ଚରିୟାପିଟକ
॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥
ଖୁଦ୍ଦକନିକାୟେ
ଚରିୟାପିଟକ
୧. ଅକିତ୍ତିୱଗ୍ଗୋ
୧. ଅକିତ୍ତିଚରିୟା
‘‘କପ୍ପେ ଚ ସତସହସ୍ସେ, ଚତୁରୋ ଚ ଅସଙ୍ଖିୟେ।
ଏତ୍ଥନ୍ତରେ ୟଂ ଚରିତଂ, ସବ୍ବଂ ତଂ ବୋଧିପାଚନଂ॥
‘‘ଅତୀତକପ୍ପେ ଚରିତଂ, ଠପୟିତ୍ୱା ଭୱାଭୱେ।
ଇମମ୍ହି କପ୍ପେ ଚରିତଂ, ପୱକ୍ଖିସ୍ସଂ ସୁଣୋହି ମେ॥
‘‘ୟଦା ଅହଂ ବ୍ରହାରଞ୍ଞେ, ସୁଞ୍ଞେ ୱିପିନକାନନେ।
ଅଜ୍ଝୋଗାହେତ୍ୱା [ଅଜ୍ଝୋଗହେତ୍ୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱିହରାମି, ଅକିତ୍ତି ନାମ ତାପସୋ॥
‘‘ତଦା ମଂ ତପତେଜେନ, ସନ୍ତତ୍ତୋ ତିଦିୱାଭିଭୂ।
ଧାରେନ୍ତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୱଣ୍ଣଂ, ଭିକ୍ଖାୟ ମଂ ଉପାଗମି॥
‘‘ପୱନା ଆଭତଂ ପଣ୍ଣଂ, ଅତେଲଞ୍ଚ ଅଲୋଣିକଂ।
ମମ ଦ୍ୱାରେ ଠିତଂ ଦିସ୍ୱା, ସକଟାହେନ ଆକିରିଂ॥
‘‘ତସ୍ସ ଦତ୍ୱାନହଂ ପଣ୍ଣଂ, ନିକ୍କୁଜ୍ଜିତ୍ୱାନ ଭାଜନଂ।
ପୁନେସନଂ ଜହିତ୍ୱାନ, ପାୱିସିଂ ପଣ୍ଣସାଲକଂ॥
‘‘ଦୁତିୟମ୍ପି ତତିୟମ୍ପି, ଉପଗଞ୍ଛି ମମନ୍ତିକଂ।
ଅକମ୍ପିତୋ ଅନୋଲଗ୍ଗୋ, ଏୱମେୱମଦାସହଂ॥
‘‘ନ ମେ ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଅତ୍ଥି, ସରୀରସ୍ମିଂ ୱିୱଣ୍ଣିୟଂ।
ପୀତିସୁଖେନ ରତିୟା, ୱୀତିନାମେମି ତଂ ଦିୱଂ॥
‘‘ୟଦି ମାସମ୍ପି ଦ୍ୱେମାସଂ, ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟଂ ୱରଂ ଲଭେ।
ଅକମ୍ପିତୋ ଅନୋଲୀନୋ, ଦଦେୟ୍ୟଂ ଦାନମୁତ୍ତମଂ॥
‘‘ନ ତସ୍ସ ଦାନଂ ଦଦମାନୋ, ୟସଂ ଲାଭଞ୍ଚ ପତ୍ଥୟିଂ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପତ୍ଥୟାନୋ, ତାନି କମ୍ମାନି ଆଚରି’’ନ୍ତି॥
ଅକିତ୍ତିଚରିୟଂ ପଠମଂ।
୨. ସଙ୍ଖଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସଙ୍ଖସୱ୍ହୟୋ।
ମହାସମୁଦ୍ଦଂ ତରିତୁକାମୋ, ଉପଗଚ୍ଛାମି ପଟ୍ଟନଂ॥
‘‘ତତ୍ଥଦ୍ଦସଂ ପଟିପଥେ, ସୟମ୍ଭୁଂ ଅପରାଜିତଂ।
କନ୍ତାରଦ୍ଧାନଂ ପଟିପନ୍ନଂ [କନ୍ତାରଦ୍ଧାନପଟିପନ୍ନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ତତ୍ତାୟ କଠିନଭୂମିୟା॥
‘‘ତମହଂ ପଟିପଥେ ଦିସ୍ୱା, ଇମମତ୍ଥଂ ୱିଚିନ୍ତୟିଂ।
‘ଇଦଂ ଖେତ୍ତଂ ଅନୁପ୍ପତ୍ତଂ, ପୁଞ୍ଞକାମସ୍ସ ଜନ୍ତୁନୋ॥
‘‘‘ୟଥା କସ୍ସକୋ ପୁରିସୋ, ଖେତ୍ତଂ ଦିସ୍ୱା ମହାଗମଂ।
ତତ୍ଥ ବୀଜଂ ନ ରୋପେତି, ନ ସୋ ଧଞ୍ଞେନ ଅତ୍ଥିକୋ॥
‘‘‘ଏୱମେୱାହଂ ପୁଞ୍ଞକାମୋ, ଦିସ୍ୱା ଖେତ୍ତୱରୁତ୍ତମଂ।
ୟଦି ତତ୍ଥ କାରଂ ନ କରୋମି, ନାହଂ ପୁଞ୍ଞେନ ଅତ୍ଥିକୋ॥
‘‘‘ୟଥା ଅମଚ୍ଚୋ ମୁଦ୍ଦିକାମୋ, ରଞ୍ଞୋ ଅନ୍ତେପୁରେ ଜନେ।
ନ ଦେତି ତେସଂ ଧନଧଞ୍ଞଂ, ମୁଦ୍ଦିତୋ ପରିହାୟତି॥
‘‘‘ଏୱମେୱାହଂ ପୁଞ୍ଞକାମୋ, ୱିପୁଲଂ ଦିସ୍ୱାନ ଦକ୍ଖିଣଂ।
ୟଦି ତସ୍ସ ଦାନଂ ନ ଦଦାମି, ପରିହାୟିସ୍ସାମି ପୁଞ୍ଞତୋ’॥
‘‘ଏୱାହଂ ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱାନ, ଓରୋହିତ୍ୱା ଉପାହନା।
ତସ୍ସ ପାଦାନି ୱନ୍ଦିତ୍ୱା, ଅଦାସିଂ ଛତ୍ତୁପାହନଂ॥
‘‘ତେନେୱାହଂ ସତଗୁଣତୋ, ସୁଖୁମାଲୋ ସୁଖେଧିତୋ।
ଅପି ଚ ଦାନଂ ପରିପୂରେନ୍ତୋ, ଏୱଂ ତସ୍ସ ଅଦାସହ’’ନ୍ତି॥
ସଙ୍ଖଚରିୟଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. କୁରୁରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଇନ୍ଦପତ୍ଥେ [ଇନ୍ଦପତ୍ତେ (ସୀ॰ କ॰)] ପୁରୁତ୍ତମେ।
ରାଜା ଧନଞ୍ଚୟୋ ନାମ, କୁସଲେ ଦସହୁପାଗତୋ॥
‘‘କଲିଙ୍ଗରଟ୍ଠୱିସୟା, ବ୍ରାହ୍ମଣା ଉପଗଞ୍ଛୁ ମଂ।
ଆୟାଚୁଂ ମଂ ହତ୍ଥିନାଗଂ, ଧଞ୍ଞଂ ମଙ୍ଗଲସମ୍ମତଂ॥
‘‘‘ଅୱୁଟ୍ଠିକୋ ଜନପଦୋ, ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖୋ ଛାତକୋ ମହା।
ଦଦାହି ପୱରଂ ନାଗଂ, ନୀଲଂ ଅଞ୍ଜନସୱ୍ହୟଂ॥
‘‘‘ନ ମେ ୟାଚକମନୁପ୍ପତ୍ତେ, ପଟିକ୍ଖେପୋ ଅନୁଚ୍ଛୱୋ।
ମା ମେ ଭିଜ୍ଜି ସମାଦାନଂ, ଦସ୍ସାମି ୱିପୁଲଂ ଗଜଂ’॥
‘‘ନାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ସୋଣ୍ଡାୟ, ଭିଙ୍ଗାରେ [ଭିଙ୍କାରେ (ସୀ॰)] ରତନାମୟେ।
ଜଲଂ ହତ୍ଥେ ଆକିରିତ୍ୱା, ବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ ଅଦଂ ଗଜଂ॥
‘‘ତସ୍ସ ନାଗେ ପଦିନ୍ନମ୍ହି, ଅମଚ୍ଚା ଏତଦବ୍ରୱୁଂ।
‘କିଂ ନୁ ତୁୟ୍ହଂ ୱରଂ ନାଗଂ, ୟାଚକାନଂ ପଦସ୍ସସି॥
‘‘‘ଧଞ୍ଞଂ ମଙ୍ଗଲସମ୍ପନ୍ନଂ, ସଙ୍ଗାମୱିଜୟୁତ୍ତମଂ।
ତସ୍ମିଂ ନାଗେ ପଦିନ୍ନମ୍ହି, କିଂ ତେ ରଜ୍ଜଂ କରିସ୍ସତି॥
‘‘‘ରଜ୍ଜମ୍ପି ମେ ଦଦେ ସବ୍ବଂ, ସରୀରଂ ଦଜ୍ଜମତ୍ତନୋ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ନାଗଂ ଅଦାସହ’’’ନ୍ତି॥
କୁରୁରାଜଚରିୟଂ ତତିୟଂ।
୪. ମହାସୁଦସ୍ସନଚରିୟା
‘‘କୁସାୱତିମ୍ହି ନଗରେ, ୟଦା ଆସିଂ ମହୀପତି।
ମହାସୁଦସ୍ସନୋ ନାମ, ଚକ୍କୱତ୍ତୀ ମହବ୍ବଲୋ॥
‘‘ତତ୍ଥାହଂ ଦିୱସେ ତିକ୍ଖତ୍ତୁଂ, ଘୋସାପେମି ତହିଂ ତହିଂ।
‘କୋ କିଂ ଇଚ୍ଛତି ପତ୍ଥେତି, କସ୍ସ କିଂ ଦୀୟତୂ ଧନଂ॥
‘‘‘କୋ ଛାତକୋ କୋ ତସିତୋ, କୋ ମାଲଂ କୋ ୱିଲେପନଂ।
ନାନାରତ୍ତାନି ୱତ୍ଥାନି, କୋ ନଗ୍ଗୋ ପରିଦହିସ୍ସତି॥
‘‘‘କୋ ପଥେ ଛତ୍ତମାଦେତି, କୋପାହନା ମୁଦୂ ସୁଭା’।
ଇତି ସାୟଞ୍ଚ ପାତୋ ଚ, ଘୋସାପେମି ତହିଂ ତହିଂ॥
‘‘ନ ତଂ ଦସସୁ ଠାନେସୁ, ନପି ଠାନସତେସୁ ୱା।
ଅନେକସତଠାନେସୁ, ପଟିୟତ୍ତଂ ୟାଚକେ ଧନଂ॥
‘‘ଦିୱା ୱା ୟଦି ୱା ରତ୍ତିଂ, ୟଦି ଏତି ୱନିବ୍ବକୋ।
ଲଦ୍ଧା ୟଦିଚ୍ଛକଂ ଭୋଗଂ, ପୂରହତ୍ଥୋୱ ଗଚ୍ଛତି॥
‘‘ଏୱରୂପଂ ମହାଦାନଂ, ଅଦାସିଂ ୟାୱଜୀୱିକଂ।
ନପାହଂ ଦେସ୍ସଂ ଧନଂ ଦମ୍ମି, ନପି ନତ୍ଥି ନିଚୟୋ ମୟି॥
‘‘ୟଥାପି ଆତୁରୋ ନାମ, ରୋଗତୋ ପରିମୁତ୍ତିୟା।
ଧନେନ ୱେଜ୍ଜଂ ତପ୍ପେତ୍ୱା, ରୋଗତୋ ପରିମୁଚ୍ଚତି॥
‘‘ତଥେୱାହଂ ଜାନମାନୋ, ପରିପୂରେତୁମସେସତୋ।
ଊନମନଂ ପୂରୟିତୁଂ, ଦେମି ଦାନଂ ୱନିବ୍ବକେ।
ନିରାଲୟୋ ଅପଚ୍ଚାସୋ, ସମ୍ବୋଧିମନୁପତ୍ତିୟା’’ତି॥
ମହାସୁଦସ୍ସନଚରିୟଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ମହାଗୋୱିନ୍ଦଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ସତ୍ତରାଜପୁରୋହିତୋ।
ପୂଜିତୋ ନରଦେୱେହି, ମହାଗୋୱିନ୍ଦବ୍ରାହ୍ମଣୋ॥
‘‘ତଦାହଂ ସତ୍ତରଜ୍ଜେସୁ, ୟଂ ମେ ଆସି ଉପାୟନଂ।
ତେନ ଦେମି ମହାଦାନଂ, ଅକ୍ଖୋବ୍ଭଂ [ଅକ୍ଖୋଭଂ (ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ସାଗରୂପମଂ॥
‘‘ନ ମେ ଦେସ୍ସଂ ଧନଂ ଧଞ୍ଞଂ, ନପି ନତ୍ଥି ନିଚୟୋ ମୟି।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ଦେମି ୱରଂ ଧନ’’ନ୍ତି॥
ମହାଗୋୱିନ୍ଦଚରିୟଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ନିମିରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ମିଥିଲାୟଂ ପୁରୁତ୍ତମେ।
ନିମି ନାମ ମହାରାଜା, ପଣ୍ଡିତୋ କୁସଲତ୍ଥିକୋ॥
‘‘ତଦାହଂ ମାପୟିତ୍ୱାନ, ଚତୁସ୍ସାଲଂ ଚତୁମ୍ମୁଖଂ।
ତତ୍ଥ ଦାନଂ ପୱତ୍ତେସିଂ, ମିଗପକ୍ଖିନରାଦିନଂ॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ସୟନଂ, ଅନ୍ନଂ ପାନଞ୍ଚ ଭୋଜନଂ।
ଅବ୍ବୋଚ୍ଛିନ୍ନଂ କରିତ୍ୱାନ, ମହାଦାନଂ ପୱତ୍ତୟିଂ॥
‘‘ୟଥାପି ସେୱକୋ ସାମିଂ, ଧନହେତୁମୁପାଗତୋ।
କାୟେନ ୱାଚା ମନସା, ଆରାଧନୀୟମେସତି॥
‘‘ତଥେୱାହଂ ସବ୍ବଭୱେ, ପରିୟେସିସ୍ସାମି ବୋଧିଜଂ।
ଦାନେନ ସତ୍ତେ ତପ୍ପେତ୍ୱା, ଇଚ୍ଛାମି ବୋଧିମୁତ୍ତମ’’ନ୍ତି॥
ନିମିରାଜଚରିୟଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ଚନ୍ଦକୁମାରଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଏକରାଜସ୍ସ ଅତ୍ରଜୋ।
ନଗରେ ପୁପ୍ଫୱତିୟା, କୁମାରୋ ଚନ୍ଦସୱ୍ହୟୋ॥
