଚତୁମାସତ୍ଥାୟ।

କାରୟମାନେନା ତି କରୋନ୍ତୋ ୱା କାରାପେନ୍ତୋ ୱା। ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା । ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଛ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟା। ତଂ ଅତିକ୍କାମେତ୍ୱା କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୪୫ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୪୬ . ଅନାପତ୍ତି ପମାଣିକଂ କରୋତି, ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପମାଣାତିକ୍କନ୍ତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ୱିତାନଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ସାଣିପାକାରଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା ବିବ୍ବୋହନଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ୱସ୍ସିକସାଟିକାସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ନୱମଂ।

୧୦. ନନ୍ଦସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୪୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମା ନନ୍ଦୋ ଭଗୱତୋ ମାତୁଚ୍ଛାପୁତ୍ତୋ ଅଭିରୂପୋ ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟୋ ପାସାଦିକୋ ଚତୁରଙ୍ଗୁଲୋମକୋ ଭଗୱତା [ଭଗୱତୋ (କ॰)] । ସୋ ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ ଚୀୱରଂ ଧାରେତି। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ଥେରା ଭିକ୍ଖୂ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ନନ୍ଦଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ – ‘‘ଭଗୱା ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି ଆସନା ୱୁଟ୍ଠହନ୍ତି। ତେ ଉପଗତେ ଜାନିତ୍ୱା [ଉପଗତଂ ସଞ୍ଜାନିତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰), ଉପଗତେ ସଞ୍ଜାନିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଆୟସ୍ମା ନନ୍ଦୋ ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ ଚୀୱରଂ ଧାରେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ନନ୍ଦ, ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ ଚୀୱରଂ ଧାରେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ନନ୍ଦ, ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ ଚୀୱରଂ ଧାରେସ୍ସସି! ନେତଂ, ନନ୍ଦ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୪୮ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ ଚୀୱରଂ କାରାପେୟ୍ୟ ଅତିରେକଂ ୱା, ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ । ତତ୍ରିଦଂ ସୁଗତସ୍ସ ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ନୱ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଛ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ। ଇଦଂ ସୁଗତସ୍ସ ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣ’’ ନ୍ତି।

୫୪୯ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ସୁଗତଚୀୱରପ୍ପମାଣଂ [ସୁଗତଚୀୱରଂ (କ॰)] ନାମ ଦୀଘସୋ ନୱ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଛ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ।

କାରାପେୟ୍ୟା ତି କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୫୫୦ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୫୫୧ . ଅନାପତ୍ତି ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ୱିତାନଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ସାଣିପାକାରଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା ବିବ୍ବୋହନଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନନ୍ଦସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ ଦସମଂ।

ରତନୱଗ୍ଗୋ [ରାଜୱଗ୍ଗୋ (ସୀ॰)] ନୱମୋ।

ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –

ରଞ୍ଞୋ ଚ ରତନଂ ସନ୍ତଂ, ସୂଚି ମଞ୍ଚଞ୍ଚ ତୂଲିକଂ।

ନିସୀଦନଞ୍ଚ କଣ୍ଡୁଞ୍ଚ, ୱସ୍ସିକା ସୁଗତେନ ଚାତି॥

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ଦ୍ୱେନୱୁତି ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଖୁଦ୍ଦକଂ ସମତ୍ତଂ।

ପାଚିତ୍ତିୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ପାଟିଦେସନୀୟକଣ୍ଡଂ

୧. ପଠମପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତୋ ଚତ୍ତାରୋ ପାଟିଦେସନୀୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୫୫୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ପଟିକ୍କମନକାଲେ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟ, ଭିକ୍ଖଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହା’’ତି। ‘‘ସୁଟ୍ଠୁ, ଭଗିନୀ’’ତି ସବ୍ବେୱ ଅଗ୍ଗହେସି। ସା ଉପକଟ୍ଠେ କାଲେ ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ, ଛିନ୍ନଭତ୍ତା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁତିୟମ୍ପି ଦିୱସଂ…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଦିୱସଂ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ପଟିକ୍କମନକାଲେ ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟ, ଭିକ୍ଖଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହା’’ତି। ‘‘ସୁଟ୍ଠୁ, ଭଗିନୀ’’ତି ସବ୍ବେୱ ଅଗ୍ଗହେସି। ସା ଉପକଟ୍ଠେ କାଲେ ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ, ଛିନ୍ନଭତ୍ତା ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚତୁତ୍ଥେ ଦିୱସେ ରଥିକାୟ ପୱେଧେନ୍ତୀ ଗଚ୍ଛତି। ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ରଥେନ ପଟିପଥଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅପେହାୟ୍ୟେ’’ତି। ସା ୱୋକ୍କମନ୍ତୀ ତତ୍ଥେୱ ପରିପତି। ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଖମାପେସି – ‘‘ଖମାହାୟ୍ୟେ, ମୟାସି ପାତିତା’’ତି। ‘‘ନାହଂ, ଗହପତି, ତୟା ପାତିତା। ଅପିଚ, ଅହମେୱ ଦୁବ୍ବଲା’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦୁବ୍ବଲା’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ସେଟ୍ଠି ଗହପତି ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଘରଂ ନେତ୍ୱା ଭୋଜେତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ହତ୍ଥତୋ ଆମିସଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତି! କିଚ୍ଛଲାଭୋ ମାତୁଗାମୋ’’ତି!

ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତସ୍ସ ସେଟ୍ଠିସ୍ସ ଗହପତିସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ହତ୍ଥତୋ ଆମିସଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସତୀ’’ତି …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ହତ୍ଥତୋ ଆମିସଂ ପଟିଗ୍ଗହେସୀତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଞାତିକା ତେ, ଭିକ୍ଖୁ, ଅଞ୍ଞାତିକା’’ତି? ‘‘ଅଞ୍ଞାତିକା, ଭଗୱା’’ତି। ‘‘ଅଞ୍ଞାତକୋ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ନ ଜାନାତି ପତିରୂପଂ ୱା ଅପ୍ପତିରୂପଂ ୱା ସନ୍ତଂ ୱା ଅସନ୍ତଂ ୱା। କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ହତ୍ଥତୋ ଆମିସଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୫୩ . ‘‘ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

୫୫୪ . ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ଅଞ୍ଞାତିକା ନାମ ମାତିତୋ ୱା । ପିତିତୋ ୱା ୟାୱ ସତ୍ତମା ପିତାମହୟୁଗା ଅସମ୍ବଦ୍ଧା।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ଅନ୍ତରଘରଂ ନାମ ରଥିକା ବ୍ୟୂହଂ ସିଙ୍ଘାଟକଂ ଘରଂ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ। ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୫୫୫ . ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ ଅନ୍ତରଘରଂ ପୱିଟ୍ଠାୟ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା – ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଅଞ୍ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞାତିକାୟ ଞାତିକସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୫୬ . ଅନାପତ୍ତି ଞାତିକାୟ, ଦାପେତି ନ ଦେତି, ଉପନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଦେତି ଅନ୍ତରାରାମେ, ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟେ, ତିତ୍ଥିୟସେୟ୍ୟାୟ, ପଟିକ୍କମନେ , ଗାମତୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଦେତି, ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ‘‘ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜା’’ତି ଦେତି, ସିକ୍ଖମାନାୟ, ସାମଣେରିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୫୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ କୁଲେସୁ ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱୋସାସନ୍ତିୟୋ ଠିତା ହୋନ୍ତି – ‘‘ଇଧ ସୂପଂ ଦେଥ, ଇଧ ଓଦନଂ ଦେଥା’’ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଅଞ୍ଞେ ଭିକ୍ଖୂ ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୋସାସନ୍ତିୟୋ ନ ନିୱାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୋସାସନ୍ତିୟୋ ନ ନିୱାରେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା …ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୋସାସନ୍ତିୟୋ ନ ନିୱାରେସ୍ସଥ ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୫୮ . ‘‘ଭିକ୍ଖୂ ପନେୱ କୁଲେସୁ ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ତତ୍ର ଚେ ସା [ତତ୍ର ଚେ (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱୋସାସମାନରୂପା ଠିତା ହୋତି – ‘ଇଧ ସୂପଂ ଦେଥ, ଇଧ ଓଦନଂ ଦେଥା’ତି, ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅପସାଦେତବ୍ବା – ‘ଅପସକ୍କ ତାୱ, ଭଗିନି, ୟାୱ ଭିକ୍ଖୂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’ତି। ଏକସ୍ସ ଚେପି [ଏକସ୍ସପି ଚେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନୋ ନ ପଟିଭାସେୟ୍ୟ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅପସାଦେତୁଂ – ‘ଅପସକ୍କ ତାୱ, ଭଗିନି, ୟାୱ ଭିକ୍ଖୂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’ତି ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିମ୍ହା ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମା’’’ ତି।

୫୫୯ . ଭିକ୍ଖୂ ପନେୱ କୁଲେସୁ ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ ତି କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ।

ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ ତି ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭୋଜନେନ ନିମନ୍ତିତା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ନାମ ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ଉପସମ୍ପନ୍ନା।

ୱୋସାସନ୍ତୀ ନାମ ୟଥାମିତ୍ତତା ୟଥାସନ୍ଦିଟ୍ଠତା ୟଥାସମ୍ଭତ୍ତତା ୟଥାସମାନୁପଜ୍ଝାୟକତା ୟଥାସମାନାଚରିୟକତା – ‘‘ଇଧ ସୂପଂ ଦେଥ, ଇଧ ଓଦନଂ ଦେଥା’’ତି। ଏସା ୱୋସାସନ୍ତୀ ନାମ।

ତେହି ଭିକ୍ଖୂହୀ ତି ଭୁଞ୍ଜମାନେହି ଭିକ୍ଖୂହି।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ୱୋସାସନ୍ତୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ।

ତେହି ଭିକ୍ଖୂହି ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅପସାଦେତବ୍ବା – ‘‘ଅପସକ୍କ ତାୱ, ଭଗିନି, ୟାୱ ଭିକ୍ଖୂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି। ଏକସ୍ସ ଚେପି [ଏକସ୍ସପି ଚେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନୋ ଅନପସାଦିତୋ [ଅନପସାଦିତେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] – ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୫୬୦ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ୱୋସାସନ୍ତିୟା ନ ନିୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ । ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକୋ ୱୋସାସନ୍ତିୟା ନ ନିୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ ୱୋସାସନ୍ତିୟା ନ ନିୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ଏକତୋଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱୋସାସନ୍ତିୟା ନ ନିୱାରେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୬୧ . ଅନାପତ୍ତି ଅତ୍ତନୋ ଭତ୍ତଂ ଦାପେତି ନ ଦେତି, ଅଞ୍ଞେସଂ ଭତ୍ତଂ ଦେତି ନ ଦାପେତି, ୟଂ ନ ଦିନ୍ନଂ ତଂ ଦାପେତି, ୟତ୍ଥ ନ ଦିନ୍ନଂ ତତ୍ଥ ଦାପେତି, ସବ୍ବେସଂ ସମକଂ ଦାପେତି, ସିକ୍ଖମାନା ୱୋସାସତି, ସାମଣେରୀ ୱୋସାସତି, ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି ଠପେତ୍ୱା ସବ୍ବତ୍ଥ, ଅନାପତ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୬୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ଉଭତୋପସନ୍ନଂ ହୋତି। ସଦ୍ଧାୟ ୱଡ୍ଢତି, ଭୋଗେନ ହାୟତି, ୟଂ ତସ୍ମିଂ କୁଲେ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ପୁରେଭତ୍ତଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ସବ୍ବଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତ୍ୱା ଅପ୍ପେକଦା ଅନସିତା ଅଚ୍ଛନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତି! ଇମେ ଇମେସଂ ଦତ୍ୱା ଅପ୍ପେକଦା ଅନସିତା ଅଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି!! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟଂ କୁଲଂ ସଦ୍ଧାୟ ୱଡ୍ଢତି, ଭୋଗେନ ହାୟତି ଏୱରୂପସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୫୬୩ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ କୁଲଂ ସଦ୍ଧାୟ ୱଡ୍ଢତି, ଭୋଗେନ ହାୟତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ କୁଲଂ ସଦ୍ଧାୟ ୱଡ୍ଢତି, ଭୋଗେନ ହାୟତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ସେକ୍ଖସମ୍ମତାନି କୁଲାନି, ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ତଥାରୂପେସୁ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୬୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଉସ୍ସୱୋ ହୋତି। ମନୁସ୍ସା ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତେତ୍ୱା ଭୋଜେନ୍ତି। ତମ୍ପି ଖୋ କୁଲଂ ଭିକ୍ଖୂ ନିମନ୍ତେସି। ଭିକ୍ଖୂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନାଧିୱାସେନ୍ତି – ‘‘ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭଗୱତା ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି। ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ନାମ ଅମ୍ହାକଂ ଜୀୱିତେନ ୟଂ ଅୟ୍ୟା ଅମ୍ହାକଂ ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିମନ୍ତିତେନ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ସେକ୍ଖସମ୍ମତାନି କୁଲାନି, ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ତଥାରୂପେସୁ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ପୁବ୍ବେ ଅନିମନ୍ତିତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା , ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୬୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସ କୁଲସ୍ସ କୁଲୂପକୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଭୁଞ୍ଜଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅନିମନ୍ତିତେନ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପଟିଗ୍ଗହେସି; ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ; ଛିନ୍ନଭତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆରାମଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୬୬ . ‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ସେକ୍ଖସମ୍ମତାନି କୁଲାନି, ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ତଥାରୂପେସୁ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ ପୁବ୍ବେ ଅନିମନ୍ତିତୋ ଅଗିଲାନୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’ ତି।

୫୬୭ . ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ସେକ୍ଖସମ୍ମତାନି କୁଲାନୀ ତି ସେକ୍ଖସମ୍ମତଂ ନାମ କୁଲଂ ୟଂ କୁଲଂ ସଦ୍ଧାୟ ୱଡ୍ଢତି, ଭୋଗେନ ହାୟତି। ଏୱରୂପସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ସେକ୍ଖସମ୍ମୁତି ଦିନ୍ନା ହୋତି।

ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ତଥାରୂପେସୁ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୂ ତି ଏୱରୂପେସୁ ସେକ୍ଖସମ୍ମତେସୁ କୁଲେସୁ।

ଅନିମନ୍ତିତୋ ନାମ ଅଜ୍ଜତନାୟ ୱା ସ୍ୱାତନାୟ ୱା ଅନିମନ୍ତିତୋ, ଘରୂପଚାରଂ ଓକ୍କମନ୍ତେ ନିମନ୍ତେତି, ଏସୋ ଅନିମନ୍ତିତୋ ନାମ।

ନିମନ୍ତିତୋ ନାମ ଅଜ୍ଜତନାୟ ୱା ସ୍ୱାତନାୟ ୱା ନିମନ୍ତିତୋ, ଘରୂପଚାରଂ ଅନୋକ୍କମନ୍ତେ ନିମନ୍ତେତି, ଏସୋ ନିମନ୍ତିତୋ ନାମ।

ଅଗିଲାନୋ ନାମ ସକ୍କୋତି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ।

ଗିଲାନୋ ନାମ ନ ସକ୍କୋତି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

ଅନିମନ୍ତିତୋ ଅଗିଲାନୋ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୫୬୮ . ସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ସେକ୍ଖସମ୍ମତସଞ୍ଞୀ ଅନିମନ୍ତିତୋ ଅଗିଲାନୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂୱ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ୱେମତିକୋ…ପେ॰… ସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ଅସେକ୍ଖସମ୍ମତସଞ୍ଞୀ ଅନିମନ୍ତିତୋ ଅଗିଲାନୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ସେକ୍ଖସମ୍ମତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅସେକ୍ଖସମ୍ମତେ ଅସେକ୍ଖସମ୍ମତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୬୯ . ଅନାପତ୍ତି ନିମନ୍ତିତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ନିମନ୍ତିତସ୍ସ ୱା ଗିଲାନସ୍ସ ୱା ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି , ଅଞ୍ଞେସଂ ଭିକ୍ଖା ତତ୍ଥ ପଞ୍ଞତ୍ତା ହୋତି, ଘରତୋ ନୀହରିତ୍ୱା ଦେନ୍ତି, ନିଚ୍ଚଭତ୍ତେ, ସଲାକଭତ୍ତେ, ପକ୍ଖିକେ, ଉପୋସଥିକେ, ପାଟିପଦିକେ, ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ – ‘‘ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜା’’ତି ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୫୭୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାକିୟଦାସକା ଅୱରୁଦ୍ଧା ହୋନ୍ତି। ସାକିୟାନିୟୋ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ଆରଞ୍ଞକେସୁ ସେନାସନେସୁ ଭତ୍ତଂ କାତୁଂ। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ସାକିୟଦାସକା – ‘‘ସାକିୟାନିୟୋ କିର ଆରଞ୍ଞକେସୁ ସେନାସନେସୁ ଭତ୍ତଂ କତ୍ତୁକାମା’’ତି। ତେ ମଗ୍ଗେ ପରିୟୁଟ୍ଠିଂସୁ। ସାକିୟାନିୟୋ ପଣୀତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଆଦାୟ ଆରଞ୍ଞକଂ ସେନାସନଂ ଅଗମଂସୁ। ସାକିୟଦାସକା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ସାକିୟାନିୟୋ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ ଚ ଦୂସେସୁଞ୍ଚ। ସାକିୟା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ତେ ଚୋରେ ସଭଣ୍ଡେ [ସହ ଭଣ୍ଡେନ (କ॰)] ଗହେତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭଦନ୍ତା ଆରାମେ ଚୋରେ ପଟିୱସନ୍ତେ ନାରୋଚେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ସାକିୟାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ଆରଞ୍ଞକାନି ସେନାସନାନି ସାସଙ୍କସମ୍ମତାନି ସପ୍ପଟିଭୟାନି, ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ତଥାରୂପେସୁ ସେନାସନେସୁ [ସେନାସନେସୁ ୱିହରନ୍ତୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୫୭୧ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଭିକ୍ଖୁ ଆରଞ୍ଞକେସୁ ସେନାସନେସୁ ଗିଲାନୋ ହୋତି । ମନୁସ୍ସା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଆଦାୟ ଆରଞ୍ଞକଂ ସେନାସନଂ ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଭୁଞ୍ଜଥ, ଭନ୍ତେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ଆରଞ୍ଞକେସୁ ସେନାସନେସୁ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୋ ନ ପଟିଗ୍ଗହେସି, ନାସକ୍ଖି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ [ପୱିସିତୁଂ (କ॰)] , ଛିନ୍ନଭତ୍ତୋ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଆରଞ୍ଞକେସୁ ସେନାସନେସୁ ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିତୁଂ ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

୫୭୨ . ‘‘ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ଆରଞ୍ଞକାନି ସେନାସନାନି ସାସଙ୍କସମ୍ମତାନି ସପ୍ପଟିଭୟାନି, ୟୋ ପନ ଭିକ୍ଖୁ ତଥାରୂପେସୁ ସେନାସନେସୁ ପୁବ୍ବେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଅଗିଲାନୋ ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଆୱୁସୋ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

୫୭୩ . ୟାନି ଖୋ ପନ ତାନି ଆରଞ୍ଞକାନି ସେନାସନାନୀ ତି ଆରଞ୍ଞକଂ ନାମ ସେନାସନଂ ପଞ୍ଚଧନୁସତିକଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ସାସଙ୍କଂ ନାମ ଆରାମେ ଆରାମୂପଚାରେ ଚୋରାନଂ ନିୱିଟ୍ଠୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଭୁତ୍ତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଠିତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିସିନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିପନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି।

ସପ୍ପଟିଭୟଂ ନାମ ଆରାମେ ଆରାମୂପଚାରେ ଚୋରେହି ମନୁସ୍ସା ହତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିଲୁତ୍ତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ଆକୋଟିତା ଦିସ୍ସନ୍ତି।

ୟୋ ପନା ତି ୟୋ ୟାଦିସୋ…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତୋ ଭିକ୍ଖୂତି।

ତଥାରୂପେସୁ ସେନାସନେସୂ ତି ଏୱରୂପେସୁ ସେନାସନେସୁ।

ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ, ଏତଂ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ। ଆରାମଂ ଆରାମୂପଚାରଂ ଠପେତ୍ୱା ପଟିସଂୱିଦିତଂ, ଏତଂ [ଏତମ୍ପି (ସୀ॰)] ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ।

ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ ୟୋ କୋଚି ଇତ୍ଥୀ ୱା ପୁରିସୋ ୱା ଆରାମଂ ଆରାମୂପଚାରଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଆରୋଚେତି – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମସ୍ସ, ଭନ୍ତେ, ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଆହରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ସଚେ ସାସଙ୍କଂ ହୋତି, ସାସଙ୍କନ୍ତି ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ; ସଚେ ସପ୍ପଟିଭୟଂ ହୋତି, ସପ୍ପଟିଭୟନ୍ତି ଆଚିକ୍ଖିତବ୍ବଂ; ସଚେ – ‘‘ହୋତୁ, ଭନ୍ତେ, ଆହରିୟିସ୍ସତୀ’’ତି ଭଣତି, ଚୋରା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମନୁସ୍ସା ଇଧୂପଚରନ୍ତି ଅପସକ୍କଥା’’ତି। ୟାଗୁୟା ପଟିସଂୱିଦିତେ ତସ୍ସା ପରିୱାରୋ ଆହରିୟ୍ୟତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ। ଭତ୍ତେନ ପଟିସଂୱିଦିତେ ତସ୍ସ ପରିୱାରୋ ଆହରିୟ୍ୟତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ । ଖାଦନୀୟେନ ପଟିସଂୱିଦିତେ ତସ୍ସ ପରିୱାରୋ ଆହରିୟ୍ୟତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ। କୁଲେନ ପଟିସଂୱିଦିତେ ୟୋ ତସ୍ମିଂ କୁଲେ ମନୁସ୍ସୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଆହରତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ। ଗାମେନ ପଟିସଂୱିଦିତେ ୟୋ ତସ୍ମିଂ ଗାମେ ମନୁସ୍ସୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଆହରତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ। ପୂଗେନ ପଟିସଂୱିଦିତେ ୟୋ ତସ୍ମିଂ ପୂଗେ ମନୁସ୍ସୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଆହରତି, ଏତଂ ପଟିସଂୱିଦିତଂ ନାମ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

ଅଜ୍ଝାରାମୋ ନାମ ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ଅନ୍ତୋଆରାମୋ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଉପଚାରୋ।

ଅଗିଲାନୋ ନାମ ସକ୍କୋତି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ [ଗନ୍ତୁଂ (କ॰)] ।

ଗିଲାନୋ ନାମ ନ ସକ୍କୋତି ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତୁଂ [ଗନ୍ତୁଂ (କ॰)] ।

ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତଂ ଅଗିଲାନୋ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୫୭୪ . ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଅଗିଲାନୋ ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ୱେମତିକୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଅଗିଲାନୋ ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତେ ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଅଜ୍ଝାରାମେ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଅଗିଲାନୋ ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିସଂୱିଦିତେ ଅପ୍ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିସଂୱିଦିତେ ୱେମତିକୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଟିସଂୱିଦିତେ ପଟିସଂୱିଦିତସଞ୍ଞୀ, ଅନାପତ୍ତି।

୫୭୫ . ଅନାପତ୍ତି ପଟିସଂୱିଦିତେ, ଗିଲାନସ୍ସ, ପଟିସଂୱିଦିତେ ୱା ଗିଲାନସ୍ସ ୱା ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ବହାରାମେ ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଅନ୍ତୋଆରାମେ ଭୁଞ୍ଜତି, ତତ୍ଥ ଜାତକଂ ମୂଲଂ ୱା ତଚଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ପୁପ୍ଫଂ ୱା ଫଲଂ ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ଚତ୍ତାରୋ ପାଟିଦେସନୀୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ପାଟିଦେସନୀୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସେଖିୟକଣ୍ଡଂ

୧. ପରିମଣ୍ଡଲୱଗ୍ଗୋ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତୋ ସେଖିୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୫୭୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ନିୱାସେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ନିୱାସେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ନିୱାସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟେ ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ନିୱାସେଥା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ନିୱାସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେତବ୍ବଂ ନାଭିମଣ୍ଡଲଂ ଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତେନ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପୁରତୋ ୱା ପଚ୍ଛତୋ ୱା ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ ନିୱାସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୭୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତା ପାରୁପନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ପରିମଣ୍ଡଲଂ ପାରୁପିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପରିମଣ୍ଡଲଂ ପାରୁପିତବ୍ବଂ ଉଭୋ କଣ୍ଣେ ସମଂ କତ୍ୱା। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପୁରତୋ ୱା ପଚ୍ଛତୋ ୱା ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ ପାରୁପତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୭୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କାୟଂ ୱିୱରିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସୁପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୁପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେନ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କାୟଂ ୱିୱରିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୭୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କାୟଂ ୱିୱରିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସୁପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୁପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେନ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କାୟଂ ୱିୱରିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥମ୍ପି ପାଦମ୍ପି କୀଳାପେନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସୁସଂୱୁତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୁସଂୱୁତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥଂ ୱା ପାଦଂ ୱା କୀଳାପେନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥମ୍ପି ପାଦମ୍ପି କୀଳାପେନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସୁସଂୱୁତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୁସଂୱୁତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥଂ ୱା ପାଦଂ ୱା କୀଳାପେନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁନା ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ ୟୁଗମତ୍ତଂ ପେକ୍ଖନ୍ତେନ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁନା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ ୟୁଗମତ୍ତଂ ପେକ୍ଖନ୍ତେନ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଏକତୋ ୱା ଉଭତୋ ୱା ଉକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉକ୍ଖିତ୍ତକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଏକତୋ ୱା ଉଭତୋ ୱା ଉକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ପରିମଣ୍ଡଲୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।

୨. ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକୱଗ୍ଗୋ

୫୮୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହାହସିତଂ ହସନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ମହାହସିତଂ ହସନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ହସନୀୟସ୍ମିଂ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ମିହିତମତ୍ତଂ କରୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହାହସିତଂ ହସନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ମହାହସିତଂ ହସନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ହସନୀୟସ୍ମିଂ ୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ମିହିତମତ୍ତଂ କରୋତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କରୋନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ଅପ୍ପସଦ୍ଦୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଅପ୍ପସଦ୍ଦେନ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କରୋନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୮୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କରୋନ୍ତା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ଅପ୍ପସଦ୍ଦୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଅପ୍ପସଦ୍ଦେନ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚାସଦ୍ଦଂ ମହାସଦ୍ଦଂ କରୋନ୍ତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି କାୟଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। କାୟଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ । ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି କାୟଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି, କାୟଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। କାୟଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କାୟପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି କାୟଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ବାହୁଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ବାହୁଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି ବାହୁଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି ବାହୁଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ବାହୁଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ବାହୁପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି ବାହୁଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ସୀସଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ସୀସଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି ସୀସଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି ସୀସଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତା…ପେ॰…।

‘‘ନ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ସୀସଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ନିସୀଦିତବ୍ବଂ । ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୀସପ୍ପଚାଲକଂ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି ସୀସଂ ଓଲମ୍ବେନ୍ତୋ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଉଜ୍ଜଗ୍ଘିକୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।

୩. ଖମ୍ଭକତୱଗ୍ଗୋ

୫୯୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଖମ୍ଭକତା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଖମ୍ଭକତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଖମ୍ଭକତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଏକତୋ ୱା ଉଭତୋ ୱା ଖମ୍ଭଂ କତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଖମ୍ଭକତା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଖମ୍ଭକତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଖମ୍ଭକତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଏକତୋ ୱା ଉଭତୋ ୱା ଖମ୍ଭଂ କତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସସୀସଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସସୀସଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫୯୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସସୀସଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତୋ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତେନ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସସୀସଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉକ୍କୁଟିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉକ୍କୁଟିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗମିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉକ୍କୁଟିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗନ୍ତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉକ୍କୁଟିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ [ପଲ୍ଲତ୍ତିକାୟ (କ॰)] ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ୱା ଦୁସ୍ସପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ୱା ଅନ୍ତରଘରେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ୱାସୂପଗତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ,

ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି ଛଡ୍ଡେତୁକାମା ୱିୟ…ପେ॰…।

‘‘ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି ଛଡ୍ଡେତୁକାମୋ ୱିୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତା ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି, ଆକିରନ୍ତେପି ଅତିକ୍କନ୍ତେପି [ଅତିକ୍କମନ୍ତେପି (ସୀ॰)] ନ ଜାନନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ପତ୍ତସଞ୍ଞୀ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପତ୍ତସଞ୍ଞିନା ପିଣ୍ଡପାତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତା ସୂପଞ୍ଞେୱ ବହୁଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସମସୂପକଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୂପୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ସୂପା – ମୁଗ୍ଗସୂପୋ, ମାସସୂପୋ। ହତ୍ଥହାରିୟୋ ସମସୂପକୋ ପିଣ୍ଡପାତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୂପଞ୍ଞେୱ ବହୁଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ରସରସେ, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥୂପୀକତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସମତିତ୍ତିକଂ [ସମତିତ୍ଥିକଂ (କ॰)] ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସମତିତ୍ତିକୋ [ସମତିତ୍ଥିକଂ (କ॰)] ପିଣ୍ଡପାତୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଥୂପୀକତଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଖମ୍ଭକତୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।

୪. ସକ୍କଚ୍ଚୱଗ୍ଗୋ

୬୦୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ଅଭୁଞ୍ଜିତୁକାମା ୱିୟ…ପେ॰…।

‘‘ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅସକ୍କଚ୍ଚଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ,

ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଆକିରନ୍ତେପି ଅତିକ୍କନ୍ତେପି ନ ଜାନନ୍ତି…ପେ॰… ।

‘‘ପତ୍ତସଞ୍ଞୀ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପତ୍ତସଞ୍ଞିନା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ତହଂ ତହଂ ଓଲୋକେନ୍ତୋ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ତହଂ ତହଂ ଓମସିତ୍ୱା [ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା (କ॰)] ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସପଦାନଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସପଦାନଂ ପିଣ୍ଡପାତୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ତହଂ ତହଂ ଓମସିତ୍ୱା [ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା (କ॰)] ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଅଞ୍ଞେସଂ ଦେନ୍ତୋ ଓମସତି, ଅଞ୍ଞସ୍ସ ଭାଜନେ ଆକିରନ୍ତୋ ଓମସତି, ଉତ୍ତରିଭଙ୍ଗେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୦୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତା ସୂପଞ୍ଞେୱ ବହୁଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ସମସୂପକଂ ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସୂପୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ସୂପା – ମୁଗ୍ଗସୂପୋ, ମାସସୂପୋ ହତ୍ଥହାରିୟୋ। ସମସୂପକୋ ପିଣ୍ଡପାତୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୂପଞ୍ଞେୱ ବହୁଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ରସରସେ , ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଥୂପକତୋ ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଥୂପକତୋ ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଥୂପକତୋ ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତୋ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଥୂପକତୋ ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଭୁଞ୍ଜତି ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ପରିତ୍ତକେ ସେସେ ଏକତୋ ସଂକଡ୍ଢିତ୍ୱା ଓମଦ୍ଦିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୂପମ୍ପି ବ୍ୟଞ୍ଜନମ୍ପି ଓଦନେନ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତି ଭିୟ୍ୟୋକମ୍ୟତଂ ଉପାଦାୟ…ପେ॰…।

‘‘ନ ସୂପଂ ୱା ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ୱା ଓଦନେନ ପଟିଚ୍ଛାଦେସ୍ସାମି ଭିୟ୍ୟୋକମ୍ୟତଂ ଉପାଦାୟାତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୂପଂ ୱା ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ୱା ଓଦନେନ ପଟିଚ୍ଛାଦେତବ୍ବଂ ଭିୟ୍ୟୋକମ୍ୟତଂ ଉପାଦାୟ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୂପଂ ୱା ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ ୱା ଓଦନେନ ପଟିଚ୍ଛାଦେତି ଭିୟ୍ୟୋକମ୍ୟତଂ ଉପାଦାୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ସାମିକା ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ଦେନ୍ତି, ନ ଭିୟ୍ୟୋକମ୍ୟତଂ ଉପାଦାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ , ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! କସ୍ସ ସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ମନାପଂ ! କସ୍ସ ସାଦୁଂ ନ ରୁଚ୍ଚତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ସୂପଂ ୱା ଓଦନଂ ୱା ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୧୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛକା ଭିକ୍ଖୂ ଗିଲାନେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚାୱୁସୋ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜାମ, ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି। ଇଦାନି ପନ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ୱିଞ୍ଞାପେମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ସୂପମ୍ପି ଓଦନମ୍ପି ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ସୂପଂ ୱା ଓଦନଂ ୱା ଅଗିଲାନୋ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୂପଂ ୱା ଓଦନଂ ୱା ଅଗିଲାନେନ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୂପଂ ୱା ଓଦନଂ ୱା ଅଗିଲାନୋ ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାନସଞ୍ଞୀ ପରେସଂ ପତ୍ତଂ ଓଲୋକେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉଜ୍ଝାନସଞ୍ଞୀ ପରେସଂ ପତ୍ତଂ ଓଲୋକେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉଜ୍ଝାନସଞ୍ଞିନା ପରେସଂ ପତ୍ତୋ ଓଲୋକେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉଜ୍ଝାନସଞ୍ଞୀ ପରେସଂ ପତ୍ତଂ ଓଲୋକେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ‘‘ଦସ୍ସାମୀ’’ତି ୱା ‘‘ଦାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱା ଓଲୋକେତି, ନ ଉଜ୍ଝାନସଞ୍ଞିସ୍ସ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ମହନ୍ତଂ କବଳଂ କରୋନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନାତିମହନ୍ତଂ କବଳଂ କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନାତିମହନ୍ତୋ କବଳୋ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ମହନ୍ତଂ କବଳଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଖଜ୍ଜକେ, ଫଲାଫଲେ, ଉତ୍ତରିଭଙ୍ଗେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଦୀଘଂ ଆଲୋପଂ କରୋନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ପରିମଣ୍ଡଲଂ ଆଲୋପଂ କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପରିମଣ୍ଡଲୋ ଆଲୋପୋ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଦୀଘଂ ଆଲୋପଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଖଜ୍ଜକେ, ଫଲାଫଲେ, ଉତ୍ତରିଭଙ୍ଗେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ସକ୍କଚ୍ଚୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।

୫. କବଳୱଗ୍ଗୋ

୬୧୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅନାହଟେ କବଳେ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଅନାହଟେ କବଳେ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଅନାହଟେ କବଳେ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅନାହଟେ କବଳେ ମୁଖଦ୍ୱାରଂ ୱିୱରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭୁଞ୍ଜମାନା ସବ୍ବଂ ହତ୍ଥଂ ମୁଖେ ପକ୍ଖିପନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଭୁଞ୍ଜମାନୋ ସବ୍ବଂ ହତ୍ଥଂ ମୁଖେ ପକ୍ଖିପିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖାକରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଭୁଞ୍ଜମାନେନ ସବ୍ବୋ ହତ୍ଥୋ ମୁଖେ ପକ୍ଖିପିତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଭୁଞ୍ଜମାନୋ ସବ୍ବଂ ହତ୍ଥଂ ମୁଖେ ପକ୍ଖିପତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୧୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସକବଳେନ ମୁଖେନ ବ୍ୟାହରନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ସକବଳେନ ମୁଖେନ ବ୍ୟାହରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସକବଳେନ ମୁଖେନ ବ୍ୟାହରିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସକବଳେନ ମୁଖେନ ବ୍ୟାହରତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପିଣ୍ଡୁକ୍ଖେପକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପିଣ୍ଡୁକ୍ଖେପକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପିଣ୍ଡୁକ୍ଖେପକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପିଣ୍ଡୁକ୍ଖେପକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଖଜ୍ଜକେ, ଫଲାଫଲେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ କବଳାୱଚ୍ଛେଦକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ କବଳାୱଚ୍ଛେଦକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ କବଳାୱଚ୍ଛେଦକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ କବଳାୱଚ୍ଛେଦକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଖଜ୍ଜକେ ଫଲାଫଲେ, ଉତ୍ତରିଭଙ୍ଗେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଅୱଗଣ୍ଡକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଅୱଗଣ୍ଡକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଅୱଗଣ୍ଡକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଏକତୋ ୱା ଉଭତୋ ୱା ଗଣ୍ଡଂ କତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଫଲାଫଲେ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥନିଦ୍ଧୁନକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ହତ୍ଥନିଦ୍ଧୁନକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ହତ୍ଥନିଦ୍ଧୁନକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥନିଦ୍ଧୁନକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, କଚୱରଂ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୋ ହତ୍ଥଂ ନିଦ୍ଧୁନାତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସିତ୍ଥାୱକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ସିତ୍ଥାୱକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସିତ୍ଥାୱକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସିତ୍ଥାୱକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, କଚୱରଂ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୋ ସିତ୍ଥଂ ଛଡ୍ଡୟତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି ।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଜିୱ୍ହାନିଚ୍ଛାରକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଜିୱ୍ହାନିଚ୍ଛାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଜିୱ୍ହାନିଚ୍ଛାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଜିୱ୍ହାନିଚ୍ଛାରକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଚପୁଚପୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଚପୁଚପୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଚପୁଚପୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଚପୁଚପୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

କବଳୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ।

୬. ସୁରୁସୁରୁୱଗ୍ଗୋ

୬୨୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା କୋସମ୍ବିୟଂ ୱିହରତି ଘୋସିତାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ବ୍ରାହ୍ମଣେନ ସଙ୍ଘସ୍ସ ପୟୋପାନଂ ପଟିୟତ୍ତଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୂ ସୁରୁସୁରୁକାରକଂ ଖୀରଂ ପିୱନ୍ତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ନଟପୁବ୍ବକୋ ଭିକ୍ଖୁ ଏୱମାହ – ‘‘ସବ୍ବୋୟଂ ମଞ୍ଞେ ସଙ୍ଘୋ ସୀତୀକତୋ’’ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁ ସଙ୍ଘଂ ଆରବ୍ଭ ଦୱଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତ୍ୱଂ, ଭିକ୍ଖୁ, ସଙ୍ଘଂ ଆରବ୍ଭ ଦୱଂ ଅକାସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତ୍ୱଂ, ମୋଘପୁରିସ, ସଙ୍ଘଂ ଆରବ୍ଭ ଦୱଂ କରିସ୍ସସି! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବୁଦ୍ଧଂ ୱା ଧମ୍ମଂ ୱା ସଙ୍ଘଂ ୱା ଆରବ୍ଭ ଦୱୋ କାତବ୍ବୋ। ୟୋ କରେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ସୁରୁସୁରୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୁରୁସୁରୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସୁରୁସୁରୁକାରକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହତ୍ଥନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ହତ୍ଥନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ହତ୍ଥନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୨୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପତ୍ତନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପତ୍ତନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପତ୍ତନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପତ୍ତନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ପରିତ୍ତକେ ସେସେ ଏକତୋ ସଙ୍କଡ୍ଢିତ୍ୱା ନିଲ୍ଲେହିତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଓଟ୍ଠନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଓଟ୍ଠନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଓଟ୍ଠନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଓଟ୍ଠନିଲ୍ଲେହକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଭଗ୍ଗେସୁ ୱିହରତି ସୁସୁମାରଗିରେ [ସୁଂସୁମାରଗିରେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ସଂସୁମାରଗିରେ (କ॰)] ଭେସକଳାୱନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ କୋକନଦେ [କୋକନୁଦେ (କ॰)] ପାସାଦେ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗହେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକୋ ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସାମିସେନ ହତ୍ଥେନ ପାନୀୟଥାଲକଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ‘‘ଧୋୱିସ୍ସାମୀ’’ତି ୱା ‘‘ଧୋୱାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱା ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ଭଗ୍ଗେସୁ ୱିହରତି ସୁସୁମାରଗିରେ ଭେସକଳାୱନେ ମିଗଦାୟେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ କୋକନଦେ ପାସାଦେ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୂ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମୋଘପୁରିସା ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେତବ୍ବଂ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସସିତ୍ଥକଂ ପତ୍ତଧୋୱନଂ ଅନ୍ତରଘରେ ଛଡ୍ଡେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଉଦ୍ଧରିତ୍ୱା ୱା ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା ୱା ପଟିଗ୍ଗହେ ୱା ନୀହରିତ୍ୱା ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୩୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୂ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ନ ଦେସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଛତ୍ତଂ ନାମ ତୀଣି ଛତ୍ତାନି – ସେତଚ୍ଛତ୍ତଂ, କିଲଞ୍ଜଚ୍ଛତ୍ତଂ, ପଣ୍ଣଚ୍ଛତ୍ତଂ ମଣ୍ଡଲବଦ୍ଧଂ ସଲାକବଦ୍ଧଂ।

ଧମ୍ମୋ ନାମ ବୁଦ୍ଧଭାସିତୋ ସାୱକଭାସିତୋ ଇସିଭାସିତୋ ଦେୱତାଭାସିତୋ ଅତ୍ଥୂପସଞ୍ହିତୋ ଧମ୍ମୂପସଞ୍ହିତୋ।

ଦେସେୟ୍ୟା ତି ପଦେନ ଦେସେତି, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ଦେସେତି, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଛତ୍ତପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଦଣ୍ଡପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଦଣ୍ଡପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଦଣ୍ଡୋ ନାମ ମଜ୍ଝିମସ୍ସ ପୁରିସସ୍ସ ଚତୁହତ୍ଥୋ ଦଣ୍ଡୋ। ତତୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ଅଦଣ୍ଡୋ, ଓମକୋ ଅଦଣ୍ଡୋ।

ନ ଦଣ୍ଡପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଦଣ୍ଡପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସତ୍ଥପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ସତ୍ଥପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ସତ୍ଥଂ ନାମ ଏକତୋଧାରଂ ଉଭତୋଧାରଂ ପହରଣଂ।

ନ ସତ୍ଥପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ସତ୍ଥପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଆୱୁଧପାଣିସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଆୱୁଧପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଆୱୁଧଂ ନାମ ଚାପୋ କୋଦଣ୍ଡୋ।

ନ ଆୱୁଧପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଆୱୁଧପାଣିସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ସୁରୁସୁରୁୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ।

୭. ପାଦୁକୱଗ୍ଗୋ

୬୩୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପାଦୁକାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପାଦୁକାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପାଦୁକାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅକ୍କନ୍ତସ୍ସ ୱା ପଟିମୁକ୍କସ୍ସ ୱା ଓମୁକ୍କସ୍ସ ୱା ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୩୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉପାହନାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉପାହନାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖାକରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉପାହନାରୁଳ୍ହସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅକ୍କନ୍ତସ୍ସ ୱା ପଟିମୁକ୍କସ୍ସ ୱା ଓମୁକ୍କସ୍ସ ୱା ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୟାନଗତସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ୟାନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ୟାନଂ ନାମ ୱୟ୍ହଂ ରଥୋ ସକଟଂ ସନ୍ଦମାନିକା ସିୱିକା ପାଟଙ୍କୀ।

ନ ୟାନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ୟାନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ସୟନଗତସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ସୟନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ସୟନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଅନ୍ତମସୋ ଛମାୟମ୍ପି ନିପନ୍ନସ୍ସ ସୟନଗତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହତ୍ଥପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ୱା ଦୁସ୍ସପଲ୍ଲତ୍ଥିକାୟ ୱା ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ୱେଠିତସୀସସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ୱେଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ୱେଠିତସୀସୋ ନାମ କେସନ୍ତଂ ନ ଦସ୍ସାପେତ୍ୱା ୱେଠିତୋ ହୋତି।

ନ ୱେଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ୱେଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, କେସନ୍ତଂ ୱିୱରାପେତ୍ୱା ଦେସେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଓଗୁଣ୍ଠିତସୀସସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଓଗୁଣ୍ଠିତସୀସୋ ନାମ ସସୀସଂ ପାରୁତୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ନ ଓଗୁଣ୍ଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଓଗୁଣ୍ଠିତସୀସସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ସୀସଂ ୱିୱରାପେତ୍ୱା ଦେସେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଛମାୟ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଛମାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଛମାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା [ନିସିନ୍ନେନ (ଅଟ୍ଠକଥା)] ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଛମାୟଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –

୬୪୭ . ‘‘ଭୂତପୁବ୍ବଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ବାରାଣସିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଛପକସ୍ସ [ଛୱକସ୍ସ (ସ୍ୟା॰)] ପଜାପତି ଗବ୍ଭିନୀ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସା ଛପକୀ ତଂ ଛପକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘ଗବ୍ଭିନୀମ୍ହି, ଅୟ୍ୟପୁତ୍ତ! ଇଚ୍ଛାମି ଅମ୍ବଂ ଖାଦିତୁ’ନ୍ତି। ‘ନତ୍ଥି ଅମ୍ବଂ [ଅମ୍ବୋ (ସ୍ୟା॰)] , ଅକାଲୋ ଅମ୍ବସ୍ସା’ତି। ‘ସଚେ ନ ଲଭିସ୍ସାମି ମରିସ୍ସାମୀ’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ, ରଞ୍ଞୋ ଅମ୍ବୋ ଧୁୱଫଲୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ଛପକୋ ୟେନ ସୋ ଅମ୍ବୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଅମ୍ବଂ ଅଭିରୁହିତ୍ୱା ନିଲୀନୋ ଅଚ୍ଛି । ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରାଜା ପୁରୋହିତେନ ବ୍ରାହ୍ମଣେନ ସଦ୍ଧିଂ ୟେନ ସୋ ଅମ୍ବୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ମନ୍ତଂ ପରିୟାପୁଣାତି । ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ , ତସ୍ସ ଛପକସ୍ସ ଏତଦହୋସି – ‘ୟାୱ ଅଧମ୍ମିକୋ ଅୟଂ ରାଜା, ୟତ୍ର ହି ନାମ ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ମନ୍ତଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସତି। ଅୟଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଅଧମ୍ମିକୋ, ୟତ୍ର ହି ନାମ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ମନ୍ତଂ ୱାଚେସ୍ସତି। ଅହଞ୍ଚମ୍ହି ଅଧମ୍ମିକୋ, ୟୋହଂ ଇତ୍ଥିୟା କାରଣା ରଞ୍ଞୋ ଅମ୍ବଂ ଅୱହରାମି। ସବ୍ବମିଦଂ ଚରିମଂ କତ’ନ୍ତି ତତ୍ଥେୱ ପରିପତି।

[ଇମା ଗାଥାୟୋ ଜା॰ ୧.୪.୩୩-୩୫ ଜାତକେ ଅଞ୍ଞଥା ଦିସ୍ସନ୍ତି] ‘‘ଉଭୋ ଅତ୍ଥଂ ନ ଜାନନ୍ତି, ଉଭୋ ଧମ୍ମଂ ନ ପସ୍ସରେ।

ୟୋ ଚାୟଂ ମନ୍ତଂ ୱାଚେତି, ୟୋ ଚାଧମ୍ମେନଧୀୟତି॥

‘‘ସାଲୀନଂ ଓଦନୋ ଭୁତ୍ତୋ, ସୁଚିମଂସୂପସେଚନୋ।

ତସ୍ମା ଧମ୍ମେ ନ ୱତ୍ତାମି, ଧମ୍ମୋ ଅରିୟେଭି ୱଣ୍ଣିତୋ॥

‘‘ଧିରତ୍ଥୁ ତଂ ଧନଲାଭଂ, ୟସଲାଭଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣ।

ୟା ୱୁତ୍ତି ୱିନିପାତେନ, ଅଧମ୍ମଚରଣେନ ୱା॥

‘‘ପରିବ୍ବଜ ମହାବ୍ରହ୍ମେ, ପଚନ୍ତଞ୍ଞେପି ପାଣିନୋ।

ମା ତ୍ୱଂ ଅଧମ୍ମୋ ଆଚରିତୋ, ଅସ୍ମା କୁମ୍ଭମିୱାଭିଦା’’ତି॥

‘‘ତଦାପି ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅମନାପା ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ମନ୍ତଂ ୱାଚେତୁଂ, କିମଙ୍ଗ ପନ ଏତରହି ନ ଅମନାପା ଭୱିସ୍ସତି ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତୁଂ। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ନୀଚେ ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଉଚ୍ଚେ ଆସନେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଠିତା ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଠିତୋ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଠିତେନ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଠିତୋ ନିସିନ୍ନସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୪୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ପଚ୍ଛତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତା ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ପଚ୍ଛତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ପଚ୍ଛତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତେନ ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପଚ୍ଛତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପୁରତୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉପ୍ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତା ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଉପ୍ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉପ୍ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତେନ ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମୋ ଦେସେତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉପ୍ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ ପଥେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତସ୍ସ ଅଗିଲାନସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ଦେସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୫୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଠିତା ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି କରୋନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ଠିତୋ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଠିତେନ ଅଗିଲାନେନ ଉଚ୍ଚାରୋ ୱା ପସ୍ସାୱୋ ୱା କାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଠିତୋ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ତେରସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୫୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ହରିତେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରୋନ୍ତି…ପେ॰…।

‘‘ନ ହରିତେ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ହରିତେ ଅଗିଲାନେନ ଉଚ୍ଚାରୋ ୱା ପସ୍ସାୱୋ ୱା ଖେଳୋ ୱା କାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ହରିତେ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଅପ୍ପହରିତେ କତୋ ହରିତଂ ଓତ୍ଥରତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ଚୁଦ୍ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬୫୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସମଣା ସକ୍ୟପୁତ୍ତିୟା ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହୀ କାମଭୋଗିନୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୂ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର ତୁମ୍ହେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରୋଥାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ତୁମ୍ହେ, ମୋଘପୁରିସା, ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସଥ! ନେତଂ, ମୋଘପୁରିସା, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୫୪ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନା ଭିକ୍ଖୂ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କାତୁଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନେନ ଭିକ୍ଖୁନା ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟାଥ –

‘‘ନ ଉଦକେ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉଦକେ ଅଗିଲାନେନ ଉଚ୍ଚାରୋ ୱା ପସ୍ସାୱୋ ୱା ଖେଳୋ ୱା କାତବ୍ବୋ। ୟୋ ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉଦକେ ଅଗିଲାନୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତସ୍ସ, ଗିଲାନସ୍ସ, ଥଲେ କତୋ ଉଦକଂ ଓତ୍ଥରତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତକସ୍ସ, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ୱେଦନାଟ୍ଟସ୍ସ, ଆଦିକମ୍ମିକସ୍ସାତି।

ପନ୍ନରସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ପାଦୁକୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ସେଖିୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ସେଖିୟା ନିଟ୍ଠିତା।

ସେଖିୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଧିକରଣସମଥା

ଇମେ ଖୋ ପନାୟସ୍ମନ୍ତୋ ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୬୫୫ . ଉପ୍ପନ୍ନୁପ୍ପନ୍ନାନଂ ଅଧିକରଣାନଂ ସମଥାୟ ୱୂପସମାୟ ସମ୍ମୁଖାୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସତିୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ପଟିଞ୍ଞାୟ କାରେତବ୍ବଂ, ୟେଭୁୟ୍ୟସିକା, ତସ୍ସପାପିୟସିକା, ତିଣୱତ୍ଥାରକୋତି।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତେ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟସ୍ମନ୍ତୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଅଧିକରଣସମଥା ନିଟ୍ଠିତା।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ଖୋ, ଆୟସ୍ମନ୍ତୋ, ନିଦାନଂ; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଚତ୍ତାରୋ ପାରାଜିକା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ତେରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଦ୍ୱେ ଅନିୟତା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ତିଂସ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟା ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଦ୍ୱେନୱୁତି ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଚତ୍ତାରୋ ପାଟିଦେସନୀୟା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ସେଖିୟା ଧମ୍ମା; ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା ଧମ୍ମା। ଏତ୍ତକଂ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ସୁତ୍ତାଗତଂ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନଂ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥ ସବ୍ବେହେୱ ସମଗ୍ଗେହି ସମ୍ମୋଦମାନେହି ଅୱିୱଦମାନେହି ସିକ୍ଖିତବ୍ବନ୍ତି।

ମହାୱିଭଙ୍ଗୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।

॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥

ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ

୧. ପାରାଜିକକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ପଠମପାରାଜିକଂ

୬୫୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହାରଂ କତ୍ତୁକାମୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଇଚ୍ଛାମହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହାରଂ କାତୁଂ। ଦେଥ ମେ ନୱକମ୍ମିକଂ ଭିକ୍ଖୁନି’’ନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚତସ୍ସୋ ଭଗିନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା ହୋନ୍ତି – ନନ୍ଦା, ନନ୍ଦୱତୀ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାତି। ତାସୁ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତରୁଣପବ୍ବଜିତା ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା ପଣ୍ଡିତା ବ୍ୟତ୍ତା ମେଧାୱିନୀ ଦକ୍ଖା ଅନଲସା, ତତ୍ରୁପାୟାୟ ୱୀମଂସାୟ ସମନ୍ନାଗତା, ଅଲଂ କାତୁଂ ଅଲଂ ସଂୱିଧାତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମ୍ମନ୍ନିତ୍ୱା ସାଳ୍ହସ୍ସ ମିଗାରନତ୍ତୁନୋ ନୱକମ୍ମିକଂ ଅଦାସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାଳ୍ହସ୍ସ ମିଗାରନତ୍ତୁନୋ ନିୱେସନଂ ଅଭିକ୍ଖଣଂ ଗଚ୍ଛତି – ‘‘ୱାସିଂ ଦେଥ, ପରସୁଂ [ଫରସୁଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଦେଥ, କୁଠାରିଂ [କୁଧାରିଂ (କ॰)] ଦେଥ, କୁଦ୍ଦାଲଂ ଦେଥ, ନିଖାଦନଂ ଦେଥା’’ତି। ସାଳ୍ହୋପି ମିଗାରନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଅଭିକ୍ଖଣଂ ଗଚ୍ଛତି କତାକତଂ ଜାନିତୁଂ। ତେ ଅଭିଣ୍ହଦସ୍ସନେନ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତା ଅହେସୁଂ।

ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଦୂସେତୁଂ ଓକାସଂ ଅଲଭମାନୋ ଏତଦେୱତ୍ଥାୟ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଅକାସି। ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେନ୍ତୋ – ‘‘ଏତ୍ତକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୟ୍ୟାୟ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ୱୁଡ୍ଢତରା’’ତି ଏକମନ୍ତଂ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି ‘‘ଏତ୍ତକା ନୱକତରା’’ତି – ଏକମନ୍ତଂ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି। ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ନିକୂଟେ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି, ୟଥା ଥେରା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଜାନେୟ୍ୟୁଂ – ‘‘ନୱକାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସନ୍ତିକେ ନିସିନ୍ନା’’ତି; ନୱକାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଜାନେୟ୍ୟୁଂ – ‘‘ଥେରାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସନ୍ତିକେ ନିସିନ୍ନା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ କାଲଂ ଆରୋଚାପେସି – ‘‘କାଲୋ, ଅୟ୍ୟେ, ନିଟ୍ଠିତଂ ଭତ୍ତ’’ନ୍ତି। ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା – ‘‘ନ ବହୁକତୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଅକାସି; ମଂ ସୋ ଦୂସେତୁକାମୋ। ସଚାହଂ ଗମିସ୍ସାମି ୱିସ୍ସରୋ ମେ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ଅନ୍ତେୱାସିନିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ ମେ ପିଣ୍ଡପାତଂ ନୀହର। ୟୋ ଚେ ମଂ ପୁଚ୍ଛତି, ‘ଗିଲାନା’ତି ପଟିୱେଦେହୀ’’ତି। ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଚ୍ଚସ୍ସୋସି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ବହିଦ୍ୱାରକୋଟ୍ଠକେ ଠିତୋ ହୋତି ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପଟିପୁଚ୍ଛନ୍ତୋ – ‘‘କହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅୟ୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା? କହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅୟ୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାଳ୍ହଂ ମିଗାରନତ୍ତାରଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଗିଲାନାୱୁସୋ; ପିଣ୍ଡପାତଂ ନୀହରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା – ‘‘ୟମ୍ପାହଂ ଅତ୍ଥାୟ [ୟଂପାହଂ (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଭତ୍ତଂ ଅକାସିଂ ଅୟ୍ୟାୟ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ କାରଣା’’ତି ମନୁସ୍ସେ ଆଣାପେତ୍ୱା – ‘‘ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଭତ୍ତେନ ପରିୱିସଥା’’ତି ୱତ୍ୱା ୟେନ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହାରାମକୋଟ୍ଠକେ ଠିତା ହୋତି ସାଳ୍ହଂ ମିଗାରନତ୍ତାରଂ ପତିମାନେନ୍ତୀ। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାଳ୍ହଂ ମିଗାରନତ୍ତାରଂ ଦୂରତୋୱ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଉପସ୍ସୟଂ ପୱିସିତ୍ୱା ସସୀସଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ମଞ୍ଚକେ ନିପଜ୍ଜି। ଅଥ ଖୋ ସାଳ୍ହୋ ମିଗାରନତ୍ତା ୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଫାସୁ, କିସ୍ସ ନିପନ୍ନାସୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଞ୍ହେତଂ, ଆୱୁସୋ, ହୋତି ୟା ଅନିଚ୍ଛନ୍ତଂ ଇଚ୍ଛତୀ’’ତି। ‘‘କ୍ୟାହଂ ତଂ, ଅୟ୍ୟେ , ନ ଇଚ୍ଛିସ୍ସାମି? ଅପି ଚାହଂ ଓକାସଂ ନ ଲଭାମି ତଂ ଦୂସେତୁ’’ନ୍ତି। ଅୱସ୍ସୁତୋ ଅୱସ୍ସୁତାୟ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜରାଦୁବ୍ବଲା ଚରଣଗିଲାନା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅୱିଦୂରେ ନିପନ୍ନା ହୋତି। ଅଦ୍ଦସା ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାଳ୍ହଂ ମିଗାରନତ୍ତାରଂ ଅୱସ୍ସୁତଂ ଅୱସ୍ସୁତାୟ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସତୀ’’ତି ! ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ସନ୍ତୁଟ୍ଠା ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ସନ୍ତୁଟ୍ଠା ଲଜ୍ଜିନୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚକା ସିକ୍ଖାକାମା ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସତୀ’’ତି!

ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସାଦିୟତୀ’’ତି [ସାଦିୟୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା – ‘‘ଅନନୁଚ୍ଛୱିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନନୁଲୋମିକଂ ଅପ୍ପତିରୂପଂ ଅସ୍ସାମଣକଂ ଅକପ୍ପିୟଂ ଅକରଣୀୟଂ। କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସାଦିୟିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ ପସନ୍ନାନଂ ୱା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ। ଅଥ ଖ୍ୱେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅପ୍ପସନ୍ନାନଞ୍ଚେୱ ଅପ୍ପସାଦାୟ ପସନ୍ନାନଞ୍ଚ ଏକଚ୍ଚାନଂ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ ଦୁପ୍ପୋସତାୟ ମହିଚ୍ଛତାୟ ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତାୟ [ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠତାୟ (ସ୍ୟା॰), ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିୟା (କ॰)] ସଙ୍ଗଣିକାୟ କୋସଜ୍ଜସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସିତ୍ୱା, ଅନେକପରିୟାୟେନ ସୁଭରତାୟ ସୁପୋସତାୟ ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ [ସନ୍ତୁଟ୍ଠିୟା (କ॰)] ସଲ୍ଲେଖସ୍ସ ଧୁତସ୍ସ ପାସାଦିକସ୍ସ ଅପଚୟସ୍ସ ୱୀରିୟାରମ୍ଭସ୍ସ ୱଣ୍ଣଂ ଭାସିତ୍ୱା, ଭିକ୍ଖୂନଂ ତଦନୁଚ୍ଛୱିକଂ ତଦନୁଲୋମିକଂ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ, ସଙ୍ଘଫାସୁତାୟ, ଦୁମ୍ମଙ୍କୂନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ନିଗ୍ଗହାୟ , ପେସଲାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଫାସୁୱିହାରାୟ, ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମିକାନଂ ଆସୱାନଂ ସଂୱରାୟ, ସମ୍ପରାୟିକାନଂ ଆସୱାନଂ ପଟିଘାତାୟ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ପସାଦାୟ, ପସନ୍ନାନଂ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ, ସଦ୍ଧମ୍ମଟ୍ଠିତିୟା ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୫୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ଆମସନଂ ୱା ପରାମସନଂ ୱା ଗହଣଂ ୱା ଛୁପନଂ ୱା ପଟିପୀଳନଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ପାରାଜିକା ହୋତି ଅସଂୱାସା ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲିକା’’ ତି।

୬୫୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା ୟଥାୟୁତ୍ତା ୟଥାଜଚ୍ଚା ୟଥାନାମା ୟଥାଗୋତ୍ତା ୟଥାସୀଲା ୟଥାୱିହାରିନୀ ୟଥାଗୋଚରା ଥେରା ୱା ନୱା ୱା ମଜ୍ଝିମା ୱା, ଏସା ୱୁଚ୍ଚତି ୟା ପନାତି।

ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ଭିକ୍ଖିକାତି ଭିକ୍ଖୁନୀ; ଭିକ୍ଖାଚରିୟଂ ଅଜ୍ଝୁପଗତାତି ଭିକ୍ଖୁନୀ; ଭିନ୍ନପଟଧରାତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ; ସମଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନୀ; ପଟିଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନୀ; ଏହି ଭିକ୍ଖୁନୀତି ଭିକ୍ଖୁନୀ; ତୀହି ସରଣଗମନେହି ଉପସମ୍ପନ୍ନାତି ଭିକ୍ଖୁନୀ; ଭଦ୍ରା ଭିକ୍ଖୁନୀ; ସାରା ଭିକ୍ଖୁନୀ; ସେଖା ଭିକ୍ଖୁନୀ; ଅସେଖା ଭିକ୍ଖୁନୀ; ସମଗ୍ଗେନ ଉଭତୋସଙ୍ଘେନ ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେନ କମ୍ମେନ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ ଉପସମ୍ପନ୍ନାତି ଭିକ୍ଖୁନୀ। ତତ୍ର ୟାୟଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ଉଭତୋସଙ୍ଘେନ ଞତ୍ତିଚତୁତ୍ଥେନ କମ୍ମେନ ଅକୁପ୍ପେନ ଠାନାରହେନ ଉପସମ୍ପନ୍ନା, ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅୱସ୍ସୁତା ନାମ ସାରତ୍ତା ଅପେକ୍ଖୱତୀ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତା।

ଅୱସ୍ସୁତୋ ନାମ ସାରତ୍ତୋ ଅପେକ୍ଖୱା ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତୋ।

ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜିତୁଂ।

ଅଧକ୍ଖକ ନ୍ତି ହେଟ୍ଠକ୍ଖକଂ।

ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲ ନ୍ତି ଉପରିଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ।

ଆମସନଂ ନାମ ଆମଟ୍ଠମତ୍ତଂ।

ପରାମସନଂ ନାମ ଇତୋଚିତୋ ଚ ସଞ୍ଚୋପନଂ।

ଗହଣଂ ନାମ ଗହିତମତ୍ତଂ।

ଛୁପନଂ ନାମ ଫୁଟ୍ଠମତ୍ତଂ।

ପଟିପୀଳନଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟା ତି ଅଙ୍ଗଂ ଗହେତ୍ୱା ନିପ୍ପୀଳନଂ ସାଦିୟତି।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପାରାଜିକା ହୋତୀ ତି ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପୁରିସୋ ସୀସଚ୍ଛିନ୍ନୋ ଅଭବ୍ବୋ ତେନ ସରୀରବନ୍ଧନେନ ଜୀୱିତୁଂ, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ଆମସନଂ ୱା ପରାମସନଂ ୱା ଗହଣଂ ୱା ଛୁପନଂ ୱା ପଟିପୀଳନଂ ୱା ସାଦିୟନ୍ତୀ ଅସ୍ସମଣୀ ହୋତି ଅସକ୍ୟଧୀତା। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ପାରାଜିକା ହୋତୀତି।

ଅସଂୱାସା ତି ସଂୱାସୋ ନାମ ଏକକମ୍ମଂ ଏକୁଦ୍ଦେସୋ ସମସିକ୍ଖତା, ଏସୋ ସଂୱାସୋ ନାମ। ସୋ ତାୟ ସଦ୍ଧିଂ ନତ୍ଥି, ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ଅସଂୱାସାତି।

୬୫୯ . ଉଭତୋଅୱସ୍ସୁତେ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ପାରାଜିକସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉବ୍ଭକ୍ଖକଂ ଅଧୋଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୬୦ . ଏକତୋଅୱସ୍ସୁତେ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି , ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉବ୍ଭକ୍ଖକଂ ଅଧୋଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୬୧ . ଉଭତୋଅୱସ୍ସୁତେ ୟକ୍ଖସ୍ସ ୱା ପେତସ୍ସ ୱା ପଣ୍ଡକସ୍ସ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହସ୍ସ ୱା ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉବ୍ଭକ୍ଖକଂ ଅଧୋଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୬୨ . ଏକତୋଅୱସ୍ସୁତେ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଉବ୍ଭକ୍ଖକଂ ଅଧୋଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ କାୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ କାୟପଟିବଦ୍ଧଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଆମସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୬୩ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତିୟା, ଅସାଦିୟନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତାୟ, ୱେଦନାଟ୍ଟାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମପାରାଜିକଂ ସମତ୍ତଂ [ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ସିକ୍ଖାପଦଗଣନା ଭିକ୍ଖୂହି§ଅସାଧାରଣୱସେନ ପକାସିତାତି ୱେଦିତବ୍ବା] ।

୨. ଦୁତିୟପାରାଜିକଂ

୬୬୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାଳ୍ହେନ ମିଗାରନତ୍ତୁନା ଗବ୍ଭିନୀ ହୋତି । ୟାୱ ଗବ୍ଭୋ ତରୁଣୋ ଅହୋସି ତାୱ ଛାଦେସି। ପରିପକ୍କେ ଗବ୍ଭେ ୱିବ୍ଭମିତ୍ୱା ୱିଜାୟି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଖୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଚିରୱିବ୍ଭନ୍ତା ୱିଜାତା। କଚ୍ଚି ନୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀୟେୱ ସମାନା ଗବ୍ଭିନୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଂ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସି ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସୀ’’ତି? ‘‘ୟୋ ଏତିସ୍ସା ଅୱଣ୍ଣୋ ମୟ୍ହେସୋ ଅୱଣ୍ଣୋ, ୟା ଏତିସ୍ସା ଅକିତ୍ତି ମୟ୍ହେସା ଅକିତ୍ତି, ୟୋ ଏତିସ୍ସା ଅୟସୋ ମୟ୍ହେସୋ ଅୟସୋ, ୟୋ ଏତିସ୍ସା ଅଲାଭୋ ମୟ୍ହେସୋ ଅଲାଭୋ। କ୍ୟାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅତ୍ତନୋ ଅୱଣ୍ଣଂ ଅତ୍ତନୋ ଅକିତ୍ତିଂ ଅତ୍ତନୋ ଅୟସଂ ଅତ୍ତନୋ ଅଲାଭଂ ପରେସଂ ଆରୋଚେସ୍ସାମୀ’’ତି? ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସ୍ସତି ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ [ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ…ପେ॰… (?)] ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତାପେତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେତି [ପଟିଚୋଦେସି… ଆରୋଚେସୀତି (କ॰)] ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେତୀ’’ତି [ପଟିଚୋଦେସି… ଆରୋଚେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସ୍ସତି ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୬୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେୟ୍ୟ ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେୟ୍ୟ, ୟଦା ଚ ସା ଠିତା ୱା ଅସ୍ସ ଚୁତା ୱା ନାସିତା ୱା ଅୱସ୍ସଟା ୱା, ସା ପଚ୍ଛା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ପୁବ୍ବେୱାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞାସିଂ ଏତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏୱରୂପା ଚ ଏୱରୂପା ଚ ସା ଭଗିନୀତି , ନୋ ଚ ଖୋ ଅତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସ୍ସଂ ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସ’ନ୍ତି, ଅୟମ୍ପି ପାରାଜିକା ହୋତି ଅସଂୱାସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା ’’ତି।

୬୬୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସା ଆରୋଚେନ୍ତି, ସା ୱା ଆରୋଚେତି।

ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନ ନ୍ତି ଅଟ୍ଠନ୍ନଂ ପାରାଜିକାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ପାରାଜିକଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ।

ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଚୋଦେୟ୍ୟ।

ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଆରୋଚେୟ୍ୟ।

ୟଦା ଚ ସା ଠିତା ୱା ଅସ୍ସ ଚୁତା ୱା ତି ଠିତା ନାମ ସଲିଙ୍ଗେ ଠିତା ୱୁଚ୍ଚତି। ଚୁତା ନାମ କାଲଙ୍କତା ୱୁଚ୍ଚତି। ନାସିତା ନାମ ସୟଂ ୱା ୱିବ୍ଭନ୍ତା ହୋତି ଅଞ୍ଞେହି ୱା ନାସିତା। ଅୱସ୍ସଟା ନାମ ତିତ୍ଥାୟତନଂ ସଙ୍କନ୍ତା ୱୁଚ୍ଚତି। ସା ପଚ୍ଛା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘‘ପୁବ୍ବେୱାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞାସିଂ ଏତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏୱରୂପା ଚ ଏୱରୂପା ଚ ସା ଭଗିନୀ’’ତି।

ନୋ ଚ ଖୋ ଅତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସ୍ସ ନ୍ତି ସୟଂ ୱା ନ ଚୋଦେସ୍ସଂ।

ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସ ନ୍ତି ନ ଅଞ୍ଞାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଆରୋଚେସ୍ସଂ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପାରାଜିକା ହୋତୀ ତି ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପଣ୍ଡୁପଲାସୋ ବନ୍ଧନା ପମୁତ୍ତୋ ଅଭବ୍ବୋ ହରିତତ୍ଥାୟ, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ପାରାଜିକଂ ଧମ୍ମଂ ଅଜ୍ଝାପନ୍ନଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନେୱତ୍ତନା ପଟିଚୋଦେସ୍ସାମି ନ ଗଣସ୍ସ ଆରୋଚେସ୍ସାମୀତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଅସ୍ସମଣୀ ହୋତି ଅସକ୍ୟଧୀତା। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ପାରାଜିକା ହୋତୀତି।

ଅସଂୱାସା ତି ସଂୱାସୋ ନାମ ଏକକମ୍ମଂ ଏକୁଦ୍ଦେସୋ ସମସିକ୍ଖତା। ଏସୋ ସଂୱାସୋ ନାମ। ସୋ ତାୟ ସଦ୍ଧିଂ ନତ୍ଥି। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ଅସଂୱାସାତି।

୬୬୭ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ସଙ୍ଘସ୍ସ ଭଣ୍ଡନଂ ୱା କଲହୋ ୱା ୱିଗ୍ଗହୋ ୱା ୱିୱାଦୋ ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ‘‘ସଙ୍ଘଭେଦୋ ୱା ସଙ୍ଘରାଜି ୱା ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ‘‘ଅୟଂ କକ୍ଖଳା ଫରୁସା ଜୀୱିତନ୍ତରାୟଂ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟନ୍ତରାୟଂ ୱା କରିସ୍ସତୀ’’ତି ନାରୋଚେତି, ଅଞ୍ଞା ପତିରୂପା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ ନାରୋଚେତି, ନଚ୍ଛାଦେତୁକାମା ନାରୋଚେତି, ପଞ୍ଞାୟିସ୍ସତି ସକେନ କମ୍ମେନାତି ନାରୋଚେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟପାରାଜିକଂ ସମତ୍ତଂ।

୩. ତତିୟପାରାଜିକଂ

୬୬୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଅନୁୱତ୍ତତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଅନୁୱତ୍ତିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଅନୁୱତ୍ତତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଅରିଟ୍ଠଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଗଦ୍ଧବାଧିପୁବ୍ବଂ ଅନୁୱତ୍ତିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୬୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରଂ ଅପ୍ପଟିକାରଂ ଅକତସହାୟଂ ତମନୁୱତ୍ତେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘ଏସୋ ଖୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରୋ ଅପ୍ପଟିକାରୋ ଅକତସହାୟୋ, ମାୟ୍ୟେ, ଏତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତୀ’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଂ ଚେ ସମନୁଭାସିୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ପାରାଜିକା ହୋତି ଅସଂୱାସା ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତିକା’’ ତି।

୬୭୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସମଗ୍ଗୋ ନାମ ସଙ୍ଘୋ ସମାନସଂୱାସକୋ ସମାନସୀମାୟଂ ଠିତୋ।

ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ନାମ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା [ଅଦସ୍ସନେନ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେନ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେନ ୱା (କ॰), ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା (?)] ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ।

ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନା ତି ୟେନ ଧମ୍ମେନ ୟେନ ୱିନୟେନ।

ସତ୍ଥୁସାସନେନା ତି ଜିନସାସନେନ ବୁଦ୍ଧସାସନେନ।

ଅନାଦରୋ ନାମ ସଙ୍ଘଂ ୱା ଗଣଂ ୱା ପୁଗ୍ଗଲଂ ୱା କମ୍ମଂ ୱା ନାଦିୟତି।

ଅପ୍ପଟିକାରୋ ନାମ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଅନୋସାରିତୋ।

ଅକତସହାୟୋ ନାମ ସମାନସଂୱାସକା ଭିକ୍ଖୂ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି ସହାୟା। ସୋ ତେହି ସଦ୍ଧିଂ ନତ୍ଥି, ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ଅକତସହାୟୋତି।

ତମନୁୱତ୍ତେୟ୍ୟା ତି ୟଂଦିଟ୍ଠିକୋ ସୋ ହୋତି ୟଂଖନ୍ତିକୋ ୟଂରୁଚିକୋ, ସାପି ତଂଦିଟ୍ଠିକା ହୋତି ତଂଖନ୍ତିକା ତଂରୁଚିକା।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ଉକ୍ଖିତ୍ତାନୁୱତ୍ତିକା ଭିକ୍ଖୁନୀ।

ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି। ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ଏସୋ ଖୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରୋ ଅପ୍ପଟିକାରୋ ଅକତସହାୟୋ। ମାୟ୍ୟେ, ଏତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ଏସୋ ଖୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତୋ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରୋ ଅପ୍ପଟିକାରୋ ଅକତସହାୟୋ। ମାୟ୍ୟେ, ଏତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନୁୱତ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ। ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୬୭୧ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରଂ ଅପ୍ପଟିକାରଂ ଅକତସହାୟଂ ତମନୁୱତ୍ତତି, ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନାଦରଂ ଅପ୍ପଟିକାରଂ ଅକତସହାୟଂ ତମନୁୱତ୍ତତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା, କମ୍ମୱାଚା ପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାରାଜିକସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପାରାଜିକା ହୋତୀ ତି ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ପୁଥୁସିଲା ଦ୍ୱେଧା ଭିନ୍ନା ଅପ୍ପଟିସନ୍ଧିକା ହୋତି, ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସନାୟ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତୀ ଅସ୍ସମଣୀ ହୋତି ଅସକ୍ୟଧୀତା। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ପାରାଜିକା ହୋତୀତି।

ଅସଂୱାସା ତି ସଂୱାସୋ ନାମ ଏକକମ୍ମଂ ଏକୁଦ୍ଦେସୋ ସମସିକ୍ଖତା। ଏସୋ ସଂୱାସୋ ନାମ। ସୋ ତାୟ ସଦ୍ଧିଂ ନତ୍ଥି। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ଅସଂୱାସାତି।

୬୭୨ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାରାଜିକସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାରାଜିକସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାରାଜିକସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୭୩ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତିୟା, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟପାରାଜିକଂ ସମତ୍ତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥପାରାଜିକଂ

