ପେତୱତ୍ଥୁ
॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥
ଖୁଦ୍ଦକନିକାୟେ
ପେତୱତ୍ଥୁ
୧. ଉରଗୱଗ୍ଗୋ
୧. ଖେତ୍ତୂପମପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଖେତ୍ତୂପମା ଅରହନ୍ତୋ, ଦାୟକା କସ୍ସକୂପମା।
ବୀଜୂପମଂ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମଂ, ଏତ୍ତୋ ନିବ୍ବତ୍ତତେ ଫଲଂ॥
‘‘ଏତଂ ବୀଜଂ କସି ଖେତ୍ତଂ, ପେତାନଂ ଦାୟକସ୍ସ ଚ।
ତଂ ପେତା ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ଦାତା ପୁଞ୍ଞେନ ୱଡ୍ଢତି॥
‘‘ଇଧେୱ କୁସଲଂ କତ୍ୱା, ପେତେ ଚ ପଟିପୂଜିୟ।
ସଗ୍ଗଞ୍ଚ କମତି [ଗମତି (କ॰)] ଟ୍ଠାନଂ, କମ୍ମଂ କତ୍ୱାନ ଭଦ୍ଦକ’’ନ୍ତି॥
ଖେତ୍ତୂପମପେତୱତ୍ଥୁ ପଠମଂ।
୨. ସୂକରମୁଖପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘କାୟୋ ତେ ସବ୍ବସୋୱଣ୍ଣୋ, ସବ୍ବା ଓଭାସତେ ଦିସା।
ମୁଖଂ ତେ ସୂକରସ୍ସେୱ, କିଂ କମ୍ମମକରୀ ପୁରେ’’ [ମକରା ପୁରେ (କ॰)] ॥
‘‘କାୟେନ ସଞ୍ଞତୋ ଆସିଂ, ୱାଚାୟାସିମସଞ୍ଞତୋ।
ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ୟଥା ପସ୍ସସି ନାରଦ॥
‘‘ତଂ ତ୍ୟାହଂ [ତାହଂ (କ॰)] ନାରଦ ବ୍ରୂମି, ସାମଂ ଦିଟ୍ଠମିଦଂ ତୟା।
ମାକାସି ମୁଖସା ପାପଂ, ମା ଖୋ ସୂକରମୁଖୋ ଅହୂ’’ତି॥
ସୂକରମୁଖପେତୱତ୍ଥୁ ଦୁତିୟଂ।
୩. ପୂତିମୁଖପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦିବ୍ବଂ ସୁଭଂ ଧାରେସି ୱଣ୍ଣଧାତୁଂ, ୱେହାୟସଂ ତିଟ୍ଠସି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ।
ମୁଖଞ୍ଚ ତେ କିମୟୋ ପୂତିଗନ୍ଧଂ, ଖାଦନ୍ତି କିଂ କମ୍ମମକାସି ପୁବ୍ବେ’’॥
‘‘ସମଣୋ ଅହଂ ପାପୋତିଦୁଟ୍ଠୱାଚୋ [ପାପୋ ଦୁଟ୍ଠୱାଚୋ (ସୀ॰), ପାପୋ ଦୁକ୍ଖୱାଚୋ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] , ତପସ୍ସିରୂପୋ ମୁଖସା ଅସଞ୍ଞତୋ।
ଲଦ୍ଧା ଚ ମେ ତପସା ୱଣ୍ଣଧାତୁ, ମୁଖଞ୍ଚ ମେ ପେସୁଣିୟେନ ପୂତି॥
‘‘ତୟିଦଂ ତୟା ନାରଦ ସାମଂ ଦିଟ୍ଠଂ,
ଅନୁକମ୍ପକା ୟେ କୁସଲା ୱଦେୟ୍ୟୁଂ।
‘ମା ପେସୁଣଂ ମା ଚ ମୁସା ଅଭାଣି,
ୟକ୍ଖୋ ତୁୱଂ ହୋହିସି କାମକାମୀ’’’ତି॥
ପୂତିମୁଖପେତୱତ୍ଥୁ ତତିୟଂ।
୪. ପିଟ୍ଠଧୀତଲିକପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚାରମ୍ମଣଂ କତ୍ୱା, ଦଜ୍ଜା ଦାନଂ ଅମଚ୍ଛରୀ।
ପୁବ୍ବପେତେ ଚ ଆରବ୍ଭ, ଅଥ ୱା ୱତ୍ଥୁଦେୱତା॥
‘‘ଚତ୍ତାରୋ ଚ ମହାରାଜେ, ଲୋକପାଲେ ୟସସ୍ସିନେ [ୟସସ୍ସିନୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
କୁୱେରଂ ଧତରଟ୍ଠଞ୍ଚ, ୱିରୂପକ୍ଖଂ ୱିରୂଳ୍ହକଂ।
ତେ ଚେୱ ପୂଜିତା ହୋନ୍ତି, ଦାୟକା ଚ ଅନିପ୍ଫଲା॥
‘‘ନ ହି ରୁଣ୍ଣଂ ୱା ସୋକୋ ୱା, ୟା ଚଞ୍ଞା ପରିଦେୱନା।
ନ ତଂ ପେତସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ, ଏୱଂ ତିଟ୍ଠନ୍ତି ଞାତୟୋ॥
‘‘ଅୟଞ୍ଚ ଖୋ ଦକ୍ଖିଣା ଦିନ୍ନା, ସଙ୍ଘମ୍ହି ସୁପ୍ପତିଟ୍ଠିତା।
ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟସ୍ସ, ଠାନସୋ ଉପକପ୍ପତୀ’’ତି॥
ପିଟ୍ଠଧୀତଲିକପେତୱତ୍ଥୁ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ତିରୋକୁଟ୍ଟପେତୱତ୍ଥୁ
[ଖୁ॰ ପା॰ ୭.୧ ଖୁଦ୍ଦକପାଠେ] ‘‘ତିରୋକୁଟ୍ଟେସୁ [ତିରୋକୁଡ୍ଡେସୁ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ତିଟ୍ଠନ୍ତି, ସନ୍ଧିସିଙ୍ଘାଟକେସୁ ଚ।
ଦ୍ୱାରବାହାସୁ ତିଟ୍ଠନ୍ତି, ଆଗନ୍ତ୍ୱାନ ସକଂ ଘରଂ॥
‘‘ପହୂତେ ଅନ୍ନପାନମ୍ହି, ଖଜ୍ଜଭୋଜ୍ଜେ ଉପଟ୍ଠିତେ।
ନ ତେସଂ କୋଚି ସରତି, ସତ୍ତାନଂ କମ୍ମପଚ୍ଚୟା॥
‘‘ଏୱଂ ଦଦନ୍ତି ଞାତୀନଂ, ୟେ ହୋନ୍ତି ଅନୁକମ୍ପକା।
ସୁଚିଂ ପଣୀତଂ କାଲେନ, କପ୍ପିୟଂ ପାନଭୋଜନଂ।
‘ଇଦଂ ୱୋ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’॥
‘‘ତେ ଚ ତତ୍ଥ ସମାଗନ୍ତ୍ୱା, ଞାତିପେତା ସମାଗତା।
ପହୂତେ ଅନ୍ନପାନମ୍ହି, ସକ୍କଚ୍ଚଂ ଅନୁମୋଦରେ॥
‘‘‘ଚିରଂ ଜୀୱନ୍ତୁ ନୋ ଞାତୀ, ୟେସଂ ହେତୁ ଲଭାମସେ।
ଅମ୍ହାକଞ୍ଚ କତା ପୂଜା, ଦାୟକା ଚ ଅନିପ୍ଫଲା’॥
‘‘‘ନ ହି ତତ୍ଥ କସି ଅତ୍ଥି, ଗୋରକ୍ଖେତ୍ଥ ନ ୱିଜ୍ଜତି।
ୱଣିଜ୍ଜା ତାଦିସୀ ନତ୍ଥି, ହିରଞ୍ଞେନ କୟାକୟଂ [କୟୋକ୍କୟଂ (ସୀ॰ କ॰) କୟୋକୟଂ (ଖୁ॰ ପା॰ ୭.୬)] ।
ଇତୋ ଦିନ୍ନେନ ୟାପେନ୍ତି, ପେତା କାଲଗତା [କାଲକତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ତହିଂ’॥
‘‘‘ଉନ୍ନମେ ଉଦକଂ ୱୁଟ୍ଠଂ, ୟଥା ନିନ୍ନଂ ପୱତ୍ତତି।
ଏୱମେୱ ଇତୋ ଦିନ୍ନଂ, ପେତାନଂ ଉପକପ୍ପତି’॥
‘‘‘ୟଥା ୱାରିୱହା ପୂରା, ପରିପୂରେନ୍ତି ସାଗରଂ।
ଏୱମେୱ ଇତୋ ଦିନ୍ନଂ, ପେତାନଂ ଉପକପ୍ପତି’॥
‘‘‘ଅଦାସି ମେ ଅକାସି ମେ, ଞାତି ମିତ୍ତା [ଞାତି ମିତ୍ତୋ (?)] ସଖା ଚ ମେ।
ପେତାନଂ ଦକ୍ଖିଣଂ ଦଜ୍ଜା, ପୁବ୍ବେ କତମନୁସ୍ସରଂ’॥
‘‘‘ନ ହି ରୁଣ୍ଣଂ ୱା ସୋକୋ ୱା, ୟା ଚଞ୍ଞା ପରିଦେୱନା।
ନ ତଂ ପେତାନମତ୍ଥାୟ, ଏୱଂ ତିଟ୍ଠନ୍ତି ଞାତୟୋ’॥
‘‘‘ଅୟଞ୍ଚ ଖୋ ଦକ୍ଖିଣା ଦିନ୍ନା, ସଙ୍ଘମ୍ହି ସୁପ୍ପତିଟ୍ଠିତା।
ଦୀଘରତ୍ତଂ ହିତାୟସ୍ସ, ଠାନସୋ ଉପକପ୍ପତି’॥
‘‘ସୋ ଞାତିଧମ୍ମୋ ଚ ଅୟଂ ନିଦସ୍ସିତୋ, ପେତାନ ପୂଜା ଚ କତା ଉଳାରା।
ବଲଞ୍ଚ ଭିକ୍ଖୂନମନୁପ୍ପଦିନ୍ନଂ, ତୁମ୍ହେହି ପୁଞ୍ଞଂ ପସୁତଂ ଅନପ୍ପକ’’ନ୍ତି॥
ତିରୋକୁଟ୍ଟପେତୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ପଞ୍ଚପୁତ୍ତଖାଦପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧା ପୂତି ୱାୟସି।
ମକ୍ଖିକାହି ପରିକିଣ୍ଣା [ମକ୍ଖିକାପରିକିଣ୍ଣା ଚ (ସୀ॰)] , କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ [ଭଦ୍ଦନ୍ତେ (କ॰)] ପେତୀମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
‘‘କାଲେନ ପଞ୍ଚ ପୁତ୍ତାନି, ସାୟଂ ପଞ୍ଚ ପୁନାପରେ।
ୱିଜାୟିତ୍ୱାନ ଖାଦାମି, ତେପି ନା ହୋନ୍ତି ମେ ଅଲଂ॥
‘‘ପରିଡୟ୍ହତି ଧୂମାୟତି, ଖୁଦାୟ [ଖୁଦ୍ଦାୟ (କ॰)] ହଦୟଂ ମମ।
ପାନୀୟଂ ନ ଲଭେ ପାତୁଂ, ପସ୍ସ ମଂ ବ୍ୟସନଂ ଗତ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦସୀ’’ତି॥
‘‘ସପତୀ [ସପତ୍ତୀ (ସୀ॰)] ମେ ଗବ୍ଭିନୀ ଆସି, ତସ୍ସା ପାପଂ ଅଚେତୟିଂ।
ସାହଂ ପଦୁଟ୍ଠମନସା, ଅକରିଂ ଗବ୍ଭପାତନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ଦ୍ୱେମାସିକୋ ଗବ୍ଭୋ, ଲୋହିତଞ୍ଞେୱ ପଗ୍ଘରି।
ତଦସ୍ସା ମାତା କୁପିତା, ମୟ୍ହଂ ଞାତୀ ସମାନୟି।
ସପଥଞ୍ଚ ମଂ କାରେସି, ପରିଭାସାପୟୀ ଚ ମଂ॥
‘‘ସାହଂ ଘୋରଞ୍ଚ ସପଥଂ, ମୁସାୱାଦଂ ଅଭାସିସଂ।
ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦାମି, ସଚେ ତଂ ପକତଂ ମୟା॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକେନ [ୱିପାକଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ମୁସାୱାଦସ୍ସ ଚୂଭୟଂ।
ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦାମି, ପୁବ୍ବଲୋହିତମକ୍ଖିତା’’ତି॥
ପଞ୍ଚପୁତ୍ତଖାଦପେତିୱତ୍ଥୁ [ପଞ୍ଚପୁତ୍ତଖାଦପେତୱତ୍ଥୁ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰) ଏୱମୁପରିପି] ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ସତ୍ତପୁତ୍ତଖାଦପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧା ପୂତି ୱାୟସି।
ମକ୍ଖିକାହି ପରିକିଣ୍ଣା, କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୀମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
‘‘କାଲେନ ସତ୍ତ ପୁତ୍ତାନି, ସାୟଂ ସତ୍ତ ପୁନାପରେ।
ୱିଜାୟିତ୍ୱାନ ଖାଦାମି, ତେପି ନା ହୋନ୍ତି ମେ ଅଲଂ॥
‘‘ପରିଡୟ୍ହତି ଧୂମାୟତି, ଖୁଦାୟ ହଦୟଂ ମମ।
ନିବ୍ବୁତିଂ ନାଧିଗଚ୍ଛାମି, ଅଗ୍ଗିଦଡ୍ଢାୱ ଆତପେ’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହୂ ମୟ୍ହଂ ଦୁୱେ ପୁତ୍ତା, ଉଭୋ ସମ୍ପତ୍ତୟୋବ୍ବନା।
ସାହଂ ପୁତ୍ତବଲୂପେତା, ସାମିକଂ ଅତିମଞ୍ଞିସଂ॥
‘‘ତତୋ ମେ ସାମିକୋ କୁଦ୍ଧୋ, ସପତ୍ତିଂ ମୟ୍ହମାନୟି।
ସା ଚ ଗବ୍ଭଂ ଅଲଭିତ୍ଥ, ତସ୍ସା ପାପଂ ଅଚେତୟିଂ॥
‘‘ସାହଂ ପଦୁଟ୍ଠମନସା, ଅକରିଂ ଗବ୍ଭପାତନଂ।
ତସ୍ସା ତେମାସିକୋ ଗବ୍ଭୋ, ପୁବ୍ବଲୋହିତକୋ [ପୁବ୍ବଲୋହିତକୋ (କ॰)] ପତି॥
‘‘ତଦସ୍ସା ମାତା କୁପିତା, ମୟ୍ହଂ ଞାତୀ ସମାନୟି।
ସପଥଞ୍ଚ ମଂ କାରେସି, ପରିଭାସାପୟୀ ଚ ମଂ॥
‘‘ସାହଂ ଘୋରଞ୍ଚ ସପଥଂ, ମୁସାୱାଦଂ ଅଭାସିସଂ।
‘ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦାମି, ସଚେ ତଂ ପକତଂ ମୟା’॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକେନ, ମୁସାୱାଦସ୍ସ ଚୂଭୟଂ।
ପୁତ୍ତମଂସାନି ଖାଦାମି, ପୁବ୍ବଲୋହିତମକ୍ଖିତା’’ତି॥
ସତ୍ତପୁତ୍ତଖାଦପେତିୱତ୍ଥୁ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଗୋଣପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘କିଂ ନୁ ଉମ୍ମତ୍ତରୂପୋୱ, ଲାୟିତ୍ୱା ହରିତଂ ତିଣଂ।
ଖାଦ ଖାଦାତି ଲପସି, ଗତସତ୍ତଂ ଜରଗ୍ଗୱଂ॥
‘‘ନ ହି ଅନ୍ନେନ ପାନେନ, ମତୋ ଗୋଣୋ ସମୁଟ୍ଠହେ।
ତ୍ୱଂସି ବାଲୋ ଚ [ବାଲୋୱ (କ॰)] ଦୁମ୍ମେଧୋ, ୟଥା ତଞ୍ଞୋୱ ଦୁମ୍ମତୀ’’ତି॥
‘‘ଇମେ ପାଦା ଇଦଂ ସୀସଂ, ଅୟଂ କାୟୋ ସୱାଲଧି।
ନେତ୍ତା ତଥେୱ ତିଟ୍ଠନ୍ତି, ଅୟଂ ଗୋଣୋ ସମୁଟ୍ଠହେ॥
‘‘ନାୟ୍ୟକସ୍ସ ହତ୍ଥପାଦା, କାୟୋ ସୀସଞ୍ଚ ଦିସ୍ସତି।
ରୁଦଂ ମତ୍ତିକଥୂପସ୍ମିଂ, ନନୁ ତ୍ୱଞ୍ଞେୱ ଦୁମ୍ମତୀ’’ତି॥
‘‘ଆଦିତ୍ତଂ ୱତ ମଂ ସନ୍ତଂ, ଘତସିତ୍ତଂୱ ପାୱକଂ।
ୱାରିନା ୱିୟ ଓସିଞ୍ଚଂ, ସବ୍ବଂ ନିବ୍ବାପୟେ ଦରଂ॥
‘‘ଅବ୍ବହୀ [ଅବ୍ବୂଳ୍ହଂ (ବହୂସୁ)] ୱତ ମେ ସଲ୍ଲଂ, ସୋକଂ ହଦୟନିସ୍ସିତଂ।
ୟୋ ମେ ସୋକପରେତସ୍ସ, ପିତୁସୋକଂ ଅପାନୁଦି॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅବ୍ବୂଳ୍ହସଲ୍ଲୋସ୍ମି, ସୀତିଭୂତୋସ୍ମି ନିବ୍ବୁତୋ।
ନ ସୋଚାମି ନ ରୋଦାମି, ତୱ ସୁତ୍ୱାନ ମାଣୱ’॥
ଏୱଂ କରୋନ୍ତି ସପ୍ପଞ୍ଞା, ୟେ ହୋନ୍ତି ଅନୁକମ୍ପକା।
ୱିନିୱତ୍ତୟନ୍ତି ସୋକମ୍ହା, ସୁଜାତୋ ପିତରଂ ୟଥାତି॥
ଗୋଣପେତୱତ୍ଥୁ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ମହାପେସକାରପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ଗୂଥଞ୍ଚ ମୁତ୍ତଂ ରୁହିରଞ୍ଚ ପୁବ୍ବଂ, ପରିଭୁଞ୍ଜତି କିସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ଅୟଂ ନୁ କିଂ କମ୍ମମକାସି ନାରୀ, ୟା ସବ୍ବଦା ଲୋହିତପୁବ୍ବଭକ୍ଖା॥
‘‘ନୱାନି ୱତ୍ଥାନି ସୁଭାନି ଚେୱ, ମୁଦୂନି ସୁଦ୍ଧାନି ଚ ଲୋମସାନି।
ଦିନ୍ନାନି ମିସ୍ସା କିତକା [କିଟକା (କ॰)] ଭୱନ୍ତି, ଅୟଂ ନୁ କିଂ କମ୍ମମକାସି ନାରୀ’’ତି॥
‘‘ଭରିୟା ମମେସା ଅହୂ ଭଦନ୍ତେ, ଅଦାୟିକା ମଚ୍ଛରିନୀ କଦରିୟା।
ସା ମଂ ଦଦନ୍ତଂ ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ, ଅକ୍କୋସତି ଚ ପରିଭାସତି ଚ॥
‘‘‘ଗୂଥଞ୍ଚ ମୁତ୍ତଂ ରୁହିରଞ୍ଚ ପୁବ୍ବଂ, ପରିଭୁଞ୍ଜ ତ୍ୱଂ ଅସୁଚିଂ ସବ୍ବକାଲଂ।
ଏତଂ ତେ ପରଲୋକସ୍ମିଂ ହୋତୁ, ୱତ୍ଥା ଚ ତେ କିଟକସମା ଭୱନ୍ତୁ’।
ଏତାଦିସଂ ଦୁଚ୍ଚରିତଂ ଚରିତ୍ୱା, ଇଧାଗତା ଚିରରତ୍ତାୟ ଖାଦତୀ’’ତି॥
ମହାପେସକାରପେତିୱତ୍ଥୁ ନୱମଂ।
୧୦. ଖଲ୍ଲାଟିୟପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘କା ନୁ ଅନ୍ତୋୱିମାନସ୍ମିଂ, ତିଟ୍ଠନ୍ତୀ ନୂପନିକ୍ଖମି।
ଉପନିକ୍ଖମସ୍ସୁ ଭଦ୍ଦେ, ପସ୍ସାମ ତଂ ବହିଟ୍ଠିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଟ୍ଟୀୟାମି ହରାୟାମି, ନଗ୍ଗା ନିକ୍ଖମିତୁଂ ବହି।
କେସେହମ୍ହି ପଟିଚ୍ଛନ୍ନା, ପୁଞ୍ଞଂ ମେ ଅପ୍ପକଂ କତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ହନ୍ଦୁତ୍ତରୀୟଂ ଦଦାମି ତେ, ଇଦଂ ଦୁସ୍ସଂ ନିୱାସୟ।
ଇଦଂ ଦୁସ୍ସଂ ନିୱାସେତ୍ୱା, ଏହି ନିକ୍ଖମ ସୋଭନେ।
ଉପନିକ୍ଖମସ୍ସୁ ଭଦ୍ଦେ, ପସ୍ସାମ ତଂ ବହିଟ୍ଠିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ହତ୍ଥେନ ହତ୍ଥେ ତେ ଦିନ୍ନଂ, ନ ମୟ୍ହଂ ଉପକପ୍ପତି।
ଏସେତ୍ଥୁପାସକୋ ସଦ୍ଧୋ, ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସାୱକୋ॥
‘‘ଏତଂ ଅଚ୍ଛାଦୟିତ୍ୱାନ, ମମ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସ।
ତଥାହଂ [ଅଥାହଂ (ସୀ॰)] ସୁଖିତା ହେସ୍ସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’ତି॥
ତଞ୍ଚ ତେ ନ୍ହାପୟିତ୍ୱାନ, ୱିଲିମ୍ପେତ୍ୱାନ ୱାଣିଜା।
ୱତ୍ଥେହଚ୍ଛାଦୟିତ୍ୱାନ, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୁଂ॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ [ସମନନ୍ତରା ଅନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ [ଉପପଜ୍ଜଥ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ଭୋଜନଚ୍ଛାଦନପାନୀୟଂ [ଭୋଜନଚ୍ଛାଦନଂ ପାନୀୟଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲଂ॥
ତତୋ ସୁଦ୍ଧା ସୁଚିୱସନା, କାସିକୁତ୍ତମଧାରିନୀ।
ହସନ୍ତୀ ୱିମାନା ନିକ୍ଖମି, ‘ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲ’’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୁଚିତ୍ତରୂପଂ ରୁଚିରଂ, ୱିମାନଂ ତେ ପଭାସତି।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚରମାନସ୍ସ, ଦୋଣିନିମ୍ମଜ୍ଜନିଂ ଅହଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତସ୍ସ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ କୁସଲସ୍ସ, ୱିପାକଂ ଦୀଘମନ୍ତରଂ।
ଅନୁଭୋମି ୱିମାନସ୍ମିଂ, ତଞ୍ଚ ଦାନି ପରିତ୍ତକଂ॥
‘‘ଉଦ୍ଧଂ ଚତୂହି ମାସେହି, କାଲଂକିରିୟା [କାଲଂକିରିୟା (କ॰)] ଭୱିସ୍ସତି।
ଏକନ୍ତକଟୁକଂ ଘୋରଂ, ନିରୟଂ ପପତିସ୍ସହଂ॥
[ମ॰ ନି॰ ୩.୨୫୦, ୨୬୭; ଅ॰ ନି॰ ୩.୩୬; ପେ॰ ୱ॰ ୨୪୦, ୬୯୩] ‘‘ଚତୁକ୍କଣ୍ଣଂ ଚତୁଦ୍ୱାରଂ, ୱିଭତ୍ତଂ ଭାଗସୋ ମିତଂ।
ଅୟୋପାକାରପରିୟନ୍ତଂ, ଅୟସା ପଟିକୁଜ୍ଜିତଂ॥
‘‘ତସ୍ସ ଅୟୋମୟା ଭୂମି, ଜଲିତା ତେଜସା ୟୁତା।
ସମନ୍ତା ୟୋଜନସତଂ, ଫରିତ୍ୱା ତିଟ୍ଠତି ସବ୍ବଦା॥
‘‘ତତ୍ଥାହଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ, ଦୁକ୍ଖଂ ୱେଦିସ୍ସ ୱେଦନଂ।
ଫଲଞ୍ଚ ପାପକମ୍ମସ୍ସ, ତସ୍ମା ସୋଚାମହଂ ଭୁସ’’ନ୍ତି॥
ଖଲ୍ଲାଟିୟପେତିୱତ୍ଥୁ ଦସମଂ।
୧୧. ନାଗପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୁରତୋୱ [ପୁରତୋ ଚ (ସ୍ୟା॰)] ସେତେନ ପଲେତି ହତ୍ଥିନା, ମଜ୍ଝେ ପନ ଅସ୍ସତରୀରଥେନ।
ପଚ୍ଛା ଚ କଞ୍ଞା ସିୱିକାୟ ନୀୟତି, ଓଭାସୟନ୍ତୀ ଦସ ସବ୍ବତୋ [ସବ୍ବତୋ (କ॰)] ଦିସା॥
‘‘ତୁମ୍ହେ ପନ ମୁଗ୍ଗରହତ୍ଥପାଣିନୋ, ରୁଦଂମୁଖା ଛିନ୍ନପଭିନ୍ନଗତ୍ତା।
ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକତ୍ଥ ପାପଂ, ୟେନଞ୍ଞମଞ୍ଞସ୍ସ ପିୱାଥ ଲୋହିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପୁରତୋୱ ୟୋ ଗଚ୍ଛତି କୁଞ୍ଜରେନ, ସେତେନ ନାଗେନ ଚତୁକ୍କମେନ।
ଅମ୍ହାକ ପୁତ୍ତୋ ଅହୁ ଜେଟ୍ଠକୋ ସୋ [ସୋୱ ଜେଟ୍ଠୋ (କ॰)] , ଦାନାନି ଦତ୍ୱାନ ସୁଖୀ ପମୋଦତି॥
‘‘ୟୋ ସୋ ମଜ୍ଝେ ଅସ୍ସତରୀରଥେନ, ଚତୁବ୍ଭି ୟୁତ୍ତେନ ସୁୱଗ୍ଗିତେନ।
ଅମ୍ହାକ ପୁତ୍ତୋ ଅହୁ ମଜ୍ଝିମୋ ସୋ, ଅମଚ୍ଛରୀ ଦାନୱତୀ ୱିରୋଚତି॥
‘‘ୟା ସା ଚ ପଚ୍ଛା ସିୱିକାୟ ନୀୟତି, ନାରୀ ସପଞ୍ଞା ମିଗମନ୍ଦଲୋଚନା।
ଅମ୍ହାକ ଧୀତା ଅହୁ ସା କନିଟ୍ଠିକା, ଭାଗଡ୍ଢଭାଗେନ ସୁଖୀ ପମୋଦତି॥
‘‘ଏତେ ଚ ଦାନାନି ଅଦଂସୁ ପୁବ୍ବେ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ।
ମୟଂ ପନ ମଚ୍ଛରିନୋ ଅହୁମ୍ହ, ପରିଭାସକା ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ।
ଏତେ ଚ ଦତ୍ୱା ପରିଚାରୟନ୍ତି, ମୟଞ୍ଚ ସୁସ୍ସାମ ନଳୋୱ ଛିନ୍ନୋ’’ତି [ଖିତ୍ତୋତି (ସୀ॰)] ॥
‘‘କିଂ ତୁମ୍ହାକଂ ଭୋଜନଂ କିଂ ସୟାନଂ, କଥଞ୍ଚ ୟାପେଥ ସୁପାପଧମ୍ମିନୋ।
ପହୂତଭୋଗେସୁ ଅନପ୍ପକେସୁ, ସୁଖଂ ୱିରାଧାୟ [ୱିରାଗାୟ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଦୁକ୍ଖଜ୍ଜ ପତ୍ତା’’ତି॥
‘‘ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ୱଧିତ୍ୱାନ, ପିୱାମ ପୁବ୍ବଲୋହିତଂ।
ବହୁଂ ପିତ୍ୱା ନ ଧାତା ହୋମ, ନଚ୍ଛାଦିମ୍ହସେ [ନରୁଚ୍ଚାଦିମ୍ହସେ (କ॰)] ମୟଂ॥
‘‘ଇଚ୍ଚେୱ ମଚ୍ଚା ପରିଦେୱୟନ୍ତି, ଅଦାୟକା ପେଚ୍ଚ [ମଚ୍ଛରିନୋ (କ॰)] ୟମସ୍ସ ଠାୟିନୋ।
ୟେ ତେ ୱିଦିଚ୍ଚ [ୱିଦିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ଅଧିଗମ୍ମ ଭୋଗେ, ନ ଭୁଞ୍ଜରେ ନାପି କରୋନ୍ତି ପୁଞ୍ଞଂ॥
‘‘ତେ ଖୁପ୍ପିପାସୂପଗତା ପରତ୍ଥ, ପଚ୍ଛା [ପେତା (ସୀ॰)] ଚିରଂ ଝାୟରେ ଡୟ୍ହମାନା।
କମ୍ମାନି କତ୍ୱାନ ଦୁଖୁଦ୍ରାନି, ଅନୁଭୋନ୍ତି ଦୁକ୍ଖଂ କଟୁକପ୍ଫଲାନି॥
‘‘ଇତ୍ତରଂ ହି ଧନଂ ଧଞ୍ଞଂ, ଇତ୍ତରଂ ଇଧ ଜୀୱିତଂ।
ଇତ୍ତରଂ ଇତ୍ତରତୋ ଞତ୍ୱା, ଦୀପଂ କୟିରାଥ ପଣ୍ଡିତୋ॥
‘‘ୟେ ତେ ଏୱଂ ପଜାନନ୍ତି, ନରା ଧମ୍ମସ୍ସ କୋୱିଦା।
ତେ ଦାନେ ନପ୍ପମଜ୍ଜନ୍ତି, ସୁତ୍ୱା ଅରହତଂ ୱଚୋ’’ତି॥
ନାଗପେତୱତ୍ଥୁ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ଉରଗପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉରଗୋୱ ତଚଂ ଜିଣ୍ଣଂ, ହିତ୍ୱା ଗଚ୍ଛତି ସନ୍ତନୁଂ।
ଏୱଂ ସରୀରେ ନିବ୍ଭୋଗେ, ପେତେ କାଲଙ୍କତେ ସତି॥
‘‘ଡୟ୍ହମାନୋ ନ ଜାନାତି, ଞାତୀନଂ ପରିଦେୱିତଂ।
ତସ୍ମା ଏତଂ ନ ରୋଦାମି, ଗତୋ ସୋ ତସ୍ସ ୟା ଗତି’’॥
‘‘ଅନବ୍ଭିତୋ [ଅନୱ୍ହିତୋ (ସୀ॰)] ତତୋ ଆଗା, ନାନୁଞ୍ଞାତୋ ଇତୋ ଗତୋ।
ୟଥାଗତୋ ତଥା ଗତୋ, ତତ୍ଥ କା [କା ତତ୍ଥ (ସୀ॰)] ପରିଦେୱନା॥
‘‘ଡୟ୍ହମାନୋ ନ ଜାନାତି, ଞାତୀନଂ ପରିଦେୱିତଂ।
ତସ୍ମା ଏତଂ ନ ରୋଦାମି, ଗତୋ ସୋ ତସ୍ସ ୟା ଗତି’’॥
‘‘ସଚେ ରୋଦେ କିସା ଅସ୍ସଂ, ତତ୍ଥ ମେ କିଂ ଫଲଂ ସିୟା।
ଞାତିମିତ୍ତସୁହଜ୍ଜାନଂ, ଭିୟ୍ୟୋ ନୋ ଅରତୀ ସିୟା॥
‘‘ଡୟ୍ହମାନୋ ନ ଜାନାତି, ଞାତୀନଂ ପରିଦେୱିତଂ।
ତସ୍ମା ଏତଂ ନ ରୋଦାମି, ଗତୋ ସୋ ତସ୍ସ ୟା ଗତି’’॥
‘‘ୟଥାପି ଦାରକୋ ଚନ୍ଦଂ, ଗଚ୍ଛନ୍ତମନୁରୋଦତି।
ଏୱଂ ସମ୍ପଦମେୱେତଂ, ୟୋ ପେତମନୁସୋଚତି॥
‘‘ଡୟ୍ହମାନୋ ନ ଜାନାତି, ଞାତୀନଂ ପରିଦେୱିତଂ।
ତସ୍ମା ଏତଂ ନ ରୋଦାମି, ଗତୋ ସୋ ତସ୍ସ ୟା ଗତି’’॥
‘‘ୟଥାପି ବ୍ରହ୍ମେ ଉଦକୁମ୍ଭୋ, ଭିନ୍ନୋ ଅପ୍ପଟିସନ୍ଧିୟୋ।
ଏୱଂ ସମ୍ପଦମେୱେତଂ, ୟୋ ପେତମନୁସୋଚତି॥
‘‘ଡୟ୍ହମାନୋ ନ ଜାନାତି, ଞାତୀନଂ ପରିଦେୱିତଂ।
ତସ୍ମା ଏତଂ ନ ରୋଦାମି, ଗତୋ ସୋ ତସ୍ସ ୟା ଗତୀ’’ତି॥
ଉରଗପେତୱତ୍ଥୁ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
ଉରଗୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ଖେତ୍ତଞ୍ଚ ସୂକରଂ ପୂତି, ପିଟ୍ଠଂ ଚାପି ତିରୋକୁଟ୍ଟଂ।
ପଞ୍ଚାପି ସତ୍ତପୁତ୍ତଞ୍ଚ, ଗୋଣଂ ପେସକାରକଞ୍ଚ।
ତଥା ଖଲ୍ଲାଟିୟଂ ନାଗଂ, ଦ୍ୱାଦସଂ ଉରଗଞ୍ଚେୱାତି॥
୨. ଉବ୍ବରିୱଗ୍ଗୋ
୧. ସଂସାରମୋଚକପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକେ [ଉପ୍ପାସୁଳିକେ (କ॰)] କିସିକେ, କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୀମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଅନୁକମ୍ପକା ମୟ୍ହଂ ନାହେସୁଂ ଭନ୍ତେ, ପିତା ଚ ମାତା ଅଥୱାପି ଞାତକା।
ୟେ ମଂ ନିୟୋଜେୟ୍ୟୁଂ ଦଦାହି ଦାନଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ॥
‘‘ଇତୋ ଅହଂ ୱସ୍ସସତାନି ପଞ୍ଚ, ୟଂ ଏୱରୂପା ୱିଚରାମି ନଗ୍ଗା।
ଖୁଦାୟ ତଣ୍ହାୟ ଚ ଖଜ୍ଜମାନା, ପାପସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ଫଲଂ ମମେଦଂ॥
‘‘ୱନ୍ଦାମି ତଂ ଅୟ୍ୟ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ଅନୁକମ୍ପ ମଂ ୱୀର ମହାନୁଭାୱ।
ଦତ୍ୱା ଚ ମେ ଆଦିସ ୟଂ ହି କିଞ୍ଚି, ମୋଚେହି ମଂ ଦୁଗ୍ଗତିୟା ଭଦନ୍ତେ’’ତି॥
ସାଧୂତି ସୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା, ସାରିପୁତ୍ତୋନୁକମ୍ପକୋ।
ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଲୋପଂ ଦତ୍ୱା, ପାଣିମତ୍ତଞ୍ଚ ଚୋଳକଂ।
ଥାଲକସ୍ସ ଚ ପାନୀୟଂ, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସି॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଭୋଜନଚ୍ଛାଦନପାନୀୟଂ, ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲଂ॥
ତତୋ ସୁଦ୍ଧା ସୁଚିୱସନା, କାସିକୁତ୍ତମଧାରିନୀ।
ୱିଚିତ୍ତୱତ୍ଥାଭରଣା, ସାରିପୁତ୍ତଂ ଉପସଙ୍କମି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଉପ୍ପଣ୍ଡୁକିଂ କିସଂ ଛାତଂ, ନଗ୍ଗଂ ସମ୍ପତିତଚ୍ଛୱିଂ [ଆପତିତଚ୍ଛୱିଂ (ସୀ॰)] ।
ମୁନି କାରୁଣିକୋ ଲୋକେ, ତଂ ମଂ ଅଦ୍ଦକ୍ଖି ଦୁଗ୍ଗତଂ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୂନଂ ଆଲୋପଂ ଦତ୍ୱା, ପାଣିମତ୍ତଞ୍ଚ ଚୋଳକଂ।
ଥାଲକସ୍ସ ଚ ପାନୀୟଂ, ମମ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସି॥
‘‘ଆଲୋପସ୍ସ ଫଲଂ ପସ୍ସ, ଭତ୍ତଂ ୱସ୍ସସତଂ ଦସ।