‘‘ତଦାହଂ ୟଜନା ମୁତ୍ତୋ, ନିକ୍ଖନ୍ତୋ ୟଞ୍ଞୱାଟତୋ।
ସଂୱେଗଂ ଜନୟିତ୍ୱାନ, ମହାଦାନଂ ପୱତ୍ତୟିଂ॥
‘‘ନାହଂ ପିୱାମି ଖାଦାମି, ନପି ଭୁଞ୍ଜାମି ଭୋଜନଂ।
ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟେ ଅଦତ୍ୱାନ, ଅପି ଛପ୍ପଞ୍ଚରତ୍ତିୟୋ॥
‘‘ୟଥାପି ୱାଣିଜୋ ନାମ, କତ୍ୱାନ ଭଣ୍ଡସଞ୍ଚୟଂ।
ୟତ୍ଥ ଲାଭୋ ମହା ହୋତି, ତତ୍ଥ ତଂ [ତତ୍ଥ ନଂ (ସୀ॰), ତତ୍ଥ (କ॰)] ହରତି ଭଣ୍ଡକଂ॥
‘‘ତଥେୱ ସକଭୁତ୍ତାପି, ପରେ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ।
ତସ୍ମା ପରସ୍ସ ଦାତବ୍ବଂ, ସତଭାଗୋ ଭୱିସ୍ସତି॥
‘‘ଏତମତ୍ଥୱସଂ ଞତ୍ୱା, ଦେମି ଦାନଂ ଭୱାଭୱେ।
ନ ପଟିକ୍କମାମି ଦାନତୋ, ସମ୍ବୋଧିମନୁପତ୍ତିୟା’’ତି॥
ଚନ୍ଦକୁମାରଚରିୟଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ସିୱିରାଜଚରିୟା
‘‘ଅରିଟ୍ଠସୱ୍ହୟେ ନଗରେ, ସିୱିନାମାସି ଖତ୍ତିୟୋ।
ନିସଜ୍ଜ ପାସାଦୱରେ, ଏୱଂ ଚିନ୍ତେସହଂ ତଦା॥
‘‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚି ମାନୁସଂ ଦାନଂ, ଅଦିନ୍ନଂ ମେ ନ ୱିଜ୍ଜତି।
ୟୋପି ୟାଚେୟ୍ୟ ମଂ ଚକ୍ଖୁଂ, ଦଦେୟ୍ୟଂ ଅୱିକମ୍ପିତୋ’॥
‘‘ମମ ସଙ୍କପ୍ପମଞ୍ଞାୟ, ସକ୍କୋ ଦେୱାନମିସ୍ସରୋ।
ନିସିନ୍ନୋ ଦେୱପରିସାୟ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱି॥
‘‘‘ନିସଜ୍ଜ ପାସାଦୱରେ, ସିୱିରାଜା ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ଚିନ୍ତେନ୍ତୋ ୱିୱିଧଂ ଦାନଂ, ଅଦେୟ୍ୟଂ ସୋ ନ ପସ୍ସତି॥
‘‘‘ତଥଂ ନୁ ୱିତଥଂ ନେତଂ, ହନ୍ଦ ୱୀମଂସୟାମି ତଂ।
ମୁହୁତ୍ତଂ ଆଗମେୟ୍ୟାଥ, ୟାୱ ଜାନାମି ତଂ ମନଂ’॥
‘‘ପୱେଧମାନୋ ପଲିତସିରୋ, ୱଲିଗତ୍ତୋ [ୱଲିତଗତ୍ତୋ (ସୀ॰)] ଜରାତୁରୋ।
ଅନ୍ଧୱଣ୍ଣୋୱ ହୁତ୍ୱାନ, ରାଜାନଂ ଉପସଙ୍କମି॥
‘‘ସୋ ତଦା ପଗ୍ଗହେତ୍ୱାନ, ୱାମଂ ଦକ୍ଖିଣବାହୁ ଚ।
ସିରସ୍ମିଂ ଅଞ୍ଜଲିଂ କତ୍ୱା, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱି॥
‘‘‘ୟାଚାମି ତଂ ମହାରାଜ, ଧମ୍ମିକ ରଟ୍ଠୱଡ୍ଢନ।
ତୱ ଦାନରତା କିତ୍ତି, ଉଗ୍ଗତା ଦେୱମାନୁସେ॥
‘‘‘ଉଭୋପି ନେତ୍ତା ନୟନା, ଅନ୍ଧା ଉପହତା ମମ।
ଏକଂ ମେ ନୟନଂ ଦେହି, ତ୍ୱମ୍ପି ଏକେନ ୟାପୟ’॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ହଟ୍ଠୋ ସଂୱିଗ୍ଗମାନସୋ।
କତଞ୍ଜଲୀ ୱେଦଜାତୋ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ॥
‘‘‘ଇଦାନାହଂ ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱାନ, ପାସାଦତୋ ଇଧାଗତୋ।
ତ୍ୱଂ ମମ ଚିତ୍ତମଞ୍ଞାୟ, ନେତ୍ତଂ ୟାଚିତୁମାଗତୋ॥
‘‘‘ଅହୋ ମେ ମାନସଂ ସିଦ୍ଧଂ, ସଙ୍କପ୍ପୋ ପରିପୂରିତୋ।
ଅଦିନ୍ନପୁବ୍ବଂ ଦାନୱରଂ, ଅଜ୍ଜ ଦସ୍ସାମି ୟାଚକେ॥
‘‘‘ଏହି ସିୱକ ଉଟ୍ଠେହି, ମା ଦନ୍ଧୟି ମା ପୱେଧୟି।
ଉଭୋପି ନୟନଂ ଦେହି, ଉପ୍ପାଟେତ୍ୱା ୱଣିବ୍ବକେ’॥
‘‘ତତୋ ସୋ ଚୋଦିତୋ ମୟ୍ହଂ, ସିୱକୋ ୱଚନଂ କରୋ।
ଉଦ୍ଧରିତ୍ୱାନ ପାଦାସି, ତାଲମିଞ୍ଜଂୱ ୟାଚକେ॥
‘‘ଦଦମାନସ୍ସ ଦେନ୍ତସ୍ସ, ଦିନ୍ନଦାନସ୍ସ ମେ ସତୋ।
ଚିତ୍ତସ୍ସ ଅଞ୍ଞଥା ନତ୍ଥି, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା॥
‘‘ନ ମେ ଦେସ୍ସା ଉଭୋ ଚକ୍ଖୂ, ଅତ୍ତା ନ ମେ ନ ଦେସ୍ସିୟୋ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ଚକ୍ଖୁଂ ଅଦାସହ’’ନ୍ତି॥
ସିୱିରାଜଚରିୟଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ୱେସ୍ସନ୍ତରଚରିୟା
‘‘ୟା ମେ ଅହୋସି ଜନିକା, ଫୁସ୍ସତୀ [ଫୁସତୀ (ସୀ॰)] ନାମ ଖତ୍ତିୟା।
ସା ଅତୀତାସୁ ଜାତୀସୁ, ସକ୍କସ୍ସ ମହେସୀ ପିୟା॥
‘‘ତସ୍ସା ଆୟୁକ୍ଖୟଂ ଞତ୍ୱା, ଦେୱିନ୍ଦୋ ଏତଦବ୍ରୱି।
‘ଦଦାମି ତେ ଦସ ୱରେ, ୱରଭଦ୍ଦେ ୟଦିଚ୍ଛସି’॥
‘‘ଏୱଂ ୱୁତ୍ତା ଚ ସା ଦେୱୀ, ସକ୍କଂ ପୁନିଦମବ୍ରୱି।
‘କିଂ ନୁ ମେ ଅପରାଧତ୍ଥି, କିଂ ନୁ ଦେସ୍ସା ଅହଂ ତୱ।
ରମ୍ମା ଚାୱେସି ମଂ ଠାନା, ୱାତୋୱ ଧରଣୀରୁହଂ’॥
‘‘ଏୱଂ ୱୁତ୍ତୋ ଚ ସୋ ସକ୍କୋ, ପୁନ ତସ୍ସିଦମବ୍ରୱି।
‘ନ ଚେୱ ତେ କତଂ ପାପଂ, ନ ଚ ମେ ତ୍ୱଂସି ଅପ୍ପିୟା॥
‘‘‘ଏତ୍ତକଂୟେୱ ତେ ଆୟୁ, ଚୱନକାଲୋ ଭୱିସ୍ସତି।
ପଟିଗ୍ଗଣ୍ହ ମୟା ଦିନ୍ନେ, ୱରେ ଦସ ୱରୁତ୍ତମେ’॥
‘‘ସକ୍କେନ ସା ଦିନ୍ନୱରା, ତୁଟ୍ଠହଟ୍ଠା ପମୋଦିତା।
ମମଂ ଅବ୍ଭନ୍ତରଂ କତ୍ୱା, ଫୁସ୍ସତୀ ଦସ ୱରେ ୱରୀ॥
‘‘ତତୋ ଚୁତା ସା ଫୁସ୍ସତୀ, ଖତ୍ତିୟେ ଉପପଜ୍ଜଥ।
ଜେତୁତ୍ତରମ୍ହି ନଗରେ, ସଞ୍ଜୟେନ ସମାଗମି॥
‘‘ୟଦାହଂ ଫୁସ୍ସତିୟା କୁଚ୍ଛିଂ, ଓକ୍କନ୍ତୋ ପିୟମାତୁୟା।
ମମ ତେଜେନ ମେ ମାତା, ସଦା ଦାନରତା ଅହୁ॥
‘‘ଅଧନେ ଆତୁରେ ଜିଣ୍ଣେ, ୟାଚକେ ଅଦ୍ଧିକେ [ପଥିକେ (କ॰)] ଜନେ।
ସମଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଖୀଣେ, ଦେତି ଦାନଂ ଅକିଞ୍ଚନେ॥
‘‘ଦସ ମାସେ ଧାରୟିତ୍ୱାନ, କରୋନ୍ତେ ପୁରଂ ପଦକ୍ଖିଣଂ।
ୱେସ୍ସାନଂ ୱୀଥିୟା ମଜ୍ଝେ, ଜନେସି ଫୁସ୍ସତୀ ମମଂ॥
‘‘ନ ମୟ୍ହଂ ମତ୍ତିକଂ ନାମଂ, ନପି ପେତ୍ତିକସମ୍ଭୱଂ।
ଜାତେତ୍ଥ ୱେସ୍ସୱୀଥିୟା, ତସ୍ମା ୱେସ୍ସନ୍ତରୋ ଅହୁ॥
‘‘ୟଦାହଂ ଦାରକୋ ହୋମି, ଜାତିୟା ଅଟ୍ଠୱସ୍ସିକୋ।
ତଦା ନିସଜ୍ଜ ପାସାଦେ, ଦାନଂ ଦାତୁଂ ୱିଚିନ୍ତୟିଂ॥
‘‘‘ହଦୟଂ ଦଦେୟ୍ୟଂ ଚକ୍ଖୁଂ, ମଂସମ୍ପି ରୁଧିରମ୍ପି ଚ।
ଦଦେୟ୍ୟଂ କାୟଂ ସାୱେତ୍ୱା, ୟଦି କୋଚି ୟାଚୟେ ମମଂ’॥
‘‘ସଭାୱଂ ଚିନ୍ତୟନ୍ତସ୍ସ, ଅକମ୍ପିତମସଣ୍ଠିତଂ।
ଅକମ୍ପି ତତ୍ଥ ପଥୱୀ, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ଅନ୍ୱଦ୍ଧମାସେ ପନ୍ନରସେ, ପୁଣ୍ଣମାସେ ଉପୋସଥେ।
ପଚ୍ଚୟଂ ନାଗମାରୁୟ୍ହ, ଦାନଂ ଦାତୁଂ ଉପାଗମିଂ॥
‘‘କଲିଙ୍ଗରଟ୍ଠୱିସୟା , ବ୍ରାହ୍ମଣା ଉପଗଞ୍ଛୁ ମଂ।
ଅୟାଚୁଂ ମଂ ହତ୍ଥିନାଗଂ, ଧଞ୍ଞଂ ମଙ୍ଗଲସମ୍ମତଂ॥
‘‘ଅୱୁଟ୍ଠିକୋ ଜନପଦୋ, ଦୁବ୍ଭିକ୍ଖୋ ଛାତକୋ ମହା।
ଦଦାହି ପୱରଂ ନାଗଂ, ସବ୍ବସେତଂ ଗଜୁତ୍ତମଂ॥
‘‘ଦଦାମି ନ ୱିକମ୍ପାମି, ୟଂ ମଂ ୟାଚନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣା।
ସନ୍ତଂ ନପ୍ପତିଗୂହାମି [ନପ୍ପତିଗୁୟ୍ହାମି (ସୀ॰ କ॰)] , ଦାନେ ମେ ରମତେ ମନୋ॥
‘‘ନ ମେ ୟାଚକମନୁପ୍ପତ୍ତେ, ପଟିକ୍ଖେପୋ ଅନୁଚ୍ଛୱୋ।
‘ମା ମେ ଭିଜ୍ଜି ସମାଦାନଂ, ଦସ୍ସାମି ୱିପୁଲଂ ଗଜଂ’॥
‘‘ନାଗଂ ଗହେତ୍ୱା ସୋଣ୍ଡାୟ, ଭିଙ୍ଗାରେ ରତନାମୟେ।
ଜଲଂ ହତ୍ଥେ ଆକିରିତ୍ୱା, ବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ ଅଦଂ ଗଜଂ॥
‘‘ପୁନାପରଂ ଦଦନ୍ତସ୍ସ, ସବ୍ବସେତଂ ଗଜୁତ୍ତମଂ।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଦାନେନ, ସିୱୟୋ କୁଦ୍ଧା ସମାଗତା।
ପବ୍ବାଜେସୁଂ ସକା ରଟ୍ଠା, ‘ୱଙ୍କଂ ଗଚ୍ଛତୁ ପବ୍ବତଂ’॥
‘‘ତେସଂ ନିଚ୍ଛୁଭମାନାନଂ, ଅକମ୍ପିତ୍ଥମସଣ୍ଠିତଂ।
ମହାଦାନଂ ପୱତ୍ତେତୁଂ, ଏକଂ ୱରମୟାଚିସଂ॥
‘‘ୟାଚିତା ସିୱୟୋ ସବ୍ବେ, ଏକଂ ୱରମଦଂସୁ ମେ।
ସାୱୟିତ୍ୱା କଣ୍ଣଭେରିଂ, ମହାଦାନଂ ଦଦାମହଂ॥
‘‘ଅଥେତ୍ଥ ୱତ୍ତତୀ ସଦ୍ଦୋ, ତୁମୁଲୋ ଭେରୱୋ ମହା।
ଦାନେନିମଂ ନୀହରନ୍ତି, ପୁନ ଦାନଂ ଦଦାତୟଂ॥
‘‘ହତ୍ଥିଂ ଅସ୍ସେ ରଥେ ଦତ୍ୱା, ଦାସିଂ ଦାସଂ ଗୱଂ ଧନଂ।
ମହାଦାନଂ ଦଦିତ୍ୱାନ, ନଗରା ନିକ୍ଖମିଂ ତଦା॥
‘‘ନିକ୍ଖମିତ୍ୱାନ ନଗରା, ନିୱତ୍ତିତ୍ୱା ୱିଲୋକିତେ।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ଚତୁୱାହିଂ ରଥଂ ଦତ୍ୱା, ଠତ୍ୱା ଚାତୁମ୍ମହାପଥେ।
ଏକାକିୟୋ ଅଦୁତିୟୋ, ମଦ୍ଦିଦେୱିଂ ଇଦମବ୍ରୱିଂ॥
‘‘‘ତ୍ୱଂ ମଦ୍ଦି କଣ୍ହଂ ଗଣ୍ହାହି, ଲହୁକା ଏସା କନିଟ୍ଠିକା।
ଅହଂ ଜାଲିଂ ଗହେସ୍ସାମି, ଗରୁକୋ ଭାତିକୋ ହି ସୋ’॥
‘‘ପଦୁମଂ ପୁଣ୍ଡରୀକଂୱ, ମଦ୍ଦୀ କଣ୍ହାଜିନଗ୍ଗହୀ।