୬୭୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟନ୍ତି, ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟନ୍ତି, ସନ୍ତିଟ୍ଠନ୍ତିପି, ସଲ୍ଲପନ୍ତିପି, ସଙ୍କେତମ୍ପି ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁରିସସ୍ସପି ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟନ୍ତି, ଛନ୍ନମ୍ପି ଅନୁପୱିସନ୍ତି, କାୟମ୍ପି ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରନ୍ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସନ୍ତିପି, ସଲ୍ଲପିସ୍ସନ୍ତିପି, ସଙ୍କେତମ୍ପି ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି, ପୁରିସସ୍ସପି ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ଛନ୍ନମ୍ପି ଅନୁପୱିସିସ୍ସନ୍ତି, କାୟମ୍ପି ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରିସ୍ସନ୍ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟନ୍ତି, ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟନ୍ତି, ସନ୍ତିଟ୍ଠନ୍ତିପି, ସଲ୍ଲପନ୍ତିପି, ସଙ୍କେତମ୍ପି ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ପୁରିସସ୍ସପି ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟନ୍ତି, ଛନ୍ନମ୍ପି ଅନୁପୱିସନ୍ତି, କାୟମ୍ପି ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରନ୍ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣମ୍ପି ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସନ୍ତିପି, ସଲ୍ଲପିସ୍ସନ୍ତିପି, ସଙ୍କେତମ୍ପି ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି, ପୁରିସସ୍ସପି ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟିସ୍ସନ୍ତି, ଛନ୍ନମ୍ପି ଅନୁପୱିସିସ୍ସନ୍ତି, କାୟମ୍ପି ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରିସ୍ସନ୍ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୭୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା, ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା, ସଙ୍କେତଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ , ପୁରିସସ୍ସ ୱା ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟେୟ୍ୟ, ଛନ୍ନଂ ୱା ଅନୁପୱିସେୟ୍ୟ, କାୟଂ ୱା ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରେୟ୍ୟ ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ, ଅୟମ୍ପି ପାରାଜିକା ହୋତି ଅସଂୱାସା ଅଟ୍ଠୱତ୍ଥୁକା’’ ତି।

୬୭୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅୱସ୍ସୁତା ନାମ ସାରତ୍ତା ଅପେକ୍ଖୱତୀ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତା।

ଅୱସ୍ସୁତୋ ନାମ ସାରତ୍ତୋ ଅପେକ୍ଖୱା ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତୋ।

ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ, ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ କାୟସଂସଗ୍ଗଂ ସମାପଜ୍ଜିତୁଂ।

ହତ୍ଥଗ୍ଗହଣଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟା ତି ହତ୍ଥୋ ନାମ କପ୍ପରଂ ଉପାଦାୟ ୟାୱ ଅଗ୍ଗନଖା। ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ଉବ୍ଭକ୍ଖକଂ ଅଧୋଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ଗହଣଂ ସାଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ସଙ୍ଘାଟିକଣ୍ଣଗ୍ଗହଣଂ ୱା ସାଦିୟେୟ୍ୟା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ନିୱତ୍ଥଂ ୱା ପାରୁତଂ ୱା ଗହଣଂ ସାଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ସଲ୍ଲପତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ସଙ୍କେତଂ ୱା ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ପୁରିସେନ – ‘‘ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଓକାସଂ [ଇଦଂ ପଦଂ ଅଟ୍ଠକଥାୟଂ ନ ଦିସ୍ସତି] ଆଗଚ୍ଛା’’ତି – ୱୁତ୍ତା ଗଚ୍ଛତି। ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସଂ ଓକ୍କନ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ପୁରିସସ୍ସ ୱା ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟେୟ୍ୟା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ପୁରିସସ୍ସ ଅବ୍ଭାଗମନଂ ସାଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ହତ୍ଥପାସଂ ଓକ୍କନ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ଛନ୍ନଂ ୱା ଅନୁପୱିସେୟ୍ୟା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ୟେନ କେନଚି ପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ ଓକାସଂ ପୱିଟ୍ଠମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

କାୟଂ ୱା ତଦତ୍ଥାୟ ଉପସଂହରେୟ୍ୟା ତି ଏତସ୍ସ ଅସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ପଟିସେୱନତ୍ଥାୟ ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା କାୟଂ ଉପସଂହରତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପାରାଜିକା ହୋତୀ ତି ସେୟ୍ୟଥାପି ନାମ ତାଲୋ ମତ୍ଥକଚ୍ଛିନ୍ନୋ ଅଭବ୍ବୋ ପୁନ ୱିରୁଳ୍ହିୟା ଏୱମେୱ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଟ୍ଠମଂ ୱତ୍ଥୁଂ ପରିପୂରେନ୍ତୀ ଅସ୍ସମଣୀ ହୋତି ଅସକ୍ୟଧୀତା। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ପାରାଜିକା ହୋତୀତି।

ଅସଂୱାସା ତି ସଂୱାସୋ ନାମ ଏକକମ୍ମଂ ଏକୁଦ୍ଦେସୋ ସମସିକ୍ଖତା। ଏସୋ ସଂୱାସୋ ନାମ। ସୋ ତାୟ ସଦ୍ଧିଂ ନତ୍ଥି। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ଅସଂୱାସାତି।

୬୭୭ . ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତିୟା, ଅସାଦିୟନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତାୟ, ୱେଦନାଟ୍ଟାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥପାରାଜିକଂ ସମତ୍ତଂ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ଅଟ୍ଠ ପାରାଜିକା ଧମ୍ମା। ୟେସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ଆପଜ୍ଜିତ୍ୱା ନ ଲଭତି ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ସଂୱାସଂ, ୟଥା ପୁରେ ତଥା ପଚ୍ଛା, ପାରାଜିକା ହୋତି ଅସଂୱାସା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ପାରାଜିକକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ସଙ୍ଘାଦିସେସକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ପଠମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ସତ୍ତରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୬୭୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଉଦୋସିତଂ [ଉଦ୍ଦୋସିତଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଦତ୍ୱା କାଲଙ୍କତୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ଦ୍ୱେ ପୁତ୍ତା ହୋନ୍ତି – ଏକୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପସନ୍ନୋ, ଏକୋ ସଦ୍ଧୋ ପସନ୍ନୋ। ତେ ପେତ୍ତିକଂ ସାପତେୟ୍ୟଂ ୱିଭଜିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପସନ୍ନୋ ତଂ ସଦ୍ଧଂ ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଉଦୋସିତୋ, ତଂ ଭାଜେମା’’ତି। ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ସୋ ସଦ୍ଧୋ ପସନ୍ନୋ ତଂ ଅସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅପ୍ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚ। ଅମ୍ହାକଂ ପିତୁନା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପସନ୍ନୋ ତଂ ସଦ୍ଧଂ ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଉଦୋସିତୋ, ତଂ ଭାଜେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ସଦ୍ଧୋ ପସନ୍ନୋ ତଂ ଅସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅପ୍ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚ। ଅମ୍ହାକଂ ପିତୁନା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ’’ତି। ତତିୟମ୍ପି ଖୋ ସୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପସନ୍ନୋ ତଂ ସଦ୍ଧଂ ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ ଉଦୋସିତୋ, ତଂ ଭାଜେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ସଦ୍ଧୋ ପସନ୍ନୋ – ‘‘ସଚେ ମୟ୍ହଂ ଭୱିସ୍ସତି, ଅହମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଦସ୍ସାମୀ’’ତି – ତଂ ଅସ୍ସଦ୍ଧଂ ଅପ୍ପସନ୍ନଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭାଜେମା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉଦୋସିତୋ ତେହି ଭାଜୀୟମାନୋ ତସ୍ସ ଅସ୍ସଦ୍ଧସ୍ସ ଅପ୍ପସନ୍ନସ୍ସ ପାପୁଣାତି [ପାପୁଣି (ସ୍ୟା॰)] । ଅଥ ଖୋ ସୋ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପସନ୍ନୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନିକ୍ଖମଥାୟ୍ୟେ, ଅମ୍ହାକଂ ଉଦୋସିତୋ’’ତି।

ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ପୁରିସଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ମାୟ୍ୟୋ, ଏୱଂ ଅୱଚ, ତୁମ୍ହାକଂ ପିତୁନା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ’’ତି। ‘‘ଦିନ୍ନୋ ନ ଦିନ୍ନୋ’’ତି ୱୋହାରିକେ ମହାମତ୍ତେ ପୁଚ୍ଛିଂସୁ। ମହାମତ୍ତା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କୋ, ଅୟ୍ୟେ, ଜାନାତି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଦିନ୍ନୋ’’ତି? ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେ ମହାମତ୍ତେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅପି ନାୟ୍ୟୋ [ଅପି ନ୍ୱୟ୍ୟା (ସ୍ୟା॰), ଅପି ନାୟ୍ୟୋ (କ॰)] ତୁମ୍ହେହି ଦିଟ୍ଠଂ ୱା ସୁତଂ ୱା ସକ୍ଖିଂ ଠପୟିତ୍ୱା ଦାନଂ ଦିୟ୍ୟମାନ’’ନ୍ତି ? ଅଥ ଖୋ ତେ ମହାମତ୍ତା – ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଖୋ ଅୟ୍ୟା ଆହା’’ତି ତଂ ଉଦୋସିତଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଅକଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ପରାଜିତୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘ଅସ୍ସମଣିୟୋ ଇମା ମୁଣ୍ଡା ବନ୍ଧକିନିୟୋ। କଥଞ୍ହି ନାମ ଅମ୍ହାକଂ ଉଦୋସିତଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ମହାମତ୍ତାନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ମହାମତ୍ତା ତଂ ପୁରିସଂ ଦଣ୍ଡାପେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ଦଣ୍ଡିତୋ ଭିକ୍ଖୁନୂପସ୍ସୟସ୍ସ ଅୱିଦୂରେ ଆଜୀୱକସେୟ୍ୟଂ କାରାପେତ୍ୱା ଆଜୀୱକେ ଉୟ୍ୟୋଜେସି – ‘‘ଏତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଚ୍ଚାୱଦଥା’’ତି।

ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ମହାମତ୍ତାନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ମହାମତ୍ତା ତଂ ପୁରିସଂ ବନ୍ଧାପେସୁଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ପଠମଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦୋସିତଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେସୁଂ, ଦୁତିୟଂ ଦଣ୍ଡାପେସୁଂ, ତତିୟଂ ବନ୍ଧାପେସୁଂ। ଇଦାନି ଘାତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଉସ୍ସୟୱାଦିକା ୱିହରିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉସ୍ସୟୱାଦିକା ୱିହରତୀତି। ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉସ୍ସୟୱାଦିକା ୱିହରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୭୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉସ୍ସୟୱାଦିକା ୱିହରେୟ୍ୟ ଗହପତିନା ୱା ଗହପତିପୁତ୍ତେନ ୱା ଦାସେନ ୱା କମ୍ମକାରେନ [କମ୍ମକରେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱା ଅନ୍ତମସୋ ସମଣପରିବ୍ବାଜକେନାପି, ଅୟଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୬୮୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଉସ୍ସୟୱାଦିକା ନାମ ଅଡ୍ଡକାରିକା ୱୁଚ୍ଚତି।

ଗହପତି ନାମ ୟୋ କୋଚି ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତି।

ଗହପତିପୁତ୍ତୋ ନାମ ୟେ କେଚି ପୁତ୍ତଭାତରୋ।

ଦାସୋ ନାମ ଅନ୍ତୋଜାତୋ ଧନକ୍କୀତୋ କରମରାନୀତୋ ।

କମ୍ମକାରୋ ନାମ ଭଟକୋ ଆହତକୋ।

ସମଣପରିବ୍ବାଜକୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ସିକ୍ଖମାନଞ୍ଚ ସାମଣେରଞ୍ଚ ସାମଣେରିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ।

ଅଡ୍ଡଂ କରିସ୍ସାମୀତି ଦୁତିୟଂ ୱା ପରିୟେସତି ଗଚ୍ଛତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକସ୍ସ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦୁତିୟସ୍ସ ଆରୋଚେତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଅଡ୍ଡପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସ ନ୍ତି ସଙ୍ଘୋୱ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ମାନତ୍ତଂ ଦେତି ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି ଅବ୍ଭେତି, ନ ସମ୍ବହୁଲା ନ ଏକା ଭିକ୍ଖୁନୀ। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ‘‘ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ’’ତି। ତସ୍ସେୱ ଆପତ୍ତିନିକାୟସ୍ସ ନାମକମ୍ମଂ ଅଧିୱଚନଂ। ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ‘‘ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ’’ତି।

୬୮୧ . ଅନାପତ୍ତି ମନୁସ୍ସେହି ଆକଡ୍ଢୀୟମାନା ଗଚ୍ଛତି, ଆରକ୍ଖଂ ୟାଚତି, ଅନୋଦିସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ…ପେ॰… ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୮୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱେସାଲିୟଂ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଲିଚ୍ଛୱିସ୍ସ ପଜାପତି ଅତିଚାରିନୀ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଲିଚ୍ଛୱି ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସାଧୁ ୱିରମାହି, ଅନତ୍ଥଂ ଖୋ ତେ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଏୱମ୍ପି ସା ୱୁଚ୍ଚମାନା ନାଦିୟି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱେସାଲିୟଂ ଲିଚ୍ଛୱିଗଣୋ ସନ୍ନିପତିତୋ ହୋତି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଲିଚ୍ଛୱି ତେ ଲିଚ୍ଛୱୟୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏକଂ ମେ, ଅୟ୍ୟୋ , ଇତ୍ଥିଂ ଅନୁଜାନାଥା’’ତି। ‘‘କା ନାମ ସା’’ତି? ‘‘ମୟ୍ହଂ ପଜାପତି ଅତିଚରତି, ତଂ ଘାତେସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଜାନାହୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସି ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ – ‘‘ସାମିକୋ କିର ମଂ ଘାତେତୁକାମୋ’’ତି। ୱରଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ତିତ୍ଥିୟେ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ତିତ୍ଥିୟା ନ ଇଚ୍ଛିଂସୁ ପବ୍ବାଜେତୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋପି ନ ଇଚ୍ଛିଂସୁ ପବ୍ବାଜେତୁଂ। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଣ୍ଡକଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ୟାଚି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଣ୍ଡକଂ ଗହେତ୍ୱା ପବ୍ବାଜେସି।

ଅଥ ଖୋ ସୋ ଲିଚ୍ଛୱି ତଂ ଇତ୍ଥିଂ ଗୱେସନ୍ତୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତଂ ଦିସ୍ୱାନ ୟେନ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ପଜାପତି ମେ, ଦେୱ, ୱରଭଣ୍ଡଂ ଆଦାୟ ସାୱତ୍ଥିଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତା। ତଂ ଦେୱୋ ଅନୁଜାନାତୂ’’ତି। ‘‘ତେନ ହି, ଭଣେ, ୱିଚିନିତ୍ୱା ଆଚିକ୍ଖା’’ତି। ‘‘ଦିଟ୍ଠା, ଦେୱ, ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା’’ତି। ‘‘ସଚେ, ଭଣେ, ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା, ନ ସା ଲବ୍ଭା କିଞ୍ଚି କାତୁଂ। ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଭଗୱତା ଧମ୍ମୋ, ଚରତୁ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଲିଚ୍ଛୱି ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚୋରିଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ଲିଚ୍ଛୱିସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଚୋରିଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚୋରିଂ ପବ୍ବାଜେତୀତି [ପବ୍ବାଜେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚୋରିଂ ପବ୍ବାଜେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୮୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ଚୋରିଂ ୱଜ୍ଝଂ ୱିଦିତଂ ଅନପଲୋକେତ୍ୱା ରାଜାନଂ ୱା ସଙ୍ଘଂ ୱା ଗଣଂ ୱା ପୂଗଂ ୱା ସେଣିଂ ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୬୮୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସା ଆରୋଚେନ୍ତି, ସା ୱା ଆରୋଚେତି।

ଚୋରୀ ନାମ ୟା ପଞ୍ଚମାସକଂ ୱା ଅତିରେକପଞ୍ଚମାସକଂ ୱା ଅଗ୍ଘନକଂ ଅଦିନ୍ନଂ ଥେୟ୍ୟସଙ୍ଖାତଂ ଆଦିୟତି, ଏସା ଚୋରୀ ନାମ।

ୱଜ୍ଝା ନାମ ୟଂ କତ୍ୱା ୱଜ୍ଝପ୍ପତ୍ତା ହୋତି।

ୱିଦିତା ନାମ ଅଞ୍ଞେହି ମନୁସ୍ସେହି ଞାତା ହୋତି ‘‘ୱଜ୍ଝା ଏସା’’ତି।

ଅନପଲୋକେତ୍ୱା ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା।

ରାଜା ନାମ ୟତ୍ଥ ରାଜା ଅନୁସାସତି, ରାଜା ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ।

ସଙ୍ଘୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ।

ଗଣୋ ନାମ ୟତ୍ଥ ଗଣୋ ଅନୁସାସତି, ଗଣୋ ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ।

ପୂଗୋ ନାମ ୟତ୍ଥ ପୂଗୋ ଅନୁସାସତି, ପୂଗୋ ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ।

ସେଣି ନାମ ୟତ୍ଥ ସେଣି ଅନୁସାସତି, ସେଣି ଅପଲୋକେତବ୍ବୋ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ତି ଠପେତ୍ୱା କପ୍ପଂ। କପ୍ପଂ ନାମ ଦ୍ୱେ କପ୍ପାନି – ତିତ୍ଥିୟେସୁ ୱା ପବ୍ବଜିତା ହୋତି ଅଞ୍ଞାସୁ ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା। ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମଂ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସ ନ୍ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୬୮୫ . ଚୋରିୟା ଚୋରିସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଚୋରିୟା ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଚୋରିୟା ଅଚୋରିସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞତ୍ର କପ୍ପା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଚୋରିୟା ଚୋରିସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଚୋରିୟା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଚୋରିୟା ଅଚୋରିସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୬୮୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅଜାନନ୍ତୀ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅପଲୋକେତ୍ୱା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, କପ୍ପକତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୮୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା ଗାମକଂ [ଗାମକେ (ସ୍ୟା॰)] ଞାତିକୁଲଂ ଅଗମାସି। ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘କହଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା, ନ ଦିସ୍ସତୀ’’ତି! ‘‘ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା ନ ଦିସ୍ସତୀ’’ତି। ‘‘ଅମ୍ମା, ଅମୁକସ୍ମିଂ ଗାମକେ ଏତିସ୍ସା ଞାତିକୁଲଂ। ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ୱିଚିନଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ , ଏକିକା ଆଗତା, କଚ୍ଚିସି ଅପ୍ପଧଂସିତା’’ତି? ‘‘ଅପ୍ପଧଂସିତାମ୍ହି, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୮୮ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ଅନ୍ତରାମଗ୍ଗେ ନଦୀ ତରିତବ୍ବା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନାୱିକେ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ସାଧୁ ନୋ, ଆୱୁସୋ, ତାରେଥା’’ତି। ‘‘ନାୟ୍ୟେ, ସକ୍କା ଉଭୋ ସକିଂ ତାରେତୁ’’ନ୍ତି। ଏକୋ ଏକଂ ଉତ୍ତାରେସି। ଉତ୍ତିଣ୍ଣୋ ଉତ୍ତିଣ୍ଣଂ ଦୂସେସି। ଅନୁତ୍ତିଣ୍ଣୋ ଅନୁତ୍ତିଣ୍ଣଂ ଦୂସେସି। ତା ପଚ୍ଛା ସମାଗନ୍ତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛିଂସୁ – ‘‘କଚ୍ଚିସି, ଅୟ୍ୟେ, ଅପ୍ପଧଂସିତା’’ତି? ‘‘ପଧଂସିତାମ୍ହି, ଅୟ୍ୟେ! ତ୍ୱଂ ପନ, ଅୟ୍ୟେ, ଅପ୍ପଧଂସିତା’’ତି? ‘‘ପଧଂସିତାମ୍ହି, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସତି! ନେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ୱା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୮୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତା [ଗନ୍ତ୍ୱା (କ॰)] ସାୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମଂ ଉପଗଚ୍ଛିଂସୁ। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା। ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରିସୋ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସହ ଦସ୍ସନେନ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତୋ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ତାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସେୟ୍ୟଂ ପଞ୍ଞପେନ୍ତୋ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସେୟ୍ୟଂ ଏକମନ୍ତଂ ପଞ୍ଞାପେସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଲ୍ଲକ୍ଖେତ୍ୱା – ‘‘ପରିୟୁଟ୍ଠିତୋ ଅୟଂ ପୁରିସୋ; ସଚେ ରତ୍ତିଂ ଆଗଚ୍ଛିସ୍ସତି, ୱିସ୍ସରୋ ମେ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ରତ୍ତିଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଗୱେସନ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଘଟ୍ଟେସି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅପସ୍ସନ୍ତିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନିସ୍ସଂସୟଂ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ନିକ୍ଖନ୍ତା’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ୟେନ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ନିକ୍ଖନ୍ତା’’ତି? ‘‘ନାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ନିକ୍ଖନ୍ତା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସୀତି [ୱିପ୍ପୱସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ୱା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୬୯୦ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଦ୍ଧାନମଗ୍ଗପ୍ପଟିପନ୍ନା ହୋନ୍ତି। ତତ୍ଥ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱଚ୍ଚେନ ପୀଳିତା ଏକିକା ଓହୀୟିତ୍ୱା [ଓହିୟିତ୍ୱା (କ॰)] ପଚ୍ଛା ଅଗମାସି। ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଦୂସେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟେନ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନୁପସଙ୍କମି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଏକିକା ଓହୀନା, କଚ୍ଚିସି ଅପ୍ପଧଂସିତା’’ତି? ‘‘ପଧଂସିତାମ୍ହି, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗଣମ୍ହା ଓହୀୟିସ୍ସତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗଣମ୍ହା ଓହୀୟତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି । ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ଗଣମ୍ହା ଓହୀୟିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୯୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକା ୱା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସେୟ୍ୟ, ଏକା ୱା ଗଣମ୍ହା ଓହୀୟେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୬୯୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଏକା ୱା ଗାମନ୍ତରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ପଠମଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ, ଦୁତିୟଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ଉପଚାରଂ ପଠମଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଦୁତିୟଂ ପାଦଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଏକା ୱା ନଦୀପାରଂ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ନଦୀ ନାମ ତିମଣ୍ଡଲଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେତ୍ୱା ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ଉତ୍ତରନ୍ତିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତରୱାସକୋ ତେମିୟତି। ପଠମଂ ପାଦଂ ଉତ୍ତରନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଦୁତିୟଂ ପାଦଂ ଉତ୍ତରନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଏକା ୱା ରତ୍ତିଂ ୱିପ୍ପୱସେୟ୍ୟା ତି ସହ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା ଦୁତିୟିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ୱିଜହିତେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଏକା ୱା ଗଣମ୍ହା ଓହୀୟେୟ୍ୟା ତି ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଦୁତିୟିକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱା ସୱନୂପଚାରଂ ୱା ୱିଜହନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ୱିଜହିତେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୬୯୩ . ଅନାପତ୍ତି ଦୁତିୟିକା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପକ୍କନ୍ତା ୱା ହୋତି ୱିବ୍ଭନ୍ତା ୱା କାଲଙ୍କତା ୱା ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତା ୱା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଣ୍ଡନକାରିକା ହୋତି କଲହକାରିକା ୱିୱାଦକାରିକା ଭସ୍ସକାରିକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରିକା। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା କମ୍ମେ କରୀୟମାନେ ପଟିକ୍କୋସତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗାମକଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ – ‘‘ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପକ୍କନ୍ତା’’ତି , ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ [ଅଦସ୍ସନେନ (କ॰)] ଉକ୍ଖିପି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗାମକେ ତଂ କରଣୀୟଂ ତୀରେତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ସାୱତ୍ଥିଂ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛି। ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତିୟା ନେୱ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି ନ ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଠଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି ନ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି ନ ପାନୀୟେନ ଆପୁଚ୍ଛି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ମୟି ଆଗଚ୍ଛନ୍ତିୟା ନେୱ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି ନ ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଠଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି ନ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି ନ ପାନୀୟେନ ଆପୁଚ୍ଛୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଞ୍ହେତଂ, ଅୟ୍ୟେ, ହୋତି ୟଥା ତଂ ଅନାଥାୟା’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅନାଥା’’ତି? ‘‘ଇମା ମଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟଂ ଅନାଥା ଅପ୍ପଞ୍ଞାତା, ନତ୍ଥି ଇମିସ୍ସା କାଚି ପଟିୱତ୍ତା’’ତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ [ଅଦସ୍ସନେନ (କ॰)] ଉକ୍ଖିପିଂସୂ’’ତି।

ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ବାଲା ଏତା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଏତା, ନେୱ ଜାନନ୍ତି କମ୍ମଂ ୱା କମ୍ମଦୋସଂ ୱା କମ୍ମୱିପତ୍ତିଂ ୱା କମ୍ମସମ୍ପତ୍ତିଂ ୱା। ମୟଂ ଖୋ ଜାନାମ କମ୍ମମ୍ପି କମ୍ମଦୋସମ୍ପି କମ୍ମୱିପତ୍ତିମ୍ପି କମ୍ମସମ୍ପତ୍ତିମ୍ପି। ମୟଂ ଖୋ ଅକତଂ ୱା କମ୍ମଂ କାରେୟ୍ୟାମ କତଂ ୱା କମ୍ମଂ କୋପେୟ୍ୟାମା’’ତି, ଲହୁଂ ଲହୁଂ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ସନ୍ନିପାତେତ୍ୱା ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଓସାରେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନପଲୋକେତ୍ୱା କାରକସଙ୍ଘଂ ଅନଞ୍ଞାୟ ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଓସାରେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନପଲୋକେତ୍ୱା କାରକସଙ୍ଘଂ ଅନଞ୍ଞାୟ ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଓସାରେତୀତି [ଓସାରେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ , ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନପଲୋକେତ୍ୱା କାରକସଙ୍ଘଂ ଅନଞ୍ଞାୟ ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଓସାରେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୬୯୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମଗ୍ଗେନ ସଙ୍ଘେନ ଉକ୍ଖିତ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନ ସତ୍ଥୁସାସନେନ ଅନପଲୋକେତ୍ୱା କାରକସଙ୍ଘଂ ଅନଞ୍ଞାୟ ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଓସାରେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୬୯୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସମଗ୍ଗୋ ନାମ ସଙ୍ଘୋ ସମାନସଂୱାସକୋ ସମାନସୀମାୟଂ ଠିତୋ।

ଉକ୍ଖିତ୍ତା ନାମ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା [ଅଦସ୍ସନେନ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେନ ୱା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେନ ୱା (କ॰), ଅଦସ୍ସନେ ୱା ଅପ୍ପଟିକମ୍ମେ ୱା ପାପିକାୟ ଦିଟ୍ଠିୟା ଅପ୍ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗେ ୱା (?)] ଉକ୍ଖିତ୍ତା।

ଧମ୍ମେନ ୱିନୟେନା ତି ୟେନ ଧମ୍ମେନ ୟେନ ୱିନୟେନ।

ସତ୍ଥୁସାସନେନା ତି ଜିନସାସନେନ ବୁଦ୍ଧସାସନେନ।

ଅନପଲୋକେତ୍ୱା କାରକସଙ୍ଘ ନ୍ତି କମ୍ମକାରକସଙ୍ଘଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା।

ଅନଞ୍ଞାୟ ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦ ନ୍ତି ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଅଜାନିତ୍ୱା।

‘‘ଓସାରେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା, କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୬୯୭ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ଓସାରେତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ଓସାରେତି ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ଓସାରେତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୬୯୮ . ଅନାପତ୍ତି କମ୍ମକାରକସଙ୍ଘଂ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଓସାରେତି, ଗଣସ୍ସ ଛନ୍ଦଂ ଜାନିତ୍ୱା ଓସାରେତି, ୱତ୍ତେ ୱତ୍ତନ୍ତିଂ ଓସାରେତି, ଅସନ୍ତେ କମ୍ମକାରକସଙ୍ଘେ ଓସାରେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୬୯୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା। ମନୁସ୍ସା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତାୟ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଗ୍ଗମଗ୍ଗାନି ଭୋଜନାନି ଦେନ୍ତି। ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଭୁଞ୍ଜତି; ଅଞ୍ଞା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ଚିତ୍ତରୂପଂ ଲଭନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିସ୍ସତି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦତି ଭୁଞ୍ଜତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦିସ୍ସତି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୦୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅୱସ୍ସୁତା ଅୱସ୍ସୁତସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୦୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅୱସ୍ସୁତା ନାମ ସାରତ୍ତା ଅପେକ୍ଖୱତୀ ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତା।

ଅୱସ୍ସୁତୋ ନାମ ସାରତ୍ତୋ ଅପେକ୍ଖୱା ପଟିବଦ୍ଧଚିତ୍ତୋ।

ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ, ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ, ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ସାରଜ୍ଜିତୁଂ।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକତୋଅୱସ୍ସୁତେ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୦୨ . ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉଭତୋଅୱସ୍ସୁତେ ୟକ୍ଖସ୍ସ ୱା ପେତସ୍ସ ୱା ପଣ୍ଡକସ୍ସ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହସ୍ସ ୱା ହତ୍ଥତୋ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଏକତୋଅୱସ୍ସୁତେ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୦୩ . ଅନାପତ୍ତି ଉଭତୋଅନୱସ୍ସୁତା ହୋନ୍ତି, ‘‘ଅନୱସ୍ସୁତୋ’’ତି ଜାନନ୍ତୀ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୦୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଭିରୂପା ହୋତି ଦସ୍ସନୀୟା ପାସାଦିକା। ମନୁସ୍ସା ଭତ୍ତଗ୍ଗେ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଅୱସ୍ସୁତା ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଗ୍ଗମଗ୍ଗାନି ଭୋଜନାନି ଦେନ୍ତି। ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତୀ ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି। ଅନନ୍ତରିକା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାସୀ’’ତି? ‘‘ଅୱସ୍ସୁତା, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ‘‘ତ୍ୱଂ ପନ, ଅୟ୍ୟେ, ଅୱସ୍ସୁତା’’ତି? ‘‘ନାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅୱସ୍ସୁତା’’ତି। ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା, ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା। ଇଙ୍ଘଂ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା, ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’ତି।

ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା, ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା। ଇଙ୍ଘ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା! ଇଙ୍ଘ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା; ଇଙ୍ଘ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୦୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା, ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା। ଇଙ୍ଘ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’ତି, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଠମାପତ୍ତିକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୦୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ କରିସ୍ସତି ଅୱସ୍ସୁତୋ ୱା ଅନୱସ୍ସୁତୋ ୱା, ୟତୋ ତ୍ୱଂ ଅନୱସ୍ସୁତା। ଇଙ୍ଘ, ଅୟ୍ୟେ, ୟଂ ତେ ଏସୋ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲୋ ଦେତି ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ତଂ ତ୍ୱଂ ସହତ୍ଥା ପଟିଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ୱଚନେନ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଭୋଜନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଠମାପତ୍ତିକ ନ୍ତି ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା ଆପଜ୍ଜତି ଅସମନୁଭାସନାୟ।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ‘‘ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହା’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ୱଚନେନ ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୦୭ . ଏକତୋଅୱସ୍ସୁତେ ୟକ୍ଖସ୍ସ ୱା ପେତସ୍ସ ୱା ପଣ୍ଡକସ୍ସ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହସ୍ସ ୱା ହତ୍ଥତୋ ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ‘‘ଖାଦ ୱା ଭୁଞ୍ଜ ୱା’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ୱଚନେନ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଭୋଜନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟସ୍ସ। ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ୱଚନେନ ‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୦୮ . ଅନାପତ୍ତି ‘‘ଅନୱସ୍ସୁତୋ’’ତି ଜାନନ୍ତୀ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ‘‘କୁପିତା ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୀ’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ‘‘କୁଲାନୁଦ୍ଦୟତାୟ ନ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତୀ’’ତି ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୦୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ଧମ୍ମଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସଙ୍ଘଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ, ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ [ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ (କ॰)] କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ, ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ, ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’’ତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ‘‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ, ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’’ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୧୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ଧମ୍ମଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସଙ୍ଘଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’ତି, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘ମାୟ୍ୟେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ଧମ୍ମଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସଙ୍ଘଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀତି, ଅଭିରମାୟ୍ୟେ, ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ; ଚର ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସୀୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ , ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାୱତତିୟକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୧୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ତି ଅନଭିରଦ୍ଧା ଆହତଚିତ୍ତା ଖିଲଜାତା।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’’ତି।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ଏୱଂୱାଦିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ। ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି।

ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’ତି। ଅଭିରମାୟ୍ୟେ, ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ; ଚର ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ, ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି । କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’ତି। ଅଭିରମାୟ୍ୟେ, ସ୍ୱାକ୍ଖାତୋ ଧମ୍ମୋ; ଚର ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ସମ୍ମା ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଅନ୍ତକିରିୟାୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ, ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୭୧୨ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ଧମ୍ମଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସଙ୍ଘଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି, ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’ତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ବୁଦ୍ଧଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି…ପେ॰… ସିକ୍ଖଂ ପଚ୍ଚାଚିକ୍ଖାମି। କିନ୍ନୁମାୱ ସମଣିୟୋ ୟା ସମଣିୟୋ ସକ୍ୟଧୀତରୋ! ସନ୍ତଞ୍ଞାପି ସମଣିୟୋ ଲଜ୍ଜିନିୟୋ କୁକ୍କୁଚ୍ଚିକା ସିକ୍ଖାକାମା, ତାସାହଂ ସନ୍ତିକେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସାମୀ’ତି । ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି ସା, ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତିୟା ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭନ୍ତି।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୟାୱତତିୟକ ନ୍ତି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସନାୟ ଆପଜ୍ଜତି, ନ ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୭୧୩ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୧୪ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତିୟା, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୧୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଦୋସଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ମୋହଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ‘‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’’ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୧୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଦୋସଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ମୋହଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’ତି, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘ମାୟ୍ୟେ, କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦୋସଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମୋହଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋତି। ଅୟ୍ୟା ଖୋ ଛନ୍ଦାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଦୋସାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ମୋହାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ଭୟାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସୀୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାୱତତିୟକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୧୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ତି ଅଧିକରଣଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ଅଧିକରଣାନି – ୱିୱାଦାଧିକରଣଂ, ଅନୁୱାଦାଧିକରଣଂ, ଆପତ୍ତାଧିକରଣଂ, କିଚ୍ଚାଧିକରଣଂ।

ପଚ୍ଚାକତା ନାମ ପରାଜିତା ୱୁଚ୍ଚତି।

କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ତି ଅନଭିରଦ୍ଧା ଆହତଚିତ୍ତା ଖିଲଜାତା।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’’ତି।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ଏୱଂୱାଦିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ।

ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି।

ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’ତି। ଅୟ୍ୟା ଖୋ ଛନ୍ଦାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ…ପେ॰… ଭୟାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’ତି। ଅୟ୍ୟା ଖୋ ଛନ୍ଦାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ…ପେ॰… ଭୟାପି ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟା’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୭୧୮ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’ତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ କିସ୍ମିଞ୍ଚିଦେୱ ଅଧିକରଣେ ପଚ୍ଚାକତା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ଛନ୍ଦଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ଭୟଗାମିନିୟୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ’ତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତିୟା ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭନ୍ତି।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୟାୱତତିୟକ ନ୍ତି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସନାୟ ଆପଜ୍ଜତି, ନ ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୭୧୯ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୨୦ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତିୟା, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି ।

ଅଟ୍ଠମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୨୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକାତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରିସ୍ସନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୨୨ . ‘‘ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପନେୱ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟୁଂ, ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସୀୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ, ଇମାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାୱତତିୟକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୨୩ . ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପନେୱା ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟୋ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି।

ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତୀ ତି ସଂସଟ୍ଠା ନାମ ଅନନୁଲୋମିକେନ କାୟିକୱାଚସିକେନ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି।

ପାପାଚାରା ତି ପାପକେନ ଆଚାରେନ ସମନ୍ନାଗତା।

ପାପସଦ୍ଦା ତି ପାପକେନ କିତ୍ତିସଦ୍ଦେନ ଅବ୍ଭୁଗ୍ଗତା।

ପାପସିଲୋକା ତି ପାପକେନ ମିଚ୍ଛାଜୀୱେନ ଜୀୱିତଂ କପ୍ପେନ୍ତି।

ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା ତି ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା କମ୍ମେ କରୀୟମାନେ ପଟିକ୍କୋସନ୍ତି।

ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା ତି ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ୱଜ୍ଜଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତି।

ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତି ୟା ତା ସଂସଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ।

ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି।

ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୭୨୪ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଞ୍ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଞ୍ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଚ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା, କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତୀନଂ ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭନ୍ତି। ଦ୍ୱେ ତିସ୍ସୋ ଏକତୋ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ତତୁତ୍ତରି ନ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା।

ଇମାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି।

ୟାୱତତିୟକ ନ୍ତି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସନାୟ ଆପଜ୍ଜନ୍ତି, ନ ସହ ୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି…ପେ॰… ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ସଙ୍ଘାଦିସେସୋତି।

୭୨୫ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୨୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତୀନଂ, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତୀନଂ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାନଂ, ଆଦିକମ୍ମିକାନନ୍ତି।

ନୱମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୨୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ [ତୁମ୍ହେୟେୱ (ସ୍ୟା॰)] ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା [ୱେଭସ୍ସା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ‘ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱକ୍ଖତି – ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୨୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘ମା, ଅୟ୍ୟେ, ଏୱଂ ଅୱଚ – ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ଏୱଞ୍ଚ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସୀୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଅୟମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାୱତତିୟକଂ ଧମ୍ମଂ ଆପନ୍ନା ନିସ୍ସାରଣୀୟଂ ସଙ୍ଘାଦିସେସ’’ ନ୍ତି।

୭୨୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ’’।

ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟା ତି ଅୱଞ୍ଞାୟ।

ପରିଭୱେନା ତି ପାରିଭବ୍ୟତା।

ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ତି କୋପେନ।

ୱେଭସ୍ସିୟା ତି ୱିଭସ୍ସୀକତା [ୱିଭସ୍ସିକତାୟ (ସୀ॰)] ।

ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ତି ଅପକ୍ଖତା।

ଏୱମାହ – ‘‘ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିଚିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ଏୱଂୱାଦିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ।

ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି।

ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, ଏୱଂ ଅୱଚ – ‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ…ପେ॰… ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୭୩୦ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା । ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ସମନୁଭଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱଂ ୱଦେତି – ‘ସଂସଟ୍ଠାୱ ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ୱିହରଥ। ମା ତୁମ୍ହେ ନାନା ୱିହରିତ୍ଥ। ସନ୍ତି ସଙ୍ଘେ ଅଞ୍ଞାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱାଚାରା ଏୱଂସଦ୍ଦା ଏୱଂସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ତା ସଙ୍ଘୋ ନ କିଞ୍ଚି ଆହ। ତୁମ୍ହଞ୍ଞେୱ ସଙ୍ଘୋ ଉଞ୍ଞାୟ ପରିଭୱେନ ଅକ୍ଖନ୍ତିୟା ୱେଭସ୍ସିୟା ଦୁବ୍ବଲ୍ୟା ଏୱମାହ – ଭଗିନିୟୋ ଖୋ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରନ୍ତି ପାପାଚାରା ପାପସଦ୍ଦା ପାପସିଲୋକା, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ୱିହେସିକା, ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞିସ୍ସା ୱଜ୍ଜପ୍ପଟିଚ୍ଛାଦିକା। ୱିୱିଚ୍ଚଥାୟ୍ୟେ। ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନୀନଂ ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା, କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ସଙ୍ଘାଦିସେସଂ ଅଜ୍ଝାପଜ୍ଜନ୍ତିୟା ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ, ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଥୁଲ୍ଲଚ୍ଚୟା ପଟିପ୍ପସ୍ସମ୍ଭନ୍ତି।

