ୱିମାନୱତ୍ଥୁ
॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥
ଖୁଦ୍ଦକନିକାୟେ
ୱିମାନୱତ୍ଥୁ
୧. ଇତ୍ଥିୱିମାନଂ
୧. ପୀଠୱଗ୍ଗୋ
୧. ପଠମପୀଠୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀଠଂ ତେ ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ଉଳାରଂ, ମନୋଜୱଂ ଗଚ୍ଛତି ୟେନକାମଂ।
ଅଲଙ୍କତେ ମଲ୍ୟଧରେ [ମାଲ୍ୟଧରେ (ସ୍ୟା॰)] ସୁୱତ୍ଥେ, ଓଭାସସି ୱିଜ୍ଜୁରିୱବ୍ଭକୂଟଂ॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ [ମୋଗ୍ଗଲାନେନ (କ॰) ଏୱମୁପରିପି] ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଅବ୍ଭାଗତାନାସନକଂ ଅଦାସିଂ।
ଅଭିୱାଦୟିଂ ଅଞ୍ଜଲିକଂ ଅକାସିଂ, ୟଥାନୁଭାୱଞ୍ଚ ଅଦାସି ଦାନଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମପୀଠୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ଦୁତିୟପୀଠୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀଠଂ ତେ ୱେଳୁରିୟମୟଂ ଉଳାରଂ, ମନୋଜୱଂ ଗଚ୍ଛତି ୟେନକାମଂ।
ଅଲଙ୍କତେ ମଲ୍ୟଧରେ ସୁୱତ୍ଥେ, ଓଭାସସି ୱିଜ୍ଜୁରିୱବ୍ଭକୂଟଂ॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଅବ୍ଭାଗତାନାସନକଂ ଅଦାସିଂ।
ଅଭିୱାଦୟିଂ ଅଞ୍ଜଲିକଂ ଅକାସିଂ, ୟଥାନୁଭାୱଞ୍ଚ ଅଦାସି ଦାନଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟପୀଠୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ତତିୟପୀଠୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀଠଂ ତେ ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ଉଳାରଂ, ମନୋଜୱଂ ଗଚ୍ଛତି ୟେନକାମଂ।
ଅଲଙ୍କତେ ମଲ୍ୟଧରେ ସୁୱତ୍ଥେ, ଓଭାସସି ୱିଜ୍ଜୁରିୱବ୍ଭକୂଟଂ॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅପ୍ପସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ଫଲଂ ମମେଦଂ [ମମେତଂ (କ॰)] , ୟେନମ୍ହି [ତେନମ୍ହି (କ॰)] ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା।
ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ପୀଠଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ତତିୟପୀଠୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ଚତୁତ୍ଥପୀଠୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀଠଂ ତେ ୱେଳୁରିୟମୟଂ ଉଳାରଂ, ମନୋଜୱଂ ଗଚ୍ଛତି ୟେନକାମଂ।
ଅଲଙ୍କତେ ମଲ୍ୟଧରେ ସୁୱତ୍ଥେ, ଓଭାସସି ୱିଜ୍ଜୁରିୱବ୍ଭକୂଟଂ॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅପ୍ପସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ଫଲଂ ମମେଦଂ, ୟେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା।
ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ପୀଠଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଚତୁତ୍ଥପୀଠୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. କୁଞ୍ଜରୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘କୁଞ୍ଜରୋ ତେ ୱରାରୋହୋ, ନାନାରତନକପ୍ପନୋ।
ରୁଚିରୋ ଥାମୱା ଜୱସମ୍ପନ୍ନୋ, ଆକାସମ୍ହି ସମୀହତି॥
‘‘ପଦୁମି ପଦ୍ମ [ପଦୁମ… (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰) ଏୱମୁପରିପି] ପତ୍ତକ୍ଖି, ପଦ୍ମୁପ୍ପଲଜୁତିନ୍ଧରୋ।
ପଦ୍ମଚୁଣ୍ଣାଭିକିଣ୍ଣଙ୍ଗୋ, ସୋଣ୍ଣପୋକ୍ଖରମାଲଧା [… ମାଲୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ॥
‘‘ପଦୁମାନୁସଟଂ ମଗ୍ଗଂ, ପଦ୍ମପତ୍ତୱିଭୂସିତଂ॥
ଠିତଂ ୱଗ୍ଗୁମନୁଗ୍ଘାତୀ, ମିତଂ ଗଚ୍ଛତି ୱାରଣୋ॥
‘‘ତସ୍ସ ପକ୍କମମାନସ୍ସ, ସୋଣ୍ଣକଂସା ରତିସ୍ସରା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୁରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ତସ୍ସ ନାଗସ୍ସ ଖନ୍ଧମ୍ହି, ସୁଚିୱତ୍ଥା ଅଲଙ୍କତା।
ମହନ୍ତଂ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘଂ, ୱଣ୍ଣେନ ଅତିରୋଚସି॥
‘‘ଦାନସ୍ସ ତେ ଇଦଂ ଫଲଂ, ଅଥୋ ସୀଲସ୍ସ ୱା ପନ।
ଅଥୋ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ, ତଂ ମେ ଅକ୍ଖାହି ପୁଚ୍ଛିତା’’ତି।
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଦିସ୍ୱାନ ଗୁଣସମ୍ପନ୍ନଂ, ଝାୟିଂ ଝାନରତଂ ସତଂ।
ଅଦାସିଂ ପୁପ୍ଫାଭିକିଣ୍ଣଂ, ଆସନଂ ଦୁସ୍ସସନ୍ଥତଂ॥
‘‘ଉପଡ୍ଢଂ ପଦ୍ମମାଲାହଂ, ଆସନସ୍ସ ସମନ୍ତତୋ।
ଅବ୍ଭୋକିରିସ୍ସଂ ପତ୍ତେହି, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତସ୍ସ କମ୍ମକୁସଲସ୍ସ [କମ୍ମସ୍ସ କୁସଲସ୍ସ (ସୀ॰ ପୀ॰)] , ଇଦଂ ମେ ଈଦିସଂ ଫଲଂ।
ସକ୍କାରୋ ଗରୁକାରୋ ଚ, ଦେୱାନଂ ଅପଚିତା ଅହଂ॥
‘‘ୟୋ ୱେ ସମ୍ମାୱିମୁତ୍ତାନଂ, ସନ୍ତାନଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରିନଂ।
ପସନ୍ନୋ ଆସନଂ ଦଜ୍ଜା, ଏୱଂ ନନ୍ଦେ ୟଥା ଅହଂ॥
‘‘ତସ୍ମା ହି ଅତ୍ତକାମେନ [ଅତ୍ଥକାମେନ (କ॰)] , ମହତ୍ତମଭିକଙ୍ଖତା।
ଆସନଂ ଦାତବ୍ବଂ ହୋତି, ସରୀରନ୍ତିମଧାରିନ’’ନ୍ତି॥
କୁଞ୍ଜରୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ପଠମନାୱାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୁୱଣ୍ଣଚ୍ଛଦନଂ ନାୱଂ, ନାରି ଆରୁୟ୍ହ ତିଟ୍ଠସି।
ଓଗାହସି ପୋକ୍ଖରଣିଂ, ପଦ୍ମଂ [ପଦୁମଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଛିନ୍ଦସି ପାଣିନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ତସିତେ କିଲନ୍ତେ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ୟୋ ୱେ କିଲନ୍ତାନ ପିପାସିତାନଂ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଦଦାତି।
ସୀତୋଦକା [ସୀତୋଦିକା (ସୀ॰)] ତସ୍ସ ଭୱନ୍ତି ନଜ୍ଜୋ, ପହୂତମଲ୍ୟା ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା॥
‘‘ତଂ ଆପଗା [ତମାପଗା (ସୀ॰ କ॰)] ଅନୁପରିୟନ୍ତି ସବ୍ବଦା, ସୀତୋଦକା ୱାଲୁକସନ୍ଥତା ନଦୀ।
ଅମ୍ବା ଚ ସାଲା ତିଲକା ଚ ଜମ୍ବୁୟୋ, ଉଦ୍ଦାଲକା ପାଟଲିୟୋ ଚ ଫୁଲ୍ଲା॥
‘‘ତଂ ଭୂମିଭାଗେହି ଉପେତରୂପଂ, ୱିମାନସେଟ୍ଠଂ ଭୁସସୋଭମାନଂ।
ତସ୍ସୀଧ [ତସ୍ସେୱ (ସ୍ୟା॰)] କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ, ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞକତା [କତପୁଞ୍ଞା (ସୀ॰)] ଲଭନ୍ତି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମନାୱାୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ଦୁତିୟନାୱାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୁୱଣ୍ଣଚ୍ଛଦନଂ ନାୱଂ, ନାରି ଆରୁୟ୍ହ ତିଟ୍ଠସି।
ଓଗାହସି ପୋକ୍ଖରଣିଂ, ପଦ୍ମଂ ଛିନ୍ଦସି ପାଣିନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୁତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୁଂ ତସିତଂ କିଲନ୍ତଂ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ୟୋ ୱେ କିଲନ୍ତସ୍ସ ପିପାସିତସ୍ସ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଦଦାତି।
ସୀତୋଦକା ତସ୍ସ ଭୱନ୍ତି ନଜ୍ଜୋ, ପହୂତମଲ୍ୟା ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା॥
‘‘ତଂ ଆପଗା ଅନୁପରିୟନ୍ତି ସବ୍ବଦା, ସୀତୋଦକା ୱାଲୁକସନ୍ଥତା ନଦୀ।
ଅମ୍ବା ଚ ସାଲା ତିଲକା ଚ ଜମ୍ବୁୟୋ, ଉଦ୍ଦାଲକା ପାଟଲିୟୋ ଚ ଫୁଲ୍ଲା॥
‘‘ତଂ ଭୂମିଭାଗେହି ଉପେତରୂପଂ, ୱିମାନସେଟ୍ଠଂ ଭୁସସୋଭମାନଂ।
ତସ୍ସୀଧ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ, ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞକତା ଲଭନ୍ତି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟନାୱାୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ତତିୟନାୱାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୁୱଣ୍ଣଚ୍ଛଦନଂ ନାୱଂ, ନାରି ଆରୁୟ୍ହ ତିଟ୍ଠସି।
ଓଗାହସି ପୋକ୍ଖରଣିଂ, ପଦ୍ମଂ ଛିନ୍ଦସି ପାଣିନା॥
‘‘କୂଟାଗାରା ନିୱେସା ତେ, ୱିଭତ୍ତା ଭାଗସୋ ମିତା।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା [ଦଦ୍ଦଳ୍ହମାନା (କ॰)] ଆଭନ୍ତି, ସମନ୍ତା ଚତୁରୋ ଦିସା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ସମ୍ବୁଦ୍ଧେନେୱ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୂ ତସିତେ କିଲନ୍ତେ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ୟୋ ୱେ କିଲନ୍ତାନ ପିପାସିତାନଂ, ଉଟ୍ଠାୟ ପାତୁଂ ଉଦକଂ ଦଦାତି।
ସୀତୋଦକା ତସ୍ସ ଭୱନ୍ତି ନଜ୍ଜୋ, ପହୂତମଲ୍ୟା ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା॥
‘‘ତଂ ଆପଗା ଅନୁପରିୟନ୍ତି ସବ୍ବଦା, ସୀତୋଦକା ୱାଲୁକସନ୍ଥତା ନଦୀ।
ଅମ୍ବା ଚ ସାଲା ତିଲକା ଚ ଜମ୍ବୁୟୋ, ଉଦ୍ଦାଲକା ପାଟଲିୟୋ ଚ ଫୁଲ୍ଲା॥
‘‘ତଂ ଭୂମିଭାଗେହି ଉପେତରୂପଂ, ୱିମାନସେଟ୍ଠଂ ଭୁସସୋଭମାନଂ।
ତସ୍ସୀଧ କମ୍ମସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ, ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞକତା ଲଭନ୍ତି॥
‘‘କୂଟାଗାରା ନିୱେସା ମେ, ୱିଭତ୍ତା ଭାଗସୋ ମିତା।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ଆଭନ୍ତି, ସମନ୍ତା ଚତୁରୋ ଦିସା॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ବୁଦ୍ଧ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତି।
ଏତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ଫଲଂ ମମେଦଂ, ଅତ୍ଥାୟ ବୁଦ୍ଧୋ ଉଦକଂ ଅପାୟୀ’’ତି [ଅପାସୀତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ॥
ତତିୟନାୱାୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ଦୀପୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘କେନ ତ୍ୱଂ ୱିମଲୋଭାସା, ଅତିରୋଚସି ଦେୱତା [ଦେୱତେ (ବହୂସୁ) ୮୩ ୱିସ୍ସଜ୍ଜନଗାଥାୟ ସଂସନ୍ଦେତବ୍ବଂ] ।
କେନ ତେ ସବ୍ବଗତ୍ତେହି, ସବ୍ବା ଓଭାସତେ ଦିସା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ତମନ୍ଧକାରମ୍ହି ତିମୀସିକାୟଂ, ପଦୀପକାଲମ୍ହି ଅଦାସି ଦୀପଂ [ଅଦଂ ପଦୀପଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ॥
‘‘ୟୋ ଅନ୍ଧକାରମ୍ହି ତିମୀସିକାୟଂ, ପଦୀପକାଲମ୍ହି ଦଦାତି ଦୀପଂ।
ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଜୋତିରସଂ ୱିମାନଂ, ପହୂତମଲ୍ୟଂ ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ତେନାହଂ ୱିମଲୋଭାସା, ଅତିରୋଚାମି ଦେୱତା।
ତେନ ମେ ସବ୍ବଗତ୍ତେହି, ସବ୍ବା ଓଭାସତେ ଦିସା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୀପୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ତିଲଦକ୍ଖିଣୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ଆସଜ୍ଜ ଦାନଂ ଅଦାସିଂ, ଅକାମା ତିଲଦକ୍ଖିଣଂ।
ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟସ୍ସ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ତିଲଦକ୍ଖିଣୱିମାନଂ ଦସମଂ।
୧୧. ପଠମପତିବ୍ବତାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘କୋଞ୍ଚା ମୟୂରା ଦିୱିୟା ଚ ହଂସା, ୱଗ୍ଗୁସ୍ସରା କୋକିଲା ସମ୍ପତନ୍ତି।
ପୁପ୍ଫାଭିକିଣ୍ଣଂ ରମ୍ମମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଅନେକଚିତ୍ତଂ ନରନାରିସେୱିତଂ [ନରନାରୀଭି ସେୱିତଂ (କ॰)] ॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ଇଦ୍ଧୀ ୱିକୁବ୍ବନ୍ତି ଅନେକରୂପା।
ଇମା ଚ ତେ ଅଚ୍ଛରାୟୋ ସମନ୍ତତୋ, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି ଚ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତାସି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପତିବ୍ବତାନଞ୍ଞମନା ଅହୋସିଂ।
ମାତାୱ ପୁତ୍ତଂ ଅନୁରକ୍ଖମାନା, କୁଦ୍ଧାପିହଂ [କୁଦ୍ଧାପହଂ (ସୀ॰)] ନପ୍ଫରୁସଂ ଅୱୋଚଂ॥
‘‘ସଚ୍ଚେ ଠିତା ମୋସୱଜ୍ଜଂ ପହାୟ, ଦାନେ ରତା ସଙ୍ଗହିତତ୍ତଭାୱା।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମପତିବ୍ବତାୱିମାନଂ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ଦୁତିୟପତିବ୍ବତାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ, ୱିମାନମାରୁୟ୍ହ ଅନେକଚିତ୍ତଂ।
ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚା ଇଦ୍ଧି ୱିକୁବ୍ବମାନା।
ଇମା ଚ ତେ ଅଚ୍ଛରାୟୋ ସମନ୍ତତୋ, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି ଚ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତାସି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ ଅହୋସିଂ।
ପାଣାତିପାତା ୱିରତା ଅହୋସିଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିସ୍ସଂ॥
‘‘ଅମଜ୍ଜପା ନୋ ଚ [ନାପି (ସ୍ୟା॰)] ମୁସା ଅଭାଣିଂ [ଅଭାସିଂ (କ॰)] , ସକେନ ସାମିନା [ସାମିନାୱ (ସୀ॰)] ଅହୋସିଂ ତୁଟ୍ଠା।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟପତିବ୍ବତାୱିମାନଂ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୩. ପଠମସୁଣିସାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ସୁଣିସା ଅହୋସିଂ ସସୁରସ୍ସ ଗେହେ [ଘରେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ପୂୱଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି।
ଭାଗଡ୍ଢଭାଗଂ ଦତ୍ୱାନ, ମୋଦାମି ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମସୁଣିସାୱିମାନଂ ତେରସମଂ।
୧୪. ଦୁତିୟସୁଣିସାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ସୁଣିସା ଅହୋସିଂ ସସୁରସ୍ସ ଗେହେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ଭାଗଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି।
କୁମ୍ମାସପିଣ୍ଡଂ ଦତ୍ୱାନ, ମୋଦାମି ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟସୁଣିସାୱିମାନଂ ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
୧୫. ଉତ୍ତରାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଇସ୍ସା ଚ ମଚ୍ଛେରମଥୋ [ମଚ୍ଛରିୟମଥୋ ଚ (କ॰)] ପଳାସୋ, ନାହୋସି ମୟ୍ହଂ ଘରମାୱସନ୍ତିୟା।
ଅକ୍କୋଧନା ଭତ୍ତୁୱସାନୁୱତ୍ତିନୀ, ଉପୋସଥେ ନିଚ୍ଚହମପ୍ପମତ୍ତା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ [ୟାୱ (ସୀ॰ ଅଟ୍ଠ॰, କ॰ ଅଟ୍ଠ॰) ଥେରୀଗାଥାଅଟ୍ଠକଥା ପସ୍ସିତବ୍ବା] ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ [ଆୱସାମିମଂ (ସୀ॰ ଅଟ୍ଠ॰, କ॰) ପରତୋ ପନ ସବ୍ବତ୍ଥପି ‘‘ଆୱସାମହଂ’’ ଇଚ୍ଚେୱ ଦିସ୍ସତି] ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା [ଆରତା (?)] ॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ସାହଂ ସକେନ ସୀଲେନ, ୟସସା ଚ ୟସସ୍ସିନୀ।
ଅନୁଭୋମି ସକଂ ପୁଞ୍ଞଂ, ସୁଖିତା ଚମ୍ହିନାମୟା॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମହଂ ଅକାସିଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀତି॥
୧୩୬ . ‘‘ମମ ଚ, ଭନ୍ତେ, ୱଚନେନ ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦେୟ୍ୟାସି – ‘ଉତ୍ତରା ନାମ, ଭନ୍ତେ, ଉପାସିକା ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦତୀ’ତି। ଅନଚ୍ଛରିୟଂ ଖୋ ପନେତଂ, ଭନ୍ତେ, ୟଂ ମଂ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ସାମଞ୍ଞଫଲେ ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟ [ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟାତି (?)] , ତଂ ଭଗୱା ସକଦାଗାମିଫଲେ ବ୍ୟାକାସୀ’’ତି।
ଉତ୍ତରାୱିମାନଂ ପନ୍ନରସମଂ।
୧୬. ସିରିମାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟୁତ୍ତା ଚ ତେ ପରମଅଲଙ୍କତା ହୟା, ଅଧୋମୁଖା ଅଘସିଗମା ବଲୀ ଜୱା।
ଅଭିନିମ୍ମିତା ପଞ୍ଚରଥାସତା ଚ ତେ, ଅନ୍ୱେନ୍ତି ତଂ ସାରଥିଚୋଦିତା ହୟା॥
‘‘ସା ତିଟ୍ଠସି ରଥୱରେ ଅଲଙ୍କତା, ଓଭାସୟଂ ଜଲମିୱ ଜୋତି ପାୱକୋ।
ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ୱରତନୁ [ୱରଚାରୁ (କତ୍ଥଚି)] ଅନୋମଦସ୍ସନେ, କସ୍ମା ନୁ କାୟା ଅନଧିୱରଂ ଉପାଗମି॥
‘‘କାମଗ୍ଗପତ୍ତାନଂ ୟମାହୁନୁତ୍ତରଂ [… ନୁତ୍ତରା (କ॰), ଅନୁତ୍ତରା (ସ୍ୟା॰)] , ନିମ୍ମାୟ ନିମ୍ମାୟ ରମନ୍ତି ଦେୱତା।
ତସ୍ମା କାୟା ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀ, ଇଧାଗତା ଅନଧିୱରଂ ନମସ୍ସିତୁଂ॥
‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପୁରେ ସୁଚରିତମାଚରୀଧ [ସୁଚରିତଂ ଅଚାରିଧ (ପୀ॰)] ,
କେନଚ୍ଛସି ତ୍ୱଂ ଅମିତୟସା ସୁଖେଧିତା।
ଇଦ୍ଧୀ ଚ ତେ ଅନଧିୱରା ୱିହଙ୍ଗମା,
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ଦସ ଦିସା ୱିରୋଚତି॥
‘‘ଦେୱେହି ତ୍ୱଂ ପରିୱୁତା ସକ୍କତା ଚସି,
କୁତୋ ଚୁତା ସୁଗତିଗତାସି ଦେୱତେ।
କସ୍ସ ୱା ତ୍ୱଂ ୱଚନକରାନୁସାସନିଂ,
ଆଚିକ୍ଖ ମେ ତ୍ୱଂ ୟଦି ବୁଦ୍ଧସାୱିକା’’ତି॥
‘‘ନଗନ୍ତରେ ନଗରୱରେ ସୁମାପିତେ, ପରିଚାରିକା ରାଜୱରସ୍ସ ସିରିମତୋ।
ନଚ୍ଚେ ଗୀତେ ପରମସୁସିକ୍ଖିତା ଅହୁଂ, ସିରିମାତି ମଂ ରାଜଗହେ ଅୱେଦିଂସୁ [ଅୱେଦିସୁଂ (?)] ॥
‘‘ବୁଦ୍ଧୋ ଚ ମେ ଇସିନିସଭୋ ୱିନାୟକୋ, ଅଦେସୟୀ ସମୁଦୟଦୁକ୍ଖନିଚ୍ଚତଂ।
ଅସଙ୍ଖତଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧସସ୍ସତଂ, ମଗ୍ଗଞ୍ଚିମଂ ଅକୁଟିଲମଞ୍ଜସଂ ସିୱଂ॥