ଭୁଞ୍ଜାମି କାମକାମିନୀ, ଅନେକରସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ॥
‘‘ପାଣିମତ୍ତସ୍ସ ଚୋଳସ୍ସ, ୱିପାକଂ ପସ୍ସ ୟାଦିସଂ।
ୟାୱତା ନନ୍ଦରାଜସ୍ସ, ୱିଜିତସ୍ମିଂ ପଟିଚ୍ଛଦା॥
‘‘ତତୋ ବହୁତରା ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ଥାନଚ୍ଛାଦନାନି ମେ।
କୋସେୟ୍ୟକମ୍ବଲୀୟାନି, ଖୋମକପ୍ପାସିକାନି ଚ॥
‘‘ୱିପୁଲା ଚ ମହଗ୍ଘା ଚ, ତେପାକାସେୱଲମ୍ବରେ।
ସାହଂ ତଂ ପରିଦହାମି, ୟଂ ୟଂ ହି ମନସୋ ପିୟଂ॥
‘‘ଥାଲକସ୍ସ ଚ ପାନୀୟଂ, ୱିପାକଂ ପସ୍ସ ୟାଦିସଂ।
ଗମ୍ଭୀରା ଚତୁରସ୍ସା ଚ, ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋ ସୁନିମ୍ମିତା॥
‘‘ସେତୋଦକା ସୁପ୍ପତିତ୍ଥା, ସୀତା ଅପ୍ପଟିଗନ୍ଧିୟା।
ପଦୁମୁପ୍ପଲସଞ୍ଛନ୍ନା, ୱାରିକିଞ୍ଜକ୍ଖପୂରିତା॥
‘‘ସାହଂ ରମାମି କୀଳାମି, ମୋଦାମି ଅକୁତୋଭୟା।
ମୁନିଂ କାରୁଣିକଂ ଲୋକେ, ଭନ୍ତେ ୱନ୍ଦିତୁମାଗତା’’ତି॥
ସଂସାରମୋଚକପେତିୱତ୍ଥୁ ପଠମଂ।
୨. ସାରିପୁତ୍ତତ୍ଥେରମାତୁପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକେ କିସିକେ, କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସି’’॥
‘‘ଅହଂ ତେ ସକିୟା ମାତା, ପୁବ୍ବେ ଅଞ୍ଞାସୁ ଜାତୀସୁ।
ଉପପନ୍ନା ପେତ୍ତିୱିସୟଂ, ଖୁପ୍ପିପାସସମପ୍ପିତା॥
‘‘ଛଡ୍ଡିତଂ ଖିପିତଂ ଖେଳଂ, ସିଙ୍ଘାଣିକଂ ସିଲେସୁମଂ।
ୱସଞ୍ଚ ଡୟ୍ହମାନାନଂ, ୱିଜାତାନଞ୍ଚ ଲୋହିତଂ॥
‘‘ୱଣିକାନଞ୍ଚ ୟଂ ଘାନ-ସୀସଚ୍ଛିନ୍ନାନ ଲୋହିତଂ।
ଖୁଦାପରେତା ଭୁଞ୍ଜାମି, ଇତ୍ଥିପୁରିସନିସ୍ସିତଂ॥
‘‘ପୁବ୍ବଲୋହିତଂ ଭକ୍ଖାମି [ପୁବ୍ବଲୋହିତଭକ୍ଖାସ୍ମି (ସୀ॰)] , ପସୂନଂ ମାନୁସାନ ଚ।
ଅଲେଣା ଅନଗାରା ଚ, ନୀଲମଞ୍ଚପରାୟଣା॥
‘‘ଦେହି ପୁତ୍ତକ ମେ ଦାନଂ, ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସାହି ମେ।
ଅପ୍ପେୱ ନାମ ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟଂ, ପୁବ୍ବଲୋହିତଭୋଜନା’’ତି॥
ମାତୁୟା ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ଉପତିସ୍ସୋନୁକମ୍ପକୋ।
ଆମନ୍ତୟି ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନଂ, ଅନୁରୁଦ୍ଧଞ୍ଚ କପ୍ପିନଂ॥
ଚତସ୍ସୋ କୁଟିୟୋ କତ୍ୱା, ସଙ୍ଘେ ଚାତୁଦ୍ଦିସେ ଅଦା।
କୁଟିୟୋ ଅନ୍ନପାନଞ୍ଚ, ମାତୁ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୀ॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଭୋଜନଂ ପାନୀୟଂ ୱତ୍ଥଂ, ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲଂ॥
ତତୋ ସୁଦ୍ଧା ସୁଚିୱସନା, କାସିକୁତ୍ତମଧାରିନୀ।
ୱିଚିତ୍ତୱତ୍ଥାଭରଣା, କୋଲିତଂ ଉପସଙ୍କମି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସାହଂ ମାତା, ପୁବ୍ବେ ଅଞ୍ଞାସୁ ଜାତୀସୁ।
ଉପପନ୍ନା ପେତ୍ତିୱିସୟଂ, ଖୁପ୍ପିପାସସମପ୍ପିତା॥
‘‘ଛଡ୍ଡିତଂ ଖିପିତଂ ଖେଳଂ, ସିଙ୍ଘାଣିକଂ ସିଲେସୁମଂ।
ୱସଞ୍ଚ ଡୟ୍ହମାନାନଂ, ୱିଜାତାନଞ୍ଚ ଲୋହିତଂ॥
‘‘ୱଣିକାନଞ୍ଚ ୟଂ ଘାନ-ସୀସଚ୍ଛିନ୍ନାନ ଲୋହିତଂ।
ଖୁଦାପରେତା ଭୁଞ୍ଜାମି, ଇତ୍ଥିପୁରିସନିସ୍ସିତଂ॥
‘‘ପୁବ୍ବଲୋହିତଂ ଭକ୍ଖିସ୍ସଂ, ପସୂନଂ ମାନୁସାନ ଚ।
ଅଲେଣା ଅନଗାରା ଚ, ନୀଲମଞ୍ଚପରାୟଣା॥
‘‘ସାରିପୁତ୍ତସ୍ସ ଦାନେନ, ମୋଦାମି ଅକୁତୋଭୟା।
ମୁନିଂ କାରୁଣିକଂ ଲୋକେ, ଭନ୍ତେ ୱନ୍ଦିତୁମାଗତା’’ତି॥
ସାରିପୁତ୍ତତ୍ଥେରସ୍ସ ମାତୁପେତିୱତ୍ଥୁ ଦୁତିୟଂ।
୩. ମତ୍ତାପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକେ କିସିକେ, କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ମତ୍ତା ତୁୱଂ ତିସ୍ସା, ସପତ୍ତୀ ତେ ପୁରେ ଅହୁଂ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଚଣ୍ଡୀ ଚ ଫରୁସା ଚାସିଂ, ଇସ୍ସୁକୀ ମଚ୍ଛରୀ ସଠା [ସଠୀ (ସୀ॰)] ।
ତାହଂ ଦୁରୁତ୍ତଂ ୱତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
ସବ୍ବଂ [ସଚ୍ଚଂ (କ॰)] ଅହମ୍ପି ଜାନାମି, ୟଥା ତ୍ୱଂ ଚଣ୍ଡିକା ଅହୁ।
ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଖୋ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି, କେନାସି ପଂସୁକୁନ୍ଥିତା’’ତି॥
‘‘ସୀସଂନ୍ହାତା ତୁୱଂ ଆସି, ସୁଚିୱତ୍ଥା ଅଲଙ୍କତା।
ଅହଞ୍ଚ ଖୋ [ଖୋ ତଂ (ସୀ॰ କ॰)] ଅଧିମତ୍ତଂ, ସମଲଙ୍କତତରା ତୟା॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପେକ୍ଖମାନାୟ, ସାମିକେନ ସମନ୍ତୟି।
ତତୋ ମେ ଇସ୍ସା ୱିପୁଲା, କୋଧୋ ମେ ସମଜାୟଥ॥
‘‘ତତୋ ପଂସୁଂ ଗହେତ୍ୱାନ, ପଂସୁନା ତଂ ହି ଓକିରିଂ [ତଂ ୱିକୀରିହଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ତେନମ୍ହି ପଂସୁକୁନ୍ଥିତା’’ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଅହମ୍ପି ଜାନାମି, ପଂସୁନା ମଂ ତ୍ୱମୋକିରି।
ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଖୋ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି, କେନ ଖଜ୍ଜସି କଚ୍ଛୁୟା’’ତି॥
‘‘ଭେସଜ୍ଜହାରୀ ଉଭୟୋ, ୱନନ୍ତଂ ଅଗମିମ୍ହସେ।
ତ୍ୱଞ୍ଚ ଭେସଜ୍ଜମାହରି, ଅହଞ୍ଚ କପିକଚ୍ଛୁନୋ॥
‘‘ତସ୍ସା ତ୍ୟାଜାନମାନାୟ, ସେୟ୍ୟଂ ତ୍ୟାହଂ ସମୋକିରିଂ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ତେନ ଖଜ୍ଜାମି କଚ୍ଛୁୟା’’ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଅହମ୍ପି ଜାନାମି, ସେୟ୍ୟଂ ମେ ତ୍ୱଂ ସମୋକିରି।
ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଖୋ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି, କେନାସି ନଗ୍ଗିୟା ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସହାୟାନଂ ସମୟୋ ଆସି, ଞାତୀନଂ ସମିତୀ ଅହୁ।
ତ୍ୱଞ୍ଚ ଆମନ୍ତିତା ଆସି, ସସାମିନୀ ନୋ ଚ ଖୋ ଅହଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ତ୍ୟାଜାନମାନାୟ, ଦୁସ୍ସଂ ତ୍ୟାହଂ ଅପାନୁଦିଂ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ତେନମ୍ହି ନଗ୍ଗିୟା ଅହ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଅହମ୍ପି ଜାନାମି, ଦୁସ୍ସଂ ମେ ତ୍ୱଂ ଅପାନୁଦି।
ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଖୋ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି, କେନାସି ଗୂଥଗନ୍ଧିନୀ’’ତି॥
‘‘ତୱ ଗନ୍ଧଞ୍ଚ ମାଲଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚଗ୍ଘଞ୍ଚ ୱିଲେପନଂ।
ଗୂଥକୂପେ ଅଧାରେସିଂ [ଅଧାରେସିଂ (କ॰)] , ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ମୟା।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ତେନମ୍ହି ଗୂଥଗନ୍ଧିନୀ’’ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଅହମ୍ପି ଜାନାମି, ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ତୟା।
ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଖୋ ତଂ ପୁଚ୍ଛାମି, କେନାସି ଦୁଗ୍ଗତା ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଉଭିନ୍ନଂ ସମକଂ ଆସି, ୟଂ ଗେହେ ୱିଜ୍ଜତେ ଧନଂ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକାସିମତ୍ତନୋ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ତେନମ୍ହି ଦୁଗ୍ଗତା ଅହଂ॥
‘‘ତଦେୱ ମଂ ତ୍ୱଂ ଅୱଚ, ‘ପାପକମ୍ମଂ ନିସେୱସି।
ନ ହି ପାପେହି କମ୍ମେହି, ସୁଲଭା ହୋତି ସୁଗ୍ଗତୀ’’’ତି॥
‘‘ୱାମତୋ ମଂ ତ୍ୱଂ ପଚ୍ଚେସି, ଅଥୋପି ମଂ ଉସୂୟସି।
ପସ୍ସ ପାପାନଂ କମ୍ମାନଂ, ୱିପାକୋ ହୋତି ୟାଦିସୋ॥
‘‘ତେ ଘରା ତା ଚ ଦାସିୟୋ [ତେ ଘରଦାସିୟୋ ଆସୁଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ତେ ଘରେ ଦାସିୟୋ ଚେୱ (କ॰)] , ତାନେୱାଭରଣାନିମେ।
ତେ ଅଞ୍ଞେ ପରିଚାରେନ୍ତି, ନ ଭୋଗା ହୋନ୍ତି ସସ୍ସତା॥
‘‘ଇଦାନି ଭୂତସ୍ସ ପିତା, ଆପଣା ଗେହମେହିତି।
ଅପ୍ପେୱ ତେ ଦଦେ କିଞ୍ଚି, ମା ସୁ ତାୱ ଇତୋ ଅଗା’’ତି॥
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାମ୍ହି, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
କୋପୀନମେତଂ ଇତ୍ଥୀନଂ, ମା ମଂ ଭୂତପିତାଦ୍ଦସା’’ତି॥
‘‘ହନ୍ଦ କିଂ ୱା ତ୍ୟାହଂ [କିଂ ତ୍ୟାହଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), କିଂ ୱତାହଂ (କ॰)] ଦମ୍ମି, କିଂ ୱା ତେଧ [କିଂ ୱା ଚ ତେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), କିଂ ୱିଧ ତେ (କ॰)] କରୋମହଂ।
ୟେନ ତ୍ୱଂ ସୁଖିତା ଅସ୍ସ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’ତି॥
‘‘ଚତ୍ତାରୋ ଭିକ୍ଖୂ ସଙ୍ଘତୋ, ଚତ୍ତାରୋ ପନ ପୁଗ୍ଗଲା।
ଅଟ୍ଠ ଭିକ୍ଖୂ ଭୋଜୟିତ୍ୱା, ମମ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସ।
ତଦାହଂ ସୁଖିତା ହେସ୍ସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’ତି॥
ସାଧୂତି ସା ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା, ଭୋଜୟିତ୍ୱାଟ୍ଠ ଭିକ୍ଖୱୋ।
ୱତ୍ଥେହଚ୍ଛାଦୟିତ୍ୱାନ, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୀ॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ , ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଭୋଜନଚ୍ଛାଦନପାନୀୟଂ, ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲଂ॥
ତତୋ ସୁଦ୍ଧା ସୁଚିୱସନା, କାସିକୁତ୍ତମଧାରିନୀ।
ୱିଚିତ୍ତୱତ୍ଥାଭରଣା, ସପତ୍ତିଂ ଉପସଙ୍କମି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ମତ୍ତା ତୁୱଂ ତିସ୍ସା, ସପତ୍ତୀ ତେ ପୁରେ ଅହୁଂ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
‘‘ତୱ ଦିନ୍ନେନ ଦାନେନ, ମୋଦାମି ଅକୁତୋଭୟା।
ଚୀରଂ ଜୀୱାହି ଭଗିନି, ସହ ସବ୍ବେହି ଞାତିଭି।
ଅସୋକଂ ୱିରଜଂ ଠାନଂ, ଆୱାସଂ ୱସୱତ୍ତିନଂ॥
‘‘ଇଧ ଧମ୍ମଂ ଚରିତ୍ୱାନ, ଦାନଂ ଦତ୍ୱାନ ସୋଭନେ।
ୱିନେୟ୍ୟ ମଚ୍ଛେରମଲଂ ସମୂଲଂ, ଅନିନ୍ଦିତା ସଗ୍ଗମୁପେହି ଠାନ’’ନ୍ତି॥
ମତ୍ତାପେତିୱତ୍ଥୁ ତତିୟଂ।
୪. ନନ୍ଦାପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘କାଳୀ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, ଫରୁସା ଭୀରୁଦସ୍ସନା।
ପିଙ୍ଗଲାସି କଳାରାସି, ନ ତଂ ମଞ୍ଞାମି ମାନୁସି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ନନ୍ଦା ନନ୍ଦିସେନ, ଭରିୟା ତେ ପୁରେ ଅହୁଂ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଚଣ୍ଡୀ ଚ ଫରୁସା ଚାସିଂ [ଚଣ୍ଡୀ ଫରୁସୱାଚା ଚ (ସୀ॰)] , ତୟି ଚାପି ଅଗାରୱା।
ତାହଂ ଦୁରୁତ୍ତଂ ୱତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ହନ୍ଦୁତ୍ତରୀୟଂ ଦଦାମି ତେ, ଇମଂ [ଇଦଂ (ସୀ॰ ଅଟ୍ଠ॰)] ଦୁସ୍ସଂ ନିୱାସୟ।
ଇମଂ ଦୁସ୍ସଂ ନିୱାସେତ୍ୱା, ଏହି ନେସ୍ସାମି ତଂ ଘରଂ॥
‘‘ୱତ୍ଥଞ୍ଚ ଅନ୍ନପାନଞ୍ଚ, ଲଚ୍ଛସି ତ୍ୱଂ ଘରଂ ଗତା।
ପୁତ୍ତେ ଚ ତେ ପସ୍ସିସ୍ସସି, ସୁଣିସାୟୋ ଚ ଦକ୍ଖସୀ’’ତି॥
‘‘ହତ୍ଥେନ ହତ୍ଥେ ତେ ଦିନ୍ନଂ, ନ ମୟ୍ହଂ ଉପକପ୍ପତି।
ଭିକ୍ଖୂ ଚ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନେ, ୱୀତରାଗେ ବହୁସ୍ସୁତେ॥
‘‘ତପ୍ପେହି ଅନ୍ନପାନେନ, ମମ ଦକ୍ଖିଣମାଦିସ।
ତଦାହଂ ସୁଖିତା ହେସ୍ସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’ତି॥
ସାଧୂତି ସୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା, ଦାନଂ ୱିପୁଲମାକିରି।
ଅନ୍ନଂ ପାନଂ ଖାଦନୀୟଂ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ।
ଛତ୍ତଂ ଗନ୍ଧଞ୍ଚ ମାଲଞ୍ଚ, ୱିୱିଧା ଚ ଉପାହନା॥
ଭିକ୍ଖୂ ଚ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନେ, ୱୀତରାଗେ ବହୁସ୍ସୁତେ।
ତପ୍ପେତ୍ୱା ଅନ୍ନପାନେନ, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୀ॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ , ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଭୋଜନଚ୍ଛାଦନପାନୀୟଂ, ଦକ୍ଖିଣାୟ ଇଦଂ ଫଲଂ॥
ତତୋ ସୁଦ୍ଧା ସୁଚିୱସନା, କାସିକୁତ୍ତମଧାରିନୀ।
ୱିଚିତ୍ତୱତ୍ଥାଭରଣା, ସାମିକଂ ଉପସଙ୍କମି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ନନ୍ଦା ନନ୍ଦିସେନ, ଭରିୟା ତେ ପୁରେ ଅହୁଂ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
‘‘ତୱ ଦିନ୍ନେନ ଦାନେନ, ମୋଦାମି ଅକୁତୋଭୟା।
ଚିରଂ ଜୀୱ ଗହପତି, ସହ ସବ୍ବେହି ଞାତିଭି।
ଅସୋକଂ ୱିରଜଂ ଖେମଂ, ଆୱାସଂ ୱସୱତ୍ତିନଂ॥
‘‘ଇଧ ଧମ୍ମଂ ଚରିତ୍ୱାନ, ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଗହପତି।
ୱିନେୟ୍ୟ ମଚ୍ଛେରମଲଂ ସମୂଲଂ, ଅନିନ୍ଦିତୋ ସଗ୍ଗମୁପେହି ଠାନ’’ନ୍ତି॥
ନନ୍ଦାପେତିୱତ୍ଥୁ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀପେତୱତ୍ଥୁ
[ୱି॰ ୱ॰ ୧୨୦୭] ‘‘ଅଲଙ୍କତୋ ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀ, ମାଲଧାରୀ ହରିଚନ୍ଦନୁସ୍ସଦୋ।
ବାହା ପଗ୍ଗୟ୍ହ କନ୍ଦସି, ୱନମଜ୍ଝେ କିଂ ଦୁକ୍ଖିତୋ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟୋ ପଭସ୍ସରୋ, ଉପ୍ପନ୍ନୋ ରଥପଞ୍ଜରୋ ମମ।
ତସ୍ସ ଚକ୍କୟୁଗଂ ନ ୱିନ୍ଦାମି, ତେନ ଦୁକ୍ଖେନ ଜହାମି ଜୀୱିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ମଣିମୟଂ, ଲୋହିତକମୟଂ [ଲୋହିତଙ୍ଗମୟଂ (ସ୍ୟା॰), ଲୋହିତଙ୍କମୟଂ (ସୀ॰), ଲୋହମୟଂ (କତ୍ଥଚି)] ଅଥ ରୂପିୟମୟଂ।
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ଭଦ୍ଦମାଣୱ, ଚକ୍କୟୁଗଂ ପଟିପାଦୟାମି ତେ’’ତି॥
ସୋ ମାଣୱୋ ତସ୍ସ ପାୱଦି, ‘‘ଚନ୍ଦସୂରିୟା ଉଭୟେତ୍ଥ ଦିସ୍ସରେ।
ସୋୱଣ୍ଣମୟୋ ରଥୋ ମମ, ତେନ ଚକ୍କୟୁଗେନ ସୋଭତୀ’’ତି॥
‘‘ବାଲୋ ଖୋ ତ୍ୱଂ ଅସି ମାଣୱ, ୟୋ ତ୍ୱଂ ପତ୍ଥୟସେ ଅପତ୍ଥିୟଂ।
ମଞ୍ଞାମି ତୁୱଂ ମରିସ୍ସସି, ନ ହି ତ୍ୱଂ ଲଚ୍ଛସି ଚନ୍ଦସୂରିୟେ’’ତି॥
‘‘ଗମନାଗମନମ୍ପି ଦିସ୍ସତି, ୱଣ୍ଣଧାତୁ ଉଭୟତ୍ଥ ୱୀଥିୟା।
ପେତୋ କାଲକତୋ ନ ଦିସ୍ସତି, କୋ ନିଧ କନ୍ଦତଂ ବାଲ୍ୟତରୋ’’ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଖୋ ୱଦେସି ମାଣୱ, ଅହମେୱ କନ୍ଦତଂ ବାଲ୍ୟତରୋ।
ଚନ୍ଦଂ ୱିୟ ଦାରକୋ ରୁଦଂ, ପେତଂ କାଲକତାଭିପତ୍ଥୟି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଆଦିତ୍ତଂ ୱତ ମଂ ସନ୍ତଂ, ଘତସିତ୍ତଂୱ ପାୱକଂ।
ୱାରିନା ୱିୟ ଓସିଞ୍ଚଂ, ସବ୍ବଂ ନିବ୍ବାପୟେ ଦରଂ॥
‘‘ଅବ୍ବହୀ [ଅବ୍ବୂଳ୍ହଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱତ ମେ ସଲ୍ଲଂ, ସୋକଂ ହଦୟନିସ୍ସିତଂ।
ୟୋ ମେ ସୋକପରେତସ୍ସ, ପୁତ୍ତସୋକଂ ଅପାନୁଦି॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅବ୍ବୂଳ୍ହସଲ୍ଲୋସ୍ମି, ସୀତିଭୂତୋସ୍ମି ନିବ୍ବୁତୋ।
ନ ସୋଚାମି ନ ରୋଦାମି, ତୱ ସୁତ୍ୱାନ ମାଣୱା’’ତି॥
‘‘ଦେୱତା ନୁସି ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ଅଦୁ ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
କୋ ୱା ତ୍ୱଂ କସ୍ସ ୱା ପୁତ୍ତୋ, କଥଂ ଜାନେମୁ ତଂ ମୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟଞ୍ଚ କନ୍ଦସି ୟଞ୍ଚ ରୋଦସି, ପୁତ୍ତଂ ଆଳାହନେ ସୟଂ ଦହିତ୍ୱା।
ସ୍ୱାହଂ କୁସଲଂ କରିତ୍ୱା କମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ସହବ୍ୟତଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ଅପ୍ପଂ ୱା ବହୁଂ ୱା ନାଦ୍ଦସାମ, ଦାନଂ ଦଦନ୍ତସ୍ସ ସକେ ଅଗାରେ।
ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା ତାଦିସଂ, କେନ କମ୍ମେନ ଗତୋସି ଦେୱଲୋକ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଆବାଧିକୋହଂ ଦୁକ୍ଖିତୋ ଗିଲାନୋ, ଆତୁରରୂପୋମ୍ହି ସକେ ନିୱେସନେ।
ବୁଦ୍ଧଂ ୱିଗତରଜଂ ୱିତିଣ୍ଣକଙ୍ଖଂ, ଅଦ୍ଦକ୍ଖିଂ ସୁଗତଂ ଅନୋମପଞ୍ଞଂ॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ମୁଦିତମନୋ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ଅଞ୍ଜଲିଂ ଅକରିଂ ତଥାଗତସ୍ସ।
ତାହଂ କୁସଲଂ କରିତ୍ୱାନ କମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ସହବ୍ୟତଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ, ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ ଅୟମୀଦିସୋ ୱିପାକୋ।
ଅହମ୍ପି ମୁଦିତମନୋ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ୱଜାମୀ’’ତି॥
‘‘ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ୱଜାହି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତଥେୱ ସିକ୍ଖାୟ ପଦାନି ପଞ୍ଚ, ଅଖଣ୍ଡଫୁଲ୍ଲାନି ସମାଦିୟସ୍ସୁ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମସ୍ସୁ ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟସ୍ସୁ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ମା ଚ ମୁସା ଭଣାହି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋହି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
‘‘ଅତ୍ଥକାମୋସି ମେ ୟକ୍ଖ, ହିତକାମୋସି ଦେୱତେ।
କରୋମି ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ, ତ୍ୱଂସି ଆଚରିୟୋ ମମାତି॥
‘‘ଉପେମି ସରଣଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚାପି ଅନୁତ୍ତରଂ।
ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ନରଦେୱସ୍ସ, ଗଚ୍ଛାମି ସରଣଂ ଅହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମାମି ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟାମି।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣାମି। ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋମି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀପେତୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. କଣ୍ହପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଟ୍ଠେହି କଣ୍ହ କିଂ ସେସି, କୋ ଅତ୍ଥୋ ସୁପନେନ ତେ।
ୟୋ ଚ ତୁୟ୍ହଂ ସକୋ ଭାତା, ହଦୟଂ ଚକ୍ଖୁ ଚ [ଚକ୍ଖୁଂୱ (ଅଟ୍ଠ॰)] ଦକ୍ଖିଣଂ।
ତସ୍ସ ୱାତା ବଲୀୟନ୍ତି, ସସଂ ଜପ୍ପତି [ଘଟୋ ଜପ୍ପତି (କ॰)] କେସୱା’’ତି॥
‘‘ତସ୍ସ ତଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ରୋହିଣେୟ୍ୟସ୍ସ କେସୱୋ।
ତରମାନରୂପୋ ୱୁଟ୍ଠାସି, ଭାତୁସୋକେନ ଅଟ୍ଟିତୋ॥
‘‘କିଂ ନୁ ଉମ୍ମତ୍ତରୂପୋୱ, କେୱଲଂ ଦ୍ୱାରକଂ ଇମଂ।
ସସୋ ସସୋତି ଲପସି, କୀଦିସଂ ସସମିଚ୍ଛସି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ମଣିମୟଂ, ଲୋହମୟଂ ଅଥ ରୂପିୟମୟଂ।
ସଙ୍ଖସିଲାପୱାଳମୟଂ, କାରୟିସ୍ସାମି ତେ ସସଂ॥
‘‘ସନ୍ତି ଅଞ୍ଞେପି ସସକା, ଅରଞ୍ଞୱନଗୋଚରା।
ତେପି ତେ ଆନୟିସ୍ସାମି, କୀଦିସଂ ସସମିଚ୍ଛସୀ’’ତି॥
‘‘ନାହମେତେ ସସେ ଇଚ୍ଛେ, ୟେ ସସା ପଥୱିସ୍ସିତା।
ଚନ୍ଦତୋ ସସମିଚ୍ଛାମି, ତଂ ମେ ଓହର କେସୱା’’ତି॥
‘‘ସୋ ନୂନ ମଧୁରଂ ଞାତି, ଜୀୱିତଂ ୱିଜହିସ୍ସସି।
ଅପତ୍ଥିୟଂ ପତ୍ଥୟସି, ଚନ୍ଦତୋ ସସମିଚ୍ଛସୀ’’ତି॥
‘‘ଏୱଂ ଚେ କଣ୍ହ ଜାନାସି, ୟଥଞ୍ଞମନୁସାସସି।
କସ୍ମା ପୁରେ ମତଂ ପୁତ୍ତଂ, ଅଜ୍ଜାପି ମନୁସୋଚସି॥
‘‘ନ ୟଂ ଲବ୍ଭା ମନୁସ୍ସେନ, ଅମନୁସ୍ସେନ ୱା ପନ।
ଜାତୋ ମେ ମା ମରି ପୁତ୍ତୋ, କୁତୋ ଲବ୍ଭା ଅଲବ୍ଭିୟଂ॥
‘‘ନ ମନ୍ତା ମୂଲଭେସଜ୍ଜା, ଓସଧେହି ଧନେନ ୱା।
ସକ୍କା ଆନୟିତୁଂ କଣ୍ହ, ୟଂ ପେତମନୁସୋଚସି॥
‘‘ମହଦ୍ଧନା ମହାଭୋଗା, ରଟ୍ଠୱନ୍ତୋପି ଖତ୍ତିୟା।
ପହୂତଧନଧଞ୍ଞାସେ, ତେପି ନୋ [ନତ୍ଥେତ୍ଥପାଠଭେଦୋ] ଅଜରାମରା॥
‘‘ଖତ୍ତିୟା ବ୍ରାହ୍ମଣା ୱେସ୍ସା, ସୁଦ୍ଦା ଚଣ୍ଡାଲପୁକ୍କୁସା।
ଏତେ ଚଞ୍ଞେ ଚ ଜାତିୟା, ତେପି ନୋ ଅଜରାମରା॥
‘‘ୟେ ମନ୍ତଂ ପରିୱତ୍ତେନ୍ତି, ଛଳଙ୍ଗଂ ବ୍ରହ୍ମଚିନ୍ତିତଂ।
ଏତେ ଚଞ୍ଞେ ଚ ୱିଜ୍ଜାୟ, ତେପି ନୋ ଅଜରାମରା॥
‘‘ଇସୟୋ ୱାପି [ଇସୟୋ ଚାପି (ୱିମାନୱତ୍ଥୁ ୯୯)] ୟେ ସନ୍ତା, ସଞ୍ଞତତ୍ତା ତପସ୍ସିନୋ।
ସରୀରଂ ତେପି କାଲେନ, ୱିଜହନ୍ତି ତପସ୍ସିନୋ॥
‘‘ଭାୱିତତ୍ତା ଅରହନ୍ତୋ, କତକିଚ୍ଚା ଅନାସୱା।
ନିକ୍ଖିପନ୍ତି ଇମଂ ଦେହଂ, ପୁଞ୍ଞପାପପରିକ୍ଖୟା’’ତି॥
‘‘ଆଦିତ୍ତଂ ୱତ ମଂ ସନ୍ତଂ, ଘତସିତ୍ତଂୱ ପାୱକଂ।
ୱାରିନା ୱିୟ ଓସିଞ୍ଚଂ, ସବ୍ବଂ ନିବ୍ବାପୟେ ଦରଂ॥
‘‘ଅବ୍ବହୀ ୱତ ମେ ସଲ୍ଲଂ, ସୋକଂ ହଦୟନିସ୍ସିତଂ।
ୟୋ ମେ ସୋକପରେତସ୍ସ, ପୁତ୍ତସୋକଂ ଅପାନୁଦି॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅବ୍ବୂଳ୍ହସଲ୍ଲୋସ୍ମି, ସୀତିଭୂତୋସ୍ମି ନିବ୍ବୁତୋ।