ଅୟମ୍ପୀ ତି ପୁରିମାୟୋ ଉପାଦାୟ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୟାୱତତିୟକ ନ୍ତି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସନାୟ ଆପଜ୍ଜତି, ନ ସହୱତ୍ଥୁଜ୍ଝାଚାରା।

ନିସ୍ସାରଣୀୟ ନ୍ତି ସଙ୍ଘମ୍ହା ନିସ୍ସାରୀୟତି।

ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ ତି ସଙ୍ଘୋୱ ତସ୍ସା ଆପତ୍ତିୟା ମାନତ୍ତଂ ଦେତି, ମୂଲାୟ ପଟିକସ୍ସତି, ଅବ୍ଭେତି, ନ ସମ୍ବହୁଲା ନ ଏକା ଭିକ୍ଖୁନୀ। ତେନ ୱୁଚ୍ଚତି ‘‘ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ’’ତି। ତସ୍ସେୱ ଆପତ୍ତିନିକାୟସ୍ସ ନାମକମ୍ମଂ ଅଧିୱଚନଂ, ତେନପି ୱୁଚ୍ଚତି ‘‘ସଙ୍ଘାଦିସେସୋ’’ତି।

୭୩୧ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ । ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ସଙ୍ଘାଦିସେସସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୩୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତିୟା, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସଙ୍ଘାଦିସେସସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ସତ୍ତରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସା ଧମ୍ମା – ନୱ ପଠମାପତ୍ତିକା, ଅଟ୍ଠ ୟାୱତତିୟକା। ୟେସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ଅଞ୍ଞତରଂ ୱା ଆପଜ୍ଜତି, ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ପକ୍ଖମାନତ୍ତଂ ଚରିତବ୍ବଂ। ଚିଣ୍ଣମାନତ୍ତା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟତ୍ଥ ସିୟା ୱୀସତିଗଣୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ତତ୍ଥ (ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ) [( ) (କତ୍ଥପି ନତ୍ଥି)] ଅବ୍ଭେତବ୍ବା। ଏକାୟପି ଚେ ଊନୋ ୱୀସତିଗଣୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅବ୍ଭେୟ୍ୟ। ସା ଚ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନବ୍ଭିତା, ତା ଚ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗାରୟ୍ହା, ଅୟଂ ତତ୍ଥ ସାମୀଚି।

ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ସତ୍ତରସକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ସଙ୍ଘାଦିସେସକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ପତ୍ତୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ତିଂସ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟା ପାଚିତ୍ତିୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୭୩୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ବହୂ ପତ୍ତେ ସନ୍ନିଚୟଂ କରୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ବହୂ ପତ୍ତେ ସନ୍ନିଚୟଂ କରିସ୍ସନ୍ତି, ପତ୍ତୱାଣିଜ୍ଜଂ ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ କରିସ୍ସନ୍ତି, ଆମତ୍ତିକାପଣଂ ୱା ପସାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପତ୍ତସନ୍ନିଚୟଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପତ୍ତସନ୍ନିଚୟଂ କରୋନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପତ୍ତସନ୍ନିଚୟଂ କରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୩୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପତ୍ତସନ୍ନିଚୟଂ କରେୟ୍ୟ , ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୩୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପତ୍ତୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ପତ୍ତା – ଅୟୋପତ୍ତୋ, ମତ୍ତିକାପତ୍ତୋ। ତୟୋ ପତ୍ତସ୍ସ ୱଣ୍ଣା – ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ପତ୍ତୋ, ମଜ୍ଝିମୋ ପତ୍ତୋ, ଓମକୋ ପତ୍ତୋ। ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ନାମ ପତ୍ତୋ ଅଡ୍ଢାଳ୍ହକୋଦନଂ ଗଣ୍ହାତି ଚତୁଭାଗଂ ଖାଦନଂ ତଦୁପିୟଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ। ମଜ୍ଝିମୋ ନାମ ପତ୍ତୋ ନାଳିକୋଦନଂ ଗଣ୍ହାତି ଚତୁଭାଗଂ ଖାଦନଂ ତଦୁପିୟଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ। ଓମକୋ ନାମ ପତ୍ତୋ ପତ୍ଥୋଦନଂ ଗଣ୍ହାତି ଚତୁଭାଗଂ ଖାଦନଂ ତଦୁପିୟଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନଂ। ତତୋ ଉକ୍କଟ୍ଠୋ ଅପତ୍ତୋ ଓମକୋ ଅପତ୍ତୋ।

ସନ୍ନିଚୟଂ କରେୟ୍ୟା ତି ଅନଧିଟ୍ଠିତୋ ଅୱିକପ୍ପିତୋ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ ହୋତୀ ତି ସହ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବୋ। ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ୱୁଡ୍ଢାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅୟଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ପତ୍ତୋ ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତୋ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା। ନିସ୍ସଟ୍ଠପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ –

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ପତ୍ତୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଟ୍ଠୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇମଂ ପତ୍ତଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦଦେୟ୍ୟା’’ତି।

ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ୱୁଡ୍ଢାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସୁ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅୟଂ ମେ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ପତ୍ତୋ ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତୋ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ, ଇମାହଂ ଅୟ୍ୟାନଂ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା। ନିସ୍ସଟ୍ଠପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ –

‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ମେ ଅୟ୍ୟାୟୋ। ଅୟଂ ପତ୍ତୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ ଅୟ୍ୟାନଂ ନିସ୍ସଟ୍ଠୋ। ୟଦି ଅୟ୍ୟାନଂ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ଅୟ୍ୟାୟୋ ଇମଂ ପତ୍ତଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦଦେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି।

ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘‘ଅୟଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ପତ୍ତୋ ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତୋ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟୋ। ଇମାହଂ ଅୟ୍ୟାୟ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଆପତ୍ତି ଦେସେତବ୍ବା। ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆପତ୍ତି ପଟିଗ୍ଗହେତବ୍ବା। ନିସ୍ସଟ୍ଠପତ୍ତୋ ଦାତବ୍ବୋ – ‘‘ଇମଂ ପତ୍ତଂ ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀ’’ତି।

୭୩୬ . ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତେ ଅତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତେ ୱେମତିକା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ରତ୍ତାତିକ୍କନ୍ତେ ଅନତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅନଧିଟ୍ଠିତେ ଅଧିଟ୍ଠିତସଞ୍ଞା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅୱିକପ୍ପିତେ ୱିକପ୍ପିତସଞ୍ଞା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅୱିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ୱିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା , ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅନଟ୍ଠେ ନଟ୍ଠସଞ୍ଞା… ଅୱିନଟ୍ଠେ ୱିନଟ୍ଠସଞ୍ଞା… ଅଭିନ୍ନେ ଭିନ୍ନସଞ୍ଞା… ଅୱିଲୁତ୍ତେ ୱିଲୁତ୍ତସଞ୍ଞା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପତ୍ତଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ରତ୍ତାନତିକ୍କନ୍ତେ ଅତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ରତ୍ତାନତିକ୍କନ୍ତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ରତ୍ତାନତିକ୍କନ୍ତେ ଅନତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା ଅନାପତ୍ତି।

୭୩୭ . ଅନାପତ୍ତି ଅନ୍ତୋଅରୁଣେ ଅଧିଟ୍ଠେତି, ୱିକପ୍ପେତି, ୱିସ୍ସଜ୍ଜେତି, ନସ୍ସତି, ୱିନସ୍ସତି, ଭିଜ୍ଜତି, ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ଗଣ୍ହନ୍ତି, ୱିସ୍ସାସଂ ଗଣ୍ହନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନିସ୍ସଟ୍ଠପତ୍ତଂ ନ ଦେନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଟ୍ଠପତ୍ତୋ ନ ଦାତବ୍ବୋ। ୟା ନ ଦଦେୟ୍ୟ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୩୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗାମକାୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା [ୱସ୍ସଂୱୁତ୍ଥା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମଂସୁ ୱତ୍ତସମ୍ପନ୍ନା ଇରିୟାପଥସମ୍ପନ୍ନା ଦୁଚ୍ଚୋଳା ଲୂଖଚୀୱରା। ଉପାସକା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱତ୍ତସମ୍ପନ୍ନା ଇରିୟାପଥସମ୍ପନ୍ନା ଦୁଚ୍ଚୋଳା ଲୂଖଚୀୱରା, ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଚ୍ଛିନ୍ନା ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଅକାଲଚୀୱରଂ ଅଦଂସୁ। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଅମ୍ହାକଂ କଥିନଂ ଅତ୍ଥତଂ କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେସି। ଉପାସକା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅପୟ୍ୟାହି ଚୀୱରଂ ଲଦ୍ଧ’’ନ୍ତି? ‘‘ନ ମୟଂ, ଆୱୁସୋ, ଚୀୱରଂ ଲଭାମ। ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା – ‘ଅମ୍ହାକଂ କଥିନଂ ଅତ୍ଥତଂ କାଲଚୀୱର’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେସୀ’’ତି। ଉପାସକା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘କାଲଚୀୱର’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ଉପାସକାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘କାଲଚୀୱର’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ , ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେତୀତି [ଭାଜାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୩୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘କାଲଚୀୱର’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୪୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅକାଲଚୀୱରଂ ନାମ ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ଏକାଦସମାସେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ ସତ୍ତମାସେ ଉପ୍ପନ୍ନଂ, କାଲେପି ଆଦିସ୍ସ ଦିନ୍ନଂ, ଏତଂ ଅକାଲଚୀୱରଂ ନାମ।

ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ , ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅକାଲଚୀୱରଂ ‘‘କାଲଚୀୱର’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୪୧ . ଅକାଲଚୀୱରେ ଅକାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅକାଲଚୀୱରେ ୱେମତିକା ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅକାଲଚୀୱରେ କାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ‘‘କାଲଚୀୱର’’ନ୍ତି ଅଧିଟ୍ଠହିତ୍ୱା ଭାଜାପେତି , ଅନାପତ୍ତି। କାଲଚୀୱରେ ଅକାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲଚୀୱରେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। କାଲଚୀୱରେ କାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୪୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅକାଲଚୀୱରଂ କାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ଭାଜାପେତି, କାଲଚୀୱରଂ କାଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ଭାଜାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୪୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଚୀୱରଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା [ସଂହରିତ୍ୱା (କ॰)] ନିକ୍ଖିପି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୟଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ମୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତିତଂ, କହଂ ତଂ ଚୀୱର’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଚୀୱରଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦସ୍ସେସି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟେ, ତୁୟ୍ହଂ ଚୀୱରଂ, ଆହର ମେ’ତଂ ଚୀୱରଂ, ୟଂ ତୁୟ୍ହଂ ତୁୟ୍ହମେୱେତଂ, ୟଂ ମୟ୍ହଂ ମୟ୍ହମେୱେତଂ, ଆହର ମେ’ତଂ, ସକଂ ପଚ୍ଚାହରା’’ତି ଅଚ୍ଛିନ୍ଦି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରାଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତୀତି [ଅଚ୍ଛିନ୍ଦୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୪୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ – ‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟେ, ତୁୟ୍ହଂ ଚୀୱରଂ ଆହର, ମେତଂ ଚୀୱରଂ, ୟଂ ତୁୟ୍ହଂ ତୁୟ୍ହମେୱେତଂ, ୟଂ ମୟ୍ହଂ ମୟ୍ହମେୱେତଂ, ଆହର ମେତଂ, ସକଂ ପଚ୍ଚାହରା’ତି ଅଚ୍ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟ ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୪୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ତି ପରିତ୍ତେନ ୱା ୱିପୁଲଂ, ୱିପୁଲେନ ୱା ପରିତ୍ତଂ।

ଅଚ୍ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତା ବହୁକମ୍ପି ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ ଅୟ୍ୟେ ଚୀୱରଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଦ୍ଧିଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ନଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୪୬ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେତି ୱା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେତି ୱା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେତି ୱା, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ସଦ୍ଧିଂ ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ପରିୱତ୍ତେତ୍ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦତି ୱା ଅଚ୍ଛିନ୍ଦାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୭୪୭ . ଅନାପତ୍ତି ସା ୱା ଦେତି, ତସ୍ସା ୱା ୱିସ୍ସସନ୍ତୀ ଗଣ୍ହାତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୪୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଫାସୁ, କିଂ ଆହରୀୟତୂ’’ତି? ‘‘ସପ୍ପିନା ମେ, ଆୱୁସୋ, ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଆପଣିକସ୍ସ ଘରା କହାପଣସ୍ସ ସପ୍ପିଂ ଆହରିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଦାସି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ; ତେଲେନ ମେ ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ୟେନ ସୋ ଆପଣିକୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଆପଣିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନ କିରାୟ୍ୟୋ ଅୟ୍ୟାୟ ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ, ତେଲେନ ଅତ୍ଥୋ। ହନ୍ଦ ତେ ସପ୍ପିଂ, ତେଲଂ ମେ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ସଚେ ମୟଂ ଅୟ୍ୟୋ ୱିକ୍କୀତଂ ଭଣ୍ଡଂ ପୁନ ଆଦିୟିସ୍ସାମ [ଆହରିସ୍ସାମ (କ॰)] , କଦା ଅମ୍ହାକଂ ଭଣ୍ଡଂ ୱିକ୍କାୟିସ୍ସତି [ୱିକ୍କୀୟିସ୍ସତି (?)] ; ସପ୍ପିସ୍ସ କୟେନ ସପ୍ପି ହଟଂ, ତେଲସ୍ସ କୟଂ ଆହର, ତେଲଂ ହରିସ୍ସସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତୀତି [ୱିଞ୍ଞାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା …ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୪୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୫୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ତି ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା।

ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେୟ୍ୟା ତି ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ ଅୟ୍ୟେ ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀ’’ତି।

୭୫୧ . ଅଞ୍ଞେ ଅଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞେ ଅନଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଅନଞ୍ଞେ ଅଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅନଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞେ ୱେମତିକା ଅନଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞେ ଅନଞ୍ଞସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୫୨ . ଅନାପତ୍ତି ତଞ୍ଞେୱ [ତଞ୍ଚେୱ (ସ୍ୟା॰)] ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଆନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୫୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଅୟ୍ୟେ, ଖମନୀୟଂ କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ନ ମେ, ଆୱୁସୋ, ଖମନୀୟଂ, ନ ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି। ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ଆପଣିକସ୍ସ ଘରେ କହାପଣଂ ନିକ୍ଖିପିସ୍ସାମି, ତତୋ ୟଂ ଇଚ୍ଛେୟ୍ୟାସି ତଂ ଆହରାପେୟ୍ୟାସୀ’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ଆଣାପେସି – ‘‘ଗଚ୍ଛ, ସିକ୍ଖମାନେ, ଅମୁକସ୍ସ ଆପଣିକସ୍ସ ଘରା କହାପଣସ୍ସ ତେଲଂ ଆହରା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ତସ୍ସ ଆପଣିକସ୍ସ ଘରା କହାପଣସ୍ସ ତେଲଂ ଆହରିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଦାସି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱମାହ – ‘‘ନ ମେ, ସିକ୍ଖମାନେ, ତେଲେନ ଅତ୍ଥୋ, ସପ୍ପିନା ମେ ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ୟେନ ସୋ ଆପଣିକୋ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଆପଣିକଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ନ କିର, ଆୱୁସୋ, ଅୟ୍ୟାୟ ତେଲେନ ଅତ୍ଥୋ, ସପ୍ପିନା ଅତ୍ଥୋ, ହନ୍ଦ ତେ ତେଲଂ, ସପ୍ପିଂ ମେ ଦେହୀ’’ତି। ‘‘ସଚେ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ୱିକ୍କୀତଂ ଭଣ୍ଡଂ ପୁନ ଆଦିୟିସ୍ସାମ, କଦା ଅମ୍ହାକଂ ଭଣ୍ଡଂ ୱିକ୍କାୟିସ୍ସତି! ତେଲସ୍ସ କୟେନ ତେଲଂ ହଟଂ, ସପ୍ପିସ୍ସ କୟଂ ଆହର, ସପ୍ପିଂ ହରିସ୍ସସୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ରୋଦନ୍ତୀ ଅଟ୍ଠାସି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ସିକ୍ଖମାନେ, ରୋଦସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତୀତି [ଚେତାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୫୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୫୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ତି ୟଂ କିଞ୍ଚି ଚେତାପେତ୍ୱା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୫୬ . ଅଞ୍ଞେ ଅଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞେ ଅନଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଅନଞ୍ଞେ ଅଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅନଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞେ ୱେମତିକା ଅନଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞେ ଅନଞ୍ଞସଞ୍ଞା ଅନାପତ୍ତି।

୭୫୭ . ଅନାପତ୍ତି ତଞ୍ଞେୱ [ତଞ୍ଚେୱ (ସ୍ୟା॰)] ଚେତାପେତି, ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଚେତାପେତି, ଆନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ଚେତାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୫୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦକଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପାୱାରିକସ୍ସ ଘରେ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ପାୱାରିକସ୍ସ ଘରେ ଚୀୱରତ୍ଥାୟ ପରିକ୍ଖାରୋ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ, ତତୋ ଚୀୱରଂ ଆହରାପେତ୍ୱା ଭାଜେଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଭେସଜ୍ଜଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ଉପାସକା ଜାନିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ଉପାସକାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା …ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୫୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୬୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନେନ।

ସଙ୍ଘିକେନା ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ନ ଗଣସ୍ସ, ନ ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ୟଂଅତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନଂ, ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି।…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୬୧ . ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ନିସ୍ସଟ୍ଠଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ୟଥାଦାନେ ଉପନେତବ୍ବଂ।

ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୬୨ . ଅନାପତ୍ତି ସେସକଂ ଉପନେତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଉପନେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୬୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉପାସକା ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦକଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପାୱାରିକସ୍ସ ଘରେ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ପାୱାରିକସ୍ସ ଘରେ ଚୀୱରତ୍ଥାୟ ପରିକ୍ଖାରୋ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ, ତତୋ ଚୀୱରଂ ଆହରାପେତ୍ୱା ଭାଜେଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନ ଚ ପରିକ୍ଖାରେନ ସୟମ୍ପି ୟାଚିତ୍ୱା ଭେସଜ୍ଜଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ଉପାସକା ଜାନିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୬୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୬୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନେନ।

ସଙ୍ଘିକେନା ତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ନ ଗଣସ୍ସ, ନ ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ସଞ୍ଞାଚିକେନା ତି ସୟଂ ୟାଚିତ୍ୱା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ୟଂଅତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନଂ ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ସଙ୍ଘିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୬୬ . ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି , ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ନିସ୍ସଟ୍ଠଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ୟଥାଦାନେ ଉପନେତବ୍ବଂ।

ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୬୭ . ଅନାପତ୍ତି ସେସକଂ ଉପନେତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଉପନେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୬୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ପରିୱେଣୱାସିକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାଗୁୟା କିଲମନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୂଗୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ୟାଗୁଅତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦକଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଆପଣିକସ୍ସ ଘରେ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ଆପଣିକସ୍ସ ଘରେ ୟାଗୁଅତ୍ଥାୟ ପରିକ୍ଖାରୋ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ, ତତୋ ତଣ୍ଡୁଲଂ ଆହରାପେତ୍ୱା ୟାଗୁଂ ପଚାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଭେସଜ୍ଜଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ସୋ ପୂଗୋ ଜାନିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି । ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୬୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୭୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନେନ।

ମହାଜନିକେନା ତି ଗଣସ୍ସ, ନ ସଙ୍ଘସ୍ସ, ନ ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ୟଂଅତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନଂ ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୭୧ . ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ନିସ୍ସଟ୍ଠଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ୟଥାଦାନେ ଉପନେତବ୍ବଂ।

ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୭୨ . ଅନାପତ୍ତି ସେସକଂ ଉପନେତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଉପନେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୭୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ପୂଗସ୍ସ ପରିୱେଣୱାସିକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାଗୁୟା କିଲମନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୂଗୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ୟାଗୁଅତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦକଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ଆପଣିକସ୍ସ ଘରେ ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମୁକସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ଆପଣିକସ୍ସ ଘରେ ୟାଗୁଅତ୍ଥାୟ ପରିକ୍ଖାରୋ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ। ତତୋ ତଣ୍ଡୁଲେ ଆହରାପେତ୍ୱା ୟାଗୁଂ ପଚାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜଥା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନ ଚ ପରିକ୍ଖାରେନ ସୟମ୍ପି ୟାଚିତ୍ୱା ଭେସଜ୍ଜଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିଂସୁ। ସୋ ପୂଗୋ ଜାନିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୭୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୭୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନେନ।

ମହାଜନିକେନା ତି ଗଣସ୍ସ, ନ ସଙ୍ଘସ୍ସ, ନ ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ସଞ୍ଞାଚିକେନା ତି ସୟଂ ୟାଚିତ୍ୱା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ୟଂଅତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନଂ ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ମହାଜନିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ। ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୭୬ . ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ନିସ୍ସଟ୍ଠଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ୟଥାଦାନେ ଉପନେତବ୍ବଂ।

ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅନାପତ୍ତି।

୭୭୭ . ଅନାପତ୍ତି ସେସକଂ ଉପନେତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଉପନେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୭୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ। ବହୂ ମନୁସ୍ସା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପରିୱେଣଂ ଉନ୍ଦ୍ରିୟତି [ଉଦ୍ରୀୟତି (ସ୍ୟା॰)] । ମନୁସ୍ସା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସିଦଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ପରିୱେଣଂ ଉନ୍ଦ୍ରିୟତୀ’’ତି? ‘‘ନତ୍ଥାୱୁସୋ, ଦାୟକା, ନତ୍ଥି କାରକା’’ତି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପରିୱେଣତ୍ଥାୟ ଛନ୍ଦକଂ ସଙ୍ଘରିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପରିକ୍ଖାରଂ ଅଦଂସୁ। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନ ଚ ପରିକ୍ଖାରେନ ସୟମ୍ପି ୟାଚିତ୍ୱା ଭେସଜ୍ଜଂ ଚେତାପେତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜି। ମନୁସ୍ସା ଜାନିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ପୁଗ୍ଗଲିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ପୁଗ୍ଗଲିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ପୁଗ୍ଗଲିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୭୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ପୁଗ୍ଗଲିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୮୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନା ତି ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନେନ।

ପୁଗ୍ଗଲିକେନା ତି ଏକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା, ନ ସଙ୍ଘସ୍ସ, ନ ଗଣସ୍ସ।

ସଞ୍ଞାଚିକେନା ତି ସୟଂ ୟାଚିତ୍ୱା।

ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ୟଂଅତ୍ଥାୟ ଦିନ୍ନଂ ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେନ ପରିକ୍ଖାରେନ ଅଞ୍ଞୁଦ୍ଦିସିକେନ ପୁଗ୍ଗଲିକେନ ସଞ୍ଞାଚିକେନ ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୮୧ . ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା ଅଞ୍ଞଂ ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ନିସ୍ସଟ୍ଠଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ୟଥାଦାନେ ଉପନେତବ୍ବଂ।

ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକେ ଅନଞ୍ଞଦତ୍ଥିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୮୨ . ଅନାପତ୍ତି ସେସକଂ ଉପନେତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଉପନେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୧. ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୮୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ସୀତକାଲେ ମହଗ୍ଘଂ କମ୍ବଲଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱଦେୟ୍ୟାସି, ଅୟ୍ୟେ, ୟେନ ଅତ୍ଥୋ’’ତି? ‘‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ମହାରାଜ, ଦାତୁକାମୋସି, ଇମଂ କମ୍ବଲଂ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା କମ୍ବଲଂ ଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ମହିଚ୍ଛା ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠା। କଥଞ୍ହି ନାମ ରାଜାନଂ କମ୍ବଲଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ରାଜାନଂ କମ୍ବଲଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରାଜାନଂ କମ୍ବଲଂ ୱିଞ୍ଞାପେତୀତି [ୱିଞ୍ଞାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରାଜାନଂ କମ୍ବଲଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୮୪ . ‘‘ଗରୁପାୱୁରଣଂ [ପାପୁରଣଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚେତାପେନ୍ତିୟା ଚତୁକ୍କଂସପରମଂ ଚେତାପେତବ୍ବଂ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୮୫ . ଗରୁପାୱୁରଣଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ସୀତକାଲେ ପାୱୁରଣଂ।

ଚେତାପେନ୍ତିୟା ତି ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତିୟା।

ଚତୁକ୍କଂସପରମଂ ଚେତାପେତବ୍ବ ନ୍ତି ସୋଳସକହାପଣଗ୍ଘନକଂ ଚେତାପେତବ୍ବଂ।

ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ତତୁତ୍ତରି ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ‘‘ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଗରୁପାୱୁରଣଂ ଅତିରେକଚତୁକ୍କଂସପରମଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀ’’ତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୮୬ . ଅତିରେକଚତୁକ୍କଂସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅତିରେକଚତୁକ୍କଂସେ ୱେମତିକା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ । ଅତିରେକଚତୁକ୍କଂସେ ଊନକସଞ୍ଞା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଊନକଚତୁକ୍କଂସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଚତୁକ୍କଂସେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଚତୁକ୍କଂସେ ଊନକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୭୮୭ . ଅନାପତ୍ତି ଚତୁକ୍କଂସପରମଂ ଚେତାପେତି, ଊନକଚତୁକ୍କଂସପରମଂ ଚେତାପେତି, ଞାତକାନଂ, ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ମହଗ୍ଘଂ ଚେତାପେତୁକାମସ୍ସ ଅପ୍ପଗ୍ଘଂ ଚେତାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୨. ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୮୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଉଣ୍ହକାଲେ ମହଗ୍ଘଂ ଖୋମଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ନିସୀଦି। ଏକମନ୍ତଂ ନିସିନ୍ନଂ ଖୋ ରାଜାନଂ ପସେନଦିଂ କୋସଲଂ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତୋ ସମାଦପିତୋ ସମୁତ୍ତେଜିତୋ ସମ୍ପହଂସିତୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ୱଦେୟ୍ୟାସି, ଅୟ୍ୟେ, ୟେନ ଅତ୍ଥୋ’’ତି । ‘‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ମହାରାଜ, ଦାତୁକାମୋସି, ଇମଂ ଖୋମଂ ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ରାଜା ପସେନଦି କୋସଲୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଖୋମଂ ଦତ୍ୱା ଉଟ୍ଠାୟାସନା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ମହିଚ୍ଛା ଇମା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠା। କଥଞ୍ହି ନାମ ରାଜାନଂ ଖୋମଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ରାଜାନଂ ଖୋମଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରାଜାନଂ ଖୋମଂ ୱିଞ୍ଞାପେତୀତି [ୱିଞ୍ଞାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱାତି’’। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରାଜାନଂ ଖୋମଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୮୯ . ‘‘ଲହୁପାୱୁରଣଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚେତାପେନ୍ତିୟା ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସପରମଂ ଚେତାପେତବ୍ବଂ। ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଚେତାପେୟ୍ୟ, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୯୦ . ଲହୁପାୱୁରଣଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ଉଣ୍ହକାଲେ ପାୱୁରଣଂ।

ଚେତାପେନ୍ତିୟା ତି ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତିୟା।

ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସପରମଂ ଚେତାପେତବ୍ବ ନ୍ତି ଦସକହାପଣଗ୍ଘନକଂ ଚେତାପେତବ୍ବଂ।

ତତୋ ଚେ ଉତ୍ତରି ଚେତାପେୟ୍ୟା ତି ତତୁତ୍ତରି ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ହୋତି। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ୱା ଗଣସ୍ସ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନିସ୍ସଜ୍ଜିତବ୍ବଂ…ପେ॰… ଇଦଂ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ଲହୁପାୱୁରଣଂ ଅତିରେକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସପରମଂ ଚେତାପିତଂ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ, ଇମାହଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ ନିସ୍ସଜ୍ଜାମୀତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟାତି…ପେ॰… ଦଦେୟ୍ୟୁନ୍ତି…ପେ॰… ଅୟ୍ୟାୟ ଦମ୍ମୀତି।

୭୯୧ . ଅତିରେକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅତିରେକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ୱେମତିକା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ। ଅତିରେକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ଊନକସଞ୍ଞା ଚେତାପେତି, ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ।

ଊନକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସେ ଊନକସଞ୍ଞା , ଅନାପତ୍ତି।

୭୯୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସପରମଂ ଚେତାପେତି, ଊନକଅଡ୍ଢତେୟ୍ୟକଂସପରମଂ ଚେତାପେତି, ଞାତକାନଂ, ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ମହଗ୍ଘଂ ଚେତାପେତୁକାମସ୍ସ ଅପ୍ପଗ୍ଘଂ ଚେତାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ତିଂସ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟା ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ପାଚିତ୍ତିୟକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ଲସୁଣୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ଛସଟ୍ଠିସତା ପାଚିତ୍ତିୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୭୯୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ଉପାସକେନ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଲସୁଣେନ ପୱାରିତୋ ହୋତି – ‘‘ୟାସଂ ଅୟ୍ୟାନଂ ଲସୁଣେନ ଅତ୍ଥୋ, ଅହଂ ଲସୁଣେନା’’ତି। ଖେତ୍ତପାଲୋ ଚ ଆଣତ୍ତୋ ହୋତି – ‘‘ସଚେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି, ଏକମେକାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦ୍ୱେତୟୋ ଭଣ୍ଡିକେ ଦେହୀ’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଉସ୍ସୱୋ ହୋତି। ୟଥାଭତଂ ଲସୁଣଂ ପରିକ୍ଖୟଂ ଅଗମାସି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ଉପାସକଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଲସୁଣେନ, ଆୱୁସୋ, ଅତ୍ଥୋ’’ତି। ‘‘ନତ୍ଥାୟ୍ୟେ। ୟଥାଭତଂ ଲସୁଣଂ ପରିକ୍ଖୀଣଂ। ଖେତ୍ତଂ ଗଚ୍ଛଥା’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଖେତ୍ତଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୁଂ ଲସୁଣଂ ହରାପେସି। ଖେତ୍ତପାଲୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୁଂ ଲସୁଣଂ ହରାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ଖେତ୍ତପାଲସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୁଂ ଲସୁଣଂ ହରାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୁଂ ଲସୁଣଂ ହରାପେତୀତି [ହରାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ନ ମତ୍ତଂ ଜାନିତ୍ୱା ବହୁଂ ଲସୁଣଂ ହରାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି –

‘‘ଭୂତପୁବ୍ବଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ପଜାପତି ଅହୋସି। ତିସ୍ସୋ ଚ ଧୀତରୋ – ନନ୍ଦା, ନନ୍ଦୱତୀ, ସୁନ୍ଦରୀନନ୍ଦା। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ କାଲଙ୍କତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରଂ ହଂସୟୋନିଂ ଉପପଜ୍ଜି। ତସ୍ସ ସବ୍ବସୋୱଣ୍ଣମୟା ପତ୍ତା ଅହେସୁଂ। ସୋ ତାସଂ ଏକେକଂ ପତ୍ତଂ ଦେତି। ଅଥ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ‘‘ଅୟଂ ହଂସୋ ଅମ୍ହାକଂ ଏକେକଂ ପତ୍ତଂ ଦେତୀ’’ତି ତଂ ହଂସରାଜଂ ଗହେତ୍ୱା ନିପ୍ପତ୍ତଂ ଅକାସି। ତସ୍ସ ପୁନ ଜାୟମାନା ପତ୍ତା ସେତା ସମ୍ପଜ୍ଜିଂସୁ। ତଦାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତିଲୋଭେନ ସୁୱଣ୍ଣା ପରିହୀନା। ଇଦାନି ଲସୁଣା ପରିହାୟିସ୍ସତୀ’’ତି।

[ଜା॰ ୧.୧.୧୩୬ ସୁୱଣ୍ଣହଂସଜାତକେପି] ‘‘ୟଂ ଲଦ୍ଧଂ ତେନ ତୁଟ୍ଠବ୍ବଂ, ଅତିଲୋଭୋ ହି ପାପକୋ।

ହଂସରାଜଂ ଗହେତ୍ୱାନ, ସୁୱଣ୍ଣା ପରିହାୟଥା’’ତି॥

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୯୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଲସୁଣଂ ଖାଦେୟ୍ୟ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୭୯୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଲସୁଣଂ ନାମ ମାଗଧକଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମୀତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହା’’ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୭୯୬ . ଲସୁଣେ ଲସୁଣସଞ୍ଞା ଖାଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଲସୁଣେ ୱେମତିକା ଖାଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଲସୁଣେ ଅଲସୁଣସଞ୍ଞା ଖାଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଲସୁଣେ ଲସୁଣସଞ୍ଞା ଖାଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଲସୁଣେ ୱେମତିକା ଖାଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଲସୁଣେ ଅଲସୁଣସଞ୍ଞା ଖାଦତି, ଅନାପତ୍ତି।

୭୯୭ . ଅନାପତ୍ତି ପଲଣ୍ଡୁକେ, ଭଞ୍ଜନକେ, ହରୀତକେ, ଚାପଲସୁଣେ, ସୂପସମ୍ପାକେ, ମଂସସମ୍ପାକେ, ତେଲସମ୍ପାକେ, ସାଳୱେ, ଉତ୍ତରିଭଙ୍ଗେ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୭୯୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେତ୍ୱା ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ୱେସିୟାହି ସଦ୍ଧିଂ ନଗ୍ଗା ଏକତିତ୍ଥେ ନହାୟନ୍ତି। ୱେସିୟା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତାସଂ ୱେସିୟାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତୀନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତୀନଂ ୱିପାଚେନ୍ତୀନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୭୯୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମ୍ବାଧେ ଲୋମଂ ସଂହରାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୦୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସମ୍ବାଧୋ ନାମ ଉଭୋ ଉପକଚ୍ଛକା, ମୁତ୍ତକରଣଂ।

ସଂହରାପେୟ୍ୟା ତି ଏକମ୍ପି ଲୋମଂ ସଂହରାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ବହୁକେପି ଲୋମେ ସଂହରାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୦୧ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଦ୍ୱେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନଭିରତିୟା ପୀଳିତା ଓୱରକଂ ପୱିସିତ୍ୱା ତଲଘାତକଂ କରୋନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେନ ସଦ୍ଦେନ ଉପଧାୱିତ୍ୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ପଦୁସ୍ସଥା’’ତି? ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ସମ୍ପଦୁସ୍ସାମା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଲଘାତକଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଲଘାତକଂ କରୋନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଲଘାତକଂ କରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୦୩ . ‘‘ତଲଘାତକେ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୦୪ . ତଲଘାତକଂ ନାମ ସମ୍ଫସ୍ସଂ ସାଦିୟନ୍ତୀ ଅନ୍ତମସୋ ଉପ୍ପଲପତ୍ତେନପି ମୁତ୍ତକରଣେ ପହାରଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୦୫ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୦୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ପୁରାଣରାଜୋରୋଧା ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା [ଅଞ୍ଞତରୋ ପୁରାଣରାଜୋରୋଧୋ ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତୋ (ସ୍ୟା॰)] ହୋତି। ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନଭିରତିୟା ପୀଳିତା ୟେନ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ରାଜା ଖୋ, ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହେ ଚିରାଚିରଂ ଗଚ୍ଛତି। କଥଂ ତୁମ୍ହେ ଧାରେଥା’’ତି? ‘‘ଜତୁମଟ୍ଠକେନ, ଅୟ୍ୟେ’’ତି। ‘‘କିଂ ଏତଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଜତୁମଟ୍ଠକ’’ନ୍ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ଆଚିକ୍ଖି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ଆଦିୟିତ୍ୱା ଧୋୱିତୁଂ ୱିସ୍ସରିତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଛଡ୍ଡେସି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମକ୍ଖିକାହି ସମ୍ପରିକିଣ୍ଣଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କସ୍ସିଦଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି? ସା ଏୱମାହ – ‘‘ମୟ୍ହିଦଂ କମ୍ମ’’ନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ଆଦିୟିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ଆଦିୟତୀତି [ଆଦିୟୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ଆଦିୟିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୦୭ . ‘‘ଜତୁମଟ୍ଠକେ [ଜତୁମଟ୍ଟକେ (ସୀ॰)] ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୦୮ . ଜତୁମଟ୍ଠକଂ ନାମ ଜତୁମୟଂ କଟ୍ଠମୟଂ ପିଟ୍ଠମୟଂ ମତ୍ତିକାମୟଂ।

ଆଦିୟେୟ୍ୟା ତି ସମ୍ଫସ୍ସଂ ସାଦିୟନ୍ତୀ ଅନ୍ତମସୋ ଉପ୍ପଲପତ୍ତମ୍ପି ମୁତ୍ତକରଣଂ ପୱେସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୦୯ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୧୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ଅଥ ଖୋ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ୟେନ ଭଗୱା ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଅଧୋୱାତେ ଅଟ୍ଠାସି – ‘‘ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ, ଭଗୱା, ମାତୁଗାମୋ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା – ‘‘ଆଦିୟନ୍ତୁ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକ’’ନ୍ତି, ମହାପଜାପତିଂ ଗୋତମିଂ ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସେସି ସମାଦପେସି ସମୁତ୍ତେଜେସି ସମ୍ପହଂସେସି। ଅଥ ଖୋ ମହାପଜାପତି ଗୋତମୀ ଭଗୱତା ଧମ୍ମିୟା କଥାୟ ସନ୍ଦସ୍ସିତା ସମାଦପିତା ସମୁତ୍ତେଜିତା ସମ୍ପହଂସିତା ଭଗୱନ୍ତଂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ପଦକ୍ଖିଣଂ କତ୍ୱା ପକ୍କାମି। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକ’’ନ୍ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଭଗୱତା ଉଦକସୁଦ୍ଧିକା ଅନୁଞ୍ଞାତା’’ତି ଅତିଗମ୍ଭୀରଂ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ଆଦିୟନ୍ତୀ ମୁତ୍ତକରଣେ ୱଣଂ ଅକାସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତିଗମ୍ଭୀରଂ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ଆଦିୟିସ୍ସତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତିଗମ୍ଭୀରଂ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ଆଦିୟତୀ’’ତି [ଆଦିୟୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତିଗମ୍ଭୀରଂ ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ଆଦିୟିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୧୧ . ‘‘ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆଦିୟମାନାୟ ଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବପରମଂ ଆଦାତବ୍ବଂ। ତଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୧୨ . ଉଦକସୁଦ୍ଧିକଂ ନାମ ମୁତ୍ତକରଣସ୍ସ ଧୋୱନା ୱୁଚ୍ଚତି।