ଅହଂ ସୁୱଣ୍ଣବିମ୍ବଂୱ, ଜାଲିଂ ଖତ୍ତିୟମଗ୍ଗହିଂ॥
‘‘ଅଭିଜାତା ସୁଖୁମାଲା, ଖତ୍ତିୟା ଚତୁରୋ ଜନା।
ୱିସମଂ ସମଂ ଅକ୍କମନ୍ତା, ୱଙ୍କଂ ଗଚ୍ଛାମ ପବ୍ବତଂ॥
‘‘ୟେ କେଚି ମନୁଜା ଏନ୍ତି, ଅନୁମଗ୍ଗେ ପଟିପ୍ପଥେ।
ମଗ୍ଗନ୍ତେ ପଟିପୁଚ୍ଛାମ, ‘କୁହିଂ ୱଙ୍କନ୍ତ [ୱଙ୍କତ (ସୀ॰)] ପବ୍ବତୋ’॥
‘‘ତେ ତତ୍ଥ ଅମ୍ହେ ପସ୍ସିତ୍ୱା, କରୁଣଂ ଗିରମୁଦୀରୟୁଂ।
ଦୁକ୍ଖଂ ତେ ପଟିୱେଦେନ୍ତି, ଦୂରେ ୱଙ୍କନ୍ତପବ୍ବତୋ॥
‘‘ୟଦି ପସ୍ସନ୍ତି ପୱନେ, ଦାରକା ଫଲିନେ ଦୁମେ।
ତେସଂ ଫଲାନଂ ହେତୁମ୍ହି, ଉପରୋଦନ୍ତି ଦାରକା॥
‘‘ରୋଦନ୍ତେ ଦାରକେ ଦିସ୍ୱା, ଉବ୍ବିଦ୍ଧା [ଉବ୍ବିଗ୍ଗା (ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ୱିପୁଲା ଦୁମା।
ସୟମେୱୋଣମିତ୍ୱାନ, ଉପଗଚ୍ଛନ୍ତି ଦାରକେ॥
‘‘ଇଦଂ ଅଚ୍ଛରିୟଂ ଦିସ୍ୱା, ଅବ୍ଭୁତଂ ଲୋମହଂସନଂ।
ସାହୁକାରଂ [ସାଧୁକାରଂ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ପୱତ୍ତେସି, ମଦ୍ଦୀ ସବ୍ବଙ୍ଗସୋଭନା॥
‘‘ଅଚ୍ଛେରଂ ୱତ ଲୋକସ୍ମିଂ, ଅବ୍ଭୁତଂ ଲୋମହଂସନଂ।
ୱେସ୍ସନ୍ତରସ୍ସ ତେଜେନ, ସୟମେୱୋଣତା ଦୁମା॥
‘‘ସଙ୍ଖିପିଂସୁ ପଥଂ ୟକ୍ଖା, ଅନୁକମ୍ପାୟ ଦାରକେ।
ନିକ୍ଖନ୍ତଦିୱସେନେୱ [ନିକ୍ଖନ୍ତଦିୱସେୟେୱ (ସୀ॰)] , ଚେତରଟ୍ଠମୁପାଗମୁଂ॥
‘‘ସଟ୍ଠିରାଜସହସ୍ସାନି, ତଦା ୱସନ୍ତି ମାତୁଲେ।
ସବ୍ବେ ପଞ୍ଜଲିକା ହୁତ୍ୱା, ରୋଦମାନା ଉପାଗମୁଂ॥
‘‘ତତ୍ଥ ୱତ୍ତେତ୍ୱା ସଲ୍ଲାପଂ, ଚେତେହି ଚେତପୁତ୍ତେହି।
ତେ ତତୋ ନିକ୍ଖମିତ୍ୱାନ, ୱଙ୍କଂ ଅଗମୁ ପବ୍ବତଂ॥
‘‘ଆମନ୍ତୟିତ୍ୱା ଦେୱିନ୍ଦୋ, ୱିସ୍ସକମ୍ମଂ [ୱିସୁକମ୍ମଂ (କ॰)] ମହିଦ୍ଧିକଂ।
ଅସ୍ସମଂ ସୁକତଂ ରମ୍ମଂ, ପଣ୍ଣସାଲଂ ସୁମାପୟ॥
‘‘ସକ୍କସ୍ସ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ୱିସ୍ସକମ୍ମୋ ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ଅସ୍ସମଂ ସୁକତଂ ରମ୍ମଂ, ପଣ୍ଣସାଲଂ ସୁମାପୟି॥
‘‘ଅଜ୍ଝୋଗାହେତ୍ୱା ପୱନଂ, ଅପ୍ପସଦ୍ଦଂ ନିରାକୁଲଂ।
ଚତୁରୋ ଜନା ମୟଂ ତତ୍ଥ, ୱସାମ ପବ୍ବତନ୍ତରେ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ମଦ୍ଦିଦେୱୀ ଚ, ଜାଲୀ କଣ୍ହାଜିନା ଚୁଭୋ।
ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ସୋକନୁଦା, ୱସାମ ଅସ୍ସମେ ତଦା॥
‘‘ଦାରକେ ଅନୁରକ୍ଖନ୍ତୋ, ଅସୁଞ୍ଞୋ ହୋମି ଅସ୍ସମେ।
ମଦ୍ଦୀ ଫଲଂ ଆହରିତ୍ୱା, ପୋସେତି ସା ତୟୋ ଜନେ॥
‘‘ପୱନେ ୱସମାନସ୍ସ, ଅଦ୍ଧିକୋ ମଂ ଉପାଗମି।
ଆୟାଚି ପୁତ୍ତକେ ମୟ୍ହଂ, ଜାଲିଂ କଣ୍ହାଜିନଂ ଚୁଭୋ॥
‘‘ୟାଚକଂ ଉପଗତଂ ଦିସ୍ୱା, ହାସୋ ମେ ଉପପଜ୍ଜଥ।
ଉଭୋ ପୁତ୍ତେ ଗହେତ୍ୱାନ, ଅଦାସିଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ତଦା॥
‘‘ସକେ ପୁତ୍ତେ ଚଜନ୍ତସ୍ସ, ଜୂଜକେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ୟଦା।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ପୁନଦେୱ ସକ୍କୋ ଓରୁୟ୍ହ, ହୁତ୍ୱା ବ୍ରାହ୍ମଣସନ୍ନିଭୋ।
ଆୟାଚି ମଂ ମଦ୍ଦିଦେୱିଂ, ସୀଲୱନ୍ତିଂ ପତିବ୍ବତଂ॥
‘‘ମଦ୍ଦିଂ ହତ୍ଥେ ଗହେତ୍ୱାନ, ଉଦକଞ୍ଜଲି ପୂରିୟ।
ପସନ୍ନମନସଙ୍କପ୍ପୋ, ତସ୍ସ ମଦ୍ଦିଂ ଅଦାସହଂ॥
‘‘ମଦ୍ଦିୟା ଦୀୟମାନାୟ, ଗଗନେ ଦେୱା ପମୋଦିତା।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ଜାଲିଂ କଣ୍ହାଜିନଂ ଧୀତଂ, ମଦ୍ଦିଦେୱିଂ ପତିବ୍ବତଂ।
ଚଜମାନୋ ନ ଚିନ୍ତେସିଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା॥
‘‘ନ ମେ ଦେସ୍ସା ଉଭୋ ପୁତ୍ତା, ମଦ୍ଦିଦେୱୀ ନ ଦେସ୍ସିୟା।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ପିୟେ ଅଦାସହଂ॥
‘‘ପୁନାପରଂ ବ୍ରହାରଞ୍ଞେ, ମାତାପିତୁସମାଗମେ।
କରୁଣଂ ପରିଦେୱନ୍ତେ, ସଲ୍ଲପନ୍ତେ ସୁଖଂ ଦୁଖଂ॥
‘‘ହିରୋତ୍ତପ୍ପେନ ଗରୁନା [ଗରୁନଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଉଭିନ୍ନଂ ଉପସଙ୍କମି।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ପୁନାପରଂ ବ୍ରହାରଞ୍ଞା, ନିକ୍ଖମିତ୍ୱା ସଞାତିଭି।
ପୱିସାମି ପୁରଂ ରମ୍ମଂ, ଜେତୁତ୍ତରଂ ପୁରୁତ୍ତମଂ॥
‘‘ରତନାନି ସତ୍ତ ୱସ୍ସିଂସୁ, ମହାମେଘୋ ପୱସ୍ସଥ।
ତଦାପି ପଥୱୀ କମ୍ପି, ସିନେରୁୱନୱଟଂସକା॥
‘‘ଅଚେତନାୟଂ ପଥୱୀ, ଅୱିଞ୍ଞାୟ ସୁଖଂ ଦୁଖଂ।
ସାପି ଦାନବଲା ମୟ୍ହଂ, ସତ୍ତକ୍ଖତ୍ତୁଂ ପକମ୍ପଥା’’ତି॥
ୱେସ୍ସନ୍ତରଚରିୟଂ ନୱମଂ।
୧୦. ସସପଣ୍ଡିତଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ସସକୋ ପୱନଚାରକୋ।
ତିଣପଣ୍ଣସାକଫଲଭକ୍ଖୋ, ପରହେଠନୱିୱଜ୍ଜିତୋ॥
‘‘ମକ୍କଟୋ ଚ ସିଙ୍ଗାଲୋ ଚ, ସୁତ୍ତପୋତୋ ଚହଂ ତଦା।
ୱସାମ ଏକସାମନ୍ତା, ସାୟଂ ପାତୋ ଚ ଦିସ୍ସରେ [ସାୟଂ ପାତୋ ପଦିସ୍ସରେ (କ॰)] ॥
‘‘ଅହଂ ତେ ଅନୁସାସାମି, କିରିୟେ କଲ୍ୟାଣପାପକେ।
‘ପାପାନି ପରିୱଜ୍ଜେଥ, କଲ୍ୟାଣେ ଅଭିନିୱିସ୍ସଥ’॥
‘‘ଉପୋସଥମ୍ହି ଦିୱସେ, ଚନ୍ଦଂ ଦିସ୍ୱାନ ପୂରିତଂ।
ଏତେସଂ ତତ୍ଥ ଆଚିକ୍ଖିଂ, ଦିୱସୋ ଅଜ୍ଜୁପୋସଥୋ॥
‘‘ଦାନାନି ପଟିୟାଦେଥ, ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟସ୍ସ ଦାତୱେ।
ଦତ୍ୱା ଦାନଂ ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟେ, ଉପୱସ୍ସଥୁପୋସଥଂ॥
‘‘ତେ ମେ ସାଧୂତି ୱତ୍ୱାନ, ୟଥାସତ୍ତି ୟଥାବଲଂ।
ଦାନାନି ପଟିୟାଦେତ୍ୱା, ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟଂ ଗୱେସିସୁଂ [ଗୱେସୟ୍ୟୁଂ (କ॰)] ॥
‘‘ଅହଂ ନିସଜ୍ଜ ଚିନ୍ତେସିଂ, ଦାନଂ ଦକ୍ଖିଣନୁଚ୍ଛୱଂ।
‘ୟଦିହଂ ଲଭେ ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟଂ, କିଂ ମେ ଦାନଂ ଭୱିସ୍ସତି॥
‘‘‘ନ ମେ ଅତ୍ଥି ତିଲା ମୁଗ୍ଗା, ମାସା ୱା ତଣ୍ଡୁଲା ଘତଂ।
ଅହଂ ତିଣେନ ୟାପେମି, ନ ସକ୍କା ତିଣ ଦାତୱେ॥
‘‘‘ୟଦି କୋଚି ଏତି ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟୋ, ଭିକ୍ଖାୟ ମମ ସନ୍ତିକେ।
ଦଜ୍ଜାହଂ ସକମତ୍ତାନଂ, ନ ସୋ ତୁଚ୍ଛୋ ଗମିସ୍ସତି’॥
‘‘ମମ ସଙ୍କପ୍ପମଞ୍ଞାୟ, ସକ୍କୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୱଣ୍ଣିନା।
ଆସୟଂ ମେ ଉପାଗଚ୍ଛି, ଦାନୱୀମଂସନାୟ ମେ॥
‘‘ତମହଂ ଦିସ୍ୱାନ ସନ୍ତୁଟ୍ଠୋ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ।
‘ସାଧୁ ଖୋସି ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ, ଘାସହେତୁ ମମନ୍ତିକେ॥
‘‘‘ଅଦିନ୍ନପୁବ୍ବଂ ଦାନୱରଂ, ଅଜ୍ଜ ଦସ୍ସାମି ତେ ଅହଂ।
ତୁୱଂ ସୀଲଗୁଣୂପେତୋ, ଅୟୁତ୍ତଂ ତେ ପରହେଠନଂ॥
‘‘‘ଏହି ଅଗ୍ଗିଂ ପଦୀପେହି, ନାନାକଟ୍ଠେ ସମାନୟ।
ଅହଂ ପଚିସ୍ସମତ୍ତାନଂ, ପକ୍କଂ ତ୍ୱଂ ଭକ୍ଖୟିସ୍ସସି’॥
‘‘‘ସାଧୂ’ତି ସୋ ହଟ୍ଠମନୋ, ନାନାକଟ୍ଠେ ସମାନୟି।
ମହନ୍ତଂ ଅକାସି ଚିତକଂ, କତ୍ୱା ଅଙ୍ଗାରଗବ୍ଭକଂ॥
‘‘ଅଗ୍ଗିଂ ତତ୍ଥ ପଦୀପେସି, ୟଥା ସୋ ଖିପ୍ପଂ ମହା ଭୱେ।
ଫୋଟେତ୍ୱା ରଜଗତେ ଗତ୍ତେ, ଏକମନ୍ତଂ ଉପାୱିସିଂ॥
‘‘ୟଦା ମହାକଟ୍ଠପୁଞ୍ଜୋ, ଆଦିତ୍ତୋ ଧମଧମାୟତି [ଧୁମଧୁମାୟତି (ସୀ॰), ଧମମାୟତି (କ॰)] ।
ତଦୁପ୍ପତିତ୍ୱା ପପତିଂ, ମଜ୍ଝେ ଜାଲସିଖନ୍ତରେ॥
‘‘ୟଥା ସୀତୋଦକଂ ନାମ, ପୱିଟ୍ଠଂ ୟସ୍ସ କସ୍ସଚି।
ସମେତି ଦରଥପରିଳାହଂ, ଅସ୍ସାଦଂ ଦେତି ପୀତି ଚ॥
‘‘ତଥେୱ ଜଲିତଂ ଅଗ୍ଗିଂ, ପୱିଟ୍ଠସ୍ସ ମମଂ ତଦା।
ସବ୍ବଂ ସମେତି ଦରଥଂ, ୟଥା ସୀତୋଦକଂ ୱିୟ॥
‘‘ଛୱିଂ ଚମ୍ମଂ ମଂସଂ ନ୍ହାରୁଂ, ଅଟ୍ଠିଂ ହଦୟବନ୍ଧନଂ।
କେୱଲଂ ସକଲଂ କାୟଂ, ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଅଦାସହ’’ନ୍ତି॥
ସସପଣ୍ଡିତଚରିୟଂ ଦସମଂ।