‘‘ସୁତ୍ୱାନହଂ ଅମତପଦଂ ଅସଙ୍ଖତଂ, ତଥାଗତସ୍ସନଧିୱରସ୍ସ ସାସନଂ।
ସୀଲେସ୍ୱହଂ ପରମସୁସଂୱୁତା ଅହୁଂ, ଧମ୍ମେ ଠିତା ନରୱରବୁଦ୍ଧଦେସିତେ [ଭାସିତେ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ଞତ୍ୱାନହଂ ୱିରଜପଦଂ ଅସଙ୍ଖତଂ, ତଥାଗତେନନଧିୱରେନ ଦେସିତଂ।
ତତ୍ଥେୱହଂ ସମଥସମାଧିମାଫୁସିଂ, ସାୟେୱ ମେ ପରମନିୟାମତା ଅହୁ॥
‘‘ଲଦ୍ଧାନହଂ ଅମତୱରଂ ୱିସେସନଂ, ଏକଂସିକା ଅଭିସମୟେ ୱିସେସିୟ।
ଅସଂସୟା ବହୁଜନପୂଜିତା ଅହଂ, ଖିଡ୍ଡାରତିଂ [ଖିଡ୍ଡଂ ରତିଂ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ପଚ୍ଚନୁଭୋମନପ୍ପକଂ॥
‘‘ଏୱଂ ଅହଂ ଅମତଦସମ୍ହି [ଅମତରସମ୍ହି (କ॰)] ଦେୱତା, ତଥାଗତସ୍ସନଧିୱରସ୍ସ ସାୱିକା।
ଧମ୍ମଦ୍ଦସା ପଠମଫଲେ ପତିଟ୍ଠିତା, ସୋତାପନ୍ନା ନ ଚ ପନ ମତ୍ଥି ଦୁଗ୍ଗତି॥
‘‘ସା ୱନ୍ଦିତୁଂ ଅନଧିୱରଂ ଉପାଗମିଂ, ପାସାଦିକେ କୁସଲରତେ ଚ ଭିକ୍ଖୱୋ।
ନମସ୍ସିତୁଂ ସମଣସମାଗମଂ ସିୱଂ, ସଗାରୱା ସିରିମତୋ ଧମ୍ମରାଜିନୋ॥
‘‘ଦିସ୍ୱା ମୁନିଂ ମୁଦିତମନମ୍ହି ପୀଣିତା, ତଥାଗତଂ ନରୱରଦମ୍ମସାରଥିଂ।
ତଣ୍ହଚ୍ଛିଦଂ କୁସଲରତଂ ୱିନାୟକଂ, ୱନ୍ଦାମହଂ ପରମହିତାନୁକମ୍ପକ’’ନ୍ତି॥
ସିରିମାୱିମାନଂ ସୋଳସମଂ।
୧୭. କେସକାରୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଇଦଂ ୱିମାନଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭଂ ସତତଂ ସୁନିମ୍ମିତଂ।
ସୁୱଣ୍ଣରୁକ୍ଖେହି ସମନ୍ତମୋତ୍ଥତଂ, ଠାନଂ ମମଂ କମ୍ମୱିପାକସମ୍ଭୱଂ॥
‘‘ତତ୍ରୂପପନ୍ନା ପୁରିମଚ୍ଛରା ଇମା, ସତଂ ସହସ୍ସାନି ସକେନ କମ୍ମୁନା।
ତୁୱଂସି ଅଜ୍ଝୁପଗତା ୟସସ୍ସିନୀ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠସି ପୁବ୍ବଦେୱତା॥
‘‘ସସୀ ଅଧିଗ୍ଗୟ୍ହ ୟଥା ୱିରୋଚତି, ନକ୍ଖତ୍ତରାଜାରିୱ ତାରକାଗଣଂ।
ତଥେୱ ତ୍ୱଂ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣଂ [ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗମଂ (ସୀ॰)] ଇମଂ, ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ୟସସା ୱିରୋଚସି॥
‘‘କୁତୋ ନୁ ଆଗମ୍ମ ଅନୋମଦସ୍ସନେ, ଉପପନ୍ନା ତ୍ୱଂ ଭୱନଂ ମମଂ ଇଦଂ।
ବ୍ରହ୍ମଂୱ ଦେୱା ତିଦସା ସହିନ୍ଦକା, ସବ୍ବେ ନ ତପ୍ପାମସେ ଦସ୍ସନେନ ତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟମେତଂ ସକ୍କ ଅନୁପୁଚ୍ଛସେ ମମଂ, ‘କୁତୋ ଚୁତା ତ୍ୱଂ ଇଧ ଆଗତା’ତି [କୁତୋ ଚୁତା ଇଧ ଆଗତା ତୁୱଂ (ସ୍ୟା॰), କୁତୋ ଚୁତାୟ ଆଗତି ତୱ (ପୀ॰)] ।
ବାରାଣସୀ ନାମ ପୁରତ୍ଥି କାସିନଂ, ତତ୍ଥ ଅହୋସିଂ ପୁରେ କେସକାରିକା॥
‘‘ବୁଦ୍ଧେ ଚ ଧମ୍ମେ ଚ ପସନ୍ନମାନସା, ସଙ୍ଘେ ଚ ଏକନ୍ତଗତା ଅସଂସୟା।
ଅଖଣ୍ଡସିକ୍ଖାପଦା ଆଗତପ୍ଫଲା, ସମ୍ବୋଧିଧମ୍ମେ ନିୟତା ଅନାମୟା’’ତି॥
‘‘ତନ୍ତ୍ୟାଭିନନ୍ଦାମସେ ସ୍ୱାଗତଞ୍ଚ [ସାଗତଞ୍ଚ (ସୀ॰)] ତେ, ଧମ୍ମେନ ଚ ତ୍ୱଂ ୟସସା ୱିରୋଚସି।
ବୁଦ୍ଧେ ଚ ଧମ୍ମେ ଚ ପସନ୍ନମାନସେ, ସଙ୍ଘେ ଚ ଏକନ୍ତଗତେ ଅସଂସୟେ।
ଅଖଣ୍ଡସିକ୍ଖାପଦେ ଆଗତପ୍ଫଲେ, ସମ୍ବୋଧିଧମ୍ମେ ନିୟତେ ଅନାମୟେ’’ତି॥
କେସକାରୀୱିମାନଂ ସତ୍ତରସମଂ।
ପୀଠୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ପଞ୍ଚ ପୀଠା ତୟୋ ନାୱା, ଦୀପତିଲଦକ୍ଖିଣା ଦ୍ୱେ।
ପତି ଦ୍ୱେ ସୁଣିସା ଉତ୍ତରା, ସିରିମା କେସକାରିକା।
ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
୨. ଚିତ୍ତଲତାୱଗ୍ଗୋ
୧. ଦାସିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅପି ସକ୍କୋୱ ଦେୱିନ୍ଦୋ, ରମ୍ମେ ଚିତ୍ତଲତାୱନେ।
ସମନ୍ତା ଅନୁପରିୟାସି, ନାରୀଗଣପୁରକ୍ଖତା।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଦାସୀ ଅହୋସିଂ ପରପେସ୍ସିୟା [ପରପେସିୟା (କ॰)] କୁଲେ॥
‘‘ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ।
ତସ୍ସା ମେ ନିକ୍କମୋ ଆସି, ସାସନେ ତସ୍ସ ତାଦିନୋ॥
‘‘କାମଂ ଭିଜ୍ଜତୁୟଂ କାୟୋ, ନେୱ ଅତ୍ଥେତ୍ଥ ସଣ୍ଠନଂ [ସନ୍ଥନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ।
ସିକ୍ଖାପଦାନଂ ପଞ୍ଚନ୍ନଂ, ମଗ୍ଗୋ ସୋୱତ୍ଥିକୋ ସିୱୋ॥
‘‘ଅକଣ୍ଟକୋ ଅଗହନୋ, ଉଜୁ ସବ୍ଭି ପୱେଦିତୋ।
ନିକ୍କମସ୍ସ ଫଲଂ ପସ୍ସ, ୟଥିଦଂ ପାପୁଣିତ୍ଥିକା॥
‘‘ଆମନ୍ତନିକା ରଞ୍ଞୋମ୍ହି, ସକ୍କସ୍ସ ୱସୱତ୍ତିନୋ।
ସଟ୍ଠି ତୁରିୟ [ତୁରିୟ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ସହସ୍ସାନି, ପଟିବୋଧଂ କରୋନ୍ତି ମେ॥
‘‘ଆଲମ୍ବୋ ଗଗ୍ଗରୋ [ଗଗ୍ଗମୋ (ସ୍ୟା॰), ଭଗ୍ଗରୋ (କ॰)] ଭୀମୋ [ଭିମ୍ମୋ (କ॰)] , ସାଧୁୱାଦୀ ଚ ସଂସୟୋ।
ପୋକ୍ଖରୋ ଚ ସୁଫସ୍ସୋ ଚ, ୱିଣାମୋକ୍ଖା [ୱିଲାମୋକ୍ଖା (କ॰)] ଚ ନାରିୟୋ॥
‘‘ନନ୍ଦା ଚେୱ ସୁନନ୍ଦା ଚ, ସୋଣଦିନ୍ନା ସୁଚିମ୍ହିତା [ସୁଚିମ୍ଭିକା (ସ୍ୟା॰)] ।
ଅଲମ୍ବୁସା ମିସ୍ସକେସୀ ଚ, ପୁଣ୍ଡରୀକାତି ଦାରୁଣୀ॥
‘‘ଏଣୀଫସ୍ସା ସୁଫସ୍ସା ଚ, ସୁଭଦ୍ଦା ମୁଦୁୱାଦିନୀ।
ଏତା ଚଞ୍ଞା ଚ ସେୟ୍ୟାସେ, ଅଚ୍ଛରାନଂ ପବୋଧିକା॥
‘‘ତା ମଂ କାଲେନୁପାଗନ୍ତ୍ୱା, ଅଭିଭାସନ୍ତି ଦେୱତା।
ହନ୍ଦ ନଚ୍ଚାମ ଗାୟାମ, ହନ୍ଦ ତଂ ରମୟାମସେ॥
‘‘ନୟିଦଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, କତପୁଞ୍ଞାନମେୱିଦଂ।
ଅସୋକଂ ନନ୍ଦନଂ ରମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ମହାୱନଂ॥
‘‘ସୁଖଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ନତ୍ଥି ପରତ୍ଥ ଚ।
ସୁଖଞ୍ଚ କତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ଚେୱ ପରତ୍ଥ ଚ॥
‘‘ତେସଂ ସହବ୍ୟକାମାନଂ, କତ୍ତବ୍ବଂ କୁସଲଂ ବହୁଂ।
କତପୁଞ୍ଞା ହି ମୋଦନ୍ତି, ସଗ୍ଗେ ଭୋଗସମଙ୍ଗିନୋ’’ତି॥
ଦାସିୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ଲଖୁମାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘କେୱଟ୍ଟଦ୍ୱାରା ନିକ୍ଖମ୍ମ, ଅହୁ ମୟ୍ହଂ ନିୱେସନଂ।
ତତ୍ଥ ସଞ୍ଚରମାନାନଂ, ସାୱକାନଂ ମହେସିନଂ॥
‘‘ଓଦନଂ କୁମ୍ମାସଂ [ସାକଂ (ସୀ॰)] ଡାକଂ, ଲୋଣସୋୱୀରକଞ୍ଚହଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀତି॥
‘‘ମମ ଚ, ଭନ୍ତେ, ୱଚନେନ ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦେୟ୍ୟାସି – ‘ଲଖୁମା ନାମ,ଭନ୍ତେ,ଉପାସିକା ଭଗୱତୋ ପାଦେ ସିରସା ୱନ୍ଦତୀ’ତି। ଅନଚ୍ଛରିୟଂ ଖୋ ପନେତଂ, ଭନ୍ତେ, ୟଂ ମଂ ଭଗୱା ଅଞ୍ଞତରସ୍ମିଂ ସାମଞ୍ଞଫଲେ ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟ [ବ୍ୟାକରେୟ୍ୟାତି (?)] । ତଂ ଭଗୱା ସକଦାଗାମିଫଲେ ବ୍ୟାକାସୀ’’ତି।
ଲଖୁମାୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ଆଚାମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପିଣ୍ଡାୟ ତେ ଚରନ୍ତସ୍ସ, ତୁଣ୍ହୀଭୂତସ୍ସ ତିଟ୍ଠତୋ।
ଦଲିଦ୍ଦା କପଣା ନାରୀ, ପରାଗାରଂ ଅପସ୍ସିତା [ଅୱସ୍ସିତା (ସୀ॰)] ॥
‘‘ୟା ତେ ଅଦାସି ଆଚାମଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି।
ସା ହିତ୍ୱା ମାନୁସଂ ଦେହଂ, କଂ ନୁ ସା ଦିସତଂ ଗତା’’ତି॥
‘‘ପିଣ୍ଡାୟ ମେ ଚରନ୍ତସ୍ସ, ତୁଣ୍ହୀଭୂତସ୍ସ ତିଟ୍ଠତୋ।
ଦଲିଦ୍ଦା କପଣା ନାରୀ, ପରାଗାରଂ ଅପସ୍ସିତା॥
‘‘ୟା ମେ ଅଦାସି ଆଚାମଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି।
ସା ହିତ୍ୱା ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ୱିପ୍ପମୁତ୍ତା ଇତୋ ଚୁତା॥
‘‘ନିମ୍ମାନରତିନୋ ନାମ, ସନ୍ତି ଦେୱା ମହିଦ୍ଧିକା।
ତତ୍ଥ ସା ସୁଖିତା ନାରୀ, ମୋଦତାଚାମଦାୟିକା’’ତି॥
‘‘ଅହୋ ଦାନଂ ୱରାକିୟା, କସ୍ସପେ ସୁପ୍ପତିଟ୍ଠିତଂ।
ପରାଭତେନ ଦାନେନ, ଇଜ୍ଝିତ୍ଥ ୱତ ଦକ୍ଖିଣା॥
‘‘ୟା ମହେସିତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ, ଚକ୍କୱତ୍ତିସ୍ସ ରାଜିନୋ।
ନାରୀ ସବ୍ବଙ୍ଗକଲ୍ୟାଣୀ, ଭତ୍ତୁ ଚାନୋମଦସ୍ସିକା।
ଏତସ୍ସାଚାମଦାନସ୍ସ , କଲଂ ନାଗ୍ଘତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ସତଂ ନିକ୍ଖା ସତଂ ଅସ୍ସା, ସତଂ ଅସ୍ସତରୀରଥା।
ସତଂ କଞ୍ଞାସହସ୍ସାନି, ଆମୁତ୍ତମଣିକୁଣ୍ଡଲା।
ଏତସ୍ସାଚାମଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘନ୍ତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ସତଂ ହେମୱତା ନାଗା, ଈସାଦନ୍ତା ଉରୂଳ୍ହୱା।
ସୁୱଣ୍ଣକଚ୍ଛା ମାତଙ୍ଗା, ହେମକପ୍ପନୱାସସା [ହେମକପ୍ପନିୱାସସା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ଏତସ୍ସାଚାମଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ଚତୁନ୍ନମପି ଦୀପାନଂ, ଇସ୍ସରଂ ୟୋଧ କାରୟେ।
ଏତସ୍ସାଚାମଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘତି ସୋଳସି’’ନ୍ତି॥
ଆଚାମଦାୟିକାୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ଚଣ୍ଡାଲିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଚଣ୍ଡାଲି ୱନ୍ଦ ପାଦାନି, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ।
ତମେୱ [ତୱେୱ (ସୀ॰)] ଅନୁକମ୍ପାୟ, ଅଟ୍ଠାସି ଇସିସତ୍ତମୋ [ଇସିସୁତ୍ତମୋ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ଅଭିପ୍ପସାଦେହି ମନଂ, ଅରହନ୍ତମ୍ହି ତାଦିନି [ତାଦିନେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ଖିପ୍ପଂ ପଞ୍ଜଲିକା ୱନ୍ଦ, ପରିତ୍ତଂ ତୱ ଜୀୱିତ’’ନ୍ତି॥
ଚୋଦିତା ଭାୱିତତ୍ତେନ, ସରୀରନ୍ତିମଧାରିନା।
ଚଣ୍ଡାଲୀ ୱନ୍ଦି ପାଦାନି, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
ତମେନଂ ଅୱଧୀ ଗାୱୀ, ଚଣ୍ଡାଲିଂ ପଞ୍ଜଲିଂ ଠିତଂ।
ନମସ୍ସମାନଂ ସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ଅନ୍ଧକାରେ ପଭଙ୍କରନ୍ତି॥
‘‘ଖୀଣାସୱଂ ୱିଗତରଜଂ ଅନେଜଂ, ଏକଂ ଅରଞ୍ଞମ୍ହି ରହୋ ନିସିନ୍ନଂ।
ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତା ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ୱନ୍ଦାମି ତଂ ୱୀର ମହାନୁଭାୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୁୱଣ୍ଣୱଣ୍ଣା ଜଲିତା ମହାୟସା, ୱିମାନମୋରୁୟ୍ହ ଅନେକଚିତ୍ତା।
ପରିୱାରିତା ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣେନ [ଅଚ୍ଛରାନଂ ଗଣେନ (ସୀ॰)] , କା ତ୍ୱଂ ସୁଭେ ଦେୱତେ ୱନ୍ଦସେ ମମ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦ୍ଦନ୍ତେ ଚଣ୍ଡାଲୀ, ତୟା ୱୀରେନ [ଥେରେନ (କ॰)] ପେସିତା।
ୱନ୍ଦିଂ ଅରହତୋ ପାଦେ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ସାହଂ ୱନ୍ଦିତ୍ୱା [ୱନ୍ଦିତ୍ୱ (ସୀ॰)] ପାଦାନି, ଚୁତା ଚଣ୍ଡାଲୟୋନିୟା।
ୱିମାନଂ ସବ୍ବତୋ ଭଦ୍ଦଂ, ଉପପନ୍ନମ୍ହି ନନ୍ଦନେ॥
‘‘ଅଚ୍ଛରାନଂ ସତସହସ୍ସଂ, ପୁରକ୍ଖତ୍ୱାନ [ପୁରକ୍ଖିତ୍ୱା ମଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ତିଟ୍ଠତି।
ତାସାହଂ ପୱରା ସେଟ୍ଠା, ୱଣ୍ଣେନ ୟସସାୟୁନା॥
‘‘ପହୂତକତକଲ୍ୟାଣା, ସମ୍ପଜାନା ପଟିସ୍ସତା [ପତିସ୍ସତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ମୁନିଂ କାରୁଣିକଂ ଲୋକେ, ତଂ ଭନ୍ତେ ୱନ୍ଦିତୁମାଗତା’’ତି॥
ଇଦଂ ୱତ୍ୱାନ ଚଣ୍ଡାଲୀ, କତଞ୍ଞୂ କତୱେଦିନୀ।
ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଅରହତୋ ପାଦେ, ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟଥାତି [ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟତୀତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
ଚଣ୍ଡାଲିୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ଭଦ୍ଦିତ୍ଥିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ନୀଲା ପୀତା ଚ କାଳା ଚ, ମଞ୍ଜିଟ୍ଠା [ମଞ୍ଜେଟ୍ଠା (ସୀ॰), ମଞ୍ଜଟ୍ଠା (ପୀ॰)] ଅଥ ଲୋହିତା।
ଉଚ୍ଚାୱଚାନଂ ୱଣ୍ଣାନଂ, କିଞ୍ଜକ୍ଖପରିୱାରିତା॥
‘‘ମନ୍ଦାରୱାନଂ ପୁପ୍ଫାନଂ, ମାଲଂ ଧାରେସି ମୁଦ୍ଧନି।
ନୟିମେ ଅଞ୍ଞେସୁ କାୟେସୁ, ରୁକ୍ଖା ସନ୍ତି ସୁମେଧସେ॥
‘‘କେନ କାୟଂ ଉପପନ୍ନା, ତାୱତିଂସଂ ୟସସ୍ସିନୀ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଭଦ୍ଦିତ୍ଥିକାତି [ଭଦ୍ଦିତ୍ଥୀତି (ସୀ॰)] ମଂ ଅଞ୍ଞଂସୁ, କିମିଲାୟଂ ଉପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ଭତ୍ତଞ୍ଚ, ସେନାସନଂ ପଦୀପିୟଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଅପ୍ପମାଦୱିହାରିନୀ॥
କତାୱାସା କତକୁସଲା ତତୋ ଚୁତା [କତାୱକାସା କତକୁସଲା (କ॰)] ,
ସୟଂ ପଭା ଅନୁୱିଚରାମି ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୂ ଚାହଂ ପରମହିତାନୁକମ୍ପକେ, ଅଭୋଜୟିଂ ତପସ୍ସିୟୁଗଂ ମହାମୁନିଂ।
କତାୱାସା କତକୁସଲା ତତୋ ଚୁତା [କତାୱକାସା କତକୁସଲା (କ॰)] , ସୟଂ ପଭା ଅନୁୱିଚରାମି ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ଅଟ୍ଠଙ୍ଗିକଂ ଅପରିମିତଂ ସୁଖାୱହଂ, ଉପୋସଥଂ ସତତମୁପାୱସିଂ ଅହଂ।
କତାୱାସା କତକୁସଲା ତତୋ ଚୁତା [କତାୱକାସା କତକୁସଲା (କ॰)] , ସୟଂ ପଭା ଅନୁୱିଚରାମି ନନ୍ଦନ’’ନ୍ତି॥
ଭଦ୍ଦିତ୍ଥିୱିମାନଂ [ଭଦ୍ଦିତ୍ଥିକାୱିମାନଂ (ସ୍ୟା॰)] ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ସୋଣଦିନ୍ନାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ସୋଣଦିନ୍ନାତି ମଂ ଅଞ୍ଞଂସୁ, ନାଳନ୍ଦାୟଂ ଉପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ଭତ୍ତଞ୍ଚ, ସେନାସନଂ ପଦୀପିୟଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋଣଦିନ୍ନାୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ଉପୋସଥାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଉପୋସଥାତି ମଂ ଅଞ୍ଞଂସୁ, ସାକେତାୟଂ ଉପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ଭତ୍ତଞ୍ଚ, ସେନାସନଂ ପଦୀପିୟଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅଭିକ୍ଖଣଂ ନନ୍ଦନଂ ସୁତ୍ୱା, ଛନ୍ଦୋ ମେ ଉଦପଜ୍ଜଥ [ଉପପଜ୍ଜଥ (ବହୂସୁ)] ।
ତତ୍ଥ ଚିତ୍ତଂ ପଣିଧାୟ, ଉପପନ୍ନମ୍ହି ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ନାକାସିଂ ସତ୍ଥୁ ୱଚନଂ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସାଦିଚ୍ଚବନ୍ଧୁନୋ।
ହୀନେ ଚିତ୍ତଂ ପଣିଧାୟ, ସାମ୍ହି ପଚ୍ଛାନୁତାପିନୀ’’ତି॥
‘‘କୀୱ ଚିରଂ ୱିମାନମ୍ହି, ଇଧ ୱଚ୍ଛସୁପୋସଥେ [ୱସ୍ସସୁପୋସଥେ (ସୀ॰)] ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, ୟଦି ଜାନାସି ଆୟୁନୋ’’ତି॥
‘‘ସଟ୍ଠିୱସ୍ସସହସ୍ସାନି [ସଟ୍ଠି ସତସହସ୍ସାନି (?)] , ତିସ୍ସୋ ଚ ୱସ୍ସକୋଟିୟୋ।
ଇଧ ଠତ୍ୱା ମହାମୁନି, ଇତୋ ଚୁତା ଗମିସ୍ସାମି।
ମନୁସ୍ସାନଂ ସହବ୍ୟତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ମା ତ୍ୱଂ ଉପୋସଥେ ଭାୟି, ସମ୍ବୁଦ୍ଧେନାସି ବ୍ୟାକତା।
ସୋତାପନ୍ନା ୱିସେସୟି, ପହୀନା ତୱ ଦୁଗ୍ଗତୀ’’ତି॥
ଉପୋସଥାୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ନିଦ୍ଦାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ନିଦ୍ଦାତି [ସଦ୍ଧାତି (ସୀ॰)] ମମଂ ଅଞ୍ଞଂସୁ, ରାଜଗହସ୍ମିଂ ଉପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ଭତ୍ତଞ୍ଚ, ସେନାସନଂ ପଦୀପିୟଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ନିଦ୍ଦାୱିମାନଂ [ସଦ୍ଧାୱିମାନଂ (ସୀ॰)] ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ସୁନିଦ୍ଦାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ସୁନିଦ୍ଦାତି [ସୁନନ୍ଦାତି (ସୀ॰)] ମଂ ଅଞ୍ଞଂସୁ, ରାଜଗହସ୍ମିଂ ଉପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
(ୟଥା ନିଦ୍ଦାୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ॥)
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୁନିଦ୍ଦାୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ପଠମଭିକ୍ଖାଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ଭିକ୍ଖଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମଭିକ୍ଖାଦାୟିକାୱିମାନଂ ଦସମଂ।
୧୧. ଦୁତିୟଭିକ୍ଖାଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ଭିକ୍ଖଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰ … ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟଭିକ୍ଖାଦାୟିକାୱିମାନଂ ଏକାଦସମଂ।
ଚିତ୍ତଲତାୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ଦାସୀ ଚେୱ ଲଖୁମା ଚ, ଅଥ ଆଚାମଦାୟିକା।
ଚଣ୍ଡାଲୀ ଭଦ୍ଦିତ୍ଥୀ ଚେୱ [ଭଦ୍ଦିତ୍ଥିକା ଚ (ସ୍ୟା॰)] , ସୋଣଦିନ୍ନା ଉପୋସଥା।
ନିଦ୍ଦା ଚେୱ ସୁନିଦ୍ଦା ଚ [ନନ୍ଦା ଚେୱ ସୁନନ୍ଦା ଚ (ସୀ॰)] , ଦ୍ୱେ ଚ ଭିକ୍ଖାୟ ଦାୟିକା।
ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
ଭାଣୱାରଂ ପଠମଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୩. ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକୱଗ୍ଗୋ
୧. ଉଳାରୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଳାରୋ ତେ ୟସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ସବ୍ବା ଓଭାସତେ ଦିସା।
ନାରିୟୋ ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି, ଦେୱପୁତ୍ତା ଅଲଙ୍କତା॥
‘‘ମୋଦେନ୍ତି ପରିୱାରେନ୍ତି, ତୱ ପୂଜାୟ ଦେୱତେ।
ସୋୱଣ୍ଣାନି ୱିମାନାନି, ତୱିମାନି ସୁଦସ୍ସନେ॥
‘‘ତୁୱଂସି ଇସ୍ସରା ତେସଂ, ସବ୍ବକାମସମିଦ୍ଧିନୀ।
ଅଭିଜାତା ମହନ୍ତାସି, ଦେୱକାୟେ ପମୋଦସି।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ଦୁସ୍ସୀଲକୁଲେ ସୁଣିସା ଅହୋସିଂ, ଅସ୍ସଦ୍ଧେସୁ କଦରିୟେସୁ ଅହଂ॥
‘‘ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା।
ପିଣ୍ଡାୟ ଚରମାନସ୍ସ, ଅପୂୱଂ ତେ ଅଦାସହଂ॥