ଆଦିୟମାନାୟା ତି ଧୋୱନ୍ତିୟା।

ଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବପରମଂ ଆଦାତବ୍ବ ନ୍ତି ଦ୍ୱୀସୁ ଅଙ୍ଗୁଲେସୁ ଦ୍ୱେ ପବ୍ବପରମା ଆଦାତବ୍ବା।

ତଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ତି ସମ୍ଫସ୍ସଂ ସାଦିୟନ୍ତୀ ଅନ୍ତମସୋ କେସଗ୍ଗମତ୍ତମ୍ପି ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୧୩ . ଅତିରେକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା ଆଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତିରେକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ୱେମତିକା ଆଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଅତିରେକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ଊନକସଞ୍ଞା ଆଦିୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ ।

ଊନକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ଅତିରେକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବେ ଊନକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୮୧୪ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବପରମଂ ଆଦିୟତି, ଊନକଦ୍ୱଙ୍ଗୁଲପବ୍ବପରମଂ ଆଦିୟତି, ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୧୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆରୋହନ୍ତୋ ନାମ ମହାମତ୍ତୋ ଭିକ୍ଖୂସୁ ପବ୍ବଜିତୋ ହୋତି। ତସ୍ସ ପୁରାଣଦୁତିୟିକା ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ପବ୍ବଜିତା ହୋତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସନ୍ତିକେ ଭତ୍ତୱିସ୍ସଗ୍ଗଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ ପାନୀୟେନ ଚ ୱିଧୂପନେନ ଚ ଉପତିଟ୍ଠିତ୍ୱା ଅଚ୍ଚାୱଦତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଭିକ୍ଖୁ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଅପସାଦେତି – ‘‘ମା, ଭଗିନି, ଏୱରୂପଂ ଅକାସି। ନେତଂ କପ୍ପତୀ’’ତି। ‘‘ପୁବ୍ବେ ମଂ ତ୍ୱଂ ଏୱଞ୍ଚ ଏୱଞ୍ଚ କରୋସି, ଇଦାନି ଏତ୍ତକଂ ନ ସହସୀ’’ତି – ପାନୀୟଥାଲକଂ ମତ୍ଥକେ ଆସୁମ୍ଭିତ୍ୱା ୱିଧୂପନେନ ପହାରଂ ଅଦାସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପହାରଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପହାରଂ ଅଦାସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପହାରଂ ଦସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୧୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ ପାନୀୟେନ ୱା ୱିଧୂପନେନ ୱା ଉପତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୧୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସା ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ।

ଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସା ତି ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଭୋଜନଂ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତସ୍ସ।

ପାନୀୟଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ପାନୀୟଂ।

ୱିଧୂପନଂ ନାମ ୟା କାଚି ବୀଜନୀ।

ଉପତିଟ୍ଠେୟ୍ୟା ତି ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୧୮ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ପାନୀୟେନ ୱା ୱିଧୂପନେନ ୱା ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକା ପାନୀୟେନ ୱା ୱିଧୂପନେନ ୱା ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ପାନୀୟେନ ୱା ୱିଧୂପନେନ ୱା ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଖାଦନୀୟଂ ଖାଦନ୍ତସ୍ସ ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ଉପତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୧୯ . ଅନାପତ୍ତି ଦେତି, ଦାପେତି, ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଆଣାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୨୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସସ୍ସକାଲେ ଆମକଧଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ନଗରଂ ଅତିହରନ୍ତି ଦ୍ୱାରଟ୍ଠାନେ – ‘‘ଦେଥାୟ୍ୟେ, ଭାଗ’’ନ୍ତି। ପଲିବୁନ୍ଧେତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସ୍ସୟଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆମକଧଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆମକଧଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆମକଧଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୨୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆମକଧଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞତ୍ୱା ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ୱା ଭଜ୍ଜିତ୍ୱା ୱା ଭଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ୱା କୋଟ୍ଟେତ୍ୱା ୱା କୋଟ୍ଟାପେତ୍ୱା ୱା ପଚିତ୍ୱା ୱା ପଚାପେତ୍ୱା ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୨୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଆମକଧଞ୍ଞଂ ନାମ ସାଲି ୱୀହି ୟୱୋ ଗୋଧୁମୋ କଙ୍ଗୁ ୱରକୋ କୁଦ୍ରୁସକୋ।

ୱିଞ୍ଞତ୍ୱା ତି ସୟଂ ୱିଞ୍ଞତ୍ୱା। ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା।

ଭଜ୍ଜିତ୍ୱା ତି ସୟଂ ଭଜ୍ଜିତ୍ୱା। ଭଜ୍ଜାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଭଜ୍ଜାପେତ୍ୱା।

କୋଟ୍ଟେତ୍ୱା ତି ସୟଂ କୋଟ୍ଟେତ୍ୱା। କୋଟ୍ଟାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ କୋଟ୍ଟାପେତ୍ୱା।

ପଚିତ୍ୱା ତି ସୟଂ ପଚିତ୍ୱା। ପଚାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ପଚାପେତ୍ୱା।

‘‘ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୨୩ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଅପରଣ୍ଣଂ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୨୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ନିବ୍ବିଟ୍ଠରାଜଭଟୋ ‘‘ତଞ୍ଞେୱ ଭଟପଥଂ ୟାଚିସ୍ସାମୀ’’ତି ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ନିସ୍ସାୟ ରାଜକୁଲଂ ଗଚ୍ଛତି। ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ କଟାହେ ୱଚ୍ଚଂ କତ୍ୱା ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୀ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ମତ୍ଥକେ ଆସୁମ୍ଭି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘ଅସ୍ସମଣିୟୋ ଇମା ମୁଣ୍ଡା ବନ୍ଧକିନିୟୋ। କଥଞ୍ହି ନାମ ଗୂଥକଟାହଂ ମତ୍ଥକେ ଆସୁମ୍ଭିସ୍ସନ୍ତି! ଇମାସଂ ଉପସ୍ସୟଂ ଝାପେସ୍ସାମୀ’’ତି! ଉମ୍ମୁକଂ ଗହେତ୍ୱା ଉପସ୍ସୟଂ ପୱିସତି। ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ ଉପସ୍ସୟା ନିକ୍ଖମନ୍ତୋ ଅଦ୍ଦସ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଉମ୍ମୁକଂ ଗହେତ୍ୱା ଉପସ୍ସୟଂ ପୱିସନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଭୋ, ଉମ୍ମୁକଂ ଗହେତ୍ୱା ଉପସ୍ସୟଂ ପୱିସସୀ’’ତି? ‘‘ଇମା ମଂ, ଭୋ, ମୁଣ୍ଡା ବନ୍ଧକିନିୟୋ ଗୂଥକଟାହଂ ମତ୍ଥକେ ଆସୁମ୍ଭିଂସୁ। ଇମାସଂ ଉପସ୍ସୟଂ ଝାପେସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଗଚ୍ଛ, ଭୋ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ମଙ୍ଗଲଂ ଏତଂ। ସହସ୍ସଂ ଲଚ୍ଛସି ତଞ୍ଚ ଭଟପଥ’’ନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସୀସଂ ନହାୟିତ୍ୱା ରାଜକୁଲଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ସହସ୍ସଂ ଅଲତ୍ଥ ତଞ୍ଚ ଭଟପଥଂ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଉପସ୍ସୟଂ ପୱିସିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେତ୍ୱା ପରିଭାସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରଂ ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୨୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ସଙ୍କାରଂ ୱା ୱିଘାସଂ ୱା ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ୱା ତିରୋପାକାରେ ୱା ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟ ୱା ଛଡ୍ଡାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୨୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଉଚ୍ଚାରୋ ନାମ ଗୂଥୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ପସ୍ସାୱୋ ନାମ ମୁତ୍ତଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ସଙ୍କାରଂ ନାମ କଚୱରଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୱିଘାସଂ ନାମ ଚଲକାନି ୱା ଅଟ୍ଠିକାନି ୱା ଉଚ୍ଛିଟ୍ଠୋଦକଂ ୱା।

କୁଟ୍ଟୋ ନାମ ତୟୋ କୁଟ୍ଟା – ଇଟ୍ଠକାକୁଟ୍ଟୋ, ସିଲାକୁଟ୍ଟୋ, ଦାରୁକୁଟ୍ଟୋ।

ପାକାରୋ ନାମ ତୟୋ ପାକାରା – ଇଟ୍ଠକାପାକାରୋ, ସିଲାପାକାରୋ, ଦାରୁପାକାରୋ।

ତିରୋକୁଟ୍ଟେ ତି କୁଟ୍ଟସ୍ସ ପରତୋ। ତିରୋପାକାରେ ତି ପାକାରସ୍ସ ପରତୋ।

ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ଛଡ୍ଡେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଛଡ୍ଡାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତା ବହୁକମ୍ପି ଛଡ୍ଡେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୨୭ . ଅନାପତ୍ତି ଓଲୋକେତ୍ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଅୱଳଞ୍ଜେ ଛଡ୍ଡେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୨୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୂପସ୍ସୟଂ ନିସ୍ସାୟ ୟୱଖେତ୍ତଂ ହୋତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ସଙ୍କାରମ୍ପି ୱିଘାସମ୍ପି ଖେତ୍ତେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅମ୍ହାକଂ ୟୱଖେତ୍ତଂ ଦୂସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ସଙ୍କାରମ୍ପି ୱିଘାସମ୍ପି ହରିତେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ସଙ୍କାରମ୍ପି ୱିଘାସମ୍ପି ହରିତେ ଛଡ୍ଡେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ସଙ୍କାରମ୍ପି ୱିଘାସମ୍ପି ହରିତେ ଛଡ୍ଡେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୨୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ସଙ୍କାରଂ ୱା ୱିଘାସଂ ୱା ହରିତେ ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟ ୱା ଛଡ୍ଡାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୩୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଉଚ୍ଚାରୋ ନାମ ଗୂଥୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ପସ୍ସାୱୋ ନାମ ମୁତ୍ତଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ସଙ୍କାରଂ ନାମ କଚୱରଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ୱିଘାସଂ ନାମ ଚଲକାନି ୱା ଅଟ୍ଠିକାନି ୱା ଉଚ୍ଛିଟ୍ଠୋଦକଂ ୱା।

ହରିତଂ ନାମ ପୁବ୍ବଣ୍ଣଂ ଅପରଣ୍ଣଂ ୟଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉପଭୋଗପରିଭୋଗଂ ରୋପିମଂ ।

ଛଡ୍ଡେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ ଛଡ୍ଡେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଛଡ୍ଡାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସକିଂ ଆଣତ୍ତା ବହୁକମ୍ପି ଛଡ୍ଡେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୩୧ . ହରିତେ ହରିତସଞ୍ଞା ଛଡ୍ଡେତି ୱା ଛଡ୍ଡାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ହରିତେ ୱେମତିକା ଛଡ୍ଡେତି ୱା ଛଡ୍ଡାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ହରିତେ ଅହରିତସଞ୍ଞା ଛଡ୍ଡେତି ୱା ଛଡ୍ଡାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅହରିତେ ହରିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅହରିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅହରିତେ ଅହରିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୮୩୨ . ଅନାପତ୍ତି ଓଲୋକେତ୍ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଖେତ୍ତମରିୟାଦେ [ଛଡ୍ଡିତଖେତ୍ତେ (?) ଅଟ୍ଠକଥା ଓଲୋକେତବ୍ବା] ଛଡ୍ଡେତି ସାମିକେ ଆପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଛଡ୍ଡେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୩୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରାଜଗହେ ଗିରଗ୍ଗସମଜ୍ଜୋ ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିରଗ୍ଗସମଜ୍ଜଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅଗମଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନଚ୍ଚମ୍ପି ଗୀତମ୍ପି ୱାଦିତମ୍ପି ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନଚ୍ଚମ୍ପି ଗୀତମ୍ପି ୱାଦିତମ୍ପି ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନଚ୍ଚମ୍ପି ଗୀତମ୍ପି ୱାଦିତମ୍ପି ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନଚ୍ଚମ୍ପି ଗୀତମ୍ପି ୱାଦିତମ୍ପି ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୩୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ନଚ୍ଚଂ ୱା ଗୀତଂ ୱା ୱାଦିତଂ ୱା ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୩୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ନଚ୍ଚଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ନଚ୍ଚଂ। ଗୀତଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ଗୀତଂ। ୱାଦିତଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱାଦିତଂ।

୮୩୬ . ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତା ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକମେକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତା ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୩୭ . ଅନାପତ୍ତି ଆରାମେ ଠିତା ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଠିତୋକାସଂ ୱା ନିସିନ୍ନୋକାସଂ ୱା ନିପନ୍ନୋକାସଂ ୱା ଆଗନ୍ତ୍ୱା ନଚ୍ଚନ୍ତି ୱା ଗାୟନ୍ତି ୱା ୱାଦେନ୍ତି ୱା, ପଟିପଥଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ସତି କରଣୀୟେ ଗନ୍ତ୍ୱା ପସ୍ସତି ୱା ସୁଣାତି ୱା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଲସୁଣୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।

୨. ଅନ୍ଧକାରୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୩୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଞାତକୋ ପୁରିସୋ ଗାମକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେନ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନୀ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୩୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୪୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ତି ଓଗ୍ଗତେ ସୂରିୟେ। ଅପ୍ପଦୀପେତି ଅନାଲୋକେ।

ପୁରିସୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ। ଏକେନେକା ତି ପୁରିସୋ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ସଲ୍ଲପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖେନ ୱା ପେତେନ ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହେନ ୱା ସଦ୍ଧିଂ ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୪୧ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ [ୟା କାଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟା (ସ୍ୟା॰)] ହୋତି, ଅରହୋପେକ୍ଖା, ଅଞ୍ଞୱିହିତା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଞାତକୋ ପୁରିସୋ ଗାମକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ରତ୍ତନ୍ଧକାରେ ଅପ୍ପଦୀପେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁ’’ନ୍ତି ତେନେୱ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୪୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୪୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ନାମ ଓକାସୋ କୁଟ୍ଟେନ ୱା କୱାଟେନ ୱା କିଲଞ୍ଜେନ ୱା ସାଣିପାକାରେନ ୱା ରୁକ୍ଖେନ ୱା ଥମ୍ଭେନ ୱା କୋତ୍ଥଳିୟା ୱା ୟେନ କେନଚି ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ହୋତି।

ପୁରିସୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ। ଏକେନେକା ତି ପୁରିସୋ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ସଲ୍ଲପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖେନ ୱା ପେତେନ ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହେନ ୱା ସଦ୍ଧିଂ ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୪୫ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ଅରହୋପେକ୍ଖା, ଅଞ୍ଞୱିହିତା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୪୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଞାତକୋ ପୁରିସୋ ଗାମକା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତଂ ପଟିଚ୍ଛନ୍ନେ ଓକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁ’’ନ୍ତି ତେନେୱ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୪୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଜ୍ଝୋକାସେ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୪୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଜ୍ଝୋକାସୋ ନାମ ଅପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ହୋତି କୁଟ୍ଟେନ ୱା କୱାଟେନ ୱା କିଲଞ୍ଜେନ ୱା ସାଣିପାକାରେନ ୱା ରୁକ୍ଖେନ ୱା ଥମ୍ଭେନ ୱା କୋତ୍ଥଳିୟା ୱା, ୟେନ କେନଚି ଅପ୍ପଟିଚ୍ଛନ୍ନୋ ହୋତି।

ପୁରିସୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ, ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ, ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ। ଏକେନେକା ତି ପୁରିସୋ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ସଲ୍ଲପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖେନ ୱା ପେତେନ ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହେନ ୱା ସଦ୍ଧିଂ ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୪୯ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ଅରହୋପେକ୍ଖା, ଅଞ୍ଞୱିହିତା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରଥିକାୟପି ବ୍ୟୂହେପି ସିଙ୍ଘାଟକେପି ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପି ନିକଣ୍ଣିକମ୍ପି ଜପ୍ପେତି ଦୁତିୟିକମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ରଥିକାୟପି ବ୍ୟୂହେପି ସିଙ୍ଘାଟକେପି ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପି ନିକଣ୍ଣିକମ୍ପି ଜପ୍ପିସ୍ସତି ଦୁତିୟିକମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରଥିକାୟପି ବ୍ୟୂହେପି ସିଙ୍ଘାଟକେପି ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠତିପି ସଲ୍ଲପତିପି ନିକଣ୍ଣିକମ୍ପି ଜପ୍ପେତି ଦୁତିୟିକମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ରଥିକାୟପି ବ୍ୟୂହେପି ସିଙ୍ଘାଟକେପି ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠିସ୍ସତିପି ସଲ୍ଲପିସ୍ସତିପି ନିକଣ୍ଣିକମ୍ପି ଜପ୍ପିସ୍ସତି ଦୁତିୟିକମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୫୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ରଥିକାୟ ୱା ବ୍ୟୂହେ ୱା ସିଙ୍ଘାଟକେ ୱା ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ନିକଣ୍ଣିକଂ ୱା ଜପ୍ପେୟ୍ୟ ଦୁତିୟିକଂ ୱା ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୫୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ରଥିକା ନାମ ରଚ୍ଛା ୱୁଚ୍ଚତି। ବ୍ୟୂହଂ ନାମ ୟେନେୱ ପୱିସନ୍ତି ତେନେୱ ନିକ୍ଖମନ୍ତି। ସିଙ୍ଘାଟକୋ ନାମ ଚଚ୍ଚରଂ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପୁରିସୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ ନ ୟକ୍ଖୋ ନ ପେତୋ ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ସନ୍ତିଟ୍ଠିତୁଂ ସଲ୍ଲପିତୁଂ।

ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ। ଏକେନେକା ତି ପୁରିସୋ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

ସନ୍ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ତିଟ୍ଠତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ସଲ୍ଲପେୟ୍ୟ ୱା ତି ପୁରିସସ୍ସ ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ସଲ୍ଲପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନିକଣ୍ଣିକଂ ୱା ଜପ୍ପେୟ୍ୟା ତି ପୁରିସସ୍ସ ଉପକଣ୍ଣକେ ଆରୋଚେତି , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଦୁତିୟିକଂ ୱା ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେୟ୍ୟା ତି ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତୁକାମା ଦୁତିୟିକମ୍ପି ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱା ସୱନୂପଚାରଂ ୱା ୱିଜହନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୱିଜହିତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ହତ୍ଥପାସଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟକ୍ଖେନ ୱା ପେତେନ ୱା ପଣ୍ଡକେନ ୱା ତିରଚ୍ଛାନଗତମନୁସ୍ସୱିଗ୍ଗହେନ ୱା ସଦ୍ଧିଂ ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୫୩ . ଅନାପତ୍ତି ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ ହୋତି, ଅରହୋପେକ୍ଖା, ଅଞ୍ଞୱିହିତା ସନ୍ତିଟ୍ଠତି ୱା ସଲ୍ଲପତି ୱା, ନ ଅନାଚାରଂ ଆଚରିତୁକାମା, ସତି କରଣୀୟେ ଦୁତିୟିକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉୟ୍ୟୋଜେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୫୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରସ୍ସ କୁଲସ୍ସ କୁଲୂପିକା ହୋତି ନିଚ୍ଚଭତ୍ତିକା। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୟେନ ତଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କାମି। ତସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ଦାସୀ ଘରଂ ସମ୍ମଜ୍ଜନ୍ତୀ ତଂ ଆସନଂ ଭାଜନନ୍ତରିକାୟ ପକ୍ଖିପି। ମନୁସ୍ସା ତଂ ଆସନଂ ଅପସ୍ସନ୍ତା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କହଂ ତଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଆସନ’’ନ୍ତି? ‘‘ନାହଂ ତଂ, ଆୱୁସୋ, ଆସନଂ ପସ୍ସାମୀ’’ତି। ‘‘ଦେଥାୟ୍ୟେ, ତଂ ଆସନ’’ନ୍ତି ପରିଭାସିତ୍ୱା ନିଚ୍ଚଭତ୍ତଂ ପଚ୍ଛିନ୍ଦିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ଘରଂ ସୋଧେନ୍ତା ତଂ ଆସନଂ ଭାଜନନ୍ତରିକାୟ ପସ୍ସିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଖମାପେତ୍ୱା ନିଚ୍ଚଭତ୍ତଂ ପଟ୍ଠପେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମତୀତି [ପକ୍କମୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୫୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରେଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆସନେ ନିସୀଦିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୫୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପୁରେଭତ୍ତଂ ନାମ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନଂ ଉପାଦାୟ ୟାୱ ମଜ୍ଝନ୍ହିକା।

କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ। ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତି ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା।

ଆସନଂ ନାମ ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଓକାସୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ନିସୀଦିତ୍ୱା ତି ତସ୍ମିଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା।

ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପକ୍କମେୟ୍ୟା ତି ୟୋ ତସ୍ମିଂ କୁଲେ ମନୁସ୍ସୋ ୱିଞ୍ଞୂ ତଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଅନୋୱସ୍ସକଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋକାସେ ଉପଚାରଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୫୭ . ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଅନୋକାସେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୮୫୮ . ଅନାପତ୍ତି ଆପୁଚ୍ଛା ଗଚ୍ଛତି, ଅସଂହାରିମେ, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୫୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜତିପି। ମନୁସ୍ସା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ହିରୀୟମାନା ଆସନେ ନେୱ ଅଭିନିସୀଦନ୍ତି ନ ଅଭିନିପଜ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜିସ୍ସତିପୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜିସ୍ସତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜିସ୍ସତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୬୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟ ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୬୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପଚ୍ଛାଭତ୍ତଂ ନାମ ମଜ୍ଝନ୍ହିକେ ୱୀତିୱତ୍ତେ ୟାୱ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ।

କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ। ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତି ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା।

ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ତି ୟୋ ତସ୍ମିଂ କୁଲେ ମନୁସ୍ସୋ ସାମିକୋ ଦାତୁଂ, ତଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା।

ଆସନଂ ନାମ ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଓକାସୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୬୨ . ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଅନୋକାସେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଆପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୮୬୩ . ଅନାପତ୍ତି ଆପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଧୁୱପଞ୍ଞତ୍ତେ, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୬୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ କୋସଲେସୁ ଜନପଦେ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତିୟୋ ସାୟଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଗାମଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତରଂ ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଓକାସଂ ୟାଚିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସା ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗମେଥ, ଅୟ୍ୟେ, ୟାୱ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ୟାୱ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଆଗଚ୍ଛତୀ’’ତି ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚା ନିସୀଦିଂସୁ ଏକଚ୍ଚା ନିପଜ୍ଜିଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ରତ୍ତିଂ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ତଂ ବ୍ରାହ୍ମଣିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କା ଇମା’’ତି? ‘‘ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ, ଅୟ୍ୟା’’ତି। ‘‘ନିକ୍କଡ୍ଢଥ ଇମା ମୁଣ୍ଡା ବନ୍ଧକିନିୟୋ’’ତି, ଘରତୋ ନିକ୍କଡ୍ଢାପେସି। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସାୱତ୍ଥିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱିକାଲେ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱିକାଲେ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ଅଭିନିସୀଦନ୍ତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜନ୍ତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱିକାଲେ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ଅଭିନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତିପି ଅଭିନିପଜ୍ଜିସ୍ସନ୍ତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୬୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱିକାଲେ କୁଲାନି ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟ ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୬୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ୱିକାଲୋ ନାମ ଅତ୍ଥଙ୍ଗତେ ସୂରିୟେ ୟାୱ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା।

କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ। ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତି ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା।

ସାମିକେ ଅନାପୁଚ୍ଛା ତି ୟୋ ତସ୍ମିଂ କୁଲେ ମନୁସ୍ସୋ ସାମିକୋ ଦାତୁଂ, ତଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା।

ସେୟ୍ୟଂ ନାମ ଅନ୍ତମସୋ ପଣ୍ଣସନ୍ଥାରୋପି। ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ତି ସୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା। ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା। ଅଭିନିସୀଦେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଭିନିପଜ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୬୭ . ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୮୬୮ . ଅନାପତ୍ତି ଆପୁଚ୍ଛା ସେୟ୍ୟଂ ସନ୍ଥରିତ୍ୱା ୱା ସନ୍ଥରାପେତ୍ୱା ୱା ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୬୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦଂ କାପିଲାନିଂ ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଉପଟ୍ଠେତି। ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟଂ ମଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ସକ୍କଚଂ ଉପଟ୍ଠେତି, ଇମିସ୍ସାହଂ ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଦୂପଧାରିତେନ ପରଂ ଉଜ୍ଝାପେସି – ‘‘ଅହଂ କିରାୟ୍ୟେ, ଅୟ୍ୟଂ ନ ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଉପଟ୍ଠେମି, ନ କିର ମେ ଅୟ୍ୟା ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଦୂପଧାରିତେନ ପରଂ ଉଜ୍ଝାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଦୂପଧାରିତେନ ପରଂ ଉଜ୍ଝାପେତୀତି [ଉଜ୍ଝାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଦୂପଧାରିତେନ ପରଂ ଉଜ୍ଝାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୭୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁଗ୍ଗହିତେନ ଦୂପଧାରିତେନ ପରଂ ଉଜ୍ଝାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୭୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଦୁଗ୍ଗହିତେନା ତି ଅଞ୍ଞଥା ଗହିତେନ [ଉଗ୍ଗହିତେନ (କ॰)] ।

ଦୂପଧାରିତେନା ତି ଅଞ୍ଞଥା ଉପଧାରିତେନ।

ପର ନ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ ଉଜ୍ଝାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୭୨ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଉଜ୍ଝାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଉଜ୍ଝାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଉଜ୍ଝାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଉଜ୍ଝାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୭୩ . ଅନାପତ୍ତି ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୭୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅତ୍ତନୋ ଭଣ୍ଡକଂ ଅପସ୍ସନ୍ତିୟୋ ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅପାୟ୍ୟେ, ଅମ୍ହାକଂ, ଭଣ୍ଡକଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାସୀ’’ତି? ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘ଅହମେୱ ନୂନ ଚୋରୀ, ଅହମେୱ ନୂନ ଅଲଜ୍ଜିନୀ, ୟା ଅୟ୍ୟାୟୋ ଅତ୍ତନୋ ଭଣ୍ଡକଂ ଅପସ୍ସନ୍ତିୟୋ ତା ମଂ ଏୱମାହଂସୁ – ‘ଅପାୟ୍ୟେ, ଅମ୍ହାକଂ ଭଣ୍ଡକଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାସୀ’ତି? ସଚାହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ତୁମ୍ହାକଂ ଭଣ୍ଡକଂ ଗଣ୍ହାମି, ଅସ୍ସମଣୀ ହୋମି, ବ୍ରହ୍ମଚରିୟା ଚୱାମି, ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜାମି; ୟା ପନ ମଂ ଅଭୂତେନ ଏୱମାହ ସାପି ଅସ୍ସମଣୀ ହୋତୁ, ବ୍ରହ୍ମଚରିୟା ଚୱତୁ, ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜତୂ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଅତ୍ତାନମ୍ପି ପରମ୍ପି ନିରୟେନପି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନପି ଅଭିସପିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନମ୍ପି ପରମ୍ପି ନିରୟେନପି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନପି ଅଭିସପତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନମ୍ପି ପରମ୍ପି ନିରୟେନପି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନପି ଅଭିସପିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୭୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନଂ ୱା ପରଂ ୱା ନିରୟେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ ୱା ଅଭିସପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ୍ୟ’’ ନ୍ତି।

୮୭୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅତ୍ତାନ ନ୍ତି ପଚ୍ଚତ୍ତଂ। ପର ନ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ। ନିରୟେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ ୱା ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୭୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ନିରୟେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ ୱା ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ନିରୟେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ ୱା ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ନିରୟେନ ୱା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ ୱା ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ୱା ପେତ୍ତିୱିସୟେନ ୱା ମନୁସ୍ସଦୋଭଗ୍ଗେନ ୱା ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଅଭିସପତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୭୮ . ଅନାପତ୍ତି ଅତ୍ଥପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଧମ୍ମପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଅନୁସାସନିପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୭୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ସଦ୍ଧିଂ ଭଣ୍ଡିତ୍ୱା ଅତ୍ତାନଂ ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଅତ୍ତାନଂ ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନଂ ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନଂ ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୮୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅତ୍ତାନଂ ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୮୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅତ୍ତାନ ନ୍ତି ପଚ୍ଚତ୍ତଂ। ୱଧିତ୍ୱା ୱଧିତ୍ୱା ରୋଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱଧତି ନ ରୋଦତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ରୋଦତି ନ ୱଧତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୮୨ . ଅନାପତ୍ତି ଞାତିବ୍ୟସନେନ ୱା ଭୋଗବ୍ୟସନେନ ୱା ରୋଗବ୍ୟସନେନ ୱା ଫୁଟ୍ଠା ରୋଦତି ନ ୱଧତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଅନ୍ଧକାରୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।

୩. ନଗ୍ଗୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୮୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା [ମହାୱ॰ ୩୫୦] ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଚିରୱତିୟା ନଦିୟା ୱେସିୟାହି ସଦ୍ଧିଂ ନଗ୍ଗା ଏକତିତ୍ଥେ ନହାୟନ୍ତି। ୱେସିୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପ୍ପଣ୍ଡେସୁଂ – ‘‘କିଂ ନୁ ଖୋ ନାମ ତୁମ୍ହାକଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦହରାନଂ [ଦହରାନଂ ଦହରାନଂ (ସୀ॰)] ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚିଣ୍ଣେନ, ନନୁ ନାମ କାମା ପରିଭୁଞ୍ଜିତବ୍ବା ! ୟଦା ଜିଣ୍ଣା ଭୱିସ୍ସଥ ତଦା ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ ଚରିସ୍ସଥ। ଏୱଂ ତୁମ୍ହାକଂ ଉଭୋ ଅତ୍ଥା ପରିଗ୍ଗହିତା ଭୱିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱେସିୟାହି ଉପ୍ପଣ୍ଡିୟମାନା ମଙ୍କୂ ଅହେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସ୍ସୟଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ…ପେ॰… ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୮୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ନଗ୍ଗା ନହାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୮୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ନଗ୍ଗା ନହାୟେୟ୍ୟା ତି ଅନିୱତ୍ଥା ୱା ଅପାରୁତା ୱା ନହାୟତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ନହାନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୮୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅଚ୍ଛିନ୍ନଚୀୱରିକାୟ ୱା ନଟ୍ଠଚୀୱରିକାୟ ୱା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୮୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ [ମହାୱ॰ ୩୫୧] ଉଦକସାଟିକା ଅନୁଞ୍ଞାତା ହୋତି । ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଭଗୱତା ଉଦକସାଟିକା ଅନୁଞ୍ଞାତା’’ତି ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ଉଦକସାଟିକାୟୋ ଧାରେସୁଂ [ଧାରେନ୍ତି (ପାଚି॰ ୫୩୧-୫୪୫)] । ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଆକଡ୍ଢନ୍ତା ଆହିଣ୍ଡନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ଉଦକସାଟିକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ଉଦକସାଟିକାୟୋ ଧାରେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପମାଣିକାୟୋ ଉଦକସାଟିକାୟୋ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୮୮ . ‘‘ଉଦକସାଟିକଂ ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟା କାରୟମାନାୟ ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଚତସ୍ସୋ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ। ତଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଛେଦନକଂ ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୮୯ . ଉଦକସାଟିକା ନାମ ୟାୟ ନିୱତ୍ଥା [ନିୱତ୍ଥାୟ (ସ୍ୟା॰)] ନହାୟତି।

କାରୟମାନାୟା ତି କରୋନ୍ତିୟା ୱା କାରାପେନ୍ତିୟା ୱା।

ପମାଣିକା କାରେତବ୍ବା। ତତ୍ରିଦଂ ପମାଣଂ – ଦୀଘସୋ ଚତସ୍ସୋ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ, ସୁଗତୱିଦତ୍ଥିୟା; ତିରିୟଂ ଦ୍ୱେ ୱିଦତ୍ଥିୟୋ। ତଂ ଅତିକ୍କାମେତ୍ୱା କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଦେସେତବ୍ବଂ।

୮୯୦ . ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଅତ୍ତନା ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ଅତ୍ତନା ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରେହି ୱିପ୍ପକତଂ ପରେହି ପରିୟୋସାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ କରୋତି ୱା କାରାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୯୧ . ଅନାପତ୍ତି ପମାଣିକଂ କରୋତି, ଊନକଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞେନ କତଂ ପମାଣାତିକ୍କନ୍ତଂ ପଟିଲଭିତ୍ୱା ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ୱିତାନଂ ୱା ଭୂମତ୍ଥରଣଂ ୱା ସାଣିପାକାରଂ ୱା ଭିସିଂ ୱା ବିବ୍ବୋହନଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୯୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ମହଗ୍ଘେ ଚୀୱରଦୁସ୍ସେ ଚୀୱରଂ ଦୁକ୍କଟଂ ହୋତି ଦୁସ୍ସିବ୍ବିତଂ। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସୁନ୍ଦରଂ ଖୋ ଇଦଂ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଦୁସ୍ସଂ; ଚୀୱରଞ୍ଚ ଖୋ ଦୁକ୍କଟଂ ଦୁସ୍ସିବ୍ବିତ’’ନ୍ତି। ‘‘ୱିସିବ୍ବେମି, ଅୟ୍ୟେ, ସିବ୍ବିସ୍ସସୀ’’ତି? ‘‘ଆମାୟ୍ୟେ, ସିବ୍ବିସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅଦାସି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ସିବ୍ବିସ୍ସାମି ସିବ୍ବିସ୍ସାମୀ’’ତି ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ନେୱ ସିବ୍ବିସ୍ସତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ନେୱ ସିବ୍ବିସ୍ସତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୯୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବେୟ୍ୟ ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟ, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୯୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ।

ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ତି ସୟଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା। ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ତି ଅଞ୍ଞଂ ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା।

ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ତି ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ।

ନେୱ ସିବ୍ବେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ସିବ୍ବେୟ୍ୟ। ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ।

ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା ତି ଠପେତ୍ୱା ଚତୂହପଞ୍ଚାହଂ। ‘‘ନେୱ ସିବ୍ବିସ୍ସାମି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୮୯୫ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ୱିସିବ୍ବେତ୍ୱା ୱା ୱିସିବ୍ବାପେତ୍ୱା ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ସିବ୍ବତି ନ ସିବ୍ବାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଅଞ୍ଞତ୍ର ଚତୂହପଞ୍ଚାହା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୮୯୬ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, କରୋନ୍ତୀ ଚତୂହପଞ୍ଚାହଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୮୯୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଜନପଦଚାରିକଂ ପକ୍କମନ୍ତି। ତାନି ଚୀୱରାନି ଚିରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତାନି କଣ୍ଣକିତାନି ହୋନ୍ତି। ତାନି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓତାପେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କସ୍ସିମାନି , ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରାନି କଣ୍ଣକିତାନୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଜନପଦଚାରିକଂ ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଜନପଦଚାରିକଂ ପକ୍କମନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ହତ୍ଥେ ଚୀୱରଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ସନ୍ତରୁତ୍ତରେନ ଜନପଦଚାରିକଂ ପକ୍କମିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୮୯୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପଞ୍ଚାହିକଂ ସଙ୍ଘାଟିଚାରଂ [ସଙ୍ଘାଟିୱାରଂ (ସ୍ୟା॰)] ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୮୯୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପଞ୍ଚାହିକଂ ସଙ୍ଘାଟିଚାରଂ ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟା ତି ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ପଞ୍ଚ ଚୀୱରାନି ନେୱ ନିୱାସେତି ନ ପାରୁପତି ନ ଓତାପେତି, ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୦୦ . ପଞ୍ଚାହାତିକ୍କନ୍ତେ ଅତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପଞ୍ଚାହାତିକ୍କନ୍ତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପଞ୍ଚାହାତିକ୍କନ୍ତେ ଅନତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପଞ୍ଚାହାନତିକ୍କନ୍ତେ ଅତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଞ୍ଚାହାନତିକ୍କନ୍ତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପଞ୍ଚାହାନତିକ୍କନ୍ତେ ଅନତିକ୍କନ୍ତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୯୦୧ . ଅନାପତ୍ତି ପଞ୍ଚମଂ ଦିୱସଂ ପଞ୍ଚ ଚୀୱରାନି ନିୱାସେତି ୱା ପାରୁପତି ୱା ଓତାପେତି ୱା, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରିତ୍ୱା ଅଲ୍ଲଚୀୱରଂ ପତ୍ଥରିତ୍ୱା ୱିହାରଂ ପାୱିସି। ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ଚୀୱରଂ ପାରୁପିତ୍ୱା ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ସା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅପାୟ୍ୟେ, ମୟ୍ହଂ ଚୀୱରଂ ପସ୍ସେୟ୍ୟାଥା’’ତି? ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ମୟ୍ହଂ ଚୀୱରଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପାରୁପିସ୍ସତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପାରୁପିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପାରୁପତୀତି [ପାରୁପୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଚୀୱରଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପାରୁପିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୦୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ଧାରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୦୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ନାମ ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ତସ୍ସା ୱା ଅଦିନ୍ନଂ ତଂ ୱା ଅନାପୁଚ୍ଛା ନିୱାସେତି ୱା ପାରୁପତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୦୫ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ଧାରେତି , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଚୀୱରସଙ୍କମନୀୟଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୦୬ . ଅନାପତ୍ତି ସା ୱା ଦେତି, ତଂ ୱା ଆପୁଚ୍ଛା ନିୱାସେତି ୱା ପାରୁପତି ୱା, ଅଚ୍ଛିନ୍ନଚୀୱରିକାୟ, ନଟ୍ଠଚୀୱରିକାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୦୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସାମା’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ତୁମ୍ହେ ବହୁକିଚ୍ଚା ବହୁକରଣୀୟା’’ତି ଅନ୍ତରାୟଂ ଅକାସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତସ୍ସ କୁଲସ୍ସ ଘରଂ ଡୟ୍ହତି। ତେ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅମ୍ହାକଂ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରିସ୍ସତି! ଉଭୟେନାମ୍ହ ପରିବାହିରା [ପରିହୀନା (ସୀ॰)] , ଭୋଗେହି ଚ ପୁଞ୍ଞେନ ଚା’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ । ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଗଣସ୍ସ ଚୀୱରଲାଭଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗଣସ୍ସ ଚୀୱରଲାଭଂ ଅନ୍ତରାୟଂ ଅକାସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗଣସ୍ସ ଚୀୱରଲାଭଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୦୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗଣସ୍ସ ଚୀୱରଲାଭଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୦୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଗଣୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଚୀୱରଂ ନାମ ଛନ୍ନଂ ଚୀୱରାନଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଚୀୱରଂ ୱିକପ୍ପନୁପଗଂ ପଚ୍ଛିମଂ।