ନ ସୋଚାମି ନ ରୋଦାମି, ତୱ ସୁତ୍ୱାନ ଭାତିକ’’ [ଭାସିତଂ (ସ୍ୟା॰)] ॥
ଏୱଂ କରୋନ୍ତି ସପ୍ପଞ୍ଞା, ୟେ ହୋନ୍ତି ଅନୁକମ୍ପକା।
ନିୱତ୍ତୟନ୍ତି ସୋକମ୍ହା, ଘଟୋ ଜେଟ୍ଠଂୱ ଭାତରଂ॥
ୟସ୍ସ ଏତାଦିସା ହୋନ୍ତି, ଅମଚ୍ଚା ପରିଚାରକା।
ସୁଭାସିତେନ ଅନ୍ୱେନ୍ତି, ଘଟୋ ଜେଟ୍ଠଂୱ ଭାତରନ୍ତି॥
କଣ୍ହପେତୱତ୍ଥୁ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ଧନପାଲସେଟ୍ଠିପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗୋ ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପୋସି, କିସୋ ଧମନିସନ୍ଥତୋ।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକୋ କିସିକୋ, କୋ ନୁ ତ୍ୱମସି ମାରିସ’’॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୋମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତୋ ୟମଲୋକିକୋ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତୋ’’॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତୋ’’॥
‘‘ନଗରଂ ଅତ୍ଥି ପଣ୍ଣାନଂ [ଦସନ୍ନାନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] , ଏରକଚ୍ଛନ୍ତି ୱିସ୍ସୁତଂ।
ତତ୍ଥ ସେଟ୍ଠି ପୁରେ ଆସିଂ, ଧନପାଲୋତି ମଂ ୱିଦୂ॥
‘‘ଅସୀତି ସକଟୱାହାନଂ, ହିରଞ୍ଞସ୍ସ ଅହୋସି ମେ।
ପହୂତଂ ମେ ଜାତରୂପଂ, ମୁତ୍ତା ୱେଳୁରିୟା ବହୂ॥
‘‘ତାୱ ମହଦ୍ଧନସ୍ସାପି, ନ ମେ ଦାତୁଂ ପିୟଂ ଅହୁ।
ପିଦହିତ୍ୱା ଦ୍ୱାରଂ ଭୁଞ୍ଜିଂ [ଭୁଞ୍ଜାମି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ମା ମଂ ୟାଚନକାଦ୍ଦସୁଂ॥
‘‘ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ମଚ୍ଛରୀ ଚାସିଂ, କଦରିୟୋ ପରିଭାସକୋ।
ଦଦନ୍ତାନଂ କରୋନ୍ତାନଂ, ୱାରୟିସ୍ସଂ ବହୁ ଜନେ [ବହୁଜ୍ଜନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ॥
‘‘ୱିପାକୋ ନତ୍ଥି ଦାନସ୍ସ, ସଂୟମସ୍ସ କୁତୋ ଫଲଂ।
ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋଦପାନାନି, ଆରାମାନି ଚ ରୋପିତେ।
ପପାୟୋ ଚ ୱିନାସେସିଂ, ଦୁଗ୍ଗେ ସଙ୍କମନାନି ଚ॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅକତକଲ୍ୟାଣୋ, କତପାପୋ ତତୋ ଚୁତୋ।
ଉପପନ୍ନୋ ପେତ୍ତିୱିସୟଂ, ଖୁପ୍ପିପାସସମପ୍ପିତୋ॥
‘‘ପଞ୍ଚପଣ୍ଣାସୱସ୍ସାନି, ୟତୋ କାଲଙ୍କତୋ ଅହଂ।
ନାଭିଜାନାମି ଭୁତ୍ତଂ ୱା, ପୀତଂ ୱା ପନ ପାନିୟଂ॥
‘‘ୟୋ ସଂୟମୋ ସୋ ୱିନାସୋ,ୟୋ ୱିନାସୋ ସୋ ସଂୟମୋ।
ପେତା ହି କିର ଜାନନ୍ତି, ୟୋ ସଂୟମୋ ସୋ ୱିନାସୋ॥
‘‘ଅହଂ ପୁରେ ସଂୟମିସ୍ସଂ, ନାଦାସିଂ ବହୁକେ ଧନେ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକାସିମତ୍ତନୋ।
ସ୍ୱାହଂ ପଚ୍ଛାନୁତପ୍ପାମି, ଅତ୍ତକମ୍ମଫଲୂପଗୋ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୬୯] ‘‘ଉଦ୍ଧଂ ଚତୂହି ମାସେହି, କାଲଂକିରିୟା ଭୱିସ୍ସତି।
ଏକନ୍ତକଟୁକଂ ଘୋରଂ, ନିରୟଂ ପପତିସ୍ସହଂ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୦] ‘‘ଚତୁକ୍କଣ୍ଣଂ ଚତୁଦ୍ୱାରଂ, ୱିଭତ୍ତଂ ଭାଗସୋ ମିତଂ।
ଅୟୋପାକାରପରିୟନ୍ତଂ, ଅୟସା ପଟିକୁଜ୍ଜିତଂ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୧] ‘‘ତସ୍ସ ଅୟୋମୟା ଭୂମି, ଜଲିତା ତେଜସା ୟୁତା।
ସମନ୍ତା ୟୋଜନସତଂ, ଫରିତ୍ୱା ତିଟ୍ଠତି ସବ୍ବଦା॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୨] ‘‘ତତ୍ଥାହଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ, ଦୁକ୍ଖଂ ୱେଦିସ୍ସ ୱେଦନଂ।
ଫଲଂ ପାପସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ, ତସ୍ମା ସୋଚାମହଂ ଭୁସଂ॥
‘‘ତଂ ୱୋ ୱଦାମି ଭଦ୍ଦଂ ୱୋ, ୟାୱନ୍ତେତ୍ଥ ସମାଗତା।
ମାକତ୍ଥ ପାପକଂ କମ୍ମଂ, ଆୱି ୱା ୟଦି ୱା ରହୋ॥
‘‘ସଚେ ତଂ ପାପକଂ କମ୍ମଂ, କରିସ୍ସଥ କରୋଥ ୱା।
ନ ୱୋ ଦୁକ୍ଖା ପମୁତ୍ୟତ୍ଥି [ପମୁତ୍ତତ୍ଥି (ସବ୍ବତ୍ଥ) ଉଦା॰ ୪୪ ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] , ଉପ୍ପଚ୍ଚାପି [ଉପେଚ୍ଚାପି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ପଲାୟତଂ॥
‘‘ମତ୍ତେୟ୍ୟା ହୋଥ ପେତ୍ତେୟ୍ୟା, କୁଲେ ଜେଟ୍ଠାପଚାୟିକା।
ସାମଞ୍ଞା ହୋଥ ବ୍ରହ୍ମଞ୍ଞା, ଏୱଂ ସଗ୍ଗଂ ଗମିସ୍ସଥା’’ତି॥
ଧନପାଲସେଟ୍ଠିପେତୱତ୍ଥୁ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଚୂଳସେଟ୍ଠିପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗୋ କିସୋ ପବ୍ବଜିତୋସି ଭନ୍ତେ, ରତ୍ତିଂ କୁହିଂ ଗଚ୍ଛସି କିସ୍ସ ହେତୁ।
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ତଂ ଅପି ସକ୍କୁଣେମୁ, ସବ୍ବେନ ୱିତ୍ତଂ ପଟିପାଦୟେ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ବାରାଣସୀ ନଗରଂ ଦୂରଘୁଟ୍ଠଂ, ତତ୍ଥାହଂ ଗହପତି ଅଡ୍ଢକୋ ଅହୁ ଦୀନୋ।
ଅଦାତା ଗେଧିତମନୋ ଆମିସସ୍ମିଂ, ଦୁସ୍ସୀଲ୍ୟେନ ୟମୱିସୟମ୍ହି ପତ୍ତୋ॥
‘‘ସୋ ସୂଚିକାୟ କିଲମିତୋ ତେହି,
ତେନେୱ ଞାତୀସୁ ୟାମି ଆମିସକିଞ୍ଚିକ୍ଖହେତୁ।
ଅଦାନସୀଲା ନ ଚ ସଦ୍ଦହନ୍ତି,
ଦାନଫଲଂ ହୋତି ପରମ୍ହି ଲୋକେ॥
‘‘ଧୀତା ଚ ମୟ୍ହଂ ଲପତେ ଅଭିକ୍ଖଣଂ, ‘ଦସ୍ସାମି ଦାନଂ ପିତୂନଂ ପିତାମହାନଂ’।
ତମୁପକ୍ଖଟଂ ପରିୱିସୟନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣା [ବ୍ରାହ୍ମଣେ (ସୀ॰)] , ‘ୟାମି ଅହଂ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦଂ ଭୋତ୍ତୁ’’’ନ୍ତି॥
ତମୱୋଚ ରାଜା ‘‘ଅନୁଭୱିୟାନ ତମ୍ପି,
ଏୟ୍ୟାସି ଖିପ୍ପଂ ଅହମପି କସ୍ସଂ ପୂଜଂ।
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ତଂ ୟଦି ଅତ୍ଥି ହେତୁ,
ସଦ୍ଧାୟିତଂ ହେତୁୱଚୋ ସୁଣୋମା’’ତି॥
‘ତଥା’ତି ୱତ୍ୱା ଅଗମାସି ତତ୍ଥ, ଭୁଞ୍ଜିଂସୁ ଭତ୍ତଂ ନ ଚ ଦକ୍ଖିଣାରହା।
ପଚ୍ଚାଗମି ରାଜଗହଂ ପୁନାପରଂ, ପାତୁରହୋସି ପୁରତୋ ଜନାଧିପସ୍ସ॥
ଦିସ୍ୱାନ ପେତଂ ପୁନଦେୱ ଆଗତଂ, ରାଜା ଅୱୋଚ ‘‘ଅହମପି କିଂ ଦଦାମି।
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ତଂ ୟଦି ଅତ୍ଥି ହେତୁ, ୟେନ ତୁୱଂ ଚିରତରଂ ପୀଣିତୋ ସିୟା’’ତି॥
‘‘ବୁଦ୍ଧଞ୍ଚ ସଙ୍ଘଂ ପରିୱିସିୟାନ ରାଜ, ଅନ୍ନେନ ପାନେନ ଚ ଚୀୱରେନ।
ତଂ ଦକ୍ଖିଣଂ ଆଦିସ ମେ ହିତାୟ, ଏୱଂ ଅହଂ ଚିରତରଂ ପୀଣିତୋ ସିୟା’’ତି॥
ତତୋ ଚ ରାଜା ନିପତିତ୍ୱା ତାୱଦେ [ତାୱଦେୱ (ସ୍ୟା॰), ତଦେୱ (କ॰)] , ଦାନଂ ସହତ୍ଥା ଅତୁଲଂ ଦଦିତ୍ୱା [ଅତୁଲଞ୍ଚ ଦତ୍ୱା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ସଙ୍ଘେ।
ଆରୋଚେସି ପକତଂ [ଆରୋଚୟୀ ପକତିଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତଥାଗତସ୍ସ, ତସ୍ସ ଚ ପେତସ୍ସ ଦକ୍ଖିଣଂ ଆଦିସିତ୍ଥ॥
ସୋ ପୂଜିତୋ ଅତିୱିୟ ସୋଭମାନୋ, ପାତୁରହୋସି ପୁରତୋ ଜନାଧିପସ୍ସ।
‘‘ୟକ୍ଖୋହମସ୍ମି ପରମିଦ୍ଧିପତ୍ତୋ, ନ ମୟ୍ହମତ୍ଥି ସମା ସଦିସା [ମୟ୍ହମିଦ୍ଧିସମସଦିସା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ମାନୁସା॥
‘‘ପସ୍ସାନୁଭାୱଂ ଅପରିମିତଂ ମମୟିଦଂ, ତୟାନୁଦିଟ୍ଠଂ ଅତୁଲଂ ଦତ୍ୱା ସଙ୍ଘେ।
ସନ୍ତପ୍ପିତୋ ସତତଂ ସଦା ବହୂହି, ୟାମି ଅହଂ ସୁଖିତୋ ମନୁସ୍ସଦେୱା’’ତି॥
ଚୂଳସେଟ୍ଠିପେତୱତ୍ଥୁ ଅଟ୍ଠମଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ଭାଣୱାରଂ ପଠମଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୯. ଅଙ୍କୁରପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ଗଚ୍ଛାମ, କମ୍ବୋଜଂ ଧନହାରକା।
ଅୟଂ କାମଦଦୋ ୟକ୍ଖୋ, ଇମଂ ୟକ୍ଖଂ ନୟାମସେ॥
‘‘ଇମଂ ୟକ୍ଖଂ ଗହେତ୍ୱାନ, ସାଧୁକେନ ପସୟ୍ହ ୱା।
ୟାନଂ ଆରୋପୟିତ୍ୱାନ, ଖିପ୍ପଂ ଗଚ୍ଛାମ ଦ୍ୱାରକ’’ନ୍ତି॥
[ଜା॰ ୧.୧୦.୧୫୧; ୧.୧୪.୧୯୬; ୨.୧୮.୧୫୩; ୨.୨୨.୧୦] ‘‘ୟସ୍ସ ରୁକ୍ଖସ୍ସ ଛାୟାୟ, ନିସୀଦେୟ୍ୟ ସୟେୟ୍ୟ ୱା।
ନ ତସ୍ସ ସାଖଂ ଭଞ୍ଜେୟ୍ୟ, ମିତ୍ତଦୁବ୍ଭୋ ହି ପାପକୋ’’ତି॥
‘‘ୟସ୍ସ ରୁକ୍ଖସ୍ସ ଛାୟାୟ, ନିସୀଦେୟ୍ୟ ସୟେୟ୍ୟ ୱା।
ଖନ୍ଧମ୍ପି ତସ୍ସ ଛିନ୍ଦେୟ୍ୟ, ଅତ୍ଥୋ ଚେ ତାଦିସୋ ସିୟା’’ତି॥
‘‘ୟସ୍ସ ରୁକ୍ଖସ୍ସ ଛାୟାୟ, ନିସୀଦେୟ୍ୟ ସୟେୟ୍ୟ ୱା।
ନ ତସ୍ସ ପତ୍ତଂ ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ [ହିଂସେୟ୍ୟ (କ॰)] , ମିତ୍ତଦୁବ୍ଭୋ ହି ପାପକୋ’’ତି॥
‘‘ୟସ୍ସ ରୁକ୍ଖସ୍ସ ଛାୟାୟ, ନିସୀଦେୟ୍ୟ ସୟେୟ୍ୟ ୱା।
ସମୂଲମ୍ପି ତଂ ଅବ୍ବୁହେ [ଉବ୍ବହେ (?)] , ଅତ୍ଥୋ ଚେ ତାଦିସୋ ସିୟା’’ତି॥
‘‘ୟସ୍ସେକରତ୍ତିମ୍ପି ଘରେ ୱସେୟ୍ୟ, ୟତ୍ଥନ୍ନପାନଂ ପୁରିସୋ ଲଭେଥ।
ନ ତସ୍ସ ପାପଂ ମନସାପି ଚିନ୍ତୟେ, କତଞ୍ଞୁତା ସପ୍ପୁରିସେହି ୱଣ୍ଣିତା॥
‘‘ୟସ୍ସେକରତ୍ତିମ୍ପି ଘରେ ୱସେୟ୍ୟ, ଅନ୍ନେନ ପାନେନ ଉପଟ୍ଠିତୋ ସିୟା।
ନ ତସ୍ସ ପାପଂ ମନସାପି ଚିନ୍ତୟେ, ଅଦୁବ୍ଭପାଣୀ ଦହତେ ମିତ୍ତଦୁବ୍ଭିଂ॥
‘‘ୟୋ ପୁବ୍ବେ କତକଲ୍ୟାଣୋ, ପଚ୍ଛା ପାପେନ ହିଂସତି।
ଅଲ୍ଲପାଣିହତୋ [ଅଦୁବ୍ଭିପାଣୀହତୋ (କ)] ପୋସୋ, ନ ସୋ ଭଦ୍ରାନି ପସ୍ସତୀ’’ତି॥
‘‘ନାହଂ ଦେୱେନ ୱା ମନୁସ୍ସେନ ୱା, ଇସ୍ସରିୟେନ ୱାହଂ ସୁପ୍ପସୟ୍ହୋ।
ୟକ୍ଖୋହମସ୍ମି ପରମିଦ୍ଧିପତ୍ତୋ, ଦୂରଙ୍ଗମୋ ୱଣ୍ଣବଲୂପପନ୍ନୋ’’ତି॥
‘‘ପାଣି ତେ ସବ୍ବସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ପଞ୍ଚଧାରୋ ମଧୁସ୍ସୱୋ।
ନାନାରସା ପଗ୍ଘରନ୍ତି, ମଞ୍ଞେହଂ ତଂ ପୁରିନ୍ଦଦ’’ନ୍ତି॥
‘‘ନାମ୍ହି ଦେୱୋ ନ ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ନାପି ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
ପେତଂ ମଂ ଅଙ୍କୁର ଜାନାହି, ରୋରୁୱମ୍ହା [ହେରୁୱମ୍ହା (ସୀ॰)] ଇଧାଗତ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂସୀଲୋ କିଂସମାଚାରୋ, ରୋରୁୱସ୍ମିଂ ପୁରେ ତୁୱଂ।
କେନ ତେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ, ପୁଞ୍ଞଂ ପାଣିମ୍ହି ଇଜ୍ଝତୀ’’ତି॥
‘‘ତୁନ୍ନୱାୟୋ ପୁରେ ଆସିଂ, ରୋରୁୱସ୍ମିଂ ତଦା ଅହଂ।
ସୁକିଚ୍ଛୱୁତ୍ତି କପଣୋ, ନ ମେ ୱିଜ୍ଜତି ଦାତୱେ॥
‘‘ନିୱେସନଞ୍ଚ [ଆୱେସନଞ୍ଚ (ସୀ॰)] ମେ ଆସି, ଅସୟ୍ହସ୍ସ ଉପନ୍ତିକେ।
ସଦ୍ଧସ୍ସ ଦାନପତିନୋ, କତପୁଞ୍ଞସ୍ସ ଲଜ୍ଜିନୋ॥
‘‘ତତ୍ଥ ୟାଚନକା ୟନ୍ତି, ନାନାଗୋତ୍ତା ୱନିବ୍ବକା।
ତେ ଚ ମଂ ତତ୍ଥ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି, ଅସୟ୍ହସ୍ସ ନିୱେସନଂ॥
‘‘କତ୍ଥ ଗଚ୍ଛାମ ଭଦ୍ଦଂ ୱୋ, କତ୍ଥ ଦାନଂ ପଦୀୟତି।
ତେସାହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ଅକ୍ଖାମି, ଅସୟ୍ହସ୍ସ ନିୱେସନଂ॥
‘‘ପଗ୍ଗୟ୍ହ ଦକ୍ଖିଣଂ ବାହୁଂ, ଏତ୍ଥ ଗଚ୍ଛଥ ଭଦ୍ଦଂ ୱୋ।
ଏତ୍ଥ ଦାନଂ ପଦୀୟତି, ଅସୟ୍ହସ୍ସ ନିୱେସନେ॥
‘‘ତେନ ପାଣି କାମଦଦୋ, ତେନ ପାଣି ମଧୁସ୍ସୱୋ।
ତେନ ମେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ, ପୁଞ୍ଞଂ ପାଣିମ୍ହି ଇଜ୍ଝତୀ’’ତି॥
‘‘ନ କିର ତ୍ୱଂ ଅଦା ଦାନଂ, ସକପାଣୀହି କସ୍ସଚି।
ପରସ୍ସ ଦାନଂ ଅନୁମୋଦମାନୋ, ପାଣିଂ ପଗ୍ଗୟ୍ହ ପାୱଦି॥
‘‘ତେନ ପାଣି କାମଦଦୋ, ତେନ ପାଣି ମଧୁସ୍ସୱୋ।
ତେନ ତେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ, ପୁଞ୍ଞଂ ପାଣିମ୍ହି ଇଜ୍ଝତି॥
‘‘ୟୋ ସୋ ଦାନମଦା ଭନ୍ତେ, ପସନ୍ନୋ ସକପାଣିଭି।
ସୋ ହିତ୍ୱା ମାନୁସଂ ଦେହଂ, କିଂ ନୁ ସୋ ଦିସତଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ନାହଂ ପଜାନାମି ଅସୟ୍ହସାହିନୋ, ଅଙ୍ଗୀରସସ୍ସ ଗତିଂ ଆଗତିଂ ୱା।
ସୁତଞ୍ଚ ମେ ୱେସ୍ସୱଣସ୍ସ ସନ୍ତିକେ, ସକ୍କସ୍ସ ସହବ୍ୟତଂ ଗତୋ ଅସୟ୍ହୋ’’ତି॥
‘‘ଅଲମେୱ କାତୁଂ କଲ୍ୟାଣଂ, ଦାନଂ ଦାତୁଂ ୟଥାରହଂ।
ପାଣିଂ କାମଦଦଂ ଦିସ୍ୱା, କୋ ପୁଞ୍ଞଂ ନ କରିସ୍ସତି॥
‘‘ସୋ ହି ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ଅନୁପ୍ପତ୍ୱାନ ଦ୍ୱାରକଂ।
ଦାନଂ ପଟ୍ଠପୟିସ୍ସାମି, ୟଂ ମମସ୍ସ ସୁଖାୱହଂ॥
‘‘ଦସ୍ସାମନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ।
ପପଞ୍ଚ ଉଦପାନଞ୍ଚ, ଦୁଗ୍ଗେ ସଙ୍କମନାନି ଚା’’ତି॥
‘‘କେନ ତେ ଅଙ୍ଗୁଲୀ କୁଣା [କୁଣ୍ଠା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ମୁଖଞ୍ଚ କୁଣଲୀକତଂ [କୁଣ୍ଡଲୀକତଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ଅକ୍ଖୀନି ଚ ପଗ୍ଘରନ୍ତି, କିଂ ପାପଂ ପକତଂ ତୟା’’ତି॥
‘‘ଅଙ୍ଗୀରସସ୍ସ ଗହପତିନୋ, ସଦ୍ଧସ୍ସ ଘରମେସିନୋ।
ତସ୍ସାହଂ ଦାନୱିସ୍ସଗ୍ଗେ, ଦାନେ ଅଧିକତୋ ଅହୁଂ॥
‘‘ତତ୍ଥ ୟାଚନକେ ଦିସ୍ୱା, ଆଗତେ ଭୋଜନତ୍ଥିକେ।
ଏକମନ୍ତଂ ଅପକ୍କମ୍ମ, ଅକାସିଂ କୁଣଲିଂ ମୁଖଂ॥
‘‘ତେନ ମେ ଅଙ୍ଗୁଲୀ କୁଣା, ମୁଖଞ୍ଚ କୁଣଲୀକତଂ।
ଅକ୍ଖୀନି ମେ ପଗ୍ଘରନ୍ତି, ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ମୟା’’ତି॥
‘‘ଧମ୍ମେନ ତେ କାପୁରିସ, ମୁଖଞ୍ଚ କୁଣଲୀକତଂ।
ଅକ୍ଖୀନି ଚ ପଗ୍ଘରନ୍ତି, ୟଂ ତଂ ପରସ୍ସ ଦାନସ୍ସ।
ଅକାସି କୁଣଲିଂ ମୁଖଂ॥
‘‘କଥଂ ହି ଦାନଂ ଦଦମାନୋ, କରେୟ୍ୟ ପରପତ୍ତିୟଂ।
ଅନ୍ନଂ ପାନଂ ଖାଦନୀୟଂ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ॥
‘‘ସୋ ହି ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ଅନୁପ୍ପତ୍ୱାନ ଦ୍ୱାରକଂ।
ଦାନଂ ପଟ୍ଠପୟିସ୍ସାମି, ୟଂ ମମସ୍ସ ସୁଖାୱହଂ॥
‘‘ଦସ୍ସାମନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ।
ପପଞ୍ଚ ଉଦପାନଞ୍ଚ, ଦୁଗ୍ଗେ ସଙ୍କମନାନି ଚା’’ତି॥
ତତୋ ହି ସୋ ନିୱତ୍ତିତ୍ୱା, ଅନୁପ୍ପତ୍ୱାନ ଦ୍ୱାରକଂ।
ଦାନଂ ପଟ୍ଠପୟି ଅଙ୍କୁରୋ, ୟଂତୁମସ୍ସ [ୟଂ ତଂ ଅସ୍ସ (ସ୍ୟା॰), ୟନ୍ତମସ୍ସ (କ॰)] ସୁଖାୱହଂ॥
ଅଦା ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ।
ପପଞ୍ଚ ଉଦପାନଞ୍ଚ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘କୋ ଛାତୋ କୋ ଚ ତସିତୋ, କୋ ୱତ୍ଥଂ ପରିଦହିସ୍ସତି।
କସ୍ସ ସନ୍ତାନି ୟୋଗ୍ଗାନି, ଇତୋ ୟୋଜେନ୍ତୁ ୱାହନଂ॥
‘‘କୋ ଛତ୍ତିଚ୍ଛତି ଗନ୍ଧଞ୍ଚ, କୋ ମାଲଂ କୋ ଉପାହନଂ।
ଇତିସ୍ସୁ ତତ୍ଥ ଘୋସେନ୍ତି, କପ୍ପକା ସୂଦମାଗଧା [ପାଟୱା (କ॰)] ।
ସଦା ସାୟଞ୍ଚ ପାତୋ ଚ, ଅଙ୍କୁରସ୍ସ ନିୱେସନେ॥
‘‘‘ସୁଖଂ ସୁପତି ଅଙ୍କୁରୋ’, ଇତି ଜାନାତି ମଂ ଜନୋ।
ଦୁକ୍ଖଂ ସୁପାମି ସିନ୍ଧକ [ସନ୍ଦୁକ, ସିନ୍ଧୁକ (କ॰)] , ୟଂ ନ ପସ୍ସାମି ୟାଚକେ॥
‘‘‘ସୁଖଂ ସୁପତି ଅଙ୍କୁରୋ’, ଇତି ଜାନାତି ମଂ ଜନୋ।
ଦୁକ୍ଖଂ ସିନ୍ଧକ ସୁପାମି, ଅପ୍ପକେ ସୁ ୱନିବ୍ବକେ’’ତି॥
‘‘ସକ୍କୋ ଚେ ତେ ୱରଂ ଦଜ୍ଜା, ତାୱତିଂସାନମିସ୍ସରୋ।
କିସ୍ସ ସବ୍ବସ୍ସ ଲୋକସ୍ସ, ୱରମାନୋ ୱରଂ ୱରେ’’ତି॥
‘‘ସକ୍କୋ ଚେ ମେ ୱରଂ ଦଜ୍ଜା, ତାୱତିଂସାନମିସ୍ସରୋ।
କାଲୁଟ୍ଠିତସ୍ସ ମେ ସତୋ, ସୁରିୟୁଗ୍ଗମନଂ ପତି।
ଦିବ୍ବା ଭକ୍ଖା ପାତୁଭୱେୟ୍ୟୁଂ, ସୀଲୱନ୍ତୋ ଚ ୟାଚକା॥
‘‘ଦଦତୋ ମେ ନ ଖୀୟେଥ, ଦତ୍ୱା ନାନୁତପେୟ୍ୟହଂ।
ଦଦଂ ଚିତ୍ତଂ ପସାଦେୟ୍ୟଂ, ଏତଂ ସକ୍କଂ ୱରଂ ୱରେ’’ତି॥
‘‘ନ ସବ୍ବୱିତ୍ତାନି ପରେ ପୱେଚ୍ଛେ, ଦଦେୟ୍ୟ ଦାନଞ୍ଚ ଧନଞ୍ଚ ରକ୍ଖେ।
ତସ୍ମା ହି ଦାନା ଧନମେୱ ସେୟ୍ୟୋ, ଅତିପ୍ପଦାନେନ କୁଲା ନ ହୋନ୍ତି॥
‘‘ଅଦାନମତିଦାନଞ୍ଚ, ନପ୍ପସଂସନ୍ତି ପଣ୍ଡିତା।
ତସ୍ମା ହି ଦାନା ଧନମେୱ ସେୟ୍ୟୋ, ସମେନ ୱତ୍ତେୟ୍ୟ ସ ଧୀରଧମ୍ମୋ’’ତି॥
‘‘ଅହୋ ୱତ ରେ ଅହମେୱ ଦଜ୍ଜଂ, ସନ୍ତୋ ଚ ମଂ ସପ୍ପୁରିସା ଭଜେୟ୍ୟୁଂ।
ମେଘୋୱ ନିନ୍ନାନି ପରିପୂରୟନ୍ତୋ [ଭିପୂରୟନ୍ତୋ (ସୀ॰), ହି ପୂରୟନ୍ତୋ (ସ୍ୟା॰)] , ସନ୍ତପ୍ପୟେ ସବ୍ବୱନିବ୍ବକାନଂ॥
‘‘ୟସ୍ସ ୟାଚନକେ ଦିସ୍ୱା, ମୁଖୱଣ୍ଣୋ ପସୀଦତି।
ଦତ୍ୱା ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି, ତଂ ଘରଂ ୱସତୋ ସୁଖଂ॥
‘‘ୟସ୍ସ ୟାଚନକେ ଦିସ୍ୱା, ମୁଖୱଣ୍ଣୋ ପସୀଦତି।
ଦତ୍ୱା ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି, ଏସା ୟଞ୍ଞସ୍ସ [ପୁଞ୍ଞସ୍ସ (ସୀ॰)] ସମ୍ପଦା॥
[ଅ॰ ନି॰ ୬.୩୭] ‘‘ପୁବ୍ବେୱ ଦାନା ସୁମନୋ, ଦଦଂ ଚିତ୍ତଂ ପସାଦୟେ।
ଦତ୍ୱା ଅତ୍ତମନୋ ହୋତି, ଏସା ୟଞ୍ଞସ୍ସ [ପୁଞ୍ଞସ୍ସ (ସୀ॰)] ସମ୍ପଦା’’ତି॥
ସଟ୍ଠି ୱାହସହସ୍ସାନି, ଅଙ୍କୁରସ୍ସ ନିୱେସନେ।
ଭୋଜନଂ ଦୀୟତେ ନିଚ୍ଚଂ, ପୁଞ୍ଞପେକ୍ଖସ୍ସ ଜନ୍ତୁନୋ॥
ତିସହସ୍ସାନି ସୂଦାନି ହି [ସୂଦାନି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଆମୁତ୍ତମଣିକୁଣ୍ଡଲା।
ଅଙ୍କୁରଂ ଉପଜୀୱନ୍ତି, ଦାନେ ୟଞ୍ଞସ୍ସ ୱାୱଟା [ବ୍ୟାୱଟା (ସୀ॰), ପାୱଟା (ସ୍ୟା॰)] ॥
ସଟ୍ଠି ପୁରିସସହସ୍ସାନି, ଆମୁତ୍ତମଣିକୁଣ୍ଡଲା।
ଅଙ୍କୁରସ୍ସ ମହାଦାନେ, କଟ୍ଠଂ ଫାଲେନ୍ତି ମାଣୱା॥
ସୋଳସିତ୍ଥିସହସ୍ସାନି, ସବ୍ବାଲଙ୍କାରଭୂସିତା।
ଅଙ୍କୁରସ୍ସ ମହାଦାନେ, ୱିଧା ପିଣ୍ଡେନ୍ତି ନାରିୟୋ॥
ସୋଳସିତ୍ଥିସହସ୍ସାନି, ସବ୍ବାଲଙ୍କାରଭୂସିତା।
ଅଙ୍କୁରସ୍ସ ମହାଦାନେ, ଦବ୍ବିଗାହା ଉପଟ୍ଠିତା॥
ବହୁଂ ବହୂନଂ ପାଦାସି, ଚିରଂ ପାଦାସି ଖତ୍ତିୟୋ।
ସକ୍କଚ୍ଚଞ୍ଚ ସହତ୍ଥା ଚ, ଚିତ୍ତୀକତ୍ୱା ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
ବହୂ ମାସେ ଚ ପକ୍ଖେ ଚ, ଉତୁସଂୱଚ୍ଛରାନି ଚ।
ମହାଦାନଂ ପୱତ୍ତେସି, ଅଙ୍କୁରୋ ଦୀଘମନ୍ତରଂ॥
ଏୱଂ ଦତ୍ୱା ୟଜିତ୍ୱା ଚ, ଅଙ୍କୁରୋ ଦୀଘମନ୍ତରଂ।
ସୋ ହିତ୍ୱା ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ତାୱତିଂସୂପଗୋ ଅହୁ॥
କଟଚ୍ଛୁଭିକ୍ଖଂ ଦତ୍ୱାନ, ଅନୁରୁଦ୍ଧସ୍ସ ଇନ୍ଦକୋ।
ସୋ ହିତ୍ୱା ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ତାୱତିଂସୂପଗୋ ଅହୁ॥
ଦସହି ଠାନେହି ଅଙ୍କୁରଂ, ଇନ୍ଦକୋ ଅତିରୋଚତି।
ରୂପେ ସଦ୍ଦେ ରସେ ଗନ୍ଧେ, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବେ ଚ ମନୋରମେ॥
ଆୟୁନା ୟସସା ଚେୱ, ୱଣ୍ଣେନ ଚ ସୁଖେନ ଚ।
ଆଧିପଚ୍ଚେନ ଅଙ୍କୁରଂ, ଇନ୍ଦକୋ ଅତିରୋଚତି॥
ତାୱତିଂସେ ୟଦା ବୁଦ୍ଧୋ, ସିଲାୟଂ ପଣ୍ଡୁକମ୍ବଲେ।
ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକମୂଲମ୍ହି, ୱିହାସି ପୁରିସୁତ୍ତମୋ॥
ଦସସୁ ଲୋକଧାତୂସୁ, ସନ୍ନିପତିତ୍ୱାନ ଦେୱତା।
ପୟିରୁପାସନ୍ତି ସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ୱସନ୍ତଂ ନଗମୁଦ୍ଧନି॥
ନ କୋଚି ଦେୱୋ ୱଣ୍ଣେନ, ସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ ଅତିରୋଚତି।
ସବ୍ବେ ଦେୱେ ଅତିକ୍କମ୍ମ [ଅଧିଗୟ୍ହ (ସୀ॰), ଅତିଗ୍ଗୟ୍ହ (କ)] , ସମ୍ବୁଦ୍ଧୋୱ ୱିରୋଚତି॥
ୟୋଜନାନି ଦସ ଦ୍ୱେ ଚ, ଅଙ୍କୁରୋୟଂ ତଦା ଅହୁ।
ଅୱିଦୂରେୱ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ [ଅୱିଦୂରେ ସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ (କ॰)] , ଇନ୍ଦକୋ ଅତିରୋଚତି॥
ଓଲୋକେତ୍ୱାନ ସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ, ଅଙ୍କୁରଞ୍ଚାପି ଇନ୍ଦକଂ।
ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟଂ ସମ୍ଭାୱେନ୍ତୋ [ପଭାୱେନ୍ତୋ (ସୀ॰)] , ଇଦଂ ୱଚନମବ୍ରୱି॥
‘‘ମହାଦାନଂ ତୟା ଦିନ୍ନଂ, ଅଙ୍କୁର ଦୀଘମନ୍ତରଂ।
ଅତିଦୂରେ [ସୁୱିଦୂରେ (କ॰)] ନିସିନ୍ନୋସି, ଆଗଚ୍ଛ ମମ ସନ୍ତିକେ’’ତି॥
ଚୋଦିତୋ ଭାୱିତତ୍ତେନ, ଅଙ୍କୁରୋ ଇଦମବ୍ରୱି।
‘‘କିଂ ମୟ୍ହଂ ତେନ ଦାନେନ, ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟେନ ସୁଞ୍ଞତଂ॥
‘‘ଅୟଂ ସୋ ଇନ୍ଦକୋ ୟକ୍ଖୋ, ଦଜ୍ଜା ଦାନଂ ପରିତ୍ତକଂ।
ଅତିରୋଚତି ଅମ୍ହେହି, ଚନ୍ଦୋ ତାରଗଣେ ୟଥା’’ତି॥
‘‘ଉଜ୍ଜଙ୍ଗଲେ ୟଥା ଖେତ୍ତେ, ବୀଜଂ ବହୁମ୍ପି ରୋପିତଂ।
ନ ୱିପୁଲଫଲଂ ହୋତି, ନପି ତୋସେତି କସ୍ସକଂ॥
‘‘ତଥେୱ ଦାନଂ ବହୁକଂ, ଦୁସ୍ସୀଲେସୁ ପତିଟ୍ଠିତଂ।
ନ ୱିପୁଲଫଲଂ ହୋତି, ନପି ତୋସେତି ଦାୟକଂ॥
‘‘ୟଥାପି ଭଦ୍ଦକେ ଖେତ୍ତେ, ବୀଜଂ ଅପ୍ପମ୍ପି ରୋପିତଂ।
ସମ୍ମା ଧାରଂ ପୱେଚ୍ଛନ୍ତେ, ଫଲଂ ତୋସେତି କସ୍ସକଂ॥
‘‘ତଥେୱ ସୀଲୱନ୍ତେସୁ, ଗୁଣୱନ୍ତେସୁ ତାଦିସୁ।
ଅପ୍ପକମ୍ପି କତଂ କାରଂ, ପୁଞ୍ଞଂ ହୋତି ମହପ୍ଫଲ’’ନ୍ତି॥
ୱିଚେୟ୍ୟ ଦାନଂ ଦାତବ୍ବଂ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ।
ୱିଚେୟ୍ୟ ଦାନଂ ଦତ୍ୱାନ, ସଗ୍ଗଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ଦାୟକା॥
ୱିଚେୟ୍ୟ ଦାନଂ ସୁଗତପ୍ପସତ୍ଥଂ, ୟେ ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟା ଇଧ ଜୀୱଲୋକେ।
ଏତେସୁ ଦିନ୍ନାନି ମହପ୍ଫଲାନି, ବୀଜାନି ୱୁତ୍ତାନି ୟଥା ସୁଖେତ୍ତେତି॥
ଅଙ୍କୁରପେତୱତ୍ଥୁ ନୱମଂ।
୧୦. ଉତ୍ତରମାତୁପେତିୱତ୍ଥୁ
ଦିୱାୱିହାରଗତଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ଗଙ୍ଗାତୀରେ ନିସିନ୍ନକଂ।
ତଂ ପେତୀ ଉପସଙ୍କମ୍ମ, ଦୁବ୍ବଣ୍ଣା ଭୀରୁଦସ୍ସନା॥
କେସା ଚସ୍ସା ଅତିଦୀଘା [ଅହୂ ଦୀଘା (କ॰)] , ୟାୱଭୂମାୱଲମ୍ବରେ [ୟାୱ ଭୂମ୍ୟା’ୱଲମ୍ବରେ (?)] ।
କେସେହି ସା ପଟିଚ୍ଛନ୍ନା, ସମଣଂ ଏତଦବ୍ରୱି॥
‘‘ପଞ୍ଚପଣ୍ଣାସୱସ୍ସାନି, ୟତୋ କାଲଙ୍କତା ଅହଂ।
ନାଭିଜାନାମି ଭୁତ୍ତଂ ୱା, ପୀତଂ ୱା ପନ ପାନିୟଂ।
ଦେହି ତ୍ୱଂ ପାନିୟଂ ଭନ୍ତେ, ତସିତା ପାନିୟାୟ ମେ’’ତି॥