‘‘ତଦାହଂ ସସ୍ସୁୟାଚିକ୍ଖିଂ, ସମଣୋ ଆଗତୋ ଇଧ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ପୂୱଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ଇତିସ୍ସା ସସ୍ସୁ ପରିଭାସି, ଅୱିନୀତାସି ତ୍ୱଂ [ଅୱିନୀତା ତୁୱଂ (ସୀ॰)] ୱଧୁ।
ନ ମଂ ସମ୍ପୁଚ୍ଛିତୁଂ ଇଚ୍ଛି, ସମଣସ୍ସ ଦଦାମହଂ॥
‘‘ତତୋ ମେ ସସ୍ସୁ କୁପିତା, ପହାସି ମୁସଲେନ ମଂ।
କୂଟଙ୍ଗଚ୍ଛି ଅୱଧି ମଂ, ନାସକ୍ଖିଂ ଜୀୱିତୁଂ ଚିରଂ॥
‘‘ସା ଅହଂ କାୟସ୍ସ ଭେଦା, ୱିପ୍ପମୁତ୍ତା ତତୋ ଚୁତା।
ଦେୱାନଂ ତାୱତିଂସାନଂ, ଉପପନ୍ନା ସହବ୍ୟତଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଉଳାରୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ଉଚ୍ଛୁଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଓଭାସୟିତ୍ୱା ପଥୱିଂ [ପଠୱିଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସଦେୱକଂ, ଅତିରୋଚସି ଚନ୍ଦିମସୂରିୟା ୱିୟ।
ସିରିୟା ଚ ୱଣ୍ଣେନ ୟସେନ ତେଜସା, ବ୍ରହ୍ମାୱ ଦେୱେ ତିଦସେ ସହିନ୍ଦକେ [ସଇନ୍ଦକେ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଉପ୍ପଲମାଲଧାରିନୀ, ଆୱେଳିନୀ କଞ୍ଚନସନ୍ନିଭତ୍ତଚେ।
ଅଲଙ୍କତେ ଉତ୍ତମୱତ୍ଥଧାରିନୀ, କା ତ୍ୱଂ ସୁଭେ ଦେୱତେ ୱନ୍ଦସେ ମମଂ॥
‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପୁରେ କମ୍ମମକାସି ଅତ୍ତନା, ମନୁସ୍ସଭୂତା ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା।
ଦାନଂ ସୁଚିଣ୍ଣଂ ଅଥ ସୀଲସଂୟମଂ [ସଞ୍ଞମଂ (ସୀ॰)] , କେନୂପପନ୍ନା ସୁଗତିଂ ୟସସ୍ସିନୀ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଇଦାନି ଭନ୍ତେ ଇମମେୱ ଗାମଂ [ଗାମେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ପିଣ୍ଡାୟ ଅମ୍ହାକଂ ଘରଂ ଉପାଗମି।
ତତୋ ତେ ଉଚ୍ଛୁସ୍ସ ଅଦାସି ଖଣ୍ଡିକଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ଅତୁଲାୟ ପୀତିୟା॥
‘‘ସସ୍ସୁ ଚ ପଚ୍ଛା ଅନୁୟୁଞ୍ଜତେ ମମଂ, କହଂ [କହଂ ମେ (ପୀ॰)] ନୁ ଉଚ୍ଛୁଂ ୱଧୁକେ ଅୱାକିରି [ଅୱାକରି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ନ ଛଡ୍ଡିତଂ ନୋ ପନ ଖାଦିତଂ ମୟା, ସନ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସୟଂ ଅଦାସହଂ॥
‘‘ତୁୟ୍ହଂନ୍ୱିଦଂ [ତୁୟ୍ହଂ ନୁ ଇଦଂ (ସ୍ୟା॰)] ଇସ୍ସରିୟଂ ଅଥୋ ମମ, ଇତିସ୍ସା ସସ୍ସୁ ପରିଭାସତେ ମମଂ।
ପୀଠଂ ଗହେତ୍ୱା ପହାରଂ ଅଦାସି ମେ, ତତୋ ଚୁତା କାଲକତାମ୍ହି ଦେୱତା॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ଦେୱେହି ସଦ୍ଧିଂ ପରିଚାରୟାମହଂ, ମୋଦାମହଂ କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ଦେୱିନ୍ଦଗୁତ୍ତା ତିଦସେହି ରକ୍ଖିତା, ସମପ୍ପିତା କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ଅନପ୍ପକଂ, ମହାୱିପାକା ମମ ଉଚ୍ଛୁଦକ୍ଖିଣା।
ଦେୱେହି ସଦ୍ଧିଂ ପରିଚାରୟାମହଂ, ମୋଦାମହଂ କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ଅନପ୍ପକଂ, ମହାଜୁତିକା ମମ ଉଚ୍ଛୁଦକ୍ଖିଣା।
ଦେୱିନ୍ଦଗୁତ୍ତା ତିଦସେହି ରକ୍ଖିତା, ସହସ୍ସନେତ୍ତୋରିୱ ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘ତୁୱଞ୍ଚ ଭନ୍ତେ ଅନୁକମ୍ପକଂ ୱିଦୁଂ, ଉପେଚ୍ଚ ୱନ୍ଦିଂ କୁସଲଞ୍ଚ ପୁଚ୍ଛିସଂ।
ତତୋ ତେ ଉଚ୍ଛୁସ୍ସ ଅଦାସି ଖଣ୍ଡିକଂ, ପସନ୍ନଚିତା ଅତୁଲାୟ ପୀତିୟା’’ତି॥
ଉଚ୍ଛୁଦାୟିକାୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ପଲ୍ଲଙ୍କୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପଲ୍ଲଙ୍କସେଟ୍ଠେ ମଣିସୋଣ୍ଣଚିତ୍ତେ, ପୁପ୍ଫାଭିକିଣ୍ଣେ ସୟନେ ଉଳାରେ।
ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ଉଚ୍ଚାୱଚା ଇଦ୍ଧି ୱିକୁବ୍ବମାନା॥
‘‘ଇମା ଚ ତେ ଅଚ୍ଛରାୟୋ ସମନ୍ତତୋ, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି।
ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତାସି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଅଡ୍ଢେ କୁଲେ ସୁଣିସା ଅହୋସିଂ।
ଅକ୍କୋଧନା ଭତ୍ତୁୱସାନୁୱତ୍ତିନୀ, ଉପୋସଥେ ଅପ୍ପମତ୍ତା ଅହୋସିଂ [ଅପ୍ପମତ୍ତା ଉପୋସଥେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ମନୁସ୍ସଭୂତା ଦହରା ଅପାପିକା [ଦହରାସ’ପାପିକା (ସୀ॰)] , ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ପତିମାଭିରାଧୟିଂ।
ଦିୱା ଚ ରତ୍ତୋ ଚ ମନାପଚାରିନୀ, ଅହଂ ପୁରେ ସୀଲୱତୀ ଅହୋସିଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା ଅଚୋରିକା, ସଂସୁଦ୍ଧକାୟା ସୁଚିବ୍ରହ୍ମଚାରିନୀ।
ଅମଜ୍ଜପା ନୋ ଚ ମୁସା ଅଭାଣିଂ, ସିକ୍ଖାପଦେସୁ ପରିପୂରକାରିନୀ॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ପସନ୍ନମାନସା ଅହଂ [ଅତିପସନ୍ନମାନସା (କ॰)] ॥
‘‘ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୁପେତଂ ଅନୁଧମ୍ମଚାରିନୀ, ଉପୋସଥଂ ପୀତିମନା ଉପାୱସିଂ।
ଇମଞ୍ଚ ଅରିୟଂ ଅଟ୍ଠଙ୍ଗୱରେହୁପେତଂ, ସମାଦିୟିତ୍ୱା କୁସଲଂ ସୁଖୁଦ୍ରୟଂ।
ପତିମ୍ହି କଲ୍ୟାଣୀ ୱସାନୁୱତ୍ତିନୀ, ଅହୋସିଂ ପୁବ୍ବେ ସୁଗତସ୍ସ ସାୱିକା॥
‘‘ଏତାଦିସଂ କୁସଲଂ ଜୀୱଲୋକେ, କମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ ୱିସେସଭାଗିନୀ।
କାୟସ୍ସ ଭେଦା ଅଭିସମ୍ପରାୟଂ, ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତା ସୁଗତିମ୍ହି ଆଗତା॥
‘‘ୱିମାନପାସାଦୱରେ ମନୋରମେ, ପରିୱାରିତା ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣେନ।
ସୟଂପଭା ଦେୱଗଣା ରମେନ୍ତି ମଂ, ଦୀଘାୟୁକିଂ ଦେୱୱିମାନମାଗତ’’ନ୍ତି।
ପଲ୍ଲଙ୍କୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ଲତାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
ଲତା ଚ ସଜ୍ଜା ପୱରା ଚ ଦେୱତା, ଅଚ୍ଚିମତୀ [ଅଚ୍ଚିମୁଖୀ (ସୀ॰), ଅଚ୍ଛିମତୀ (ପୀ॰ କ॰) ଅଚ୍ଛିମୁତୀ (ସ୍ୟା॰)] ରାଜୱରସ୍ସ ସିରୀମତୋ।
ସୁତା ଚ ରଞ୍ଞୋ ୱେସ୍ସୱଣସ୍ସ ଧୀତା, ରାଜୀମତୀ ଧମ୍ମଗୁଣେହି ସୋଭଥ॥
ପଞ୍ଚେତ୍ଥ ନାରିୟୋ ଆଗମଂସୁ ନ୍ହାୟିତୁଂ, ସୀତୋଦକଂ ଉପ୍ପଲିନିଂ ସିୱଂ ନଦିଂ।
ତା ତତ୍ଥ ନ୍ହାୟିତ୍ୱା ରମେତ୍ୱା ଦେୱତା, ନଚ୍ଚିତ୍ୱା ଗାୟିତ୍ୱା ସୁତା ଲତଂ ବ୍ରୱି [ବ୍ରୁୱୀ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଉପ୍ପଲମାଲଧାରିନି, ଆୱେଳିନି କଞ୍ଚନସନ୍ନିଭତ୍ତଚେ।
ତିମିରତମ୍ବକ୍ଖି ନଭେୱ ସୋଭନେ, ଦୀଘାୟୁକୀ କେନ କତୋ ୟସୋ ତୱ॥
‘‘କେନାସି ଭଦ୍ଦେ ପତିନୋ ପିୟତରା, ୱିସିଟ୍ଠକଲ୍ୟାଣିତରସ୍ସୁ ରୂପତୋ।
ପଦକ୍ଖିଣା ନଚ୍ଚଗୀତୱାଦିତେ, ଆଚିକ୍ଖ ନୋ ତ୍ୱଂ ନରନାରିପୁଚ୍ଛିତା’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଉଳାରଭୋଗେ କୁଲେ ସୁଣିସା ଅହୋସିଂ।
ଅକ୍କୋଧନା ଭତ୍ତୁୱସାନୁୱତ୍ତିନୀ, ଉପୋସଥେ ଅପ୍ପମତ୍ତା ଅହୋସିଂ॥
‘‘ମନୁସ୍ସଭୂତା ଦହରା ଅପାପିକା [ଦହରାସ’ପାପିକା (ସୀ॰)] , ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ପତିମାଭିରାଧୟିଂ।
ସଦେୱରଂ ସସ୍ସସୁରଂ ସଦାସକଂ, ଅଭିରାଧୟିଂ ତମ୍ହି କତୋ ୟସୋ ମମ॥
‘‘ସାହଂ ତେନ କୁସଲେନ କମ୍ମୁନା, ଚତୁବ୍ଭି ଠାନେହି ୱିସେସମଜ୍ଝଗା।
ଆୟୁଞ୍ଚ ୱଣ୍ଣଞ୍ଚ ସୁଖଂ ବଲଞ୍ଚ, ଖିଡ୍ଡାରତିଂ ପଚ୍ଚନୁଭୋମନପ୍ପକଂ॥
‘‘ସୁତଂ ନୁ ତଂ ଭାସତି ୟଂ ଅୟଂ ଲତା, ୟଂ ନୋ ଅପୁଚ୍ଛିମ୍ହ ଅକିତ୍ତୟୀ ନୋ।
ପତିନୋ କିରମ୍ହାକଂ ୱିସିଟ୍ଠ ନାରୀନଂ, ଗତୀ ଚ ତାସଂ ପୱରା ଚ ଦେୱତା॥
‘‘ପତୀସୁ ଧମ୍ମଂ ପଚରାମ ସବ୍ବା, ପତିବ୍ବତା ୟତ୍ଥ ଭୱନ୍ତି ଇତ୍ଥିୟୋ।
ପତୀସୁ ଧମ୍ମଂ ପଚରିତ୍ୱ [ପଚରିତ୍ୱାନ (କ॰)] ସବ୍ବା, ଲଚ୍ଛାମସେ ଭାସତି ୟଂ ଅୟଂ ଲତା॥
‘‘ସୀହୋ ୟଥା ପବ୍ବତସାନୁଗୋଚରୋ, ମହିନ୍ଧରଂ ପବ୍ବତମାୱସିତ୍ୱା।
ପସୟ୍ହ ହନ୍ତ୍ୱା ଇତରେ ଚତୁପ୍ପଦେ, ଖୁଦ୍ଦେ ମିଗେ ଖାଦତି ମଂସଭୋଜନୋ॥
‘‘ତଥେୱ ସଦ୍ଧା ଇଧ ଅରିୟସାୱିକା, ଭତ୍ତାରଂ ନିସ୍ସାୟ ପତିଂ ଅନୁବ୍ବତା।
କୋଧଂ ୱଧିତ୍ୱା ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ମଚ୍ଛରଂ, ସଗ୍ଗମ୍ହି ସା ମୋଦତି ଧମ୍ମଚାରିନୀ’’ତି॥
ଲତାୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ଗୁତ୍ତିଲୱିମାନଂ
୧. ୱତ୍ଥୁତ୍ତମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସତ୍ତତନ୍ତିଂ ସୁମଧୁରଂ, ରାମଣେୟ୍ୟଂ ଅୱାଚୟିଂ।
ସୋ ମଂ ରଙ୍ଗମ୍ହି ଅୱ୍ହେତି, ‘ସରଣଂ ମେ ହୋହି କୋସିୟା’ତି॥
‘‘ଅହଂ ତେ ସରଣଂ ହୋମି, ଅହମାଚରିୟପୂଜକୋ।
ନ ତଂ ଜୟିସ୍ସତି ସିସ୍ସୋ, ସିସ୍ସମାଚରିୟ ଜେସ୍ସସୀ’’ତି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତା।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠା ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ୱତ୍ଥୁତ୍ତମଦାୟିକା ନାରୀ, ପୱରା ହୋତି ନରେସୁ ନାରୀସୁ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା [ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ ପୱରା, (ସ୍ୟା॰)] ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତା ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
(ଅନନ୍ତରଂ ଚତୁରୱିମାନଂ ୟଥା ୱତ୍ଥୁଦାୟିକାୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ [( ) ନତ୍ଥି ସୀ॰ ପୋତ୍ଥକେ] )
୨. ପୁପ୍ଫୁତ୍ତମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ପୁପ୍ଫୁତ୍ତମଦାୟିକା ନାରୀ, ପୱରା ହୋତି ନରେସୁ ନାରୀସୁ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୩. ଗନ୍ଧୁତ୍ତମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଗନ୍ଧୁତ୍ତମଦାୟିକା ନାରୀ, ପୱରା ହୋତି ନରେସୁ ନାରୀସୁ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୪. ଫଲୁତ୍ତମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୩)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଫଲୁତ୍ତମଦାୟିକା ନାରୀ, ପୱରା ହୋତି ନରେସୁ ନାରୀସୁ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୫. ରସୁତ୍ତମଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୪)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱି ମହାନୁଭାୱେ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ରସୁତ୍ତମଦାୟିକା ନାରୀ, ପୱରା ହୋତି ନରେସୁ ନାରୀସୁ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୬. ଗନ୍ଧପଞ୍ଚଙ୍ଗୁଲିକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଗନ୍ଧପଞ୍ଚଙ୍ଗୁଲିକଂ ଅହମଦାସିଂ, କସ୍ସପସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଥୂପମ୍ହି।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ , ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
(ଅନନ୍ତରଂ ଚତୁରୱିମାନଂ ୟଥା ଗନ୍ଧପଞ୍ଚଙ୍ଗୁଲିକଦାୟିକାୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ [( ) ନତ୍ଥି ସୀ॰ ପୋତ୍ଥକେ] )
୭. ଏକୂପୋସଥୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰…ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଭିକ୍ଖୂ ଚ ଅହଂ ଭିକ୍ଖୁନିୟୋ ଚ, ଅଦ୍ଦସାସିଂ ପନ୍ଥପଟିପନ୍ନେ।
ତେସାହଂ ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱାନ, ଏକୂପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୮. ଉଦକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଉଦକେ ଠିତା ଉଦକମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ଚିତ୍ତେନ ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ।
ଏୱଂ ପିୟରୂପଦାୟିକା ମନାପଂ, ଦିବ୍ବଂ ସା ଲଭତେ ଉପେଚ୍ଚ ଠାନଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୯. ଉପଟ୍ଠାନୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୩)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ସସ୍ସୁଞ୍ଚାହଂ ସସୁରଞ୍ଚ, ଚଣ୍ଡିକେ କୋଧନେ ଚ ଫରୁସେ ଚ।
ଅନୁସୂୟିକା ଉପଟ୍ଠାସିଂ [ସୂପଟ୍ଠାସିଂ (ସୀ॰)] , ଅପ୍ପମତ୍ତା ସକେନ ସୀଲେନ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୧୦. ଅପରକମ୍ମକାରିନୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୪)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ପରକମ୍ମକରୀ [ପରକମ୍ମକାରିନୀ (ସ୍ୟା॰) ପରକମ୍ମକାରୀ (ପୀ॰) ଅପରକମ୍ମକାରିନୀ (କ॰)] ଆସିଂ, ଅତ୍ଥେନାତନ୍ଦିତା ଦାସୀ।
ଅକ୍କୋଧନାନତିମାନିନୀ [ଅନତିମାନୀ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ସଂୱିଭାଗିନୀ ସକସ୍ସ ଭାଗସ୍ସ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
୧୧. ଖୀରୋଦନଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଖୀରୋଦନଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ।
ଏୱଂ କରିତ୍ୱା କମ୍ମଂ, ସୁଗତିଂ ଉପପଜ୍ଜ ମୋଦାମି॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
(ଅନନ୍ତରଂ ପଞ୍ଚୱୀସତିୱିମାନଂ ୟଥା ଖୀରୋଦନଦାୟିକାୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ) [( ) ନତ୍ଥି ସୀ॰ ପୋତ୍ଥକେ]
୧୨. ଫାଣିତଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧)
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଫାଣିତଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…’’॥
୧୩. ଉଚ୍ଛୁଖଣ୍ଡିକଦାୟିକାୱତ୍ଥୁ (୨)
ଉଚ୍ଛୁଖଣ୍ଡିକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୪. ତିମ୍ବରୁସକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୩)
ତିମ୍ବରୁସକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୫. କକ୍କାରିକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୪)
କକ୍କାରିକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୬. ଏଳାଲୁକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୫)
ଏଳାଲୁକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୭. ୱଲ୍ଲିଫଲଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ(୬)
ୱଲ୍ଲିଫଲଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୮. ଫାରୁସକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୭)
ଫାରୁସକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୧୯. ହତ୍ଥପ୍ପତାପକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୮)
ହତ୍ଥପ୍ପତାପକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୦. ସାକମୁଟ୍ଠିଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୯)
ସାକମୁଟ୍ଠିଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପନ୍ଥପଟିପନ୍ନସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୧. ପୁପ୍ଫକମୁଟ୍ଠିଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୦)
ପୁପ୍ଫକମୁଟ୍ଠିଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୨. ମୂଲକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୧)
ମୂଲକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୩. ନିମ୍ବମୁଟ୍ଠିଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୨)
ନିମ୍ବମୁଟ୍ଠିଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୪. ଅମ୍ବକଞ୍ଜିକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୩)
ଅମ୍ବକଞ୍ଜିକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୫. ଦୋଣିନିମ୍ମଜ୍ଜନିଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୪)
ଦୋଣିନିମ୍ମଜ୍ଜନିଂ [ଦୋଣିନିମ୍ମୁଜ୍ଜନଂ (ସ୍ୟା॰)] ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୬. କାୟବନ୍ଧନଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୫)
କାୟବନ୍ଧନଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୭. ଅଂସବଦ୍ଧକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୬)
ଅଂସବଦ୍ଧକଂ [ଅଂସୱଟ୍ଟକଂ (ସୀ॰), ଅଂସବନ୍ଧନଂ (କ॰)] ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୮. ଆୟୋଗପଟ୍ଟଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୭)
ଆୟୋଗପଟ୍ଟଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୨୯. ୱିଧୂପନଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୮)
ୱିଧୂପନଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୦. ତାଲୱଣ୍ଟଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୧୯)
ତାଲୱଣ୍ଟଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୧. ମୋରହତ୍ଥଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୦)
ମୋରହତ୍ଥଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୨. ଛତ୍ତଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୧)
ଛତ୍ତଂ [ଛତ୍ତଞ୍ଚ (କ॰)] ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୩. ଉପାହନଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୨)
ଉପାହନଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୪. ପୂୱଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୩)
ପୂୱଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୫. ମୋଦକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୪)
ମୋଦକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
୩୬. ସକ୍ଖଲିକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ (୨୫)
‘‘ସକ୍ଖଲିକଂ [ସକ୍ଖଲିଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ…ପେ॰…॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ପସ୍ସ ୱିମାନଂ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନୀହମସ୍ମି।
ଅଚ୍ଛରାସହସ୍ସସ୍ସାହଂ, ପୱରା ପସ୍ସ ପୁଞ୍ଞାନଂ ୱିପାକଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ସ୍ୱାଗତଂ ୱତ ମେ ଅଜ୍ଜ, ସୁପ୍ପଭାତଂ ସୁହୁଟ୍ଠିତଂ [ସୁୱୁଟ୍ଠିତଂ (ସୀ॰)] ।
ୟଂ ଅଦ୍ଦସାମି [ଅଦ୍ଦସଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅଦ୍ଦସାସିଂ (ପୀ॰)] ଦେୱତାୟୋ, ଅଚ୍ଛରା କାମୱଣ୍ଣିନିୟୋ [କାମୱଣ୍ଣିୟୋ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ଇମାସାହଂ [ତାସାହଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱା [ସୁତ୍ୱାନ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁଂ॥
ଦାନେନ ସମଚରିୟାୟ, ସଞ୍ଞମେନ ଦମେନ ଚ।
ସ୍ୱାହଂ ତତ୍ଥ ଗମିସ୍ସାମି [ତତ୍ଥେୱ ଗଚ୍ଛାମି (କ॰)] , ୟତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ନ ସୋଚରେ’’ତି॥
ଗୁତ୍ତିଲୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ଦଦ୍ଦଲ୍ଲୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା [ଦଦ୍ଦଳ୍ହମାନା (କ॰)] ୱଣ୍ଣେନ, ୟସସା ଚ ୟସସ୍ସିନୀ।
ସବ୍ବେ ଦେୱେ ତାୱତିଂସେ, ୱଣ୍ଣେନ ଅତିରୋଚସି॥
‘‘ଦସ୍ସନଂ ନାଭିଜାନାମି, ଇଦଂ ପଠମଦସ୍ସନଂ।
କସ୍ମା କାୟା ନୁ ଆଗମ୍ମ, ନାମେନ ଭାସସେ ମମ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ଭଦ୍ଦେ ସୁଭଦ୍ଦାସିଂ, ପୁବ୍ବେ ମାନୁସକେ ଭୱେ।
ସହଭରିୟା ଚ ତେ ଆସିଂ, ଭଗିନୀ ଚ କନିଟ୍ଠିକା॥
‘‘ସା ଅହଂ କାୟସ୍ସ ଭେଦା, ୱିପ୍ପମୁତ୍ତା ତତୋ ଚୁତା।
ନିମ୍ମାନରତୀନଂ ଦେୱାନଂ, ଉପପନ୍ନା ସହବ୍ୟତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପହୂତକତକଲ୍ୟାଣା, ତେ ଦେୱେ ୟନ୍ତି ପାଣିନୋ।
ୟେସଂ ତ୍ୱଂ କିତ୍ତୟିସ୍ସସି, ସୁଭଦ୍ଦେ ଜାତିମତ୍ତନୋ॥
‘‘ଅଥ [କଥଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତ୍ୱଂ କେନ ୱଣ୍ଣେନ, କେନ ୱା ଅନୁସାସିତା।
କୀଦିସେନେୱ ଦାନେନ, ସୁବ୍ବତେନ ୟସସ୍ସିନୀ॥
‘‘ୟସଂ ଏତାଦିସଂ ପତ୍ତା, ୱିସେସଂ ୱିପୁଲମଜ୍ଝଗା।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅଟ୍ଠେୱ ପିଣ୍ଡପାତାନି, ୟଂ ଦାନଂ ଅଦଦଂ ପୁରେ।
ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟସ୍ସ ସଙ୍ଘସ୍ସ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅହଂ ତୟା ବହୁତରେ ଭିକ୍ଖୂ, ସଞ୍ଞତେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୟୋ [ବ୍ରହ୍ମଚରିନୋ (ସ୍ୟା॰), ବ୍ରହ୍ମଚାରିୟେ (ପୀ॰ କ॰)] ।
ତପ୍ପେସିଂ ଅନ୍ନପାନେନ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତୟା ବହୁତରଂ ଦତ୍ୱା, ହୀନକାୟୂପଗା ଅହଂ [ଅହୁଂ (କ॰ ସୀ॰)] ।
କଥଂ ତ୍ୱଂ ଅପ୍ପତରଂ ଦତ୍ୱା, ୱିସେସଂ ୱିପୁଲମଜ୍ଝଗା।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ମନୋଭାୱନୀୟୋ ଭିକ୍ଖୁ, ସନ୍ଦିଟ୍ଠୋ ମେ ପୁରେ ଅହୁ।
ତାହଂ ଭତ୍ତେନ [ଭଦ୍ଦେ (କ॰)] ନିମନ୍ତେସିଂ, ରେୱତଂ ଅତ୍ତନଟ୍ଠମଂ॥
‘‘ସୋ ମେ ଅତ୍ଥପୁରେକ୍ଖାରୋ, ଅନୁକମ୍ପାୟ ରେୱତୋ।
ସଙ୍ଘେ ଦେହୀତି ମଂୱୋଚ, ତସ୍ସାହଂ ୱଚନଂ କରିଂ॥
‘‘ସା ଦକ୍ଖିଣା ସଙ୍ଘଗତା, ଅପ୍ପମେୟ୍ୟେ ପତିଟ୍ଠିତା।
ପୁଗ୍ଗଲେସୁ ତୟା ଦିନ୍ନଂ, ନ ତଂ ତୱ ମହପ୍ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଇଦାନେୱାହଂ ଜାନାମି, ସଙ୍ଘେ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ।
ସାହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା ମନୁସ୍ସତ୍ତଂ, ୱଦଞ୍ଞୂ ୱୀତମଚ୍ଛରା।
ସଙ୍ଘେ ଦାନାନି ଦସ୍ସାମି [ସଙ୍ଘେ ଦାନଂ ଦସ୍ସାମିହଂ (ସ୍ୟା॰)] , ଅପ୍ପମତ୍ତା ପୁନପ୍ପୁନ’’ନ୍ତି॥
‘‘କା ଏସା ଦେୱତା ଭଦ୍ଦେ, ତୟା ମନ୍ତୟତେ ସହ।
ସବ୍ବେ ଦେୱେ ତାୱତିଂସେ, ୱଣ୍ଣେନ ଅତିରୋଚତୀ’’ତି॥
‘‘ମନୁସ୍ସଭୂତା ଦେୱିନ୍ଦ, ପୁବ୍ବେ ମାନୁସକେ ଭୱେ।
ସହଭରିୟା ଚ ମେ ଆସି, ଭଗିନୀ ଚ କନିଟ୍ଠିକା।
ସଙ୍ଘେ ଦାନାନି ଦତ୍ୱାନ, କତପୁଞ୍ଞା ୱିରୋଚତୀ’’ତି॥
‘‘ଧମ୍ମେନ ପୁବ୍ବେ ଭଗିନୀ, ତୟା ଭଦ୍ଦେ ୱିରୋଚତି।
ୟଂ ସଙ୍ଘମ୍ହି ଅପ୍ପମେୟ୍ୟେ, ପତିଟ୍ଠାପେସି ଦକ୍ଖିଣଂ॥
‘‘ପୁଚ୍ଛିତୋ ହି ମୟା ବୁଦ୍ଧୋ, ଗିଜ୍ଝକୂଟମ୍ହି ପବ୍ବତେ।
ୱିପାକଂ ସଂୱିଭାଗସ୍ସ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
‘‘ୟଜମାନାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ, ପୁଞ୍ଞପେକ୍ଖାନ ପାଣିନଂ।
କରୋତଂ ଓପଧିକଂ ପୁଞ୍ଞଂ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
‘‘ତଂ ମେ ବୁଦ୍ଧୋ ୱିୟାକାସି, ଜାନଂ କମ୍ମଫଲଂ ସକଂ।
ୱିପାକଂ ସଂୱିଭାଗସ୍ସ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୭୫୦; କଥା॰ ୭୯୮] ‘‘ଚତ୍ତାରୋ ଚ ପଟିପନ୍ନା, ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଫଲେ ଠିତା।
ଏସ ସଙ୍ଘୋ ଉଜୁଭୂତୋ, ପଞ୍ଞାସୀଲସମାହିତୋ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୭୫୧; କଥା॰ ୭୯୮] ‘‘ୟଜମାନାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ, ପୁଞ୍ଞପେକ୍ଖାନ ପାଣିନଂ।
କରୋତଂ ଓପଧିକଂ ପୁଞ୍ଞଂ, ସଙ୍ଘେ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୭୫୨; କଥା॰ ୭୯୮] ‘‘ଏସୋ ହି ସଙ୍ଘୋ ୱିପୁଲୋ ମହଗ୍ଗତୋ, ଏସପ୍ପମେୟ୍ୟୋ ଉଦଧୀୱ ସାଗରୋ।
ଏତେ ହି ସେଟ୍ଠା ନରୱୀରସାୱକା, ପଭଙ୍କରା ଧମ୍ମମୁଦୀରୟନ୍ତି [ଧମ୍ମକଥଂ ଉଦୀରୟନ୍ତି (ସ୍ୟା॰)] ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୭୫୩; କଥା॰ ୭୯୮] ‘‘ତେସଂ ସୁଦିନ୍ନଂ ସୁହୁତଂ ସୁୟିଟ୍ଠଂ, ୟେ ସଙ୍ଘମୁଦ୍ଦିସ୍ସ ଦଦନ୍ତି ଦାନଂ।
ସା ଦକ୍ଖିଣା ସଙ୍ଘଗତା ପତିଟ୍ଠିତା, ମହପ୍ଫଲା ଲୋକୱିଦୂନ [ଲୋକୱିଦୂହି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱଣ୍ଣିତା॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୭୫୪; କଥା॰ ୭୯୮] ‘‘ଏତାଦିସଂ ୟଞ୍ଞମନୁସ୍ସରନ୍ତା [ପୁଞ୍ଞମନୁସ୍ସରନ୍ତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ୟେ ୱେଦଜାତା ୱିଚରନ୍ତି ଲୋକେ।
ୱିନେୟ୍ୟ ମଚ୍ଛେରମଲଂ ସମୂଲଂ, ଅନିନ୍ଦିତା ସଗ୍ଗମୁପେନ୍ତି ଠାନ’’ନ୍ତି॥
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲୱିମାନଂ [ଦଦ୍ଦଳ୍ହୱିମାନଂ (କ॰)] ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ପେସୱତୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଫଲିକରଜତହେମଜାଲଛନ୍ନଂ , ୱିୱିଧଚିତ୍ରତଲମଦ୍ଦସଂ ସୁରମ୍ମଂ।
ବ୍ୟମ୍ହଂ ସୁନିମ୍ମିତଂ ତୋରଣୂପପନ୍ନଂ, ରୁଚକୁପକିଣ୍ଣମିଦଂ ସୁଭଂ ୱିମାନଂ॥
‘‘ଭାତି ଚ ଦସ ଦିସା ନଭେୱ ସୁରିୟୋ, ସରଦେ ତମୋନୁଦୋ ସହସ୍ସରଂସୀ।
ତଥା ତପତିମିଦଂ ତୱ ୱିମାନଂ, ଜଲମିୱ ଧୂମସିଖୋ ନିସେ ନଭଗ୍ଗେ॥
‘‘ମୁସତୀୱ ନୟନଂ ସତେରତାୱ [ସତେରିତାୱ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ଆକାସେ ଠପିତମିଦଂ ମନୁଞ୍ଞଂ।
ୱୀଣାମୁରଜସମ୍ମତାଳଘୁଟ୍ଠଂ, ଇଦ୍ଧଂ ଇନ୍ଦପୁରଂ ୟଥା ତୱେଦଂ॥
‘‘ପଦୁମକୁମୁଦୁପ୍ପଲକୁୱଲୟଂ, ୟୋଧିକ [ୟୂଧିକ (ସୀ॰)] ବନ୍ଧୁକନୋଜକା [ୟୋଥିକା ଭଣ୍ଡିକା ନୋଜକା (ସ୍ୟା॰)] ଚ ସନ୍ତି।
ସାଲକୁସୁମିତପୁପ୍ଫିତା ଅସୋକା, ୱିୱିଧଦୁମଗ୍ଗସୁଗନ୍ଧସେୱିତମିଦଂ॥
‘‘ସଳଲଲବୁଜଭୁଜକ [ସୁଜକ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସଂୟୁତ୍ତା [ସଞ୍ଞତା (ସୀ॰)] , କୁସକସୁଫୁଲ୍ଲିତଲତାୱଲମ୍ବିନୀହି ।
ମଣିଜାଲସଦିସା ୟସସ୍ସିନୀ, ରମ୍ମା ପୋକ୍ଖରଣୀ ଉପଟ୍ଠିତା ତେ॥
‘‘ଉଦକରୁହା ଚ ୟେତ୍ଥି ପୁପ୍ଫଜାତା, ଥଲଜା ୟେ ଚ ସନ୍ତି ରୁକ୍ଖଜାତା।
ମାନୁସକାମାନୁସ୍ସକା ଚ ଦିବ୍ବା, ସବ୍ବେ ତୁୟ୍ହଂ ନିୱେସନମ୍ହି ଜାତା॥
‘‘କିସ୍ସ ସଂୟମଦମସ୍ସୟଂ ୱିପାକୋ, କେନାସି କମ୍ମଫଲେନିଧୂପପନ୍ନା।
ୟଥା ଚ ତେ ଅଧିଗତମିଦଂ ୱିମାନଂ, ତଦନୁପଦଂ ଅୱଚାସିଳାରପମ୍ହେ’’ତି [ପଖୁମେତି (ସୀ॰)] ॥
‘‘ୟଥା ଚ ମେ ଅଧିଗତମିଦଂ ୱିମାନଂ, କୋଞ୍ଚମୟୂରଚକୋର [ଚଙ୍କୋର (କ॰)] ସଙ୍ଘଚରିତଂ।
ଦିବ୍ୟ [ଦିବ୍ବ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ପିଲୱହଂସରାଜଚିଣ୍ଣଂ, ଦିଜକାରଣ୍ଡୱକୋକିଲାଭିନଦିତଂ॥
‘‘ନାନାସନ୍ତାନକପୁପ୍ଫରୁକ୍ଖୱିୱିଧା, ପାଟଲିଜମ୍ବୁଅସୋକରୁକ୍ଖୱନ୍ତଂ।
ୟଥା ଚ ମେ ଅଧିଗତମିଦଂ ୱିମାନଂ, ତଂ ତେ ପୱେଦୟାମି [ପୱଦିସ୍ସାମି (ସୀ॰), ପୱେଦିସ୍ସାମି (ପୀ॰)] ସୁଣୋହି ଭନ୍ତେ॥
‘‘ମଗଧୱରପୁରତ୍ଥିମେନ , ନାଳକଗାମୋ ନାମ ଅତ୍ଥି ଭନ୍ତେ।
ତତ୍ଥ ଅହୋସିଂ ପୁରେ ସୁଣିସା, ପେସୱତୀତି [ସେସୱତୀତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତତ୍ଥ ଜାନିଂସୁ ମମଂ॥
‘‘ସାହମପଚିତତ୍ଥଧମ୍ମକୁସଲଂ , ଦେୱମନୁସ୍ସପୂଜିତଂ ମହନ୍ତଂ।
ଉପତିସ୍ସଂ ନିବ୍ବୁତମପ୍ପମେୟ୍ୟଂ, ମୁଦିତମନା କୁସୁମେହି ଅବ୍ଭୁକିରିଂ [ଅବ୍ଭୋକିରିଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] ॥
‘‘ପରମଗତିଗତଞ୍ଚ ପୂଜୟିତ୍ୱା, ଅନ୍ତିମଦେହଧରଂ ଇସିଂ ଉଳାରଂ।
ପହାୟ ମାନୁସକଂ ସମୁସ୍ସୟଂ, ତିଦସଗତା ଇଧ ମାୱସାମି ଠାନ’’ନ୍ତି॥
ପେସୱତୀୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ମଲ୍ଲିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀତୱତ୍ଥେ ପୀତଧଜେ, ପୀତାଲଙ୍କାରଭୂସିତେ।
ପୀତନ୍ତରାହି ୱଗ୍ଗୂହି, ଅପିଳନ୍ଧାୱ ସୋଭସି॥
‘‘କା କମ୍ବୁକାୟୂରଧରେ [କକମ୍ବୁକାୟୁରଧରେ (ସ୍ୟା॰)] , କଞ୍ଚନାୱେଳଭୂସିତେ।
ହେମଜାଲକସଞ୍ଛନ୍ନେ [ପଚ୍ଛନ୍ନେ (ସୀ॰)] , ନାନାରତନମାଲିନୀ॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟା ଲୋହିତଙ୍ଗମୟା [ଲୋହିତଙ୍କମୟା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ଚ, ମୁତ୍ତାମୟା ୱେଳୁରିୟମୟା ଚ।
ମସାରଗଲ୍ଲା ସହଲୋହିତଙ୍ଗା [ସହଲୋହିତଙ୍କା (ସୀ॰), ସହଲୋହିତକା (ସ୍ୟା॰)] , ପାରେୱତକ୍ଖୀହି ମଣୀହି ଚିତ୍ତତା॥
‘‘କୋଚି କୋଚି ଏତ୍ଥ ମୟୂରସୁସ୍ସରୋ, ହଂସସ୍ସ ରଞ୍ଞୋ କରୱୀକସୁସ୍ସରୋ।
ତେସଂ ସରୋ ସୁୟ୍ୟତି ୱଗ୍ଗୁରୂପୋ, ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକଂ ତୂରିୟମିୱପ୍ପୱାଦିତଂ॥
‘‘ରଥୋ ଚ ତେ ସୁଭୋ ୱଗ୍ଗୁ [ୱଗ୍ଗୂ (ସ୍ୟା॰)] , ନାନାରତନଚିତ୍ତିତୋ [ନାନାରତନଚିତ୍ତଙ୍ଗୋ (ସ୍ୟା॰)] ।
ନାନାୱଣ୍ଣାହି ଧାତୂହି, ସୁୱିଭତ୍ତୋୱ ସୋଭତି॥
‘‘ତସ୍ମିଂ ରଥେ କଞ୍ଚନବିମ୍ବୱଣ୍ଣେ, ୟା ତ୍ୱଂ [ୟତ୍ଥ (କ॰ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଠିତା ଭାସସି ମଂ ପଦେସଂ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣଜାଲଂ ମଣିସୋଣ୍ଣଚିତ୍ତିତଂ [ୱିଚିତ୍ତଂ (କ॰), ଚିତ୍ତଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ମୁତ୍ତାଚିତଂ ହେମଜାଲେନ ଛନ୍ନଂ [ସଞ୍ଛନ୍ନଂ (କ॰)] ।
ପରିନିବ୍ବୁତେ ଗୋତମେ ଅପ୍ପମେୟ୍ୟେ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ଅହମାଭିରୋପୟିଂ॥
‘‘ତାହଂ କମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, କୁସଲଂ ବୁଦ୍ଧୱଣ୍ଣିତଂ।
ଅପେତସୋକା ସୁଖିତା, ସମ୍ପମୋଦାମନାମୟା’’ତି॥
ମଲ୍ଲିକାୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ୱିସାଲକ୍ଖିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘କା ନାମ ତ୍ୱଂ ୱିସାଲକ୍ଖି [ୱିସାଲକ୍ଖୀ (ସ୍ୟା॰)] , ରମ୍ମେ ଚିତ୍ତଲତାୱନେ।
ସମନ୍ତା ଅନୁପରିୟାସି, ନାରୀଗଣପୁରକ୍ଖତା [ପୁରକ୍ଖିତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ୟଦା ଦେୱା ତାୱତିଂସା, ପୱିସନ୍ତି ଇମଂ ୱନଂ।
ସୟୋଗ୍ଗା ସରଥା ସବ୍ବେ, ଚିତ୍ରା ହୋନ୍ତି ଇଧାଗତା॥
‘‘ତୁୟ୍ହଞ୍ଚ ଇଧ ପତ୍ତାୟ, ଉୟ୍ୟାନେ ୱିଚରନ୍ତିୟା।
କାୟେ ନ ଦିସ୍ସତୀ ଚିତ୍ତଂ, କେନ ରୂପଂ ତୱେଦିସଂ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟେନ କମ୍ମେନ ଦେୱିନ୍ଦ, ରୂପଂ ମୟ୍ହଂ ଗତୀ ଚ ମେ।
ଇଦ୍ଧି ଚ ଆନୁଭାୱୋ ଚ, ତଂ ସୁଣୋହି ପୁରିନ୍ଦଦ॥
‘‘ଅହଂ ରାଜଗହେ ରମ୍ମେ, ସୁନନ୍ଦା ନାମୁପାସିକା।
ସଦ୍ଧା ସୀଲେନ ସମ୍ପନ୍ନା, ସଂୱିଭାଗରତା ସଦା॥
‘‘ଅଚ୍ଛାଦନଞ୍ଚ ଭତ୍ତଞ୍ଚ, ସେନାସନଂ ପଦୀପିୟଂ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତେସୁ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ [ଚତୁଦ୍ଦସିଂ (ପୀ॰ କ॰)] ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ସଞ୍ଞମା ସଂୱିଭାଗା ଚ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରତା, ମୁସାୱାଦା ଚ ସଞ୍ଞତା।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରକା॥
‘‘ପଞ୍ଚସିକ୍ଖାପଦେ ରତା, ଅରିୟସଚ୍ଚାନ କୋୱିଦା।
ଉପାସିକା ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଗୋତମସ୍ସ ୟସସ୍ସିନୋ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ଞାତିକୁଲା ଦାସୀ [ଞାତିକୁଲଂ ଆସୀ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ସଦା ମାଲାଭିହାରତି।
ତାହଂ ଭଗୱତୋ ଥୂପେ, ସବ୍ବମେୱାଭିରୋପୟିଂ॥
‘‘ଉପୋସଥେ ଚହଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ମାଲାଗନ୍ଧୱିଲେପନଂ।
ଥୂପସ୍ମିଂ ଅଭିରୋପେସିଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ କମ୍ମେନ ଦେୱିନ୍ଦ, ରୂପଂ ମୟ୍ହଂ ଗତୀ ଚ ମେ।
ଇଦ୍ଧୀ ଚ ଆନୁଭାୱୋ ଚ, ୟଂ ମାଲଂ ଅଭିରୋପୟିଂ॥
‘‘ୟଞ୍ଚ ସୀଲୱତୀ ଆସିଂ, ନ ତଂ ତାୱ ୱିପଚ୍ଚତି।
ଆସା ଚ ପନ ମେ ଦେୱିନ୍ଦ, ସକଦାଗାମିନୀ ସିୟ’’ନ୍ତି॥
ୱିସାଲକ୍ଖିୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକେ କୋୱିଳାରେ, ରମଣୀୟେ ମନୋରମେ।
ଦିବ୍ବମାଲଂ ଗନ୍ଥମାନା, ଗାୟନ୍ତୀ ସମ୍ପମୋଦସି॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ସଦ୍ଦା ନିଚ୍ଛରନ୍ତି, ସୱନୀୟା ମନୋରମା॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ଗନ୍ଧା ପୱାୟନ୍ତି, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା॥
‘‘ୱିୱତ୍ତମାନା କାୟେନ, ୟା ୱେଣୀସୁ ପିଳନ୍ଧନା॥
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୂରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୱଟଂସକା ୱାତଧୁତା [ୱାତଧୂତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ୱାତେନ ସମ୍ପକମ୍ପିତା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୂରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୟାପି ତେ ସିରସ୍ମିଂ ମାଲା, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା।
ୱାତି ଗନ୍ଧୋ ଦିସା ସବ୍ବା, ରୁକ୍ଖୋ ମଞ୍ଜୂସକୋ ୟଥା॥
‘‘ଘାୟସେ ତଂ ସୁଚିଗନ୍ଧଂ [ସୁଚିଂ ଗନ୍ଧଂ (ସୀ॰)] , ରୂପଂ ପସ୍ସସି ଅମାନୁସଂ [ମାନୁସଂ (ପୀ॰)] ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପଭସ୍ସରଂ ଅଚ୍ଚିମନ୍ତଂ, ୱଣ୍ଣଗନ୍ଧେନ ସଂୟୁତଂ।
ଅସୋକପୁପ୍ଫମାଲାହଂ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଉପନାମୟିଂ॥
‘‘ତାହଂ କମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, କୁସଲଂ ବୁଦ୍ଧୱଣ୍ଣିତଂ।
ଅପେତସୋକା ସୁଖିତା, ସମ୍ପମୋଦାମନାମୟା’’ତି॥
ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକୱିମାନଂ ଦସମଂ।
ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଉଳାରୋ ଉଚ୍ଛୁ ପଲ୍ଲଙ୍କୋ, ଲତା ଚ ଗୁତ୍ତିଲେନ ଚ।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲପେସମଲ୍ଲିକା, ୱିସାଲକ୍ଖି ପାରିଚ୍ଛତ୍ତକୋ।
ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
୪. ମଞ୍ଜିଟ୍ଠକୱଗ୍ଗୋ
୧. ମଞ୍ଜିଟ୍ଠକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ମଞ୍ଜିଟ୍ଠକେ [ମଞ୍ଜେଟ୍ଠକେ (ସୀ॰)] ୱିମାନସ୍ମିଂ, ସୋଣ୍ଣୱାଲୁକସନ୍ଥତେ [ସୋୱଣ୍ଣୱାଲୁକସନ୍ଥତେ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰), ସୋୱଣ୍ଣୱାଲିକସନ୍ଥତେ (କ॰)] ।
ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ତୁରିୟେନ [ତୁରିୟେନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] , ରମସି ସୁପ୍ପୱାଦିତେ॥
‘‘ତମ୍ହା ୱିମାନା ଓରୁୟ୍ହ, ନିମ୍ମିତା ରତନାମୟା।
ଓଗାହସି ସାଲୱନଂ, ପୁପ୍ଫିତଂ ସବ୍ବକାଲିକଂ॥
‘‘ୟସ୍ସ ୟସ୍ସେୱ ସାଲସ୍ସ, ମୂଲେ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ସୋ ସୋ ମୁଞ୍ଚତି ପୁପ୍ଫାନି, ଓନମିତ୍ୱା ଦୁମୁତ୍ତମୋ॥
‘‘ୱାତେରିତଂ ସାଲୱନଂ, ଆଧୁତଂ [ଆଧୂତଂ (ସୀ॰)] ଦିଜସେୱିତଂ।
ୱାତି ଗନ୍ଧୋ ଦିସା ସବ୍ବା, ରୁକ୍ଖୋ ମଞ୍ଜୂସକୋ ୟଥା॥
‘‘ଘାୟସେ ତଂ ସୁଚିଗନ୍ଧଂ, ରୂପଂ ପସ୍ସସି ଅମାନୁସଂ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଦାସୀ ଅୟିରକୁଲେ [ଅୟ୍ୟିରକୁଲେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଅହୁଂ।
ବୁଦ୍ଧଂ ନିସିନ୍ନଂ ଦିସ୍ୱାନ, ସାଲପୁପ୍ଫେହି ଓକିରିଂ॥
‘‘ୱଟଂସକଞ୍ଚ ସୁକତଂ, ସାଲପୁପ୍ଫମୟଂ ଅହଂ।
ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଉପନାମେସିଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତାହଂ କମ୍ମଂ କରିତ୍ୱାନ, କୁସଲଂ ବୁଦ୍ଧୱଣ୍ଣିତଂ।
ଅପେତସୋକା ସୁଖିତା, ସମ୍ପମୋଦାମନାମୟା’’ତି॥