ଅକିତ୍ତିୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।
ଅକିତ୍ତିବ୍ରାହ୍ମଣୋ ସଙ୍ଖୋ, କୁରୁରାଜା ଧନଞ୍ଚୟୋ।
ମହାସୁଦସ୍ସନୋ ରାଜା, ମହାଗୋୱିନ୍ଦବ୍ରାହ୍ମଣୋ॥
ନିମି ଚନ୍ଦକୁମାରୋ ଚ, ସିୱି ୱେସ୍ସନ୍ତରୋ ସସୋ।
ଅହମେୱ ତଦା ଆସିଂ, ୟୋ ତେ ଦାନୱରେ ଅଦା॥
ଏତେ ଦାନପରିକ୍ଖାରା, ଏତେ ଦାନସ୍ସ ପାରମୀ।
ଜୀୱିତଂ ୟାଚକେ ଦତ୍ୱା, ଇମଂ ପାରମି ପୂରୟିଂ॥
ଭିକ୍ଖାୟ ଉପଗତଂ ଦିସ୍ୱା, ସକତ୍ତାନଂ ପରିଚ୍ଚଜିଂ।
ଦାନେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ଦାନପାରମୀତି॥
ଦାନପାରମିନିଦ୍ଦେସୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୨. ହତ୍ଥିନାଗୱଗ୍ଗୋ
୧. ମାତୁପୋସକଚରିୟା
‘‘ୟଦା ଅହୋସିଂ ପୱନେ, କୁଞ୍ଜରୋ ମାତୁପୋସକୋ।
ନ ତଦା ଅତ୍ଥି ମହିୟା, ଗୁଣେନ ମମ ସାଦିସୋ॥
‘‘ପୱନେ ଦିସ୍ୱା ୱନଚରୋ, ରଞ୍ଞୋ ମଂ ପଟିୱେଦୟି।
‘ତୱାନୁଚ୍ଛୱୋ ମହାରାଜ, ଗଜୋ ୱସତି କାନନେ॥
‘‘‘ନ ତସ୍ସ ପରିକ୍ଖାୟତ୍ଥୋ, ନପି ଆଳକକାସୁୟା।
ସହ ଗହିତେ [ସମଂ ଗହିତେ (ସୀ॰)] ସୋଣ୍ଡାୟ, ସୟମେୱ ଇଧେହି’ତି॥
‘‘ତସ୍ସ ତଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ରାଜାପି ତୁଟ୍ଠମାନସୋ।
ପେସେସି ହତ୍ଥିଦମକଂ, ଛେକାଚରିୟଂ ସୁସିକ୍ଖିତଂ॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱା ସୋ ହତ୍ଥିଦମକୋ, ଅଦ୍ଦସ ପଦୁମସ୍ସରେ।
ଭିସମୁଳାଲଂ [ଭିସମୂଲଂ (କ॰)] ଉଦ୍ଧରନ୍ତଂ, ୟାପନତ୍ଥାୟ ମାତୁୟା॥
‘‘ୱିଞ୍ଞାୟ ମେ ସୀଲଗୁଣଂ, ଲକ୍ଖଣଂ ଉପଧାରୟି।
‘ଏହି ପୁତ୍ତା’ତି ପତ୍ୱାନ, ମମ ସୋଣ୍ଡାୟ ଅଗ୍ଗହି॥
‘‘ୟଂ ମେ ତଦା ପାକତିକଂ, ସରୀରାନୁଗତଂ ବଲଂ।
ଅଜ୍ଜ ନାଗସହସ୍ସାନଂ, ବଲେନ ସମସାଦିସଂ॥
‘‘ୟଦିହଂ ତେସଂ ପକୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ଉପେତାନଂ ଗହଣାୟ ମଂ।
ପଟିବଲୋ ଭୱେ ତେସଂ, ୟାୱ ରଜ୍ଜମ୍ପି ମାନୁସଂ॥
‘‘ଅପି ଚାହଂ ସୀଲରକ୍ଖାୟ, ସୀଲପାରମିପୂରିୟା।
ନ କରୋମି ଚିତ୍ତେ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତଂ, ପକ୍ଖିପନ୍ତଂ ମମାଳକେ॥
‘‘ୟଦି ତେ ମଂ ତତ୍ଥ କୋଟ୍ଟେୟ୍ୟୁଂ, ଫରସୂହି ତୋମରେହି ଚ।
ନେୱ ତେସଂ ପକୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ସୀଲଖଣ୍ଡଭୟା ମମା’’ତି॥
ମାତୁପୋସକଚରିୟଂ ପଠମଂ।
୨. ଭୂରିଦତ୍ତଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଭୂରିଦତ୍ତୋ ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ୱିରୂପକ୍ଖେନ ମହାରଞ୍ଞା, ଦେୱଲୋକମଗଞ୍ଛହଂ॥
‘‘ତତ୍ଥ ପସ୍ସିତ୍ୱାହଂ ଦେୱେ, ଏକନ୍ତଂ ସୁଖସମପ୍ପିତେ।
ତଂ ସଗ୍ଗଗମନତ୍ଥାୟ, ସୀଲବ୍ବତଂ ସମାଦିୟିଂ॥
‘‘ସରୀରକିଚ୍ଚଂ କତ୍ୱାନ, ଭୁତ୍ୱା ୟାପନମତ୍ତକଂ।
ଚତୁରୋ ଅଙ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠାୟ, ସେମି ୱମ୍ମିକମୁଦ୍ଧନି॥
‘‘ଛୱିୟା ଚମ୍ମେନ ମଂସେନ, ନହାରୁଅଟ୍ଠିକେହି ୱା।
ୟସ୍ସ ଏତେନ କରଣୀୟଂ, ଦିନ୍ନଂୟେୱ ହରାତୁ ସୋ॥
‘‘ସଂସିତୋ ଅକତଞ୍ଞୁନା, ଆଲମ୍ପାୟନୋ [ଆଲମ୍ବଣୋ (ସୀ॰)] ମମଗ୍ଗହି।
ପେଳାୟ ପକ୍ଖିପିତ୍ୱାନ, କୀଳେତି ମଂ ତହିଂ ତହିଂ॥
‘‘ପେଳାୟ ପକ୍ଖିପନ୍ତେପି, ସମ୍ମଦ୍ଦନ୍ତେପି ପାଣିନା।
ଆଲମ୍ପାୟନେ [ଆଲମ୍ବଣେ (ସୀ॰)] ନ କୁପ୍ପାମି, ସୀଲଖଣ୍ଡଭୟା ମମ॥
‘‘ସକଜୀୱିତପରିଚ୍ଚାଗୋ , ତିଣତୋ ଲହୁକୋ ମମ।
ସୀଲୱୀତିକ୍କମୋ ମୟ୍ହଂ, ପଥୱୀଉପ୍ପତନଂ ୱିୟ॥
‘‘ନିରନ୍ତରଂ ଜାତିସତଂ, ଚଜେୟ୍ୟଂ ମମ ଜୀୱିତଂ।
ନେୱ ସୀଲଂ ପଭିନ୍ଦେୟ୍ୟଂ, ଚତୁଦ୍ଦୀପାନ ହେତୁପି॥
‘‘ଅପି ଚାହଂ ସୀଲରକ୍ଖାୟ, ସୀଲପାରମିପୂରିୟା।
ନ କରୋମି ଚିତ୍ତେ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତଂ, ପକ୍ଖିପନ୍ତମ୍ପି ପେଳକେ’’ତି॥
ଭୂରିଦତ୍ତଚରିୟଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ଚମ୍ପେୟ୍ୟନାଗଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଚମ୍ପେୟ୍ୟକୋ ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ତଦାପି ଧମ୍ମିକୋ ଆସିଂ, ସୀଲବ୍ବତସମପ୍ପିତୋ॥
‘‘ତଦାପି ମଂ ଧମ୍ମଚାରିଂ, ଉପୱୁତ୍ଥଂ ଉପୋସଥଂ।
ଅହିତୁଣ୍ଡିକୋ ଗହେତ୍ୱାନ, ରାଜଦ୍ୱାରମ୍ହି କୀଳତି॥
‘‘ୟଂ ୟଂ ସୋ ୱଣ୍ଣଂ ଚିନ୍ତୟି, ନୀଲଂୱ ପୀତଲୋହିତଂ।
ତସ୍ସ ଚିତ୍ତାନୁୱତ୍ତନ୍ତୋ, ହୋମି ଚିନ୍ତିତସନ୍ନିଭୋ॥
‘‘ଥଲଂ କରେୟ୍ୟମୁଦକଂ, ଉଦକମ୍ପି ଥଲଂ କରେ।
ୟଦିହଂ ତସ୍ସ ପକୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ଖଣେନ ଛାରିକଂ କରେ॥
‘‘ୟଦି ଚିତ୍ତୱସୀ ହେସ୍ସଂ, ପରିହାୟିସ୍ସାମି ସୀଲତୋ।
ସୀଲେନ ପରିହୀନସ୍ସ, ଉତ୍ତମତ୍ଥୋ ନ ସିଜ୍ଝତି॥
‘‘କାମଂ ଭିଜ୍ଜତୁୟଂ କାୟୋ, ଇଧେୱ ୱିକିରୀୟତୁ।
ନେୱ ସୀଲଂ ପଭିନ୍ଦେୟ୍ୟଂ, ୱିକିରନ୍ତେ ଭୁସଂ ୱିୟା’’ତି॥
ଚମ୍ପେୟ୍ୟନାଗଚରିୟଂ ତତିୟଂ।
୪. ଚୂଳବୋଧିଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଚୂଳବୋଧି ସୁସୀଲୱା।
ଭୱଂ ଦିସ୍ୱାନ ଭୟତୋ, ନେକ୍ଖମ୍ମଂ ଅଭିନିକ୍ଖମିଂ॥
‘‘ୟା ମେ ଦୁତିୟିକା ଆସି, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ କନକସନ୍ନିଭା।
ସାପି ୱଟ୍ଟେ ଅନପେକ୍ଖା, ନେକ୍ଖମ୍ମଂ ଅଭିନିକ୍ଖମି॥
‘‘ନିରାଲୟା ଛିନ୍ନବନ୍ଧୂ, ଅନପେକ୍ଖା କୁଲେ ଗଣେ।
ଚରନ୍ତା ଗାମନିଗମଂ, ବାରାଣସିମୁପାଗମୁଂ॥
‘‘ତତ୍ଥ ୱସାମ ନିପକା, ଅସଂସଟ୍ଠା କୁଲେ ଗଣେ।
ନିରାକୁଲେ ଅପ୍ପସଦ୍ଦେ, ରାଜୁୟ୍ୟାନେ ୱସାମୁଭୋ॥
‘‘ଉୟ୍ୟାନଦସ୍ସନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ରାଜା ଅଦ୍ଦସ ବ୍ରାହ୍ମଣିଂ।
ଉପଗମ୍ମ ମମଂ ପୁଚ୍ଛି, ‘ତୁୟ୍ହେସା କା କସ୍ସ ଭରିୟା’॥
‘‘ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ଅହଂ ତସ୍ସ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ।
‘ନ ମୟ୍ହଂ ଭରିୟା ଏସା, ସହଧମ୍ମା ଏକସାସନୀ’॥
‘‘ତିସ୍ସା [ତସ୍ସା (ସୀ॰)] ସାରତ୍ତଗଧିତୋ, ଗାହାପେତ୍ୱାନ ଚେଟକେ।
ନିପ୍ପୀଳୟନ୍ତୋ ବଲସା, ଅନ୍ତେପୁରଂ ପୱେସୟି॥
‘‘ଓଦପତ୍ତକିୟା ମୟ୍ହଂ, ସହଜା ଏକସାସନୀ।
ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ନୟନ୍ତିୟା, କୋପୋ ମେ ଉପପଜ୍ଜଥ॥
‘‘ସହ କୋପେ ସମୁପ୍ପନ୍ନେ, ସୀଲବ୍ବତମନୁସ୍ସରିଂ।
ତତ୍ଥେୱ କୋପଂ ନିଗ୍ଗଣ୍ହିଂ, ନାଦାସିଂ ୱଡ୍ଢିତୂପରି॥
‘‘ୟଦି ନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣିଂ କୋଚି, କୋଟ୍ଟେୟ୍ୟ ତିଣ୍ହସତ୍ତିୟା।
ନେୱ ସୀଲଂ ପଭିନ୍ଦେୟ୍ୟଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା॥
‘‘ନ ମେସା ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ଦେସ୍ସା, ନପି ମେ ବଲଂ ନ ୱିଜ୍ଜତି।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ସୀଲାନୁରକ୍ଖିସ’’ନ୍ତି॥
ଚୂଳବୋଧିଚରିୟଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ମହିଂସରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ମହିଂସୋ ପୱନଚାରକୋ।
ପୱଡ୍ଢକାୟୋ ବଲୱା, ମହନ୍ତୋ ଭୀମଦସ୍ସନୋ॥
‘‘ପବ୍ଭାରେ ଗିରିଦୁଗ୍ଗେ [ୱନଦୁଗ୍ଗେ (ସୀ॰)] ଚ, ରୁକ୍ଖମୂଲେ ଦକାସୟେ।
ହୋତେତ୍ଥ ଠାନଂ ମହିଂସାନଂ, କୋଚି କୋଚି ତହିଂ ତହିଂ॥
‘‘ୱିଚରନ୍ତୋ ବ୍ରହାରଞ୍ଞେ, ଠାନଂ ଅଦ୍ଦସ ଭଦ୍ଦକଂ।
ତଂ ଠାନଂ ଉପଗନ୍ତ୍ୱାନ, ତିଟ୍ଠାମି ଚ ସୟାମି ଚ॥
‘‘ଅଥେତ୍ଥ କପିମାଗନ୍ତ୍ୱା, ପାପୋ ଅନରିୟୋ ଲହୁ।
ଖନ୍ଧେ ନଲାଟେ ଭମୁକେ, ମୁତ୍ତେତି ଓହନେତିତଂ॥
‘‘ସକିମ୍ପି ଦିୱସଂ ଦୁତିୟଂ, ତତିୟଂ ଚତୁତ୍ଥମ୍ପି ଚ।