‘‘ଅୟଂ ସୀତୋଦିକା ଗଙ୍ଗା, ହିମୱନ୍ତତୋ [ହିମୱନ୍ତାୱ (କ॰)] ସନ୍ଦତି।
ପିୱ ଏତ୍ତୋ ଗହେତ୍ୱାନ, କିଂ ମଂ ୟାଚସି ପାନିୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚାହଂ ଭନ୍ତେ ଗଙ୍ଗାୟ, ସୟଂ ଗଣ୍ହାମି ପାନିୟଂ।
ଲୋହିତଂ ମେ ପରିୱତ୍ତତି, ତସ୍ମା ୟାଚାମି ପାନିୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଗଙ୍ଗା ତେ ହୋତି ଲୋହିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପୁତ୍ତୋ ମେ ଉତ୍ତରୋ ନାମ [ପୁତ୍ତୋ ମେ ଭନ୍ତେ ଉତ୍ତରୋ (କ॰)] , ସଦ୍ଧୋ ଆସି ଉପାସକୋ।
ସୋ ଚ ମୟ୍ହଂ ଅକାମାୟ, ସମଣାନଂ ପୱେଚ୍ଛତି॥
‘‘ଚୀୱରଂ ପିଣ୍ଡପାତଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚୟଂ ସୟନାସନଂ।
ତମହଂ ପରିଭାସାମି, ମଚ୍ଛେରେନ ଉପଦ୍ଦୁତା॥
‘‘ୟଂ ତ୍ୱଂ ମୟ୍ହଂ ଅକାମାୟ, ସମଣାନଂ ପୱେଚ୍ଛସି।
ଚୀୱରଂ ପିଣ୍ଡପାତଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚୟଂ ସୟନାସନଂ॥
‘‘ଏତଂ ତେ ପରଲୋକସ୍ମିଂ, ଲୋହିତଂ ହୋତୁ ଉତ୍ତର।
ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକେନ, ଗଙ୍ଗା ମେ ହୋତି ଲୋହିତ’’ନ୍ତି॥
ଉତ୍ତରମାତୁପେତିୱତ୍ଥୁ ଦସମଂ।
୧୧. ସୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅହଂ ପୁରେ ପବ୍ବଜିତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁନୋ, ସୁତ୍ତଂ ଅଦାସିଂ ଉପସଙ୍କମ୍ମ ୟାଚିତା।
ତସ୍ସ ୱିପାକୋ ୱିପୁଲଫଲୂପଲବ୍ଭତି, ବହୁକା ଚ ମେ ଉପ୍ପଜ୍ଜରେ [ବହୂ ଚ ମେ ଉପପଜ୍ଜରେ (ସୀ॰)] ୱତ୍ଥକୋଟିୟୋ॥
‘‘ପୁପ୍ଫାଭିକିଣ୍ଣଂ ରମିତଂ [ରମ୍ମମିଦଂ (କ॰)] ୱିମାନଂ, ଅନେକଚିତ୍ତଂ ନରନାରିସେୱିତଂ।
ସାହଂ ଭୁଞ୍ଜାମି ଚ ପାରୁପାମି ଚ, ପହୂତୱିତ୍ତା ନ ଚ ତାୱ ଖୀୟତି॥
‘‘ତସ୍ସେୱ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକମନ୍ୱୟା, ସୁଖଞ୍ଚ ସାତଞ୍ଚ ଇଧୂପଲବ୍ଭତି।
ସାହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ପୁନଦେୱ ମାନୁସଂ, କାହାମି ପୁଞ୍ଞାନି ନୟୟ୍ୟପୁତ୍ତ ମ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସତ୍ତ ତୁୱଂ ୱସ୍ସସତା ଇଧାଗତା,
ଜିଣ୍ଣା ଚ ୱୁଡ୍ଢା ଚ ତହିଂ ଭୱିସ୍ସସି।
ସବ୍ବେୱ ତେ କାଲକତା ଚ ଞାତକା,
କିଂ ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱାନ ଇତୋ କରିସ୍ସସୀ’’ତି॥
‘‘ସତ୍ତେୱ ୱସ୍ସାନି ଇଧାଗତାୟ ମେ, ଦିବ୍ବଞ୍ଚ ସୁଖଞ୍ଚ ସମପ୍ପିତାୟ।
ସାହଂ ଗନ୍ତ୍ୱାନ ପୁନଦେୱ ମାନୁସଂ, କାହାମି ପୁଞ୍ଞାନି ନୟୟ୍ୟପୁତ୍ତ ମ’’ନ୍ତି॥
ସୋ ତଂ ଗହେତ୍ୱାନ ପସୟ୍ହ ବାହାୟଂ, ପଚ୍ଚାନୟିତ୍ୱାନ ଥେରିଂ ସୁଦୁବ୍ବଲଂ।
‘‘ୱଜ୍ଜେସି ଅଞ୍ଞମ୍ପି ଜନଂ ଇଧାଗତଂ, ‘କରୋଥ ପୁଞ୍ଞାନି ସୁଖୂପଲବ୍ଭତି’’॥
‘‘ଦିଟ୍ଠା ମୟା ଅକତେନ ସାଧୁନା, ପେତା ୱିହଞ୍ଞନ୍ତି ତଥେୱ ମନୁସ୍ସା।
କମ୍ମଞ୍ଚ କତ୍ୱା ସୁଖୱେଦନୀୟଂ, ଦେୱା ମନୁସ୍ସା ଚ ସୁଖେ ଠିତା ପଜା’’ତି॥
ସୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୋଣ୍ଣସୋପାନଫଲକା , ସୋଣ୍ଣୱାଲୁକସନ୍ଥତା।
ତତ୍ଥ ସୋଗନ୍ଧିୟା ୱଗ୍ଗୂ, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା॥
‘‘ନାନାରୁକ୍ଖେହି ସଞ୍ଛନ୍ନା, ନାନାଗନ୍ଧସମେରିତା।
ନାନାପଦୁମସଞ୍ଛନ୍ନା, ପୁଣ୍ଡରୀକସମୋତତା [ସମୋହତା (କ॰)] ॥
‘‘ସୁରଭିଂ ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି, ମନୁଞ୍ଞା ମାଲୁତେରିତା।
ହଂସକୋଞ୍ଚାଭିରୁଦା ଚ, ଚକ୍କୱକ୍କାଭିକୂଜିତା॥
‘‘ନାନାଦିଜଗଣାକିଣ୍ଣା , ନାନାସରଗଣାୟୁତା।
ନାନାଫଲଧରା ରୁକ୍ଖା, ନାନାପୁପ୍ଫଧରା ୱନା॥
‘‘ନ ମନୁସ୍ସେସୁ ଈଦିସଂ, ନଗରଂ ୟାଦିସଂ ଇଦଂ।
ପାସାଦା ବହୁକା ତୁୟ୍ହଂ, ସୋୱଣ୍ଣରୂପିୟାମୟା।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ଆଭେନ୍ତି [ଆଭନ୍ତି (କ॰)] , ସମନ୍ତା ଚତୁରୋ ଦିସା॥
‘‘ପଞ୍ଚ ଦାସିସତା ତୁୟ୍ହଂ, ୟା ତେମା ପରିଚାରିକା।
ତା [କା (କ॰)] କମ୍ବୁକାୟୂରଧରା [କମ୍ବୁକେୟୂରଧରା (ସୀ॰)] , କଞ୍ଚନାୱେଳଭୂସିତା॥
‘‘ପଲ୍ଲଙ୍କା ବହୁକା ତୁୟ୍ହଂ, ସୋୱଣ୍ଣରୂପିୟାମୟା।
କଦଲିମିଗସଞ୍ଛନ୍ନା [କାଦଲିମିଗସଞ୍ଛନ୍ନା (ସୀ॰)] , ସଜ୍ଜା ଗୋନକସନ୍ଥତା॥
‘‘ୟତ୍ଥ ତ୍ୱଂ ୱାସୂପଗତା, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ।
ସମ୍ପତ୍ତାୟଡ୍ଢରତ୍ତାୟ [… ରତ୍ତିୟା (କ॰)] , ତତୋ ଉଟ୍ଠାୟ ଗଚ୍ଛସି॥
‘‘ଉୟ୍ୟାନଭୂମିଂ ଗନ୍ତ୍ୱାନ, ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞା ସମନ୍ତତୋ।
ତସ୍ସା ତୀରେ ତୁୱଂ ଠାସି, ହରିତେ ସଦ୍ଦଲେ ସୁଭେ॥
‘‘ତତୋ ତେ କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡୋ ସୁନଖୋ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗାନି ଖାଦତି।
ୟଦା ଚ ଖାୟିତା ଆସି, ଅଟ୍ଠିସଙ୍ଖଲିକା କତା।
ଓଗାହସି ପୋକ୍ଖରଣିଂ, ହୋତି କାୟୋ ୟଥା ପୁରେ॥
‘‘ତତୋ ତ୍ୱଂ ଅଙ୍ଗପଚ୍ଚଙ୍ଗୀ [ଅଙ୍ଗପଚ୍ଚଙ୍ଗା (କ॰)] , ସୁଚାରୁ ପିୟଦସ୍ସନା।
ୱତ୍ଥେନ ପାରୁପିତ୍ୱାନ, ଆୟାସି ମମ ସନ୍ତିକଂ॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡୋ ସୁନଖୋ ତୱଅଙ୍ଗମଙ୍ଗାନି ଖାଦତୀ’’ତି॥
‘‘କିମିଲାୟଂ [କିମ୍ବିଲାୟଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଗହପତି, ସଦ୍ଧୋ ଆସି ଉପାସକୋ।
ତସ୍ସାହଂ ଭରିୟା ଆସିଂ, ଦୁସ୍ସୀଲା ଅତିଚାରିନୀ॥
‘‘ସୋ ମଂ ଅତିଚରମାନାୟ [ଏୱମାତିଚରମାନାୟ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] , ସାମିକୋ ଏତଦବ୍ରୱି।
‘ନେତଂ ଛନ୍ନଂ [ନେତଂ ଛନ୍ନଂ ନ (ସୀ॰), ନେତଂ ଛନ୍ନଂ ନେତଂ (କ॰)] ପତିରୂପଂ, ୟଂ ତ୍ୱଂ ଅତିଚରାସି ମଂ’॥
‘‘ସାହଂ ଘୋରଞ୍ଚ ସପଥଂ, ମୁସାୱାଦଞ୍ଚ ଭାସିସଂ।
‘ନାହଂ ତଂ ଅତିଚରାମି, କାୟେନ ଉଦ ଚେତସା॥
‘‘‘ସଚାହଂ ତଂ ଅତିଚରାମି, କାୟେନ ଉଦ ଚେତସା।
କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡୋ ୟଂ ସୁନଖୋ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗାନି ଖାଦତୁ’॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକଂ, ମୁସାୱାଦସ୍ସ ଚୂଭୟଂ।
ସତ୍ତେୱ ୱସ୍ସସତାନି, ଅନୁଭୂତଂ ୟତୋ ହି ମେ।
କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡୋ ଚ ସୁନଖୋ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗାନି ଖାଦତି॥
‘‘ତ୍ୱଞ୍ଚ ଦେୱ ବହୁକାରୋ, ଅତ୍ଥାୟ ମେ ଇଧାଗତୋ।
ସୁମୁତ୍ତାହଂ କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡସ୍ସ, ଅସୋକା ଅକୁତୋଭୟା॥
‘‘ତାହଂ ଦେୱ ନମସ୍ସାମି, ୟାଚାମି ପଞ୍ଜଲୀକତା।
ଭୁଞ୍ଜ ଅମାନୁସେ କାମେ, ରମ ଦେୱ ମୟା ସହା’’ତି॥
‘‘ଭୁତ୍ତା ଅମାନୁସା କାମା, ରମିତୋମ୍ହି ତୟା ସହ।
ତାହଂ ସୁଭଗେ ୟାଚାମି, ଖିପ୍ପଂ ପଟିନୟାହି ମ’’ନ୍ତି॥
କଣ୍ଣମୁଣ୍ଡପେତିୱତ୍ଥୁ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୩. ଉବ୍ବରିପେତୱତ୍ଥୁ
ଅହୁ ରାଜା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତୋ, ପଞ୍ଚାଲାନଂ ରଥେସଭୋ।
ଅହୋରତ୍ତାନମଚ୍ଚୟା, ରାଜା କାଲମକ୍ରୁବ୍ବଥ [ରାଜା କାଲଙ୍କରୀ ତଦା (ସୀ॰)] ॥
ତସ୍ସ ଆଳାହନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ଭରିୟା କନ୍ଦତି ଉବ୍ବରୀ [ଉପ୍ପରି (କ॰)] ।
ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତାତି କନ୍ଦତି॥
ଇସି ଚ ତତ୍ଥ ଆଗଚ୍ଛି, ସମ୍ପନ୍ନଚରଣୋ ମୁନି।
ସୋ ଚ ତତ୍ଥ ଅପୁଚ୍ଛିତ୍ଥ, ୟେ ତତ୍ଥ ସୁସମାଗତା॥
‘‘କସ୍ସ ଇଦଂ ଆଳାହନଂ, ନାନାଗନ୍ଧସମେରିତଂ।
କସ୍ସାୟଂ କନ୍ଦତି ଭରିୟା, ଇତୋ ଦୂରଗତଂ ପତିଂ।
ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ, ‘ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତା’ତି କନ୍ଦତି’’॥
ତେ ଚ ତତ୍ଥ ୱିୟାକଂସୁ, ୟେ ତତ୍ଥ ସୁସମାଗତା।
‘‘ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ ଭଦନ୍ତେ [ଭଦ୍ଦନ୍ତେ (କ॰)] , ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସ ମାରିସ॥
‘‘ତସ୍ସ ଇଦଂ ଆଳାହନଂ, ନାନାଗନ୍ଧସମେରିତଂ।
ତସ୍ସାୟଂ କନ୍ଦତି ଭରିୟା, ଇତୋ ଦୂରଗତଂ ପତିଂ।
ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତଂ ଅପସ୍ସନ୍ତୀ, ‘ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତା’ତି କନ୍ଦତି’’॥
‘‘ଛଳାସୀତିସହସ୍ସାନି, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସନାମକା।
ଇମସ୍ମିଂ ଆଳାହନେ ଦଡ୍ଢା, ତେସଂ କମନୁସୋଚସୀ’’ତି॥
‘‘ୟୋ ରାଜା ଚୂଳନୀପୁତ୍ତୋ, ପଞ୍ଚାଲାନଂ ରଥେସଭୋ।
ତଂ ଭନ୍ତେ ଅନୁସୋଚାମି, ଭତ୍ତାରଂ ସବ୍ବକାମଦ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସବ୍ବେ ୱାହେସୁଂ ରାଜାନୋ, ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତସ୍ସନାମକା।
ସବ୍ବେୱଚୂଳନୀପୁତ୍ତା, ପଞ୍ଚାଲାନଂ ରଥେସଭା॥
‘‘ସବ୍ବେସଂ ଅନୁପୁବ୍ବେନ, ମହେସିତ୍ତମକାରୟି।
କସ୍ମା ପୁରିମକେ ହିତ୍ୱା, ପଚ୍ଛିମଂ ଅନୁସୋଚସୀ’’ତି॥
‘‘ଆତୁମେ ଇତ୍ଥିଭୂତାୟ, ଦୀଘରତ୍ତାୟ ମାରିସ।
ୟସ୍ସା ମେ ଇତ୍ଥିଭୂତାୟ, ସଂସାରେ ବହୁଭାସସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହୁ ଇତ୍ଥୀ ଅହୁ ପୁରିସୋ, ପସୁୟୋନିମ୍ପି ଆଗମା।
ଏୱମେତଂ ଅତୀତାନଂ, ପରିୟନ୍ତୋ ନ ଦିସ୍ସତୀ’’ତି॥
‘‘ଆଦିତ୍ତଂ ୱତ ମଂ ସନ୍ତଂ, ଘତସିତ୍ତଂୱ ପାୱକଂ।
ୱାରିନା ୱିୟ ଓସିଞ୍ଚଂ, ସବ୍ବଂ ନିବ୍ବାପୟେ ଦରଂ॥
‘‘ଅବ୍ବହୀ ୱତ ମେ ସଲ୍ଲଂ, ସୋକଂ ହଦୟନିସ୍ସିତଂ।
ୟୋ ମେ ସୋକପରେତାୟ, ପତିସୋକଂ ଅପାନୁଦି॥
‘‘ସାହଂ ଅବ୍ବୂଳ୍ହସଲ୍ଲାସ୍ମି, ସୀତିଭୂତାସ୍ମି ନିବ୍ବୁତା।
ନ ସୋଚାମି ନ ରୋଦାମି, ତୱ ସୁତ୍ୱା ମହାମୁନୀ’’ତି॥
ତସ୍ସ ତଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ସମଣସ୍ସ ସୁଭାସିତଂ।
ପତ୍ତଚୀୱରମାଦାୟ, ପବ୍ବଜି ଅନଗାରିୟଂ॥
ସା ଚ ପବ୍ବଜିତା ସନ୍ତା, ଅଗାରସ୍ମା ଅନଗାରିୟଂ।
ମେତ୍ତାଚିତ୍ତଂ ଅଭାୱେସି, ବ୍ରହ୍ମଲୋକୂପପତ୍ତିୟା॥
ଗାମା ଗାମଂ ୱିଚରନ୍ତୀ, ନିଗମେ ରାଜଧାନିୟୋ।
ଉରୁୱେଲା ନାମ ସୋ ଗାମୋ, ୟତ୍ଥ କାଲମକ୍ରୁବ୍ବଥ॥
ମେତ୍ତାଚିତ୍ତଂ ଆଭାୱେତ୍ୱା, ବ୍ରହ୍ମଲୋକୂପପତ୍ତିୟା।
ଇତ୍ଥିଚିତ୍ତଂ ୱିରାଜେତ୍ୱା, ବ୍ରହ୍ମଲୋକୂପଗା ଅହୂତି॥
ଉବ୍ବରିପେତୱତ୍ଥୁ ତେରସମଂ।
ଉବ୍ବରିୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ମୋଚକଂ [ପଣ୍ଡୁ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ମାତା ମତ୍ତା [ପିତା (ସୀ॰ କ॰), ପତିୟା (ସ୍ୟା॰)] ଚ, ନନ୍ଦା କୁଣ୍ଡଲୀନା ଘଟୋ।
ଦ୍ୱେ ସେଟ୍ଠୀ ତୁନ୍ନୱାୟୋ ଚ, ଉତ୍ତର [ୱିହାର (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ସୁତ୍ତକଣ୍ଣ [ସୋପାନ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ଉବ୍ବରୀତି॥
୩. ଚୂଳୱଗ୍ଗୋ
୧. ଅଭିଜ୍ଜମାନପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିଜ୍ଜମାନେ ୱାରିମ୍ହି, ଗଙ୍ଗାୟ ଇଧ ଗଚ୍ଛସି।
ନଗ୍ଗୋ ପୁବ୍ବଦ୍ଧପେତୋୱ ମାଲଧାରୀ ଅଲଙ୍କତୋ।
କୁହିଂ ଗମିସ୍ସସି ପେତ, କତ୍ଥ ୱାସୋ ଭୱିସ୍ସତୀ’’ତି॥
‘‘ଚୁନ୍ଦଟ୍ଠିଲଂ [ଚୁନ୍ଦଟ୍ଠିକଂ (ସୀ॰)] ଗମିସ୍ସାମି, ପେତୋ ସୋ ଇତି ଭାସତି।
ଅନ୍ତରେ ୱାସଭଗାମଂ, ବାରାଣସିଂ ଚ [ବାରାଣସିୟା ଚ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସନ୍ତିକେ’’॥
ତଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱା ମହାମତ୍ତୋ, କୋଲିୟୋ ଇତି ୱିସ୍ସୁତୋ।
ସତ୍ତୁଂ ଭତ୍ତଞ୍ଚ ପେତସ୍ସ, ପୀତକଞ୍ଚ ୟୁଗଂ ଅଦା॥
ନାୱାୟ ତିଟ୍ଠମାନାୟ, କପ୍ପକସ୍ସ ଅଦାପୟି।
କପ୍ପକସ୍ସ ପଦିନ୍ନମ୍ହି, ଠାନେ ପେତସ୍ସ ଦିସ୍ସଥ [ପେତସ୍ସୁ’ଦିସ୍ସଥ (ସୀ॰), ପେତସ୍ସୁ’ଦିଚ୍ଛଥ (?)] ॥
ତତୋ ସୁୱତ୍ଥୱସନୋ, ମାଲଧାରୀ ଅଲଙ୍କତୋ।
ଠାନେ ଠିତସ୍ସ ପେତସ୍ସ, ଦକ୍ଖିଣା ଉପକପ୍ପଥ।
ତସ୍ମା ଦଜ୍ଜେଥ ପେତାନଂ, ଅନୁକମ୍ପାୟ ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
ସାତୁନ୍ନୱସନା [ସାହୁନ୍ନୱାସିନୋ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰), ସାହୁନ୍ଦୱାସିନୋ (କ॰)] ଏକେ, ଅଞ୍ଞେ କେସନିୱାସନା [କେସନିୱାସିନୋ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ପେତା ଭତ୍ତାୟ ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ପକ୍କମନ୍ତି ଦିସୋଦିସଂ॥
ଦୂରେ ଏକେ [ଦୂରେ ପେତା (କ॰)] ପଧାୱିତ୍ୱା, ଅଲଦ୍ଧାୱ ନିୱତ୍ତରେ।
ଛାତା ପମୁଚ୍ଛିତା ଭନ୍ତା, ଭୂମିୟଂ ପଟିସୁମ୍ଭିତା॥
ତେ ଚ [କେଚି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତତ୍ଥ ପପତିତା [ପପତିତ୍ୱା (ସୀ॰), ଚ ପତିତା (ସ୍ୟା॰)] , ଭୂମିୟଂ ପଟିସୁମ୍ଭିତା।
ପୁବ୍ବେ ଅକତକଲ୍ୟାଣା, ଅଗ୍ଗିଦଡ୍ଢାୱ ଆତପେ॥
‘‘ମୟଂ ପୁବ୍ବେ ପାପଧମ୍ମା, ଘରଣୀ କୁଲମାତରୋ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକମ୍ହ ଅତ୍ତନୋ॥
‘‘ପହୂତଂ ଅନ୍ନପାନମ୍ପି, ଅପିସ୍ସୁ ଅୱକିରୀୟତି।
ସମ୍ମଗ୍ଗତେ ପବ୍ବଜିତେ, ନ ଚ କିଞ୍ଚି ଅଦମ୍ହସେ॥
‘‘ଅକମ୍ମକାମା ଅଲସା, ସାଦୁକାମା ମହଗ୍ଘସା।
ଆଲୋପପିଣ୍ଡଦାତାରୋ, ପଟିଗ୍ଗହେ ପରିଭାସିମ୍ହସେ [ପରିଭାସିତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ତେ ଘରା ତା ଚ ଦାସିୟୋ, ତାନେୱାଭରଣାନି ନୋ।
ତେ ଅଞ୍ଞେ ପରିଚାରେନ୍ତି, ମୟଂ ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଭାଗିନୋ॥
‘‘ୱେଣୀ ୱା ଅୱଞ୍ଞା ହୋନ୍ତି, ରଥକାରୀ ଚ ଦୁବ୍ଭିକା।
ଚଣ୍ଡାଲୀ କପଣା ହୋନ୍ତି, କପ୍ପକା [ନ୍ହାପିକା (ସୀ॰)] ଚ ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
‘‘ୟାନି ୟାନି ନିହୀନାନି, କୁଲାନି କପଣାନି ଚ।
ତେସୁ ତେସ୍ୱେୱ ଜାୟନ୍ତି, ଏସା ମଚ୍ଛରିନୋ ଗତି॥
‘‘ପୁବ୍ବେ ଚ କତକଲ୍ୟାଣା, ଦାୟକା ୱୀତମଚ୍ଛରା।
ସଗ୍ଗଂ ତେ ପରିପୂରେନ୍ତି, ଓଭାସେନ୍ତି ଚ ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ୱେଜୟନ୍ତେ ଚ ପାସାଦେ, ରମିତ୍ୱା କାମକାମିନୋ।
ଉଚ୍ଚାକୁଲେସୁ ଜାୟନ୍ତି, ସଭୋଗେସୁ ତତୋ ଚୁତା॥
‘‘କୂଟାଗାରେ ଚ ପାସାଦେ, ପଲ୍ଲଙ୍କେ ଗୋନକତ୍ଥତେ।
ବୀଜିତଙ୍ଗା [ୱୀଜିତଙ୍ଗା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ମୋରହତ୍ଥେହି, କୁଲେ ଜାତା ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ଅଙ୍କତୋ ଅଙ୍କଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ମାଲଧାରୀ ଅଲଙ୍କତା।
ଧାତିୟୋ ଉପତିଟ୍ଠନ୍ତି, ସାୟଂ ପାତଂ ସୁଖେସିନୋ॥
‘‘ନୟିଦଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, କତପୁଞ୍ଞାନମେୱିଦଂ।
ଅସୋକଂ ନନ୍ଦନଂ ରମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ମହାୱନଂ॥
‘‘ସୁଖଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ନତ୍ଥି ପରତ୍ଥ ଚ।
ସୁଖଞ୍ଚ କତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ଚେୱ ପରତ୍ଥ ଚ॥
‘‘ତେସଂ ସହବ୍ୟକାମାନଂ, କତ୍ତବ୍ବଂ କୁସଲଂ ବହୁଂ।
କତପୁଞ୍ଞା ହି ମୋଦନ୍ତି, ସଗ୍ଗେ ଭୋଗସମଙ୍ଗିନୋ’’ତି॥
ଅଭିଜ୍ଜମାନପେତୱତ୍ଥୁ ପଠମଂ।
୨. ସାଣୱାସୀଥେରପେତୱତ୍ଥୁ
କୁଣ୍ଡିନାଗରିୟୋ ଥେରୋ, ସାଣୱାସି [ସାନୁୱାସି (ସୀ॰), ସାନୱାସି (ସ୍ୟା॰)] ନିୱାସିକୋ।
ପୋଟ୍ଠପାଦୋତି ନାମେନ, ସମଣୋ ଭାୱିତିନ୍ଦ୍ରିୟୋ॥
ତସ୍ସ ମାତା ପିତା ଭାତା, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
ତେ ଦୁଗ୍ଗତା ସୂଚିକଟ୍ଟା, କିଲନ୍ତା ନଗ୍ଗିନୋ କିସା।
ଉତ୍ତସନ୍ତା [ଓତ୍ତପ୍ପନ୍ତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ମହତ୍ତାସା [ମହାତାସା (ସୀ॰)] , ନ ଦସ୍ସେନ୍ତି କୁରୂରିନୋ [କୁରୁଦ୍ଦିନୋ (କ॰)] ॥
ତସ୍ସ ଭାତା ୱିତରିତ୍ୱା, ନଗ୍ଗୋ ଏକପଥେକକୋ।
ଚତୁକୁଣ୍ଡିକୋ ଭୱିତ୍ୱାନ, ଥେରସ୍ସ ଦସ୍ସୟୀତୁମଂ॥
ଥେରୋ ଚାମନସିକତ୍ୱା, ତୁଣ୍ହୀଭୂତୋ ଅତିକ୍କମି।
ସୋ ଚ ୱିଞ୍ଞାପୟୀ ଥେରଂ, ‘ଭାତା ପେତଗତୋ ଅହଂ’॥
‘‘ମାତା ପିତା ଚ ତେ ଭନ୍ତେ, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା॥
‘‘ତେ ଦୁଗ୍ଗତା ସୂଚିକଟ୍ଟା, କିଲନ୍ତା ନଗ୍ଗିନୋ କିସା।
ଉତ୍ତସନ୍ତା ମହତ୍ତାସା, ନ ଦସ୍ସେନ୍ତି କୁରୂରିନୋ॥
‘‘ଅନୁକମ୍ପସ୍ସୁ କାରୁଣିକୋ, ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସାହି ନୋ।
ତୱ ଦିନ୍ନେନ ଦାନେନ, ୟାପେସ୍ସନ୍ତି କୁରୂରିନୋ’’ତି॥
ଥେରୋ ଚରିତ୍ୱା ପିଣ୍ଡାୟ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଞ୍ଞେ ଚ ଦ୍ୱାଦସ।
ଏକଜ୍ଝଂ ସନ୍ନିପତିଂସୁ, ଭତ୍ତୱିସ୍ସଗ୍ଗକାରଣା॥
ଥେରୋ ସବ୍ବେୱ ତେ ଆହ, ‘‘ୟଥାଲଦ୍ଧଂ ଦଦାଥ ମେ।
ସଙ୍ଘଭତ୍ତଂ କରିସ୍ସାମି, ଅନୁକମ୍ପାୟ ଞାତିନଂ’’॥
ନିୟ୍ୟାଦୟିଂସୁ ଥେରସ୍ସ, ଥେରୋ ସଙ୍ଘଂ ନିମନ୍ତୟି।
ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସି ଥେରୋ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଭାତୁନୋ।
‘‘ଇଦଂ ମେ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’’॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ଭୋଜନଂ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ସୁଚିଂ ପଣୀତଂ ସମ୍ପନ୍ନଂ, ଅନେକରସବ୍ୟଞ୍ଜନଂ॥
ତତୋ ଉଦ୍ଦସ୍ସୟୀ [ଉଦ୍ଦିସୟୀ (ସୀ॰ କ॰), ଉଦ୍ଦିସ୍ସତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଭାତା, ୱଣ୍ଣୱା ବଲୱା ସୁଖୀ।
‘‘ପହୂତଂ ଭୋଜନଂ ଭନ୍ତେ, ପସ୍ସ ନଗ୍ଗାମ୍ହସେ ମୟଂ।
ତଥା ଭନ୍ତେ ପରକ୍କମ, ୟଥା ୱତ୍ଥଂ ଲଭାମସେ’’ତି॥
ଥେରୋ ସଙ୍କାରକୂଟମ୍ହା, ଉଚ୍ଚିନିତ୍ୱାନ ନନ୍ତକେ।
ପିଲୋତିକଂ ପଟଂ କତ୍ୱା, ସଙ୍ଘେ ଚାତୁଦ୍ଦିସେ ଅଦା॥
ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସୀ ଥେରୋ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଭାତୁନୋ।
‘‘ଇଦଂ ମେ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’’॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ୱତ୍ଥାନି ଉଦପଜ୍ଜିସୁଂ।
ତତୋ ସୁୱତ୍ଥୱସନୋ, ଥେରସ୍ସ ଦସ୍ସୟୀତୁମଂ॥
‘‘ୟାୱତା ନନ୍ଦରାଜସ୍ସ, ୱିଜିତସ୍ମିଂ ପଟିଚ୍ଛଦା।
ତତୋ ବହୁତରା ଭନ୍ତେ, ୱତ୍ଥାନଚ୍ଛାଦନାନି ନୋ॥
‘‘କୋସେୟ୍ୟକମ୍ବଲୀୟାନି, ଖୋମ କପ୍ପାସିକାନି ଚ।
ୱିପୁଲା ଚ ମହଗ୍ଘା ଚ, ତେପାକାସେୱଲମ୍ବରେ॥
‘‘ତେ ମୟଂ ପରିଦହାମ, ୟଂ ୟଂ ହି ମନସୋ ପିୟଂ।
ତଥା ଭନ୍ତେ ପରକ୍କମ, ୟଥା ଗେହଂ ଲଭାମସେ’’ତି॥
ଥେରୋ ପଣ୍ଣକୁଟିଂ କତ୍ୱା, ସଙ୍ଘେ ଚାତୁଦ୍ଦିସେ ଅଦା।
ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସୀ ଥେରୋ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଭାତୁନୋ।
‘‘ଇଦଂ ମେ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’’॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ , ଘରାନି ଉଦପଜ୍ଜିସୁଂ।
କୂଟାଗାରନିୱେସନା, ୱିଭତ୍ତା ଭାଗସୋ ମିତା॥
‘‘ନ ମନୁସ୍ସେସୁ ଈଦିସା, ୟାଦିସା ନୋ ଘରା ଇଧ।
ଅପି ଦିବ୍ବେସୁ ୟାଦିସା, ତାଦିସା ନୋ ଘରା ଇଧ॥
‘‘ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ଆଭେନ୍ତି [ଆଭନ୍ତି (କ॰)] , ସମନ୍ତା ଚତୁରୋ ଦିସା।
‘ତଥା ଭନ୍ତେ ପରକ୍କମ, ୟଥା ପାନୀୟଂ ଲଭାମସେ’’ତି॥
ଥେରୋ କରଣଂ [କରକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ପୂରେତ୍ୱା, ସଙ୍ଘେ ଚାତୁଦ୍ଦିସେ ଅଦା।
ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସୀ ଥେରୋ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଭାତୁନୋ।
‘‘ଇଦଂ ମେ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ପାନୀୟଂ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଗମ୍ଭୀରା ଚତୁରସ୍ସା ଚ, ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋ ସୁନିମ୍ମିତା॥
ସୀତୋଦିକା ସୁପ୍ପତିତ୍ଥା, ସୀତା ଅପ୍ପଟିଗନ୍ଧିୟା।
ପଦୁମୁପ୍ପଲସଞ୍ଛନ୍ନା, ୱାରିକିଞ୍ଜକ୍ଖପୂରିତା॥
ତତ୍ଥ ନ୍ହତ୍ୱା ପିୱିତ୍ୱା ଚ, ଥେରସ୍ସ ପଟିଦସ୍ସୟୁଂ।
‘‘ପହୂତଂ ପାନୀୟଂ ଭନ୍ତେ, ପାଦା ଦୁକ୍ଖା ଫଲନ୍ତି ନୋ’’॥
‘‘ଆହିଣ୍ଡମାନା ଖଞ୍ଜାମ, ସକ୍ଖରେ କୁସକଣ୍ଟକେ।
‘ତଥା ଭନ୍ତେ ପରକ୍କମ, ୟଥା ୟାନଂ ଲଭାମସେ’’’ତି॥
ଥେରୋ ସିପାଟିକଂ ଲଦ୍ଧା, ସଙ୍ଘେ ଚାତୁଦ୍ଦିସେ ଅଦା।
ଦତ୍ୱା ଅନ୍ୱାଦିସୀ ଥେରୋ, ମାତୁ ପିତୁ ଚ ଭାତୁନୋ।
‘‘ଇଦଂ ମେ ଞାତୀନଂ ହୋତୁ, ସୁଖିତା ହୋନ୍ତୁ ଞାତୟୋ’’॥
ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ , ପେତା ରଥେନ ମାଗମୁଂ।
‘‘ଅନୁକମ୍ପିତମ୍ହ ଭଦନ୍ତେ, ଭତ୍ତେନଚ୍ଛାଦନେନ ଚ॥
‘‘ଘରେନ ପାନୀୟଦାନେନ, ୟାନଦାନେନ ଚୂଭୟଂ।
ମୁନିଂ କାରୁଣିକଂ ଲୋକେ, ଭନ୍ତେ ୱନ୍ଦିତୁମାଗତା’’ତି॥