ମଞ୍ଜିଟ୍ଠକୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ପଭସ୍ସରୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପଭସ୍ସରୱରୱଣ୍ଣନିଭେ , ସୁରତ୍ତୱତ୍ଥୱସନେ [ୱତ୍ଥନିୱାସନେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
ମହିଦ୍ଧିକେ ଚନ୍ଦନରୁଚିରଗତ୍ତେ, କା ତ୍ୱଂ ସୁଭେ ଦେୱତେ ୱନ୍ଦସେ ମମଂ॥
‘‘ପଲ୍ଲଙ୍କୋ ଚ ତେ ମହଗ୍ଘୋ, ନାନାରତନଚିତ୍ତିତୋ ରୁଚିରୋ।
ୟତ୍ଥ ତ୍ୱଂ ନିସିନ୍ନା ୱିରୋଚସି, ଦେୱରାଜାରିୱ ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପୁରେ ସୁଚରିତମାଚରୀ ଭଦ୍ଦେ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସ ୱିପାକଂ।
ଅନୁଭୋସି ଦେୱଲୋକସ୍ମିଂ, ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ।
କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପିଣ୍ଡାୟ ତେ ଚରନ୍ତସ୍ସ, ମାଲଂ ଫାଣିତଞ୍ଚ ଅଦଦଂ ଭନ୍ତେ।
ତସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ୱିପାକଂ, ଅନୁଭୋମି ଦେୱଲୋକସ୍ମିଂ॥
‘‘ହୋତି ଚ ମେ ଅନୁତାପୋ, ଅପରଦ୍ଧଂ [ଅପରାଧଂ (ସ୍ୟା॰)] ଦୁକ୍ଖିତଞ୍ଚ [ଦୁକ୍କଟଞ୍ଚ (ସୀ॰)] ମେ ଭନ୍ତେ।
ସାହଂ ଧମ୍ମଂ ନାସ୍ସୋସିଂ, ସୁଦେସିତଂ ଧମ୍ମରାଜେନ॥
‘‘ତଂ ତଂ ୱଦାମି ଭଦ୍ଦନ୍ତେ, ‘ୟସ୍ସ ମେ ଅନୁକମ୍ପିୟୋ କୋଚି।
ଧମ୍ମେସୁ ତଂ ସମାଦପେଥ’, ସୁଦେସିତଂ ଧମ୍ମରାଜେନ॥
‘‘ୟେସଂ ଅତ୍ଥି ସଦ୍ଧା ବୁଦ୍ଧେ, ଧମ୍ମେ ଚ ସଙ୍ଘରତନେ।
ତେ ମଂ ଅତିୱିରୋଚନ୍ତି, ଆୟୁନା ୟସସା ସିରିୟା॥
‘‘ପତାପେନ ୱଣ୍ଣେନ ଉତ୍ତରିତରା,
ଅଞ୍ଞେ ମହିଦ୍ଧିକତରା ମୟା ଦେୱା’’ତି।
ପଭସ୍ସରୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ନାଗୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଲଙ୍କତା ମଣିକଞ୍ଚନାଚିତଂ, ସୋୱଣ୍ଣଜାଲଚିତଂ ମହନ୍ତଂ।
ଅଭିରୁୟ୍ହ ଗଜୱରଂ ସୁକପ୍ପିତଂ, ଇଧାଗମା ୱେହାୟସଂ [ୱେହାସୟଂ (ସୀ॰)] ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ନାଗସ୍ସ ଦନ୍ତେସୁ ଦୁୱେସୁ ନିମ୍ମିତା, ଅଚ୍ଛୋଦକା [ଅଚ୍ଛୋଦିକା (ସୀ॰ କ॰)] ପଦୁମିନିୟୋ ସୁଫୁଲ୍ଲା।
ପଦୁମେସୁ ଚ ତୁରିୟଗଣା ପଭିଜ୍ଜରେ, ଇମା ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ମନୋହରାୟୋ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତାସି ମହାନୁଭାୱେ, ମନୁସ୍ସଭୂତା କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱା, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ବାରାଣସିୟଂ ଉପସଙ୍କମିତ୍ୱା, ବୁଦ୍ଧସ୍ସହଂ ୱତ୍ଥୟୁଗଂ ଅଦାସିଂ।
ପାଦାନି ୱନ୍ଦିତ୍ୱା [ୱନ୍ଦିତ୍ୱ (ସୀ॰)] ଛମା ନିସୀଦିଂ, ୱିତ୍ତା ଚହଂ ଅଞ୍ଜଲିକଂ ଅକାସିଂ॥
‘‘ବୁଦ୍ଧୋ ଚ ମେ କଞ୍ଚନସନ୍ନିଭତ୍ତଚୋ, ଅଦେସୟି ସମୁଦୟଦୁକ୍ଖନିଚ୍ଚତଂ।
ଅସଙ୍ଖତଂ ଦୁକ୍ଖନିରୋଧସସ୍ସତଂ, ମଗ୍ଗଂ ଅଦେସୟି [ଅଦେସେସି (ସୀ॰)] ୟତୋ ୱିଜାନିସଂ।
‘‘ଅପ୍ପାୟୁକୀ କାଲକତା ତତୋ ଚୁତା, ଉପପନ୍ନା ତିଦସଗଣଂ ୟସସ୍ସିନୀ।
ସକ୍କସ୍ସହଂ ଅଞ୍ଞତରା ପଜାପତି, ୟସୁତ୍ତରା ନାମ ଦିସାସୁ ୱିସ୍ସୁତା’’ତି॥
ନାଗୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ଅଲୋମୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ବାରାଣସିୟଂ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସାଦିଚ୍ଚବନ୍ଧୁନୋ।
ଅଦାସିଂ ସୁକ୍ଖକୁମ୍ମାସଂ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ସୁକ୍ଖାୟ ଅଲୋଣିକାୟ ଚ, ପସ୍ସ ଫଲଂ କୁମ୍ମାସପିଣ୍ଡିୟା।
ଅଲୋମଂ ସୁଖିତଂ ଦିସ୍ୱା, କୋ ପୁଞ୍ଞଂ ନ କରିସ୍ସତି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଅଲୋମୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. କଞ୍ଜିକଦାୟିକାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦମ୍ହି, ବୁଦ୍ଧସ୍ସାଦିଚ୍ଚବନ୍ଧୁନୋ।
ଅଦାସିଂ କୋଲସମ୍ପାକଂ, କଞ୍ଜିକଂ ତେଲଧୂପିତଂ॥
‘‘ପିପ୍ଫଲ୍ୟା ଲସୁଣେନ ଚ, ମିସ୍ସଂ ଲାମଞ୍ଜକେନ ଚ।
ଅଦାସିଂ ଉଜୁଭୂତସ୍ମିଂ [ଉଜୁଭୂତେସୁ (କ॰)] , ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ୟା ମହେସିତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ, ଚକ୍କୱତ୍ତିସ୍ସ ରାଜିନୋ।
ନାରୀ ସବ୍ବଙ୍ଗକଲ୍ୟାଣୀ, ଭତ୍ତୁ ଚାନୋମଦସ୍ସିକା।
ଏକସ୍ସ କଞ୍ଜିକଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ସତଂ ନିକ୍ଖା ସତଂ ଅସ୍ସା, ସତଂ ଅସ୍ସତରୀରଥା।
ସତଂ କଞ୍ଞାସହସ୍ସାନି, ଆମୁତ୍ତମଣିକୁଣ୍ଡଲା।
ଏକସ୍ସ କଞ୍ଜିକଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘନ୍ତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ସତଂ ହେମୱତା ନାଗା, ଈସାଦନ୍ତା ଉରୂଳ୍ହୱା।
ସୁୱଣ୍ଣକଚ୍ଛା ମାତଙ୍ଗା, ହେମକପ୍ପନୱାସସା।
ଏକସ୍ସ କଞ୍ଜିକଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘନ୍ତି ସୋଳସିଂ॥
‘‘ଚତୁନ୍ନମପି ଦୀପାନଂ, ଇସ୍ସରଂ ୟୋଧ କାରୟେ।
ଏକସ୍ସ କଞ୍ଜିକଦାନସ୍ସ, କଲଂ ନାଗ୍ଘତି ସୋଳସି’’ନ୍ତି॥
କଞ୍ଜିକଦାୟିକାୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ୱିହାରୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰… ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ସଦ୍ଦା ନିଚ୍ଛରନ୍ତି, ସୱନୀୟା ମନୋରମା॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ଗନ୍ଧା ପୱାୟନ୍ତି, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା॥
‘‘ୱିୱତ୍ତମାନା କାୟେନ, ୟା ୱେଣୀସୁ ପିଳନ୍ଧନା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୁରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୱଟଂସକା ୱାତଧୁତା, ୱାତେନ ସମ୍ପକମ୍ପିତା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୁରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୟାପି ତେ ସିରସ୍ମିଂ ମାଲା, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା।
ୱାତି ଗନ୍ଧୋ ଦିସା ସବ୍ବା, ରୁକ୍ଖୋ ମଞ୍ଜୂସକୋ ୟଥା॥
‘‘ଘାୟସେ ତଂ ସୁଚିଗନ୍ଧଂ, ରୂପଂ ପସ୍ସସି ଅମାନୁସଂ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସାୱତ୍ଥିୟଂ ମୟ୍ହଂ ସଖୀ ଭଦନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସ୍ସ କାରେସି ମହାୱିହାରଂ।
ତତ୍ଥପ୍ପସନ୍ନା ଅହମାନୁମୋଦିଂ, ଦିସ୍ୱା ଅଗାରଞ୍ଚ ପିୟଞ୍ଚ ମେତଂ॥
‘‘ତାୟେୱ ମେ ସୁଦ୍ଧନୁମୋଦନାୟ, ଲଦ୍ଧଂ ୱିମାନବ୍ଭୁତଦସ୍ସନେୟ୍ୟଂ।
ସମନ୍ତତୋ ସୋଳସୟୋଜନାନି, ୱେହାୟସଂ ଗଚ୍ଛତି ଇଦ୍ଧିୟା ମମ॥
‘‘କୂଟାଗାରା ନିୱେସା ମେ, ୱିଭତ୍ତା ଭାଗସୋ ମିତା।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ଆଭନ୍ତି, ସମନ୍ତା ସତୟୋଜନଂ॥
‘‘ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋ ଚ ମେ ଏତ୍ଥ, ପୁଥୁଲୋମନିସେୱିତା।
ଅଚ୍ଛୋଦକା [ଅଚ୍ଛୋଦିକା (ସୀ॰)] ୱିପ୍ପସନ୍ନା, ସୋଣ୍ଣୱାଲୁକସନ୍ଥତା॥
‘‘ନାନାପଦୁମସଞ୍ଛନ୍ନା, ପୁଣ୍ଡରୀକସମୋତତା [ପଣ୍ଡରୀକସମୋନତା (ସୀ॰)] ।
ସୁରଭୀ ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି, ମନୁଞ୍ଞା ମାଲୁତେରିତା॥
‘‘ଜମ୍ବୁୟୋ ପନସା ତାଲା, ନାଳିକେରୱନାନି ଚ।
ଅନ୍ତୋନିୱେସନେ ଜାତା, ନାନାରୁକ୍ଖା ଅରୋପିମା॥
‘‘ନାନାତୂରିୟସଙ୍ଘୁଟ୍ଠଂ , ଅଚ୍ଛରାଗଣଘୋସିତଂ।
ୟୋପି ମଂ ସୁପିନେ ପସ୍ସେ, ସୋପି ୱିତ୍ତୋ ସିୟା ନରୋ॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ଅବ୍ଭୁତଦସ୍ସନେୟ୍ୟଂ, ୱିମାନଂ ସବ୍ବସୋପଭଂ।
ମମ କମ୍ମେହି ନିବ୍ବତ୍ତଂ, ଅଲଂ ପୁଞ୍ଞାନି କାତୱେ’’ତି॥
‘‘ତାୟେୱ ତେ ସୁଦ୍ଧନୁମୋଦନାୟ, ଲଦ୍ଧଂ ୱିମାନବ୍ଭୁତଦସ୍ସନେୟ୍ୟଂ।
ୟା ଚେୱ ସା ଦାନମଦାସି ନାରୀ, ତସ୍ସା ଗତିଂ ବ୍ରୂହି କୁହିଂ ଉପ୍ପନ୍ନା [ଉପପନ୍ନା (କ॰)] ସା’’ତି॥
‘‘ୟା ସା ଅହୁ ମୟ୍ହଂ ସଖୀ ଭଦନ୍ତେ, ସଙ୍ଘସ୍ସ କାରେସି ମହାୱିହାରଂ।
ୱିଞ୍ଞାତଧମ୍ମା ସା ଅଦାସି ଦାନଂ, ଉପ୍ପନ୍ନା ନିମ୍ମାନରତୀସୁ ଦେୱେସୁ॥
‘‘ପଜାପତୀ ତସ୍ସ ସୁନିମ୍ମିତସ୍ସ, ଅଚିନ୍ତିୟା କମ୍ମୱିପାକା ତସ୍ସ।
ୟମେତଂ ପୁଚ୍ଛସି କୁହିଂ ଉପ୍ପନ୍ନା [ଉପପନ୍ନା (କ॰)] ସାତି, ତଂ ତେ ୱିୟାକାସିଂ ଅନଞ୍ଞଥା ଅହଂ॥
‘‘ତେନହଞ୍ଞେପି ସମାଦପେଥ, ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାନାନି ଦଦାଥ ୱିତ୍ତା।
ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସୁଣାଥ ପସନ୍ନମାନସା, ସୁଦୁଲ୍ଲଭୋ ଲଦ୍ଧୋ ମନୁସ୍ସଲାଭୋ॥
‘‘ୟଂ ମଗ୍ଗଂ ମଗ୍ଗାଧିପତୀ ଅଦେସୟି [ମଗ୍ଗାଧିପତ୍ୟଦେସୟି (ସୀ॰)] , ବ୍ରହ୍ମସ୍ସରୋ କଞ୍ଚନସନ୍ନିଭତ୍ତଚୋ।
ସଙ୍ଘସ୍ସ ଦାନାନି ଦଦାଥ ୱିତ୍ତା, ମହପ୍ଫଲା ୟତ୍ଥ ଭୱନ୍ତି ଦକ୍ଖିଣା॥
[ଖୁ॰ ପା॰ ୬.୬; ସୁ॰ ନି॰ ୨୨୯] ‘‘ୟେ ପୁଗ୍ଗଲା ଅଟ୍ଠ ସତଂ ପସତ୍ଥା, ଚତ୍ତାରି ଏତାନି ୟୁଗାନି ହୋନ୍ତି।
ତେ ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟା ସୁଗତସ୍ସ ସାୱକା, ଏତେସୁ ଦିନ୍ନାନି ମହପ୍ଫଲାନି॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୬୪୧] ‘‘ଚତ୍ତାରୋ ଚ ପଟିପନ୍ନା, ଚତ୍ତାରୋ ଚ ଫଲେ ଠିତା।
ଏସ ସଙ୍ଘୋ ଉଜୁଭୂତୋ, ପଞ୍ଞାସୀଲସମାହିତୋ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୬୪୨] ‘‘ୟଜମାନାନଂ ମନୁସ୍ସାନଂ, ପୁଞ୍ଞପେକ୍ଖାନ ପାଣିନଂ।
କରୋତଂ ଓପଧିକଂ ପୁଞ୍ଞଂ, ସଙ୍ଘେ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୬୪୩] ‘‘ଏସୋ ହି ସଙ୍ଘୋ ୱିପୁଲୋ ମହଗ୍ଗତୋ, ଏସପ୍ପମେୟ୍ୟୋ ଉଦଧୀୱ ସାଗରୋ।
ଏତେହି ସେଟ୍ଠା ନରୱୀରସାୱକା, ପଭଙ୍କରା ଧମ୍ମମୁଦୀରୟନ୍ତି [ନତ୍ଥେତ୍ଥ ପାଠଭେଦୋ] ॥
[ୱି॰ ୱ॰ ୬୪୪] ‘‘ତେସଂ ସୁଦିନ୍ନଂ ସୁହୁତଂ ସୁୟିଟ୍ଠଂ, ୟେ ସଙ୍ଘମୁଦ୍ଦିସ୍ସ ଦଦନ୍ତି ଦାନଂ।
ସା ଦକ୍ଖିଣା ସଙ୍ଘଗତା ପତିଟ୍ଠିତା, ମହପ୍ଫଲା ଲୋକୱିଦୂନ [ଲୋକୱିଦୂହି (କ॰)] ୱଣ୍ଣିତା॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ୟଞ୍ଞମନୁସ୍ସରନ୍ତା, ୟେ ୱେଦଜାତା ୱିଚରନ୍ତି ଲୋକେ।
ୱିନେୟ୍ୟ ମଚ୍ଛେରମଲଂ ସମୂଲଂ, ଅନିନ୍ଦିତା ସଗ୍ଗମୁପେନ୍ତି ଠାନ’’ନ୍ତି॥
ୱିହାରୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
ଭାଣୱାରଂ ଦୁତିୟଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୭. ଚତୁରିତ୍ଥିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଇନ୍ଦୀୱରାନଂ ହତ୍ଥକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ।
ଏସିକାନଂ ଉଣ୍ଣତସ୍ମିଂ, ନଗରୱରେ ପଣ୍ଣକତେ ରମ୍ମେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସ୍ସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ନୀଲୁପ୍ପଲହତ୍ଥକଂ ଅହମଦାସିଂ, ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ।
ଏସିକାନଂ ଉଣ୍ଣତସ୍ମିଂ, ନଗରୱରେ ପଣ୍ଣକତେ ରମ୍ମେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଓଦାତମୂଲକଂ ହରିତପତ୍ତଂ, ଉଦକସ୍ମିଂ ସରେ ଜାତଂ ଅହମଦାସିଂ।
ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ, ଏସିକାନଂ ଉଣ୍ଣତସ୍ମିଂ।
ନଗରୱରେ ପଣ୍ଣକତେ ରମ୍ମେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ସୁମନା ସୁମନସ୍ସ ସୁମନମକୁଳାନି, ଦନ୍ତୱଣ୍ଣାନି ଅହମଦାସିଂ।
ଭିକ୍ଖୁନୋ ପିଣ୍ଡାୟ ଚରନ୍ତସ୍ସ, ଏସିକାନଂ ଉଣ୍ଣତସ୍ମିଂ।
ନଗରୱରେ ପଣ୍ଣକତେ ରମ୍ମେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଚତୁରିତ୍ଥିୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଅମ୍ବୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦିବ୍ବଂ ତେ ଅମ୍ବୱନଂ ରମ୍ମଂ, ପାସାଦେତ୍ଥ ମହଲ୍ଲକୋ।
ନାନାତୁରିୟସଙ୍ଘୁଟ୍ଠୋ, ଅଚ୍ଛରାଗଣଘୋସିତୋ॥
‘‘ପଦୀପୋ ଚେତ୍ଥ ଜଲତି, ନିଚ୍ଚଂ ସୋୱଣ୍ଣୟୋ ମହା।
ଦୁସ୍ସଫଲେହି ରୁକ୍ଖେହି, ସମନ୍ତା ପରିୱାରିତୋ॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି।
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ।
ୱିହାରଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ କାରେସିଂ, ଅମ୍ବେହି ପରିୱାରିତଂ॥
‘‘ପରିୟୋସିତେ ୱିହାରେ, କାରେନ୍ତେ ନିଟ୍ଠିତେ ମହେ।
ଅମ୍ବେହି ଛାଦୟିତ୍ୱାନ [ଅମ୍ବେ ଅଚ୍ଛାଦୟିତ୍ୱାନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅମ୍ବେହଚ୍ଛାଦୟିତ୍ୱାନ (ପୀ॰ କ॰)] , କତ୍ୱା ଦୁସ୍ସମୟେ ଫଲେ॥
‘‘ପଦୀପଂ ତତ୍ଥ ଜାଲେତ୍ୱା, ଭୋଜୟିତ୍ୱା ଗଣୁତ୍ତମଂ।
ନିୟ୍ୟାଦେସିଂ ତଂ ସଙ୍ଘସ୍ସ, ପସନ୍ନା ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେ ଅମ୍ବୱନଂ ରମ୍ମଂ, ପାସାଦେତ୍ଥ ମହଲ୍ଲକୋ।
ନାନାତୁରିୟସଙ୍ଘୁଟ୍ଠୋ, ଅଚ୍ଛରାଗଣଘୋସିତୋ॥
‘‘ପଦୀପୋ ଚେତ୍ଥ ଜଲତି, ନିଚ୍ଚଂ ସୋୱଣ୍ଣୟୋ ମହା।
ଦୁସ୍ସଫଲେହି ରୁକ୍ଖେହି, ସମନ୍ତା ପରିୱାରିତୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଅମ୍ବୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ପୀତୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୀତୱତ୍ଥେ ପୀତଧଜେ, ପୀତାଲଙ୍କାରଭୂସିତେ।
ପୀତଚନ୍ଦନଲିତ୍ତଙ୍ଗେ, ପୀତଉପ୍ପଲମାଲିନୀ [ପୀତୁପ୍ପଲମଧାରିନୀ (ସ୍ୟା॰ କ॰), ପୀତୁପ୍ପଲମାଲିନୀ (ପୀ॰)] ॥
‘‘ପୀତପାସାଦସୟନେ, ପୀତାସନେ ପୀତଭାଜନେ।
ପୀତଛତ୍ତେ ପୀତରଥେ, ପୀତସ୍ସେ ପୀତବୀଜନେ॥
‘‘କିଂ କମ୍ମମକରୀ ଭଦ୍ଦେ, ପୁବ୍ବେ ମାନୁସକେ ଭୱେ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘କୋସାତକୀ ନାମ ଲତତ୍ଥି ଭନ୍ତେ, ତିତ୍ତିକା ଅନଭିଚ୍ଛିତା।
ତସ୍ସା ଚତ୍ତାରି ପୁପ୍ଫାନି, ଥୂପଂ ଅଭିହରିଂ ଅହଂ॥
‘‘ସତ୍ଥୁ ସରୀରମୁଦ୍ଦିସ୍ସ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା।
ନାସ୍ସ ମଗ୍ଗଂ ଅୱେକ୍ଖିସ୍ସଂ, ନ ତଗ୍ଗମନସା [ତଦଗ୍ଗମନସା (ସୀ॰), ତଦଙ୍ଗମନସା (ସ୍ୟା॰)] ସତୀ॥
‘‘ତତୋ ମଂ ଅୱଧୀ ଗାୱୀ, ଥୂପଂ ଅପତ୍ତମାନସଂ।
ତଞ୍ଚାହଂ ଅଭିସଞ୍ଚେୟ୍ୟଂ, ଭିୟ୍ୟୋ [ଭୀୟୋ (ସୀ॰ ଅଟ୍ଠ॰)] ନୂନ ଇତୋ ସିୟା॥
‘‘ତେନ କମ୍ମେନ ଦେୱିନ୍ଦ, ମଘୱା ଦେୱକୁଞ୍ଜରୋ।
ପହାୟ ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ତୱ ସହବ୍ୟ [ସହବ୍ୟତ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ମାଗତା’’ତି॥
ଇଦଂ ସୁତ୍ୱା ତିଦସାଧିପତି, ମଘୱା ଦେୱକୁଞ୍ଜରୋ।
ତାୱତିଂସେ ପସାଦେନ୍ତୋ, ମାତଲିଂ ଏତଦବ୍ରୱି [ଏତଦବ୍ରୂୱୀତି (ସୀ॰)] ॥
‘‘ପସ୍ସ ମାତଲି ଅଚ୍ଛେରଂ, ଚିତ୍ତଂ କମ୍ମଫଲଂ ଇଦଂ।
ଅପ୍ପକମ୍ପି କତଂ ଦେୟ୍ୟଂ, ପୁଞ୍ଞଂ ହୋତି ମହପ୍ଫଲଂ॥
‘‘ନତ୍ଥି ଚିତ୍ତେ ପସନ୍ନମ୍ହି, ଅପ୍ପକା ନାମ ଦକ୍ଖିଣା।
ତଥାଗତେ ୱା ସମ୍ବୁଦ୍ଧେ, ଅଥ ୱା ତସ୍ସ ସାୱକେ॥
‘‘ଏହି ମାତଲି ଅମ୍ହେପି, ଭିୟ୍ୟୋ ଭିୟ୍ୟୋ ମହେମସେ।
ତଥାଗତସ୍ସ ଧାତୁୟୋ, ସୁଖୋ ପୁଞ୍ଞାନ ମୁଚ୍ଚୟୋ॥
‘‘ତିଟ୍ଠନ୍ତେ ନିବ୍ବୁତେ ଚାପି, ସମେ ଚିତ୍ତେ ସମଂ ଫଲଂ।
ଚେତୋପଣିଧିହେତୁ ହି, ସତ୍ତା ଗଚ୍ଛନ୍ତି ସୁଗ୍ଗତିଂ॥
‘‘ବହୂନଂ [ବହୁନ୍ନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ୱତ ଅତ୍ଥାୟ, ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ତଥାଗତା।
ୟତ୍ଥ କାରଂ କରିତ୍ୱାନ, ସଗ୍ଗଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ଦାୟକା’’ତି॥
ପୀତୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ଉଚ୍ଛୁୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଓଭାସୟିତ୍ୱା ପଥୱିଂ ସଦେୱକଂ, ଅତିରୋଚସି ଚନ୍ଦିମସୂରିୟା ୱିୟ।
ସିରିୟା ଚ ୱଣ୍ଣେନ ୟସେନ ତେଜସା, ବ୍ରହ୍ମାୱ ଦେୱେ ତିଦସେ ସହିନ୍ଦକେ॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଉପ୍ପଲମାଲଧାରିନୀ, ଆୱେଳିନୀ କଞ୍ଚନସନ୍ନିଭତ୍ତଚେ।
ଅଲଙ୍କତେ ଉତ୍ତମୱତ୍ଥଧାରିନୀ, କା ତ୍ୱଂ ସୁଭେ ଦେୱତେ ୱନ୍ଦସେ ମମଂ॥
‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପୁରେ କମ୍ମମକାସି ଅତ୍ତନା, ମନୁସ୍ସଭୂତା ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା।
ଦାନଂ ସୁଚିଣ୍ଣଂ ଅଥ ସୀଲସଞ୍ଞମଂ, କେନୁପପନ୍ନା ସୁଗତିଂ ୟସସ୍ସିନୀ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଇଦାନି ଭନ୍ତେ ଇମମେୱ ଗାମଂ, ପିଣ୍ଡାୟ ଅମ୍ହାକ ଘରଂ ଉପାଗମି।
ତତୋ ତେ ଉଚ୍ଛୁସ୍ସ ଅଦାସି ଖଣ୍ଡିକଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ଅତୁଲାୟ ପୀତିୟା।
‘‘ସସ୍ସୁ ଚ ପଚ୍ଛା ଅନୁୟୁଞ୍ଜତେ ମମଂ, କହଂ ନୁ ଉଚ୍ଛୁଂ ୱଧୁକେ ଅୱାକିରୀ।
ନ ଛଡ୍ଡିତଂ ନୋ ପନ ଖାଦିତଂ ମୟା, ସନ୍ତସ୍ସ ଭିକ୍ଖୁସ୍ସ ସୟଂ ଅଦାସହଂ॥
‘‘ତୁୟ୍ହଂନ୍ୱିଦଂ ଇସ୍ସରିୟଂ ଅଥୋ ମମ, ଇତିସ୍ସା ସସ୍ସୁ ପରିଭାସତେ ମମଂ।
ଲେଡ୍ଡୁଂ ଗହେତ୍ୱା ପହାରଂ ଅଦାସି ମେ, ତତୋ ଚୁତା କାଲକତାମ୍ହି ଦେୱତା॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ଦେୱେହି ସଦ୍ଧିଂ ପରିଚାରୟାମହଂ, ମୋଦାମହଂ କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ଦେୱିନ୍ଦଗୁତ୍ତା ତିଦସେହି ରକ୍ଖିତା, ସମପ୍ପିତା କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ଅନପ୍ପକଂ, ମହାୱିପାକା ମମ ଉଚ୍ଛୁଦକ୍ଖିଣା।
ଦେୱେହି ସଦ୍ଧିଂ ପରିଚାରୟାମହଂ, ମୋଦାମହଂ କାମଗୁଣେହି ପଞ୍ଚହି॥
‘‘ଏତାଦିସଂ ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ଅନପ୍ପକଂ, ମହାଜୁତିକା ମମ ଉଚ୍ଛୁଦକ୍ଖିଣା।
ଦେୱିନ୍ଦଗୁତ୍ତା ତିଦସେହି ରକ୍ଖିତା, ସହସ୍ସନେତ୍ତୋରିୱ ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘ତୁୱଞ୍ଚ ଭନ୍ତେ ଅନୁକମ୍ପକଂ ୱିଦୁଂ, ଉପେଚ୍ଚ ୱନ୍ଦିଂ କୁସଲଞ୍ଚ ପୁଚ୍ଛିସଂ।
ତତୋ ତେ ଉଚ୍ଛୁସ୍ସ ଅଦାସିଂ ଖଣ୍ଡିକଂ, ପସନ୍ନଚିତ୍ତା ଅତୁଲାୟ ପୀତିୟା’’ତି॥
ଉଚ୍ଛୁୱିମାନଂ ଦସମଂ।