ଦୂସେତି ମଂ ସବ୍ବକାଲଂ, ତେନ ହୋମି ଉପଦ୍ଦୁତୋ॥
‘‘ମମଂ ଉପଦ୍ଦୁତଂ ଦିସ୍ୱା, ୟକ୍ଖୋ ମଂ ଇଦମବ୍ରୱି।
‘ନାସେହେତଂ ଛୱଂ ପାପଂ, ସିଙ୍ଗେହି ଚ ଖୁରେହି ଚ’॥
‘‘ଏୱଂ ୱୁତ୍ତେ ତଦା ୟକ୍ଖେ, ଅହଂ ତଂ ଇଦମବ୍ରୱିଂ।
‘କିଂ ତ୍ୱଂ ମକ୍ଖେସି କୁଣପେନ, ପାପେନ ଅନରିୟେନ ମଂ॥
‘‘‘ୟଦିହଂ ତସ୍ସ ପକୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ତତୋ ହୀନତରୋ ଭୱେ।
ସୀଲଞ୍ଚ ମେ ପଭିଜ୍ଜେୟ୍ୟ, ୱିଞ୍ଞୂ ଚ ଗରହେୟ୍ୟୁ ମଂ॥
‘‘‘ହୀଳିତା ଜୀୱିତା ୱାପି, ପରିସୁଦ୍ଧେନ ମତଂ ୱରଂ।
କ୍ୟାହଂ ଜୀୱିତହେତୂପି, କାହାମିଂ ପରହେଠନଂ’॥
‘‘ମମେୱାୟଂ ମଞ୍ଞମାନୋ, ଅଞ୍ଞେପେୱଂ କରିସ୍ସତି।
ତେୱ ତସ୍ସ ୱଧିସ୍ସନ୍ତି, ସା ମେ ମୁତ୍ତି ଭୱିସ୍ସତି॥
‘‘ହୀନମଜ୍ଝିମଉକ୍କଟ୍ଠେ, ସହନ୍ତୋ ଅୱମାନିତଂ।
ଏୱଂ ଲଭତି ସପ୍ପଞ୍ଞୋ, ମନସା ୟଥା ପତ୍ଥିତ’’ନ୍ତି॥
ମହିଂସରାଜଚରିୟଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ରୁରୁରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ସୁତତ୍ତକନକସନ୍ନିଭୋ।
ମିଗରାଜା ରୁରୁନାମ, ପରମସୀଲସମାହିତୋ॥
‘‘ରମ୍ମେ ପଦେସେ ରମଣୀୟେ, ୱିୱିତ୍ତେ ଅମନୁସ୍ସକେ।
ତତ୍ଥ ୱାସଂ ଉପଗଞ୍ଛିଂ, ଗଙ୍ଗାକୂଲେ ମନୋରମେ॥
‘‘ଅଥ ଉପରି ଗଙ୍ଗାୟ, ଧନିକେହି ପରିପୀଳିତୋ।
ପୁରିସୋ ଗଙ୍ଗାୟ ପପତି, ‘ଜୀୱାମି ୱା ମରାମି ୱା’॥
‘‘ରତ୍ତିନ୍ଦିୱଂ ସୋ ଗଙ୍ଗାୟ, ୱୁୟ୍ହମାନୋ ମହୋଦକେ।
ରୱନ୍ତୋ କରୁଣଂ ରୱଂ, ମଜ୍ଝେ ଗଙ୍ଗାୟ ଗଚ୍ଛତି॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ସଦ୍ଦଂ ସୁତ୍ୱାନ, କରୁଣଂ ପରିଦେୱତୋ।
ଗଙ୍ଗାୟ ତୀରେ ଠତ୍ୱାନ, ଅପୁଚ୍ଛିଂ ‘କୋସି ତ୍ୱଂ ନରୋ’॥
‘‘ସୋ ମେ ପୁଟ୍ଠୋ ଚ ବ୍ୟାକାସି, ଅତ୍ତନୋ କରଣଂ ତଦା।
‘ଧନିକେହି ଭୀତୋ ତସିତୋ, ପକ୍ଖନ୍ଦୋହଂ ମହାନଦିଂ’॥
‘‘ତସ୍ସ କତ୍ୱାନ କାରୁଞ୍ଞଂ, ଚଜିତ୍ୱା ମମ ଜୀୱିତଂ।
ପୱିସିତ୍ୱା ନୀହରିଂ ତସ୍ସ, ଅନ୍ଧକାରମ୍ହି ରତ୍ତିୟା॥
‘‘ଅସ୍ସତ୍ଥକାଲମଞ୍ଞାୟ, ତସ୍ସାହଂ ଇଦମବ୍ରୱିଂ।
‘ଏକଂ ତଂ ୱରଂ ୟାଚାମି, ମା ମଂ କସ୍ସଚି ପାୱଦ’॥
‘‘ନଗରଂ ଗନ୍ତ୍ୱାନ ଆଚିକ୍ଖି, ପୁଚ୍ଛିତୋ ଧନହେତୁକୋ।
ରାଜାନଂ ସୋ ଗହେତ୍ୱାନ, ଉପଗଞ୍ଛି ମମନ୍ତିକଂ॥
‘‘ୟାୱତା କରଣଂ ସବ୍ବଂ, ରଞ୍ଞୋ ଆରୋଚିତଂ ମୟା।
ରାଜା ସୁତ୍ୱାନ ୱଚନଂ, ଉସୁଂ ତସ୍ସ ପକପ୍ପୟି।
‘ଇଧେୱ ଘାତୟିସ୍ସାମି, ମିତ୍ତଦୁବ୍ଭିଂ [ମିତ୍ତଦୂଭିଂ (ସୀ॰)] ଅନାରିୟଂ’॥
‘‘ତମହଂ ଅନୁରକ୍ଖନ୍ତୋ, ନିମ୍ମିନିଂ ମମ ଅତ୍ତନା।
‘ତିଟ୍ଠତେସୋ ମହାରାଜ, କାମକାରୋ ଭୱାମି ତେ’॥
‘‘ଅନୁରକ୍ଖିଂ ମମ ସୀଲଂ, ନାରକ୍ଖିଂ ମମ ଜୀୱିତଂ।
ସୀଲୱା ହି ତଦା ଆସିଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା’’ତି॥
ରୁରୁରାଜଚରିୟଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ମାତଙ୍ଗଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଜଟିଲୋ ଉଗ୍ଗତାପନୋ।
ମାତଙ୍ଗୋ ନାମ ନାମେନ, ସୀଲୱା ସୁସମାହିତୋ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଏକୋ, ଗଙ୍ଗାକୂଲେ ୱସାମୁଭୋ।
ଅହଂ ୱସାମି ଉପରି, ହେଟ୍ଠା ୱସତି ବ୍ରାହ୍ମଣୋ॥
‘‘ୱିଚରନ୍ତୋ ଅନୁକୂଲମ୍ହି, ଉଦ୍ଧଂ ମେ ଅସ୍ସମଦ୍ଦସ।
ତତ୍ଥ ମଂ ପରିଭାସେତ୍ୱା, ଅଭିସପି ମୁଦ୍ଧଫାଲନଂ॥
‘‘ୟଦିହଂ ତସ୍ସ ପକୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ୟଦି ସୀଲଂ ନ ଗୋପୟେ।
ଓଲୋକେତ୍ୱାନହଂ ତସ୍ସ, କରେୟ୍ୟଂ ଛାରିକଂ ୱିୟ॥
‘‘ୟଂ ସୋ ତଦା ମଂ ଅଭିସପି, କୁପିତୋ ଦୁଟ୍ଠମାନସୋ।
ତସ୍ସେୱ ମତ୍ଥକେ ନିପତି, ୟୋଗେନ ତଂ ପମୋଚୟିଂ॥
‘‘ଅନୁରକ୍ଖିଂ ମମ ସୀଲଂ, ନାରକ୍ଖିଂ ମମ ଜୀୱିତଂ।
ସୀଲୱା ହି ତଦା ଆସିଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା’’ତି॥
ମାତଙ୍ଗଚରିୟଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଧମ୍ମଦେୱପୁତ୍ତଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ମହାପକ୍ଖୋ ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ଧମ୍ମୋ ନାମ ମହାୟକ୍ଖୋ, ସବ୍ବଲୋକାନୁକମ୍ପକୋ॥
‘‘ଦସକୁସଲକମ୍ମପଥେ , ସମାଦପେନ୍ତୋ ମହାଜନଂ।
ଚରାମି ଗାମନିଗମଂ, ସମିତ୍ତୋ ସପରିଜ୍ଜନୋ॥
‘‘ପାପୋ କଦରିୟୋ ୟକ୍ଖୋ, ଦୀପେନ୍ତୋ ଦସ ପାପକେ।
ସୋପେତ୍ଥ ମହିୟା ଚରତି, ସମିତ୍ତୋ ସପରିଜ୍ଜନୋ॥
‘‘ଧମ୍ମୱାଦୀ ଅଧମ୍ମୋ ଚ, ଉଭୋ ପଚ୍ଚନିକା ମୟଂ।
ଧୁରେ ଧୁରଂ ଘଟ୍ଟୟନ୍ତା, ସମିମ୍ହା ପଟିପଥେ ଉଭୋ॥
‘‘କଲହୋ ୱତ୍ତତୀ ଭେସ୍ମା, କଲ୍ୟାଣପାପକସ୍ସ ଚ।
ମଗ୍ଗା ଓକ୍କମନତ୍ଥାୟ, ମହାୟୁଦ୍ଧୋ ଉପଟ୍ଠିତୋ॥
‘‘ୟଦିହଂ ତସ୍ସ କୁପ୍ପେୟ୍ୟଂ, ୟଦି ଭିନ୍ଦେ ତପୋଗୁଣଂ।
ସହପରିଜନଂ ତସ୍ସ, ରଜଭୂତଂ କରେୟ୍ୟହଂ॥
‘‘ଅପିଚାହଂ ସୀଲରକ୍ଖାୟ, ନିବ୍ବାପେତ୍ୱାନ ମାନସଂ।
ସହ ଜନେନୋକ୍କମିତ୍ୱା, ପଥଂ ପାପସ୍ସ ଦାସହଂ॥
‘‘ସହ ପଥତୋ ଓକ୍କନ୍ତେ, କତ୍ୱା ଚିତ୍ତସ୍ସ ନିବ୍ବୁତିଂ।
ୱିୱରଂ ଅଦାସି ପଥୱୀ, ପାପୟକ୍ଖସ୍ସ ତାୱଦେ’’ତି॥
ଧମ୍ମଦେୱପୁତ୍ତଚରିୟଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ଅଲୀନସତ୍ତୁଚରିୟା
‘‘ପଞ୍ଚାଲରଟ୍ଠେ ନଗରୱରେ, କପିଲାୟଂ [କମ୍ପିଲାୟଂ (ସୀ॰), କପ୍ପିଲାୟଂ (ସ୍ୟା॰)] ପୁରୁତ୍ତମେ।
ରାଜା ଜୟଦ୍ଦିସୋ ନାମ, ସୀଲଗୁଣମୁପାଗତୋ॥
‘‘ତସ୍ସ ରଞ୍ଞୋ ଅହଂ ପୁତ୍ତୋ, ସୁତଧମ୍ମୋ ସୁସୀଲୱା।
ଅଲୀନସତ୍ତୋ ଗୁଣୱା, ଅନୁରକ୍ଖପରିଜନୋ ସଦା॥
‘‘ପିତା ମେ ମିଗୱଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ପୋରିସାଦଂ ଉପାଗମି।
ସୋ ମେ ପିତୁମଗ୍ଗହେସି, ‘ଭକ୍ଖୋସି ମମ ମା ଚଲି’॥
‘‘ତସ୍ସ ତଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ଭୀତୋ ତସିତୱେଧିତୋ।
ଊରୁକ୍ଖମ୍ଭୋ ଅହୁ ତସ୍ସ, ଦିସ୍ୱାନ ପୋରିସାଦକଂ॥
‘‘ମିଗୱଂ ଗହେତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚସ୍ସୁ, କତ୍ୱା ଆଗମନଂ ପୁନ।
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଧନଂ ଦତ୍ୱା, ପିତା ଆମନ୍ତୟୀ ମମଂ॥
‘‘‘ରଜ୍ଜଂ ପୁତ୍ତ ପଟିପଜ୍ଜ, ମା ପମଜ୍ଜି ପୁରଂ ଇଦଂ।
କତଂ ମେ ପୋରିସାଦେନ, ମମ ଆଗମନଂ ପୁନ’॥
‘‘ମାତାପିତୂ ଚ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା, ନିମ୍ମିନିତ୍ୱାନ ଅତ୍ତନା।
ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା ଧନୁଂ ଖଗ୍ଗଂ, ପୋରିସାଦଂ ଉପାଗମିଂ॥
‘‘ସସତ୍ଥହତ୍ଥୂପଗତଂ, କଦାଚି ସୋ ତସିସ୍ସତି।
ତେନ ଭିଜ୍ଜିସ୍ସତି ସୀଲଂ, ପରିତ୍ତାସଂ [ପରିତାସଂ (ସୀ॰)] କତେ ମୟି॥
‘‘ସୀଲଖଣ୍ଡଭୟା ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ସ ଦେସ୍ସଂ ନ ବ୍ୟାହରିଂ।
ମେତ୍ତଚିତ୍ତୋ ହିତୱାଦୀ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ॥
‘‘‘ଉଜ୍ଜାଲେହି ମହାଅଗ୍ଗିଂ, ପପତିସ୍ସାମି ରୁକ୍ଖତୋ।
ତ୍ୱଂ ପକ୍କକାଲମଞ୍ଞାୟ [ସୁପକ୍କକାଲମଞ୍ଞାୟ (ପୀ॰)] , ଭକ୍ଖୟ ମଂ ପିତାମହ’॥
‘‘ଇତି ସୀଲୱତଂ ହେତୁ, ନାରକ୍ଖିଂ ମମ ଜୀୱିତଂ।
ପବ୍ବାଜେସିଂ ଚହଂ ତସ୍ସ, ସଦା ପାଣାତିପାତିକ’’ନ୍ତି॥
ଅଲୀନସତ୍ତୁଚରିୟଂ ନୱମଂ।
୧୦. ସଙ୍ଖପାଲଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ସଙ୍ଖପାଲୋ ମହିଦ୍ଧିକୋ।
ଦାଠାୱୁଧୋ ଘୋରୱିସୋ, ଦ୍ୱିଜିୱ୍ହୋ ଉରଗାଧିଭୂ॥
‘‘ଚତୁପ୍ପଥେ ମହାମଗ୍ଗେ, ନାନାଜନସମାକୁଲେ।
ଚତୁରୋ ଅଙ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠାୟ, ତତ୍ଥ ୱାସମକପ୍ପୟିଂ॥
‘‘ଛୱିୟା ଚମ୍ମେନ ମଂସେନ, ନହାରୁଅଟ୍ଠିକେହି ୱା।