ସାଣୱାସୀଥେରପେତୱତ୍ଥୁ ଦୁତିୟଂ।
୩. ରଥକାରପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ, ୱିମାନମାରୁୟ୍ହ ଅନେକଚିତ୍ତଂ।
ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ପଥଦ୍ଧନି [ସମନ୍ତତୋ (କ॰)] ପନ୍ନରସେୱ ଚନ୍ଦୋ॥
‘‘ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ କନକସ୍ସ ସନ୍ନିଭୋ, ଉତ୍ତତ୍ତରୂପୋ ଭୁସ ଦସ୍ସନେୟ୍ୟୋ।
ପଲ୍ଲଙ୍କସେଟ୍ଠେ ଅତୁଲେ ନିସିନ୍ନା, ଏକା ତୁୱଂ ନତ୍ଥି ଚ ତୁୟ୍ହ ସାମିକୋ॥
‘‘ଇମା ଚ ତେ ପୋକ୍ଖରଣୀ ସମନ୍ତା, ପହୂତମଲ୍ୟା [ପହୂତମାଲା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା।
ସୁୱଣ୍ଣଚୁଣ୍ଣେହି ସମନ୍ତମୋତ୍ଥତା, ନ ତତ୍ଥ ପଙ୍କୋ ପଣକୋ ଚ ୱିଜ୍ଜତି॥
‘‘ହଂସା ଚିମେ ଦସ୍ସନୀୟା ମନୋରମା, ଉଦକସ୍ମିମନୁପରିୟନ୍ତି ସବ୍ବଦା।
ସମୟ୍ୟ ୱଗ୍ଗୂପନଦନ୍ତି ସବ୍ବେ, ବିନ୍ଦୁସ୍ସରା ଦୁନ୍ଦୁଭୀନଂୱ ଘୋସୋ॥
‘‘ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ୟସସା ୟସସ୍ସିନୀ, ନାୱାୟ ଚ ତ୍ୱଂ ଅୱଲମ୍ବ ତିଟ୍ଠସି।
ଆଳାରପମ୍ହେ ହସିତେ ପିୟଂୱଦେ, ସବ୍ବଙ୍ଗକଲ୍ୟାଣି ଭୁସଂ ୱିରୋଚସି॥
‘‘ଇଦଂ ୱିମାନଂ ୱିରଜଂ ସମେ ଠିତଂ, ଉୟ୍ୟାନୱନ୍ତଂ [ଉୟ୍ୟାନୱନଂ (କ॰)] ରତିନନ୍ଦିୱଡ୍ଢନଂ।
ଇଚ୍ଛାମହଂ ନାରି ଅନୋମଦସ୍ସନେ, ତୟା ସହ ନନ୍ଦନେ ଇଧ ମୋଦିତୁ’’ନ୍ତି॥
‘‘କରୋହି କମ୍ମଂ ଇଧ ୱେଦନୀୟଂ, ଚିତ୍ତଞ୍ଚ ତେ ଇଧ ନିହିତଂ ଭୱତୁ [ନତଞ୍ଚ ହୋତୁ (କ॰), ନିତଞ୍ଚ ହୋତୁ (ସ୍ୟା॰)] ।
କତ୍ୱାନ କମ୍ମଂ ଇଧ ୱେଦନୀୟଂ, ଏୱଂ ମମଂ ଲଚ୍ଛସି କାମକାମିନି’’ନ୍ତି॥
‘‘ସାଧୂ’’ତି ସୋ ତସ୍ସା ପଟିସ୍ସୁଣିତ୍ୱା, ଅକାସି କମ୍ମଂ ତହିଂ ୱେଦନୀୟଂ।
କତ୍ୱାନ କମ୍ମଂ ତହିଂ ୱେଦନୀୟଂ, ଉପପଜ୍ଜି ସୋ ମାଣୱୋ ତସ୍ସା ସହବ୍ୟତନ୍ତି॥
ରଥକାରପେତିୱତ୍ଥୁ ତତିୟଂ।
ଭାଣୱାରଂ ଦୁତିୟଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୪. ଭୁସପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଭୁସାନି ଏକୋ ସାଲିଂ ପୁନାପରୋ, ଅୟଞ୍ଚ ନାରୀ ସକମଂସଲୋହିତଂ।
ତୁୱଞ୍ଚ ଗୂଥଂ ଅସୁଚିଂ ଅକନ୍ତଂ [ଅକନ୍ତିକଂ (ସୀ॰ ପୀ॰)] , ପରିଭୁଞ୍ଜସି କିସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ’’ତି॥
‘‘ଅୟଂ ପୁରେ ମାତରଂ ହିଂସତି, ଅୟଂ ପନ କୂଟୱାଣିଜୋ।
ଅୟଂ ମଂସାନି ଖାଦିତ୍ୱା, ମୁସାୱାଦେନ ୱଞ୍ଚେତି॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଅଗାରିନୀ ସବ୍ବକୁଲସ୍ସ ଇସ୍ସରା।
ସନ୍ତେସୁ ପରିଗୁହାମି, ମା ଚ କିଞ୍ଚି ଇତୋ ଅଦଂ॥
‘‘ମୁସାୱାଦେନ ଛାଦେମି, ‘ନତ୍ଥି ଏତଂ ମମ ଗେହେ।
ସଚେ ସନ୍ତଂ ନିଗୁହାମି, ଗୂଥୋ ମେ ହୋତୁ ଭୋଜନଂ’॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକେନ, ମୁସାୱାଦସ୍ସ ଚୂଭୟଂ।
ସୁଗନ୍ଧଂ ସାଲିନୋ ଭତ୍ତଂ, ଗୂଥଂ ମେ ପରିୱତ୍ତତି॥
‘‘ଅୱଞ୍ଝାନି ଚ କମ୍ମାନି, ନ ହି କମ୍ମଂ ୱିନସ୍ସତି।
ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ କିମିନଂ [କିମିଜଂ (ସୀ॰)] ମୀଳଂ, ଭୁଞ୍ଜାମି ଚ ପିୱାମି ଚା’’ତି॥
ଭୁସପେତୱତ୍ଥୁ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. କୁମାରପେତୱତ୍ଥୁ
ଅଚ୍ଛେରରୂପଂ ସୁଗତସ୍ସ ଞାଣଂ, ସତ୍ଥା ୟଥା ପୁଗ୍ଗଲଂ ବ୍ୟାକାସି।
ଉସ୍ସନ୍ନପୁଞ୍ଞାପି ଭୱନ୍ତି ହେକେ, ପରିତ୍ତପୁଞ୍ଞାପି ଭୱନ୍ତି ହେକେ॥
ଅୟଂ କୁମାରୋ ସୀୱଥିକାୟ ଛଡ୍ଡିତୋ, ଅଙ୍ଗୁଟ୍ଠସ୍ନେହେନ ୟାପେତି ରତ୍ତିଂ।
ନ ୟକ୍ଖଭୂତା ନ ସରୀସପା [ସିରିଂସପା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ୱା, ୱିହେଠୟେୟ୍ୟୁଂ କତପୁଞ୍ଞଂ କୁମାରଂ॥
ସୁନଖାପିମସ୍ସ ପଲିହିଂସୁ ପାଦେ, ଧଙ୍କା ସିଙ୍ଗାଲା [ସିଗାଲା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ପରିୱତ୍ତୟନ୍ତି।
ଗବ୍ଭାସୟଂ ପକ୍ଖିଗଣା ହରନ୍ତି, କାକା ପନ ଅକ୍ଖିମଲଂ ହରନ୍ତି॥
ନୟିମସ୍ସ [ନ ଇମସ୍ସ (ସ୍ୟା॰), ନିମସ୍ସ (କ॰)] ରକ୍ଖଂ ୱିଦହିଂସୁ କେଚି, ନ ଓସଧଂ ସାସପଧୂପନଂ ୱା।
ନକ୍ଖତ୍ତୟୋଗମ୍ପି ନ ଅଗ୍ଗହେସୁଂ [ନ ଉଗ୍ଗହେସୁଂ (କ॰)] , ନ ସବ୍ବଧଞ୍ଞାନିପି ଆକିରିଂସୁ॥
ଏତାଦିସଂ ଉତ୍ତମକିଚ୍ଛପତ୍ତଂ, ରତ୍ତାଭତଂ ସୀୱଥିକାୟ ଛଡ୍ଡିତଂ।
ନୋନୀତପିଣ୍ଡଂୱ ପୱେଧମାନଂ, ସସଂସୟଂ ଜୀୱିତସାୱସେସଂ॥
ତମଦ୍ଦସା ଦେୱମନୁସ୍ସପୂଜିତୋ, ଦିସ୍ୱା ଚ ତଂ ବ୍ୟାକରି ଭୂରିପଞ୍ଞୋ।
‘‘ଅୟଂ କୁମାରୋ ନଗରସ୍ସିମସ୍ସ, ଅଗ୍ଗକୁଲିକୋ ଭୱିସ୍ସତି ଭୋଗତୋ ଚ’’ [ଭୋଗୱା ଚ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘କିସ୍ସ [କିଂ’ସ (?)] ୱତଂ କିଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କିସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ଏତାଦିସଂ ବ୍ୟସନଂ ପାପୁଣିତ୍ୱା, ତଂ ତାଦିସଂ ପଚ୍ଚନୁଭୋସ୍ସତିଦ୍ଧି’’ନ୍ତି॥
ବୁଦ୍ଧପମୁଖସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘସ୍ସ, ପୂଜଂ ଅକାସି ଜନତା ଉଳାରଂ।
ତତ୍ରସ୍ସ ଚିତ୍ତସ୍ସହୁ ଅଞ୍ଞଥତ୍ତଂ, ୱାଚଂ ଅଭାସି ଫରୁସଂ ଅସବ୍ଭଂ॥
ସୋ ତଂ ୱିତକ୍କଂ ପୱିନୋଦୟିତ୍ୱା, ପୀତିଂ ପସାଦଂ ପଟିଲଦ୍ଧା ପଚ୍ଛା।
ତଥାଗତଂ ଜେତୱନେ ୱସନ୍ତଂ, ୟାଗୁୟା ଉପଟ୍ଠାସି ସତ୍ତରତ୍ତଂ॥
ତସ୍ସ [ତଂ’ସ (?)] ୱତଂ ତଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, ତସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ଏତାଦିସଂ ବ୍ୟସନଂ ପାପୁଣିତ୍ୱା, ତଂ ତାଦିସଂ ପଚ୍ଚନୁଭୋସ୍ସତିଦ୍ଧିଂ॥
ଠତ୍ୱାନ ସୋ ୱସ୍ସସତଂ ଇଧେୱ, ସବ୍ବେହି କାମେହି ସମଙ୍ଗିଭୂତୋ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଅଭିସମ୍ପରାୟଂ, ସହବ୍ୟତଂ ଗଚ୍ଛତି ୱାସୱସ୍ସାତି॥
କୁମାରପେତୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ସେରିଣୀପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାସି, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକେ କିସିକେ, କା ନୁ ତ୍ୱଂ ଇଧ ତିଟ୍ଠସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୀମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା କୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଅନାୱଟେସୁ ତିତ୍ଥେସୁ, ୱିଚିନିଂ ଅଡ୍ଢମାସକଂ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକାସିମତ୍ତନୋ॥
‘‘ନଦିଂ ଉପେମି ତସିତା, ରିତ୍ତକା ପରିୱତ୍ତତି।
ଛାୟଂ ଉପେମି ଉଣ୍ହେସୁ, ଆତପୋ ପରିୱତ୍ତତି॥
‘‘ଅଗ୍ଗିୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ୱାତୋ, ଡହନ୍ତୋ ଉପୱାୟତି।
ଏତଞ୍ଚ ଭନ୍ତେ ଅରହାମି, ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ପାପକଂ ତତୋ॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱାନ ହତ୍ଥିନିଂ ପୁରଂ, ୱଜ୍ଜେସି ମୟ୍ହ ମାତରଂ।
‘ଧୀତା ଚ ତେ ମୟା ଦିଟ୍ଠା, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’॥
‘‘ଅତ୍ଥି ମେ ଏତ୍ଥ ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ, ଅନକ୍ଖାତଞ୍ଚ ତଂ ମୟା।
ଚତ୍ତାରିସତସହସ୍ସାନି, ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଚ ହେଟ୍ଠତୋ॥
‘‘ତତୋ ମେ ଦାନଂ ଦଦତୁ, ତସ୍ସା ଚ ହୋତୁ ଜୀୱିକା।
ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଚ ମେ ମାତା, ଦକ୍ଖିଣଂ ଅନୁଦିଚ୍ଛତୁ [ଅନୁଦିସ୍ସତୁ (ସୀ॰ ପୀ॰), ଅନ୍ୱାଦିସ୍ସତୁ (ସ୍ୟା॰)] ।
ତଦାହଂ ସୁଖିତା ହେସ୍ସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’ତି॥
‘‘ସାଧୂ’’ତି ସୋ ପଟିସ୍ସୁତ୍ୱା, ଗନ୍ତ୍ୱାନ ହତ୍ଥିନିଂ ପୁରଂ।
ଅୱୋଚ ତସ୍ସା ମାତରଂ –
‘ଧୀତା ଚ ତେ ମୟା ଦିଟ୍ଠା, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’॥
‘‘ସା ମଂ ତତ୍ଥ ସମାଦପେସି, ( ) [(ଗନ୍ତ୍ୱାନ ହତ୍ଥିନିଂ ପୁରଂ) (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱଜ୍ଜେସି ମୟ୍ହ ମାତରଂ।
‘ଧୀତା ଚ ତେ ମୟା ଦିଟ୍ଠା, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’॥
‘‘ଅତ୍ଥି ଚ ମେ ଏତ୍ଥ ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ, ଅନକ୍ଖାତଞ୍ଚ ତଂ ମୟା।
ଚତ୍ତାରିସତସହସ୍ସାନି, ପଲ୍ଲଙ୍କସ୍ସ ଚ ହେଟ୍ଠତୋ॥
‘‘ତତୋ ମେ ଦାନଂ ଦଦତୁ, ତସ୍ସା ଚ ହୋତୁ ଜୀୱିକା।
ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଚ ମେ ମାତା, ଦକ୍ଖିଣଂ ଅନୁଦିଚ୍ଛତୁ ( ) [(ତତୋ ତୁୱଂ ଦାନଂ ଦେହି, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୀ) (କ॰)] ।
‘ତଦା ସା ସୁଖିତା ହେସ୍ସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ’’’ତି॥
ତତୋ ହି ସା ଦାନମଦା, ତସ୍ସା ଦକ୍ଖିଣମାଦିସୀ।
ପେତୀ ଚ ସୁଖିତା ଆସି, ତସ୍ସା ଚାସି ସୁଜୀୱିକାତି॥
ସେରିଣୀପେତୱତ୍ଥୁ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ମିଗଲୁଦ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ନରନାରିପୁରକ୍ଖତୋ ୟୁୱା, ରଜନୀୟେହି କାମଗୁଣେହି [କାମେହି (କ॰)] ସୋଭସି।
ଦିୱସଂ ଅନୁଭୋସି କାରଣଂ, କିମକାସି ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ରାଜଗହେ ରମ୍ମେ, ରମଣୀୟେ ଗିରିବ୍ବଜେ।
ମିଗଲୁଦ୍ଦୋ ପୁରେ ଆସିଂ, ଲୋହିତପାଣି ଦାରୁଣୋ॥
‘‘ଅୱିରୋଧକରେସୁ ପାଣିସୁ, ପୁଥୁସତ୍ତେସୁ ପଦୁଟ୍ଠମାନସୋ।
ୱିଚରିଂ ଅତିଦାରୁଣୋ ସଦା [ତଦା (ସୀ॰)] , ପରହିଂସାୟ ରତୋ ଅସଞ୍ଞତୋ॥
‘‘ତସ୍ସ ମେ ସହାୟୋ ସୁହଦୟୋ [ସୁହଦୋ (ସୀ॰)] , ସଦ୍ଧୋ ଆସି ଉପାସକୋ।
ସୋପି [ସୋ ହି (ସ୍ୟା॰)] ମଂ ଅନୁକମ୍ପନ୍ତୋ, ନିୱାରେସି ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
‘‘‘ମାକାସି ପାପକଂ କମ୍ମଂ, ମା ତାତ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ଅଗା।
ସଚେ ଇଚ୍ଛସି ପେଚ୍ଚ ସୁଖଂ, ୱିରମ ପାଣୱଧା ଅସଂୟମା’॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ସୁଖକାମସ୍ସ ହିତାନୁକମ୍ପିନୋ।
ନାକାସିଂ ସକଲାନୁସାସନିଂ, ଚିରପାପାଭିରତୋ ଅବୁଦ୍ଧିମା॥
‘‘ସୋ ମଂ ପୁନ ଭୂରିସୁମେଧସୋ, ଅନୁକମ୍ପାୟ ସଂୟମେ ନିୱେସୟି।
‘ସଚେ ଦିୱା ହନସି ପାଣିନୋ, ଅଥ ତେ ରତ୍ତିଂ ଭୱତୁ ସଂୟମୋ’॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଦିୱା ହନିତ୍ୱା ପାଣିନୋ, ୱିରତୋ ରତ୍ତିମହୋସି ସଞ୍ଞତୋ।
ରତ୍ତାହଂ ପରିଚାରେମି, ଦିୱା ଖଜ୍ଜାମି ଦୁଗ୍ଗତୋ॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ କୁସଲସ୍ସ, ଅନୁଭୋମି ରତ୍ତିଂ ଅମାନୁସିଂ।
ଦିୱା ପଟିହତାୱ [ପଟିହତା ଚ (କ॰)] କୁକ୍କୁରା, ଉପଧାୱନ୍ତି ସମନ୍ତା ଖାଦିତୁଂ॥
‘‘ୟେ ଚ ତେ ସତତାନୁୟୋଗିନୋ, ଧୁୱଂ ପୟୁତ୍ତା ସୁଗତସ୍ସ ସାସନେ।
ମଞ୍ଞାମି ତେ ଅମତମେୱ କେୱଲଂ, ଅଧିଗଚ୍ଛନ୍ତି ପଦଂ ଅସଙ୍ଖତ’’ନ୍ତି॥
ମିଗଲୁଦ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଦୁତିୟମିଗଲୁଦ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘କୂଟାଗାରେ ଚ ପାସାଦେ, ପଲ୍ଲଙ୍କେ ଗୋନକତ୍ଥତେ।
ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେନ ତୁରିୟେନ, ରମସି ସୁପ୍ପୱାଦିତେ॥
‘‘ତତୋ ରତ୍ୟା ୱିୱସାନେ [ୱ୍ୟୱସାନେ (ସୀ॰)] , ସୂରିୟୁଗ୍ଗମନଂ ପତି।
ଅପୱିଦ୍ଧୋ ସୁସାନସ୍ମିଂ, ବହୁଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସି’’॥
‘‘ଅହଂ ରାଜଗହେ ରମ୍ମେ, ରମଣୀୟେ ଗିରିବ୍ବଜେ।
ମିଗଲୁଦ୍ଦୋ ପୁରେ ଆସିଂ, ଲୁଦ୍ଦୋ ଚାସିମସଞ୍ଞତୋ॥
‘‘ତସ୍ସ ମେ ସହାୟୋ ସୁହଦୟୋ, ସଦ୍ଧୋ ଆସି ଉପାସକୋ।
ତସ୍ସ କୁଲୁପକୋ ଭିକ୍ଖୁ, ଆସି ଗୋତମସାୱକୋ।
ସୋପି ମଂ ଅନୁକମ୍ପନ୍ତୋ, ନିୱାରେସି ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
‘‘‘ମାକାସି ପାପକଂ କମ୍ମଂ, ମା ତାତ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ଅଗା।
ସଚେ ଇଚ୍ଛସି ପେଚ୍ଚ ସୁଖଂ, ୱିରମ ପାଣୱଧା ଅସଂୟମା’॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ସୁଖକାମସ୍ସ ହିତାନୁକମ୍ପିନୋ।
ନାକାସିଂ ସକଲାନୁସାସନିଂ, ଚିରପାପାଭିରତୋ ଅବୁଦ୍ଧିମା॥
‘‘ସୋ ମଂ ପୁନ ଭୂରିସୁମେଧସୋ, ଅନୁକମ୍ପାୟ ସଂୟମେ ନିୱେସୟି।
‘ସଚେ ଦିୱା ହନସି ପାଣିନୋ, ଅଥ ତେ ରତ୍ତିଂ ଭୱତୁ ସଂୟମୋ’॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଦିୱା ହନିତ୍ୱା ପାଣିନୋ, ୱିରତୋ ରତ୍ତିମହୋସି ସଞ୍ଞତୋ।
ରତ୍ତାହଂ ପରିଚାରେମି, ଦିୱା ଖଜ୍ଜାମି ଦୁଗ୍ଗତୋ॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ କୁସଲସ୍ସ, ଅନୁଭୋମି ରତ୍ତିଂ ଅମାନୁସିଂ।
ଦିୱା ପଟିହତାୱ କୁକ୍କୁରା, ଉପଧାୱନ୍ତି ସମନ୍ତା ଖାଦିତୁଂ॥
‘‘ୟେ ଚ ତେ ସତତାନୁୟୋଗିନୋ, ଧୁୱଂ ପୟୁତ୍ତା [ଧୁୱୟୁତ୍ତା (ସୀ॰)] ସୁଗତସ୍ସ ସାସନେ।
ମଞ୍ଞାମି ତେ ଅମତମେୱ କେୱଲଂ, ଅଧିଗଚ୍ଛନ୍ତି ପଦଂ ଅସଙ୍ଖତ’’ନ୍ତି॥
ଦୁତିୟମିଗଲୁଦ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. କୂଟୱିନିଚ୍ଛୟିକପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ମାଲୀ କିରିଟୀ କାୟୂରୀ [କେୟୂରୀ (ସୀ॰)] , ଗତ୍ତା ତେ ଚନ୍ଦନୁସ୍ସଦା।
ପସନ୍ନମୁଖୱଣ୍ଣୋସି, ସୂରିୟୱଣ୍ଣୋୱ ସୋଭସି॥
‘‘ଅମାନୁସା ପାରିସଜ୍ଜା, ୟେ ତେମେ ପରିଚାରକା।
ଦସ କଞ୍ଞାସହସ୍ସାନି, ୟା ତେମା ପରିଚାରିକା।
ତା [କା (କ॰)] କମ୍ବୁକାୟୂରଧରା, କଞ୍ଚନାୱେଳଭୂସିତା॥
‘‘ମହାନୁଭାୱୋସି ତୁୱଂ, ଲୋମହଂସନରୂପୱା।
ପିଟ୍ଠିମଂସାନି ଅତ୍ତନୋ, ସାମଂ ଉକ୍କଚ୍ଚ [ଉକ୍କଡ୍ଢ (ସୀ॰)] ଖାଦସି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କୁଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପିଟ୍ଠିମଂସାନି ଅତ୍ତନୋ।
ସାମଂ ଉକ୍କଚ୍ଚ ଖାଦସୀ’’ତି॥
‘‘ଅତ୍ତନୋହଂ ଅନତ୍ଥାୟ, ଜୀୱଲୋକେ ଅଚାରିସଂ।
ପେସୁଞ୍ଞମୁସାୱାଦେନ, ନିକତିୱଞ୍ଚନାୟ ଚ॥
‘‘ତତ୍ଥାହଂ ପରିସଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ସଚ୍ଚକାଲେ ଉପଟ୍ଠିତେ।
ଅତ୍ଥଂ ଧମ୍ମଂ ନିରାକତ୍ୱା [ନିରଂକତ୍ୱା (କ॰) ନି + ଆ + କର + ତ୍ୱା = ନିରାକତ୍ୱା] , ଅଧମ୍ମମନୁୱତ୍ତିସଂ॥
‘‘ଏୱଂ ସୋ ଖାଦତତ୍ତାନଂ, ୟୋ ହୋତି ପିଟ୍ଠିମଂସିକୋ।
ୟଥାହଂ ଅଜ୍ଜ ଖାଦାମି, ପିଟ୍ଠିମଂସାନି ଅତ୍ତନୋ॥
‘‘ତୟିଦଂ ତୟା ନାରଦ ସାମଂ ଦିଟ୍ଠଂ, ଅନୁକମ୍ପକା ୟେ କୁସଲା ୱଦେୟ୍ୟୁଂ।
ମା ପେସୁଣଂ ମା ଚ ମୁସା ଅଭାଣି, ମା ଖୋସି ପିଟ୍ଠିମଂସିକୋ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
କୂଟୱିନିଚ୍ଛୟିକପେତୱତ୍ଥୁ ନୱମଂ।
୧୦. ଧାତୁୱିୱଣ୍ଣପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅନ୍ତଲିକ୍ଖସ୍ମିଂ ତିଟ୍ଠନ୍ତୋ, ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ ପୂତି ୱାୟସି।
ମୁଖଞ୍ଚ ତେ କିମୟୋ ପୂତିଗନ୍ଧଂ, ଖାଦନ୍ତି କିଂ କମ୍ମମକାସି ପୁବ୍ବେ॥
‘‘ତତୋ ସତ୍ଥଂ ଗହେତ୍ୱାନ, ଓକ୍କନ୍ତନ୍ତି ପୁନପ୍ପୁନଂ।
ଖାରେନ ପରିପ୍ଫୋସିତ୍ୱା, ଓକ୍କନ୍ତନ୍ତି ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ରାଜଗହେ ରମ୍ମେ, ରମଣୀୟେ ଗିରିବ୍ବଜେ।
ଇସ୍ସରୋ ଧନଧଞ୍ଞସ୍ସ, ସୁପହୂତସ୍ସ ମାରିସ॥
‘‘ତସ୍ସାୟଂ ମେ ଭରିୟା ଚ, ଧୀତା ଚ ସୁଣିସା ଚ ମେ।
ତା ମାଲଂ ଉପ୍ପଲଞ୍ଚାପି, ପଚ୍ଚଗ୍ଘଞ୍ଚ ୱିଲେପନଂ।
ଥୂପଂ ହରନ୍ତିୟୋ ୱାରେସିଂ, ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ମୟା॥
‘‘ଛଳାସୀତିସହସ୍ସାନି , ମୟଂ ପଚ୍ଚତ୍ତୱେଦନା।
ଥୂପପୂଜଂ ୱିୱଣ୍ଣେତ୍ୱା, ପଚ୍ଚାମ ନିରୟେ ଭୁସଂ॥
‘‘ୟେ ଚ ଖୋ ଥୂପପୂଜାୟ, ୱତ୍ତନ୍ତେ ଅରହତୋ ମହେ।
ଆଦୀନୱଂ ପକାସେନ୍ତି, ୱିୱେଚୟେଥ [ୱିୱେଚୟଥ (ସୀ॰)] ନେ ତତୋ॥
‘‘ଇମା ଚ ପସ୍ସ ଆୟନ୍ତିୟୋ, ମାଲଧାରୀ ଅଲଙ୍କତା।
ମାଲାୱିପାକଂନୁଭୋନ୍ତିୟୋ [ଅନୁଭୱନ୍ତି (ସୀ॰ ପୀ॰)] , ସମିଦ୍ଧା ଚ ତା [ସମିଦ୍ଧା ତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୟସସ୍ସିନିୟୋ॥
‘‘ତଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱାନ ଅଚ୍ଛେରଂ, ଅବ୍ଭୁତଂ ଲୋମହଂସନଂ।
ନମୋ କରୋନ୍ତି ସପ୍ପଞ୍ଞା, ୱନ୍ଦନ୍ତି ତଂ ମହାମୁନିଂ॥
‘‘ସୋହଂ ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟୋନିଂ ଲଦ୍ଧାନ ମାନୁସିଂ।
ଥୂପପୂଜଂ କରିସ୍ସାମି, ଅପ୍ପମତ୍ତୋ ପୁନପ୍ପୁନ’’ନ୍ତି॥
ଧାତୁୱିୱଣ୍ଣପେତୱତ୍ଥୁ ଦସମଂ।
ଚୂଳୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ଅଭିଜ୍ଜମାନୋ କୁଣ୍ଡିୟୋ [କୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] , ରଥକାରୀ ଭୁସେନ ଚ।
କୁମାରୋ ଗଣିକା ଚେୱ, ଦ୍ୱେ ଲୁଦ୍ଦା ପିଟ୍ଠିପୂଜନା।
ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
୪. ମହାୱଗ୍ଗୋ
୧. ଅମ୍ବସକ୍କରପେତୱତ୍ଥୁ
ୱେସାଲୀ ନାମ ନଗରତ୍ଥି ୱଜ୍ଜୀନଂ, ତତ୍ଥ ଅହୁ ଲିଚ୍ଛୱି ଅମ୍ବସକ୍କରୋ [ଅମ୍ବସକ୍ଖରୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅପ୍ପସକ୍କରୋ (କ॰)] ।
ଦିସ୍ୱାନ ପେତଂ ନଗରସ୍ସ ବାହିରଂ, ତତ୍ଥେୱ ପୁଚ୍ଛିତ୍ଥ ତଂ କାରଣତ୍ଥିକୋ॥
‘‘ସେୟ୍ୟା ନିସଜ୍ଜା ନୟିମସ୍ସ ଅତ୍ଥି, ଅଭିକ୍କମୋ ନତ୍ଥି ପଟିକ୍କମୋ ଚ।
ଅସିତପୀତଖାୟିତୱତ୍ଥଭୋଗା, ପରିଚାରିକା [ପରିଚାରଣା (ସୀ॰ ପୀ॰)] ସାପି ଇମସ୍ସ ନତ୍ଥି॥
‘‘ୟେ ଞାତକା ଦିଟ୍ଠସୁତା ସୁହଜ୍ଜା, ଅନୁକମ୍ପକା ୟସ୍ସ ଅହେସୁଂ ପୁବ୍ବେ।
ଦଟ୍ଠୁମ୍ପି ତେ ଦାନି ନ ତଂ ଲଭନ୍ତି, ୱିରାଜିତତ୍ତୋ [ୱିରାଧିତତ୍ତୋ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ହି ଜନେନ ତେନ॥
‘‘ନ ଓଗ୍ଗତତ୍ତସ୍ସ ଭୱନ୍ତି ମିତ୍ତା, ଜହନ୍ତି ମିତ୍ତା ୱିକଲଂ ୱିଦିତ୍ୱା।
ଅତ୍ଥଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱା ପରିୱାରୟନ୍ତି, ବହୂ ମିତ୍ତା ଉଗ୍ଗତତ୍ତସ୍ସ ହୋନ୍ତି॥
‘‘ନିହୀନତ୍ତୋ ସବ୍ବଭୋଗେହି କିଚ୍ଛୋ, ସମ୍ମକ୍ଖିତୋ ସମ୍ପରିଭିନ୍ନଗତ୍ତୋ।
ଉସ୍ସାୱବିନ୍ଦୂୱ ପଲିମ୍ପମାନୋ, ଅଜ୍ଜ ସୁୱେ ଜୀୱିତସ୍ସୂପରୋଧୋ॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ଉତ୍ତମକିଚ୍ଛପ୍ପତ୍ତଂ, ଉତ୍ତାସିତଂ ପୁଚିମନ୍ଦସ୍ସ ସୂଲେ।
‘ଅଥ ତ୍ୱଂ କେନ ୱଣ୍ଣେନ ୱଦେସି ୟକ୍ଖ, ଜୀୱ ଭୋ ଜୀୱିତମେୱ ସେୟ୍ୟୋ’’’ତି॥
‘‘ସାଲୋହିତୋ ଏସ ଅହୋସି ମୟ୍ହଂ, ଅହଂ ସରାମି ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା।
ଦିସ୍ୱା ଚ ମେ କାରୁଞ୍ଞମହୋସି ରାଜ, ମା ପାପଧମ୍ମୋ ନିରୟଂ ପତାୟଂ [ପତି + ଅୟଂ = ପତାୟଂ] ॥
‘‘ଇତୋ ଚୁତୋ ଲିଚ୍ଛୱି ଏସ ପୋସୋ, ସତ୍ତୁସ୍ସଦଂ ନିରୟଂ ଘୋରରୂପଂ।
ଉପପଜ୍ଜତି ଦୁକ୍କଟକମ୍ମକାରୀ, ମହାଭିତାପଂ କଟୁକଂ ଭୟାନକଂ॥
‘‘ଅନେକଭାଗେନ ଗୁଣେନ ସେୟ୍ୟୋ, ଅୟମେୱ ସୂଲୋ ନିରୟେନ ତେନ।
ଏକନ୍ତଦୁକ୍ଖଂ କଟୁକଂ ଭୟାନକଂ, ଏକନ୍ତତିବ୍ବଂ ନିରୟଂ ପତାୟଂ [ପତେ + ଅୟଂ = ପତାୟଂ] ॥
‘‘ଇଦଞ୍ଚ ସୁତ୍ୱା ୱଚନଂ ମମେସୋ, ଦୁକ୍ଖୂପନୀତୋ ୱିଜହେୟ୍ୟ ପାଣଂ।
ତସ୍ମା ଅହଂ ସନ୍ତିକେ ନ ଭଣାମି, ମା ମେ କତୋ ଜୀୱିତସ୍ସୂପରୋଧୋ’’॥
‘‘ଅଞ୍ଞାତୋ ଏସୋ [ଅଜ୍ଝିତୋ ଏସ (କ॰)] ପୁରିସସ୍ସ ଅତ୍ଥୋ, ଅଞ୍ଞମ୍ପି ଇଚ୍ଛାମସେ ପୁଚ୍ଛିତୁଂ ତୁୱଂ।
ଓକାସକମ୍ମଂ ସଚେ ନୋ କରୋସି, ପୁଚ୍ଛାମ ତଂ ନୋ ନ ଚ କୁଜ୍ଝିତବ୍ବ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଦ୍ଧା ପଟିଞ୍ଞା ମେ ତଦା ଅହୁ [ପଟିଞ୍ଞାତମେତଂ ତଦାହୁ (କ॰), ପଟିଞ୍ଞା ନ ମେତେ ତଦା ଅହୁ (?)] , ନାଚିକ୍ଖନା ଅପ୍ପସନ୍ନସ୍ସ ହୋତି।
ଅକାମା ସଦ୍ଧେୟ୍ୟୱଚୋତି କତ୍ୱା, ପୁଚ୍ଛସ୍ସୁ ମଂ କାମଂ ୟଥା ୱିସୟ୍ହ’’ନ୍ତି [ୱିସୟଂ (କ॰)] ॥
‘‘ୟଂ କିଞ୍ଚହଂ ଚକ୍ଖୁନା ପସ୍ସିସ୍ସାମି [ପସ୍ସାମି (କ॰)] , ସବ୍ବମ୍ପି ତାହଂ ଅଭିସଦ୍ଦହେୟ୍ୟଂ।
ଦିସ୍ୱାୱ ତଂ ନୋପି ଚେ ସଦ୍ଦହେୟ୍ୟଂ, କରେୟ୍ୟାସି [କରୋହି (କତ୍ଥଚି)] ମେ ୟକ୍ଖ ନିୟସ୍ସକମ୍ମ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚପ୍ପଟିଞ୍ଞା ତୱ ମେସା ହୋତୁ, ସୁତ୍ୱାନ ଧମ୍ମଂ ଲଭ ସୁପ୍ପସାଦଂ।
ଅଞ୍ଞତ୍ଥିକୋ ନୋ ଚ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ, ୟଂ ତେ ସୁତଂ ଅସୁତଞ୍ଚାପି ଧମ୍ମଂ।
ସବ୍ବମ୍ପି ଅକ୍ଖିସ୍ସଂ [ସବ୍ବଂ ଆଚିକ୍ଖିସ୍ସଂ (ସୀ॰)] ୟଥା ପଜାନନ୍ତି॥
‘‘ସେତେନ ଅସ୍ସେନ ଅଲଙ୍କତେନ, ଉପୟାସି ସୂଲାୱୁତକସ୍ସ ସନ୍ତିକେ।
ୟାନଂ ଇଦଂ ଅବ୍ଭୁତଂ ଦସ୍ସନେୟ୍ୟଂ, କିସ୍ସେତଂ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ’’ତି॥
‘‘ୱେସାଲିୟା ନଗରସ୍ସ [ତସ୍ସ ନଗରସ୍ସ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ମଜ୍ଝେ, ଚିକ୍ଖଲ୍ଲମଗ୍ଗେ ନରକଂ ଅହୋସି।
ଗୋସୀସମେକାହଂ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସେତଂ [ସେତୁଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଗହେତ୍ୱା ନରକସ୍ମିଂ ନିକ୍ଖିପିଂ॥
‘‘ଏତସ୍ମିଂ ପାଦାନି ପତିଟ୍ଠପେତ୍ୱା, ମୟଞ୍ଚ ଅଞ୍ଞେ ଚ ଅତିକ୍କମିମ୍ହା।