୧୧. ୱନ୍ଦନୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ଓଭାସେନ୍ତୀ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସା ଦେୱତା ଅତ୍ତମନା…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତା, ଦିସ୍ୱାନ ସମଣେ ସୀଲୱନ୍ତେ।
ପାଦାନି ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ମନଂ ପସାଦୟିଂ, ୱିତ୍ତା ଚହଂ ଅଞ୍ଜଲିକଂ ଅକାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ୱନ୍ଦନୱିମାନଂ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ରଜ୍ଜୁମାଲାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ୟା ତ୍ୱଂ ତିଟ୍ଠସି ଦେୱତେ।
ହତ୍ଥପାଦେ ଚ ୱିଗ୍ଗୟ୍ହ, ନଚ୍ଚସି ସୁପ୍ପୱାଦିତେ॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ସଦ୍ଦା ନିଚ୍ଛରନ୍ତି, ସୱନୀୟା ମନୋରମା॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ନଚ୍ଚମାନାୟ, ଅଙ୍ଗମଙ୍ଗେହି ସବ୍ବସୋ।
ଦିବ୍ବା ଗନ୍ଧା ପୱାୟନ୍ତି, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା॥
‘‘ୱିୱତ୍ତମାନା କାୟେନ, ୟା ୱେଣୀସୁ ପିଳନ୍ଧନା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୁରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୱଟଂସକା ୱାତଧୁତା, ୱାତେନ ସମ୍ପକମ୍ପିତା।
ତେସଂ ସୁୟ୍ୟତି ନିଗ୍ଘୋସୋ, ତୁରିୟେ ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକେ ୟଥା॥
‘‘ୟାପି ତେ ସିରସ୍ମିଂ ମାଲା, ସୁଚିଗନ୍ଧା ମନୋରମା।
ୱାତି ଗନ୍ଧୋ ଦିସା ସବ୍ବା, ରୁକ୍ଖୋ ମଞ୍ଜୂସକୋ ୟଥା॥
‘‘ଘାୟସେ ତଂ ସୁଚିଗନ୍ଧଂ, ରୂପଂ ପସ୍ସସି ଅମାନୁସଂ।
ଦେୱତେ ପୁଚ୍ଛିତାଚିକ୍ଖ, କିସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଦାସୀ ଅହଂ ପୁରେ ଆସିଂ, ଗୟାୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ସହଂ।
ଅପ୍ପପୁଞ୍ଞା ଅଲକ୍ଖିକା, ରଜ୍ଜୁମାଲାତି ମଂ ୱିଦୁଂ [ୱିଦୂ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] ॥
‘‘ଅକ୍କୋସାନଂ ୱଧାନଞ୍ଚ, ତଜ୍ଜନାୟ ଚ ଉଗ୍ଗତା [ଉକ୍କତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ।
କୁଟଂ ଗହେତ୍ୱା ନିକ୍ଖମ୍ମ, ଅଗଞ୍ଛିଂ [ଆଗଚ୍ଛିଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰), ଅଗଚ୍ଛିଂ (ପୀ॰), ଗଚ୍ଛିଂ (ସୀ॰)] ଉଦହାରିୟା [ଉଦକହାରିୟା (ସୀ॰)] ॥
‘‘ୱିପଥେ କୁଟଂ ନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା, ୱନସଣ୍ଡଂ ଉପାଗମିଂ।
ଇଧେୱାହଂ ମରିସ୍ସାମି, କୋ ଅତ୍ଥୋ [କ୍ୱତ୍ଥୋସି (କ॰), କୀୱତ୍ଥୋପି (ସ୍ୟା॰)] ଜୀୱିତେନ ମେ॥
‘‘ଦଳ୍ହଂ ପାସଂ କରିତ୍ୱାନ, ଆସୁମ୍ଭିତ୍ୱାନ ପାଦପେ।
ତତୋ ଦିସା ୱିଲୋକେସିଂ,କୋ ନୁ ଖୋ ୱନମସ୍ସିତୋ॥
‘‘ତତ୍ଥଦ୍ଦସାସିଂ ସମ୍ବୁଦ୍ଧଂ, ସବ୍ବଲୋକହିତଂ ମୁନିଂ।
ନିସିନ୍ନଂ ରୁକ୍ଖମୂଲସ୍ମିଂ, ଝାୟନ୍ତଂ ଅକୁତୋଭୟଂ॥
‘‘ତସ୍ସା ମେ ଅହୁ ସଂୱେଗୋ, ଅବ୍ଭୁତୋ ଲୋମହଂସନୋ।
କୋ ନୁ ଖୋ ୱନମସ୍ସିତୋ, ମନୁସ୍ସୋ ଉଦାହୁ ଦେୱତା॥
‘‘ପାସାଦିକଂ ପସାଦନୀୟଂ, ୱନା ନିବ୍ବନମାଗତଂ।
ଦିସ୍ୱା ମନୋ ମେ ପସୀଦି, ନାୟଂ ୟାଦିସକୀଦିସୋ॥
‘‘ଗୁତ୍ତିନ୍ଦ୍ରିୟୋ ଝାନରତୋ, ଅବହିଗ୍ଗତମାନସୋ।
ହିତୋ ସବ୍ବସ୍ସ ଲୋକସ୍ସ, ବୁଦ୍ଧୋ ଅୟଂ [ସୋୟଂ (ସୀ॰)] ଭୱିସ୍ସତି॥
‘‘ଭୟଭେରୱୋ ଦୁରାସଦୋ, ସୀହୋୱ ଗୁହମସ୍ସିତୋ।
ଦୁଲ୍ଲଭାୟଂ ଦସ୍ସନାୟ, ପୁପ୍ଫଂ ଓଦୁମ୍ବରଂ ୟଥା॥
‘‘ସୋ ମଂ ମୁଦୂହି ୱାଚାହି, ଆଲପିତ୍ୱା ତଥାଗତୋ।
ରଜ୍ଜୁମାଲେତି ମଂୱୋଚ, ସରଣଂ ଗଚ୍ଛ ତଥାଗତଂ॥
‘‘ତାହଂ ଗିରଂ ସୁଣିତ୍ୱାନ, ନେଲଂ ଅତ୍ଥୱତିଂ ସୁଚିଂ।
ସଣ୍ହଂ ମୁଦୁଞ୍ଚ ୱଗ୍ଗୁଞ୍ଚ, ସବ୍ବସୋକାପନୂଦନଂ॥
‘‘କଲ୍ଲଚିତ୍ତଞ୍ଚ ମଂ ଞତ୍ୱା, ପସନ୍ନଂ ସୁଦ୍ଧମାନସଂ।
ହିତୋ ସବ୍ବସ୍ସ ଲୋକସ୍ସ, ଅନୁସାସି ତଥାଗତୋ॥
‘‘ଇଦଂ ଦୁକ୍ଖନ୍ତି ମଂୱୋଚ, ଅୟଂ ଦୁକ୍ଖସ୍ସ ସମ୍ଭୱୋ।
ଦୁକ୍ଖ [ଅୟଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ନିରୋଧୋ ମଗ୍ଗୋ ଚ [ଦୁକ୍ଖନିରୋଧୋ ଚ (ସ୍ୟା॰)] , ଅଞ୍ଜସୋ ଅମତୋଗଧୋ॥
‘‘ଅନୁକମ୍ପକସ୍ସ କୁସଲସ୍ସ, ଓୱାଦମ୍ହି ଅହଂ ଠିତା।
ଅଜ୍ଝଗା ଅମତଂ ସନ୍ତିଂ, ନିବ୍ବାନଂ ପଦମଚ୍ଚୁତଂ॥
‘‘ସାହଂ ଅୱଟ୍ଠିତାପେମା, ଦସ୍ସନେ ଅୱିକମ୍ପିନୀ।
ମୂଲଜାତାୟ ସଦ୍ଧାୟ, ଧୀତା ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ଓରସା॥
‘‘ସାହଂ ରମାମି କୀଳାମି, ମୋଦାମି ଅକୁତୋଭୟା।
ଦିବ୍ବମାଲଂ ଧାରୟାମି, ପିୱାମି ମଧୁମଦ୍ଦୱଂ॥
‘‘ସଟ୍ଠିତୁରିୟସହସ୍ସାନି, ପଟିବୋଧଂ କରୋନ୍ତି ମେ।
ଆଳମ୍ବୋ ଗଗ୍ଗରୋ ଭୀମୋ, ସାଧୁୱାଦୀ ଚ ସଂସୟୋ॥
‘‘ପୋକ୍ଖରୋ ଚ ସୁଫସ୍ସୋ ଚ, ୱୀଣାମୋକ୍ଖା ଚ ନାରିୟୋ।
ନନ୍ଦା ଚେୱ ସୁନନ୍ଦା ଚ, ସୋଣଦିନ୍ନା ସୁଚିମ୍ହିତା॥
‘‘ଅଲମ୍ବୁସା ମିସ୍ସକେସୀ ଚ, ପୁଣ୍ଡରୀକାତିଦାରୁଣୀ [… ତିଚାରୁଣୀ (ସୀ॰)] ।
ଏଣୀଫସ୍ସା ସୁଫସ୍ସା [ସୁପସ୍ସା (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] ଚ, ସୁଭଦ୍ଦା [ସଂଭଦ୍ଦା (କ॰)] ମୁଦୁୱାଦିନୀ॥
‘‘ଏତା ଚଞ୍ଞା ଚ ସେୟ୍ୟାସେ, ଅଚ୍ଛରାନଂ ପବୋଧିକା।
ତା ମଂ କାଲେନୁପାଗନ୍ତ୍ୱା, ଅଭିଭାସନ୍ତି ଦେୱତା॥
‘‘ହନ୍ଦ ନଚ୍ଚାମ ଗାୟାମ, ହନ୍ଦ ତଂ ରମୟାମସେ।
ନୟିଦଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, କତପୁଞ୍ଞାନମେୱିଦଂ॥
‘‘ଅସୋକଂ ନନ୍ଦନଂ ରମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ମହାୱନଂ।
ସୁଖଂ ଅକତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ନତ୍ଥି ପରତ୍ଥ ଚ॥
‘‘ସୁଖଞ୍ଚ କତପୁଞ୍ଞାନଂ, ଇଧ ଚେୱ ପରତ୍ଥ ଚ।
ତେସଂ ସହବ୍ୟକାମାନଂ, କତ୍ତବ୍ବଂ କୁସଲଂ ବହୁଂ।
କତପୁଞ୍ଞା ହି ମୋଦନ୍ତି, ସଗ୍ଗେ ଭୋଗସମଙ୍ଗିନୋ॥
‘‘ବହୂନଂ ୱତ ଅତ୍ଥାୟ, ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ତଥାଗତା।
ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟା ମନୁସ୍ସାନଂ, ପୁଞ୍ଞଖେତ୍ତାନମାକରା।
ୟତ୍ଥ କାରଂ କରିତ୍ୱାନ, ସଗ୍ଗେ ମୋଦନ୍ତି ଦାୟକା’’ତି॥
ରଜ୍ଜୁମାଲାୱିମାନଂ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
ମଞ୍ଜିଟ୍ଠକୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ମଞ୍ଜିଟ୍ଠା ପଭସ୍ସରା ନାଗା, ଅଲୋମାକଞ୍ଜିକଦାୟିକା।
ୱିହାରଚତୁରିତ୍ଥମ୍ବା, ପୀତା ଉଚ୍ଛୁୱନ୍ଦନରଜ୍ଜୁମାଲା ଚ।
ୱଗ୍ଗୋ ତେନ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
ଇତ୍ଥିୱିମାନଂ ସମତ୍ତଂ।
୨. ପୁରିସୱିମାନଂ
୫. ମହାରଥୱଗ୍ଗୋ
୧. ମଣ୍ଡୂକଦେୱପୁତ୍ତୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘କୋ ମେ ୱନ୍ଦତି ପାଦାନି, ଇଦ୍ଧିୟା ୟସସା ଜଲଂ।
ଅଭିକ୍କନ୍ତେନ ୱଣ୍ଣେନ, ସବ୍ବା ଓଭାସୟଂ ଦିସା’’ତି॥
‘‘ମଣ୍ଡୂକୋହଂ ପୁରେ ଆସିଂ, ଉଦକେ ୱାରିଗୋଚରୋ।
ତୱ ଧମ୍ମଂ ସୁଣନ୍ତସ୍ସ, ଅୱଧୀ ୱଚ୍ଛପାଲକୋ॥
‘‘ମୁହୁତ୍ତଂ ଚିତ୍ତପସାଦସ୍ସ, ଇଦ୍ଧିଂ ପସ୍ସ ୟସଞ୍ଚ ମେ।
ଆନୁଭାୱଞ୍ଚ ମେ ପସ୍ସ, ୱଣ୍ଣଂ ପସ୍ସ ଜୁତିଞ୍ଚ ମେ॥
‘‘ୟେ ଚ ତେ ଦୀଘମଦ୍ଧାନଂ, ଧମ୍ମଂ ଅସ୍ସୋସୁଂ ଗୋତମ।
ପତ୍ତା ତେ ଅଚଲଟ୍ଠାନଂ, ୟତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ନ ସୋଚରେ’’ତି॥
ମଣ୍ଡୂକଦେୱପୁତ୍ତୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ରେୱତୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
[ଧ॰ ପ॰ ୨୧୯ ଧମ୍ମପଦେ] ‘‘ଚିରପ୍ପୱାସିଂ ପୁରିସଂ, ଦୂରତୋ ସୋତ୍ଥିମାଗତଂ।
ଞାତିମିତ୍ତା ସୁହଜ୍ଜା ଚ, ଅଭିନନ୍ଦନ୍ତି ଆଗତଂ।
[ଧ॰ ପ॰ ୨୨୦ ଧମ୍ମପଦେ] ‘‘ତଥେୱ କତପୁଞ୍ଞମ୍ପି, ଅସ୍ମା ଲୋକା ପରଂ ଗତଂ।
ପୁଞ୍ଞାନି ପଟିଗଣ୍ହନ୍ତି, ପିୟଂ ଞାତୀୱ ଆଗତଂ॥
[ପେ॰ ୱ॰ ୭୧୪] ‘‘ଉଟ୍ଠେହି ରେୱତେ ସୁପାପଧମ୍ମେ, ଅପାରୁତଦ୍ୱାରେ [ଅପାରୁଭଂ ଦ୍ୱାରଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ଅପାରୁତଦ୍ୱାରଂ (ପୀ॰ କ॰)] ଅଦାନସୀଲେ।
ନେସ୍ସାମ ତଂ ୟତ୍ଥ ଥୁନନ୍ତି ଦୁଗ୍ଗତା, ସମପ୍ପିତା ନେରୟିକା ଦୁକ୍ଖେନା’’ତି॥
ଇଚ୍ଚେୱ [ଇଚ୍ଚେୱଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱତ୍ୱାନ ୟମସ୍ସ ଦୂତା, ତେ ଦ୍ୱେ ୟକ୍ଖା ଲୋହିତକ୍ଖା ବ୍ରହନ୍ତା।
ପଚ୍ଚେକବାହାସୁ ଗହେତ୍ୱା ରେୱତଂ, ପକ୍କାମୟୁଂ ଦେୱଗଣସ୍ସ ସନ୍ତିକେ॥
‘‘ଆଦିଚ୍ଚୱଣ୍ଣଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ, ବ୍ୟମ୍ହଂ ସୁଭଂ କଞ୍ଚନଜାଲଛନ୍ନଂ।
କସ୍ସେତମାକିଣ୍ଣଜନଂ ୱିମାନଂ, ସୂରିୟସ୍ସ ରଂସୀରିୱ ଜୋତମାନଂ॥
‘‘ନାରୀଗଣା ଚନ୍ଦନସାରଲିତ୍ତା [ଚନ୍ଦନସାରାନୁଲିତ୍ତା (ସ୍ୟା॰)] , ଉଭତୋ ୱିମାନଂ ଉପସୋଭୟନ୍ତି।
ତଂ ଦିସ୍ସତି ସୂରିୟସମାନୱଣ୍ଣଂ, କୋ ମୋଦତି ସଗ୍ଗପତ୍ତୋ ୱିମାନେ’’ତି॥
‘‘ବାରାଣସିୟଂ ନନ୍ଦିୟୋ ନାମାସି, ଉପାସକୋ ଅମଚ୍ଛରୀ ଦାନପତି ୱଦଞ୍ଞୂ।
ତସ୍ସେତମାକିଣ୍ଣଜନଂ ୱିମାନଂ, ସୂରିୟସ୍ସ ରଂସୀରିୱ ଜୋତମାନଂ॥
‘‘ନାରୀଗଣା ଚନ୍ଦନସାରଲିତ୍ତା, ଉଭତୋ ୱିମାନଂ ଉପସୋଭୟନ୍ତି।
ତଂ ଦିସ୍ସତି ସୂରିୟସମାନୱଣ୍ଣଂ, ସୋ ମୋଦତି ସଗ୍ଗପତ୍ତୋ ୱିମାନେ’’ତି॥
‘‘ନନ୍ଦିୟସ୍ସାହଂ ଭରିୟା, ଅଗାରିନୀ ସବ୍ବକୁଲସ୍ସ ଇସ୍ସରା।
ଭତ୍ତୁ ୱିମାନେ ରମିସ୍ସାମି ଦାନହଂ, ନ ପତ୍ଥୟେ ନିରୟଂ ଦସ୍ସନାୟା’’ତି॥
‘‘ଏସୋ ତେ ନିରୟୋ ସୁପାପଧମ୍ମେ, ପୁଞ୍ଞଂ ତୟା ଅକତଂ ଜୀୱଲୋକେ।
ନ ହି ମଚ୍ଛରୀ ରୋସକୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ସଗ୍ଗୂପଗାନଂ ଲଭତି ସହବ୍ୟତ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ ଗୂଥଞ୍ଚ ମୁତ୍ତଞ୍ଚ, ଅସୁଚୀ ପଟିଦିସ୍ସତି।
ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ କିମିଦଂ ମୀଳ୍ହଂ, କିମେତଂ ଉପୱାୟତୀ’’ତି॥
‘‘ଏସ ସଂସୱକୋ ନାମ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ।
ୟତ୍ଥ ୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ତୁୱଂ ପଚ୍ଚସି ରେୱତେ’’ତି॥
‘‘କିଂ ନୁ କାୟେନ ୱାଚାୟ, ମନସା ଦୁକ୍କଟଂ କତଂ।
କେନ ସଂସୱକୋ ଲଦ୍ଧୋ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ’’ତି॥
‘‘ସମଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଚାପି, ଅଞ୍ଞେ ୱାପି ୱନିବ୍ବକେ [ୱଣିବ୍ବକେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ମୁସାୱାଦେନ ୱଞ୍ଚେସି, ତଂ ପାପଂ ପକତଂ ତୟା॥
‘‘ତେନ ସଂସୱକୋ ଲଦ୍ଧୋ, ଗମ୍ଭୀରୋ ସତପୋରିସୋ।
ତତ୍ଥ ୱସ୍ସସହସ୍ସାନି, ତୁୱଂ ପଚ୍ଚସି ରେୱତେ॥
‘‘ହତ୍ଥେପି ଛିନ୍ଦନ୍ତି ଅଥୋପି ପାଦେ, କଣ୍ଣେପି ଛିନ୍ଦନ୍ତି ଅଥୋପି ନାସଂ।
ଅଥୋପି କାକୋଳଗଣା ସମେଚ୍ଚ, ସଙ୍ଗମ୍ମ ଖାଦନ୍ତି ୱିଫନ୍ଦମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସାଧୁ ଖୋ ମଂ ପଟିନେଥ, କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁଂ।
ଦାନେନ ସମଚରିୟାୟ, ସଂୟମେନ ଦମେନ ଚ।
ୟଂ କତ୍ୱା ସୁଖିତା ହୋନ୍ତି, ନ ଚ ପଚ୍ଛାନୁତପ୍ପରେ’’ତି॥
‘‘ପୁରେ ତୁୱଂ ପମଜ୍ଜିତ୍ୱା, ଇଦାନି ପରିଦେୱସି।
ସୟଂ କତାନଂ କମ୍ମାନଂ, ୱିପାକଂ ଅନୁଭୋସ୍ସସୀ’’ତି॥
‘‘କୋ ଦେୱଲୋକତୋ ମନୁସ୍ସଲୋକଂ, ଗନ୍ତ୍ୱାନ ପୁଟ୍ଠୋ ମେ ଏୱଂ ୱଦେୟ୍ୟ।
‘ନିକ୍ଖିତ୍ତଦଣ୍ଡେସୁ ଦଦାଥ ଦାନଂ, ଅଚ୍ଛାଦନଂ ସେୟ୍ୟ [ସୟନ (ସୀ॰)] ମଥନ୍ନପାନଂ।
ନହି ମଚ୍ଛରୀ ରୋସକୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ସଗ୍ଗୂପଗାନଂ ଲଭତି ସହବ୍ୟତଂ’॥
‘‘ସାହଂ ନୂନ ଇତୋ ଗନ୍ତ୍ୱା, ୟୋନିଂ ଲଦ୍ଧାନ ମାନୁସିଂ।
ୱଦଞ୍ଞୂ ସୀଲସମ୍ପନ୍ନା, କାହାମି କୁସଲଂ ବହୁଂ।
ଦାନେନ ସମଚରିୟାୟ, ସଂୟମେନ ଦମେନ ଚ॥
‘‘ଆରାମାନି ଚ ରୋପିସ୍ସଂ, ଦୁଗ୍ଗେ ସଙ୍କମନାନି ଚ।
ପପଞ୍ଚ ଉଦପାନଞ୍ଚ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା॥
‘‘ଚାତୁଦ୍ଦସିଂ ପଞ୍ଚଦସିଂ, ୟା ଚ ପକ୍ଖସ୍ସ ଅଟ୍ଠମୀ।
ପାଟିହାରିୟପକ୍ଖଞ୍ଚ, ଅଟ୍ଠଙ୍ଗସୁସମାଗତଂ॥
‘‘ଉପୋସଥଂ ଉପୱସିସ୍ସଂ, ସଦା ସୀଲେସୁ ସଂୱୁତା।
ନ ଚ ଦାନେ ପମଜ୍ଜିସ୍ସଂ, ସାମଂ ଦିଟ୍ଠମିଦଂ ମୟା’’ତି।
ଇଚ୍ଚେୱଂ ୱିପ୍ପଲପନ୍ତିଂ, ଫନ୍ଦମାନଂ ତତୋ ତତୋ।
ଖିପିଂସୁ ନିରୟେ ଘୋରେ, ଉଦ୍ଧପାଦଂ ଅୱଂସିରଂ॥
‘‘ଅହଂ ପୁରେ ମଚ୍ଛରିନୀ ଅହୋସିଂ, ପରିଭାସିକା ସମଣବ୍ରାହ୍ମଣାନଂ।
ୱିତଥେନ ଚ ସାମିକଂ ୱଞ୍ଚୟିତ୍ୱା, ପଚ୍ଚାମହଂ ନିରୟେ ଘୋରରୂପେ’’ତି॥
ରେୱତୀୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ଛତ୍ତମାଣୱକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟେ ୱଦତଂ ପୱରୋ ମନୁଜେସୁ, ସକ୍ୟମୁନୀ ଭଗୱା କତକିଚ୍ଚୋ।
ପାରଗତୋ ବଲୱୀରିୟସମଙ୍ଗୀ [ବଲୱୀରସମଙ୍ଗୀ (କ॰)] , ତଂ ସୁଗତଂ ସରଣତ୍ଥମୁପେହି॥
‘‘ରାଗୱିରାଗମନେଜମସୋକଂ, ଧମ୍ମମସଙ୍ଖତମପ୍ପଟିକୂଲଂ।
ମଧୁରମିମଂ ପଗୁଣଂ ସୁୱିଭତ୍ତଂ, ଧମ୍ମମିମଂ ସରଣତ୍ଥମୁପେହି॥
‘‘ୟତ୍ଥ ଚ ଦିନ୍ନ ମହପ୍ଫଲମାହୁ, ଚତୂସୁ ସୁଚୀସୁ ପୁରିସୟୁଗେସୁ।
ଅଟ୍ଠ ଚ ପୁଗ୍ଗଲଧମ୍ମଦସା ତେ, ସଙ୍ଘମିମଂ ସରଣତ୍ଥମୁପେହି॥
‘‘ନ ତଥା ତପତି ନଭେ ସୂରିୟୋ, ଚନ୍ଦୋ ଚ ନ ଭାସତି ନ ଫୁସ୍ସୋ।
ୟଥା ଅତୁଲମିଦଂ ମହପ୍ପଭାସଂ, କୋ ନୁ ତ୍ୱଂ ତିଦିୱା ମହିଂ ଉପାଗା॥
‘‘ଛିନ୍ଦତି ରଂସୀ ପଭଙ୍କରସ୍ସ, ସାଧିକୱୀସତିୟୋଜନାନି ଆଭା।
ରତ୍ତିମପି ୟଥା ଦିୱଂ କରୋତି, ପରିସୁଦ୍ଧଂ ୱିମଲଂ ସୁଭଂ ୱିମାନଂ॥
‘‘ବହୁପଦୁମୱିଚିତ୍ରପୁଣ୍ଡରୀକଂ, ୱୋକିଣ୍ଣଂ କୁସୁମେହି ନେକଚିତ୍ତଂ।
ଅରଜୱିରଜହେମଜାଲଛନ୍ନଂ, ଆକାସେ ତପତି ୟଥାପି ସୂରିୟୋ॥
‘‘ରତ୍ତମ୍ବରପୀତୱସସାହି, ଅଗରୁପିୟଙ୍ଗୁଚନ୍ଦନୁସ୍ସଦାହି।
କଞ୍ଚନତନୁସନ୍ନିଭତ୍ତଚାହି, ପରିପୂରଂ ଗଗନଂୱ ତାରକାହି॥
‘‘ନରନାରିୟୋ [ନରନାରୀ (କ॰), ନାରିୟୋ (?)] ବହୁକେତ୍ଥନେକୱଣ୍ଣା, କୁସୁମୱିଭୂସିତାଭରଣେତ୍ଥ ସୁମନା।
ଅନିଲପମୁଞ୍ଚିତା ପୱନ୍ତି [ପୱାୟନ୍ତି (କ॰)] ସୁରଭିଂ, ତପନିୟୱିତତା ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା [ସୁୱଣ୍ଣଚ୍ଛାଦନା (ସୀ॰)] ॥
‘‘କିସ୍ସ ସଂୟମସ୍ସ [ସମଦମସ୍ସ (ସୀ॰)] ଅୟଂ ୱିପାକୋ, କେନାସି କମ୍ମଫଲେନିଧୂପପନ୍ନୋ।
ୟଥା ଚ ତେ ଅଧିଗତମିଦଂ ୱିମାନଂ, ତଦନୁପଦଂ ଅୱଚାସି ଇଙ୍ଘ ପୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
‘‘ସୟମିଧ [ୟମିଧ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ପଥେ ସମେଚ୍ଚ ମାଣୱେନ, ସତ୍ଥାନୁସାସି ଅନୁକମ୍ପମାନୋ।
ତୱ ରତନୱରସ୍ସ ଧମ୍ମଂ ସୁତ୍ୱା, କରିସ୍ସାମୀତି ଚ ବ୍ରୱିତ୍ଥ ଛତ୍ତୋ॥
‘‘ଜିନୱରପୱରଂ [ଜିନପୱରଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଉପେହି [ଉପେମି (ବହୂସୁ)] ସରଣଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚାପି ତଥେୱ ଭିକ୍ଖୁସଙ୍ଘଂ।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ [ଅୱୋଚାହଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଭନ୍ତେ, ପଚ୍ଛା ତେ ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ॥
‘‘ମା ଚ ପାଣୱଧଂ ୱିୱିଧଂ ଚରସ୍ସୁ ଅସୁଚିଂ,
ନ ହି ପାଣେସୁ ଅସଞ୍ଞତଂ ଅୱଣ୍ଣୟିଂସୁ ସପ୍ପଞ୍ଞା।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ ଭନ୍ତେ,
ପଚ୍ଛା ତେ ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ॥
‘‘ମା ଚ ପରଜନସ୍ସ ରକ୍ଖିତମ୍ପି, ଆଦାତବ୍ବମମଞ୍ଞିଥୋ [ମମଞ୍ଞିତ୍ଥ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ଅଦିନ୍ନଂ।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ ଭନ୍ତେ, ପଚ୍ଛା ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ॥
‘‘ମା ଚ ପରଜନସ୍ସ ରକ୍ଖିତାୟୋ, ପରଭରିୟା ଅଗମା ଅନରିୟମେତଂ।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ ଭନ୍ତେ, ପଚ୍ଛା ତେ ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ।
‘‘ମା ଚ ୱିତଥଂ ଅଞ୍ଞଥା ଅଭାଣି,
ନ ହି ମୁସାୱାଦଂ ଅୱଣ୍ଣୟିଂସୁ ସପ୍ପଞ୍ଞା।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ ଭନ୍ତେ, ପଚ୍ଛା ତେ ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ॥
‘‘ୟେନ ଚ ପୁରିସସ୍ସ ଅପେତି ସଞ୍ଞା, ତଂ ମଜ୍ଜଂ ପରିୱଜ୍ଜୟସ୍ସୁ ସବ୍ବଂ।
ନୋତି ପଠମଂ ଅୱୋଚହଂ ଭନ୍ତେ, ପଚ୍ଛା ତେ ୱଚନଂ ତଥେୱକାସିଂ॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଇଧ ପଞ୍ଚ ସିକ୍ଖା କରିତ୍ୱା, ପଟିପଜ୍ଜିତ୍ୱା ତଥାଗତସ୍ସ ଧମ୍ମେ।
ଦ୍ୱେପଥମଗମାସିଂ ଚୋରମଜ୍ଝେ, ତେ ମଂ ତତ୍ଥ ୱଧିଂସୁ ଭୋଗହେତୁ॥
‘‘ଏତ୍ତକମିଦଂ ଅନୁସ୍ସରାମି କୁସଲଂ, ତତୋ ପରଂ ନ ମେ ୱିଜ୍ଜତି ଅଞ୍ଞଂ।
ତେନ ସୁଚରିତେନ କମ୍ମୁନାହଂ [କମ୍ମନାହଂ (ସୀ॰)] , ଉପ୍ପନ୍ନୋ [ଉପପନ୍ନୋ (ବହୂସୁ)] ତିଦିୱେସୁ କାମକାମୀ॥
‘‘ପସ୍ସ ଖଣମୁହୁତ୍ତସଞ୍ଞମସ୍ସ, ଅନୁଧମ୍ମପ୍ପଟିପତ୍ତିୟା ୱିପାକଂ।
ଜଲମିୱ ୟସସା ସମେକ୍ଖମାନା, ବହୁକା ମଂ ପିହୟନ୍ତି ହୀନକମ୍ମା॥
‘‘ପସ୍ସ କତିପୟାୟ ଦେସନାୟ, ସୁଗତିଞ୍ଚମ୍ହି ଗତୋ ସୁଖଞ୍ଚ ପତ୍ତୋ।
ୟେ ଚ ତେ ସତତଂ ସୁଣନ୍ତି ଧମ୍ମଂ, ମଞ୍ଞେ ତେ ଅମତଂ ଫୁସନ୍ତି ଖେମଂ॥
‘‘ଅପ୍ପମ୍ପି କତଂ ମହାୱିପାକଂ, ୱିପୁଲଂ ହୋତି [ୱିପୁଲଫଲଂ (କ॰)] ତଥାଗତସ୍ସ ଧମ୍ମେ।
ପସ୍ସ କତପୁଞ୍ଞତାୟ ଛତ୍ତୋ, ଓଭାସେତି ପଥୱିଂ ୟଥାପି ସୂରିୟୋ॥
‘‘କିମିଦଂ କୁସଲଂ କିମାଚରେମ, ଇଚ୍ଚେକେ ହି ସମେଚ୍ଚ ମନ୍ତୟନ୍ତି।
ତେ ମୟଂ ପୁନରେୱ [ପୁନପି (?)] ଲଦ୍ଧ ମାନୁସତ୍ତଂ, ପଟିପନ୍ନା ୱିହରେମୁ ସୀଲୱନ୍ତୋ॥
‘‘ବହୁକାରୋ ଅନୁକମ୍ପକୋ ଚ ସତ୍ଥା, ଇତି ମେ ସତି ଅଗମା ଦିୱା ଦିୱସ୍ସ।
ସ୍ୱାହଂ ଉପଗତୋମ୍ହି ସଚ୍ଚନାମଂ, ଅନୁକମ୍ପସ୍ସୁ ପୁନପି ସୁଣେମୁ [ସୁଣୋମ (ସୀ॰), ସୁଣୋମି (ସ୍ୟା॰)] ଧମ୍ମଂ॥
‘‘ୟେ ଚିଧ [ୟେଧ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰), ୟେ ଇଧ (କ॰)] ପଜହନ୍ତି କାମରାଗଂ, ଭୱରାଗାନୁସୟଞ୍ଚ ପହାୟ ମୋହଂ।
ନ ଚ ତେ ପୁନମୁପେନ୍ତି ଗବ୍ଭସେୟ୍ୟଂ, ପରିନିବ୍ବାନଗତା ହି ସୀତିଭୂତା’’ତି॥
ଛତ୍ତମାଣୱକୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. କକ୍କଟକରସଦାୟକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା [ରୁଚିରତ୍ଥତା (ସ୍ୟା॰ କ॰) ୬୪୬ ଗାଥାୟଂ ‘‘ରୁଚକୁପକିଣ୍ଣଂ’’ତି ପଦସ୍ସ ସଂୱଣ୍ଣନା ପସ୍ସିତବ୍ବା] ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ [ୱଗ୍ଗୁ (ସୀ॰ କ॰), ୱଗ୍ଗୂ (ସ୍ୟା॰)] ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ତଂ ଦେୱ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ସତିସମୁପ୍ପାଦକରୋ , ଦ୍ୱାରେ କକ୍କଟକୋ ଠିତୋ।