ୟସ୍ସ ଏତେନ କରଣୀୟଂ, ଦିନ୍ନଂୟେୱ ହରାତୁ ସୋ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂସୁ ଭୋଜପୁତ୍ତା, ଖରା ଲୁଦ୍ଦା ଅକାରୁଣା।
ଉପଗଞ୍ଛୁଂ ମମଂ ତତ୍ଥ, ଦଣ୍ଡମୁଗ୍ଗରପାଣିନୋ॥
‘‘ନାସାୟ ୱିନିୱିଜ୍ଝିତ୍ୱା, ନଙ୍ଗୁଟ୍ଠେ ପିଟ୍ଠିକଣ୍ଟକେ।
କାଜେ ଆରୋପୟିତ୍ୱାନ, ଭୋଜପୁତ୍ତା ହରିଂସୁ ମଂ॥
‘‘ସସାଗରନ୍ତଂ ପଥୱିଂ, ସକାନନଂ ସପବ୍ବତଂ।
ଇଚ୍ଛମାନୋ ଚହଂ ତତ୍ଥ, ନାସାୱାତେନ ଝାପୟେ॥
‘‘ସୂଲେହି ୱିନିୱିଜ୍ଝନ୍ତେ, କୋଟ୍ଟୟନ୍ତେପି ସତ୍ତିଭି।
ଭୋଜପୁତ୍ତେ ନ କୁପ୍ପାମି, ଏସା ମେ ସୀଲପାରମୀ’’ତି॥
ସଙ୍ଖପାଲଚରିୟଂ ଦସମଂ।
ହତ୍ଥିନାଗୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ହତ୍ଥିନାଗୋ ଭୂରିଦତ୍ତୋ, ଚମ୍ପେୟ୍ୟୋ ବୋଧି ମହିଂସୋ।
ରୁରୁ ମାତଙ୍ଗୋ ଧମ୍ମୋ ଚ, ଅତ୍ରଜୋ ଚ ଜୟଦ୍ଦିସୋ॥
ଏତେ ନୱ ସୀଲବଲା, ପରିକ୍ଖାରା ପଦେସିକା।
ଜୀୱିତଂ ପରିରକ୍ଖିତ୍ୱା, ସୀଲାନି ଅନୁରକ୍ଖିସଂ॥
ସଙ୍ଖପାଲସ୍ସ ମେ ସତୋ, ସବ୍ବକାଲମ୍ପି ଜୀୱିତଂ।
ୟସ୍ସ କସ୍ସଚି ନିୟ୍ୟତ୍ତଂ, ତସ୍ମା ସା ସୀଲପାରମୀତି॥
ସୀଲପାରମିନିଦ୍ଦେସୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
୩. ୟୁଧଞ୍ଜୟୱଗ୍ଗୋ
୧. ୟୁଧଞ୍ଜୟଚରିୟା
‘‘ୟଦାହଂ ଅମିତୟସୋ, ରାଜପୁତ୍ତୋ ୟୁଧଞ୍ଜୟୋ।
ଉସ୍ସାୱବିନ୍ଦୁଂ ସୂରିୟାତପେ, ପତିତଂ ଦିସ୍ୱାନ ସଂୱିଜିଂ॥
‘‘ତଞ୍ଞେୱାଧିପତିଂ କତ୍ୱା, ସଂୱେଗମନୁବ୍ରୂହୟିଂ।
ମାତାପିତୂ ଚ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା, ପବ୍ବଜ୍ଜମନୁୟାଚହଂ॥
‘‘ୟାଚନ୍ତି ମଂ ପଞ୍ଜଲିକା, ସନେଗମା ସରଟ୍ଠକା।
‘ଅଜ୍ଜେୱ ପୁତ୍ତ ପଟିପଜ୍ଜ, ଇଦ୍ଧଂ ଫୀତଂ ମହାମହିଂ’॥
‘‘ସରାଜକେ ସହୋରୋଧେ, ସନେଗମେ ସରଟ୍ଠକେ।
କରୁଣଂ ପରିଦେୱନ୍ତେ, ଅନପେକ୍ଖୋୱ ପରିଚ୍ଚଜିଂ॥
‘‘କେୱଲଂ ପଥୱିଂ ରଜ୍ଜଂ, ଞାତିପରିଜନଂ ୟସଂ।
ଚଜମାନୋ ନ ଚିନ୍ତେସିଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା॥
‘‘ମାତାପିତା ନ ମେ ଦେସ୍ସା, ନପି ମେ ଦେସ୍ସଂ ମହାୟସଂ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ରଜ୍ଜଂ ପରିଚ୍ଚଜି’’ନ୍ତି॥
ୟୁଧଞ୍ଜୟଚରିୟଂ ପଠମଂ।
୨. ସୋମନସ୍ସଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଇନ୍ଦପତ୍ଥେ ପୁରୁତ୍ତମେ।
କାମିତୋ ଦୟିତୋ ପୁତ୍ତୋ, ସୋମନସ୍ସୋତି ୱିସ୍ସୁତୋ॥
‘‘ସୀଲୱା ଗୁଣସମ୍ପନ୍ନୋ, କଲ୍ୟାଣପଟିଭାନୱା।
ୱୁଡ୍ଢାପଚାୟୀ ହିରୀମା, ସଙ୍ଗହେସୁ ଚ କୋୱିଦୋ॥
‘‘ତସ୍ସ ରଞ୍ଞୋ ପତିକରୋ, ଅହୋସି କୁହକତାପସୋ।
ଆରାମଂ ମାଲାୱଚ୍ଛଞ୍ଚ, ରୋପୟିତ୍ୱାନ ଜୀୱତି॥
‘‘ତମହଂ ଦିସ୍ୱାନ କୁହକଂ, ଥୁସରାସିଂୱ ଅତଣ୍ଡୁଲଂ।
ଦୁମଂୱ ଅନ୍ତୋ ସୁସିରଂ, କଦଲିଂୱ ଅସାରକଂ॥
‘‘ନତ୍ଥିମସ୍ସ ସତଂ ଧମ୍ମୋ, ସାମଞ୍ଞାପଗତୋ ଅୟଂ।
ହିରୀସୁକ୍କଧମ୍ମଜହିତୋ, ଜୀୱିତୱୁତ୍ତିକାରଣା॥
‘‘କୁପିତୋ ଅହୁ [ଅହୋସି (ସୀ॰), ଆସି (ସ୍ୟା॰)] ପଚ୍ଚନ୍ତୋ, ଅଟୱୀହି ପରନ୍ତିହି।
ତଂ ନିସେଧେତୁଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୋ, ଅନୁସାସି ପିତା ମମଂ॥
‘‘‘ମା ପମଜ୍ଜି ତୁୱଂ ତାତ, ଜଟିଲଂ ଉଗ୍ଗତାପନଂ।
ୟଦିଚ୍ଛକଂ ପୱତ୍ତେହି, ସବ୍ବକାମଦଦୋ ହି ସୋ’॥
‘‘ତମହଂ ଗନ୍ତ୍ୱାନୁପଟ୍ଠାନଂ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ।
‘କଚ୍ଚି ତେ ଗହପତି କୁସଲଂ, କିଂ ୱା ତେ ଆହରୀୟତୁ’॥
‘‘ତେନ ସୋ କୁପିତୋ ଆସି, କୁହକୋ ମାନନିସ୍ସିତୋ।
‘ଘାତାପେମି ତୁୱଂ ଅଜ୍ଜ, ରଟ୍ଠା ପବ୍ବାଜୟାମି ୱା’॥
‘‘ନିସେଧୟିତ୍ୱା ପଚ୍ଚନ୍ତଂ, ରାଜା କୁହକମବ୍ରୱି।
‘କଚ୍ଚି ତେ ଭନ୍ତେ ଖମନୀୟଂ, ସମ୍ମାନୋ ତେ ପୱତ୍ତିତୋ’॥
‘‘ତସ୍ସ ଆଚିକ୍ଖତୀ ପାପୋ, କୁମାରୋ ୟଥା ନାସିୟୋ।
ତସ୍ସ ତଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ଆଣାପେସି ମହୀପତି॥
‘‘‘ସୀସଂ ତତ୍ଥେୱ ଛିନ୍ଦିତ୍ୱା, କତ୍ୱାନ ଚତୁଖଣ୍ଡିକଂ।
ରଥିୟା ରଥିୟଂ ଦସ୍ସେଥ, ସା ଗତି ଜଟିଲହୀଳିତା’॥
‘‘ତତ୍ଥ କାରଣିକା ଗନ୍ତ୍ୱା, ଚଣ୍ଡା ଲୁଦ୍ଦା ଅକାରୁଣା।
ମାତୁଅଙ୍କେ ନିସିନ୍ନସ୍ସ, ଆକଡ୍ଢିତ୍ୱା ନୟନ୍ତି ମଂ॥
‘‘ତେସାହଂ ଏୱମୱଚଂ, ବନ୍ଧତଂ ଗାଳ୍ହବନ୍ଧନଂ।
‘ରଞ୍ଞୋ ଦସ୍ସେଥ ମଂ ଖିପ୍ପଂ, ରାଜକିରିୟାନି ଅତ୍ଥି ମେ’॥
‘‘ତେ ମଂ ରଞ୍ଞୋ ଦସ୍ସୟିଂସୁ, ପାପସ୍ସ ପାପସେୱିନୋ।
ଦିସ୍ୱାନ ତଂ ସଞ୍ଞାପେସିଂ, ମମଞ୍ଚ ୱସମାନୟିଂ॥
‘‘ସୋ ମଂ ତତ୍ଥ ଖମାପେସି, ମହାରଜ୍ଜମଦାସି ମେ।
ସୋହଂ ତମଂ ଦାଲୟିତ୍ୱା, ପବ୍ବଜିଂ ଅନଗାରିୟଂ॥
‘‘ନ ମେ ଦେସ୍ସଂ ମହାରଜ୍ଜଂ, କାମଭୋଗୋ ନ ଦେସ୍ସିୟୋ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ରଜ୍ଜଂ ପରିଚ୍ଚଜି’’ନ୍ତି॥
ସୋମନସ୍ସଚରିୟଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ଅୟୋଘରଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, କାସିରାଜସ୍ସ ଅତ୍ରଜୋ।
ଅୟୋଘରମ୍ହି ସଂୱଡ୍ଢୋ, ନାମେନାସି ଅୟୋଘରୋ॥
‘‘ଦୁକ୍ଖେନ ଜୀୱିତୋ ଲଦ୍ଧୋ, ସଂପୀଳେ ପତିପୋସିତୋ।
ଅଜ୍ଜେୱ ପୁତ୍ତ ପଟିପଜ୍ଜ, କେୱଲଂ ୱସୁଧଂ ଇମଂ॥
‘‘ସରଟ୍ଠକଂ ସନିଗମଂ, ସଜନଂ ୱନ୍ଦିତ୍ୱ ଖତ୍ତିୟଂ।
ଅଞ୍ଜଲିଂ ପଗ୍ଗହେତ୍ୱାନ, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ॥
‘‘‘ୟେ କେଚି ମହିୟା ସତ୍ତା, ହୀନମୁକ୍କଟ୍ଠମଜ୍ଝିମା।
ନିରାରକ୍ଖା ସକେ ଗେହେ, ୱଡ୍ଢନ୍ତି ସକଞାତିଭି॥
‘‘‘ଇଦଂ ଲୋକେ ଉତ୍ତରିୟଂ, ସଂପୀଳେ ମମ ପୋସନଂ।
ଅୟୋଘରମ୍ହି ସଂୱଡ୍ଢୋ, ଅପ୍ପଭେ ଚନ୍ଦସୂରିୟେ॥
‘‘‘ପୂତିକୁଣପସମ୍ପୁଣ୍ଣା, ମୁଚ୍ଚିତ୍ୱା ମାତୁ କୁଚ୍ଛିତୋ।
ତତୋ ଘୋରତରେ ଦୁକ୍ଖେ, ପୁନ ପକ୍ଖିତ୍ତୟୋଘରେ॥
‘‘‘ୟଦିହଂ ତାଦିସଂ ପତ୍ୱା, ଦୁକ୍ଖଂ ପରମଦାରୁଣଂ।
ରଜ୍ଜେସୁ ୟଦି ରଜ୍ଜାମି [ରଞ୍ଜାମି (ସୀ॰)] , ପାପାନଂ ଉତ୍ତମୋ ସିୟଂ॥
‘‘‘ଉକ୍କଣ୍ଠିତୋମ୍ହି କାୟେନ, ରଜ୍ଜେନମ୍ହି ଅନତ୍ଥିକୋ।
ନିବ୍ବୁତିଂ ପରିୟେସିସ୍ସଂ, ୟତ୍ଥ ମଂ ମଚ୍ଚୁ ନ ମଦ୍ଦିୟେ’॥
‘‘ଏୱାହଂ ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱାନ, ୱିରୱନ୍ତେ ମହାଜନେ।
ନାଗୋୱ ବନ୍ଧନଂ ଛେତ୍ୱା, ପାୱିସିଂ କାନନଂ ୱନଂ॥
‘‘ମାତାପିତା ନ ମେ ଦେସ୍ସା, ନପି ମେ ଦେସ୍ସଂ ମହାୟସଂ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ରଜ୍ଜଂ ପରିଚ୍ଚଜି’’ନ୍ତି॥
ଅୟୋଘରଚରିୟଂ ତତିୟଂ।
୪. ଭିସଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, କାସୀନଂ ପୁରୱରୁତ୍ତମେ।
ଭଗିନୀ ଚ ଭାତରୋ ସତ୍ତ, ନିବ୍ବତ୍ତା ସୋତ୍ଥିୟେ କୁଲେ॥
‘‘ଏତେସଂ ପୁବ୍ବଜୋ ଆସିଂ, ହିରୀସୁକ୍କମୁପାଗତୋ।
ଭୱଂ ଦିସ୍ୱାନ ଭୟତୋ, ନେକ୍ଖମ୍ମାଭିରତୋ ଅହଂ॥
‘‘ମାତାପିତୂହି ପହିତା, ସହାୟା ଏକମାନସା।
କାମେହି ମଂ ନିମନ୍ତେନ୍ତି, ‘କୁଲୱଂସଂ ଧରେହି’ତି॥
‘‘ୟଂ ତେସଂ ୱଚନଂ ୱୁତ୍ତଂ, ଗିହୀଧମ୍ମେ ସୁଖାୱହଂ।
ତଂ ମେ ଅହୋସି କଠିନଂ, ତତ୍ତ [ସନ୍ତତ୍ତ (କ॰)] ଫାଲସମଂ ୱିୟ॥
‘‘ତେ ମଂ ତଦା ଉକ୍ଖିପନ୍ତଂ, ପୁଚ୍ଛିଂସୁ ପତ୍ଥିତଂ ମମ।
‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପତ୍ଥୟସେ ସମ୍ମ, ୟଦି କାମେ ନ ଭୁଞ୍ଜସି’॥
‘‘ତେସାହଂ ଏୱମୱଚଂ, ଅତ୍ଥକାମୋ ହିତେସିନଂ।
‘ନାହଂ ପତ୍ଥେମି ଗିହୀଭାୱଂ, ନେକ୍ଖମ୍ମାଭିରତୋ ଅହଂ’॥
‘‘ତେ ମୟ୍ହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ପିତୁମାତୁ ଚ ସାୱୟୁଂ।
ମାତାପିତା ଏୱମାହୁ, ‘ସବ୍ବେୱ ପବ୍ବଜାମ ଭୋ’॥
‘‘ଉଭୋ ମାତାପିତା ମୟ୍ହଂ, ଭଗିନୀ ଚ ସତ୍ତ ଭାତରୋ।
ଅମିତଧନଂ ଛଡ୍ଡୟିତ୍ୱା, ପାୱିସିମ୍ହା ମହାୱନ’’ନ୍ତି॥
ଭିସଚରିୟଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ସୋଣପଣ୍ଡିତଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ନଗରେ ବ୍ରହ୍ମୱଡ୍ଢନେ।