ୟାନଂ ଇଦଂ ଅବ୍ଭୁତଂ ଦସ୍ସନେୟ୍ୟଂ, ତସ୍ସେୱ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ’’ତି॥
‘‘ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତି, ଗନ୍ଧୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପୱାୟତି।
ୟକ୍ଖିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ନଗ୍ଗୋ ଚାସି କିସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ’’ତି॥
‘‘ଅକ୍କୋଧନୋ ନିଚ୍ଚପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସଣ୍ହାହି ୱାଚାହି ଜନଂ ଉପେମି।
ତସ୍ସେୱ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ, ଦିବ୍ବୋ ମେ ୱଣ୍ଣୋ ସତତଂ ପଭାସତି॥
‘‘ୟସଞ୍ଚ କିତ୍ତିଞ୍ଚ ଧମ୍ମେ ଠିତାନଂ, ଦିସ୍ୱାନ ମନ୍ତେମି [ଦିସ୍ୱା ସମନ୍ତେମି (କ॰)] ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତସ୍ସେୱ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ, ଦିବ୍ବୋ ମେ ଗନ୍ଧୋ ସତତଂ ପୱାୟତି॥
‘‘ସହାୟାନଂ ତିତ୍ଥସ୍ମିଂ ନ୍ହାୟନ୍ତାନଂ, ଥଲେ ଗହେତ୍ୱା ନିଦହିସ୍ସ ଦୁସ୍ସଂ।
ଖିଡ୍ଡତ୍ଥିକୋ ନୋ ଚ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ, ତେନମ୍ହି ନଗ୍ଗୋ କସିରା ଚ ୱୁତ୍ତୀ’’ତି॥
‘‘ୟୋ କୀଳମାନୋ ପକରୋତି ପାପଂ, ତସ୍ସେଦିସଂ କମ୍ମୱିପାକମାହୁ।
ଅକୀଳମାନୋ ପନ ୟୋ କରୋତି, କିଂ ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକମାହୂ’’ତି॥
‘‘ୟେ ଦୁଟ୍ଠସଙ୍କପ୍ପମନା ମନୁସ୍ସା, କାୟେନ ୱାଚାୟ ଚ ସଙ୍କିଲିଟ୍ଠା।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଅଭିସମ୍ପରାୟଂ, ଅସଂସୟଂ ତେ ନିରୟଂ ଉପେନ୍ତି॥
‘‘ଅପରେ ପନ ସୁଗତିମାସମାନା, ଦାନେ ରତା ସଙ୍ଗହିତତ୍ତଭାୱା।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଅଭିସମ୍ପରାୟଂ, ଅସଂସୟଂ ତେ ସୁଗତିଂ ଉପେନ୍ତୀ’’ତି॥
‘‘ତଂ କିନ୍ତି ଜାନେୟ୍ୟମହଂ ଅୱେଚ୍ଚ, କଲ୍ୟାଣପାପସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
କିଂ ୱାହଂ ଦିସ୍ୱା ଅଭିସଦ୍ଦହେୟ୍ୟଂ, କୋ ୱାପି ମଂ ସଦ୍ଦହାପେୟ୍ୟ ଏତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଦିସ୍ୱା ଚ ସୁତ୍ୱା ଅଭିସଦ୍ଦହସ୍ସୁ, କଲ୍ୟାଣପାପସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
କଲ୍ୟାଣପାପେ ଉଭୟେ ଅସନ୍ତେ, ସିୟା ନୁ ସତ୍ତା ସୁଗତା ଦୁଗ୍ଗତା ୱା॥
‘‘ନୋ ଚେତ୍ଥ କମ୍ମାନି କରେୟ୍ୟୁଂ ମଚ୍ଚା, କଲ୍ୟାଣପାପାନି ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ନାହେସୁଂ ସତ୍ତା ସୁଗତା ଦୁଗ୍ଗତା ୱା, ହୀନା ପଣୀତା ଚ ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ୟସ୍ମା ଚ କମ୍ମାନି କରୋନ୍ତି ମଚ୍ଚା, କଲ୍ୟାଣପାପାନି ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ତସ୍ମା ହି ସତ୍ତା ସୁଗତା ଦୁଗ୍ଗତା ୱା, ହୀନା ପଣୀତା ଚ ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଦ୍ୱୟଜ୍ଜ କମ୍ମାନଂ ୱିପାକମାହୁ, ସୁଖସ୍ସ ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଚ ୱେଦନୀୟଂ।
ତା ଦେୱତାୟୋ ପରିଚାରୟନ୍ତି, ପଚ୍ଚନ୍ତି ବାଲା ଦ୍ୱୟତଂ ଅପସ୍ସିନୋ॥
‘‘ନ ମତ୍ଥି କମ୍ମାନି ସୟଂକତାନି, ଦତ୍ୱାପି ମେ ନତ୍ଥି ୟୋ [ସୋ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] ଆଦିସେୟ୍ୟ।
ଅଚ୍ଛାଦନଂ ସୟନମଥନ୍ନପାନଂ, ତେନମ୍ହି ନଗ୍ଗୋ କସିରା ଚ ୱୁତ୍ତୀ’’ତି॥
‘‘ସିୟା ନୁ ଖୋ କାରଣଂ କିଞ୍ଚି ୟକ୍ଖ, ଅଚ୍ଛାଦନଂ ୟେନ ତୁୱଂ ଲଭେଥ।
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ତ୍ୱଂ ୟଦତ୍ଥି ହେତୁ, ସଦ୍ଧାୟିକଂ [ସଦ୍ଧାୟିତଂ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ହେତୁୱଚୋ ସୁଣୋମା’’ତି॥
‘‘କପ୍ପିତକୋ [କପ୍ପିନକୋ (ସୀ॰)] ନାମ ଇଧତ୍ଥି ଭିକ୍ଖୁ, ଝାୟୀ ସୁସୀଲୋ ଅରହା ୱିମୁତ୍ତୋ।
ଗୁତ୍ତିନ୍ଦ୍ରିୟୋ ସଂୱୁତପାତିମୋକ୍ଖୋ, ସୀତିଭୂତୋ ଉତ୍ତମଦିଟ୍ଠିପତ୍ତୋ॥
‘‘ସଖିଲୋ ୱଦଞ୍ଞୂ ସୁୱଚୋ ସୁମୁଖୋ, ସ୍ୱାଗମୋ ସୁପ୍ପଟିମୁତ୍ତକୋ ଚ।
ପୁଞ୍ଞସ୍ସ ଖେତ୍ତଂ ଅରଣୱିହାରୀ, ଦେୱମନୁସ୍ସାନଞ୍ଚ ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟୋ॥
‘‘ସନ୍ତୋ ୱିଧୂମୋ ଅନୀଘୋ ନିରାସୋ, ମୁତ୍ତୋ ୱିସଲ୍ଲୋ ଅମମୋ ଅୱଙ୍କୋ।
ନିରୂପଧୀ ସବ୍ବପପଞ୍ଚଖୀଣୋ, ତିସ୍ସୋ ୱିଜ୍ଜା ଅନୁପ୍ପତ୍ତୋ ଜୁତିମା॥
‘‘ଅପ୍ପଞ୍ଞାତୋ ଦିସ୍ୱାପି ନ ଚ ସୁଜାନୋ, ମୁନୀତି ନଂ ୱଜ୍ଜିସୁ ୱୋହରନ୍ତି।
ଜାନନ୍ତି ତଂ ୟକ୍ଖଭୂତା ଅନେଜଂ, କଲ୍ୟାଣଧମ୍ମଂ ୱିଚରନ୍ତଂ ଲୋକେ॥
‘‘ତସ୍ସ ତୁୱଂ ଏକୟୁଗଂ ଦୁୱେ ୱା, ମମୁଦ୍ଦିସିତ୍ୱାନ ସଚେ ଦଦେଥ।
ପଟିଗ୍ଗହୀତାନି ଚ ତାନି ଅସ୍ସୁ, ମମଞ୍ଚ ପସ୍ସେଥ ସନ୍ନଦ୍ଧଦୁସ୍ସ’’ନ୍ତି॥
‘‘କସ୍ମିଂ ପଦେସେ ସମଣଂ ୱସନ୍ତଂ, ଗନ୍ତ୍ୱାନ ପସ୍ସେମୁ ମୟଂ ଇଦାନି।
ୟୋ ମଜ୍ଜ [ସ ମଜ୍ଜ (ସୀ॰)] କଙ୍ଖଂ ୱିଚିକିଚ୍ଛିତଞ୍ଚ, ଦିଟ୍ଠୀୱିସୂକାନି ୱିନୋଦୟେୟ୍ୟା’’ତି॥
‘‘ଏସୋ ନିସିନ୍ନୋ କପିନଚ୍ଚନାୟଂ, ପରିୱାରିତୋ ଦେୱତାହି ବହୂହି।
ଧମ୍ମିଂ କଥଂ ଭାସତି ସଚ୍ଚନାମୋ, ସକସ୍ମିମାଚେରକେ ଅପ୍ପମତ୍ତୋ’’ତି॥
‘‘ତଥାହଂ [ୟଥାହଂ (କ॰)] କସ୍ସାମି ଗନ୍ତ୍ୱା ଇଦାନି, ଅଚ୍ଛାଦୟିସ୍ସଂ ସମଣଂ ୟୁଗେନ।
ପଟିଗ୍ଗହିତାନି ଚ ତାନି ଅସ୍ସୁ, ତୁୱଞ୍ଚ ପସ୍ସେମୁ ସନ୍ନଦ୍ଧଦୁସ୍ସ’’ନ୍ତି॥
‘‘ମା ଅକ୍ଖଣେ ପବ୍ବଜିତଂ ଉପାଗମି, ସାଧୁ ୱୋ ଲିଚ୍ଛୱି ନେସ ଧମ୍ମୋ।
ତତୋ ଚ କାଲେ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ତତ୍ଥେୱ ପସ୍ସାହି ରହୋ ନିସିନ୍ନ’’ନ୍ତି॥
ତଥାତି ୱତ୍ୱା ଅଗମାସି ତତ୍ଥ, ପରିୱାରିତୋ ଦାସଗଣେନ ଲିଚ୍ଛୱି।
ସୋ ତଂ ନଗରଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ୱାସୂପଗଚ୍ଛିତ୍ଥ ସକେ ନିୱେସନେ॥
ତତୋ ଚ କାଲେ ଗିହିକିଚ୍ଚାନି କତ୍ୱା, ନ୍ହତ୍ୱା ପିୱିତ୍ୱା ଚ ଖଣଂ ଲଭିତ୍ୱା।
ୱିଚେୟ୍ୟ ପେଳାତୋ ଚ ୟୁଗାନି ଅଟ୍ଠ, ଗାହାପୟୀ ଦାସଗଣେନ ଲିଚ୍ଛୱି॥
ସୋ ତଂ ପଦେସଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ତଂ ଅଦ୍ଦସ ସମଣଂ ସନ୍ତଚିତ୍ତଂ।
ପଟିକ୍କନ୍ତଂ ଗୋଚରତୋ ନିୱତ୍ତଂ, ସୀତିଭୂତଂ ରୁକ୍ଖମୂଲେ ନିସିନ୍ନଂ॥
ତମେନମୱୋଚ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ଅପ୍ପାବାଧଂ ଫାସୁୱିହାରଞ୍ଚ ପୁଚ୍ଛି।
‘‘ୱେସାଲିୟଂ ଲିଚ୍ଛୱିହଂ ଭଦନ୍ତେ, ଜାନନ୍ତି ମଂ ଲିଚ୍ଛୱି ଅମ୍ବସକ୍କରୋ॥
‘‘ଇମାନି ମେ ଅଟ୍ଠ ୟୁଗା ସୁଭାନି [ୟୁଗାନି ଭନ୍ତେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ପଟିଗଣ୍ହ ଭନ୍ତେ ପଦଦାମି ତୁୟ୍ହଂ।
ତେନେୱ ଅତ୍ଥେନ ଇଧାଗତୋସ୍ମି, ୟଥା ଅହଂ ଅତ୍ତମନୋ ଭୱେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଦୂରତୋୱ ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣା ଚ, ନିୱେସନଂ ତେ ପରିୱଜ୍ଜୟନ୍ତି।
ପତ୍ତାନି ଭିଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ [ଭିଜ୍ଜନ୍ତି ତୱ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ନିୱେସନେ, ସଙ୍ଘାଟିୟୋ ଚାପି ୱିଦାଲୟନ୍ତି [ୱିପାଟୟନ୍ତି (ସୀ॰), ୱିପାତୟନ୍ତି (କ॰)] ॥
‘‘ଅଥାପରେ ପାଦକୁଠାରିକାହି, ଅୱଂସିରା ସମଣା ପାତୟନ୍ତି।
ଏତାଦିସଂ ପବ୍ବଜିତା ୱିହେସଂ, ତୟା କତଂ ସମଣା ପାପୁଣନ୍ତି॥
‘‘ତିଣେନ ତେଲମ୍ପି ନ ତ୍ୱଂ ଅଦାସି, ମୂଳ୍ହସ୍ସ ମଗ୍ଗମ୍ପି ନ ପାୱଦାସି।
ଅନ୍ଧସ୍ସ ଦଣ୍ଡଂ ସୟମାଦିୟାସି, ଏତାଦିସୋ କଦରିୟୋ ଅସଂୱୁତୋ ତୁୱଂ।
ଅଥ ତ୍ୱଂ କେନ ୱଣ୍ଣେନ କିମେୱ ଦିସ୍ୱା,
ଅମ୍ହେହି ସହ ସଂୱିଭାଗଂ କରୋସୀ’’ତି॥
‘‘ପଚ୍ଚେମି ଭନ୍ତେ ୟଂ ତ୍ୱଂ ୱଦେସି, ୱିହେସୟିଂ ସମଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଚ।
ଖିଡ୍ଡତ୍ଥିକୋ ନୋ ଚ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ, ଏତମ୍ପି ମେ ଦୁକ୍କଟମେୱ ଭନ୍ତେ॥
‘‘ଖିଡ୍ଡାୟ ୟକ୍ଖୋ ପସୱିତ୍ୱା ପାପଂ, ୱେଦେତି ଦୁକ୍ଖଂ ଅସମତ୍ତଭୋଗୀ।
ଦହରୋ ୟୁୱା ନଗ୍ଗନିୟସ୍ସ ଭାଗୀ, କିଂ ସୁ ତତୋ ଦୁକ୍ଖତରସ୍ସ ହୋତି॥
‘‘ତଂ ଦିସ୍ୱା ସଂୱେଗମଲତ୍ଥଂ ଭନ୍ତେ, ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ୱାପି [ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ତାହଂ (ସୀ॰), ତପ୍ପଚ୍ଚୟା ଚାହଂ (ପୀ॰)] ଦଦାମି ଦାନଂ।
ପଟିଗଣ୍ହ ଭନ୍ତେ ୱତ୍ଥୟୁଗାନି ଅଟ୍ଠ, ୟକ୍ଖସ୍ସିମା ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଦକ୍ଖିଣାୟୋ’’ତି॥
‘‘ଅଦ୍ଧା ହି ଦାନଂ ବହୁଧା ପସତ୍ଥଂ, ଦଦତୋ ଚ ତେ ଅକ୍ଖୟଧମ୍ମମତ୍ଥୁ।
ପଟିଗଣ୍ହାମି ତେ ୱତ୍ଥୟୁଗାନି ଅଟ୍ଠ, ୟକ୍ଖସ୍ସିମା ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଦକ୍ଖିଣାୟୋ’’ତି॥
ତତୋ ହି ସୋ ଆଚମୟିତ୍ୱା ଲିଚ୍ଛୱି, ଥେରସ୍ସ ଦତ୍ୱାନ ୟୁଗାନି ଅଟ୍ଠ।
‘ପଟିଗ୍ଗହିତାନି ଚ ତାନି ଅସ୍ସୁ, ୟକ୍ଖଞ୍ଚ ପସ୍ସେଥ ସନ୍ନଦ୍ଧଦୁସ୍ସଂ’॥
ତମଦ୍ଦସା ଚନ୍ଦନସାରଲିତ୍ତଂ, ଆଜଞ୍ଞମାରୂଳ୍ହମୁଳାରୱଣ୍ଣଂ।
ଅଲଙ୍କତଂ ସାଧୁନିୱତ୍ଥଦୁସ୍ସଂ, ପରିୱାରିତଂ ୟକ୍ଖମହିଦ୍ଧିପତ୍ତଂ॥
ସୋ ତଂ ଦିସ୍ୱା ଅତ୍ତମନା ଉଦଗ୍ଗୋ, ପହଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ ଚ ସୁଭଗ୍ଗରୂପୋ।
କମ୍ମଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱାନ ମହାୱିପାକଂ, ସନ୍ଦିଟ୍ଠିକଂ ଚକ୍ଖୁନା ସଚ୍ଛିକତ୍ୱା॥
ତମେନମୱୋଚ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ‘‘ଦସ୍ସାମି ଦାନଂ ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ।
ନ ଚାପି ମେ କିଞ୍ଚି ଅଦେୟ୍ୟମତ୍ଥି, ତୁୱଞ୍ଚ ମେ ୟକ୍ଖ ବହୂପକାରୋ’’ତି॥
‘‘ତୁୱଞ୍ଚ ମେ ଲିଚ୍ଛୱି ଏକଦେସଂ, ଅଦାସି ଦାନାନି ଅମୋଘମେତଂ।
ସ୍ୱାହଂ କରିସ୍ସାମି ତୟାୱ ସକ୍ଖିଂ, ଅମାନୁସୋ ମାନୁସକେନ ସଦ୍ଧି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଗତୀ ଚ ବନ୍ଧୂ ଚ ପରାୟଣଞ୍ଚ [ପରାୟନଞ୍ଚ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ମିତ୍ତୋ ମମାସି ଅଥ ଦେୱତା ମେ [ଦେୱତାସି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ୟାଚାମି ତଂ [ୟାଚାମହଂ (ସୀ॰)] ପଞ୍ଜଲିକୋ ଭୱିତ୍ୱା, ଇଚ୍ଛାମି ତଂ ୟକ୍ଖ ପୁନାପି ଦଟ୍ଠୁ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚେ ତୁୱଂ ଅସ୍ସଦ୍ଧୋ ଭୱିସ୍ସସି, କଦରିୟରୂପୋ ୱିପ୍ପଟିପନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତ୍ୱଂ ନେୱ ମଂ ଲଚ୍ଛସି [ତେନେୱ ମଂ ନ ଲଚ୍ଛସୀ (ସୀ॰), ତେନେୱ ମଂ ଲିଚ୍ଛୱି (ସ୍ୟା॰), ତେନେୱ ମଂ ଲଚ୍ଛସି (କ॰)] ଦସ୍ସନାୟ, ଦିସ୍ୱା ଚ ତଂ ନୋପି ଚ ଆଲପିସ୍ସଂ॥
‘‘ସଚେ ପନ ତ୍ୱଂ ଭୱିସ୍ସସି ଧମ୍ମଗାରୱୋ, ଦାନେ ରତୋ ସଙ୍ଗହିତତ୍ତଭାୱୋ।
ଓପାନଭୂତୋ ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ, ଏୱଂ ମମଂ ଲଚ୍ଛସି ଦସ୍ସନାୟ॥
‘‘ଦିସ୍ୱା ଚ ତଂ ଆଲପିସ୍ସଂ ଭଦନ୍ତେ, ଇମଞ୍ଚ ସୂଲତୋ ଲହୁଂ ପମୁଞ୍ଚ।
ୟତୋ ନିଦାନଂ ଅକରିମ୍ହ ସକ୍ଖିଂ, ମଞ୍ଞାମି ସୂଲାୱୁତକସ୍ସ କାରଣା॥
‘‘ତେ ଅଞ୍ଞମଞ୍ଞଂ ଅକରିମ୍ହ ସକ୍ଖିଂ, ଅୟଞ୍ଚ ସୂଲତୋ [ସୂଲାୱୁତୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଲହୁଂ ପମୁତ୍ତୋ।
ସକ୍କଚ୍ଚ ଧମ୍ମାନି ସମାଚରନ୍ତୋ, ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟ ସୋ ନିରୟା ଚ ତମ୍ହା।
କମ୍ମଂ ସିୟା ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱେଦନୀୟଂ॥
‘‘କପ୍ପିତକଞ୍ଚ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ତେନେୱ [ତେନ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ସହ ସଂୱିଭଜିତ୍ୱା କାଲେ।
ସୟଂ ମୁଖେନୂପନିସଜ୍ଜ ପୁଚ୍ଛ, ସୋ ତେ ଅକ୍ଖିସ୍ସତି ଏତମତ୍ଥଂ॥
‘‘ତମେୱ ଭିକ୍ଖୁଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ପୁଚ୍ଛସ୍ସୁ ଅଞ୍ଞତ୍ଥିକୋ ନୋ ଚ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ।
ସୋ ତେ ସୁତଂ ଅସୁତଞ୍ଚାପି ଧମ୍ମଂ,
ସବ୍ବମ୍ପି ଅକ୍ଖିସ୍ସତି ୟଥା ପଜାନ’’ନ୍ତି॥
ସୋ ତତ୍ଥ ରହସ୍ସଂ ସମୁଲ୍ଲପିତ୍ୱା, ସକ୍ଖିଂ କରିତ୍ୱାନ ଅମାନୁସେନ।
ପକ୍କାମି ସୋ ଲିଚ୍ଛୱୀନଂ ସକାସଂ, ଅଥ ବ୍ରୱି ପରିସଂ ସନ୍ନିସିନ୍ନଂ॥
‘‘ସୁଣନ୍ତୁ ଭୋନ୍ତୋ ମମ ଏକୱାକ୍ୟଂ, ୱରଂ ୱରିସ୍ସଂ ଲଭିସ୍ସାମି ଅତ୍ଥଂ।
ସୂଲାୱୁତୋ ପୁରିସୋ ଲୁଦ୍ଦକମ୍ମୋ, ପଣୀହିତଦଣ୍ଡୋ [ପଣୀତନଣ୍ଡୋ (କ॰)] ଅନୁସତ୍ତରୂପୋ [ଅନୁପକ୍କରୂପୋ (କ॰)] ॥
‘‘ଏତ୍ତାୱତା ୱୀସତିରତ୍ତିମତ୍ତା, ୟତୋ ଆୱୁତୋ ନେୱ ଜୀୱତି ନ ମତୋ।
ତାହଂ ମୋଚୟିସ୍ସାମି ଦାନି, ୟଥାମତିଂ ଅନୁଜାନାତୁ ସଙ୍ଘୋ’’ତି॥
‘‘ଏତଞ୍ଚ ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ଲହୁଂ ପମୁଞ୍ଚ, କୋ ତଂ ୱଦେଥ [ୱଦେଥାତି (କ॰), ୱଦେଥ ଚ (ସ୍ୟା॰)] ତଥା କରୋନ୍ତଂ।
ୟଥା ପଜାନାସି ତଥା କରୋହି, ୟଥାମତିଂ ଅନୁଜାନାତି ସଙ୍ଘୋ’’ତି॥
ସୋ ତଂ ପଦେସଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ସୂଲାୱୁତଂ ମୋଚୟି ଖିପ୍ପମେୱ।
‘ମା ଭାୟି ସମ୍ମା’ତି ଚ ତଂ ଅୱୋଚ, ତିକିଚ୍ଛକାନଞ୍ଚ ଉପଟ୍ଠପେସି॥
‘‘କପ୍ପିତକଞ୍ଚ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ତେନେୱ ସହ [ତେନ ସମଂ (ସୀ॰), ତେନ ସହ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ସଂୱିଭଜିତ୍ୱା କାଲେ।
ସୟଂ ମୁଖେନୂପନିସଜ୍ଜ ଲିଚ୍ଛୱି, ତଥେୱ ପୁଚ୍ଛିତ୍ଥ ନଂ କାରଣତ୍ଥିକୋ॥
‘‘ସୂଲାୱୁତୋ ପୁରିସୋ ଲୁଦ୍ଦକମ୍ମୋ, ପଣୀତଦଣ୍ଡୋ ଅନୁସତ୍ତରୂପୋ।
ଏତ୍ତାୱତା ୱୀସତିରତ୍ତିମତ୍ତା, ୟତୋ ଆୱୁତୋ ନେୱ ଜୀୱତି ନ ମତୋ॥
‘‘ସୋ ମୋଚିତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା ମୟା ଇଦାନି, ଏତସ୍ସ ୟକ୍ଖସ୍ସ ୱଚୋ ହି ଭନ୍ତେ।
ସିୟା ନୁ ଖୋ କାରଣଂ କିଞ୍ଚିଦେୱ, ୟେନ ସୋ ନିରୟଂ ନୋ ୱଜେୟ୍ୟ॥
‘‘ଆଚିକ୍ଖ ଭନ୍ତେ ୟଦି ଅତ୍ଥି ହେତୁ, ସଦ୍ଧାୟିକଂ ହେତୁୱଚୋ ସୁଣୋମ।
ନ ତେସଂ କମ୍ମାନଂ ୱିନାସମତ୍ଥି, ଅୱେଦୟିତ୍ୱା ଇଧ ବ୍ୟନ୍ତିଭାୱୋ’’ତି॥
‘‘ସଚେ ସ ଧମ୍ମାନି ସମାଚରେୟ୍ୟ, ସକ୍କଚ୍ଚ ରତ୍ତିନ୍ଦିୱମପ୍ପମତ୍ତୋ।
ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟ ସୋ ନିରୟା ଚ ତମ୍ହା, କମ୍ମଂ ସିୟା ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱେଦନୀୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଞ୍ଞାତୋ [ଞାତୋମ୍ହି (କ॰)] ଏସୋ ପୁରିସସ୍ସ ଅତ୍ଥୋ, ମମମ୍ପି ଦାନି ଅନୁକମ୍ପ ଭନ୍ତେ।
ଅନୁସାସ ମଂ ଓୱଦ ଭୂରିପଞ୍ଞ, ୟଥା ଅହଂ ନୋ ନିରୟଂ ୱଜେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଉପେହି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତଥେୱ ସିକ୍ଖାୟ ପଦାନି ପଞ୍ଚ, ଅଖଣ୍ଡଫୁଲ୍ଲାନି ସମାଦିୟସ୍ସୁ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମସ୍ସୁ ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟସ୍ସୁ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ମା ଚ ମୁସା ଅଭାଣୀ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋହି ତୁଟ୍ଠୋ।
ଇମଞ୍ଚ ଅରିୟଂ [ଇମଞ୍ଚ (ସ୍ୟା॰)] ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୱରେନୁପେତଂ, ସମାଦିୟାହି କୁସଲଂ ସୁଖୁଦ୍ରୟଂ॥
‘‘ଚୀୱରଂ ପିଣ୍ଡପାତଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚୟଂ ସୟନାସନଂ।
ଅନ୍ନଂ ପାନଂ ଖାଦନୀୟଂ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ।
ଦଦାହି ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା [ସଦା ପୁଞ୍ଞଂ ପୱଡ୍ଢତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୂପି ସୀଲସମ୍ପନ୍ନେ, ୱୀତରାଗେ ବହୁସ୍ସୁତେ।
ତପ୍ପେହି ଅନ୍ନପାନେନ, ସଦା ପୁଞ୍ଞଂ ପୱଡ୍ଢତି॥
‘‘ଏୱଞ୍ଚ ଧମ୍ମାନି [କମ୍ମାନି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସମାଚରନ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ରତ୍ତିନ୍ଦିୱମପ୍ପମତ୍ତୋ।
ମୁଞ୍ଚ ତୁୱଂ [ମୁଚ୍ଚେୟ୍ୟ ସୋ ତ୍ୱଂ (କ॰)] ନିରୟା ଚ ତମ୍ହା, କମ୍ମଂ ସିୟା ଅଞ୍ଞତ୍ର ୱେଦନୀୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଉପେମି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତଥେୱ ସିକ୍ଖାୟ ପଦାନି ପଞ୍ଚ, ଅଖଣ୍ଡଫୁଲ୍ଲାନି ସମାଦିୟାମି॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମାମି ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟାମି।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣାମି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋମି ତୁଟ୍ଠୋ।
ଇମଞ୍ଚ ଅରିୟଂ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୱରେନୁପେତଂ, ସମାଦିୟାମି କୁସଲଂ ସୁଖୁଦ୍ରୟଂ॥
‘‘ଚୀୱରଂ ପିଣ୍ଡପାତଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚୟଂ ସୟନାସନଂ।
ଅନ୍ନଂ ପାନଂ ଖାଦନୀୟଂ, ୱତ୍ଥସେନାସନାନି ଚ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୂ ଚ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନେ, ୱୀତରାଗେ ବହୁସ୍ସୁତେ।
ଦଦାମି ନ ୱିକମ୍ପାମି [ୱିକପ୍ପାମି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାସନେ ରତୋ’’ତି॥
ଏତାଦିସା ଲିଚ୍ଛୱି ଅମ୍ବସକ୍କରୋ, ୱେସାଲିୟଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଉପାସକୋ।
ସଦ୍ଧୋ ମୁଦୂ କାରକରୋ ଚ ଭିକ୍ଖୁ, ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ସକ୍କଚ୍ଚ ତଦା ଉପଟ୍ଠହି॥
ସୂଲାୱୁତୋ ଚ ଅରୋଗୋ ହୁତ୍ୱା, ସେରୀ ସୁଖୀ ପବ୍ବଜ୍ଜଂ ଉପାଗମି [ପବ୍ବଜ୍ଜମୁପଗଚ୍ଛି (କ॰)] ।
ଭିକ୍ଖୁଞ୍ଚ ଆଗମ୍ମ କପ୍ପିତକୁତ୍ତମଂ, ଉଭୋପି ସାମଞ୍ଞଫଲାନି ଅଜ୍ଝଗୁଂ॥
ଏତାଦିସା ସପ୍ପୁରିସାନ ସେୱନା, ମହପ୍ଫଲା ହୋତି ସତଂ ୱିଜାନତଂ।
ସୂଲାୱୁତୋ ଅଗ୍ଗଫଲଂ ଅଫସ୍ସୟି [ଫୁସ୍ସୟି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଫଲଂ କନିଟ୍ଠଂ ପନ ଅମ୍ବସକ୍କରୋ’’ତି॥
ଅମ୍ବସକ୍କରପେତୱତ୍ଥୁ ପଠମଂ।
୨. ସେରୀସକପେତୱତ୍ଥୁ
[ୱି॰ ୱ॰ ୧୨୨୮] ସୁଣୋଥ ୟକ୍ଖସ୍ସ ୱାଣିଜାନ ଚ, ସମାଗମୋ ୟତ୍ଥ ତଦା ଅହୋସି।
ୟଥା କଥଂ ଇତରିତରେନ ଚାପି, ସୁଭାସିତଂ ତଞ୍ଚ ସୁଣାଥ ସବ୍ବେ॥
ୟୋ ସୋ ଅହୁ ରାଜା ପାୟାସି ନାମ [ନାମୋ (ସୀ॰)] , ଭୁମ୍ମାନଂ ସହବ୍ୟଗତୋ ୟସସ୍ସୀ।
ସୋ ମୋଦମାନୋୱ ସକେ ୱିମାନେ, ଅମାନୁସୋ ମାନୁସେ ଅଜ୍ଝଭାସୀତି॥
‘‘ୱଙ୍କେ ଅରଞ୍ଞେ ଅମନୁସ୍ସଟ୍ଠାନେ, କନ୍ତାରେ ଅପ୍ପୋଦକେ ଅପ୍ପଭକ୍ଖେ।
ସୁଦୁଗ୍ଗମେ ୱଣ୍ଣୁପଥସ୍ସ ମଜ୍ଝେ, ୱଙ୍କଂଭୟା ନଟ୍ଠମନା ମନୁସ୍ସା॥
‘‘ନୟିଧ ଫଲା ମୂଲମୟା ଚ ସନ୍ତି, ଉପାଦାନଂ ନତ୍ଥି କୁତୋଧ ଭକ୍ଖୋ [ଭିକ୍ଖୋ (କ॰)] ।
ଅଞ୍ଞତ୍ର ପଂସୂହି ଚ ୱାଲୁକାହି ଚ, ତତାହି ଉଣ୍ହାହି ଚ ଦାରୁଣାହି ଚ॥
‘‘ଉଜ୍ଜଙ୍ଗଲଂ ତତ୍ତମିୱଂ କପାଲଂ, ଅନାୟସଂ ପରଲୋକେନ ତୁଲ୍ୟଂ।
ଲୁଦ୍ଦାନମାୱାସମିଦଂ ପୁରାଣଂ, ଭୂମିପ୍ପଦେସୋ ଅଭିସତ୍ତରୂପୋ॥
‘‘‘ଅଥ ତୁମ୍ହେ କେନ ୱଣ୍ଣେନ, କିମାସମାନା ଇମଂ ପଦେସଂ ହି।
ଅନୁପୱିଟ୍ଠା ସହସା ସମଚ୍ଚ, ଲୋଭା ଭୟା ଅଥ ୱା ସମ୍ପମୂଳ୍ହା’’’ତି॥
‘‘ମଗଧେସୁ ଅଙ୍ଗେସୁ ଚ ସତ୍ଥୱାହା, ଆରୋପୟିତ୍ୱା ପଣିୟଂ ପୁଥୁତ୍ତଂ।
ତେ ୟାମସେ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ ପତ୍ଥୟାନା॥
‘‘ଦିୱା ପିପାସଂ ନଧିୱାସୟନ୍ତା, ୟୋଗ୍ଗାନୁକମ୍ପଞ୍ଚ ସମେକ୍ଖମାନା।
ଏତେନ ୱେଗେନ ଆୟାମ ସବ୍ବେ, ରତ୍ତିଂ ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନା ୱିକାଲେ॥
‘‘ତେ ଦୁପ୍ପୟାତା ଅପରଦ୍ଧମଗ୍ଗା, ଅନ୍ଧାକୁଲା ୱିପ୍ପନଟ୍ଠା ଅରଞ୍ଞେ।
ସୁଦୁଗ୍ଗମେ ୱଣ୍ଣୁପଥସ୍ସ ମଜ୍ଝେ, ଦିସଂ ନ ଜାନାମ ପମୂଳ୍ହଚିତ୍ତା॥
‘‘ଇଦଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱାନ ଅଦିଟ୍ଠପୁବ୍ବଂ, ୱିମାନସେଟ୍ଠଞ୍ଚ ତୱଞ୍ଚ ୟକ୍ଖ।
ତତୁତ୍ତରିଂ ଜୀୱିତମାସମାନା, ଦିସ୍ୱା ପତୀତା ସୁମନା ଉଦଗ୍ଗା’’ତି॥
‘‘ପାରଂ ସମୁଦ୍ଦସ୍ସ ଇମଞ୍ଚ ୱଣ୍ଣୁଂ, ୱେତ୍ତାଚରଂ [ୱେତ୍ତଂ ପରଂ (ସ୍ୟା॰), ୱେତ୍ତାଚାରଂ (କ॰)] ସଙ୍କୁପଥଞ୍ଚ ମଗ୍ଗଂ।
ନଦିୟୋ ପନ ପବ୍ବତାନଞ୍ଚ ଦୁଗ୍ଗା, ପୁଥୁଦ୍ଦିସା ଗଚ୍ଛଥ ଭୋଗହେତୁ॥
‘‘ପକ୍ଖନ୍ଦିୟାନ ୱିଜିତଂ ପରେସଂ, ୱେରଜ୍ଜକେ ମାନୁସେ ପେକ୍ଖମାନା।
ୟଂ ୱୋ ସୁତଂ ୱା ଅଥ ୱାପି ଦିଟ୍ଠଂ, ଅଚ୍ଛେରକଂ ତଂ ୱୋ ସୁଣୋମ ତାତା’’ତି॥
‘‘ଇତୋପି ଅଚ୍ଛେରତରଂ କୁମାର, ନ ନୋ ସୁତଂ ୱା ଅଥ ୱାପି ଦିଟ୍ଠଂ।
ଅତୀତମାନୁସ୍ସକମେୱ ସବ୍ବଂ, ଦିସ୍ୱା ନ ତପ୍ପାମ ଅନୋମୱଣ୍ଣଂ॥