ନିଟ୍ଠିତୋ ଜାତରୂପସ୍ସ, ସୋଭତି ଦସପାଦକୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ ୟମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
ତେନମ୍ହି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
କକ୍କଟକରସଦାୟକୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
(ଅନନ୍ତରଂ ପଞ୍ଚୱିମାନଂ ୟଥା କକ୍କଟକରସଦାୟକୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ)
୫. ଦ୍ୱାରପାଲୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଦିବ୍ବଂ ମମଂ ୱସ୍ସସହସ୍ସମାୟୁ, ୱାଚାଭିଗୀତଂ ମନସା ପୱତ୍ତିତଂ।
ଏତ୍ତାୱତା ଠସ୍ସତି ପୁଞ୍ଞକମ୍ମୋ, ଦିବ୍ବେହି କାମେହି ସମଙ୍ଗିଭୂତୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦ୍ୱାରପାଲୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ପଠମକରଣୀୟୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰…ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘କରଣୀୟାନି ପୁଞ୍ଞାନି, ପଣ୍ଡିତେନ ୱିଜାନତା।
ସମ୍ମଗ୍ଗତେସୁ ବୁଦ୍ଧେସୁ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
‘‘ଅତ୍ଥାୟ ୱତ ମେ ବୁଦ୍ଧୋ, ଅରଞ୍ଞା ଗାମମାଗତୋ।
ତତ୍ଥ ଚିତ୍ତଂ ପସାଦେତ୍ୱା, ତାୱତିଂସୂପଗୋ ଅହଂ [ଅହୁଂ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମକରଣୀୟୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ଦୁତିୟକରଣୀୟୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘କରଣୀୟାନି ପୁଞ୍ଞାନି, ପଣ୍ଡିତେନ ୱିଜାନତା।
ସମ୍ମଗ୍ଗତେସୁ ଭିକ୍ଖୂସୁ, ୟତ୍ଥ ଦିନ୍ନଂ ମହପ୍ଫଲଂ॥
‘‘ଅତ୍ଥାୟ ୱତ ମେ ଭିକ୍ଖୁ, ଅରଞ୍ଞା ଗାମମାଗତୋ।
ତତ୍ଥ ଚିତ୍ତଂ ପସାଦେତ୍ୱା, ତାୱତିଂସୂପଗୋ ଅହଂ॥
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟକରଣୀୟୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ପଠମସୂଚିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ୟଂ ଦଦାତି ନ ତଂ ହୋତି,
ୟଞ୍ଚେୱ ଦଜ୍ଜା ତଞ୍ଚେୱ ସେୟ୍ୟୋ।
ସୂଚି ଦିନ୍ନା ସୂଚିମେୱ ସେୟ୍ୟୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମସୂଚିୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ଦୁତିୟସୂଚିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ,ପୁରିମଜାତିୟା ମନୁସ୍ସଲୋକେ॥
‘‘ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ।
ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ସୂଚିଂ, ପସନ୍ନୋ ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟସୂଚିୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ପଠମନାଗୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୁସୁକ୍କଖନ୍ଧଂ ଅଭିରୁୟ୍ହ ନାଗଂ, ଅକାଚିନଂ ଦନ୍ତିଂ ବଲିଂ ମହାଜୱଂ।
ଅଭିରୁୟ୍ହ ଗଜୱରଂ [ଗଜଂ ୱରଂ (ସ୍ୟା॰)] ସୁକପ୍ପିତଂ, ଇଧାଗମା ୱେହାୟସଂ ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ନାଗସ୍ସ ଦନ୍ତେସୁ ଦୁୱେସୁ ନିମ୍ମିତା, ଅଚ୍ଛୋଦକା ପଦୁମିନିୟୋ ସୁଫୁଲ୍ଲା।
ପଦୁମେସୁ ଚ ତୁରିୟଗଣା ପୱଜ୍ଜରେ, ଇମା ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ମନୋହରାୟୋ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅଟ୍ଠେୱ ମୁତ୍ତପୁପ୍ଫାନି, କସ୍ସପସ୍ସ ମହେସିନୋ [ଭଗୱତୋ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ଥୂପସ୍ମିଂ ଅଭିରୋପେସିଂ, ପସନ୍ନୋ ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମନାଗୱିମାନଂ ଦସମଂ।
୧୧. ଦୁତିୟନାଗୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ମହନ୍ତଂ ନାଗଂ ଅଭିରୁୟ୍ହ, ସବ୍ବସେତଂ ଗଜୁତ୍ତମଂ।
ୱନା ୱନଂ ଅନୁପରିୟାସି, ନାରୀଗଣପୁରକ୍ଖତୋ।
ଓଭାସେନ୍ତୋ ଦିସା ସବ୍ବା, ଓସଧୀ ୱିୟ ତାରକା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ୱଙ୍ଗୀସେନେୱ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଉପାସକୋ ଚକ୍ଖୁମତୋ ଅହୋସିଂ।
ପାଣାତିପାତା ୱିରତୋ ଅହୋସିଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିସ୍ସଂ॥
‘‘ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଅଭାଣିଂ [ଅଭାସିଂ (ସୀ॰ କ॰)] , ସକେନ ଦାରେନ ଚ ତୁଟ୍ଠୋ ଅହୋସିଂ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟନାଗୱିମାନଂ ଏକାଦସମଂ।
୧୨. ତତିୟନାଗୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘କୋ ନୁ ଦିବ୍ବେନ ୟାନେନ, ସବ୍ବସେତେନ ହତ୍ଥିନା।
ତୁରିୟତାଳିତନିଗ୍ଘୋସୋ, ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ ମହୀୟତି॥
‘‘ଦେୱତା ନୁସି ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ଅଦୁ [ଆଦୁ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
ଅଜାନନ୍ତା ତଂ ପୁଚ୍ଛାମ, କଥଂ ଜାନେମୁ ତଂ ମୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ନମ୍ହି ଦେୱୋ ନ ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ନାପି [ନାମ୍ହି (କ॰)] ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
ସୁଧମ୍ମା ନାମ ୟେ ଦେୱା, ତେସଂ ଅଞ୍ଞତରୋ ଅହ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମ ଦେୱଂ ସୁଧମ୍ମଂ [ଦେୱ ସୁଧମ୍ମ (ସ୍ୟା॰), ଦେୱ ସୁଧମ୍ମଂ (କ॰)] , ପୁଥୁଂ କତ୍ୱାନ ଅଞ୍ଜଲିଂ।
କିଂ କତ୍ୱା ମାନୁସେ କମ୍ମଂ, ସୁଧମ୍ମଂ ଉପପଜ୍ଜତୀ’’ତି॥
‘‘ଉଚ୍ଛାଗାରଂ ତିଣାଗାରଂ, ୱତ୍ଥାଗାରଞ୍ଚ ୟୋ ଦଦେ।
ତିଣ୍ଣଂ ଅଞ୍ଞତରଂ ଦତ୍ୱା, ସୁଧମ୍ମଂ ଉପପଜ୍ଜତୀ’’ତି॥
ତତିୟନାଗୱିମାନଂ ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୩. ଚୂଳରଥୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦଳ୍ହଧମ୍ମା ନିସାରସ୍ସ, ଧନୁଂ ଓଲୁବ୍ଭ ତିଟ୍ଠସି।
ଖତ୍ତିୟୋ ନୁସି ରାଜଞ୍ଞୋ, ଅଦୁ ଲୁଦ୍ଦୋ ୱନେଚରୋ’’ତି [ୱନାଚରୋତି (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ॥
‘‘ଅସ୍ସକାଧିପତିସ୍ସାହଂ , ଭନ୍ତେ ପୁତ୍ତୋ ୱନେଚରୋ।
ନାମଂ ମେ ଭିକ୍ଖୁ ତେ ବ୍ରୂମି, ସୁଜାତୋ ଇତି ମଂ ୱିଦୂ [ୱିଦୁଂ (ସୀ॰)] ॥
‘‘ମିଗେ ଗୱେସମାନୋହଂ, ଓଗାହନ୍ତୋ ବ୍ରହାୱନଂ।
ମିଗଂ ତଞ୍ଚେୱ [ମିଗଂ ଗନ୍ତ୍ୱେୱ (ସ୍ୟା॰), ମିଗୱଧଞ୍ଚ (କ॰)] ନାଦ୍ଦକ୍ଖିଂ, ତଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱା ଠିତୋ ଅହ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସ୍ୱାଗତଂ ତେ ମହାପୁଞ୍ଞ, ଅଥୋ ତେ ଅଦୁରାଗତଂ।
ଏତ୍ତୋ ଉଦକମାଦାୟ, ପାଦେ ପକ୍ଖାଲୟସ୍ସୁ ତେ॥
‘‘ଇଦମ୍ପି ପାନୀୟଂ ସୀତଂ, ଆଭତଂ ଗିରିଗବ୍ଭରା।
ରାଜପୁତ୍ତ ତତୋ ପିତ୍ୱା [ପୀତ୍ୱା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ସନ୍ଥତସ୍ମିଂ ଉପାୱିସା’’ତି॥
‘‘କଲ୍ୟାଣୀ ୱତ ତେ ୱାଚା, ସୱନୀୟା ମହାମୁନି।
ନେଲା ଅତ୍ଥୱତୀ [ଚତ୍ଥୱତୀ (ସୀ॰)] ୱଗ୍ଗୁ, ମନ୍ତ୍ୱା [ମନ୍ତା (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] ଅତ୍ଥଞ୍ଚ ଭାସସି [ଭାସସେ (ସୀ॰)] ॥
‘‘କା ତେ ରତି ୱନେ ୱିହରତୋ, ଇସିନିସଭ ୱଦେହି ପୁଟ୍ଠୋ।
ତୱ ୱଚନପଥଂ ନିସାମୟିତ୍ୱା, ଅତ୍ଥଧମ୍ମପଦଂ ସମାଚରେମସେ’’ତି॥
‘‘ଅହିଂସା ସବ୍ବପାଣୀନଂ, କୁମାରମ୍ହାକ ରୁଚ୍ଚତି।
ଥେୟ୍ୟା ଚ ଅତିଚାରା ଚ, ମଜ୍ଜପାନା ଚ ଆରତି॥
‘‘ଆରତି ସମଚରିୟା ଚ, ବାହୁସଚ୍ଚଂ କତଞ୍ଞୁତା।
ଦିଟ୍ଠେୱ ଧମ୍ମେ ପାସଂସା, ଧମ୍ମା ଏତେ ପସଂସିୟାତି॥
‘‘ସନ୍ତିକେ ମରଣଂ ତୁୟ୍ହଂ, ଓରଂ ମାସେହି ପଞ୍ଚହି।
ରାଜପୁତ୍ତ ୱିଜାନାହି, ଅତ୍ତାନଂ ପରିମୋଚୟା’’ତି॥
‘‘କତମଂ ସ୍ୱାହଂ ଜନପଦଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, କିଂ କମ୍ମଂ କିଞ୍ଚ ପୋରିସଂ।
କାୟ ୱା ପନ ୱିଜ୍ଜାୟ, ଭୱେୟ୍ୟଂ ଅଜରାମରୋ’’ତି॥
‘‘ନ ୱିଜ୍ଜତେ ସୋ ପଦେସୋ, କମ୍ମଂ ୱିଜ୍ଜା ଚ ପୋରିସଂ।
ୟତ୍ଥ ଗନ୍ତ୍ୱା ଭୱେ ମଚ୍ଚୋ, ରାଜପୁତ୍ତାଜରାମରୋ॥
‘‘ମହଦ୍ଧନା ମହାଭୋଗା, ରଟ୍ଠୱନ୍ତୋପି ଖତ୍ତିୟା।
ପହୂତଧନଧଞ୍ଞାସେ, ତେପି ନୋ [ତେପି ନ (ବହୂସୁ)] ଅଜରାମରା॥
‘‘ୟଦି ତେ ସୁତା ଅନ୍ଧକୱେଣ୍ଡୁପୁତ୍ତା [ଅନ୍ଧକୱେଣ୍ହୁପୁତ୍ତା (ସୀ॰), ଅଣ୍ଡକୱେଣ୍ଡପୁତ୍ତା (ସ୍ୟା॰ କ॰)] , ସୂରା ୱୀରା ୱିକ୍କନ୍ତପ୍ପହାରିନୋ।
ତେପି ଆୟୁକ୍ଖୟଂ ପତ୍ତା, ୱିଦ୍ଧସ୍ତା ସସ୍ସତୀସମା॥
‘‘ଖତ୍ତିୟା ବ୍ରାହ୍ମଣା ୱେସ୍ସା, ସୁଦ୍ଦା ଚଣ୍ଡାଲପୁକ୍କୁସା।
ଏତେ ଚଞ୍ଞେ ଚ ଜାତିୟା, ତେପି ନୋ ଅଜରାମରା॥
‘‘ୟେ ମନ୍ତଂ ପରିୱତ୍ତେନ୍ତି, ଛଳଙ୍ଗଂ ବ୍ରହ୍ମଚିନ୍ତିତଂ।
ଏତେ ଚଞ୍ଞେ ଚ ୱିଜ୍ଜାୟ, ତେପି ନୋ ଅଜରାମରା॥
‘‘ଇସୟୋ ଚାପି ୟେ ସନ୍ତା, ସଞ୍ଞତତ୍ତା ତପସ୍ସିନୋ।
ସରୀରଂ ତେପି କାଲେନ, ୱିଜହନ୍ତି ତପସ୍ସିନୋ॥
‘‘ଭାୱିତତ୍ତାପି ଅରହନ୍ତୋ, କତକିଚ୍ଚା ଅନାସୱା।
ନିକ୍ଖିପନ୍ତି ଇମଂ ଦେହଂ, ପୁଞ୍ଞପାପପରିକ୍ଖୟା’’ତି॥
‘‘ସୁଭାସିତା ଅତ୍ଥୱତୀ, ଗାଥାୟୋ ତେ ମହାମୁନି।
ନିଜ୍ଝତ୍ତୋମ୍ହି ସୁଭଟ୍ଠେନ, ତ୍ୱଞ୍ଚ ମେ ସରଣଂ ଭୱା’’ତି॥
‘‘ମା ମଂ ତ୍ୱଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛ, ତମେୱ ସରଣଂ ୱଜ [ଭଜ (କ॰)] ।
ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ମହାୱୀରଂ, ୟମହଂ ସରଣଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘କତରସ୍ମିଂ ସୋ ଜନପଦେ, ସତ୍ଥା ତୁମ୍ହାକ ମାରିସ।
ଅହମ୍ପି ଦଟ୍ଠୁଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସଂ, ଜିନଂ ଅପ୍ପଟିପୁଗ୍ଗଲ’’ନ୍ତି॥
‘‘ପୁରତ୍ଥିମସ୍ମିଂ ଜନପଦେ, ଓକ୍କାକକୁଲସମ୍ଭୱୋ।
ତତ୍ଥାସି ପୁରିସାଜଞ୍ଞୋ, ସୋ ଚ ଖୋ ପରିନିବ୍ବୁତୋ’’ତି॥
‘‘ସଚେ ହି ବୁଦ୍ଧୋ ତିଟ୍ଠେୟ୍ୟ, ସତ୍ଥା ତୁମ୍ହାକ ମାରିସ।
ୟୋଜନାନି ସହସ୍ସାନି, ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟଂ [ଗଚ୍ଛେ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] ପୟିରୁପାସିତୁଂ॥
‘‘ୟତୋ ଚ ଖୋ [ୟତା ଖୋ (ପୀ॰ କ॰)] ପରିନିବ୍ବୁତୋ, ସତ୍ଥା ତୁମ୍ହାକ ମାରିସ।
ନିବ୍ବୁତମ୍ପି [ପରିନିବ୍ବୁତଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ମହାୱୀରଂ, ଗଚ୍ଛାମି ସରଣଂ ଅହଂ॥
‘‘ଉପେମି ସରଣଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚାପି ଅନୁତ୍ତରଂ।
ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ନରଦେୱସ୍ସ, ଗଚ୍ଛାମି ସରଣଂ ଅହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମାମି ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟାମି।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣାମି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋମି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
‘‘ସହସ୍ସରଂସୀୱ ୟଥା ମହପ୍ପଭୋ, ଦିସଂ ୟଥା ଭାତି ନଭେ ଅନୁକ୍କମଂ।
ତଥାପକାରୋ [ତଥପ୍ପକାରୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ତୱାୟଂ [ତୱୟଂ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ମହାରଥୋ, ସମନ୍ତତୋ ୟୋଜନସତ୍ତମାୟତୋ॥
‘‘ସୁୱଣ୍ଣପଟ୍ଟେହି ସମନ୍ତମୋତ୍ଥଟୋ, ଉରସ୍ସ ମୁତ୍ତାହି ମଣୀହି ଚିତ୍ତିତୋ।
ଲେଖା ସୁୱଣ୍ଣସ୍ସ ଚ ରୂପିୟସ୍ସ ଚ, ସୋଭେନ୍ତି ୱେଳୁରିୟମୟା ସୁନିମ୍ମିତା॥
‘‘ସୀସଞ୍ଚିଦଂ ୱେଳୁରିୟସ୍ସ ନିମ୍ମିତଂ, ୟୁଗଞ୍ଚିଦଂ ଲୋହିତକାୟ ଚିତ୍ତିତଂ।
ୟୁତ୍ତା ସୁୱଣ୍ଣସ୍ସ ଚ ରୂପିୟସ୍ସ ଚ, ସୋଭନ୍ତି ଅସ୍ସା ଚ ଇମେ ମନୋଜୱା॥
‘‘ସୋ ତିଟ୍ଠସି ହେମରଥେ ଅଧିଟ୍ଠିତୋ, ଦେୱାନମିନ୍ଦୋୱ ସହସ୍ସୱାହନୋ।
ପୁଚ୍ଛାମି ତାହଂ ୟସୱନ୍ତ କୋୱିଦଂ [କୋୱିଦ (କ॰)] , କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧୋ ଅୟଂ ଉଳାରୋ’’ତି॥
‘‘ସୁଜାତୋ ନାମହଂ ଭନ୍ତେ, ରାଜପୁତ୍ତୋ ପୁରେ ଅହୁଂ।
ତ୍ୱଞ୍ଚ ମଂ ଅନୁକମ୍ପାୟ, ସଞ୍ଞମସ୍ମିଂ ନିୱେସୟି॥
‘‘ଖୀଣାୟୁକଞ୍ଚ ମଂ ଞତ୍ୱା, ସରୀରଂ ପାଦାସି ସତ୍ଥୁନୋ।
ଇମଂ ସୁଜାତ ପୂଜେହି, ତଂ ତେ ଅତ୍ଥାୟ ହେହିତି॥
‘‘ତାହଂ ଗନ୍ଧେହି ମାଲେହି, ପୂଜୟିତ୍ୱା ସମୁୟ୍ୟୁତୋ।
ପହାୟ ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ଉପପନ୍ନୋମ୍ହି ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ନନ୍ଦନେ ଚ ୱନେ [ନନ୍ଦନୋପୱନେ (ସୀ॰), ନନ୍ଦନେ ପୱନେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ରମ୍ମେ, ନାନାଦିଜଗଣାୟୁତେ।
ରମାମି ନଚ୍ଚଗୀତେହି, ଅଚ୍ଛରାହି ପୁରକ୍ଖତୋ’’ତି॥
ଚୂଳରଥୱିମାନଂ ତେରସମଂ।
୧୪. ମହାରଥୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସହସ୍ସୟୁତ୍ତଂ ହୟୱାହନଂ ସୁଭଂ, ଆରୁୟ୍ହିମଂ ସନ୍ଦନଂ ନେକଚିତ୍ତଂ।
ଉୟ୍ୟାନଭୂମିଂ ଅଭିତୋ ଅନୁକ୍କମଂ, ପୁରିନ୍ଦଦୋ ଭୂତପତୀୱ ୱାସୱୋ॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟା ତେ ରଥକୁବ୍ବରା ଉଭୋ, ଫଲେହି [ଥଲେହି (ସୀ॰)] ଅଂସେହି ଅତୀୱ ସଙ୍ଗତା।
ସୁଜାତଗୁମ୍ବା ନରୱୀରନିଟ୍ଠିତା, ୱିରୋଚତୀ ପନ୍ନରସେୱ ଚନ୍ଦୋ॥
‘‘ସୁୱଣ୍ଣଜାଲାୱତତୋ ରଥୋ ଅୟଂ, ବହୂହି ନାନାରତନେହି ଚିତ୍ତିତୋ।
ସୁନନ୍ଦିଘୋସୋ ଚ ସୁଭସ୍ସରୋ ଚ, ୱିରୋଚତୀ ଚାମରହତ୍ଥବାହୁଭି॥
‘‘ଇମା ଚ ନାଭ୍ୟୋ ମନସାଭିନିମ୍ମିତା, ରଥସ୍ସ ପାଦନ୍ତରମଜ୍ଝଭୂସିତା।
ଇମା ଚ ନାଭ୍ୟୋ ସତରାଜିଚିତ୍ତିତା, ସତେରତା ୱିଜ୍ଜୁରିୱପ୍ପଭାସରେ॥
‘‘ଅନେକଚିତ୍ତାୱତତୋ ରଥୋ ଅୟଂ, ପୁଥୂ ଚ ନେମୀ ଚ ସହସ୍ସରଂସିକୋ।
ତେସଂ ସରୋ ସୁୟ୍ୟତି [ସୂୟତି (ସୀ॰)] ୱଗ୍ଗୁରୂପୋ, ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକଂ ତୁରିୟମିୱପ୍ପୱାଦିତଂ॥
‘‘ସିରସ୍ମିଂ ଚିତ୍ତଂ ମଣିଚନ୍ଦକପ୍ପିତଂ, ସଦା ୱିସୁଦ୍ଧଂ ରୁଚିରଂ ପଭସ୍ସରଂ।
ସୁୱଣ୍ଣରାଜୀହି ଅତୀୱ ସଙ୍ଗତଂ, ୱେଳୁରିୟରାଜୀୱ ଅତୀୱ ସୋଭତି॥
‘‘ଇମେ ଚ ୱାଳୀ ମଣିଚନ୍ଦକପ୍ପିତା, ଆରୋହକମ୍ବୂ ସୁଜୱା ବ୍ରହୂପମା॥
ବ୍ରହା ମହନ୍ତା ବଲିନୋ ମହାଜୱା, ମନୋ ତୱଞ୍ଞାୟ ତଥେୱ ସିଂସରେ [ସବ୍ବରେ (କ॰), ସପ୍ପରେ (?)] ॥
‘‘ଇମେ ଚ ସବ୍ବେ ସହିତା ଚତୁକ୍କମା, ମନୋ ତୱଞ୍ଞାୟ ତଥେୱ ସିଂସରେ।
ସମଂ ୱହନ୍ତା ମୁଦୁକା ଅନୁଦ୍ଧତା, ଆମୋଦମାନା ତୁରଗାନ [ତୁରଙ୍ଗାନ (କ॰)] ମୁତ୍ତମା॥
‘‘ଧୁନନ୍ତି ୱଗ୍ଗନ୍ତି ପତନ୍ତି [ପୱତ୍ତନ୍ତି (ପୀ॰ କ॰)] ଚମ୍ବରେ, ଅବ୍ଭୁଦ୍ଧୁନନ୍ତା ସୁକତେ ପିଳନ୍ଧନେ।
ତେସଂ ସରୋ ସୁୟ୍ୟତି ୱଗ୍ଗୁରୂପୋ, ପଞ୍ଚଙ୍ଗିକଂ ତୁରିୟମିୱପ୍ପୱାଦିତଂ॥
‘‘ରଥସ୍ସ ଘୋସୋ ଅପିଳନ୍ଧନାନ ଚ, ଖୁରସ୍ସ ନାଦୋ [ନାଦୀ (ସ୍ୟା॰), ନାଦି (ପୀ॰ କ॰)] ଅଭିହିଂସନାୟ ଚ।
ଘୋସୋ ସୁୱଗ୍ଗୂ ସମିତସ୍ସ ସୁୟ୍ୟତି, ଗନ୍ଧବ୍ବତୂରିୟାନି ୱିଚିତ୍ରସଂୱନେ॥
‘‘ରଥେ ଠିତା ତା ମିଗମନ୍ଦଲୋଚନା, ଆଳାରପମ୍ହା ହସିତା ପିୟଂୱଦା।
ୱେଳୁରିୟଜାଲାୱତତା ତନୁଚ୍ଛୱା, ସଦେୱ ଗନ୍ଧବ୍ବସୂରଗ୍ଗପୂଜିତା॥
‘‘ତା ରତ୍ତରତ୍ତମ୍ବରପୀତୱାସସା, ୱିସାଲନେତ୍ତା ଅଭିରତ୍ତଲୋଚନା।
କୁଲେ ସୁଜାତା ସୁତନୂ ସୁଚିମ୍ହିତା, ରଥେ ଠିତା ପଞ୍ଜଲିକା ଉପଟ୍ଠିତା॥
‘‘ତା କମ୍ବୁକେୟୂରଧରା ସୁୱାସସା, ସୁମଜ୍ଝିମା ଊରୁଥନୂପପନ୍ନା।
ୱଟ୍ଟଙ୍ଗୁଲିୟୋ ସୁମୁଖା ସୁଦସ୍ସନା, ରଥେ ଠିତା ପଞ୍ଜଲିକା ଉପଟ୍ଠିତା॥
‘‘ଅଞ୍ଞା ସୁୱେଣୀ ସୁସୁ ମିସ୍ସକେସିୟୋ, ସମଂ ୱିଭତ୍ତାହି ପଭସ୍ସରାହି ଚ।
ଅନୁବ୍ବତା ତା ତୱ ମାନସେ ରତା, ରଥେ ଠିତା ପଞ୍ଜଲିକା ଉପଟ୍ଠିତା॥
‘‘ଆୱେଳିନିୟୋ ପଦୁମୁପ୍ପଲଚ୍ଛଦା, ଅଲଙ୍କତା ଚନ୍ଦନସାରୱାସିତା [ୱୋସିତା (ସ୍ୟା॰), ଭୂସିତା (କ॰)] ।
ଅନୁବ୍ବତା ତା ତୱ ମାନସେ ରତା, ରଥେ ଠିତା ପଞ୍ଜଲିକା ଉପଟ୍ଠିତା॥
‘‘ତା ମାଲିନିୟୋ ପଦୁମୁପ୍ପଲଚ୍ଛଦା, ଅଲଙ୍କତା ଚନ୍ଦନସାରୱାସିତା।
ଅନୁବ୍ବତା ତା ତୱ ମାନସେ ରତା, ରଥେ ଠିତା ପଞ୍ଜଲିକା ଉପଟ୍ଠିତା॥
‘‘କଣ୍ଠେସୁ ତେ ୟାନି ପିଳନ୍ଧନାନି, ହତ୍ଥେସୁ ପାଦେସୁ ତଥେୱ ସୀସେ।
ଓଭାସୟନ୍ତୀ ଦସ ସବ୍ବସୋ ଦିସା, ଅବ୍ଭୁଦ୍ଦୟଂ ସାରଦିକୋୱ ଭାଣୁମା॥
‘‘ୱାତସ୍ସ ୱେଗେନ ଚ ସମ୍ପକମ୍ପିତା, ଭୁଜେସୁ ମାଲା ଅପିଳନ୍ଧନାନି ଚ।
ମୁଞ୍ଚନ୍ତି ଘୋସଂ ରୂଚିରଂ ସୁଚିଂ ସୁଭଂ, ସବ୍ବେହି ୱିଞ୍ଞୂହି ସୁତବ୍ବରୂପଂ॥
‘‘ଉୟ୍ୟାନଭୂମ୍ୟା ଚ ଦୁୱଦ୍ଧତୋ ଠିତା, ରଥା ଚ ନାଗା ତୂରିୟାନି ଚ ସରୋ।
ତମେୱ ଦେୱିନ୍ଦ ପମୋଦୟନ୍ତି, ୱୀଣା ୟଥା ପୋକ୍ଖରପତ୍ତବାହୁଭି॥
‘‘ଇମାସୁ ୱୀଣାସୁ ବହୂସୁ ୱଗ୍ଗୂସୁ, ମନୁଞ୍ଞରୂପାସୁ ହଦୟେରିତଂ ପୀତିଂ [ହଦୟେରିତଂ ପତି (ସୀ॰), ହଦୟେରିତମ୍ପି ତଂ (ସ୍ୟା॰)] ।
ପୱଜ୍ଜମାନାସୁ ଅତୀୱ ଅଚ୍ଛରା, ଭମନ୍ତି କଞ୍ଞା ପଦୁମେସୁ ସିକ୍ଖିତା॥
‘‘ୟଦା ଚ ଗୀତାନି ଚ ୱାଦିତାନି ଚ, ନଚ୍ଚାନି ଚିମାନି [ଚେମାନି (ସୀ॰)] ସମେନ୍ତି ଏକତୋ।
ଅଥେତ୍ଥ ନଚ୍ଚନ୍ତି ଅଥେତ୍ଥ ଅଚ୍ଛରା, ଓଭାସୟନ୍ତୀ ଉଭତୋ ୱରିତ୍ଥିୟୋ॥
‘‘ସୋ ମୋଦସି ତୁରିୟଗଣପ୍ପବୋଧନୋ, ମହୀୟମାନୋ ୱଜିରାୱୁଧୋରିୱ।
ଇମାସୁ ୱୀଣାସୁ ବହୂସୁ ୱଗ୍ଗୂସୁ, ମନୁଞ୍ଞରୂପାସୁ ହଦୟେରିତଂ ପୀତିଂ॥
‘‘କିଂ ତ୍ୱଂ ପୁରେ କମ୍ମମକାସି ଅତ୍ତନା, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ ପୁରିମାୟ ଜାତିୟା।
ଉପୋସଥଂ କଂ ୱା [ଉପୋସଥଂ କିଂ ୱ (ସ୍ୟା॰)] ତୁୱଂ ଉପାୱସି, କଂ [କିଂ (ସ୍ୟା॰)] ଧମ୍ମଚରିୟଂ ୱତମାଭିରୋଚୟି॥
‘‘ନୟୀଦମପ୍ପସ୍ସ କତସ୍ସ [ନୟିଦଂ ଅପ୍ପସ୍ସ କତସ୍ସ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰), ସାସେଦଂ ଅପ୍ପକତସ୍ସ (କ॰)] କମ୍ମୁନୋ, ପୁବ୍ବେ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଉପୋସଥସ୍ସ ୱା।
ଇଦ୍ଧାନୁଭାୱୋ ୱିପୁଲୋ ଅୟଂ ତୱ, ୟଂ ଦେୱସଙ୍ଘଂ ଅଭିରୋଚସେ ଭୁସଂ॥
‘‘ଦାନସ୍ସ ତେ ଇଦଂ ଫଲଂ, ଅଥୋ ସୀଲସ୍ସ ୱା ପନ।
ଅଥୋ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ, ତଂ ମେ ଅକ୍ଖାହି ପୁଚ୍ଛିତୋ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲନ୍ତି॥