ଅନ୍ତରାୟଂ କରେୟ୍ୟା ତି ‘‘କଥଂ ଇମେ ଚୀୱରଂ ନ [ଇମଂ ଚୀୱରଂ (କ॰)] ଦଦେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି ଅନ୍ତରାୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଞ୍ଞଂ ପରିକ୍ଖାରଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସମ୍ବହୁଲାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ୱା ଏକଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ଅଞ୍ଞଂ ୱା ପରିକ୍ଖାରଂ ଅନ୍ତରାୟଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୧୦ . ଅନାପତ୍ତି ଆନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ନିୱାରେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୧୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଅକାଲଚୀୱରଂ ଉପ୍ପନ୍ନଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ତଂ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମୋ ସନ୍ନିପତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଅନ୍ତେୱାସିନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପକ୍କନ୍ତା ହୋନ୍ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପକ୍କନ୍ତା, ନ ତାୱ ଚୀୱରଂ ଭାଜୀୟିସ୍ସତୀ’’ତି। ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗଂ ପଟିବାହି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ତାୱ ଚୀୱରଂ ଭାଜୀୟିସ୍ସତୀତି ପକ୍କମିଂସୁ [ୱିପକ୍କମିଂସୁ (ସ୍ୟା॰)] । ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନ୍ତେୱାସିନୀସୁ ଭିକ୍ଖୁନୀସୁ ଆଗତାସୁ ତଂ ଚୀୱରଂ ଭାଜାପେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଧମ୍ମିକଂ ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗଂ ପଟିବାହିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗଂ ପଟିବାହତୀତି [ପଟିବାହୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗଂ ପଟିବାହିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୧୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗଂ ପଟିବାହେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୧୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଧମ୍ମିକୋ ନାମ ଚୀୱରୱିଭଙ୍ଗୋ ସମଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଭାଜେତି।

ପଟିବାହେୟ୍ୟା ତି କଥଂ ଇମଂ ଚୀୱରଂ ନ ଭାଜେୟ୍ୟାତି [ଚୀୱରଂ ଭାଜେୟ୍ୟାତି (କ॰)] ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୧୪ . ଧମ୍ମିକେ ଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମିକେ ୱେମତିକା ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମିକେ ଅଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା ପଟିବାହତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଧମ୍ମିକେ ଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମିକେ ଅଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୯୧୫ . ଅନାପତ୍ତି ଆନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ପଟିବାହତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୧୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ନଟାନମ୍ପି ନଟକାନମ୍ପି ଲଙ୍ଘକାନମ୍ପି ସୋକଜ୍ଝାୟିକାନମ୍ପି [ସୋକସାୟିକାନମ୍ପି (ସୀ॰)] କୁମ୍ଭଥୂଣିକାନମ୍ପି [କୁମ୍ଭଥୁଣିକାନମ୍ପି (କ॰)] ସମଣଚୀୱରଂ ଦେତି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ପରିସତି [ପରିସତିଂ (ସୀ॰)] ୱଣ୍ଣଂ ଭାସଥା’’ତି। ନଟାପି ନଟକାପି ଲଙ୍ଘକାପି ସୋକଜ୍ଝାୟିକାପି କୁମ୍ଭଥୂଣିକାପି ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପରିସତି ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ବହୁସ୍ସୁତା ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ; ଦେଥ ଅୟ୍ୟାୟ, କରୋଥ ଅୟ୍ୟାୟା’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା, ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅଗାରିକସ୍ସ ସମଣଚୀୱରଂ ଦସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ସମଣଚୀୱରଂ ଦେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ସମଣଚୀୱରଂ ଦସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୧୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜିକାୟ ୱା ସମଣଚୀୱରଂ ଦଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୧୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗାରିକୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତି।

ପରିବ୍ବାଜକୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ସାମଣେରଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ।

ପରିବ୍ବାଜିକା ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ସିକ୍ଖମାନଞ୍ଚ ସାମଣେରିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟା କାଚି ପରିବ୍ବାଜିକସମାପନ୍ନା।

ସମଣଚୀୱରଂ ନାମ କପ୍ପକତଂ ୱୁଚ୍ଚତି। ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୧୯ . ଅନାପତ୍ତି ମାତାପିତୂନଂ ଦେତି, ତାୱକାଲିକଂ ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୨୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉପଟ୍ଠାକକୁଲଂ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ସଚେ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସକ୍କୋମ, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସାମା’’ତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚୀୱରଂ ଭାଜେତୁକାମା ସନ୍ନିପତିଂସୁ। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଆଗମେଥ, ଅୟ୍ୟେ, ଅତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରପଚ୍ଚାସା’’ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଗଚ୍ଛାୟ୍ୟେ, ତଂ ଚୀୱରଂ ଜାନାହୀ’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟେନ ତଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ମନୁସ୍ସେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଦେଥାୱୁସୋ, ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱର’’ନ୍ତି। ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସକ୍କୋମ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘସ୍ସ ଚୀୱରଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି । ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରପଚ୍ଚାସାୟ ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରପଚ୍ଚାସାୟ ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେତୀତି [ଅତିକ୍କାମେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରପଚ୍ଚାସାୟ ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେସ୍ସତି ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୨୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରପଚ୍ଚାସାୟ ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୨୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରପଚ୍ଚାସା ନାମ ‘‘ସଚେ ମୟଂ ସକ୍କୋମ, ଦସ୍ସାମ କରିସ୍ସାମା’’ତି ୱାଚା ଭିନ୍ନା ହୋତି।

ଚୀୱରକାଲସମୟୋ ନାମ ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଚ୍ଛିମୋ ମାସୋ, ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ ପଞ୍ଚ ମାସା।

ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେୟ୍ୟା ତି ଅନତ୍ଥତେ କଥିନେ ୱସ୍ସାନସ୍ସ ପଚ୍ଛିମଂ ଦିୱସଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅତ୍ଥତେ କଥିନେ କଥିନୁଦ୍ଧାରଦିୱସଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୨୩ . ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ୱେମତିକା ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ଅଦୁବ୍ବଲଚୀୱରସଞ୍ଞା ଚୀୱରକାଲସମୟଂ ଅତିକ୍କାମେତି, ଅନାପତ୍ତି।

ଅଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ଦୁବ୍ବଲଚୀୱରସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଦୁବ୍ବଲଚୀୱରେ ଅଦୁବ୍ବଲଚୀୱରସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୯୨୪ . ଅନାପତ୍ତି ଆନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ନିୱାରେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୨୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରେନ ଉପାସକେନ ସଙ୍ଘଂ ଉଦ୍ଦିସ୍ସ ୱିହାରୋ କାରାପିତୋ ହୋତି। ସୋ ତସ୍ସ ୱିହାରସ୍ସ ମହେ ଉଭତୋସଙ୍ଘସ୍ସ ଅକାଲଚୀୱରଂ ଦାତୁକାମୋ ହୋତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଉଭତୋସଙ୍ଘସ୍ସ କଥିନଂ ଅତ୍ଥତଂ ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୟାଚି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, କଥିନଂ ଉଦ୍ଧରିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ କଥିନଂ ଉଦ୍ଧରିତବ୍ବଂ। ବ୍ୟତ୍ତେନ ଭିକ୍ଖୁନା ପଟିବଲେନ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୯୨୬ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ କଥିନଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଭନ୍ତେ, ସଙ୍ଘୋ। ସଙ୍ଘୋ କଥିନଂ ଉଦ୍ଧରତି। ୟସ୍ସାୟସ୍ମତୋ ଖମତି କଥିନସ୍ସ ଉଦ୍ଧାରୋ, ସୋ ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସ ନକ୍ଖମତି, ସୋ ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଉବ୍ଭତଂ ସଙ୍ଘେନ କଥିନଂ, ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

୯୨୭ . ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ୟାଚି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଚୀୱରଂ ଅମ୍ହାକଂ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ପଟିବାହି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ଉପାସକୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅମ୍ହାକଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ନ ଦସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ଉପାସକସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଧମ୍ମିକଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ପଟିବାହିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ପଟିବାହତୀତି [ପଟିବାହୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ପଟିବାହିସ୍ସତି ! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୨୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଧମ୍ମିକଂ କଥିନୁଦ୍ଧାରଂ ପଟିବାହେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୨୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଧମ୍ମିକୋ ନାମ କଥିନୁଦ୍ଧାରୋ ସମଗ୍ଗୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ସନ୍ନିପତିତ୍ୱା ଉଦ୍ଧରତି।

ପଟିବାହେୟ୍ୟା ତି ‘‘କଥଂ ଇଦଂ କଥିନଂ ନ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟା’’ତି [କଥିନଂ ଉଦ୍ଧରେୟ୍ୟାତି (କ॰)] ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୩୦ . ଧମ୍ମିକେ ଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମିକେ ୱେମତିକା ପଟିବାହତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧମ୍ମିକେ ଅଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା ପଟିବାହତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଧମ୍ମିକେ ଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମିକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମିକେ ଅଧମ୍ମିକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୯୩୧ . ଅନାପତ୍ତି ଅନିସଂସଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ପଟିବାହତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି ।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ନଗ୍ଗୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।

୪. ତୁୱଟ୍ଟୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୩୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୩୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେୟ୍ୟୁଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୩୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟୋ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି।

ଦ୍ୱେ ଏକମଞ୍ଚେ ତୁୱଟ୍ଟେୟ୍ୟୁ ନ୍ତି ଏକାୟ ନିପନ୍ନାୟ ଅପରା ନିପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଭୋ ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଟ୍ଠହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୩୫ . ଅନାପତ୍ତି ଏକାୟ ନିପନ୍ନାୟ ଅପରା ନିସୀଦତି, ଉଭୋ ୱା ନିସୀଦନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାନଂ, ଆଦିକମ୍ମିକାନନ୍ତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୩୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ , ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୩୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେୟ୍ୟୁଂ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୩୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟୋ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି।

ଦ୍ୱେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣା ତୁୱଟ୍ଟେୟ୍ୟୁ ନ୍ତି ତଞ୍ଞେୱ ଅତ୍ଥରିତ୍ୱା ତଞ୍ଞେୱ ପାରୁପନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୩୯ . ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣସଞ୍ଞା ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ୱେମତିକା ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ନାନତ୍ଥରଣପାୱୁରଣସଞ୍ଞା ତୁୱଟ୍ଟେନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଏକତ୍ଥରଣେ ନାନାପାୱୁରଣେ [ନାନାପାୱୁରଣସଞ୍ଞା (କ॰)] , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନାନତ୍ଥରଣେ ଏକପାୱୁରଣେ [ଏକପାୱୁରଣସଞ୍ଞା (କ॰)] , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନାନତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ଏକତ୍ଥରଣପାୱୁରଣସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନାନତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନାନତ୍ଥରଣପାୱୁରଣେ ନାନତ୍ଥରଣପାୱୁରଣସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୯୪୦ . ଅନାପତ୍ତି ୱୱତ୍ଥାନଂ ଦସ୍ସେତ୍ୱା ନିପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାନଂ, ଆଦିକମ୍ମିକାନନ୍ତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୪୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ। ଭଦ୍ଦାପି କାପିଲାନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ ଉଳାରସମ୍ଭାୱିତା। ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ ଉଳାରସମ୍ଭାୱିତା’’ତି ଭଦ୍ଦଂ କାପିଲାନିଂ ପଠମଂ ପୟିରୁପାସିତ୍ୱା, ପଚ୍ଛା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଇସ୍ସାପକତା – ‘‘ଇମା କିର ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ସନ୍ତୁଟ୍ଠା ପୱିୱିତ୍ତା ଅସଂସଟ୍ଠା ୟା ଇମା ସଞ୍ଞତ୍ତିବହୁଲା ୱିଞ୍ଞତ୍ତିବହୁଲା ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ପୁରତୋ ଚଙ୍କମତିପି ତିଟ୍ଠତିପି ନିସୀଦତିପି ସେୟ୍ୟମ୍ପି କପ୍ପେତି ଉଦ୍ଦିସତିପି ଉଦ୍ଦିସାପେତିପି ସଜ୍ଝାୟମ୍ପି କରୋତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅୟ୍ୟାୟ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୪୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୪୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ସଞ୍ଚିଚ୍ଚା ତି ଜାନନ୍ତୀ ସଞ୍ଜାନନ୍ତୀ ଚେଚ୍ଚ ଅଭିୱିତରିତ୍ୱା ୱୀତିକ୍କମୋ।

ଅଫାସୁଂ କରେୟ୍ୟା ତି – ‘‘ଇମିନା ଇମିସ୍ସା ଅଫାସୁ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୁରତୋ ଚଙ୍କମତି ୱା ତିଟ୍ଠତି ୱା ନିସୀଦତି ୱା ସେୟ୍ୟଂ ୱା କପ୍ପେତି ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା ସଜ୍ଝାୟଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୪୪ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ ଅଫାସୁଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୪୫ . ଅନାପତ୍ତି ନ ଅଫାସୁଂ କତ୍ତୁକାମା ଆପୁଚ୍ଛା ପୁରତୋ ଚଙ୍କମତି ୱା ତିଟ୍ଠତି ୱା ନିସୀଦତି ୱା ସେୟ୍ୟଂ ୱା କପ୍ପେତି ଉଦ୍ଦିସତି ୱା ଉଦ୍ଦିସାପେତି ୱା ସଜ୍ଝାୟଂ ୱା କରୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୪୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁକ୍ଖିତଂ ସହଜୀୱିନିଂ ନେୱ ଉପଟ୍ଠେତି ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଦୁକ୍ଖିତଂ ସହଜୀୱିନିଂ ନେୱ ଉପଟ୍ଠେସ୍ସତି ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁକ୍ଖିତଂ ସହଜୀୱିନିଂ ନେୱ ଉପଟ୍ଠେତି ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁକ୍ଖିତଂ ସହଜୀୱିନିଂ ନେୱ ଉପଟ୍ଠେସ୍ସତି ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୪୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦୁକ୍ଖିତଂ ସହଜୀୱିନିଂ ନେୱ ଉପଟ୍ଠେୟ୍ୟ ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୪୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଦୁକ୍ଖିତା ନାମ ଗିଲାନା ୱୁଚ୍ଚତି।

ସହଜୀୱିନୀ ନାମ ସଦ୍ଧିୱିହାରିନୀ ୱୁଚ୍ଚତି।

ନେୱ ଉପଟ୍ଠେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଉପଟ୍ଠେୟ୍ୟ।

ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ ।

‘‘ନେୱ ଉପଟ୍ଠେସ୍ସାମି, ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନ୍ତେୱାସିନିଂ ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ନେୱ ଉପଟ୍ଠେତି, ନ ଉପଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୪୯ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ସାକେତେ ୱସ୍ସଂ ଉପଗତା ହୋତି। ସା କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ ଉବ୍ବାଳ୍ହା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସନ୍ତିକେ ଦୂତଂ ପାହେସି – ‘‘ସଚେ ମେ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଉପସ୍ସୟଂ ଦଦେୟ୍ୟ ଆଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାମହଂ ସାୱତ୍ଥି’’ନ୍ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏୱମାହ – ‘‘ଆଗଚ୍ଛତୁ, ଦସ୍ସାମୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ସାକେତା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମାସି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଉପସ୍ସୟଂ ଅଦାସି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ। ଭଦ୍ଦାପି କାପିଲାନୀ ବହୁସ୍ସୁତା [ବହୁସ୍ସୁତାୟେୱ (କ॰)] ହୋତି ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ ଉଳାରସମ୍ଭାୱିତା। ମନୁସ୍ସା – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ ବହୁସ୍ସୁତା ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ ଉଳାରସମ୍ଭାୱିତା’’ତି ଭଦ୍ଦଂ କାପିଲାନିଂ ପଠମଂ ପୟିରୁପାସିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପୟିରୁପାସନ୍ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଇସ୍ସାପକତା – ‘‘ଇମା କିର ଅପ୍ପିଚ୍ଛା ସନ୍ତୁଟ୍ଠା ପୱିୱିତ୍ତା ଅସଂସଟ୍ଠା ୟା ଇମା ସଞ୍ଞତ୍ତିବହୁଲା ୱିଞ୍ଞତ୍ତିବହୁଲା ୱିହରନ୍ତୀ’’ତି କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ଭଦ୍ଦଂ କାପିଲାନିଂ ଉପସ୍ସୟା ନିକ୍କଡ୍ଢି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅୟ୍ୟାୟ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢତୀତି [ନିକ୍କଡ୍ଢୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଦ୍ଦାୟ କାପିଲାନିୟା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୫୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢେୟ୍ୟ ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୫୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା। ଉପସ୍ସୟୋ ନାମ କୱାଟବଦ୍ଧୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ଦତ୍ୱା ତି ସୟଂ ଦତ୍ୱା। କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ତି ଅନଭିରଦ୍ଧା ଆହତଚିତ୍ତା ଖିଲଜାତା।

ନିକ୍କଡ୍ଢେୟ୍ୟା ତି ଗବ୍ଭେ ଗହେତ୍ୱା ପମୁଖଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପମୁଖେ ଗହେତ୍ୱା ବହି ନିକ୍କଡ୍ଢତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକେନ ପୟୋଗେନ ବହୁକେପି ଦ୍ୱାରେ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନିକ୍କଡ୍ଢାପେୟ୍ୟା ତି ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ [ଏତ୍ଥ ‘‘ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସା’’ତି ସବ୍ବତ୍ଥ ଦିସ୍ସତି, ଭିକ୍ଖୁୱିଭଙ୍ଗେ ପନ ଇଦିସେସୁ ଆଣତ୍ତିସହଗତସିକ୍ଖାପଦେସୁ ‘‘ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେତି ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସା’’ତି ଆଗତତ୍ତା ତମନୁୱତ୍ତିତ୍ୱା ୱିସୋଧିତମିଦଂ] । ସକିଂ ଆଣତ୍ତା ବହୁକେପି ଦ୍ୱାରେ ଅତିକ୍କାମେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୫୩ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଉପସ୍ସୟଂ ଦତ୍ୱା କୁପିତା ଅନତ୍ତମନା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅକୱାଟବଦ୍ଧା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ କୱାଟବଦ୍ଧା ୱା ଅକୱାଟବଦ୍ଧା ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୫୪ . ଅନାପତ୍ତି ଅଲଜ୍ଜିନିଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତିକଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଭଣ୍ଡନକାରିକଂ କଲହକାରିକଂ ୱିୱାଦକାରିକଂ ଭସ୍ସକାରିକଂ ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରିକଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଅନ୍ତେୱାସିନିଂ ୱା ସଦ୍ଧିୱିହାରିନିଂ ୱା ନ ସମ୍ମା ୱତ୍ତନ୍ତିଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ତସ୍ସା ପରିକ୍ଖାରଂ ନିକ୍କଡ୍ଢତି ୱା ନିକ୍କଡ୍ଢାପେତି ୱା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୫୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରିସ୍ସତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପୀତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରିସ୍ସତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୫୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରେୟ୍ୟ ଗହପତିନା ୱା ଗହପତିପୁତ୍ତେନ ୱା ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟା – ‘ମାୟ୍ୟେ, ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ୱିୱିଚ୍ଚାୟ୍ୟେ; ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନିୟା ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’ତି। ଏୱଞ୍ଚ [ଏୱଞ୍ଚ ପନ (କ॰)] ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୱୁଚ୍ଚମାନା ତଥେୱ ପଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ, ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀହି ୟାୱତତିୟଂ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା ତସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟାୱତତିୟଞ୍ଚେ ସମନୁଭାସୀୟମାନା ତଂ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୫୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସଂସଟ୍ଠା ନାମ ଅନନୁଲୋମିକେନ କାୟିକୱାଚସିକେନ ସଂସଟ୍ଠା।

ଗହପତି ନାମ ୟୋ କୋଚି ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତି।

ଗହପତିପୁତ୍ତୋ ନାମ ୟେ କେଚି [ୟୋ କୋଚି (କ॰)] ପୁତ୍ତଭାତରୋ।

ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି ୟା ସା ସଂସଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁନୀ।

ଭିକ୍ଖୁନୀହୀ ତି ଅଞ୍ଞାହି ଭିକ୍ଖୁନୀହି। ୟା ପସ୍ସନ୍ତି ୟା ସୁଣନ୍ତି ତାହି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ, ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ୱିୱିଚ୍ଚାୟ୍ୟେ; ୱିୱେକଞ୍ଞେୱ ଭଗିନିୟା ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସୁତ୍ୱା ନ ୱଦନ୍ତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘମଜ୍ଝମ୍ପି ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ମାୟ୍ୟେ , ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ୱିୱିଚ୍ଚାୟ୍ୟେ; ୱିୱେକଞ୍ଞେୱଭଗିନିୟା ସଙ୍ଘୋ ୱଣ୍ଣେତୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୱତ୍ତବ୍ବା। ସଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଇଚ୍ଚେତଂ କୁସଲଂ; ନୋ ଚେ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନୁଭାସିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୯୫୮ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସେୟ୍ୟ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଂସଟ୍ଠା ୱିହରତି ଗହପତିନାପି ଗହପତିପୁତ୍ତେନପି। ସା ତଂ ୱତ୍ଥୁଂ ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ସମନୁଭାସତି ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସମନୁଭାସନା ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰… ତତିୟମ୍ପି ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି…ପେ॰…।

‘‘ସମନୁଭଟ୍ଠା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସ ୱତ୍ଥୁସ୍ସ ପଟିନିସ୍ସଗ୍ଗାୟ; ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୫୯ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ନ ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୬୦ . ଅନାପତ୍ତି ଅସମନୁଭାସନ୍ତିୟା, ପଟିନିସ୍ସଜ୍ଜନ୍ତିୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୬୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି। ଧୁତ୍ତା ଦୂସେନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୬୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୬୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅନ୍ତୋରଟ୍ଠେ ତି ୟସ୍ସ ୱିଜିତେ ୱିହରତି, ତସ୍ସ ରଟ୍ଠେ।

ସାସଙ୍କଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ ଚୋରାନଂ ନିୱିଟ୍ଠୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଭୁତ୍ତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଠିତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିସିନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିପନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି।

ସପ୍ପଟିଭୟଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ ଚୋରେହି ମନୁସ୍ସା ହତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିଲୁତ୍ତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ଆକୋଟିତା ଦିସ୍ସନ୍ତି।

ଅସତ୍ଥିକା ନାମ ୱିନା ସତ୍ଥେନ।

ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟା ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୬୪ . ଅନାପତ୍ତି ସତ୍ଥେନ ସହ ଗଚ୍ଛତି, ଖେମେ ଅପ୍ପଟିଭୟେ ଗଚ୍ଛତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୬୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି। ଧୁତ୍ତା ଦୂସେନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୬୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ତିରୋରଟ୍ଠେ ସାସଙ୍କସମ୍ମତେ ସପ୍ପଟିଭୟେ ଅସତ୍ଥିକା ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟ, ପାଚତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୬୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ତିରୋରଟ୍ଠେ ତି ୟସ୍ସ ୱିଜିତେ ୱିହରତି, ତଂ ଠପେତ୍ୱା ଅଞ୍ଞସ୍ସ ରଟ୍ଠେ।

ସାସଙ୍କଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ ଚୋରାନଂ ନିୱିଟ୍ଠୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଭୁତ୍ତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ଠିତୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିସିନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି, ନିପନ୍ନୋକାସୋ ଦିସ୍ସତି।

ସପ୍ପଟିଭୟଂ ନାମ ତସ୍ମିଂ ମଗ୍ଗେ ଚୋରେହି ମନୁସ୍ସା ହତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ୱିଲୁତ୍ତା ଦିସ୍ସନ୍ତି, ଆକୋଟିତା ଦିସ୍ସନ୍ତି।

ଅସତ୍ଥିକା ନାମ ୱିନା ସତ୍ଥେନ।

ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟା ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୬୮ . ଅନାପତ୍ତି ସତ୍ଥେନ ସହ ଗଚ୍ଛତି, ଖେମେ ଅପ୍ପଟିଭୟେ ଗଚ୍ଛତି , ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୬୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି ହରିତାନି ତିଣାନି ଚ ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତା, ଏକିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଜୀୱଂ ୱିହେଠେନ୍ତା, ବହୂ ଖୁଦ୍ଦକେ ପାଣେ ସଙ୍ଘାତଂ ଆପାଦେନ୍ତା’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୭୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନ୍ତୋୱସ୍ସଂ ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୭୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅନ୍ତୋୱସ୍ସ ନ୍ତି ପୁରିମଂ ୱା ତେମାସଂ ପଚ୍ଛିମଂ ୱା ତେମାସଂ ଅୱସିତ୍ୱା।

ଚାରିକଂ ଚରେୟ୍ୟା ତି କୁକ୍କୁଟସମ୍ପାତେ ଗାମେ ଗାମନ୍ତରେ ଗାମନ୍ତରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗାମକେ ଅରଞ୍ଞେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଅଦ୍ଧୟୋଜନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୭୨ . ଅନାପତ୍ତି ସତ୍ତାହକରଣୀୟେନ ଗଚ୍ଛତି, କେନଚି ଉବ୍ବାଳ୍ହା ଗଚ୍ଛତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୭୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତତ୍ଥେୱ ରାଜଗହେ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତି, ତତ୍ଥ ହେମନ୍ତଂ, ତତ୍ଥ ଗିମ୍ହଂ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘ଆହୁନ୍ଦରିକା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଦିସା ଅନ୍ଧକାରା, ନ ଇମାସଂ ଦିସା ପକ୍ଖାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ଅଥ ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ତେନ ହି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞପେସ୍ସାମି ଦସ ଅତ୍ଥୱସେ ପଟିଚ୍ଚ – ସଙ୍ଘସୁଟ୍ଠୁତାୟ…ପେ॰… ସଦ୍ଧମ୍ମଟ୍ଠିତିୟା ୱିନୟାନୁଗ୍ଗହାୟ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୭୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଚାରିକଂ ନ ପକ୍କମେୟ୍ୟ ଅନ୍ତମସୋ ଛପ୍ପଞ୍ଚୟୋଜନାନିପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୭୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ନାମ ପୁରିମଂ ୱା ତେମାସଂ ପଚ୍ଛିମଂ ୱା ତେମାସଂ ୱୁଟ୍ଠା।

‘‘ଚାରିକଂ ନ ପକ୍କମିସ୍ସାମି ଅନ୍ତମସୋ ଛପ୍ପଞ୍ଚୟୋଜନାନିପୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୭୬ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ଦୁତିୟିକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ତୁୱଟ୍ଟୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।

୫. ଚିତ୍ତାଗାରୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୭୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ରଞ୍ଞୋ ପସେନଦିସ୍ସ କୋସଲସ୍ସ ଉୟ୍ୟାନେ ଚିତ୍ତାଗାରେ ପଟିଭାନଚିତ୍ତଂ କତଂ ହୋତି। ବହୂ ମନୁସ୍ସା ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାପି ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଅଗମଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚିତ୍ତାଗାରଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୭୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ରାଜାଗାରଂ ୱା ଚିତ୍ତାଗାରଂ ୱା ଆରାମଂ ୱା ଉୟ୍ୟାନଂ ୱା ପୋକ୍ଖରଣିଂ ୱା ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୭୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ରାଜାଗାରଂ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ରଞ୍ଞୋ କୀଳିତୁଂ ରମିତୁଂ କତଂ ହୋତି।

ଚିତ୍ତାଗାରଂ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ମନୁସ୍ସାନଂ କୀଳିତୁଂ ରମିତୁଂ କତଂ ହୋତି।

ଆରାମୋ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ମନୁସ୍ସାନଂ କୀଳିତୁଂ ରମିତୁଂ କତୋ ହୋତି।

ଉୟ୍ୟାନଂ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ମନୁସ୍ସାନଂ କୀଳିତୁଂ ରମିତୁଂ କତଂ ହୋତି।

ପୋକ୍ଖରଣୀ ନାମ ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ମନୁସ୍ସାନଂ କୀଳିତୁଂ ରମିତୁଂ କତା ହୋତି।

୯୮୦ . ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତା ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଏକମେକଂ ଦସ୍ସନାୟ ଗଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ୟତ୍ଥ ଠିତା ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଦସ୍ସନୂପଚାରଂ ୱିଜହିତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ ପସ୍ସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୮୧ . ଅନାପତ୍ତି ଆରାମେ ଠିତା ପସ୍ସତି, ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ ୱା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ ୱା ପସ୍ସତି, ସତି କରଣୀୟେ ଗନ୍ତ୍ୱା ପସ୍ସତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୮୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆସନ୍ଦିମ୍ପି ପଲ୍ଲଙ୍କମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆସନ୍ଦିମ୍ପି ପଲ୍ଲଙ୍କମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ । ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆସନ୍ଦିମ୍ପି ପଲ୍ଲଙ୍କମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆସନ୍ଦିମ୍ପି ପଲ୍ଲଙ୍କମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆସନ୍ଦିମ୍ପି ପଲ୍ଲଙ୍କମ୍ପି ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୮୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆସନ୍ଦିଂ ୱା ପଲ୍ଲଙ୍କଂ ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୮୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଆସନ୍ଦୀ ନାମ ଅତିକ୍କନ୍ତପ୍ପମାଣା ୱୁଚ୍ଚତି।

ପଲ୍ଲଙ୍କୋ ନାମ ଆହରିମେହି [‘‘ଅସଂହାରିମେହି’’ ଇତି କଙ୍ଖାୱିତରଣିୟା ସମେତି] ୱାଳେହି କତୋ ହୋତି।

ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ତସ୍ମିଂ ଅଭିନିସୀଦତି ୱା ଅଭିନିପଜ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୮୫ . ଅନାପତ୍ତି ଆସନ୍ଦିୟା ପାଦେ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ୱାଳେ ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୮୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା …ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୮୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସୁତ୍ତଂ କନ୍ତେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୮୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସୁତ୍ତଂ ନାମ ଛ ସୁତ୍ତାନି – ଖୋମଂ, କପ୍ପାସିକଂ, କୋସେୟ୍ୟଂ, କମ୍ବଲଂ, ସାଣଂ, ଭଙ୍ଗଂ।

କନ୍ତେୟ୍ୟା ତି ସୟଂ କନ୍ତତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ଉଜ୍ଜୱୁଜ୍ଜୱେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୮୯ . ଅନାପତ୍ତି କନ୍ତିତସୁତ୍ତଂ କନ୍ତତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୯୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରୋନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରୋନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୯୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୯୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଗିହିୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚଂ ନାମ ଅଗାରିକସ୍ସ ୟାଗୁଂ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ପଚତି, ସାଟକଂ ୱା ୱେଠନଂ ୱା ଧୋୱତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୯୩ . ଅନାପତ୍ତି ୟାଗୁପାନେ, ସଙ୍ଘଭତ୍ତେ, ଚେତିୟପୂଜାୟ, ଅତ୍ତନୋ ୱେୟ୍ୟାୱଚ୍ଚକରସ୍ସ ୟାଗୁଂ ୱା ଭତ୍ତଂ ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ପଚତି, ସାଟକଂ ୱା ୱେଠନଂ ୱା ଧୋୱତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଏହାୟ୍ୟେ, ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପସମେତି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଏହାୟ୍ୟେ’, ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା – ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା, ନେୱ ୱୂପସମେସ୍ସତି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘‘ଏହାୟ୍ୟେ, ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା – ‘‘ସାଧୂ’’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା, ନେୱ ୱୂପସମେତି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘‘ଏହାୟ୍ୟେ, ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା – ‘‘ସାଧୂ’’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା, ନେୱ ୱୂପସମେସ୍ସତି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୯୯୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଏହାୟ୍ୟେ, ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା – ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ୱୂପସମେୟ୍ୟ ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୯୯୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା।

ଅଧିକରଣଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି ଅଧିକରଣାନି – ୱିୱାଦାଧିକରଣଂ, ଅନୁୱାଦାଧିକରଣଂ, ଆପତ୍ତାଧିକରଣଂ, କିଚ୍ଚାଧିକରଣଂ।

ଏହାୟ୍ୟେ ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱୂପସମେହୀ ତି ଏହାୟ୍ୟେ ଇମଂ ଅଧିକରଣଂ ୱିନିଚ୍ଛେହି।

ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ତି ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ।

ନେୱ ୱୂପସମେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ୱୂପସମେୟ୍ୟ।

ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ। ‘‘ନେୱ ୱୂପସମେସ୍ସାମି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୯୯୭ . ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଅଧିକରଣଂ ନେୱ ୱୂପସମେତି ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା ଅଧିକରଣଂ ନେୱ ୱୂପସମେତି, ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଅଧିକରଣଂ ନେୱ ୱୂପସମେତି, ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅଧିକରଣଂ ନେୱ ୱୂପସମେତି, ନ ୱୂପସମାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନାୟ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୯୯୮ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୯୯୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ନଟାନମ୍ପି ନଟକାନମ୍ପି ଲଙ୍ଘକାନମ୍ପି ସୋକଜ୍ଝାୟିକାନମ୍ପି କୁମ୍ଭଥୂଣିକାନମ୍ପି ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଦେତି – ‘‘ମୟ୍ହଂ ପରିସତି ୱଣ୍ଣଂ ଭାସଥା’’ତି। ନଟାପି ନଟକାପି ଲଙ୍ଘକାପି ସୋକଜ୍ଝାୟିକାପି କୁମ୍ଭଥୂଣିକାପି ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପରିସତି ୱଣ୍ଣଂ ଭାସନ୍ତି – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ବହୁସ୍ସୁତା ଭାଣିକା ୱିସାରଦା ପଟ୍ଟା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କାତୁଂ; ଦେଥ ଅୟ୍ୟାୟ, କରୋଥ ଅୟ୍ୟାୟା’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅଗାରିକସ୍ସ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଦସ୍ସତୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଦେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ଦସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୦୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗାରିକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜକସ୍ସ ୱା ପରିବ୍ବାଜିକାୟ ୱା ସହତ୍ଥା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଦଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୦୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗାରିକୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ଅଗାରଂ ଅଜ୍ଝାୱସତି।

ପରିବ୍ବାଜକୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ସାମଣେରଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟୋ କୋଚି ପରିବ୍ବାଜକସମାପନ୍ନୋ।

ପରିବ୍ବାଜିକା ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିଞ୍ଚ ସିକ୍ଖମାନଞ୍ଚ ସାମଣେରିଞ୍ଚ ଠପେତ୍ୱା ୟା କାଚି ପରିବ୍ବାଜିକସମାପନ୍ନା।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

ଦଦେୟ୍ୟା ତି କାୟେନ ୱା କାୟପଟିବଦ୍ଧେନ ୱା ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟେନ ୱା ଦେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉଦକଦନ୍ତପୋନଂ ଦେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୦୨ . ଅନାପତ୍ତି ଦାପେତି ନ ଦେତି, ଉପନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଦେତି, ବାହିରାଲେପଂ ଦେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୦୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଚୀୱରଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି। ଅଞ୍ଞା ଉତୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ଲଭନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଆୱସଥଚୀୱରଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଚୀୱରଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଚୀୱରଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୦୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଚୀୱରଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୦୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଆୱସଥଚୀୱରଂ ନାମ ‘‘ଉତୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୂ’’ତି ଦିନ୍ନଂ ହୋତି।

ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟା ତି ଦ୍ୱେତିସ୍ସୋ ରତ୍ତିୟୋ ପରିଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଚତୁତ୍ଥଦିୱସେ ଧୋୱିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱା ସାମଣେରିୟା ୱା ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୦୬ . ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ୱେମତିକା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୦୭ . ଅନାପତ୍ତି ନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ପୁନ ପରିୟାୟେନ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଅଞ୍ଞା ଉତୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ହୋନ୍ତି, ଅଚ୍ଛିନ୍ନଚୀୱରିକାୟ, ନଟ୍ଠଚୀୱରିକାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୦୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କାମି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆୱସଥୋ ଡୟ୍ହତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟେ, ଭଣ୍ଡକଂ ନୀହରାମା’’ତି। ଏକଚ୍ଚା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ନୀହରିସ୍ସାମ। ୟଂ କିଞ୍ଚି ନଟ୍ଠଂ ସବ୍ବଂ ଅମ୍ହେ ଅଭିୟୁଞ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁନଦେୱ ତଂ ଆୱସଥଂ ପଚ୍ଚାଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁଚ୍ଛି – ‘‘ଅପାୟ୍ୟେ, ଭଣ୍ଡକଂ ନୀହରିତ୍ଥା’’ତି? ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ନୀହରିମ୍ହା’’ତି । ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆୱସଥେ ଡୟ୍ହମାନେ ଭଣ୍ଡକଂ ନ ନୀହରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଆୱସଥଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମତୀତି [ପକ୍କମୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୦୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୱସଥଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୧୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଆୱସଥୋ ନାମ କୱାଟବଦ୍ଧୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ଚାରିକଂ ପକ୍କମେୟ୍ୟା ତି ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱା ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱା ସାମଣେରିୟା ୱା ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆୱସଥସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆୱସଥସ୍ସ ଉପଚାରଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୧୧ . ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ୱେମତିକା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅକୱାଟବଦ୍ଧଂ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପକ୍କମତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ଅନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ନିସ୍ସଜ୍ଜିତେ ନିସ୍ସଜ୍ଜିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୧୨ . ଅନାପତ୍ତି ନିସ୍ସଜ୍ଜିତ୍ୱା ପକ୍କମତି, ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୧୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୧୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ପରିୟାପୁଣେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୧୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜା [ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ (କ॰)] ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ବାହିରକଂ ଅନତ୍ଥସଂହିତଂ।

ପରିୟାପୁଣେୟ୍ୟା ତି ପଦେନ ପରିୟାପୁଣାତି, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ପରିୟାପୁଣାତି, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୧୬ . ଅନାପତ୍ତି ଲେଖଂ ପରିୟାପୁଣାତି, ଧାରଣଂ ପରିୟାପୁଣାତି, ଗୁତ୍ତତ୍ଥାୟ ପରିତ୍ତଂ ପରିୟାପୁଣାତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୧୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୧୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ ୱାଚେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୧୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜା [ତିରଚ୍ଛାନୱିଜ୍ଜଂ (କ॰)] ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ବାହିରକଂ ଅନତ୍ଥସଂହିତଂ।