ତତ୍ଥ କୁଲୱରେ ସେଟ୍ଠେ, ମହାସାଲେ ଅଜାୟହଂ॥
‘‘ତଦାପି ଲୋକଂ ଦିସ୍ୱାନ, ଅନ୍ଧୀଭୂତଂ ତମୋତ୍ଥଟଂ।
ଚିତ୍ତଂ ଭୱତୋ ପତିକୁଟତି, ତୁତ୍ତୱେଗହତଂ ୱିୟ॥
‘‘ଦିସ୍ୱାନ ୱିୱିଧଂ ପାପଂ, ଏୱଂ ଚିନ୍ତେସହଂ ତଦା।
‘କଦାହଂ ଗେହା ନିକ୍ଖମ୍ମ, ପୱିସିସ୍ସାମି କାନନଂ’॥
‘‘ତଦାପି ମଂ ନିମନ୍ତେସୁଂ, କାମଭୋଗେହି ଞାତୟୋ।
ତେସମ୍ପି ଛନ୍ଦମାଚିକ୍ଖିଂ, ‘ମା ନିମନ୍ତେଥ ତେହି ମଂ’॥
‘‘ୟୋ ମେ କନିଟ୍ଠକୋ ଭାତା, ନନ୍ଦୋ ନାମାସି ପଣ୍ଡିତୋ।
ସୋପି ମଂ ଅନୁସିକ୍ଖନ୍ତୋ, ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ସମରୋଚୟି॥
‘‘ଅହଂ ସୋଣୋ ଚ ନନ୍ଦୋ ଚ, ଉଭୋ ମାତାପିତା ମମ।
ତଦାପି ଭୋଗେ ଛଡ୍ଡେତ୍ୱା, ପାୱିସିମ୍ହା ମହାୱନ’’ନ୍ତି॥
ସୋଣପଣ୍ଡିତଚରିୟଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ତେମିୟଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, କାସିରାଜସ୍ସ ଅତ୍ରଜୋ।
ମୂଗପକ୍ଖୋତି ନାମେନ, ତେମିୟୋତି ୱଦନ୍ତି ମଂ॥
‘‘ସୋଳସିତ୍ଥିସହସ୍ସାନଂ, ନ ୱିଜ୍ଜତି ପୁମୋ ତଦା [ସଦା (ସୀ॰)] ।
ଅହୋରତ୍ତାନଂ ଅଚ୍ଚୟେନ, ନିବ୍ବତ୍ତୋ ଅହମେକକୋ॥
‘‘କିଚ୍ଛା ଲଦ୍ଧଂ ପିୟଂ ପୁତ୍ତଂ, ଅଭିଜାତଂ ଜୁତିନ୍ଧରଂ।
ସେତଚ୍ଛତ୍ତଂ ଧାରୟିତ୍ୱାନ, ସୟନେ ପୋସେତି ମଂ ପିତା॥
‘‘ନିଦ୍ଦାୟମାନୋ ସୟନୱରେ, ପବୁଜ୍ଝିତ୍ୱାନହଂ ତଦା।
ଅଦ୍ଦସଂ ପଣ୍ଡରଂ ଛତ୍ତଂ, ୟେନାହଂ ନିରୟଂ ଗତୋ॥
‘‘ସହ ଦିଟ୍ଠସ୍ସ ମେ ଛତ୍ତଂ, ତାସୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜି ଭେରୱୋ।
ୱିନିଚ୍ଛୟଂ ସମାପନ୍ନୋ, ‘କଥାହଂ ଇମଂ ମୁଞ୍ଚିସ୍ସଂ’॥
‘‘ପୁବ୍ବସାଲୋହିତା ମୟ୍ହଂ, ଦେୱତା ଅତ୍ଥକାମିନୀ।
ସା ମଂ ଦିସ୍ୱାନ ଦୁକ୍ଖିତଂ, ତୀସୁ ଠାନେସୁ ୟୋଜୟି॥
‘‘‘ମା ପଣ୍ଡିଚ୍ଚୟଂ ୱିଭାୱୟ, ବାଲମତୋ ଭୱ ସବ୍ବପାଣିନଂ।
ସବ୍ବୋ ତଂ ଜନୋ ଓଚିନାୟତୁ, ଏୱଂ ତୱ ଅତ୍ଥୋ ଭୱିସ୍ସତି’॥
‘‘ଏୱଂ ୱୁତ୍ତାୟହଂ ତସ୍ସା, ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱିଂ।
‘କରୋମି ତେ ତଂ ୱଚନଂ, ୟଂ ତ୍ୱଂ ଭଣସି ଦେୱତେ।
ଅତ୍ଥକାମାସି ମେ ଅମ୍ମ, ହିତକାମାସି ଦେୱତେ’॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ସାଗରେୱ ଥଲଂ ଲଭିଂ।
ହଟ୍ଠୋ ସଂୱିଗ୍ଗମାନସୋ, ତୟୋ ଅଙ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠହିଂ॥
‘‘ମୂଗୋ ଅହୋସିଂ ବଧିରୋ, ପକ୍ଖୋ ଗତିୱିୱଜ୍ଜିତୋ।
ଏତେ ଅଙ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠାୟ, ୱସ୍ସାନି ସୋଳସଂ ୱସିଂ॥
‘‘ତତୋ ମେ ହତ୍ଥପାଦେ ଚ, ଜିୱ୍ହଂ ସୋତଞ୍ଚ ମଦ୍ଦିୟ।
ଅନୂନତଂ ମେ ପସ୍ସିତ୍ୱା, ‘କାଳକଣ୍ଣୀ’ତି ନିନ୍ଦିସୁଂ॥
‘‘ତତୋ ଜାନପଦା ସବ୍ବେ, ସେନାପତିପୁରୋହିତା।
ସବ୍ବେ ଏକମନା ହୁତ୍ୱା, ଛଡ୍ଡନଂ ଅନୁମୋଦିସୁଂ॥
‘‘ସୋହଂ ତେସଂ ମତିଂ ସୁତ୍ୱା, ହଟ୍ଠୋ ସଂୱିଗ୍ଗମାନସୋ।
ୟସ୍ସତ୍ଥାୟ ତପୋଚିଣ୍ଣୋ, ସୋ ମେ ଅତ୍ଥୋ ସମିଜ୍ଝଥ॥
‘‘ନ୍ହାପେତ୍ୱା ଅନୁଲିମ୍ପିତ୍ୱା, ୱେଠେତ୍ୱା ରାଜୱେଠନଂ।
ଛତ୍ତେନ ଅଭିସିଞ୍ଚିତ୍ୱା, କାରେସୁଂ ପୁରଂ ପଦକ୍ଖିଣଂ॥
‘‘ସତ୍ତାହଂ ଧାରୟିତ୍ୱାନ, ଉଗ୍ଗତେ ରୱିମଣ୍ଡଲେ।
ରଥେନ ମଂ ନୀହରିତ୍ୱା, ସାରଥୀ ୱନମୁପାଗମି॥
‘‘ଏକୋକାସେ ରଥଂ କତ୍ୱା, ସଜ୍ଜସ୍ସଂ ହତ୍ଥମୁଚ୍ଚିତୋ [ହତ୍ଥମୁଞ୍ଚିତୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ସାରଥୀ ଖଣତୀ କାସୁଂ, ନିଖାତୁଂ ପଥୱିୟା ମମଂ॥
‘‘ଅଧିଟ୍ଠିତମଧିଟ୍ଠାନଂ, ତଜ୍ଜେନ୍ତୋ ୱିୱିଧକାରଣା।
ନ ଭିନ୍ଦିଂ ତମଧିଟ୍ଠାନଂ, ବୋଧିୟାୟେୱ କାରଣା॥
‘‘ମାତାପିତା ନ ମେ ଦେସ୍ସା, ଅତ୍ତା ମେ ନ ଚ ଦେସ୍ସିୟୋ।
ସବ୍ବଞ୍ଞୁତଂ ପିୟଂ ମୟ୍ହଂ, ତସ୍ମା ୱତମଧିଟ୍ଠହିଂ॥
‘‘ଏତେ ଅଙ୍ଗେ ଅଧିଟ୍ଠାୟ, ୱସ୍ସାନି ସୋଳସଂ ୱସିଂ।
ଅଧିଟ୍ଠାନେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ଅଧିଟ୍ଠାନପାରମୀ’’ତି॥
ତେମିୟଚରିୟଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. କପିରାଜଚରିୟା
‘‘ୟଦା ଅହଂ କପି ଆସିଂ, ନଦୀକୂଲେ ଦରୀସୟେ।
ପୀଳିତୋ ସୁସୁମାରେନ, ଗମନଂ ନ ଲଭାମହଂ॥
‘‘ୟମ୍ହୋକାସେ ଅହଂ ଠତ୍ୱା, ଓରା ପାରଂ ପତାମହଂ।
ତତ୍ଥଚ୍ଛି ସତ୍ତୁ ୱଧକୋ, କୁମ୍ଭୀଲୋ ଲୁଦ୍ଦଦସ୍ସନୋ॥
‘‘ସୋ ମଂ ଅସଂସି ‘ଏହୀ’ତି, ‘ଅହଂପେମୀ’ତି ତଂ ୱତିଂ।
ତସ୍ସ ମତ୍ଥକମକ୍କମ୍ମ, ପରକୂଲେ ପତିଟ୍ଠହିଂ॥
‘‘ନ ତସ୍ସ ଅଲିକଂ ଭଣିତଂ, ୟଥା ୱାଚଂ ଅକାସହଂ।
ସଚ୍ଚେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ସଚ୍ଚପାରମୀ’’ତି॥
କପିରାଜଚରିୟଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ସଚ୍ଚତାପସଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ତାପସୋ ସଚ୍ଚସୱ୍ହୟୋ।
ସଚ୍ଚେନ ଲୋକଂ ପାଲେସିଂ, ସମଗ୍ଗଂ ଜନମକାସହ’’ନ୍ତି॥
ସଚ୍ଚତାପସଚରିୟଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ୱଟ୍ଟପୋତକଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ମଗଧେ ୱଟ୍ଟପୋତକୋ।
ଅଜାତପକ୍ଖୋ ତରୁଣୋ, ମଂସପେସି କୁଲାୱକେ॥
‘‘ମୁଖତୁଣ୍ଡକେନାହରିତ୍ୱା [ମୁଖତୁଣ୍ଡେନାହରିତ୍ୱା (ସୀ॰)] , ମାତା ପୋସୟତୀ ମମଂ।
ତସ୍ସା ଫସ୍ସେନ ଜୀୱାମି, ନତ୍ଥି ମେ କାୟିକଂ ବଲଂ॥
‘‘ସଂୱଚ୍ଛରେ ଗିମ୍ହସମୟେ, ଦୱଡାହୋ [ୱନଦାହୋ (କ॰)] ପଦିପ୍ପତି।
ଉପଗଚ୍ଛତି ଅମ୍ହାକଂ, ପାୱକୋ କଣ୍ହୱତ୍ତନୀ॥
‘‘ଧମଧମା ଇତିଏୱଂ, ସଦ୍ଦାୟନ୍ତୋ ମହାସିଖୀ।
ଅନୁପୁବ୍ବେନ ଝାପେନ୍ତୋ, ଅଗ୍ଗି ମମମୁପାଗମି॥
‘‘ଅଗ୍ଗିୱେଗଭୟାତୀତା, ତସିତା ମାତାପିତା ମମ।
କୁଲାୱକେ ମଂ ଛଡ୍ଡେତ୍ୱା, ଅତ୍ତାନଂ ପରିମୋଚୟୁଂ॥
‘‘ପାଦେ ପକ୍ଖେ ପଜହାମି, ନତ୍ଥି ମେ କାୟିକଂ ବଲଂ।
ସୋହଂ ଅଗତିକୋ ତତ୍ଥ, ଏୱଂ ଚିନ୍ତେସହଂ ତଦା॥
‘‘‘ୟେସାହଂ ଉପଧାୱେୟ୍ୟଂ, ଭୀତୋ ତସିତୱେଧିତୋ।
ତେ ମଂ ଓହାୟ ପକ୍କନ୍ତା, କଥଂ ମେ ଅଜ୍ଜ କାତୱେ॥
‘‘‘ଅତ୍ଥି ଲୋକେ ସୀଲଗୁଣୋ, ସଚ୍ଚଂ ସୋଚେୟ୍ୟନୁଦ୍ଦୟା।
ତେନ ସଚ୍ଚେନ କାହାମି, ସଚ୍ଚକିରିୟମୁତ୍ତମଂ॥
‘‘‘ଆୱେଜ୍ଜେତ୍ୱା ଧମ୍ମବଲଂ, ସରିତ୍ୱା ପୁବ୍ବକେ ଜିନେ।
ସଚ୍ଚବଲମୱସ୍ସାୟ, ସଚ୍ଚକିରିୟମକାସହଂ॥
‘‘‘ସନ୍ତି ପକ୍ଖା ଅପତନା, ସନ୍ତି ପାଦା ଅୱଞ୍ଚନା।
ମାତାପିତା ଚ ନିକ୍ଖନ୍ତା, ଜାତୱେଦ ପଟିକ୍କମ’॥
‘‘ସହସଚ୍ଚେ କତେ ମୟ୍ହଂ, ମହାପଜ୍ଜଲିତୋ ସିଖୀ।
ୱଜ୍ଜେସି ସୋଳସକରୀସାନି, ଉଦକଂ ପତ୍ୱା ୟଥା ସିଖୀ।
ସଚ୍ଚେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ସଚ୍ଚପାରମୀ’’ତି॥
ୱଟ୍ଟପୋତକଚରିୟଂ ନୱମଂ।
୧୦. ମଚ୍ଛରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ମଚ୍ଛରାଜା ମହାସରେ।
ଉଣ୍ହେ ସୂରିୟସନ୍ତାପେ, ସରେ ଉଦକ ଖୀୟଥ॥
‘‘ତତୋ କାକା ଚ ଗିଜ୍ଝା ଚ, କଙ୍କା [ବକା (ସୀ॰)] କୁଲଲସେନକା।
ଭକ୍ଖୟନ୍ତି ଦିୱାରତ୍ତିଂ, ମଚ୍ଛେ ଉପନିସୀଦିୟ॥
‘‘ଏୱଂ ଚିନ୍ତେସହଂ ତତ୍ଥ, ସହ ଞାତୀହି ପୀଳିତୋ।
‘କେନ ନୁ ଖୋ ଉପାୟେନ, ଞାତୀ ଦୁକ୍ଖା ପମୋଚୟେ’॥
‘‘ୱିଚିନ୍ତୟିତ୍ୱା ଧମ୍ମତ୍ଥଂ, ସଚ୍ଚଂ ଅଦ୍ଦସ ପସ୍ସୟଂ।
ସଚ୍ଚେ ଠତ୍ୱା ପମୋଚେସିଂ, ଞାତୀନଂ ତଂ ଅତିକ୍ଖୟଂ॥
‘‘ଅନୁସ୍ସରିତ୍ୱା ସତଂ ଧମ୍ମଂ, ପରମତ୍ଥଂ ୱିଚିନ୍ତୟଂ।
ଅକାସି ସଚ୍ଚକିରିୟଂ, ୟଂ ଲୋକେ ଧୁୱସସ୍ସତଂ॥
‘‘‘ୟତୋ ସରାମି ଅତ୍ତାନଂ, ୟତୋ ପତ୍ତୋସ୍ମି ୱିଞ୍ଞୁତଂ।
ନାଭିଜାନାମି ସଞ୍ଚିଚ୍ଚ, ଏକପାଣମ୍ପି ହିଂସିତଂ॥
‘‘‘ଏତେନ ସଚ୍ଚୱଜ୍ଜେନ, ପଜ୍ଜୁନ୍ନୋ ଅଭିୱସ୍ସତୁ।
ଅଭିତ୍ଥନୟ ପଜ୍ଜୁନ୍ନ, ନିଧିଂ କାକସ୍ସ ନାସୟ।
କାକଂ ସୋକାୟ ରନ୍ଧେହି, ମଚ୍ଛେ ସୋକା ପମୋଚୟ’॥
‘‘ସହକତେ ସଚ୍ଚୱରେ, ପଜ୍ଜୁନ୍ନୋ ଅଭିଗଜ୍ଜିୟ।