‘‘ୱେହାୟସଂ ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋ ସୱନ୍ତି, ପହୂତମଲ୍ୟା [ପହୂତମାଲ୍ୟା (ସ୍ୟା॰)] ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା।
ଦୁମା ଚିମେ ନିଚ୍ଚଫଲୂପପନ୍ନା, ଅତୀୱ ଗନ୍ଧା ସୁରଭିଂ ପୱାୟନ୍ତି॥
‘‘ୱେଳୂରିୟଥମ୍ଭା ସତମୁସ୍ସିତାସେ, ସିଲାପୱାଳସ୍ସ ଚ ଆୟତଂସା।
ମସାରଗଲ୍ଲା ସହଲୋହିତଙ୍ଗା, ଥମ୍ଭା ଇମେ ଜୋତିରସାମୟାସେ॥
‘‘ସହସ୍ସଥମ୍ଭଂ ଅତୁଲାନୁଭାୱଂ, ତେସୂପରି ସାଧୁମିଦଂ ୱିମାନଂ।
ରତନନ୍ତରଂ କଞ୍ଚନୱେଦିମିସ୍ସଂ, ତପନୀୟପଟ୍ଟେହି ଚ ସାଧୁଛନ୍ନଂ॥
‘‘ଜମ୍ବୋନଦୁତ୍ତତ୍ତମିଦଂ ସୁମଟ୍ଠୋ, ପାସାଦସୋପାଣଫଲୂପପନ୍ନୋ।
ଦଳ୍ହୋ ଚ ୱଗ୍ଗୁ ଚ ସୁସଙ୍ଗତୋ ଚ [ୱଗ୍ଗୁ ସୁମୁଖୋ ସୁସଙ୍ଗତୋ (ସୀ॰)] , ଅତୀୱ ନିଜ୍ଝାନଖମୋ ମନୁଞ୍ଞୋ॥
‘‘ରତନନ୍ତରସ୍ମିଂ ବହୁଅନ୍ନପାନଂ, ପରିୱାରିତୋ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣେନ।
ମୁରଜଆଲମ୍ବରତୂରିୟଘୁଟ୍ଠୋ, ଅଭିୱନ୍ଦିତୋସି ଥୁତିୱନ୍ଦନାୟ॥
‘‘ସୋ ମୋଦସି ନାରିଗଣପ୍ପବୋଧନୋ, ୱିମାନପାସାଦୱରେ ମନୋରମେ।
ଅଚିନ୍ତିୟୋ ସବ୍ବଗୁଣୂପପନ୍ନୋ, ରାଜା ୟଥା ୱେସ୍ସୱଣୋ ନଳିନ୍ୟା [ନଳିଞ୍ଞଂ (କ॰)] ॥
‘‘ଦେୱୋ ନୁ ଆସି ଉଦୱାସି ୟକ୍ଖୋ, ଉଦାହୁ ଦେୱିନ୍ଦୋ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, ଆଚିକ୍ଖ କୋ ନାମ ତୁୱଂସି ୟକ୍ଖୋ’’ତି॥
‘‘ସେରୀସକୋ ନାମ ଅହମ୍ହି ୟକ୍ଖୋ, କନ୍ତାରିୟୋ ୱଣ୍ଣୁପଥମ୍ହି ଗୁତ୍ତୋ।
ଇମଂ ପଦେସଂ ଅଭିପାଲୟାମି, ୱଚନକରୋ ୱେସ୍ସୱଣସ୍ସ ରଞ୍ଞୋ’’ତି॥
‘‘ଅଧିଚ୍ଚଲଦ୍ଧଂ ପରିଣାମଜଂ ତେ, ସୟଂ କତଂ ଉଦାହୁ ଦେୱେହି ଦିନ୍ନଂ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧମିଦଂ ମନୁଞ୍ଞ’’ନ୍ତି॥
‘‘ନାଧିଚ୍ଚଲଦ୍ଧଂ ନ ପରିଣାମଜଂ ମେ, ନ ସୟଂ କତଂ ନ ହି ଦେୱେହି ଦିନ୍ନଂ।
ସକେହି କମ୍ମେହି ଅପାପକେହି, ପୁଞ୍ଞେହି ମେ ଲଦ୍ଧମିଦଂ ମନୁଞ୍ଞ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ତେ ୱତଂ କିଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କିସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧମିଦଂ ୱିମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ମମଂ ପାୟାସୀତି ଅହୁ ସମଞ୍ଞା, ରଜ୍ଜଂ ୟଦା କାରୟିଂ କୋସଲାନଂ।
ନତ୍ଥିକଦିଟ୍ଠି କଦରିୟୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ଉଚ୍ଛେଦୱାଦୀ ଚ ତଦା ଅହୋସିଂ॥
‘‘ସମଣୋ ଚ ଖୋ ଆସି କୁମାରକସ୍ସପୋ, ବହୁସ୍ସୁତୋ ଚିତ୍ତକଥୀ ଉଳାରୋ।
ସୋ ମେ ତଦା ଧମ୍ମକଥଂ ଅଭାସି, ଦିଟ୍ଠିୱିସୂକାନି ୱିନୋଦୟୀ ମେ॥
‘‘ତାହଂ ତସ୍ସ ଧମ୍ମକଥଂ ସୁଣିତ୍ୱା, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିଦେୱୟିସ୍ସଂ।
ପାଣାତିପାତା ୱିରତୋ ଅହୋସିଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିସ୍ସଂ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଅଭାଣିଂ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ଅହୋସି ତୁଟ୍ଠୋ॥
‘‘ତଂ ମେ ୱତଂ ତଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, ତସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ତେହେୱ କମ୍ମେହି ଅପାପକେହି, ପୁଞ୍ଞେହି ମେ ଲଦ୍ଧମିଦଂ ୱିମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ କିରାହଂସୁ ନରା ସପଞ୍ଞା, ଅନଞ୍ଞଥା ୱଚନଂ ପଣ୍ଡିତାନଂ।
ୟହିଂ ୟହିଂ ଗଚ୍ଛତି ପୁଞ୍ଞକମ୍ମୋ, ତହିଂ ତହିଂ ମୋଦତି କାମକାମୀ॥
‘‘ୟହିଂ ୟହିଂ ସୋକପରିଦ୍ଦୱୋ ଚ, ୱଧୋ ଚ ବନ୍ଧୋ ଚ ପରିକ୍କିଲେସୋ।
ତହିଂ ତହିଂ ଗଚ୍ଛତି ପାପକମ୍ମୋ, ନ ମୁଚ୍ଚତି ଦୁଗ୍ଗତିୟା କଦାଚୀ’’ତି॥
‘‘ସମ୍ମୂଳ୍ହରୂପୋୱ ଜନୋ ଅହୋସି, ଅସ୍ମିଂ ମୁହୁତ୍ତେ କଲଲୀକତୋୱ।
ଜନସ୍ସିମସ୍ସ ତୁୟ୍ହଞ୍ଚ କୁମାର, ଅପ୍ପଚ୍ଚୟୋ କେନ ନୁ ଖୋ ଅହୋସୀ’’ତି॥
‘‘ଇମେ ଚ ସିରୀସୱନା [ଇମେ ସିରୀସୂପୱନା ଚ (ସୀ॰), ଇମେପି ସିରୀସୱନା ଚ (ପୀ॰ କ॰)] ତାତା, ଦିବ୍ବା ଗନ୍ଧା ସୁରଭୀ ସମ୍ପୱନ୍ତି।
ତେ ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି ଇମଂ ୱିମାନଂ, ଦିୱା ଚ ରତ୍ତୋ ଚ ତମଂ ନିହନ୍ତ୍ୱା॥
‘‘ଇମେସଞ୍ଚ ଖୋ ୱସ୍ସସତଚ୍ଚୟେନ, ସିପାଟିକା ଫଲତି ଏକମେକା।
ମାନୁସ୍ସକଂ ୱସ୍ସସତଂ ଅତୀତଂ, ୟଦଗ୍ଗେ କାୟମ୍ହି ଇଧୂପପନ୍ନୋ॥
‘‘ଦିସ୍ୱାନହଂ ୱସ୍ସସତାନି ପଞ୍ଚ, ଅସ୍ମିଂ ୱିମାନେ ଠତ୍ୱାନ ତାତା।
ଆୟୁକ୍ଖୟା ପୁଞ୍ଞକ୍ଖୟା ଚୱିସ୍ସଂ, ତେନେୱ ସୋକେନ ପମୁଚ୍ଛିତୋସ୍ମୀ’’ତି॥
‘‘କଥଂ ନୁ ସୋଚେୟ୍ୟ ତଥାୱିଧୋ ସୋ, ଲଦ୍ଧା ୱିମାନଂ ଅତୁଲଂ ଚିରାୟ।
ୟେ ଚାପି ଖୋ ଇତ୍ତରମୁପପନ୍ନା, ତେ ନୂନ ସୋଚେୟ୍ୟୁଂ ପରିତ୍ତପୁଞ୍ଞା’’ତି॥
‘‘ଅନୁଚ୍ଛୱିଂ ଓୱଦିୟଞ୍ଚ ମେ ତଂ, ୟଂ ମଂ ତୁମ୍ହେ ପେୟ୍ୟୱାଚଂ ୱଦେଥ।
ତୁମ୍ହେ ଚ ଖୋ ତାତା ମୟାନୁଗୁତ୍ତା, ୟେନିଚ୍ଛକଂ ତେନ ପଲେଥ ସୋତ୍ଥି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱା ମୟଂ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନ୍ନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ ପତ୍ଥୟାନା।
ୟଥାପୟୋଗା ପରିପୁଣ୍ଣଚାଗା, କାହାମ ସେରୀସମହଂ ଉଳାର’’ନ୍ତି॥
‘‘ମା ଚେୱ ସେରୀସମହଂ ଅକତ୍ଥ, ସବ୍ବଞ୍ଚ ୱୋ ଭୱିସ୍ସତି ୟଂ ୱଦେଥ।
ପାପାନି କମ୍ମାନି ୱିୱଜ୍ଜୟାଥ, ଧମ୍ମାନୁୟୋଗଞ୍ଚ ଅଧିଟ୍ଠହାଥ॥
‘‘ଉପାସକୋ ଅତ୍ଥି ଇମମ୍ହି ସଙ୍ଘେ, ବହୁସ୍ସୁତୋ ସୀଲୱତୂପପନ୍ନୋ।
ସଦ୍ଧୋ ଚ ଚାଗୀ ଚ ସୁପେସଲୋ ଚ, ୱିଚକ୍ଖଣୋ ସନ୍ତୁସିତୋ ମୁତୀମା॥
‘‘ସଞ୍ଜାନମାନୋ ନ ମୁସା ଭଣେୟ୍ୟ, ପରୂପଘାତାୟ ଚ ଚେତୟେୟ୍ୟ।
ୱେଭୂତିକଂ ପେସୁଣଂ ନୋ କରେୟ୍ୟ, ସଣ୍ହଞ୍ଚ ୱାଚଂ ସଖିଲଂ ଭଣେୟ୍ୟ॥
‘‘ସଗାରୱୋ ସପ୍ପଟିସ୍ସୋ ୱିନୀତୋ, ଅପାପକୋ ଅଧିସୀଲେ ୱିସୁଦ୍ଧୋ।
ସୋ ମାତରଂ ପିତରଞ୍ଚାପି ଜନ୍ତୁ, ଧମ୍ମେନ ପୋସେତି ଅରିୟୱୁତ୍ତି॥
‘‘ମଞ୍ଞେ ସୋ ମାତାପିତୂନଂ କାରଣା, ଭୋଗାନି ପରିୟେସତି ନ ଅତ୍ତହେତୁ।
ମାତାପିତୂନଞ୍ଚ ୟୋ ଅଚ୍ଚୟେନ, ନେକ୍ଖମ୍ମପୋଣୋ ଚରିସ୍ସତି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ॥
‘‘ଉଜୂ ଅୱଙ୍କୋ ଅସଠୋ ଅମାୟୋ, ନ ଲେସକପ୍ପେନ ଚ ୱୋହରେୟ୍ୟ।
ସୋ ତାଦିସୋ ସୁକତକମ୍ମକାରୀ, ଧମ୍ମେ ଠିତୋ କିନ୍ତି ଲଭେଥ ଦୁକ୍ଖଂ॥
‘‘ତଂ କାରଣା ପାତୁକତୋମ୍ହି ଅତ୍ତନା, ତସ୍ମା ଧମ୍ମଂ ପସ୍ସଥ ୱାଣିଜାସେ।
ଅଞ୍ଞତ୍ର ତେନିହ ଭସ୍ମୀ [ଭସ୍ମି (ସ୍ୟା॰), ଭସ୍ମ (କ॰)] ଭୱେଥ, ଅନ୍ଧାକୁଲା ୱିପ୍ପନଟ୍ଠା ଅରଞ୍ଞେ।
ତଂ ଖିପ୍ପମାନେନ ଲହୁଂ ପରେନ, ସୁଖୋ ହୱେ ସପ୍ପୁରିସେନ ସଙ୍ଗମୋ’’ତି॥
‘‘କିଂ ନାମ ସୋ କିଞ୍ଚ କରୋତି କମ୍ମଂ, କିଂ ନାମଧେୟ୍ୟଂ କିଂ ପନ ତସ୍ସ ଗୋତ୍ତଂ।
ମୟମ୍ପି ନଂ ଦଟ୍ଠୁକାମମ୍ହ ୟକ୍ଖ, ୟସ୍ସାନୁକମ୍ପାୟ ଇଧାଗତୋସି।
ଲାଭା ହି ତସ୍ସ ୟସ୍ସ ତୁୱଂ ପିହେସୀ’’ତି॥
‘‘ୟୋ କପ୍ପକୋ ସମ୍ଭୱନାମଧେୟ୍ୟୋ, ଉପାସକୋ କୋଚ୍ଛଫଲୂପଜୀୱୀ।
ଜାନାଥ ନଂ ତୁମ୍ହାକଂ ପେସିୟୋ ସୋ, ମା ଖୋ ନଂ ହୀଳିତ୍ଥ ସୁପେସଲୋ ସୋ’’ତି॥
‘‘ଜାନାମସେ ୟଂ ତ୍ୱଂ ପୱଦେସି ୟକ୍ଖ, ନ ଖୋ ନଂ ଜାନାମ ସ ଏଦିସୋତି।
ମୟମ୍ପି ନଂ ପୂଜୟିସ୍ସାମ ୟକ୍ଖ, ସୁତ୍ୱାନ ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ ଉଳାର’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟେ କେଚି ଇମସ୍ମିଂ ସତ୍ଥେ ମନୁସ୍ସା, ଦହରା ମହନ୍ତା ଅଥୱାପି ମଜ୍ଝିମା।
ସବ୍ବେୱ ତେ ଆଲମ୍ବନ୍ତୁ ୱିମାନଂ, ପସ୍ସନ୍ତୁ ପୁଞ୍ଞାନଂ ଫଲଂ କଦରିୟା’’ତି॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି, ତଂ କପ୍ପକଂ ତତ୍ଥ ପୁରକ୍ଖତ୍ୱା [ପୁରକ୍ଖିପିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ।
ସବ୍ବେୱ ତେ ଆଲମ୍ବିଂସୁ ୱିମାନଂ, ମସକ୍କସାରଂ ୱିୟ ୱାସୱସ୍ସ॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦୟିଂସୁ।
ପାଣାତିପାତା ପଟିୱିରତା ଅହେସୁଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିଂସୁ।
ଅମଜ୍ଜପା ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣିଂସୁ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ଅହେସୁଂ ତୁଟ୍ଠା॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦୟିତ୍ୱା।
ପକ୍କାମି ସତ୍ଥୋ ଅନୁମୋଦମାନୋ, ୟକ୍ଖିଦ୍ଧିୟା ଅନୁମତୋ ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
ଗନ୍ତ୍ୱାନ ତେ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ [ଉଦୟ (ପୀ॰ କ॰)] ପତ୍ଥୟାନା।
ୟଥାପୟୋଗା ପରିପୁଣ୍ଣଲାଭା, ପଚ୍ଚାଗମୁଂ ପାଟଲିପୁତ୍ତମକ୍ଖତଂ॥
ଗନ୍ତ୍ୱାନ ତେ ସଙ୍ଘରଂ ସୋତ୍ଥିୱନ୍ତୋ, ପୁତ୍ତେହି ଦାରେହି ସମଙ୍ଗିଭୂତା।
ଆନନ୍ଦୀ ୱିତ୍ତା ସୁମନା ପତୀତା, ଅକଂସୁ ସେରୀସମହଂ ଉଳାରଂ।
ସେରୀସକଂ ତେ ପରିୱେଣଂ ମାପୟିଂସୁ॥
ଏତାଦିସା ସପ୍ପୁରିସାନ ସେୱନା, ମହତ୍ଥିକା ଧମ୍ମଗୁଣାନ ସେୱନା।
ଏକସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ଉପାସକସ୍ସ, ସବ୍ବେୱ ସତ୍ତା ସୁଖିତା [ସୁଖିନୋ (ପୀ॰ କ॰)] ଅହେସୁନ୍ତି॥
ସେରୀସକପେତୱତ୍ଥୁ ଦୁତିୟଂ।
ଭାଣୱାରଂ ତତିୟଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩. ନନ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ
ରାଜା ପିଙ୍ଗଲକୋ ନାମ, ସୁରଟ୍ଠାନଂ ଅଧିପତି ଅହୁ।
ମୋରିୟାନଂ ଉପଟ୍ଠାନଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ସୁରଟ୍ଠଂ ପୁନରାଗମା॥
ଉଣ୍ହେ ମଜ୍ଝନ୍ହିକେ [ମଜ୍ଝନ୍ତିକେ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] କାଲେ, ରାଜା ପଙ୍କଂ [ୱଙ୍କଂ (କ॰)] ଉପାଗମି।
ଅଦ୍ଦସ ମଗ୍ଗଂ ରମଣୀୟଂ, ପେତାନଂ ତଂ ୱଣ୍ଣୁପଥଂ [ୱଣ୍ଣନାପଥଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ॥
‘‘ଅୟଂ ମଗ୍ଗୋ ରମଣୀୟୋ, ଖେମୋ ସୋୱତ୍ଥିକୋ ସିୱୋ।
ଇମିନା ସାରଥି ୟାମ, ସୁରଟ୍ଠାନଂ ସନ୍ତିକେ ଇତୋ’’॥
ତେନ ପାୟାସି ସୋରଟ୍ଠୋ, ସେନାୟ ଚତୁରଙ୍ଗିନିୟା।
ଉବ୍ବିଗ୍ଗରୂପୋ ପୁରିସୋ, ସୋରଟ୍ଠଂ ଏତଦବ୍ରୱି॥
‘‘କୁମ୍ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନମ୍ହା, ଭିଂସନଂ ଲୋମହଂସନଂ।
ପୁରତୋ ଦିସ୍ସତି ମଗ୍ଗୋ, ପଚ୍ଛତୋ ଚ ନ ଦିସ୍ସତି॥
‘‘କୁମ୍ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନମ୍ହା, ୟମପୁରିସାନ ସନ୍ତିକେ।
ଅମାନୁସୋ ୱାୟତି ଗନ୍ଧୋ, ଘୋସୋ ସୁୟ୍ୟତି [ସୂୟତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଦାରୁଣୋ’’॥
ସଂୱିଗ୍ଗୋ ରାଜା ସୋରଟ୍ଠୋ, ସାରଥିଂ ଏତଦବ୍ରୱି।
‘‘କୁମ୍ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନମ୍ହା, ଭିଂସନଂ ଲୋମହଂସନଂ।
ପୁରତୋ ଦିସ୍ସତି ମଗ୍ଗୋ, ପଚ୍ଛତୋ ଚ ନ ଦିସ୍ସତି॥
‘‘କୁମ୍ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନମ୍ହା, ୟମପୁରିସାନ ସନ୍ତିକେ।
ଅମାନୁସୋ ୱାୟତି ଗନ୍ଧୋ, ଘୋସୋ ସୁୟ୍ୟତି ଦାରୁଣୋ’’॥
ହତ୍ଥିକ୍ଖନ୍ଧଂ ସମାରୁୟ୍ହ, ଓଲୋକେନ୍ତୋ ଚତୁଦ୍ଦିସଂ [ଚତୁଦ୍ଦିସ୍ସା (କ॰)] ।
ଅଦ୍ଦସ ନିଗ୍ରୋଧଂ ରମଣୀୟଂ [ରୁକ୍ଖଂ ନିଗ୍ରୋଧଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ପାଦପଂ ଛାୟାସମ୍ପନ୍ନଂ।
ନୀଲବ୍ଭୱଣ୍ଣସଦିସଂ, ମେଘୱଣ୍ଣସିରୀନିଭଂ॥
ସାରଥିଂ ଆମନ୍ତୟୀ ରାଜା, ‘‘କିଂ ଏସୋ ଦିସ୍ସତି ବ୍ରହା।
ନୀଲବ୍ଭୱଣ୍ଣସଦିସୋ, ମେଘୱଣ୍ଣସିରୀନିଭୋ’’॥
‘‘ନିଗ୍ରୋଧୋ ସୋ ମହାରାଜ, ପାଦପୋ ଛାୟାସମ୍ପନ୍ନୋ।
ନୀଲବ୍ଭୱଣ୍ଣସଦିସୋ , ମେଘୱଣ୍ଣସିରୀନିଭୋ’’॥
ତେନ ପାୟାସି ସୋରଟ୍ଠୋ, ୟେନ ସୋ ଦିସ୍ସତେ ବ୍ରହା।
ନୀଲବ୍ଭୱଣ୍ଣସଦିସୋ, ମେଘୱଣ୍ଣସିରୀନିଭୋ॥
ହତ୍ଥିକ୍ଖନ୍ଧତୋ ଓରୁୟ୍ହ, ରାଜା ରୁକ୍ଖଂ ଉପାଗମି।
ନିସୀଦି ରୁକ୍ଖମୂଲସ୍ମିଂ, ସାମଚ୍ଚୋ ସପରିଜ୍ଜନୋ।
ପୂରଂ ପାନୀୟସରକଂ, ପୂୱେ ୱିତ୍ତେ ଚ ଅଦ୍ଦସ॥
ପୁରିସୋ ଚ ଦେୱୱଣ୍ଣୀ, ସବ୍ବାଭରଣଭୂସିତୋ।
ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା ରାଜାନଂ, ସୋରଟ୍ଠଂ ଏତଦବ୍ରୱି॥
‘‘ସ୍ୱାଗତଂ ତେ ମହାରାଜ, ଅଥୋ ତେ ଅଦୁରାଗତଂ।
ପିୱତୁ ଦେୱୋ ପାନୀୟଂ, ପୂୱେ ଖାଦ ଅରିନ୍ଦମ’’॥
ପିୱିତ୍ୱା ରାଜା ପାନୀୟଂ, ସାମଚ୍ଚୋ ସପରିଜ୍ଜନୋ।
ପୂୱେ ଖାଦିତ୍ୱା ପିତ୍ୱା ଚ, ସୋରଟ୍ଠୋ ଏତଦବ୍ରୱି॥
‘‘ଦେୱତା ନୁସି ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ଅଦୁ ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
ଅଜାନନ୍ତା ତଂ ପୁଚ୍ଛାମ, କଥଂ ଜାନେମୁ ତଂ ମୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ନାମ୍ହି ଦେୱୋ ନ ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ନାପି [ନମ୍ହି (କ॰)] ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
ପେତୋ ଅହଂ ମହାରାଜ, ସୁରଟ୍ଠା ଇଧ ମାଗତୋ’’ତି॥
‘‘କିଂସୀଲୋ କିଂସମାଚାରୋ, ସୁରଟ୍ଠସ୍ମିଂ ପୁରେ ତୁୱଂ।
କେନ ତେ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟେନ, ଆନୁଭାୱୋ ଅୟଂ ତୱା’’ତି॥
‘‘ତଂ ସୁଣୋହି ମହାରାଜ, ଅରିନ୍ଦମ ରଟ୍ଠୱଡ୍ଢନ।
ଅମଚ୍ଚା ପାରିସଜ୍ଜା ଚ, ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଚ ପୁରୋହିତୋ॥
‘‘ସୁରଟ୍ଠସ୍ମିଂ ଅହଂ ଦେୱ, ପୁରିସୋ ପାପଚେତସୋ।
ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ଚ ଦୁସ୍ସୀଲୋ, କଦରିୟୋ ପରିଭାସକୋ॥
‘‘‘ଦଦନ୍ତାନଂ କରୋନ୍ତାନଂ, ୱାରୟିସ୍ସଂ ବହୁଜ୍ଜନଂ।
ଅଞ୍ଞେସଂ ଦଦମାନାନଂ, ଅନ୍ତରାୟକରୋ ଅହଂ॥
‘‘‘ୱିପାକୋ ନତ୍ଥି ଦାନସ୍ସ, ସଂୟମସ୍ସ କୁତୋ ଫଲଂ।
ନତ୍ଥି ଆଚରିୟୋ ନାମ, ଅଦନ୍ତଂ କୋ ଦମେସ୍ସତି॥
‘‘‘ସମତୁଲ୍ୟାନି ଭୂତାନି, କୁତୋ [କୁଲେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଜେଟ୍ଠାପଚାୟିକୋ।
ନତ୍ଥି ବଲଂ ୱୀରିୟଂ ୱା, କୁତୋ ଉଟ୍ଠାନପୋରିସଂ॥
‘‘‘ନତ୍ଥି ଦାନଫଲଂ ନାମ, ନ ୱିସୋଧେତି ୱେରିନଂ।
ଲଦ୍ଧେୟ୍ୟଂ ଲଭତେ ମଚ୍ଚୋ, ନିୟତିପରିଣାମଜଂ [ପରିଣାମଜା (ସୀ॰ କ॰)] ॥
‘‘‘ନତ୍ଥି ମାତା ପିତା ଭାତା, ଲୋକୋ ନତ୍ଥି ଇତୋ ପରଂ।
ନତ୍ଥି ଦିନ୍ନଂ ନତ୍ଥି ହୁତଂ, ସୁନିହିତଂ ନ ୱିଜ୍ଜତି॥
‘‘‘ୟୋପି ହନେୟ୍ୟ ପୁରିସଂ, ପରସ୍ସ ଛିନ୍ଦତେ [ପୁରିସସ୍ସ ଛିନ୍ଦେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ସିରଂ।
ନ କୋଚି କଞ୍ଚି ହନତି, ସତ୍ତନ୍ନଂ ୱିୱରମନ୍ତରେ॥
‘‘‘ଅଚ୍ଛେଜ୍ଜାଭେଜ୍ଜୋ ହି [ଭେଜ୍ଜୋ (ସୀ॰), ଅଭେଜ୍ଜୋ (ସ୍ୟା॰), ଭେଜ୍ଜାସି (କ॰)] ଜୀୱୋ, ଅଟ୍ଠଂସୋ ଗୁଳପରିମଣ୍ଡଲୋ।
ୟୋଜନାନଂ ସତଂ ପଞ୍ଚ, କୋ ଜୀୱଂ ଛେତ୍ତୁମରହତି॥
‘‘‘ୟଥା ସୁତ୍ତଗୁଳେ ଖିତ୍ତେ, ନିବ୍ବେଠେନ୍ତଂ ପଲାୟତି।
ଏୱମେୱ ଚ ସୋ ଜୀୱୋ, ନିବ୍ବେଠେନ୍ତୋ ପଲାୟତି॥
‘‘‘ୟଥା ଗାମତୋ ନିକ୍ଖମ୍ମ, ଅଞ୍ଞଂ ଗାମଂ ପୱିସତି।
ଏୱମେୱ ଚ ସୋ ଜୀୱୋ, ଅଞ୍ଞଂ ବୋନ୍ଦିଂ ପୱିସତି॥
‘‘‘ୟଥା ଗେହତୋ ନିକ୍ଖମ୍ମ, ଅଞ୍ଞଂ ଗେହଂ ପୱିସତି।
ଏୱମେୱ ଚ ସୋ ଜୀୱୋ, ଅଞ୍ଞଂ ବୋନ୍ଦିଂ ପୱିସତି॥
‘‘‘ଚୁଲ୍ଲାସୀତି [ଚୁଳାସୀତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] ମହାକପ୍ପିନୋ [ମହାକପ୍ପୁନୋ (ସୀ॰)] , ସତସହସ୍ସାନି ହି।
ୟେ ବାଲା ୟେ ଚ ପଣ୍ଡିତା, ସଂସାରଂ ଖେପୟିତ୍ୱାନ।
ଦୁକ୍ଖସ୍ସନ୍ତଂ କରିସ୍ସରେ॥
‘‘‘ମିତାନି ସୁଖଦୁକ୍ଖାନି, ଦୋଣେହି ପିଟକେହି ଚ।
ଜିନୋ ସବ୍ବଂ ପଜାନାତି’, ସମ୍ମୂଳ୍ହା ଇତରା ପଜା॥
‘‘ଏୱଂଦିଟ୍ଠି ପୁରେ ଆସିଂ, ସମ୍ମୂଳ୍ହୋ ମୋହପାରୁତୋ।
ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ଚ ଦୁସ୍ସୀଲୋ, କଦରିୟୋ ପରିଭାସକୋ॥
‘‘ଓରଂ ମେ ଛହି ମାସେହି, କାଲଙ୍କିରିୟା ଭୱିସ୍ସତି।
ଏକନ୍ତକଟୁକଂ ଘୋରଂ, ନିରୟଂ ପପତିସ୍ସହଂ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୦] ‘‘ଚତୁକ୍କଣ୍ଣଂ ଚତୁଦ୍ୱାରଂ, ୱିଭତ୍ତଂ ଭାଗସୋ ମିତଂ।
ଅୟୋପାକାରପରିୟନ୍ତଂ, ଅୟସା ପଟିକୁଜ୍ଜିତଂ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୧] ‘‘ତସ୍ସ ଅୟୋମୟା ଭୂମି, ଜଲିତା ତେଜସା ୟୁତା।
ସମନ୍ତା ୟୋଜନସତଂ, ଫରିତ୍ୱା ତିଟ୍ଠତି ସବ୍ବଦା॥
‘‘ୱସ୍ସାନି ସତସହସ୍ସାନି, ଘୋସୋ ସୁୟ୍ୟତି ତାୱଦେ।
ଲକ୍ଖୋ ଏସୋ ମହାରାଜ, ସତଭାଗୱସ୍ସକୋଟିୟୋ॥
‘‘କୋଟିସତସହସ୍ସାନି , ନିରୟେ ପଚ୍ଚରେ ଜନା।
ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠୀ ଚ ଦୁସ୍ସୀଲା, ୟେ ଚ ଅରିୟୂପୱାଦିନୋ॥
‘‘ତତ୍ଥାହଂ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ, ଦୁକ୍ଖଂ ୱେଦିସ୍ସ ୱେଦନଂ।
ଫଲଂ ପାପସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ, ତସ୍ମା ସୋଚାମହଂ ଭୁସଂ॥
‘‘ତଂ ସୁଣୋହି ମହାରାଜ, ଅରିନ୍ଦମ ରଟ୍ଠୱଡ୍ଢନ।
ଧୀତା ମୟ୍ହଂ ମହାରାଜ, ଉତ୍ତରା ଭଦ୍ଦମତ୍ଥୁ ତେ॥
‘‘କରୋତି ଭଦ୍ଦକଂ କମ୍ମଂ, ସୀଲେସୁପୋସଥେ ରତା।
ସଞ୍ଞତା ସଂୱିଭାଗୀ ଚ, ୱଦଞ୍ଞୂ ୱୀତମଚ୍ଛରା॥
‘‘ଅଖଣ୍ଡକାରୀ ସିକ୍ଖାୟ, ସୁଣ୍ହା ପରକୁଲେସୁ ଚ।
ଉପାସିକା ସକ୍ୟମୁନିନୋ, ସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ସିରୀମତୋ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୁ ଚ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ, ଗାମଂ ପିଣ୍ଡାୟ ପାୱିସି।
ଓକ୍ଖିତ୍ତଚକ୍ଖୁ ସତିମା, ଗୁତ୍ତଦ୍ୱାରୋ ସୁସଂୱୁତୋ॥
‘‘ସପଦାନଂ ଚରମାନୋ, ଅଗମା ତଂ ନିୱେସନଂ।
‘ତମଦ୍ଦସ ମହାରାଜ, ଉତ୍ତରା ଭଦ୍ଦମତ୍ଥୁ ତେ’॥
‘‘ପୂରଂ ପାନୀୟସରକଂ, ପୂୱେ ୱିତ୍ତେ ଚ ସା ଅଦା।
‘ପିତା ମେ କାଲଙ୍କତୋ, ଭନ୍ତେ ତସ୍ସେତଂ ଉପକପ୍ପତୁ’॥
‘‘ସମନନ୍ତରାନୁଦ୍ଦିଟ୍ଠେ, ୱିପାକୋ ଉଦପଜ୍ଜଥ।
ଭୁଞ୍ଜାମି କାମକାମୀହଂ, ରାଜା ୱେସ୍ସୱଣୋ ୟଥା॥
‘‘ତଂ ସୁଣୋହି ମହାରାଜ, ଅରିନ୍ଦମ ରଟ୍ଠୱଡ୍ଢନ।
ସଦେୱକସ୍ସ ଲୋକସ୍ସ, ବୁଦ୍ଧୋ ଅଗ୍ଗୋ ପୱୁଚ୍ଚତି।
ତଂ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛ, ସପୁତ୍ତଦାରୋ ଅରିନ୍ଦମ॥
‘‘ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକେନ ମଗ୍ଗେନ, ଫୁସନ୍ତି ଅମତଂ ପଦଂ।
ତଂ ଧମ୍ମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛ, ସପୁତ୍ତଦାରୋ ଅରିନ୍ଦମ॥
‘‘ଚତ୍ତାରୋ ଚ ପଟିପନ୍ନା [ମଗ୍ଗପଟିପନ୍ନା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଫଲେ ଠିତା।
ଏସ ସଙ୍ଘୋ ଉଜୁଭୂତୋ, ପଞ୍ଞାସୀଲସମାହିତୋ।
ତଂ ସଙ୍ଘଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛ, ସପୁତ୍ତଦାରୋ ଅରିନ୍ଦମ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମସ୍ସୁ ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟସ୍ସୁ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ମା ଚ ମୁସା ଅଭାଣୀ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋହି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
‘‘ଅତ୍ଥକାମୋସି ମେ ୟକ୍ଖ, ହିତକାମୋସି ଦେୱତେ।
କରୋମି ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ, ତ୍ୱଂସି ଆଚରିୟୋ ମମ॥
‘‘ଉପେମି ସରଣଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚାପି ଅନୁତ୍ତରଂ।
ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ନରଦେୱସ୍ସ, ଗଚ୍ଛାମି ସରଣଂ ଅହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମାମି ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟାମି।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣାମି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋମି ତୁଟ୍ଠୋ॥
‘‘ଓଫୁଣାମି [ଓପୁଣାମି (ସୀ॰), ଓଫୁନାମି (ସ୍ୟା॰ କ॰), ଓପୁନାମି (?)] ମହାୱାତେ, ନଦିୟା ସୀଘଗାମିୟା।
ୱମାମି ପାପିକଂ ଦିଟ୍ଠିଂ, ବୁଦ୍ଧାନଂ ସାସନେ ରତୋ’’॥
ଇଦଂ ୱତ୍ୱାନ ସୋରଟ୍ଠୋ, ୱିରମିତ୍ୱା ପାପଦସ୍ସନା [ପାପଦସ୍ସନଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ନମୋ ଭଗୱତୋ କତ୍ୱା, ପାମୋକ୍ଖୋ ରଥମାରୁହୀତି॥
ନନ୍ଦକପେତୱତ୍ଥୁ ତତିୟଂ।
୪. ରେୱତୀପେତୱତ୍ଥୁ
[ୱି॰ ୱ॰ ୮୬୩] ‘‘ଉଟ୍ଠେହି ରେୱତେ ସୁପାପଧମ୍ମେ, ଅପାରୁତଦ୍ୱାରେ ଅଦାନସୀଲେ।
ନେସ୍ସାମ ତଂ ୟତ୍ଥ ଥୁନନ୍ତି ଦୁଗ୍ଗତା, ସମପ୍ପିତା [ସମଜ୍ଜତା (ସୀ॰)] ନେରୟିକା ଦୁଖେନା’’ତି॥
ଇଚ୍ଚେୱ [ଇଚ୍ଚେୱଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱତ୍ୱାନ ୟମସ୍ସ ଦୂତା, ତେ ଦ୍ୱେ ୟକ୍ଖା ଲୋହିତକ୍ଖା ବ୍ରହନ୍ତା।
ପଚ୍ଚେକବାହାସୁ ଗହେତ୍ୱା ରେୱତଂ, ପକ୍କାମୟୁଂ ଦେୱଗଣସ୍ସ ସନ୍ତିକେ॥
‘‘ଆଦିଚ୍ଚୱଣ୍ଣଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ, ବ୍ୟମ୍ହଂ ସୁଭଂ କଞ୍ଚନଜାଲଛନ୍ନଂ।
କସ୍ସେତମାକିଣ୍ଣଜନଂ ୱିମାନଂ, ସୁରିୟସ୍ସ ରଂସୀରିୱ ଜୋତମାନଂ॥
‘‘ନାରୀଗଣା ଚନ୍ଦନସାରଲିତ୍ତା [ଚନ୍ଦନସାରାନୁଲିତ୍ତା (ସ୍ୟା॰)] , ଉଭତୋ ୱିମାନଂ ଉପସୋଭୟନ୍ତି।
ତଂ ଦିସ୍ସତି ସୁରିୟସମାନୱଣ୍ଣଂ, କୋ ମୋଦତି ସଗ୍ଗପତ୍ତୋ ୱିମାନେ’’ତି॥
‘‘ବାରାଣସିୟଂ ନନ୍ଦିୟୋ ନାମାସି, ଉପାସକୋ ଅମଚ୍ଛରୀ ଦାନପତି ୱଦଞ୍ଞୂ।
ତସ୍ସେତମାକିଣ୍ଣଜନଂ ୱିମାନଂ, ସୁରିୟସ୍ସ ରଂସୀରିୱ ଜୋତମାନଂ॥