ୱାଚେୟ୍ୟା ତି ପଦେନ ୱାଚେତି, ପଦେ ପଦେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅକ୍ଖରାୟ ୱାଚେତି, ଅକ୍ଖରକ୍ଖରାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୨୦ . ଅନାପତ୍ତି ଲେଖଂ ୱାଚେତି, ଧାରଣଂ ୱାଚେତି, ଗୁତ୍ତତ୍ଥାୟ ପରିତ୍ତଂ ୱାଚେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଚିତ୍ତାଗାରୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ।

୬. ଆରାମୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୨୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୂ ଗାମକାୱାସେ ଏକଚୀୱରା ଚୀୱରକମ୍ମଂ କରୋନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୦୨୨ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତମ୍ହା ଆୱାସା ପକ୍କମିଂସୁ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟ୍ୟା ପକ୍କନ୍ତା’’ତି, ଆରାମଂ ନାଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ପୁନଦେୱ ତଂ ଆୱାସଂ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛିଂସୁ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟ୍ୟା ଆଗତା’’ତି, ଆପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିତ୍ୱା ୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଅଭିୱାଦେତ୍ୱା ଏକମନ୍ତଂ ଅଟ୍ଠଂସୁ। ଏକମନ୍ତଂ ଠିତା ଖୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତୁମ୍ହେ, ଭଗିନିୟୋ, ଆରାମଂ ନେୱ ସମ୍ମଜ୍ଜିତ୍ଥ ନ ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠାପିତ୍ଥାତି? ଭଗୱତା, ଅୟ୍ୟା, ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ [ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି (କ॰)] ହୋତି – ‘‘ନ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ’’ତି। ତେନ ମୟଂ ନ ଆଗମିମ୍ହା’’ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୦୨୩ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ତେ ଭିକ୍ଖୂ ତମ୍ହା ଆୱାସା ପକ୍କମିତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ତଂ ଆୱାସଂ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛିଂସୁ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟ୍ୟା ପକ୍କନ୍ତା’’ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିଂସୁ। ତାସଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଅହୋସି – ‘‘ଭଗୱତା ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ – ‘ନ ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମୋ ପୱିସିତବ୍ବୋ’ତି। ମୟଞ୍ଚମ୍ହା ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସିମ୍ହା। କଚ୍ଚି ନୁ ଖୋ ମୟଂ ପାଚିତ୍ତିୟଂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପନ୍ନା’’ତି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ଏତସ୍ମିଂ ନିଦାନେ ଏତସ୍ମିଂ ପକରଣେ ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୨୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଜାନଂ ସଭିକ୍ଖୁକଂ ଆରାମଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୨୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଜାନାତି ନାମ ସାମଂ ୱା ଜାନାତି, ଅଞ୍ଞେ ୱା ତସ୍ସା ଆରୋଚେନ୍ତି, ତେ ୱା ଆରୋଚେନ୍ତି।

ସଭିକ୍ଖୁକୋ ନାମ ଆରାମୋ ୟତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ ରୁକ୍ଖମୂଲେପି ୱସନ୍ତି।

ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟା ତି ଭିକ୍ଖୁଂ ୱା ସାମଣେରଂ ୱା ଆରାମିକଂ ୱା ଅନାପୁଚ୍ଛା ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଆରାମସ୍ସ ଉପଚାରଂ ଓକ୍କମନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୨୬ . ସଭିକ୍ଖୁକେ ସଭିକ୍ଖୁକସଞ୍ଞା ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସଭିକ୍ଖୁକେ ୱେମତିକା ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସଭିକ୍ଖୁକେ ଅଭିକ୍ଖୁକସଞ୍ଞା ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆରାମଂ ପୱିସତି, ଅନାପତ୍ତି।

ଅଭିକ୍ଖୁକେ ସଭିକ୍ଖୁକସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଭିକ୍ଖୁକେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଅଭିକ୍ଖୁକସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୨୭ . ଅନାପତ୍ତି ସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଆପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ଅସନ୍ତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅନାପୁଚ୍ଛା ପୱିସତି, ସୀସାନୁଲୋକିକା ଗଚ୍ଛତି, ୟତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସନ୍ନିପତିତା ହୋନ୍ତି ତତ୍ଥ ଗଚ୍ଛତି, ଆରାମେନ ମଗ୍ଗୋ ହୋତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୨୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ୱେସାଲିୟଂ ୱିହରତି ମହାୱନେ କୂଟାଗାରସାଲାୟଂ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ଉପଜ୍ଝାୟୋ ଆୟସ୍ମା କପ୍ପିତକୋ ସୁସାନେ ୱିହରତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ମହତ୍ତରା [ମହନ୍ତତରା (ସୀ॰)] ଭିକ୍ଖୁନୀ କାଲଙ୍କତା ହୋତି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନୀହରିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତୋ କପ୍ପିତକସ୍ସ ୱିହାରସ୍ସ ଅୱିଦୂରେ ଝାପେତ୍ୱା ଥୂପଂ କତ୍ୱା ଗନ୍ତ୍ୱା ତସ୍ମିଂ ଥୂପେ ରୋଦନ୍ତି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା କପ୍ପିତକୋ ତେନ ସଦ୍ଦେନ ଉବ୍ବାଳ୍ହୋ ତଂ ଥୂପଂ ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା ପକିରେସି। ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଇମିନା କପ୍ପିତକେନ ଅମ୍ହାକଂ ଅୟ୍ୟାୟ ଥୂପୋ ଭିନ୍ନୋ, ହନ୍ଦ ନଂ ଘାତେମା’’ତି, ମନ୍ତେସୁଂ । ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଆୟସ୍ମତୋ ଉପାଲିସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଆୟସ୍ମା ଉପାଲି ଆୟସ୍ମତୋ କପ୍ପିତକସ୍ସ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା କପ୍ପିତକୋ ୱିହାରା ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ନିଲୀନୋ ଅଚ୍ଛି। ଅଥ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟେନାୟସ୍ମତୋ କପ୍ପିତକସ୍ସ ୱିହାରୋ ତେନୁପସଙ୍କମିଂସୁ ; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଆୟସ୍ମତୋ କପ୍ପିତକସ୍ସ ୱିହାରଂ ପାସାଣେହି ଚ ଲେଡ୍ଡୂହି ଚ ଓତ୍ଥରାପେତ୍ୱା, ‘‘ମତୋ କପ୍ପିତକୋ’’ତି ପକ୍କମିଂସୁ।

ଅଥ ଖୋ ଆୟସ୍ମା କପ୍ପିତକୋ ତସ୍ସା ରତ୍ତିୟା ଅଚ୍ଚୟେନ ପୁବ୍ବଣ୍ହସମୟଂ ନିୱାସେତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ ୱେସାଲିଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ କପ୍ପିତକଂ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତଂ। ଦିସ୍ୱାନ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଅୟଂ କପ୍ପିତକୋ ଜୀୱତି, କୋ ନୁ ଖୋ ଅମ୍ହାକଂ ମନ୍ତଂ ସଂହରୀ’’ତି? ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟ୍ୟେନ କିର ଉପାଲିନା ଅମ୍ହାକଂ ମନ୍ତୋ ସଂହଟୋ’’ତି। ତା ଆୟସ୍ମନ୍ତଂ ଉପାଲିଂ ଅକ୍କୋସିଂସୁ – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟଂ କାସାୱଟୋ ମଲମଜ୍ଜନୋ ନିହୀନଜଚ୍ଚୋ ଅମ୍ହାକଂ ମନ୍ତଂ ସଂହରିସ୍ସତୀ’’ତି! ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅୟ୍ୟଂ ଉପାଲିଂ ଅକ୍କୋସିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପାଲିଂ ଅକ୍କୋସନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପାଲିଂ ଅକ୍କୋସିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୨୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁଂ ଅକ୍କୋସେୟ୍ୟ ୱା ପରିଭାସେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୩୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ। ଅକ୍କୋସେୟ୍ୟ ୱା ତି ଦସହି ୱା ଅକ୍କୋସୱତ୍ଥୂହି ଅକ୍କୋସତି ଏତେସଂ ୱା ଅଞ୍ଞତରେନ, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପରିଭାସେୟ୍ୟ ୱା ତି ଭୟଂ ଉପଦଂସେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୩୧ . ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଅକ୍କୋସତି ୱା ପରିଭାସତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକା ଅକ୍କୋସତି ୱା ପରିଭାସତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଉପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା ଅକ୍କୋସତି ୱା ପରିଭାସତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ଅକ୍କୋସତି ୱା ପରିଭାସତି ୱା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଉପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନେ ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୩୨ . ଅନାପତ୍ତି ଅତ୍ଥପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଧମ୍ମପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଅନୁସାସନିପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୩୩ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭଣ୍ଡନକାରିକା ହୋତି କଲହକାରିକା ୱିୱାଦକାରିକା ଭସ୍ସକାରିକା ସଙ୍ଘେ ଅଧିକରଣକାରିକା। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା କମ୍ମେ କରୀୟମାନେ ପଟିକ୍କୋସତି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗାମକଂ ଅଗମାସି କେନଚିଦେୱ କରଣୀୟେନ। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ – ‘‘ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପକ୍କନ୍ତା’’ତି ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗାମକେ ତଂ କରଣୀୟଂ ତୀରେତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ସାୱତ୍ଥିଂ ପଚ୍ଚାଗଚ୍ଛି। ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଆଗଚ୍ଛନ୍ତିୟା ନେୱ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି ନ ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଠଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି; ନ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି ନ ପାନୀୟେନ ଆପୁଚ୍ଛି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ମୟି ଆଗଚ୍ଛନ୍ତିୟା ନେୱ ଆସନଂ ପଞ୍ଞପେସି ନ ପାଦୋଦକଂ ପାଦପୀଠଂ ପାଦକଠଲିକଂ ଉପନିକ୍ଖିପି; ନ ପଚ୍ଚୁଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା ପତ୍ତଚୀୱରଂ ପଟିଗ୍ଗହେସି ନ ପାନୀୟେନ ଆପୁଚ୍ଛୀ’’ତି? ‘‘ଏୱଞ୍ହେତଂ, ଅୟ୍ୟେ, ହୋତି ୟଥା ତଂ ଅନାଥାୟା’’ତି। ‘‘କିସ୍ସ ପନ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଅନାଥା’’ତି? ‘‘ଇମା ମଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ – ‘‘ଅୟଂ ଅନାଥା ଅପ୍ପଞ୍ଞାତା, ନତ୍ଥି ଇମିସ୍ସା କାଚି ପତିୱତ୍ତା’’ତି, ଆପତ୍ତିୟା ଅଦସ୍ସନେ ଉକ୍ଖିପିଂସୂ’’ତି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ବାଲା ଏତା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଏତା ନେତା ଜାନନ୍ତି କମ୍ମଂ ୱା କମ୍ମଦୋସଂ ୱା କମ୍ମୱିପତ୍ତିଂ ୱା କମ୍ମସମ୍ପତ୍ତିଂ ୱା’’ତି, ଚଣ୍ଡୀକତା ଗଣଂ ପରିଭାସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଚଣ୍ଡୀକତା ଗଣଂ ପରିଭାସିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚଣ୍ଡୀକତା ଗଣଂ ପରିଭାସତୀତି [ପରିଭାସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା …ପେ॰…କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚଣ୍ଡୀକତା ଗଣଂ ପରିଭାସିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୩୪ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚଣ୍ଡୀକତା ଗଣଂ ପରିଭାସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୩୫ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଚଣ୍ଡୀକତା ନାମ କୋଧନା ୱୁଚ୍ଚତି।

ଗଣୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ୱୁଚ୍ଚତି।

ପରିଭାସେୟ୍ୟା ତି ‘‘ବାଲା ଏତା ଅବ୍ୟତ୍ତା ଏତା ନେତା ଜାନନ୍ତି କମ୍ମଂ ୱା କମ୍ମଦୋସଂ ୱା କମ୍ମୱିପତ୍ତିଂ ୱା କମ୍ମସମ୍ପତ୍ତିଂ ୱା’’ତି ପରିଭାସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱା ଏକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ୱା ଅନୁପସମ୍ପନ୍ନଂ ୱା ପରିଭାସତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୩୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅତ୍ଥପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଧମ୍ମପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଅନୁସାସନିପୁରେକ୍ଖାରାୟ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୩୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନିମନ୍ତେତ୍ୱା ଭୋଜେସି । ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭୁତ୍ତାୱୀ [ଭୁତ୍ତାୱିନୀ (କ॰)] ପୱାରିତା ଞାତିକୁଲାନି ଗନ୍ତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚା ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ ଏକଚ୍ଚା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୁ। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ପଟିୱିସ୍ସକେ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମୟା ଅୟ୍ୟା ସନ୍ତପ୍ପିତା, ଏଥ ତୁମ୍ହେପି ସନ୍ତପ୍ପେସ୍ସାମୀ’’ତି। ତେ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟୋ, ଅମ୍ହେ ସନ୍ତପ୍ପେସ୍ସସି! ୟାପି ତୟା ନିମନ୍ତିତା ତାପି ଅମ୍ହାକଂ ଘରାନି ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଏକଚ୍ଚା ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ ଏକଚ୍ଚା ପିଣ୍ଡପାତଂ ଆଦାୟ ଅଗମଂସୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅମ୍ହାକଂ ଘରେ ଭୁଞ୍ଜିତ୍ୱା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି, ନ ଚାହଂ ପଟିବଲୋ ୟାୱଦତ୍ଥଂ ଦାତୁ’’ନ୍ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତସ୍ସ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତସ୍ସ ଖିୟ୍ୟନ୍ତସ୍ସ ୱିପାଚେନ୍ତସ୍ସ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭୁତ୍ତାୱୀ [ଭୁତ୍ତାୱିନୀ (କ॰)] ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭୁତ୍ତାୱୀ ପୱାରିତା ଅଞ୍ଞତ୍ର ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୩୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ନିମନ୍ତିତା ୱା ପୱାରିତା ୱା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦେୟ୍ୟ ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୩୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ନିମନ୍ତିତା ନାମ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ ଭୋଜନାନଂ ଅଞ୍ଞତରେନ ଭୋଜନେନ ନିମନ୍ତିତା।

ପୱାରିତା ନାମ ଅସନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ଭୋଜନଂ ପଞ୍ଞାୟତି, ହତ୍ଥପାସେ ଠିତା ଅଭିହରତି, ପଟିକ୍ଖେପୋ ପଞ୍ଞାୟତି।

ଖାଦନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ୟାଗୁଂ ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଠପେତ୍ୱା ଅୱସେସଂ ଖାଦନୀୟଂ ନାମ।

ଭୋଜନୀୟଂ ନାମ ପଞ୍ଚ ଭୋଜନାନି – ଓଦନୋ, କୁମ୍ମାସୋ, ସତ୍ତୁ, ମଚ୍ଛୋ, ମଂସଂ।

‘‘ଖାଦିସ୍ସାମି ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୪୦ . ନିମନ୍ତିତେ ନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନିମନ୍ତିତେ ୱେମତିକା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ନିମନ୍ତିତେ ଅନିମନ୍ତିତସଞ୍ଞା ଖାଦନୀୟଂ ୱା ଭୋଜନୀୟଂ ୱା ଖାଦତି ୱା ଭୁଞ୍ଜତି ୱା, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ଆହାରତ୍ଥାୟ ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ…ପେ॰…।

୧୦୪୧ . ଅନାପତ୍ତି ନିମନ୍ତିତା ଅପ୍ପୱାରିତା, ୟାଗୁଂ ପିୱତି, ସାମିକେ ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ୟାମକାଲିକଂ ସତ୍ତାହକାଲିକଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ ସତି ପଚ୍ଚୟେ ପରିଭୁଞ୍ଜତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୪୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସାୱତ୍ଥିୟଂ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ୱିସିଖାୟ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରମାନା ୟେନ ଅଞ୍ଞତରଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଭୋଜେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଅଞ୍ଞାପି, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୂ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ, ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ [କଥଂ ଅଞ୍ଞା (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନାଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ଅମୁକସ୍ମିଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଓକାସେ ୱାଳା ସୁନଖା ଚଣ୍ଡୋ ବଲିବଦ୍ଦୋ ଚିକ୍ଖଲ୍ଲୋ ଓକାସୋ। ମା ଖୋ ତତ୍ଥ ଅଗମିତ୍ଥା’’ତି। ଅଞ୍ଞତରାପି ଭିକ୍ଖୁନୀ ତସ୍ସା ୱିସିଖାୟ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରମାନା ୟେନ ତଂ କୁଲଂ ତେନୁପସଙ୍କମି; ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ପଞ୍ଞତ୍ତେ ଆସନେ ନିସୀଦି। ଅଥ ଖୋ ତେ ମନୁସ୍ସା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଭୋଜେତ୍ୱା ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁଲଂ ମଚ୍ଛରାୟିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁଲଂ ମଚ୍ଛରାୟତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁଲଂ ମଚ୍ଛରାୟିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୪୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ କୁଲମଚ୍ଛରିନୀ ଅସ୍ସ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୪୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

କୁଲଂ ନାମ ଚତ୍ତାରି କୁଲାନି – ଖତ୍ତିୟକୁଲଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଲଂ, ୱେସ୍ସକୁଲଂ, ସୁଦ୍ଦକୁଲଂ।

ମଚ୍ଛରିନୀ ଅସ୍ସା ତି ‘‘କଥଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ନାଗଚ୍ଛେୟ୍ୟୁ’’ନ୍ତି ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସନ୍ତିକେ କୁଲସ୍ସ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। କୁଲସ୍ସ ୱା ସନ୍ତିକେ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଅୱଣ୍ଣଂ ଭାସତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୪୫ . ଅନାପତ୍ତି କୁଲଂ ନ ମଚ୍ଛରାୟନ୍ତୀ ସନ୍ତଂୟେୱ ଆଦୀନୱଂ ଆଚିକ୍ଖତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୪୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗାମକାୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମଂସୁ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା? କଚ୍ଚି ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଅହୋସୀ’’ତି? ‘‘ନତ୍ଥୟ୍ୟେ, ତତ୍ଥ ଭିକ୍ଖୂ; କୁତୋ ଓୱାଦୋ ଇଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି! ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୪୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଭିକ୍ଖୁକେ ଆୱାସେ ୱସ୍ସଂ ୱସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୪୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଭିକ୍ଖୁକୋ ନାମ ଆୱାସୋ ନ ସକ୍କା ହୋତି ଓୱାଦାୟ ୱା ସଂୱାସାୟ ୱା ଗନ୍ତୁଂ। ‘‘ୱସ୍ସଂ ୱସିସ୍ସାମୀ’’ତି ସେନାସନଂ ପଞ୍ଞପେତି ପାନୀୟଂ ପରିଭୋଜନୀୟଂ ଉପଟ୍ଠପେତି ପରିୱେଣଂ ସମ୍ମଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ସହ ଅରୁଣୁଗ୍ଗମନା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୪୯ . ଅନାପତ୍ତି ୱସ୍ସୁପଗତା ଭିକ୍ଖୂ ପକ୍କନ୍ତା ୱା ହୋନ୍ତି ୱିବ୍ଭନ୍ତା ୱା କାଲଙ୍କତା ୱା ପକ୍ଖସଙ୍କନ୍ତା ୱା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗାମକାୱାସେ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ସାୱତ୍ଥିଂ ଅଗମଂସୁ। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା; କତ୍ଥ [କଚ୍ଚି (ସ୍ୟା॰)] ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘୋ ପୱାରିତୋ’’ତି ? ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ପୱାରେମା’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ନ ପୱାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ନ ପୱାରେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ ନ ପୱାରେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୫୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ତୀହି ଠାନେହି ନ ପୱାରେୟ୍ୟ ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୫୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ୱସ୍ସଂୱୁଟ୍ଠା ନାମ ପୁରିମଂ ୱା ତେମାସଂ ପଚ୍ଛିମଂ ୱା ତେମାସଂ ୱୁଟ୍ଠା। ଉଭତୋସଙ୍ଘେ ତୀହି ଠାନେହି ନ ପୱାରେସ୍ସାମି ଦିଟ୍ଠେନ ୱା ସୁତେନ ୱା ପରିସଙ୍କାୟ ୱା’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୫୩ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୫୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସକ୍କେସୁ ୱିହରତି କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ ନିଗ୍ରୋଧାରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୂ ଭିକ୍ଖୁନୁପସ୍ସୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘ଏଥାୟ୍ୟେ ଓୱାଦଂ ଗମିସ୍ସାମା’’ତି। ‘‘ୟମ୍ପି ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାମ ଓୱାଦସ୍ସ କାରଣା, ଅୟ୍ୟା ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଇଧେୱ ଆଗନ୍ତ୍ୱା ଅମ୍ହେ ଓୱଦନ୍ତୀ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱାଦଂ ନ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱାଦଂ ନ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଓୱାଦଂ ନ ଗଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୫୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଓୱାଦାୟ ୱା ସଂୱାସାୟ ୱା ନ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୫୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଓୱାଦୋ ନାମ ଅଟ୍ଠ ଗରୁଧମ୍ମା।

ସଂୱାସୋ ନାମ ଏକକମ୍ମଂ ଏକୁଦ୍ଦେସୋ ସମସିକ୍ଖତା। ଓୱାଦାୟ ୱା ସଂୱାସାୟ ୱା ନ ଗଚ୍ଛିସ୍ସାମୀତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୫୭ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ଦୁତିୟିକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୫୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପୋସଥମ୍ପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ଓୱାଦମ୍ପି ନ ୟାଚନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପୋସଥମ୍ପି ନ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି ଓୱାଦମ୍ପି ନ ୟାଚିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ‘‘ଉପୋସଥମ୍ପି ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ଓୱାଦମ୍ପି ନ ୟାଚନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପୋସଥମ୍ପି ନ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି ଓୱାଦମ୍ପି ନ ୟାଚିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୫୯ . ‘‘ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘତୋ ଦ୍ୱେ ଧମ୍ମା ପଚ୍ଚାସୀସିତବ୍ବା – ଉପୋସଥପୁଚ୍ଛକଞ୍ଚ ଓୱାଦୂପସଙ୍କମନଞ୍ଚ। ତଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୬୦ . ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସ ନ୍ତି ଅନୁପୋସଥିକଂ। ଉପୋସଥୋ ନାମ ଦ୍ୱେ ଉପୋସଥା – ଚାତୁଦ୍ଦସିକୋ ଚ ପନ୍ନରସିକୋ ଚ।

ଓୱାଦୋ ନାମ ଅଟ୍ଠ ଗରୁଧମ୍ମା। ‘‘ଉପୋସଥମ୍ପି ନ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସାମି ଓୱାଦମ୍ପି ନ ୟାଚିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୬୧ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ଦୁତିୟିକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୬୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପସାଖେ ଜାତଂ ଗଣ୍ଡଂ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ଭେଦାପେସି। ଅଥ ଖୋ ସୋ ପୁରିସୋ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଦୂସେତୁଂ ଉପକ୍କମି। ସା ୱିସ୍ସରମକାସି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉପଧାୱିତ୍ୱା ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କିସ୍ସ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ୱିସ୍ସରମକାସୀ’’ତି? ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପସାଖେ ଜାତଂ ଗଣ୍ଡଂ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ଭେଦାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ପସାଖେ ଜାତଂ ଗଣ୍ଡଂ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ଭେଦାପେତୀତି [ଭେଦାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ପସାଖେ ଜାତଂ ଗଣ୍ଡଂ ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ଭେଦାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୬୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପସାଖେ ଜାତଂ ଗଣ୍ଡଂ ୱା ରୁଧିତଂ ୱା ଅନପଲୋକେତ୍ୱା ସଙ୍ଘଂ ୱା ଗଣଂ ୱା ପୁରିସେନ ସଦ୍ଧିଂ ଏକେନେକା ଭେଦାପେୟ୍ୟ ୱା ଫାଲାପେୟ୍ୟ ୱା ଧୋୱାପେୟ୍ୟ ୱା ଆଲିମ୍ପାପେୟ୍ୟ ୱା ବନ୍ଧାପେୟ୍ୟ ୱା ମୋଚାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୬୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପସାଖଂ ନାମ ଅଧୋନାଭି ଉବ୍ଭଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ। ଜାତ ନ୍ତି ତତ୍ଥ ଜାତଂ। ଗଣ୍ଡୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ଗଣ୍ଡୋ। ରୁଧିତଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱଣଂ। ଅନପଲୋକେତ୍ୱା ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା। ସଙ୍ଘୋ ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ଗଣୋ ନାମ ସମ୍ବହୁଲା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି। ପୁରିସୋ ନାମ ମନୁସ୍ସପୁରିସୋ, ନ ୟକ୍ଖୋ, ନ ପେତୋ, ନ ତିରଚ୍ଛାନଗତୋ, ୱିଞ୍ଞୂ ପଟିବଲୋ ଦୂସେତୁଂ। ସଦ୍ଧି ନ୍ତି ଏକତୋ। ଏକେନେକା ତି ପୁରିସୋ ଚେୱ ହୋତି ଭିକ୍ଖୁନୀ ଚ।

୧୦୬୫ . ‘‘ଭିନ୍ଦା’’ତି ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଭିନ୍ନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘‘ଫାଲେହୀ’’ତି ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଫାଲିତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘‘ଧୋୱା’’ତି ଆଣାପେତି , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଧୋୱିତେ [ଧୋତେ (ସ୍ୟା॰)] ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘‘ଆଲିମ୍ପା’’ତି ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଲିତ୍ତେ [ଆଲିତ୍ତେ (ସ୍ୟା॰)] ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘‘ବନ୍ଧାହୀ’’ତି ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ବଦ୍ଧେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ‘‘ମୋଚେହୀ’’ତି ଆଣାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ମୁତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୦୬୬ . ଅନାପତ୍ତି ଅପଲୋକେତ୍ୱା ଭେଦାପେତି ୱା ଫାଲାପେତି ୱା ଧୋୱାପେତି ୱା ଆଲିମ୍ପାପେତି ୱା ବନ୍ଧାପେତି ୱା ମୋଚାପେତି ୱା, ୟା କାଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟିକା [ୟା କାଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟା (ସ୍ୟା॰), ୟୋ କୋଚି ୱିଞ୍ଞୂ ଦୁତିୟୋ (କ॰)] ହୋତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଆରାମୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ।

୭. ଗବ୍ଭିନୀୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୬୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ସା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ମନୁସ୍ସା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଦେଥାୟ୍ୟାୟ ଭିକ୍ଖଂ , ଗରୁଭାରା [ଗରୁଗବ୍ଭା (ସ୍ୟା॰)] ଅୟ୍ୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୬୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗବ୍ଭିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୬୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଗବ୍ଭିନୀ ନାମ ଆପନ୍ନସତ୍ତା ୱୁଚ୍ଚତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୭୦ . ଗବ୍ଭିନିୟା ଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗବ୍ଭିନିୟା ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗବ୍ଭିନିୟା ଅଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅଗବ୍ଭିନିୟା ଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା , ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଗବ୍ଭିନିୟା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଗବ୍ଭିନିୟା ଅଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୭୧ . ଅନାପତ୍ତି ଗବ୍ଭିନିଂ ଅଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅଗବ୍ଭିନିଂ ଅଗବ୍ଭିନିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୭୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ସା ପିଣ୍ଡାୟ ଚରତି। ମନୁସ୍ସା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଦେଥାୟ୍ୟାୟ ଭିକ୍ଖଂ, ସଦୁତିୟିକା ଅୟ୍ୟା’’ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୭୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପାୟନ୍ତିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୭୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପାୟନ୍ତୀ ନାମ ମାତା ୱା ହୋତି [ହୋତୁ (କ॰)] ଧାତି [ଧାତୀ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱା।

ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୭୫ . ପାୟନ୍ତିୟା ପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପାୟନ୍ତିୟା ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପାୟନ୍ତିୟା ଅପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ଅପାୟନ୍ତିୟା ପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପାୟନ୍ତିୟା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅପାୟନ୍ତିୟା ଅପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୭୬ . ଅନାପତ୍ତି ପାୟନ୍ତିଂ ଅପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅପାୟନ୍ତିଂ ଅପାୟନ୍ତିସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୭୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ସିକ୍ଖମାନା। ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୦୭୮ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ସିକ୍ଖମାନା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ସିକ୍ଖମାନା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

୧୦୭୯ . ସା ସିକ୍ଖମାନା ‘‘ଏୱଂ ୱଦେହୀ’’ତି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି। ଅଦିନ୍ନାଦାନା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି। ଅବ୍ରହ୍ମଚରିୟା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି। ମୁସାୱାଦା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି। ସୁରାମେରୟମଜ୍ଜପ୍ପମାଦଟ୍ଠାନା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି। ୱିକାଲଭୋଜନା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୮୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୮୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ସିକ୍ଖା ୱା ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି, ଦିନ୍ନା ୱା ସିକ୍ଖା କୁପିତା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୮୨ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୮୩ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଏଥ, ସିକ୍ଖମାନା, ଇମଂ ଜାନାଥ, ଇମଂ ଦେଥ, ଇମଂ ଆହରଥ, ଇମିନା ଅତ୍ଥୋ, ଇମଂ କପ୍ପିୟଂ କରୋଥା’’ତି। ତା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସିକ୍ଖମାନା। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମୟ’’ନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ‘‘ଅହଂ , ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସିକ୍ଖମାନା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୦୮୫ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସିକ୍ଖମାନା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ , ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସିକ୍ଖମାନା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସିକ୍ଖମାନାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି; ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୮୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୮୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା। ଅସମ୍ମତା ନାମ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି ନ ଦିନ୍ନାହୋତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୮୮ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୮୯ . ଅନାପତ୍ତି ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୯୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ । ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ଅକ୍ଖମା ହୋନ୍ତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ। ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକା ହୋନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା [ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାହି (କ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିହିଗତା ଅକ୍ଖମା ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ। ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକା ହୋତି। ଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୱ [ଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଚ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିହିଗତା ଖମା ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ। ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅଧିୱାସକଜାତିକା ହୋତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୯୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୯୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ନାମ ଅପ୍ପତ୍ତଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା। ଗିହିଗତା ନାମ ପୁରିସନ୍ତରଗତା ୱୁଚ୍ଚତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୯୩ . ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅନାପତ୍ତି।

ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୦୯୪ . ଅନାପତ୍ତି ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୦୯୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୦୯୬ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ସା ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ଏୱଂ ୱଦେହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି…ପେ॰… ୱିକାଲଭୋଜନା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୦୯୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୦୯୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ନାମ ପତ୍ତଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା। ଗିହିଗତା ନାମ ପୁରିସନ୍ତରଗତା ୱୁଚ୍ଚତି। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ସିକ୍ଖା ୱା ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି, ଦିନ୍ନା ୱା ସିକ୍ଖା କୁପିତା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୦୯୯ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୦୦ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୦୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଏଥ ସିକ୍ଖମାନା, ଇମଂ ଜାନାଥ, ଇମଂ ଦେଥ, ଇମଂ ଆହରଥ, ଇମିନା ଅତ୍ଥୋ, ଇମଂ କପ୍ପିୟଂ କରୋଥା’’ତି। ତା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସିକ୍ଖମାନା, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମୟ’’ନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତ୍ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୱେ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା, ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ।

୧୧୦୨ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଗିହିଗତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଗିହିଗତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୦୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୦୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ନାମ ପତ୍ତଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା। ଗିହିଗତା ନାମ ପୁରିସନ୍ତରଗତା ୱୁଚ୍ଚତି। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା। ଅସମ୍ମତା ନାମ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୦୫ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୦୬ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସଂ ଗିହିଗତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୦୭ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାତି ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହିସ୍ସତି ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାତି ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହିସ୍ସତି ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୦୮ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୦୯ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସହଜୀୱିନୀ ନାମ ସଦ୍ଧିୱିହାରିନୀ ୱୁଚ୍ଚତି। ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ତି ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି।

ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହେୟ୍ୟ ଉଦ୍ଦେସେନ ପରିପୁଚ୍ଛାୟ ଓୱାଦେନ ଅନୁସାସନିୟା।

ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ ‘‘ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନେୱ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହିସ୍ସାମି ନ ଅନୁଗ୍ଗଣ୍ହାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୧୦ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୧୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୁଟ୍ଠାପିତଂ ପୱତ୍ତିନିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୁଟ୍ଠାପିତଂ ପୱତ୍ତିନିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୁଟ୍ଠାପିତଂ ପୱତ୍ତିନିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱୁଟ୍ଠାପିତଂ ପୱତ୍ତିନିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୧୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱୁଟ୍ଠାପିତଂ ପୱତ୍ତିନିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୧୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ୱୁଟ୍ଠାପିତ ନ୍ତି ଉପସମ୍ପାଦିତଂ। ପୱତ୍ତିନୀ ନାମ ଉପଜ୍ଝାୟା ୱୁଚ୍ଚତି। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ନାନୁବନ୍ଧେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ଉପଟ୍ଠହେୟ୍ୟ। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ନାନୁବନ୍ଧିସ୍ସାମୀତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୧୪ . ଅନାପତ୍ତି ଉପଜ୍ଝାୟା ବାଲା ୱା ହୋତି ଅଲଜ୍ଜିନୀ ୱା, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୧୫ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପକାସେତି ନ ୱୂପକାସାପେତି। ସାମିକୋ ଅଗ୍ଗହେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପକାସେସ୍ସତି ନ ୱୂପକାସାପେସ୍ସତି, ସାମିକୋ ଅଗ୍ଗହେସି ! ସଚାୟଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପକ୍କନ୍ତା ଅସ୍ସ, ନ ଚ ସାମିକୋ ଗଣ୍ହେୟ୍ୟା’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପକାସେତି ନ ୱୂପକାସାପେତି […ସି (କ॰)] , ସାମିକୋ ଅଗ୍ଗହେସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପକାସେସ୍ସତି ନ ୱୂପକାସାପେସ୍ସତି, ସାମିକୋ ଅଗ୍ଗହେସି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୧୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସହଜୀୱିନିଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ନେୱ ୱୂପକାସେୟ୍ୟ ନ ୱୂପକାସାପେୟ୍ୟ ଅନ୍ତମସୋ ଛପ୍ପଞ୍ଚୟୋଜନାନିପି, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୧୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସହଜୀୱିନୀ ନାମ ସଦ୍ଧିୱିହାରିନୀ ୱୁଚ୍ଚତି। ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ତି ଉପସମ୍ପାଦେତ୍ୱା। ନେୱ ୱୂପକାସେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ୱୂପକାସେୟ୍ୟ। ନ ୱୂପକାସାପେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ। ‘‘ନେୱ ୱୂପକାସେସ୍ସାମି ନ ୱୂପକାସାପେସ୍ସାମି ଅନ୍ତମସୋ ଛପ୍ପଞ୍ଚୟୋଜନାନିପୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୧୮ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ଦୁତିୟିକଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଗବ୍ଭିନିୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।

୮. କୁମାରୀଭୂତୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୧୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ଅକ୍ଖମା ହୋନ୍ତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ ଜିଘଚ୍ଛାୟ ପିପାସାୟ ଡଂସମକସୱାତାତପସରୀସପସମ୍ଫସ୍ସାନଂ ଦୁରୁତ୍ତାନଂ ଦୁରାଗତାନଂ ୱଚନପଥାନଂ। ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ସାରୀରିକାନଂ ୱେଦନାନଂ ଦୁକ୍ଖାନଂ ତିବ୍ବାନଂ ଖରାନଂ କଟୁକାନଂ ଅସାତାନଂ ଅମନାପାନଂ ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକା ହୋନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ଊନୱୀସତିୱସ୍ସା, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁମାରିଭୂତା ଅକ୍ଖମା ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ…ପେ॰… ପାଣହରାନଂ ଅନଧିୱାସକଜାତିକା ହୋତି। ୱୀସତିୱସ୍ସାୱ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁମାରିଭୂତା ଖମା ହୋତି ସୀତସ୍ସ ଉଣ୍ହସ୍ସ…ପେ॰… ପାଣହରାନଂ ଅଧିୱାସକଜାତିକା ହୋତି। ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୨୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୨୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଊନୱୀସତିୱସ୍ସା ନାମ ଅପ୍ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସା। କୁମାରିଭୂତା ନାମ ସାମଣେରୀ ୱୁଚ୍ଚତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୨୨ . ଊନୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଊନୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଊନୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅନାପତ୍ତି। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ଊନୱୀସତିୱସ୍ସସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୧୨୩ . ଅନାପତ୍ତି ଊନୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ ପରିପୁଣ୍ଣସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୨୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ , ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୧୨୫ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ସଙ୍ଘଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖାସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ସା ଅଟ୍ଠାରସୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ଏୱଂ ୱଦେହୀତି ୱତ୍ତବ୍ବା – ‘‘ପାଣାତିପାତା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମି…ପେ॰… ୱିକାଲଭୋଜନା ୱେରମଣିଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅୱୀତିକ୍କମ୍ମ ସମାଦାନଂ ସମାଦିୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୨୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୨୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସା ନାମ ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସା। କୁମାରିଭୂତା ନାମ ସାମଣେରୀ ୱୁଚ୍ଚତି। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ଅସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ସିକ୍ଖା ୱା ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି, ଦିନ୍ନା ୱା ସିକ୍ଖା କୁପିତା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୨୮ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୨୯ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୩୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ଏଥ ସିକ୍ଖମାନା, ଇମଂ ଜାନାଥ, ଇମଂ ଦେଥ, ଇମଂ ଆହରଥ, ଇମିନା ଅତ୍ଥୋ, ଇମଂ କପ୍ପିୟଂ କରୋଥା’’ତି। ତା ଏୱମାହଂସୁ – ‘‘ନ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସିକ୍ଖମାନା; ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମୟ’’ନ୍ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୧୩୧ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ଅୟ୍ୟାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସା କୁମାରିଭୂତା ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସାୟ କୁମାରିଭୂତାୟ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖାୟ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୩୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୩୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସା ନାମ ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସା। କୁମାରିଭୂତା ନାମ ସାମଣେରୀ ୱୁଚ୍ଚତି। ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି। ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା ନାମ ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା । ଅସମ୍ମତା ନାମ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ୱୁଟ୍ଠାନସମ୍ମୁତି ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୩୪ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୩୫ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣୱୀସତିୱସ୍ସଂ କୁମାରିଭୂତଂ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖଂ ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୩୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ସଦ୍ଧିୱିହାରିନିୟୋପି ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୩୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୩୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଊନଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ନାମ ଅପ୍ପତ୍ତଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା।

ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୩୯ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୪୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ତା ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ସଦ୍ଧିୱିହାରିନିୟୋପି ବାଲା ହୋନ୍ତି ଅବ୍ୟତ୍ତା; ନ ଜାନନ୍ତି କପ୍ପିୟଂ ୱା ଅକପ୍ପିୟଂ ୱା। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ୱିଗରହିତ୍ୱା…ପେ॰… ଧମ୍ମିଂ କଥଂ କତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ଦାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ତାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଏକଂସଂ ଉତ୍ତରାସଙ୍ଗଂ କରିତ୍ୱା ୱୁଡ୍ଢାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ପାଦେ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଉକ୍କୁଟିକଂ ନିସୀଦିତ୍ୱା ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱା ଏୱମସ୍ସ ୱଚନୀୟୋ – ଅହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ତତିୟମ୍ପି ୟାଚିତବ୍ବା। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘେନ ପରିଚ୍ଛିନ୍ଦିତବ୍ବା – ‘‘ବ୍ୟତ୍ତାୟଂ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଲଜ୍ଜିନୀ’’ତି। ସଚେ ବାଲା ଚ ହୋତି ଅଲଜ୍ଜିନୀ ଚ, ନ ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ବାଲା ହୋତି ଲଜ୍ଜିନୀ, ନ ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ବ୍ୟତ୍ତା ହୋତି ଅଲଜ୍ଜିନୀ, ନ ଦାତବ୍ବା। ସଚେ ବ୍ୟତ୍ତା ଚ ହୋତି ଲଜ୍ଜିନୀ ଚ, ଦାତବ୍ବା। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦାତବ୍ବା। ବ୍ୟତ୍ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ପଟିବଲାୟ ସଙ୍ଘୋ ଞାପେତବ୍ବୋ –

୧୧୪୧ . ‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ୟଦି ସଙ୍ଘସ୍ସ ପତ୍ତକଲ୍ଲଂ, ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ଦଦେୟ୍ୟ। ଏସା ଞତ୍ତି।

‘‘ସୁଣାତୁ ମେ, ଅୟ୍ୟେ, ସଙ୍ଘୋ। ଅୟଂ ଇତ୍ଥନ୍ନାମା ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘଂ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ସଙ୍ଘୋ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ୟସ୍ସା ଅୟ୍ୟାୟ ଖମତି ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିୟା ଦାନଂ, ସା ତୁଣ୍ହସ୍ସ; ୟସ୍ସା ନକ୍ଖମତି, ସା ଭାସେୟ୍ୟ।

‘‘ଦିନ୍ନା ସଙ୍ଘେନ ଇତ୍ଥନ୍ନାମାୟ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତି। ଖମତି ସଙ୍ଘସ୍ସ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀ’’ତି।

ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନେକପରିୟାୟେନ ୱିଗରହିତ୍ୱା ଦୁବ୍ଭରତାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୪୨ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ଅସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି ।

୧୧୪୩ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ନାମ ପତ୍ତଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା।

ଅସମ୍ମତା ନାମ ଞତ୍ତିଦୁତିୟେନ କମ୍ମେନ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତି ନ ଦିନ୍ନା ହୋତି। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୪୪ . ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଧମ୍ମକମ୍ମେ ଅଧମ୍ମକମ୍ମସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୪୫ . ଅନାପତ୍ତି ପରିପୁଣ୍ଣଦ୍ୱାଦସୱସ୍ସା ସଙ୍ଘେନ ସମ୍ମତା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୪୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ୟାଚତି। ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ପରିଚ୍ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା – ‘‘ଅଲଂ ତାୱ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା’’ତି, ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ନ ଅଦାସି। ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣି। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିସଙ୍ଘୋ ଅଞ୍ଞାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି। ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉଜ୍ଝାୟତି ଖିୟ୍ୟତି ୱିପାଚେତି – ‘‘ଅହମେୱ ନୂନ ବାଲା, ଅହମେୱ ନୂନ ଅଲଜ୍ଜିନୀ; ୟଂ ସଙ୍ଘୋ ଅଞ୍ଞାସଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ୱୁଟ୍ଠାପନସମ୍ମୁତିଂ ଦେତି, ମୟ୍ହମେୱ ନ ଦେତୀ’’ତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଚଣ୍ଡକାଳୀ – ‘ଅଲଂ ତାୱ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ‘ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଲଂ ତାୱ ତେ ଅୟ୍ୟେ ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ‘‘ସାଧୂ’’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜତୀତି [ଆପଜ୍ଜୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚଣ୍ଡକାଳୀ ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ଅଲଂ ତାୱ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା’’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୪୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘ଅଲଂ ତାୱ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା’ତି ୱୁଚ୍ଚମାନା ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୪୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଲଂ ତାୱ ତେ ଅୟ୍ୟେ ୱୁଟ୍ଠାପିତେନା ତି ଅଲଂ ତାୱ ତେ, ଅୟ୍ୟେ, ଉପସମ୍ପାଦିତେନ। ‘ସାଧୂ’ତି ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା ପଚ୍ଛା ଖୀୟନଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୪୯ . ଅନାପତ୍ତି ପକତିୟା ଛନ୍ଦା ଦୋସା ମୋହା ଭୟା କରୋନ୍ତଂ ଖିୟ୍ୟତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୫୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ସିକ୍ଖମାନା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ , ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୫୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି, ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’ତି ୱତ୍ୱା, ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୫୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା।

ସଚେ ମେ ତ୍ୱଂ ଅୟ୍ୟେ ଚୀୱରଂ ଦସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ ତି ଏୱାହଂ ତଂ ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସାମି।

ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ତି ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ।

ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ।

ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ। ‘‘ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୫୩ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮. ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୫୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ସିକ୍ଖମାନା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ଉପସମ୍ପଦଂ ୟାଚି। ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ‘‘ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ସିକ୍ଖମାନା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ସିକ୍ଖମାନଂ – ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘‘ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ ଅୟ୍ୟେ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରୋତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘‘ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ୱତ୍ୱା, ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୫୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସିକ୍ଖମାନଂ – ‘ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ ଅୟ୍ୟେ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସି ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’ତି ୱତ୍ୱା, ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୫୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା।

ସଚେ ମଂ ତ୍ୱଂ ଅୟ୍ୟେ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଅନୁବନ୍ଧିସ୍ସସୀ ତି ଦ୍ୱେ ସଂୱଚ୍ଛରାନି ଉପଟ୍ଠହିସ୍ସସି।

ଏୱାହଂ ତଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ ତି ଏୱାହଂ ତଂ ଉପସମ୍ପାଦେସ୍ସାମି।

ସା ପଚ୍ଛା ଅନନ୍ତରାୟିକିନୀ ତି ଅସତି ଅନ୍ତରାୟେ।

ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ନ ସୟଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ।

ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରେୟ୍ୟା ତି ନ ଅଞ୍ଞଂ ଆଣାପେୟ୍ୟ। ‘‘ନେୱ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମି ନ ୱୁଟ୍ଠାପନାୟ ଉସ୍ସୁକ୍କଂ କରିସ୍ସାମୀ’’ତି ଧୁରଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତମତ୍ତେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୫୭ . ଅନାପତ୍ତି ସତି ଅନ୍ତରାୟେ, ପରିୟେସିତ୍ୱା ନ ଲଭତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୯. ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୫୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରିସସଂସଟ୍ଠଂ କୁମାରକସଂସଟ୍ଠଂ ଚଣ୍ଡିଂ ସୋକାୱାସଂ [ସୋକୱସ୍ସଂ (ସୀ॰) ସୋକାୱସ୍ସଂ (ସ୍ୟା॰)] ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ପୁରିସସଂସଟ୍ଠଂ କୁମାରକସଂସଟ୍ଠଂ ଚଣ୍ଡିଂ ସୋକାୱାସଂ [ସୋକୱସ୍ସଂ (ସୀ॰) ସୋକାୱସ୍ସଂ (ସ୍ୟା॰)] ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରିସସଂସଟ୍ଠଂ କୁମାରକସଂସଟ୍ଠଂ ଚଣ୍ଡିଂ ସୋକାୱାସଂ [ସୋକୱସ୍ସଂ (ସୀ॰) ସୋକାୱସ୍ସଂ (ସ୍ୟା॰)] ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତୀତି [ୱୁଟ୍ଠାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରିସସଂସଟ୍ଠଂ କୁମାରକସଂସଟ୍ଠଂ ଚଣ୍ଡିଂ ସୋକାୱାସଂ ଚଣ୍ଡକାଳିଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୫୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପୁରିସସଂସଟ୍ଠଂ କୁମାରକସଂସଟ୍ଠଂ ଚଣ୍ଡିଂ ସୋକାୱାସଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୬୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପୁରିସୋ ନାମ ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସୋ। କୁମାରକୋ ନାମ ଅପ୍ପତ୍ତୱୀସତିୱସ୍ସୋ। ସଂସଟ୍ଠା ନାମ ଅନନୁଲୋମିକେନ କାୟିକୱାଚସିକେନ ସଂସଟ୍ଠା। ଚଣ୍ଡୀ ନାମ କୋଧନା ୱୁଚ୍ଚତି।

ସୋକାୱାସା ନାମ ପରେସଂ ଦୁକ୍ଖଂ ଉପ୍ପାଦେତି, ସୋକଂ ଆୱିସତି। ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ; ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୬୧ . ଅନାପତ୍ତି ଅଜାନନ୍ତୀ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ନୱମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୦. ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୬୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ମାତାପିତୂହିପି ସାମିକେନପି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି। ମାତାପିତରୋପି ସାମିକୋପି ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଅମ୍ହେହି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ମାତାପିତୂନମ୍ପି ସାମିକସ୍ସପି ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ମାତାପିତୂହିପି ସାମିକେନପି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ, ମାତାପିତୂହିପି ସାମିକେନପି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ମାତାପିତୂହିପି ସାମିକେନପି ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୬୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ମାତାପିତୂହି ୱା ସାମିକେନ ୱା ଅନନୁଞ୍ଞାତଂ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୬୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ମାତାପିତରୋ ନାମ ଜନକା ୱୁଚ୍ଚନ୍ତି। ସାମିକୋ ନାମ ୟେନ ପରିଗ୍ଗହିତା ହୋତି। ଅନନୁଞ୍ଞାତା ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା। ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୬୫ . ଅନାପତ୍ତି ଅଜାନନ୍ତୀ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଅପଲୋକେତ୍ୱା ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୧. ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୬୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ରାଜଗହେ ୱିହରତି ୱେଳୁୱନେ କଲନ୍ଦକନିୱାପେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ସନ୍ନିପାତେତ୍ୱା ପହୂତଂ ଖାଦନୀୟଂ ଭୋଜନୀୟଂ ପସ୍ସିତ୍ୱା – ‘‘ନ ତାୱାହଂ, ଅୟ୍ୟା, ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଥେରେ ଭିକ୍ଖୂ ଉୟ୍ୟୋଜେତ୍ୱା ଦେୱଦତ୍ତଂ କୋକାଲିକଂ କଟମୋଦକତିସ୍ସକଂ ଖଣ୍ଡଦେୱିୟା ପୁତ୍ତଂ ସମୁଦ୍ଦଦତ୍ତଂ ସନ୍ନିପାତେତ୍ୱା ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଅୟ୍ୟା ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ପାରିୱାସିକଛନ୍ଦଦାନେନ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପାରିୱାସିକଛନ୍ଦଦାନେନ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତୀତି [ୱୁଟ୍ଠାପେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଥୁଲ୍ଲନନ୍ଦା ଭିକ୍ଖୁନୀ ପାରିୱାସିକଛନ୍ଦଦାନେନ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୬୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ପାରିୱାସିକଛନ୍ଦଦାନେନ ସିକ୍ଖମାନଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୬୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ପାରିୱାସିକଛନ୍ଦଦାନେନା ତି ୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ। ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୬୯ . ଅନାପତ୍ତି ଅୱୁଟ୍ଠିତାୟ ପରିସାୟ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୨. ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୭୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି, ଉପସ୍ସୟୋ ନ ସମ୍ମତି। ମନୁସ୍ସା [ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି, ଉପସ୍ସୟୋ ନ ସମ୍ମତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୭୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନୁୱସ୍ସଂ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୭୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅନୁୱସ୍ସ ନ୍ତି ଅନୁସଂୱଚ୍ଛରଂ। ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୭୩ . ଅନାପତ୍ତି ଏକନ୍ତରିକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୩. ତେରସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୭୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତି। ଉପସ୍ସୟୋ ତଥେୱ ନ ସମ୍ମତି। ମନୁସ୍ସା [ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ତଥେୱ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ଉପସ୍ସୟୋ ତଥେୱ ନ ସମ୍ମତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୭୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଏକଂ ୱସ୍ସଂ ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୭୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଏକଂ ୱସ୍ସ ନ୍ତି ଏକଂ ସଂୱଚ୍ଛରଂ। ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେୟ୍ୟା ତି ଦ୍ୱେ ଉପସମ୍ପାଦେୟ୍ୟ।

‘‘ଦ୍ୱେ ୱୁଟ୍ଠାପେସ୍ସାମୀ’’ତି ଗଣଂ ୱା ଆଚରିନିଂ ୱା ପତ୍ତଂ ୱା ଚୀୱରଂ ୱା ପରିୟେସତି, ସୀମଂ ୱା ସମ୍ମନ୍ନତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଞତ୍ତିୟା ଦୁକ୍କଟଂ। ଦ୍ୱୀହି କମ୍ମୱାଚାହି ଦୁକ୍କଟା। କମ୍ମୱାଚାପରିୟୋସାନେ ଉପଜ୍ଝାୟାୟ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଗଣସ୍ସ ଚ ଆଚରିନିୟା ଚ ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

୧୧୭୭ . ଅନାପତ୍ତି ଏକନ୍ତରିକଂ ଏକଂ ୱୁଟ୍ଠାପେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତେରସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

କୁମାରୀଭୂତୱଗ୍ଗୋ ଅଟ୍ଠମୋ।

୯. ଛତ୍ତୁପାହନୱଗ୍ଗୋ

୧. ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୭୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୧୭୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିଲାନା ହୋତି। ତସ୍ସା ୱିନା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ନ ଫାସୁ ହୋତି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଛତ୍ତୁପାହନଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୮୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗିଲାନା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୮୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଫାସୁ ହୋତି।

ଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ନ ଫାସୁ ହୋତି।

ଛତ୍ତଂ ନାମ ତୀଣି ଛତ୍ତାନି – ସେତଚ୍ଛତ୍ତଂ, କିଲଞ୍ଜଚ୍ଛତ୍ତଂ, ପଣ୍ଣଚ୍ଛତ୍ତଂ ମଣ୍ଡଲବଦ୍ଧଂ ସଲାକବଦ୍ଧଂ। ଧାରେୟ୍ୟା ତି ସକିମ୍ପି ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୮୨ . ଅଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ୱେମତିକା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା ଛତ୍ତୁପାହନଂ ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଛତ୍ତଂ ଧାରେତି ନ ଉପାହନଂ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଉପାହନଂ ଧାରେତି ନ ଛତ୍ତଂ, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ । ଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୧୮୩ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ, ଆରାମେ ଆରାମୂପଚାରେ ଧାରେତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୮୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାନେନ ୟାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାନେନ ୟାୟିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰ … ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାନେନ ୟାୟିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାନେନ ୟାୟନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୟାନେନ ୟାୟିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୟାନେନ ୟାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୧୮୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗିଲାନା ହୋତି, ନ ସକ୍କୋତି ପଦସା ଗନ୍ତୁଂ…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ୟାନଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୮୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗିଲାନା ୟାନେନ ୟାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୮୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗିଲାନା ନାମ ସକ୍କୋତି ପଦସା ଗନ୍ତୁଂ।

ଗିଲାନା ନାମ ନ ସକ୍କୋତି ପଦସା ଗନ୍ତୁଂ।

ୟାନଂ ନାମ ୱୟ୍ହଂ ରଥୋ ସକଟଂ ସନ୍ଦମାନିକା ସିୱିକା ପାଟଙ୍କୀ।

ୟାୟେୟ୍ୟା ତି ସକିମ୍ପି ୟାନେନ ୟାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୮୮ . ଅଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା ୟାନେନ ୟାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ୱେମତିକା ୟାନେନ ୟାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଅଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା ୟାନେନ ୟାୟତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୧୮୯ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦୁତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୩. ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୯୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଞ୍ଞତରିସ୍ସା ଇତ୍ଥିୟା କୁଲୂପିକା ହୋତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଇତ୍ଥୀ ତଂ ଭିକ୍ଖୁନିଂ ଏତଦୱୋଚ – ‘‘ହନ୍ଦାୟ୍ୟେ, ଇମଂ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଅମୁକାୟ ନାମ ଇତ୍ଥିୟା ଦେହୀ’’ତି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ – ‘‘ସଚାହଂ ପତ୍ତେନ ଆଦାୟ ଗଚ୍ଛାମି ୱିସ୍ସରୋ ମେ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି ପଟିମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଅଗମାସି। ତସ୍ସା ରଥିକାୟ ସୁତ୍ତକେ ଛିନ୍ନେ ୱିପ୍ପକିରିୟିଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰ … ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଧାରେସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଧାରେତୀ’’ତି [ଧାରେସୀତି (କ॰)] ? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଧାରେସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୯୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସଙ୍ଘାଣିଂ ଧାରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୯୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସଙ୍ଘାଣି ନାମ ୟା କାଚି କଟୂପଗା।

ଧାରେୟ୍ୟା ତି ସକିମ୍ପି ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୯୩ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପ୍ପଚ୍ଚୟା, କଟିସୁତ୍ତକଂ ଧାରେତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତତିୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୪. ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୯୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି …ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୯୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରଂ ଧାରେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୧୯୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଇତ୍ଥାଲଙ୍କାରୋ ନାମ ସୀସୂପଗୋ ଗୀୱୂପଗୋ ହତ୍ଥୂପଗୋ ପାଦୂପଗୋ କଟୂପଗୋ। ଧାରେୟ୍ୟା ତି ସକିମ୍ପି ଧାରେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୧୯୭ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଚତୁତ୍ଥସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୧୯୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୧୯୯ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଗନ୍ଧୱଣ୍ଣକେନ ନହାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୦୦ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଗନ୍ଧୋ ନାମ ୟୋ କୋଚି ଗନ୍ଧୋ। ୱଣ୍ଣକଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ୱଣ୍ଣକଂ। ନହାୟେୟ୍ୟା ତି ନହାୟତି। ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ, ନହାନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୦୧ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପ୍ପଚ୍ଚୟା, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଞ୍ଚମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୦୨ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୦୩ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ୱାସିତକେନ ପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୦୪ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ୱାସିତକଂ ନାମ ୟଂ କିଞ୍ଚି ଗନ୍ଧୱାସିତକଂ। ପିଞ୍ଞାକଂ ନାମ ତିଲପିଟ୍ଠଂ ୱୁଚ୍ଚତି। ନହାୟେୟ୍ୟା ତି ନହାୟତି। ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ, ନହାନପରିୟୋସାନେ ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୦୫ . ଅନାପତ୍ତି ଆବାଧପ୍ପଚ୍ଚୟା, ପକତିପିଞ୍ଞାକେନ ନହାୟତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଛଟ୍ଠସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୦୬ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୦୭ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ପରିମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୦୮ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୟା ତି ଅଞ୍ଞାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା। ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେତି [ଉବ୍ବଟ୍ଟାପେତି (ସୀ॰)] , ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ପରିମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ସମ୍ବାହାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୦୯ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ସତ୍ତମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୮-୯-୧୦. ଅଟ୍ଠମ-ନୱମ-ଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୧୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସିକ୍ଖମାନାୟ ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି…ପେ॰… ସାମଣେରିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି…ପେ॰… ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି। ମନୁସ୍ସା ୱିହାରଚାରିକଂ ଆହିଣ୍ଡନ୍ତା ପସ୍ସିତ୍ୱା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପୀତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେନ୍ତିପୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି ପରିମଦ୍ଦାପେସ୍ସନ୍ତିପି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୧୧ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ (ସିକ୍ଖମାନାୟ…ପେ॰… ସାମଣେରିୟା…ପେ॰…) ଗିହିନିୟା ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ପରିମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୧୨ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ସିକ୍ଖମାନା ନାମ ଦ୍ୱେ ୱସ୍ସାନି ଛସୁ ଧମ୍ମେସୁ ସିକ୍ଖିତସିକ୍ଖା।

ସାମଣେରୀ ନାମ ଦସସିକ୍ଖାପଦିକା।

ଗିହିନୀ ନାମ ଅଗାରିନୀ ୱୁଚ୍ଚତି।

ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ଉମ୍ମଦ୍ଦାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ପରିମଦ୍ଦାପେୟ୍ୟ ୱା ତି ସମ୍ବାହାପେତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୧୩ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ [ଆବାଧପ୍ପଚ୍ଚୟା (କ॰)] , ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମ ନୱମ ଦସମସିକ୍ଖାପଦାନି ନିଟ୍ଠିତାନି।

୧୧. ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୧୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୧୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ଅନାପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୧୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ପୁରତୋ ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନସ୍ସ ପୁରତୋ। ଅନାପୁଚ୍ଛା ତି ଅନପଲୋକେତ୍ୱା। ଆସନେ ନିସୀଦେୟ୍ୟା ତି ଅନ୍ତମସୋ ଛମାୟପି ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୧୭ . ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ଆସନେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା ଆସନେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ । ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ଆସନେ ନିସୀଦତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୧୮ . ଅନାପତ୍ତି ଆପୁଚ୍ଛା ଆସନେ ନିସୀଦତି, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଏକାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୨. ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୧୯ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି। ଭିକ୍ଖୂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୨୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅନୋକାସକତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୨୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅନୋକାସକତ ନ୍ତି ଅନାପୁଚ୍ଛା। ଭିକ୍ଖୁ ନ୍ତି ଉପସମ୍ପନ୍ନଂ। ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛେୟ୍ୟା ତି ସୁତ୍ତନ୍ତେ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ୱିନୟଂ ୱା ଅଭିଧମ୍ମଂ ୱା ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ୱିନୟେ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ୱା ଅଭିଧମ୍ମଂ ୱା ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅଭିଧମ୍ମେ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ସୁତ୍ତନ୍ତଂ ୱା ୱିନୟଂ ୱା ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୨୨ . ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅନାପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା ପଞ୍ହଂ ପୁଚ୍ଛତି, ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଅନାପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଆପୁଚ୍ଛିତେ ଆପୁଚ୍ଛିତସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୨୩ . ଅନାପତ୍ତି ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ପୁଚ୍ଛତି, ଅନୋଦିସ୍ସ ଓକାସଂ କାରାପେତ୍ୱା ୟତ୍ଥ କତ୍ଥଚି ପୁଚ୍ଛତି, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଦ୍ୱାଦସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୧୩. ତେରସମସିକ୍ଖାପଦଂ

୧୨୨୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଅଞ୍ଞତରା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା [ଅସଙ୍କଚ୍ଛିକା (ସ୍ୟା॰)] ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି। ତସ୍ସା ରଥିକାୟ ୱାତମଣ୍ଡଲିକା ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଉକ୍ଖିପିଂସୁ। ମନୁସ୍ସା ଉକ୍କୁଟ୍ଠିଂ ଅକଂସୁ – ‘‘ସୁନ୍ଦରା ଅୟ୍ୟାୟ ଥନୁଦରା’’ତି। ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ତେହି ମନୁସ୍ସେହି ଉପ୍ପଣ୍ଡିୟମାନା ମଙ୍କୁ ଅହୋସି। ଅଥ ଖୋ ସା ଭିକ୍ଖୁନୀ ଉପସ୍ସୟଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସି। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା ଗାମଂ ପୱିସିସ୍ସତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା ଗାମଂ ପାୱିସୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା ଗାମଂ ପୱିସିସ୍ସତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୨୫ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା [ଅସଙ୍କଚ୍ଛିକା (ସ୍ୟା॰)] ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟ, ପାଚିତ୍ତିୟ’’ ନ୍ତି।

୧୨୨୬ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅସଙ୍କଚ୍ଚିକା ତି ୱିନା ସଙ୍କଚ୍ଚିକଂ।

ସଙ୍କଚ୍ଚିକଂ ନାମ ଅଧକ୍ଖକଂ ଉବ୍ଭନାଭି, ତସ୍ସ ପଟିଚ୍ଛାଦନତ୍ଥାୟ।

ଗାମଂ ପୱିସେୟ୍ୟା ତି ପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ପରିକ୍ଖେପଂ ଅତିକ୍କାମେନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ। ଅପରିକ୍ଖିତ୍ତସ୍ସ ଗାମସ୍ସ ଉପଚାରଂ ଓକ୍କମନ୍ତିୟା ଆପତ୍ତି ପାଚିତ୍ତିୟସ୍ସ।

୧୨୨୭ . ଅନାପତ୍ତି ଅଚ୍ଛିନ୍ନଚୀୱରିକାୟ, ନଟ୍ଠଚୀୱରିକାୟ, ଗିଲାନାୟ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତିୟା, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ତେରସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଛତ୍ତୁପାହନୱଗ୍ଗୋ ନୱମୋ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ଛସଟ୍ଠିସତା ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଖୁଦ୍ଦକଂ ସମତ୍ତଂ।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ପାଚିତ୍ତିୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୫. ପାଟିଦେସନୀୟକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ପଠମପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ଅଟ୍ଠ ପାଟିଦେସନୀୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୧୨୨୮ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! କସ୍ସ ସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ମନାପଂ, କସ୍ସ ସାଦୁଂ ନ ରୁଚ୍ଚତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୨୨୯ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛିକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିଲାନା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଅୟ୍ୟେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜାମ, ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି; ଇଦାନି ପନ ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ୱିଞ୍ଞାପେମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ । ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୩୦ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗିଲାନା ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

୧୨୩୧ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ସପ୍ପିନା ଫାସୁ ହୋତି।

ଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ସପ୍ପିନା ନ ଫାସୁ ହୋତି।

ସପ୍ପି ନାମ ଗୋସପ୍ପି ୱା ଅଜିକାସପ୍ପି ୱା ମହିଂସସପ୍ପି ୱା। ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି ତେସଂ ସପ୍ପି।

ଅଗିଲାନା ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ‘‘ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀ’’ତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୧୨୩୨ . ଅଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ୱେମତିକା ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା ସପ୍ପିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୩୩ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ, ଗିଲାନା ହୁତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଗିଲାନା ଭୁଞ୍ଜତି, ଗିଲାନାୟ ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପଠମପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୨. ଦୁତିୟାଦିପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦାନି

୧୨୩୪ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେଲଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ମଧୁଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ଫାଣିତଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ମଚ୍ଛଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ମଂସଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ଖୀରଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି…ପେ॰… ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! କସ୍ସ ସମ୍ପନ୍ନଂ ନ ମନାପଂ, କସ୍ସ ସାଦୁଂ ନ ରୁଚ୍ଚତୀ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

୧୨୩୫ . ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିଲାନା ହୋନ୍ତି। ଗିଲାନପୁଚ୍ଛିକା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଗିଲାନା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଏତଦୱୋଚୁଂ – ‘‘କଚ୍ଚି, ଅୟ୍ୟେ, ଖମନୀୟଂ, କଚ୍ଚି ୟାପନୀୟ’’ନ୍ତି? ‘‘ପୁବ୍ବେ ମୟଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିମ୍ହା, ତେନ ନୋ ଫାସୁ ହୋତି, ଇଦାନି ପନ ‘‘ଭଗୱତା ପଟିକ୍ଖିତ୍ତ’’ନ୍ତି କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତା ନ ୱିଞ୍ଞାପେମ, ତେନ ନୋ ନ ଫାସୁ ହୋତୀ’’ତି…ପେ॰… ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜିତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

୧୨୩୬ . ‘‘ୟା ପନ ଭିକ୍ଖୁନୀ ଅଗିଲାନା (ତେଲଂ…ପେ॰… ମଧୁଂ…ପେ॰… ଫାଣିତଂ…ପେ॰… ମଚ୍ଛଂ…ପେ॰… ମଂସଂ…ପେ॰… ଖୀରଂ…ପେ॰…) ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜେୟ୍ୟ , ପଟିଦେସେତବ୍ବଂ ତାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା – ‘ଗାରୟ୍ହଂ, ଅୟ୍ୟେ, ଧମ୍ମଂ ଆପଜ୍ଜିଂ ଅସପ୍ପାୟଂ ପାଟିଦେସନୀୟଂ, ତଂ ପଟିଦେସେମୀ’’’ ତି।

୧୨୩୭ . ୟା ପନା ତି ୟା ୟାଦିସା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୁନୀ ତି…ପେ॰… ଅୟଂ ଇମସ୍ମିଂ ଅତ୍ଥେ ଅଧିପ୍ପେତା ଭିକ୍ଖୁନୀତି।

ଅଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ଦଧିନା ଫାସୁ ହୋତି।

ଗିଲାନା ନାମ ୟସ୍ସା ୱିନା ଦଧିନା ନ ଫାସୁ ହୋତି।

ତେଲଂ ନାମ ତିଲତେଲଂ ସାସପତେଲଂ ମଧୁକତେଲଂ ଏରଣ୍ଡତେଲଂ ୱସାତେଲଂ।

ମଧୁ ନାମ ମକ୍ଖିକାମଧୁ। ଫାଣିତଂ ନାମ ଉଚ୍ଛୁମ୍ହା ନିବ୍ବତ୍ତଂ। ମଚ୍ଛୋ ନାମ ଓଦକୋ ୱୁଚ୍ଚତି। ମଂସଂ ନାମ ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି ତେସଂ ମଂସଂ। ଖୀରଂ ନାମ ଗୋଖୀରଂ ୱା ଅଜିକାଖୀରଂ ୱା ମହିଂସଖୀରଂ ୱା ୟେସଂ ମଂସଂ କପ୍ପତି ତେସଂ ଖୀରଂ। ଦଧି ନାମ ତେସଞ୍ଞେୱ ଦଧି।

ଅଗିଲାନା ଅତ୍ତନୋ ଅତ୍ଥାୟ ୱିଞ୍ଞାପେତି, ପୟୋଗେ ଦୁକ୍କଟଂ। ପଟିଲାଭେନ ଭୁଞ୍ଜିସ୍ସାମୀତି ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହାତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଅଜ୍ଝୋହାରେ ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

୧୨୩୮ . ଅଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ । ଅଗିଲାନା ୱେମତିକା ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ। ଅଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା ଦଧିଂ ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଭୁଞ୍ଜତି, ଆପତ୍ତି ପାଟିଦେସନୀୟସ୍ସ।

ଗିଲାନା ଅଗିଲାନସଞ୍ଞା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ୱେମତିକା, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ। ଗିଲାନା ଗିଲାନସଞ୍ଞା ଅନାପତ୍ତି।

୧୨୩୯ . ଅନାପତ୍ତି ଗିଲାନାୟ, ଗିଲାନା ହୁତ୍ୱା ୱିଞ୍ଞାପେତ୍ୱା ଅଗିଲାନା ଭୁଞ୍ଜତି, ଗିଲାନାୟ ସେସକଂ ଭୁଞ୍ଜତି, ଞାତକାନଂ ପୱାରିତାନଂ, ଅଞ୍ଞସ୍ସତ୍ଥାୟ, ଅତ୍ତନୋ ଧନେନ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ଅଟ୍ଠମପାଟିଦେସନୀୟସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ଅଟ୍ଠ ପାଟିଦେସନୀୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗେ ପାଟିଦେସନୀୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୬. ସେଖିୟକଣ୍ଡଂ (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

୧. ପରିମଣ୍ଡଲୱଗ୍ଗୋ

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ସେଖିୟା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୧୨୪୦ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା…ପେ॰… ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି…ପେ॰… ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେନ୍ତୀତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ପୁରତୋପି ପଚ୍ଛତୋପି ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ପରିମଣ୍ଡଲଂ ନିୱାସେତବ୍ବଂ ନାଭିମଣ୍ଡଲଂ ଜାଣୁମଣ୍ଡଲଂ ପଟିଚ୍ଛାଦେନ୍ତିୟା। ୟା ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ପୁରତୋ ୱା ପଚ୍ଛତୋ ୱା ଓଲମ୍ବେନ୍ତୀ ନିୱାସେତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତିୟା, ଗିଲାନାୟ, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି…ପେ॰… (ସଂଖିତ୍ତଂ)।

୭. ପାଦୁକୱଗ୍ଗୋ

୧୨୪୧ . ତେନ ସମୟେନ ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରୋନ୍ତି। ମନୁସ୍ସା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସନ୍ତି, ସେୟ୍ୟଥାପି ଗିହିନିୟୋ କାମଭୋଗିନିୟୋ’’ତି! ଅସ୍ସୋସୁଂ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ତେସଂ ମନୁସ୍ସାନଂ ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତାନଂ ଖିୟ୍ୟନ୍ତାନଂ ୱିପାଚେନ୍ତାନଂ। ୟା ତା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଅପ୍ପିଚ୍ଛା, ତା ଉଜ୍ଝାୟନ୍ତି ଖିୟ୍ୟନ୍ତି ୱିପାଚେନ୍ତି – ‘‘କଥଞ୍ହି ନାମ ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସନ୍ତୀ’’ତି! ଅଥ ଖୋ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଭିକ୍ଖୂନଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଭିକ୍ଖୂ [ୟେ ତେ ଭିକ୍ଖୂ…ପେ॰… (?)] ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ। ଅଥ ଖୋ ଭଗୱା…ପେ॰… ଭିକ୍ଖୂ ପଟିପୁଚ୍ଛି – ‘‘ସଚ୍ଚଂ କିର, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରୋନ୍ତୀ’’ତି? ‘‘ସଚ୍ଚଂ, ଭଗୱା’’ତି। ୱିଗରହି ବୁଦ୍ଧୋ ଭଗୱା…ପେ॰… କଥଞ୍ହି ନାମ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଛବ୍ବଗ୍ଗିୟା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କରିସ୍ସନ୍ତି! ନେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୱା ପସାଦାୟ…ପେ॰… ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ନ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି ।

ଏୱଞ୍ଚିଦଂ ଭଗୱତା ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ହୋତି।

ତେନ ଖୋ ପନ ସମୟେନ ଗିଲାନା ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କାତୁଂ କୁକ୍କୁଚ୍ଚାୟନ୍ତି। ଭଗୱତୋ ଏତମତ୍ଥଂ ଆରୋଚେସୁଂ…ପେ॰… ଅନୁଜାନାମି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗିଲାନାୟ ଭିକ୍ଖୁନିୟା ଉଦକେ ଉଚ୍ଚାରମ୍ପି ପସ୍ସାୱମ୍ପି ଖେଳମ୍ପି କାତୁଂ। ଏୱଞ୍ଚ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଇମଂ ସିକ୍ଖାପଦଂ ଉଦ୍ଦିସନ୍ତୁ –

‘‘ନ ଉଦକେ ଅଗିଲାନା ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରିସ୍ସାମୀତି ସିକ୍ଖା କରଣୀୟା’’ ତି।

ନ ଉଦକେ ଅଗିଲାନାୟ ଉଚ୍ଚାରୋ ୱା ପସ୍ସାୱୋ ୱା ଖେଳୋ ୱା କାତବ୍ବୋ। ୟା ଅନାଦରିୟଂ ପଟିଚ୍ଚ ଉଦକେ ଅଗିଲାନା ଉଚ୍ଚାରଂ ୱା ପସ୍ସାୱଂ ୱା ଖେଳଂ ୱା କରୋତି, ଆପତ୍ତି ଦୁକ୍କଟସ୍ସ।

ଅନାପତ୍ତି ଅସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଅସ୍ସତିୟା, ଅଜାନନ୍ତିୟା, ଗିଲାନାୟ, ଥଲେ କତୋ ଉଦକଂ ଓତ୍ଥରତି, ଆପଦାସୁ, ଉମ୍ମତ୍ତିକାୟ, ଖିତ୍ତଚିତ୍ତାୟ, ୱେଦନାଟ୍ଟାୟ, ଆଦିକମ୍ମିକାୟାତି।

ପନ୍ନରସମସିକ୍ଖାପଦଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

ପାଦୁକୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ସେଖିୟା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ସେଖିୟକଣ୍ଡଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।

୭. ଅଧିକରଣସମଥା (ଭିକ୍ଖୁନୀୱିଭଙ୍ଗୋ)

ଇମେ ଖୋ ପନାୟ୍ୟାୟୋ ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା

ଧମ୍ମା ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛନ୍ତି।

୧୨୪୨ . ଉପ୍ପନ୍ନୁପ୍ପନ୍ନାନଂ ଅଧିକରଣାନଂ ସମଥାୟ ୱୂପସମାୟ ସମ୍ମୁଖାୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ସତିୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ଅମୂଳ୍ହୱିନୟୋ ଦାତବ୍ବୋ, ପଟିଞ୍ଞାୟ କାରେତବ୍ବଂ, ୟେଭୁୟ୍ୟସିକା, ତସ୍ସପାପିୟସିକା, ତିଣୱତ୍ଥାରକୋତି।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା ଧମ୍ମା। ତତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ଦୁତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ତତିୟମ୍ପି ପୁଚ୍ଛାମି – ‘‘କଚ୍ଚିତ୍ଥ ପରିସୁଦ୍ଧା’’? ପରିସୁଦ୍ଧେତ୍ଥାୟ୍ୟାୟୋ, ତସ୍ମା ତୁଣ୍ହୀ, ଏୱମେତଂ ଧାରୟାମୀତି।

ଅଧିକରଣସମଥା ନିଟ୍ଠିତା।

ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ଖୋ, ଅୟ୍ୟାୟୋ, ନିଦାନଂ। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଅଟ୍ଠ ପାରାଜିକା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ସତ୍ତରସ ସଙ୍ଘାଦିସେସା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ତିଂସ ନିସ୍ସଗ୍ଗିୟା ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଛସଟ୍ଠିସତା ପାଚିତ୍ତିୟା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ଅଟ୍ଠ ପାଟିଦେସନୀୟା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ସେଖିୟା ଧମ୍ମା। ଉଦ୍ଦିଟ୍ଠା ସତ୍ତ ଅଧିକରଣସମଥା ଧମ୍ମା। ଏତ୍ତକଂ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ସୁତ୍ତାଗତଂ ସୁତ୍ତପରିୟାପନ୍ନଂ ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସଂ ଉଦ୍ଦେସଂ ଆଗଚ୍ଛତି। ତତ୍ଥ ସବ୍ବାହେୱ ସମଗ୍ଗାହି ସମ୍ମୋଦମାନାହି ଅୱିୱଦମାନାହି ସିକ୍ଖିତବ୍ବନ୍ତି।

ଭିକ୍ଖୁନିୱିଭଙ୍ଗୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।

ପାଚିତ୍ତିୟପାଳି ନିଟ୍ଠିତା।