ଥଲଂ ନିନ୍ନଞ୍ଚ ପୂରେନ୍ତୋ, ଖଣେନ ଅଭିୱସ୍ସଥ॥
‘‘ଏୱରୂପଂ ସଚ୍ଚୱରଂ, କତ୍ୱା ୱୀରିୟମୁତ୍ତମଂ।
ୱସ୍ସାପେସିଂ ମହାମେଘଂ, ସଚ୍ଚତେଜବଲସ୍ସିତୋ।
ସଚ୍ଚେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ସଚ୍ଚପାରମୀ’’ତି॥
ମଚ୍ଛରାଜଚରିୟଂ ଦସମଂ।
୧୧. କଣ୍ହଦୀପାୟନଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, କଣ୍ହଦୀପାୟନୋ ଇସି।
ପରୋପଞ୍ଞାସୱସ୍ସାନି, ଅନଭିରତୋଚରିଂ ଅହଂ॥
‘‘ନ କୋଚି ଏତଂ ଜାନାତି, ଅନଭିରତିମନଂ ମମ।
ଅହଞ୍ହି କସ୍ସଚି ନାଚିକ୍ଖିଂ, ଅରତି ମେ ଚରତି ମାନସେ॥
‘‘ସବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ମଣ୍ଡବ୍ୟୋ, ସହାୟୋ ମେ ମହାଇସି।
ପୁବ୍ବକମ୍ମସମାୟୁତ୍ତୋ, ସୂଲମାରୋପନଂ ଲଭି॥
‘‘ତମହଂ ଉପଟ୍ଠହିତ୍ୱାନ, ଆରୋଗ୍ୟମନୁପାପୟିଂ।
ଆପୁଚ୍ଛିତ୍ୱାନ ଆଗଞ୍ଛିଂ, ୟଂ ମୟ୍ହଂ ସକମସ୍ସମଂ॥
‘‘ସହାୟୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ମୟ୍ହଂ, ଭରିୟଂ ଆଦାୟ ପୁତ୍ତକଂ।
ତୟୋ ଜନା ସମାଗନ୍ତ୍ୱା, ଆଗଞ୍ଛୁଂ ପାହୁନାଗତଂ॥
‘‘ସମ୍ମୋଦମାନୋ ତେହି ସହ, ନିସିନ୍ନୋ ସକମସ୍ସମେ।
ଦାରକୋ ୱଟ୍ଟମନୁକ୍ଖିପଂ, ଆସୀୱିସମକୋପୟି॥
‘‘ତତୋ ସୋ ୱଟ୍ଟଗତଂ ମଗ୍ଗଂ, ଅନ୍ୱେସନ୍ତୋ କୁମାରକୋ।
ଆସୀୱିସସ୍ସ ହତ୍ଥେନ, ଉତ୍ତମଙ୍ଗଂ ପରାମସି॥
‘‘ତସ୍ସ ଆମସନେ କୁଦ୍ଧୋ, ସପ୍ପୋ ୱିସବଲସ୍ସିତୋ।
କୁପିତୋ ପରମକୋପେନ, ଅଡଂସି ଦାରକଂ ଖଣେ॥
‘‘ସହଦଟ୍ଠୋ ଆସୀୱିସେନ [ଅତିୱିସେନ (ପୀ॰ କ॰)] , ଦାରକୋ ପପତି [ପତତି (କ॰)] ଭୂମିୟଂ।
ତେନାହଂ ଦୁକ୍ଖିତୋ ଆସିଂ, ମମ ୱାହସି ତଂ ଦୁକ୍ଖଂ॥
‘‘ତ୍ୟାହଂ ଅସ୍ସାସୟିତ୍ୱାନ, ଦୁକ୍ଖିତେ ସୋକସଲ୍ଲିତେ।
ପଠମଂ ଅକାସିଂ କିରିୟଂ, ଅଗ୍ଗଂ ସଚ୍ଚଂ ୱରୁତ୍ତମଂ॥
‘‘‘ସତ୍ତାହମେୱାହଂ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ପୁଞ୍ଞତ୍ଥିକୋ ଅଚରିଂ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ।
ଅଥାପରଂ ୟଂ ଚରିତଂ ମମେଦଂ, ୱସ୍ସାନି ପଞ୍ଞାସସମାଧିକାନି॥
‘‘‘ଅକାମକୋ ୱାହି ଅହଂ ଚରାମି, ଏତେନ ସଚ୍ଚେନ ସୁୱତ୍ଥି ହୋତୁ।
ହତଂ ୱିସଂ ଜୀୱତୁ ୟଞ୍ଞଦତ୍ତୋ’॥
‘‘ସହ ସଚ୍ଚେ କତେ ମୟ୍ହଂ, ୱିସୱେଗେନ ୱେଧିତୋ।
ଅବୁଜ୍ଝିତ୍ୱାନ ୱୁଟ୍ଠାସି, ଅରୋଗୋ ଚାସି ମାଣୱୋ।
ସଚ୍ଚେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ସଚ୍ଚପାରମୀ’’ତି॥
କଣ୍ହଦୀପାୟନଚରିୟଂ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ସୁତସୋମଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ସୁତସୋମୋ ମହୀପତି।
ଗହିତୋ ପୋରିସାଦେନ, ବ୍ରାହ୍ମଣେ ସଙ୍ଗରଂ ସରିଂ॥
‘‘ଖତ୍ତିୟାନଂ ଏକସତଂ, ଆୱୁଣିତ୍ୱା କରତ୍ତଲେ।
ଏତେସଂ ପମିଲାପେତ୍ୱା, ୟଞ୍ଞତ୍ଥେ ଉପନୟୀ ମମଂ॥
‘‘ଅପୁଚ୍ଛି ମଂ ପୋରିସାଦୋ, ‘କିଂ ତ୍ୱଂ ଇଚ୍ଛସି ନିସ୍ସଜଂ।
ୟଥାମତି ତେ କାହାମି, ୟଦି ମେ ତ୍ୱଂ ପୁନେହିସି’॥
‘‘ତସ୍ସ ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱାନ, ପଣ୍ହେ ଆଗମନଂ ମମ।
ଉପଗନ୍ତ୍ୱା ପୁରଂ ରମ୍ମଂ, ରଜ୍ଜଂ ନିୟ୍ୟାଦୟିଂ ତଦା॥
‘‘ଅନୁସ୍ସରିତ୍ୱା ସତଂ ଧମ୍ମଂ, ପୁବ୍ବକଂ ଜିନସେୱିତଂ।
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସ ଧନଂ ଦତ୍ୱା, ପୋରିସାଦଂ ଉପାଗମିଂ॥
‘‘ନତ୍ଥି ମେ ସଂସୟୋ ତତ୍ଥ, ଘାତୟିସ୍ସତି ୱା ନ ୱା।
ସଚ୍ଚୱାଚାନୁରକ୍ଖନ୍ତୋ, ଜୀୱିତଂ ଚଜିତୁମୁପାଗମିଂ।
ସଚ୍ଚେନ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ସଚ୍ଚପାରମୀ’’ତି॥
ସୁତସୋମଚରିୟଂ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୩. ସୁୱଣ୍ଣସାମଚରିୟା
‘‘ସାମୋ ୟଦା ୱନେ ଆସିଂ, ସକ୍କେନ ଅଭିନିମ୍ମିତୋ।
ପୱନେ ସୀହବ୍ୟଗ୍ଘେ ଚ, ମେତ୍ତାୟମୁପନାମୟିଂ॥
‘‘ସୀହବ୍ୟଗ୍ଘେହି ଦୀପୀହି, ଅଚ୍ଛେହି ମହିସେହି ଚ।
ପସଦମିଗୱରାହେହି, ପରିୱାରେତ୍ୱା ୱନେ ୱସିଂ॥
‘‘ନ ମଂ କୋଚି ଉତ୍ତସତି, ନପି ଭାୟାମି କସ୍ସଚି।
ମେତ୍ତାବଲେନୁପତ୍ଥଦ୍ଧୋ, ରମାମି ପୱନେ ତଦା’’ତି॥
ସୁୱଣ୍ଣସାମଚରିୟଂ ତେରସମଂ।
୧୪. ଏକରାଜଚରିୟା
‘‘ପୁନାପରଂ ୟଦା ହୋମି, ଏକରାଜାତି ୱିସ୍ସୁତୋ।
ପରମଂ ସୀଲଂ ଅଧିଟ୍ଠାୟ, ପସାସାମି ମହାମହିଂ॥
‘‘ଦସ କୁସଲକମ୍ମପଥେ, ୱତ୍ତାମି ଅନୱସେସତୋ।
ଚତୂହି ସଙ୍ଗହୱତ୍ଥୂହି, ସଙ୍ଗଣ୍ହାମି [ସଙ୍ଗହାମି (କ॰)] ମହାଜନଂ॥
‘‘ଏୱଂ ମେ ଅପ୍ପମତ୍ତସ୍ସ, ଇଧ ଲୋକେ ପରତ୍ଥ ଚ।
ଦବ୍ବସେନୋ ଉପଗନ୍ତ୍ୱା, ଅଚ୍ଛିନ୍ଦନ୍ତୋ ପୁରଂ ମମ॥
‘‘ରାଜୂପଜୀୱେ ନିଗମେ, ସବଲଟ୍ଠେ ସରଟ୍ଠକେ।
ସବ୍ବଂ ହତ୍ଥଗତଂ କତ୍ୱା, କାସୁୟା ନିଖଣୀ ମମଂ॥
‘‘ଅମଚ୍ଚମଣ୍ଡଲଂ ରଜ୍ଜଂ, ଫୀତଂ ଅନ୍ତେପୁରଂ ମମ।
ଅଚ୍ଛିନ୍ଦିତ୍ୱାନ ଗହିତଂ, ପିୟଂ ପୁତ୍ତଂୱ ପସ୍ସହଂ।
ମେତ୍ତାୟ ମେ ସମୋ ନତ୍ଥି, ଏସା ମେ ମେତ୍ତାପାରମୀ’’ତି॥
ଏକରାଜଚରିୟଂ ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
୧୫. ମହାଲୋମହଂସଚରିୟା
‘‘ସୁସାନେ ସେୟ୍ୟଂ କପ୍ପେମି, ଛୱଟ୍ଠିକଂ ଉପନିଧାୟହଂ।
ଗାମଣ୍ଡଲା [ଗୋମଣ୍ଡଲା (ସୀ॰), ଗାମମଣ୍ଡଲା (ସ୍ୟା॰)] ଉପାଗନ୍ତ୍ୱା, ରୂପଂ ଦସ୍ସେନ୍ତିନପ୍ପକଂ॥
‘‘ଅପରେ ଗନ୍ଧମାଲଞ୍ଚ, ଭୋଜନଂ ୱିୱିଧଂ ବହୁଂ।
ଉପାୟନାନୂପନେନ୍ତି, ହଟ୍ଠା ସଂୱିଗ୍ଗମାନସା॥
‘‘ୟେ ମେ ଦୁକ୍ଖଂ ଉପହରନ୍ତି, ୟେ ଚ ଦେନ୍ତି ସୁଖଂ ମମ।
ସବ୍ବେସଂ ସମକୋ ହୋମି, ଦୟା କୋପୋ ନ ୱିଜ୍ଜତି॥
‘‘ସୁଖଦୁକ୍ଖେ ତୁଲାଭୂତୋ, ୟସେସୁ ଅୟସେସୁ ଚ।
ସବ୍ବତ୍ଥ ସମକୋ ହୋମି, ଏସା ମେ ଉପେକ୍ଖାପାରମୀ’’ତି॥
ମହାଲୋମହଂସଚରିୟଂ ପନ୍ନରସମଂ।
ୟୁଧଞ୍ଜୟୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ୟୁଧଞ୍ଜୟୋ ସୋମନସ୍ସୋ, ଅୟୋଘରଭିସେନ ଚ।
ସୋଣନନ୍ଦୋ ମୂଗପକ୍ଖୋ, କପିରାଜା ସଚ୍ଚସୱ୍ହୟୋ॥
ୱଟ୍ଟକୋ ମଚ୍ଛରାଜା ଚ, କଣ୍ହଦୀପାୟନୋ ଇସି।
ସୁତସୋମୋ ପୁନ ଆସିଂ [ଆସି (ସ୍ୟା॰)] , ସାମୋ ଚ ଏକରାଜହୁ।
ଉପେକ୍ଖାପାରମୀ ଆସି, ଇତି ୱୁତ୍ଥଂ [ୱୁତ୍ତଂ (ସବ୍ବତ୍ଥ) ଅଟ୍ଠକଥା ଓଲୋକେତବ୍ବା] ମହେସିନା॥
ଏୱଂ ବହୁବ୍ବିଧଂ ଦୁକ୍ଖଂ, ସମ୍ପତ୍ତୀ ଚ ବହୁବ୍ବିଧା [ସମ୍ପତ୍ତି ଚ ବହୁୱିଧା (ସୀ॰), ସମ୍ପତ୍ତିଂ ଚ ବହୁୱିଧଂ (କ॰)] ।
ଭୱାଭୱେ ଅନୁଭୱିତ୍ୱା, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
ଦତ୍ୱା ଦାତବ୍ବକଂ ଦାନଂ, ସୀଲଂ ପୂରେତ୍ୱା ଅସେସତୋ।
ନେକ୍ଖମ୍ମେ ପାରମିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
ପଣ୍ଡିତେ ପରିପୁଚ୍ଛିତ୍ୱା, ୱୀରିୟଂ କତ୍ୱାନ ମୁତ୍ତମଂ।
ଖନ୍ତିୟା ପାରମିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
କତ୍ୱା ଦଳ୍ହମଧିଟ୍ଠାନଂ, ସଚ୍ଚୱାଚାନୁରକ୍ଖିୟ।
ମେତ୍ତାୟ ପାରମିଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
ଲାଭାଲାଭେ ୟସାୟସେ, ସମ୍ମାନନାୱମାନନେ।
ସବ୍ବତ୍ଥ ସମକୋ ହୁତ୍ୱା, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
କୋସଜ୍ଜଂ ଭୟତୋ ଦିସ୍ୱା, ୱୀରିୟାରମ୍ଭଞ୍ଚ ଖେମତୋ।
ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟା ହୋଥ, ଏସା ବୁଦ୍ଧାନୁସାସନୀ॥
ୱିୱାଦଂ ଭୟତୋ ଦିସ୍ୱା, ଅୱିୱାଦଞ୍ଚ ଖେମତୋ।
ସମଗ୍ଗା ସଖିଲା ହୋଥ, ଏସା ବୁଦ୍ଧାନୁସାସନୀ॥
ପମାଦଂ ଭୟତୋ ଦିସ୍ୱା, ଅପ୍ପମାଦଞ୍ଚ ଖେମତୋ।
ଭାୱେଥଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ମଗ୍ଗଂ, ଏସା ବୁଦ୍ଧାନୁସାସନୀ॥
ଇତ୍ଥଂ ସୁଦଂ ଭଗୱା ଅତ୍ତନୋ ପୁବ୍ବଚରିୟଂ ସମ୍ଭାୱୟମାନୋ ବୁଦ୍ଧାପଦାନିୟଂ ନାମ ଧମ୍ମପରିୟାୟଂ ଅଭାସିତ୍ଥାତି।
ଚରିୟାପିଟକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।