‘‘ନାରୀଗଣା ଚନ୍ଦନସାରଲିତ୍ତା, ଉଭତୋ ୱିମାନଂ ଉପସୋଭୟନ୍ତି।
ତଂ ଦିସ୍ସତି ସୁରିୟସମାନୱଣ୍ଣଂ, ସୋ ମୋଦତି ସଗ୍ଗପତ୍ତୋ ୱିମାନେ’’ତି॥
‘‘ନନ୍ଦିୟସ୍ସାହଂ ଭରିୟା, ଅଗାରିନୀ ସବ୍ବକୁଲସ୍ସ ଇସ୍ସରା।
ଭତ୍ତୁ ୱିମାନେ ରମିସ୍ସାମି ଦାନହଂ, ନ ପତ୍ଥୟେ ନିରୟଦସ୍ସନାୟା’’ତି॥
‘‘ଏସୋ ତେ ନିରୟୋ ସୁପାପଧମ୍ମେ, ପୁଞ୍ଞଂ ତୟା ଅକତଂ ଜୀୱଲୋକେ।
ନ ହି ମଚ୍ଛରୀ ରୋସକୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ସଗ୍ଗୂପଗାନଂ ଲଭତି ସହବ୍ୟତ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ ଗୂଥଞ୍ଚ ମୁତ୍ତଞ୍ଚ, ଅସୁଚୀ ପଟିଦିସ୍ସତି।
ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ କିମିଦଂ ମୀଳ୍ହଂ, କିମେତଂ ଉପୱାୟତୀ’’ତି॥
‘‘ଏସ ସଂସୱକୋ ନାମ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ।
ୟତ୍ଥ ୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ତୁୱଂ ପଚ୍ଚସି ରେୱତେ’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କେନ ସଂସୱକୋ ଲଦ୍ଧୋ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ’’ତି॥
‘‘ସମଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଚାପି, ଅଞ୍ଞେ ୱାପି ୱନିବ୍ବକେ।
ମୁସାୱାଦେନ ୱଞ୍ଚେସି, ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ତୟା॥
‘‘ତେନ ସଂସୱକୋ ଲଦ୍ଧୋ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ।
ତତ୍ଥ ୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ତୁୱଂ ପଚ୍ଚସି ରେୱତେ॥
‘‘ହତ୍ଥେପି ଛିନ୍ଦନ୍ତି ଅଥୋପି ପାଦେ, କଣ୍ଣେପି ଛିନ୍ଦନ୍ତି ଅଥୋପି ନାସଂ।
ଅଥୋପି କାକୋଳଗଣା ସମେଚ୍ଚ, ସଙ୍ଗମ୍ମ ଖାଦନ୍ତି ୱିଫନ୍ଦମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସାଧୁ ଖୋ ମଂ ପଟିନେଥ, କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁଂ।
ଦାନେନ ସମଚରିୟାୟ, ସଂୟମେନ ଦମେନ ଚ।
ୟଂ କତ୍ୱା ସୁଖିତା ହୋନ୍ତି, ନ ଚ ପଚ୍ଛାନୁତପ୍ପରେ’’ତି॥
‘‘ପୁରେ ତୁୱଂ ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା, ଇଦାନି ପରିଦେୱସି।
ସୟଂ କତାନଂ କମ୍ମାନଂ, ୱିପାକଂ ଅନୁଭୋସ୍ସସୀ’’ତି॥
‘‘କୋ ଦେୱଲୋକତୋ ମନୁସ୍ସଲୋକଂ, ଗନ୍ତ୍ୱାନ ପୁଟ୍ଠୋ ମେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ।
‘ନିକ୍ଖିତ୍ତଦଣ୍ଡେସୁ ଦଦାଥ ଦାନଂ, ଅଚ୍ଛାଦନଂ ସେୟ୍ୟ [ସୟନ (ସୀ॰)] ମଥନ୍ନପାନଂ।
ନ ହି ମଚ୍ଛରୀ ରୋସକୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ସଗ୍ଗୂପଗାନଂ ଲଭତି ସହବ୍ୟତଂ’॥
‘‘ସାହଂ ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟୋନିଂ ଲଦ୍ଧାନ ମାନୁସିଂ।
ୱଦଞ୍ଞୂ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନା, କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁଂ।
ଦାନେନ ସମଚରିୟାୟ, ସଂୟମେନ ଦମେନ ଚ॥
‘‘ଆରାମାନି ଚ ରୋପିସ୍ସଂ, ଦୁଗ୍ଗେ ସଙ୍କମନାନି ଚ।
ପପଞ୍ଚ ଉଦପାନଞ୍ଚ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ନ ଚ ଦାନେ ପମଜ୍ଜିସ୍ସଂ, ସାମଂ ଦିଟ୍ଠମିଦଂ ମୟା’’ତି॥
ଇଚ୍ଚେୱଂ ୱିପ୍ପଲପନ୍ତିଂ, ଫନ୍ଦମାନଂ ତତୋ ତତୋ।
ଖିପିଂସୁ ନିରୟେ ଘୋରେ, ଉଦ୍ଧଂପାଦଂ ଅୱଂସିରଂ॥
‘‘ଅହଂ ପୁରେ ମଚ୍ଛରିନୀ ଅହୋସିଂ, ପରିଭାସିକା ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ।
ୱିତଥେନ ଚ ସାମିକଂ ୱଞ୍ଚୟିତ୍ୱା, ପଚ୍ଚାମହଂ ନିରୟେ ଘୋରରୂପେ’’ତି॥
ରେୱତୀପେତୱତ୍ଥୁ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ଉଚ୍ଛୁପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଇଦଂ ମମ ଉଚ୍ଛୁୱନଂ ମହନ୍ତଂ, ନିବ୍ବତ୍ତତି ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ଅନପ୍ପକଂ।
ତଂ ଦାନି ମେ ନ [ନ ଦାନି ମେ ତଂ (ସୀ॰ କ॰)] ପରିଭୋଗମେତି, ଆଚିକ୍ଖ ଭନ୍ତେ କିସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ॥
‘‘ହଞ୍ଞାମି [ୱିହଞ୍ଞାମି (କ॰)] ଖଜ୍ଜାମି ଚ ୱାୟମାମି, ପରିସକ୍କାମି ପରିଭୁଞ୍ଜିତୁଂ କିଞ୍ଚି।
ସ୍ୱାହଂ ଛିନ୍ନଥାମୋ କପଣୋ ଲାଲପାମି, କିସ୍ସ [କିସ୍ସସ୍ସ (ସୀ॰), କିସ୍ସସ୍ସୁ (?)] କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ॥
‘‘ୱିଘାତୋ ଚାହଂ ପରିପତାମି ଛମାୟଂ, ପରିୱତ୍ତାମି ୱାରିଚରୋୱ ଘମ୍ମେ।
ରୁଦତୋ ଚ ମେ [ଦୂରତୋ ଚ ମେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଅସ୍ସୁକା ନିଗ୍ଗଲନ୍ତି, ଆଚିକ୍ଖ ଭନ୍ତେ କିସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ॥
‘‘ଛାତୋ କିଲନ୍ତୋ ଚ ପିପାସିତୋ ଚ, ସନ୍ତସ୍ସିତୋ ସାତସୁଖଂ ନ ୱିନ୍ଦେ।
ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଏତମତ୍ଥଂ ଭଦନ୍ତେ, କଥଂ ନୁ ଉଚ୍ଛୁପରିଭୋଗଂ ଲଭେୟ୍ୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପୁରେ ତୁୱଂ କମ୍ମମକାସି ଅତ୍ତନା, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା।
ଅହଞ୍ଚ ତଂ ଏତମତ୍ଥଂ ୱଦାମି, ସୁତ୍ୱାନ ତ୍ୱଂ ଏତମତ୍ଥଂ ୱିଜାନ॥
‘‘ଉଚ୍ଛୁଂ ତୁୱଂ ଖାଦମାନୋ ପୟାତୋ, ପୁରିସୋ ଚ ତେ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅନ୍ୱଗଚ୍ଛି।
ସୋ ଚ ତଂ ପଚ୍ଚାସନ୍ତୋ କଥେସି, ତସ୍ସ ତୁୱଂ ନ କିଞ୍ଚି ଆଲପିତ୍ଥ॥
‘‘ସୋ ଚ ତଂ ଅଭଣନ୍ତଂ ଅୟାଚି, ‘ଦେହୟ୍ୟ ଉଚ୍ଛୁ’ନ୍ତି ଚ ତଂ ଅୱୋଚ।
ତସ୍ସ ତୁୱଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ଉଚ୍ଛୁଂ ଅଦାସି, ତସ୍ସେତଂ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ॥
‘‘ଇଙ୍ଘ ତ୍ୱଂ ଗନ୍ତ୍ୱାନ ପିଟ୍ଠିତୋ ଗଣ୍ହେୟ୍ୟାସି [ଇଙ୍ଘ ତ୍ୱଂ ପିଟ୍ଠିତୋ ଗଣ୍ହ ଉଚ୍ଛୁଂ (ସୀ॰)] , ଗହେତ୍ୱାନ ତଂ ଖାଦସ୍ସୁ ୟାୱଦତ୍ଥଂ।
ତେନେୱ ତ୍ୱଂ ଅତ୍ତମନୋ ଭୱିସ୍ସସି, ହଟ୍ଠୋ ଚୁଦଗ୍ଗୋ ଚ ପମୋଦିତୋ ଚା’’ତି॥
ଗନ୍ତ୍ୱାନ ସୋ ପିଟ୍ଠିତୋ ଅଗ୍ଗହେସି, ଗହେତ୍ୱାନ ତଂ ଖାଦି ୟାୱଦତ୍ଥଂ।
ତେନେୱ ସୋ ଅତ୍ତମନୋ ଅହୋସି, ହଟ୍ଠୋ ଚୁଦଗ୍ଗୋ ଚ ପମୋଦିତୋ ଚାତି॥
ଉଚ୍ଛୁପେତୱତ୍ଥୁ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. କୁମାରପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ସାୱତ୍ଥି ନାମ ନଗରଂ, ହିମୱନ୍ତସ୍ସ ପସ୍ସତୋ।
ତତ୍ଥ ଆସୁଂ ଦ୍ୱେ କୁମାରା, ରାଜପୁତ୍ତାତି ମେ ସୁତଂ॥
‘‘ସମ୍ମତ୍ତା [ପମତ୍ତା (କ॰)] ରଜନୀୟେସୁ, କାମସ୍ସାଦାଭିନନ୍ଦିନୋ।
ପଚ୍ଚୁପ୍ପନ୍ନସୁଖେ ଗିଦ୍ଧା, ନ ତେ ପସ୍ସିଂସୁନାଗତଂ॥
‘‘ତେ ଚୁତା ଚ ମନୁସ୍ସତ୍ତା, ପରଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା।
ତେଧ ଘୋସେନ୍ତ୍ୟଦିସ୍ସନ୍ତା, ପୁବ୍ବେ ଦୁକ୍କଟମତ୍ତନୋ॥
‘‘‘ବହୂସୁ ୱତ [ବହୁସ୍ସୁତେସୁ (ସୀ॰ କ॰)] ସନ୍ତେସୁ, ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେ ଉପଟ୍ଠିତେ।
ନାସକ୍ଖିମ୍ହା ଚ ଅତ୍ତାନଂ, ପରିତ୍ତଂ କାତୁଂ ସୁଖାୱହଂ॥
‘‘‘କିଂ ତତୋ ପାପକଂ ଅସ୍ସ, ୟଂ ନୋ ରାଜକୁଲା ଚୁତା।
ଉପପନ୍ନା ପେତ୍ତିୱିସୟଂ, ଖୁପ୍ପିପାସସମପ୍ପିତା [ଖୁପ୍ପିପାସାସମପ୍ପିତା (ସୀ॰ ପୀ॰)] ॥
‘‘ସାମିନୋ ଇଧ ହୁତ୍ୱାନ, ହୋନ୍ତି ଅସାମିନୋ ତହିଂ।
ଭମନ୍ତି [ଚରନ୍ତି (ସୀ॰ ପୀ॰), ମରନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ଖୁପ୍ପିପାସାୟ, ମନୁସ୍ସା ଉନ୍ନତୋନତା॥
‘‘ଏତମାଦୀନୱଂ ଞତ୍ୱା, ଇସ୍ସରମଦସମ୍ଭୱଂ।
ପହାୟ ଇସ୍ସରମଦଂ, ଭୱେ ସଗ୍ଗଗତୋ ନରୋ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ସପ୍ପଞ୍ଞୋ, ସଗ୍ଗଂ ସୋ ଉପପଜ୍ଜତୀ’’ତି॥
କୁମାରପେତୱତ୍ଥୁ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ରାଜପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ
ପୁବ୍ବେ କତାନଂ କମ୍ମାନଂ, ୱିପାକୋ ମଥୟେ ମନଂ।
ରୂପେ ସଦ୍ଦେ ରସେ ଗନ୍ଧେ, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବେ ଚ ମନୋରମେ॥
ନଚ୍ଚଂ ଗୀତଂ ରତିଂ ଖିଡ୍ଡଂ, ଅନୁଭୁତ୍ୱା ଅନପ୍ପକଂ।
ଉୟ୍ୟାନେ ପରିଚରିତ୍ୱା, ପୱିସନ୍ତୋ ଗିରିବ୍ବଜଂ॥
ଇସିଂ ସୁନେତ୍ତ [ସୁନିତ (କ॰)] ମଦ୍ଦକ୍ଖି, ଅତ୍ତଦନ୍ତଂ ସମାହିତଂ।
ଅପ୍ପିଚ୍ଛଂ ହିରିସମ୍ପନ୍ନଂ, ଉଞ୍ଛେ ପତ୍ତଗତେ ରତଂ॥
ହତ୍ଥିକ୍ଖନ୍ଧତୋ ଓରୁୟ୍ହ, ଲଦ୍ଧା ଭନ୍ତେତି ଚାବ୍ରୱି।
ତସ୍ସ ପତ୍ତଂ ଗହେତ୍ୱାନ, ଉଚ୍ଚଂ ପଗ୍ଗୟ୍ହ ଖତ୍ତିୟୋ॥
ଥଣ୍ଡିଲେ ପତ୍ତଂ ଭିନ୍ଦିତ୍ୱା, ହସମାନୋ ଅପକ୍କମି।
‘‘ରଞ୍ଞୋ କିତୱସ୍ସାହଂ ପୁତ୍ତୋ, କିଂ ମଂ ଭିକ୍ଖୁ କରିସ୍ସସି’’॥
ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ଫରୁସସ୍ସ, ୱିପାକୋ କଟୁକୋ ଅହୁ।
ୟଂ ରାଜପୁତ୍ତୋ ୱେଦେସି, ନିରୟମ୍ହି ସମପ୍ପିତୋ॥
ଛଳେୱ ଚତୁରାସୀତି, ୱସ୍ସାନି ନୱୁତାନି ଚ।
ଭୁସଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛିତ୍ଥୋ, ନିରୟେ କତକିବ୍ବିସୋ॥
ଉତ୍ତାନୋପି ଚ ପଚ୍ଚିତ୍ଥ, ନିକୁଜ୍ଜୋ ୱାମଦକ୍ଖିଣୋ।
ଉଦ୍ଧଂପାଦୋ ଠିତୋ ଚେୱ, ଚିରଂ ବାଲୋ ଅପଚ୍ଚଥ॥
ବହୂନି ୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ପୂଗାନି ନହୁତାନି ଚ।
ଭୁସଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛିତ୍ଥୋ, ନିରୟେ କତକିବ୍ବିସୋ॥
ଏତାଦିସଂ ଖୋ କଟୁକଂ, ଅପ୍ପଦୁଟ୍ଠପ୍ପଦୋସିନଂ।
ପଚ୍ଚନ୍ତି ପାପକମ୍ମନ୍ତା, ଇସିମାସଜ୍ଜ ସୁବ୍ବତଂ॥
ସୋ ତତ୍ଥ ବହୁୱସ୍ସାନି, ୱେଦୟିତ୍ୱା ବହୁଂ ଦୁଖଂ।
ଖୁପ୍ପିପାସହତୋ ନାମ [ଖୁପ୍ପିପାସାହତୋ ନାମ (ସୀ॰ ପୀ)] , ପେତୋ ଆସି ତତୋ ଚୁତୋ॥
ଏତମାଦୀନୱଂ ଞତ୍ୱା [ଦିସ୍ୱା (ସୀ॰)] , ଇସ୍ସରମଦସମ୍ଭୱଂ।
ପହାୟ ଇସ୍ସରମଦଂ, ନିୱାତମନୁୱତ୍ତୟେ॥
ଦିଟ୍ଠେୱ ଧମ୍ମେ ପାସଂସୋ, ୟୋ ବୁଦ୍ଧେସୁ ସଗାରୱୋ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ସପ୍ପଞ୍ଞୋ, ସଗ୍ଗଂ ସୋ ଉପପଜ୍ଜତୀତି॥
ରାଜପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଗୂଥଖାଦକପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଗୂଥକୂପତୋ ଉଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା, କୋ ନୁ ଦୀନୋ ପତିଟ୍ଠସି [ଦୀନୋ ହି ତିଟ୍ଠସି (ସୀ॰)] ।
ନିସ୍ସଂସୟଂ ପାପକମ୍ମନ୍ତୋ, କିଂ ନୁ ସଦ୍ଦହସେ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୋମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତୋ ୟମଲୋକିକୋ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତୋ’’॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହୁ ଆୱାସିକୋ ମୟ୍ହଂ, ଇସ୍ସୁକୀ କୁଲମଚ୍ଛରୀ।
ଅଜ୍ଝୋସିତୋ ମୟ୍ହଂ ଘରେ, କଦରିୟୋ ପରିଭାସକୋ॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ଭିକ୍ଖୱୋ ପରିଭାସିସଂ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ଅମିତ୍ତୋ ମିତ୍ତୱଣ୍ଣେନ, ୟୋ ତେ ଆସି କୁଲୂପକୋ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ, କିଂ ନୁ ପେଚ୍ଚ ଗତିଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ତସ୍ସେୱାହଂ ପାପକମ୍ମସ୍ସ, ସୀସେ ତିଟ୍ଠାମି ମତ୍ଥକେ।
ସୋ ଚ ପରୱିସୟଂ ପତ୍ତୋ, ମମେୱ ପରିଚାରକୋ॥
‘‘ୟଂ ଭଦନ୍ତେ ହଦନ୍ତଞ୍ଞେ, ଏତଂ ମେ ହୋତି ଭୋଜନଂ।
ଅହଞ୍ଚ ଖୋ ୟଂ ହଦାମି, ଏତଂ ସୋ ଉପଜୀୱତୀ’’ତି॥
ଗୂଥଖାଦକପେତୱତ୍ଥୁ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ଗୂଥଖାଦକପେତିୱତ୍ଥୁ
‘‘ଗୂଥକୂପତୋ ଉଗ୍ଗନ୍ତ୍ୱା, କା ନୁ ଦୀନା ପତିଟ୍ଠସି।
ନିସ୍ସଂସୟଂ ପାପକମ୍ମନ୍ତା, କିଂ ନୁ ସଦ୍ଦହସେ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୀମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସୀ’’ତି॥
‘‘ଅହୁ ଆୱାସିକୋ ମୟ୍ହଂ, ଇସ୍ସୁକୀ କୁଲମଚ୍ଛରୀ।
ଅଜ୍ଝୋସିତୋ ମୟ୍ହଂ ଘରେ, କଦରିୟୋ ପରିଭାସକୋ॥
‘‘ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ ସୁତ୍ୱା, ଭିକ୍ଖୱୋ ପରିଭାସିସଂ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଅମିତ୍ତୋ ମିତ୍ତୱଣ୍ଣେନ, ୟୋ ତେ ଆସି କୁଲୂପକୋ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଦୁପ୍ପଞ୍ଞୋ, କିଂ ନୁ ପେଚ୍ଚ ଗତିଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ତସ୍ସେୱାହଂ ପାପକମ୍ମସ୍ସ, ସୀସେ ତିଟ୍ଠାମି ମତ୍ଥକେ।
ସୋ ଚ ପରୱିସୟଂ ପତ୍ତୋ, ମମେୱ ପରିଚାରକୋ॥
‘‘ୟଂ ଭଦନ୍ତେ ହଦନ୍ତଞ୍ଞେ, ଏତଂ ମେ ହୋତି ଭୋଜନଂ।
ଅହଞ୍ଚ ଖୋ ୟଂ ହଦାମି, ଏତଂ ସୋ ଉପଜୀୱତୀ’’ତି॥
ଗୂଥଖାଦକପେତିୱତ୍ଥୁ ନୱମଂ।
୧୦. ଗଣପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ନଗ୍ଗା ଦୁବ୍ବଣ୍ଣରୂପାତ୍ଥ, କିସା ଧମନିସନ୍ଥତା।
ଉପ୍ଫାସୁଲିକା [ଉପ୍ପାସୁଳିକା (କ॰)] କିସିକା, କେ ନୁ ତୁମ୍ହେତ୍ଥ ମାରିସା’’ତି॥
‘‘ମୟଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତାମ୍ହା, ଦୁଗ୍ଗତା ୟମଲୋକିକା।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତା’’ତି॥
‘‘ଅନାୱଟେସୁ ତିତ୍ଥେସୁ, ୱିଚିନିମ୍ହଦ୍ଧମାସକଂ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକମ୍ହ ଅତ୍ତନୋ॥
‘‘ନଦିଂ ଉପେମ ତସିତା, ରିତ୍ତକା ପରିୱତ୍ତତି।
ଛାୟଂ ଉପେମ ଉଣ୍ହେସୁ, ଆତପୋ ପରିୱତ୍ତତି॥
‘‘ଅଗ୍ଗିୱଣ୍ଣୋ ଚ ନୋ ୱାତୋ, ଡହନ୍ତୋ ଉପୱାୟତି।
ଏତଞ୍ଚ ଭନ୍ତେ ଅରହାମ, ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ପାପକଂ ତତୋ॥
‘‘ଅପି ୟୋଜନାନି [ଅଧିୟୋଜନାନି (ସୀ॰ କ॰)] ଗଚ୍ଛାମ, ଛାତା ଆହାରଗେଧିନୋ।
ଅଲଦ୍ଧାୱ ନିୱତ୍ତାମ, ଅହୋ ନୋ ଅପ୍ପପୁଞ୍ଞତା॥
‘‘ଛାତା ପମୁଚ୍ଛିତା ଭନ୍ତା, ଭୂମିୟଂ ପଟିସୁମ୍ଭିତା।
ଉତ୍ତାନା ପଟିକିରାମ, ଅୱକୁଜ୍ଜା ପତାମସେ॥
‘‘ତେ ଚ ତତ୍ଥେୱ ପତିତା [ତତ୍ଥ ପପହିତା (କ॰)] , ଭୂମିୟଂ ପଟିସୁମ୍ଭିତା।
ଉରଂ ସୀସଞ୍ଚ ଘଟ୍ଟେମ, ଅହୋ ନୋ ଅପ୍ପପୁଞ୍ଞତା॥
‘‘ଏତଞ୍ଚ ଭନ୍ତେ ଅରହାମ, ଅଞ୍ଞଞ୍ଚ ପାପକଂ ତତୋ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକମ୍ହ ଅତ୍ତନୋ॥
‘‘ତେ ହି ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟୋନିଂ ଲଦ୍ଧାନ ମାନୁସିଂ।
ୱଦଞ୍ଞୂ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନା, କାହାମ କୁସଲଂ ବହୁ’’ନ୍ତି॥
ଗଣପେତୱତ୍ଥୁ ଦସମଂ।
୧୧. ପାଟଲିପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦିଟ୍ଠା ତୟା ନିରୟା ତିରଚ୍ଛାନୟୋନି,
ପେତା ଅସୁରା ଅଥୱାପି ମାନୁସା ଦେୱା। ସୟମଦ୍ଦସ କମ୍ମୱିପାକମତ୍ତନୋ,
ନେସ୍ସାମି ତଂ ପାଟଲିପୁତ୍ତମକ୍ଖତଂ। ତତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା କୁସଲଂ କରୋହି କମ୍ମଂ’’॥
‘‘ଅତ୍ଥକାମୋସି ମେ ୟକ୍ଖ, ହିତକାମୋସି ଦେୱତେ।
କରୋମି ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ, ତ୍ୱଂସି ଆଚରିୟୋ ମମ॥
‘‘ଦିଟ୍ଠା ମୟା ନିରୟା ତିରଚ୍ଛାନୟୋନି, ପେତା ଅସୁରା ଅଥୱାପି ମାନୁସା ଦେୱା।
ସୟମଦ୍ଦସଂ କମ୍ମୱିପାକମତ୍ତନୋ, କାହାମି ପୁଞ୍ଞାନି ଅନପ୍ପକାନୀ’’ତି॥
ପାଟଲିପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ଅମ୍ବୱନପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅୟଞ୍ଚ ତେ ପୋକ୍ଖରଣୀ ସୁରମ୍ମା, ସମା ସୁତିତ୍ଥା ଚ ମହୋଦକା ଚ।
ସୁପୁପ୍ଫିତା ଭମରଗଣାନୁକିଣ୍ଣା, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧା ଅୟଂ ମନୁଞ୍ଞା॥
‘‘ଇଦଞ୍ଚ ତେ ଅମ୍ବୱନଂ ସୁରମ୍ମଂ, ସବ୍ବୋତୁକଂ ଧାରୟତେ [ଧାରୟତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଫଲାନି।
ସୁପୁପ୍ଫିତଂ ଭମରଗଣାନୁକିଣ୍ଣଂ, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧମିଦଂ ୱିମାନଂ’’॥
‘‘ଅମ୍ବପକ୍କଂ ଦକଂ [ଅମ୍ବପକ୍କୋଦକଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰), ଅମ୍ବପକ୍କୂଦକଂ (କ॰)] ୟାଗୁ, ସୀତଚ୍ଛାୟା ମନୋରମା।
ଧୀତାୟ ଦିନ୍ନଦାନେନ, ତେନ ମେ ଇଧ ଲବ୍ଭତି’’॥
‘‘ସନ୍ଦିଟ୍ଠିକଂ କମ୍ମଂ ଏୱଂ [ସନ୍ଦିଟ୍ଠିକଂ ଏୱ (ସ୍ୟା॰)] ପସ୍ସଥ, ଦାନସ୍ସ ଦମସ୍ସ ସଂୟମସ୍ସ ୱିପାକଂ।
ଦାସୀ ଅହଂ ଅୟ୍ୟକୁଲେସୁ ହୁତ୍ୱା, ସୁଣିସା ହୋମି ଅଗାରସ୍ସ ଇସ୍ସରା’’ତି॥
ଅମ୍ବୱନପେତୱତ୍ଥୁ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୩. ଅକ୍ଖରୁକ୍ଖପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଂ ଦଦାତି ନ ତଂ ହୋତି, ଦେଥେୱ ଦାନଂ ଦତ୍ୱା ଉଭୟଂ ତରତି।
ଉଭୟଂ ତେନ ଦାନେନ [ତେନ (କ॰)] ଗଚ୍ଛତି, ଜାଗରଥ ମାପମଜ୍ଜଥା’’ତି॥
ଅକ୍ଖରୁକ୍ଖପେତୱତ୍ଥୁ ତେରସମଂ।
୧୪. ଭୋଗସଂହରପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘ମୟଂ ଭୋଗେ ସଂହରିମ୍ହ, ସମେନ ୱିସମେନ ଚ।
ତେ ଅଞ୍ଞେ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି, ମୟଂ ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ଭାଗିନୀ’’ତି॥
ଭୋଗସଂହରପେତୱତ୍ଥୁ ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
୧୫. ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ
[ଜା॰ ୧.୪.୫୪ ଜାତକେପି] ‘‘ସଟ୍ଠିୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ପରିପୁଣ୍ଣାନି ସବ୍ବସୋ।
ନିରୟେ ପଚ୍ଚମାନାନଂ, କଦା ଅନ୍ତୋ ଭୱିସ୍ସତି’’॥
[ଜା॰ ୧.୪.୫୫ ଜାତକେପି] ‘‘ନତ୍ଥି ଅନ୍ତୋ କୁତୋ ଅନ୍ତୋ, ନ ଅନ୍ତୋ ପଟିଦିସ୍ସତି।
ତଥା ହି ପକତଂ ପାପଂ, ତୁୟ୍ହଂ ମୟ୍ହଞ୍ଚ ମାରିସା [ମମ ତୁୟ୍ହଞ୍ଚ ମାରିସ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ॥
[ଜା॰ ୧.୪.୫୩ ଜାତକେପି] ‘‘ଦୁଜ୍ଜୀୱିତମଜୀୱମ୍ହ , ୟେ ସନ୍ତେ ନ ଦଦମ୍ହସେ।
ସନ୍ତେସୁ ଦେୟ୍ୟଧମ୍ମେସୁ, ଦୀପଂ ନାକମ୍ହ ଅତ୍ତନୋ॥
[ଜା॰ ୧.୪.୫୬ ଜାତକେପି] ‘‘ସୋହଂ ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟୋନିଂ ଲଦ୍ଧାନ ମାନୁସିଂ।
ୱଦଞ୍ଞୂ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନୋ, କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁ’’ନ୍ତି॥
ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତପେତୱତ୍ଥୁ ପନ୍ନରସମଂ।
୧୬. ସଟ୍ଠିକୂଟପେତୱତ୍ଥୁ
‘‘କିଂ ନୁ ଉମ୍ମତ୍ତରୂପୋୱ, ମିଗୋ ଭନ୍ତୋୱ ଧାୱସି।
ନିସ୍ସଂସୟଂ ପାପକମ୍ମନ୍ତୋ [ପାପକମ୍ମଂ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] , କିଂ ନୁ ସଦ୍ଦାୟସେ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ପେତୋମ୍ହି, ଦୁଗ୍ଗତୋ ୟମଲୋକିକୋ।
ପାପକମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, ପେତଲୋକଂ ଇତୋ ଗତୋ॥
‘‘ସଟ୍ଠି କୂଟସହସ୍ସାନି, ପରିପୁଣ୍ଣାନି ସବ୍ବସୋ।
ସୀସେ ମୟ୍ହଂ ନିପତନ୍ତି, ତେ ଭିନ୍ଦନ୍ତି ଚ ମତ୍ଥକ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କିସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛସି॥
‘‘ସଟ୍ଠି କୂଟସହସ୍ସାନି, ପରିପୁଣ୍ଣାନି ସବ୍ବସୋ।
ସୀସେ ତୁୟ୍ହଂ ନିପତନ୍ତି, ତେ ଭିନ୍ଦନ୍ତି ଚ ମତ୍ଥକ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଥଦ୍ଦସାସିଂ ସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ସୁନେତ୍ତଂ ଭାୱିତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ।
ନିସିନ୍ନଂ ରୁକ୍ଖମୂଲସ୍ମିଂ, ଝାୟନ୍ତଂ ଅକୁତୋଭୟଂ॥
‘‘ସାଲିତ୍ତକପ୍ପହାରେନ, ଭିନ୍ଦିସ୍ସଂ ତସ୍ସ ମତ୍ଥକଂ।
ତସ୍ସ କମ୍ମୱିପାକେନ, ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖଂ ନିଗଚ୍ଛିସଂ॥
‘‘ସଟ୍ଠି କୂଟସହସ୍ସାନି, ପରିପୁଣ୍ଣାନି ସବ୍ବସୋ।
ସୀସେ ମୟ୍ହଂ ନିପତନ୍ତି, ତେ ଭିନ୍ଦନ୍ତି ଚ [ନିପତନ୍ତି, ୱୋ ଭିନ୍ଦନ୍ତେୱ (ସୀ॰ ଧମ୍ମପଦଟ୍ଠକଥା)] ମତ୍ଥକ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଧମ୍ମେନ ତେ କାପୁରିସ, ସଟ୍ଠିକୂଟସହସ୍ସାନି, ପରିପୁଣ୍ଣାନି ସବ୍ବସୋ।
ସୀସେ ତୁୟ୍ହଂ ନିପତନ୍ତି, ତେ ଭିନ୍ଦନ୍ତି ଚ ମତ୍ଥକ’’ନ୍ତି॥
ସଟ୍ଠିକୂଟପେତୱତ୍ଥୁ ସୋଳସମଂ।
ମହାୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଅମ୍ବସକ୍କରୋ ସେରୀସକୋ, ପିଙ୍ଗଲୋ ରେୱତି ଉଚ୍ଛୁ।
ଦ୍ୱେ କୁମାରା ଦୁୱେ ଗୂଥା, ଗଣପାଟଲିଅମ୍ବୱନଂ॥
ଅକ୍ଖରୁକ୍ଖଭୋଗସଂହରା, ସେଟ୍ଠିପୁତ୍ତସଟ୍ଠିକୂଟା।
ଇତି ସୋଳସୱତ୍ଥୂନି, ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତି॥
ଅଥ ୱଗ୍ଗୁଦ୍ଦାନଂ –
ଉରଗୋ ଉପରିୱଗ୍ଗୋ, ଚୂଳମହାତି ଚତୁଧା।
ୱତ୍ଥୂନି ଏକପଞ୍ଞାସଂ, ଚତୁଧା ଭାଣୱାରତୋ॥
ପେତୱତ୍ଥୁପାଳି ନିଟ୍ଠିତା।