‘‘ଜିତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ବୁଦ୍ଧମନୋମନିକ୍କମଂ, ନରୁତ୍ତମଂ କସ୍ସପମଗ୍ଗପୁଗ୍ଗଲଂ।
ଅୱାପୁରନ୍ତଂ ଅମତସ୍ସ ଦ୍ୱାରଂ, ଦେୱାତିଦେୱଂ ସତପୁଞ୍ଞଲକ୍ଖଣଂ॥
‘‘ତମଦ୍ଦସଂ କୁଞ୍ଜରମୋଘତିଣ୍ଣଂ, ସୁୱଣ୍ଣସିଙ୍ଗୀନଦବିମ୍ବସାଦିସଂ।
ଦିସ୍ୱାନ ତଂ ଖିପ୍ପମହୁଂ ସୁଚୀମନୋ, ତମେୱ ଦିସ୍ୱାନ ସୁଭାସିତଦ୍ଧଜଂ॥
‘‘ତମନ୍ନପାନଂ ଅଥୱାପି ଚୀୱରଂ, ସୁଚିଂ ପଣୀତଂ ରସସା ଉପେତଂ।
ପୁପ୍ଫାଭିକ୍କିଣମ୍ହି ସକେ ନିୱେସନେ, ପତିଟ୍ଠପେସିଂ ସ ଅସଙ୍ଗମାନସୋ॥
‘‘ତମନ୍ନପାନେନ ଚ ଚୀୱରେନ ଚ, ଖଜ୍ଜେନ ଭୋଜ୍ଜେନ ଚ ସାୟନେନ ଚ।
ସନ୍ତପ୍ପୟିତ୍ୱା ଦ୍ୱିପଦାନମୁତ୍ତମଂ, ସୋ ସଗ୍ଗସୋ ଦେୱପୁରେ ରମାମହଂ॥
‘‘ଏତେନୁପାୟେନ ଇମଂ ନିରଗ୍ଗଳଂ, ୟଞ୍ଞଂ ୟଜିତ୍ୱା ତିୱିଧଂ ୱିସୁଦ୍ଧଂ।
ପହାୟହଂ ମାନୁସକଂ ସମୁସ୍ସୟଂ, ଇନ୍ଦୂପମୋ [ଇନ୍ଦସ୍ସମୋ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଦେୱପୁରେ ରମାମହଂ॥
‘‘ଆୟୁଞ୍ଚ ୱଣ୍ଣଞ୍ଚ ସୁଖଂ ବଲଞ୍ଚ, ପଣୀତରୂପଂ ଅଭିକଙ୍ଖତା ମୁନି।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ବହୁଂ ସୁସଙ୍ଖତଂ, ପତିଟ୍ଠପେତବ୍ବମସଙ୍ଗମାନସେ॥
[କଥା॰ ୭୯୯] ‘‘ନୟିମସ୍ମିଂ ଲୋକେ ପରସ୍ମିଂ [ନୟିମସ୍ମିଂ ୱା ଲୋକେ ପରସ୍ମିଂ (କଥାୱତ୍ଥୁ ୭୯୯), ନୟିମସ୍ମି ଲୋକେ ୱ ପରସ୍ମି (?)] ୱା ପନ, ବୁଦ୍ଧେନ ସେଟ୍ଠୋ ୱ ସମୋ ୱ ୱିଜ୍ଜତି।
ଆହୁନେୟ୍ୟାନଂ [ୟମାହୁନେୟ୍ୟାନଂ (କ॰)] ପରମାହୁତିଂ ଗତୋ, ପୁଞ୍ଞତ୍ଥିକାନଂ ୱିପୁଲପ୍ଫଲେସିନ’’ନ୍ତି॥
ମହାରଥୱିମାନଂ ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
ମହାରଥୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ମଣ୍ଡୂକୋ ରେୱତୀ ଛତ୍ତୋ, କକ୍କଟୋ ଦ୍ୱାରପାଲକୋ।
ଦ୍ୱେ କରଣୀୟା ଦ୍ୱେ ସୂଚି, ତୟୋ ନାଗା ଚ ଦ୍ୱେ ରଥା।
ପୁରିସାନଂ ପଠମୋ ୱଗ୍ଗୋ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
ଭାଣୱାରଂ ତତିୟଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
୬. ପାୟାସିୱଗ୍ଗୋ
୧. ପଠମଅଗାରିୟୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଥା ୱନଂ ଚିତ୍ତଲତଂ ପଭାସତି [ପକାସତି (କ॰)] , ଉୟ୍ୟାନସେଟ୍ଠଂ ତିଦସାନମୁତ୍ତମଂ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ଭରିୟା ଚ ମନୁସ୍ସଲୋକେ, ଓପାନଭୂତା ଘରମାୱସିମ୍ହ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦମ୍ହ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମଅଗାରିୟୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ଦୁତିୟଅଗାରିୟୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଥା ୱନଂ ଚିତ୍ତଲତଂ ପଭାସତି, ଉୟ୍ୟାନସେଟ୍ଠଂ ତିଦସାନମୁତ୍ତମଂ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ଭରିୟା ଚ ମନୁସ୍ସଲୋକେ, ଓପାନଭୂତା ଘରମାୱସିମ୍ହ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦମ୍ହ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟଅଗାରିୟୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ଫଲଦାୟକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ସୋଳସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଅଟ୍ଠଟ୍ଠକା ସିକ୍ଖିତା ସାଧୁରୂପା, ଦିବ୍ବା ଚ କଞ୍ଞା ତିଦସଚରା ଉଳାରା।
ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଫଲଦାୟୀ ଫଲଂ ୱିପୁଲଂ ଲଭତି, ଦଦମୁଜୁଗତେସୁ ପସନ୍ନମାନସୋ।
ସୋ ହି ପମୋଦତି [ମୋଦତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ସଗ୍ଗଗତୋ ତିଦିୱେ [ତତ୍ଥ (କ॰)] , ଅନୁଭୋତି ଚ ପୁଞ୍ଞଫଲଂ ୱିପୁଲଂ॥
‘‘ତୱେୱାହଂ [ତଥେୱାହଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ମହାମୁନି, ଅଦାସିଂ ଚତୁରୋ ଫଲେ॥
‘‘ତସ୍ମା ହି ଫଲଂ ଅଲମେୱ ଦାତୁଂ, ନିଚ୍ଚଂ ମନୁସ୍ସେନ ସୁଖତ୍ଥିକେନ।
ଦିବ୍ବାନି ୱା ପତ୍ଥୟତା ସୁଖାନି, ମନୁସ୍ସସୋଭଗ୍ଗତମିଚ୍ଛତା ୱା॥
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଫଲଦାୟକୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ପଠମଉପସ୍ସୟଦାୟକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଚନ୍ଦୋ ୟଥା ୱିଗତୱଲାହକେ ନଭେ, ଓଭାସୟଂ ଗଚ୍ଛତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱା, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଞ୍ଚ ଭରିୟା ଚ ମନୁସ୍ସଲୋକେ, ଉପସ୍ସୟଂ ଅରହତୋ ଅଦମ୍ହ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତା, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦମ୍ହ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମଉପସ୍ସୟଦାୟକୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ଦୁତିୟଉପସ୍ସୟଦାୟକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
ସୂରିୟୋ ୟଥା ୱିଗତୱଲାହକେ ନଭେ…ପେ॰…॥
(ୟଥା ପୁରିମୱିମାନଂ ତଥା ୱିତ୍ଥାରେତବ୍ବଂ)॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟଉପସ୍ସୟଦାୟକୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ଭିକ୍ଖାଦାୟକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଦିସ୍ୱାନ ଭିକ୍ଖୁଂ ତସିତଂ କିଲନ୍ତଂ।
ଏକାହଂ ଭିକ୍ଖଂ ପଟିପାଦୟିସ୍ସଂ, ସମଙ୍ଗି ଭତ୍ତେନ ତଦା ଅକାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଭିକ୍ଖାଦାୟକୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. ୟୱପାଲକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଅହୋସିଂ ୟୱପାଲକୋ।
ଅଦ୍ଦସଂ ୱିରଜଂ ଭିକ୍ଖୁଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନମନାୱିଲଂ॥
‘‘ତସ୍ସ ଅଦାସହଂ ଭାଗଂ, ପସନ୍ନୋ ସେହି ପାଣିଭି।
କୁମ୍ମାସପିଣ୍ଡଂ ଦତ୍ୱାନ, ମୋଦାମି ନନ୍ଦନେ ୱନେ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ୟୱପାଲକୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ପଠମକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଲଙ୍କତୋ ମଲ୍ୟଧରୋ ସୁୱତ୍ଥୋ, ସୁକୁଣ୍ଡଲୀ କପ୍ପିତକେସମସ୍ସୁ।
ଆମୁତ୍ତହତ୍ଥାଭରଣୋ ୟସସ୍ସୀ, ଦିବ୍ବେ ୱିମାନମ୍ହି ୟଥାପି ଚନ୍ଦିମା॥
‘‘ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ, ଅଟ୍ଠଟ୍ଠକା ସିକ୍ଖିତା ସାଧୁରୂପା।
ଦିବ୍ବା ଚ କଞ୍ଞା ତିଦସଚରା ଉଳାରା, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଦିସ୍ୱାନ ସମଣେ ସୀଲୱନ୍ତେ।
ସମ୍ପନ୍ନୱିଜ୍ଜାଚରଣେ ୟସସ୍ସୀ, ବହୁସ୍ସୁତେ ତଣ୍ହକ୍ଖୟୂପପନ୍ନେ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ପଠମକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ଦୁତିୟକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅଲଙ୍କତୋ ମଲ୍ୟଧରୋ ସୁୱତ୍ଥୋ, ସୁକୁଣ୍ଡଲୀ କପ୍ପିତକେସମସ୍ସୁ।
ଆମୁତ୍ତହତ୍ଥାଭରଣୋ ୟସସ୍ସୀ, ଦିବ୍ବେ ୱିମାନମ୍ହି ୟଥାପି ଚନ୍ଦିମା॥
‘‘ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ, ଅଟ୍ଠଟ୍ଠକା ସିକ୍ଖିତା ସାଧୁରୂପା।
ଦିବ୍ବା ଚ କଞ୍ଞା ତିଦସଚରା ଉଳାରା, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଦିସ୍ୱାନ ସମଣେ ସାଧୁରୂପେ [ସୀଲୱନ୍ତେ (କ॰)] ।
ସମ୍ପନ୍ନୱିଜ୍ଜାଚରଣେ ୟସସ୍ସୀ, ବହୁସ୍ସୁତେ ସୀଲୱନ୍ତେ ପସନ୍ନେ [ସୀଲୱତୂପପନ୍ନେ (କ॰ ସୀ॰ କ॰)] ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଦୁତିୟକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. (ଉତ୍ତର) ପାୟାସିୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟା ଦେୱରାଜସ୍ସ ସଭା ସୁଧମ୍ମା, ୟତ୍ଥଚ୍ଛତି ଦେୱସଙ୍ଘୋ ସମଗ୍ଗୋ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ରଞ୍ଞୋ ପାୟାସିସ୍ସ ଅହୋସିଂ ମାଣୱୋ।
ଲଦ୍ଧା ଧନଂ ସଂୱିଭାଗଂ ଅକାସିଂ, ପିୟା ଚ ମେ ସୀଲୱନ୍ତୋ ଅହେସୁଂ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰ …ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
(ଉତ୍ତର) ପାୟାସିୱିମାନଂ [ଉତ୍ତରୱିମାନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ଅଟ୍ଠ॰)] ଦସମଂ।
ପାୟାସିୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ତସ୍ସୁଦ୍ଦାନଂ –
ଦ୍ୱେ ଅଗାରିନୋ ଫଲଦାୟୀ, ଦ୍ୱେ ଉପସ୍ସୟଦାୟୀ ଭିକ୍ଖାୟ ଦାୟୀ।
ୟୱପାଲକୋ ଚେୱ ଦ୍ୱେ, କୁଣ୍ଡଲିନୋ ପାୟାସୀତି [ପାଠଭେଦୋ ନତ୍ଥି] ।
ପୁରିସାନଂ ଦୁତିୟୋ ୱଗ୍ଗୋ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
୭. ସୁନିକ୍ଖିତ୍ତୱଗ୍ଗୋ
୧. ଚିତ୍ତଲତାୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଥା ୱନଂ ଚିତ୍ତଲତଂ ପଭାସତି, ଉୟ୍ୟାନସେଟ୍ଠଂ ତିଦସାନମୁତ୍ତମଂ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଦଲିଦ୍ଦୋ ଅତାଣୋ କପଣୋ କମ୍ମକରୋ ଅହୋସିଂ।
ଜିଣ୍ଣେ ଚ ମାତାପିତରୋ ଅଭାରିଂ [ଅଭରିଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] , ପିୟା ଚ ମେ ସୀଲୱନ୍ତୋ ଅହେସୁଂ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସି॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ଚିତ୍ତଲତାୱିମାନଂ ପଠମଂ।
୨. ନନ୍ଦନୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ୟଥା ୱନଂ ନନ୍ଦନଂ [ନନ୍ଦନଂ ଚିତ୍ତଲତଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କ॰), ନନ୍ଦୱନଂ (କ॰)] ପଭାସତି, ଉୟ୍ୟାନସେଟ୍ଠଂ ତିଦସାନମୁତ୍ତମଂ।
ତଥୂପମଂ ତୁୟ୍ହମିଦଂ ୱିମାନଂ, ଓଭାସୟଂ ତିଟ୍ଠତି ଅନ୍ତଲିକ୍ଖେ॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ଦଲିଦ୍ଦୋ ଅତାଣୋ କପଣୋ କମ୍ମକରୋ ଅହୋସିଂ।
ଜିଣ୍ଣେ ଚ ମାତାପିତରୋ ଅଭାରିଂ, ପିୟା ଚ ମେ ସୀଲୱନ୍ତୋ ଅହେସୁଂ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ନନ୍ଦନୱିମାନଂ ଦୁତିୟଂ।
୩. ମଣିଥୂଣୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰…ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰…ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ୱିୱନେ ପଥେ ସଙ୍କମନଂ [ଚଙ୍କମନଂ (ସୀ॰), ଚଙ୍କମଂ (ସ୍ୟା॰), ସମକଂ (କ॰ ସୀ॰)] ଅକାସିଂ।
ଆରାମରୁକ୍ଖାନି ଚ ରୋପୟିସ୍ସଂ, ପିୟା ଚ ମେ ସୀଲୱନ୍ତୋ ଅହେସୁଂ।
ଅନ୍ନଞ୍ଚ ପାନଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ସକ୍କଚ୍ଚ ଦାନଂ ୱିପୁଲଂ ଅଦାସିଂ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ମଣିଥୂଣୱିମାନଂ ତତିୟଂ।
୪. ସୁୱଣ୍ଣୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟେ ପବ୍ବତସ୍ମିଂ, ୱିମାନଂ ସବ୍ବତୋପଭଂ।
ହେମଜାଲପଟିଚ୍ଛନ୍ନଂ [ହେମଜାଲକପଚ୍ଛନ୍ନଂ (ସୀ॰)] , କିଙ୍କିଣି [କିଙ୍କଣିକ (ସ୍ୟା॰ କ॰), କିଙ୍କିଣିକ (ପୀ॰)] ଜାଲକପ୍ପିତଂ॥
‘‘ଅଟ୍ଠଂସା ସୁକତା ଥମ୍ଭା, ସବ୍ବେ ୱେଳୁରିୟାମୟା।
ଏକମେକାୟ ଅଂସିୟା, ରତନା ସତ୍ତ ନିମ୍ମିତା॥
‘‘ୱେଳୁରିୟସୁୱଣ୍ଣସ୍ସ, ଫଲିକା ରୂପିୟସ୍ସ ଚ।
ମସାରଗଲ୍ଲମୁତ୍ତାହି, ଲୋହିତଙ୍ଗମଣୀହି ଚ॥
‘‘ଚିତ୍ରା ମନୋରମା ଭୂମି, ନ ତତ୍ଥୁଦ୍ଧଂସତୀ ରଜୋ।
ଗୋପାଣସୀଗଣା ପୀତା, କୂଟଂ ଧାରେନ୍ତି ନିମ୍ମିତା॥
‘‘ସୋପାଣାନି ଚ ଚତ୍ତାରି, ନିମ୍ମିତା ଚତୁରୋ ଦିସା।
ନାନାରତନଗବ୍ଭେହି , ଆଦିଚ୍ଚୋୱ ୱିରୋଚତି॥
‘‘ୱେଦିୟା ଚତସ୍ସୋ ତତ୍ଥ, ୱିଭତ୍ତା ଭାଗସୋ ମିତା।
ଦଦ୍ଦଲ୍ଲମାନା ଆଭନ୍ତି, ସମନ୍ତା ଚତୁରୋ ଦିସା॥
‘‘ତସ୍ମିଂ ୱିମାନେ ପୱରେ, ଦେୱପୁତ୍ତୋ ମହପ୍ପଭୋ।
ଅତିରୋଚସି ୱଣ୍ଣେନ, ଉଦୟନ୍ତୋୱ ଭାଣୁମା॥
‘‘ଦାନସ୍ସ ତେ ଇଦଂ ଫଲଂ, ଅଥୋ ସୀଲସ୍ସ ୱା ପନ।
ଅଥୋ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ, ତଂ ମେ ଅକ୍ଖାହି ପୁଚ୍ଛିତୋ’’॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ଅନ୍ଧକୱିନ୍ଦସ୍ମିଂ, ବୁଦ୍ଧସ୍ସାଦିଚ୍ଚବନ୍ଧୁନୋ।
ୱିହାରଂ ସତ୍ଥୁ କାରେସିଂ, ପସନ୍ନୋ ସେହି ପାଣିଭି॥
‘‘ତତ୍ଥ ଗନ୍ଧଞ୍ଚ ମାଲଞ୍ଚ, ପଚ୍ଚୟଞ୍ଚ [ପଚ୍ଚଗ୍ଗଞ୍ଚ (ସୀ॰), ପଚ୍ଚଗ୍ଘଞ୍ଚ (?)] ୱିଲେପନଂ।
ୱିହାରଂ ସତ୍ଥୁ ଅଦାସିଂ, ୱିପ୍ପସନ୍ନେନ ଚେତସା।
ତେନ ମୟ୍ହଂ ଇଦଂ ଲଦ୍ଧଂ, ୱସଂ ୱତ୍ତେମି ନନ୍ଦନେ॥
‘‘ନନ୍ଦନେ ଚ ୱନେ [ନନ୍ଦନେ ପୱନେ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ରମ୍ମେ, ନାନାଦିଜଗଣାୟୁତେ।
ରମାମି ନଚ୍ଚଗୀତେହି, ଅଚ୍ଛରାହି ପୁରକ୍ଖତୋ’’ତି॥
ସୁୱଣ୍ଣୱିମାନଂ ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫. ଅମ୍ବୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ…ପେ॰… ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଗିମ୍ହାନଂ ପଚ୍ଛିମେ ମାସେ, ପତପନ୍ତେ [ପତାପନ୍ତେ (ସ୍ୟା॰), ପତାପେନ୍ତେ (କ॰)] ଦିୱଙ୍କରେ।
ପରେସଂ ଭତକୋ ପୋସୋ, ଅମ୍ବାରାମମସିଞ୍ଚତି॥
‘‘ଅଥ ତେନାଗମା ଭିକ୍ଖୁ, ସାରିପୁତ୍ତୋତି ୱିସ୍ସୁତୋ।
କିଲନ୍ତରୂପୋ କାୟେନ, ଅକିଲନ୍ତୋୱ ଚେତସା॥
‘‘ତଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱାନ ଆୟନ୍ତଂ, ଅୱୋଚଂ ଅମ୍ବସିଞ୍ଚକୋ।
ସାଧୁ ତଂ [ସାଧୁକଂ (କ॰)] ଭନ୍ତେ ନ୍ହାପେୟ୍ୟଂ, ୟଂ ମମସ୍ସ ସୁଖାୱହଂ॥
‘‘ତସ୍ସ ମେ ଅନୁକମ୍ପାୟ, ନିକ୍ଖିପି ପତ୍ତଚୀୱରଂ।
ନିସୀଦି ରୁକ୍ଖମୂଲସ୍ମିଂ, ଛାୟାୟ ଏକଚୀୱରୋ॥
‘‘ତଞ୍ଚ ଅଚ୍ଛେନ ୱାରିନା, ପସନ୍ନମାନସୋ ନରୋ।
ନ୍ହାପୟୀ ରୁକ୍ଖମୂଲସ୍ମିଂ, ଛାୟାୟ ଏକଚୀୱରଂ॥
‘‘ଅମ୍ବୋ ଚ ସିତ୍ତୋ ସମଣୋ ଚ ନ୍ହାପିତୋ, ମୟା ଚ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୁତଂ ଅନପ୍ପକଂ।
ଇତି ସୋ ପୀତିୟା କାୟଂ, ସବ୍ବଂ ଫରତି ଅତ୍ତନୋ॥
‘‘ତଦେୱ ଏତ୍ତକଂ କମ୍ମଂ, ଅକାସିଂ ତାୟ ଜାତିୟା।
ପହାୟ ମାନୁସଂ ଦେହଂ, ଉପପନ୍ନୋମ୍ହି ନନ୍ଦନଂ॥
‘‘ନନ୍ଦନେ ଚ ୱନେ ରମ୍ମେ, ନାନାଦିଜଗଣାୟୁତେ।
ରମାମି ନଚ୍ଚଗୀତେହି, ଅଚ୍ଛରାହି ପୁରକ୍ଖତୋ’’ତି॥
ଅମ୍ବୱିମାନଂ ପଞ୍ଚମଂ।
୬. ଗୋପାଲୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଦିସ୍ୱାନ ଦେୱଂ ପଟିପୁଚ୍ଛି ଭିକ୍ଖୁ, ଉଚ୍ଚେ ୱିମାନମ୍ହି ଚିରଟ୍ଠିତିକେ।
ଆମୁତ୍ତହତ୍ଥାଭରଣଂ ୟସସ୍ସିଂ [ଆମୁତ୍ତହତ୍ଥାଭରଣୋ ୟସସ୍ସୀ (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰ କ॰)] , ଦିବ୍ବେ ୱିମାନମ୍ହି ୟଥାପି ଚନ୍ଦିମା॥
‘‘ଅଲଙ୍କତୋ ମଲ୍ୟଧରୋ [ମାଲଭାରୀ (ସୀ॰), ମାଲଧରୀ (କ॰)] ସୁୱତ୍ଥୋ, ସୁକୁଣ୍ଡଲୀ କପ୍ପିତକେସମସ୍ସୁ।
ଆମୁତ୍ତହତ୍ଥାଭରଣୋ ୟସସ୍ସୀ, ଦିବ୍ବେ ୱିମାନମ୍ହି ୟଥାପି ଚନ୍ଦିମା॥
‘‘ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ, ଅଟ୍ଠଟ୍ଠକା ସିକ୍ଖିତା ସାଧୁରୂପା।
ଦିବ୍ବା ଚ କଞ୍ଞା ତିଦସଚରା ଉଳାରା, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ମନୁସ୍ସେସୁ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ, ସଙ୍ଗମ୍ମ ରକ୍ଖିସ୍ସଂ ପରେସଂ ଧେନୁୟୋ।
ତତୋ ଚ ଆଗା ସମଣୋ ମମନ୍ତିକେ ଗାୱୋ ଚ ମାସେ ଅଗମଂସୁ ଖାଦିତୁଂ॥
‘‘ଦ୍ୱୟଜ୍ଜ କିଚ୍ଚଂ ଉଭୟଞ୍ଚ କାରିୟଂ, ଇଚ୍ଚେୱହଂ [ଇଚ୍ଚେୱଂ (କ॰)] ଭନ୍ତେ ତଦା ୱିଚିନ୍ତୟିଂ।
ତତୋ ଚ ସଞ୍ଞଂ ପଟିଲଦ୍ଧୟୋନିସୋ, ଦଦାମି ଭନ୍ତେତି ଖିପିଂ ଅନନ୍ତକଂ॥
‘‘ସୋ ମାସଖେତ୍ତଂ ତୁରିତୋ ଅୱାସରିଂ, ପୁରା ଅୟଂ ଭଞ୍ଜତି ୟସ୍ସିଦଂ ଧନଂ।
ତତୋ ଚ କଣ୍ହୋ ଉରଗୋ ମହାୱିସୋ, ଅଡଂସି ପାଦେ ତୁରିତସ୍ସ ମେ ସତୋ॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅଟ୍ଟୋମ୍ହି ଦୁକ୍ଖେନ ପୀଳିତୋ, ଭିକ୍ଖୁ ଚ ତଂ ସାମଂ ମୁଞ୍ଚିତ୍ୱାନନ୍ତକଂ [ମୁଞ୍ଚିତ୍ୱ ନନ୍ତକଂ (ସୀ॰), ମୁଞ୍ଚିତ୍ୱା ଅନନ୍ତକଂ (ସ୍ୟା॰)] ।
ଅହାସି କୁମ୍ମାସଂ ମମାନୁକମ୍ପୟା [ମମାନୁକମ୍ପିୟା (ପୀ॰ କ॰), ମମାନୁକମ୍ପାୟ (ସ୍ୟା॰)] , ତତୋ ଚୁତୋ କାଲକତୋମ୍ହି ଦେୱତା॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ କମ୍ମଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ତୟା ହି ଭନ୍ତେ ଅନୁକମ୍ପିତୋ ଭୁସଂ, କତଞ୍ଞୁତାୟ ଅଭିପାଦୟାମି ତଂ॥
‘‘ସଦେୱକେ ଲୋକେ ସମାରକେ ଚ, ଅଞ୍ଞୋ ମୁନି ନତ୍ଥି ତୟାନୁକମ୍ପକୋ।
ତୟା ହି ଭନ୍ତେ ଅନୁକମ୍ପିତୋ ଭୁସଂ, କତଞ୍ଞୁତାୟ ଅଭିୱାଦୟାମି ତଂ॥
‘‘ଇମସ୍ମିଂ ଲୋକେ ପରସ୍ମିଂ ୱା ପନ, ଅଞ୍ଞୋ ମୁନୀ ନତ୍ଥି ତୟାନୁକମ୍ପକୋ।
ତୟା ହି ଭନ୍ତେ ଅନୁକମ୍ପିତୋ ଭୁସଂ, କତଞ୍ଞୁତାୟ ଅଭିୱାଦୟାମି ତ’’ନ୍ତି॥
ଗୋପାଲୱିମାନଂ ଛଟ୍ଠଂ।
୭. କଣ୍ଡକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ପୁଣ୍ଣମାସେ ୟଥା ଚନ୍ଦୋ, ନକ୍ଖତ୍ତପରିୱାରିତୋ।
ସମନ୍ତା ଅନୁପରିୟାତି, ତାରକାଧିପତୀ ସସୀ॥
‘‘ତଥୂପମଂ ଇଦଂ ବ୍ୟମ୍ହଂ, ଦିବ୍ବଂ ଦେୱପୁରମ୍ହି ଚ।
ଅତିରୋଚତି ୱଣ୍ଣେନ, ଉଦୟନ୍ତୋୱ ରଂସିମା॥
‘‘ୱେଳୁରିୟସୁୱଣ୍ଣସ୍ସ, ଫଲିକା ରୂପିୟସ୍ସ ଚ।
ମସାରଗଲ୍ଲମୁତ୍ତାହି, ଲୋହିତଙ୍ଗମଣୀହି ଚ॥
‘‘ଚିତ୍ରା ମନୋରମା ଭୂମି, ୱେଳୂରିୟସ୍ସ ସନ୍ଥତା।
କୂଟାଗାରା ସୁଭା ରମ୍ମା, ପାସାଦୋ ତେ ସୁମାପିତୋ॥
‘‘ରମ୍ମା ଚ ତେ ପୋକ୍ଖରଣୀ, ପୁଥୁଲୋମନିସେୱିତା।
ଅଚ୍ଛୋଦକା ୱିପ୍ପସନ୍ନା, ସୋୱଣ୍ଣୱାଲୁକସନ୍ଥତା॥
‘‘ନାନାପଦୁମସଞ୍ଛନ୍ନା, ପୁଣ୍ଡରୀକସମୋତତା [ସମୋତ୍ଥତା (କ॰), ସମୋଗତା (ସ୍ୟା॰)] ।
ସୁରଭିଂ ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି, ମନୁଞ୍ଞା ମାଲୁତେରିତା॥
‘‘ତସ୍ସା ତେ ଉଭତୋ ପସ୍ସେ, ୱନଗୁମ୍ବା ସୁମାପିତା।
ଉପେତା ପୁପ୍ଫରୁକ୍ଖେହି, ଫଲରୁକ୍ଖେହି ଚୂଭୟଂ॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣପାଦେ ପଲ୍ଲଙ୍କେ, ମୁଦୁକେ ଗୋଣକତ୍ଥତେ [ଚୋଲସନ୍ଥତେ (ସୀ॰)] ।
ନିସିନ୍ନଂ ଦେୱରାଜଂୱ, ଉପତିଟ୍ଠନ୍ତି ଅଚ୍ଛରା॥
‘‘ସବ୍ବାଭରଣସଞ୍ଛନ୍ନା, ନାନାମାଲାୱିଭୂସିତା।
ରମେନ୍ତି ତଂ ମହିଦ୍ଧିକଂ, ୱସୱତ୍ତୀୱ ମୋଦସି॥
‘‘ଭେରିସଙ୍ଖମୁଦିଙ୍ଗାହି, ୱୀଣାହି ପଣୱେହି ଚ।
ରମସି ରତିସମ୍ପନ୍ନୋ, ନଚ୍ଚଗୀତେ ସୁୱାଦିତେ॥
‘‘ଦିବ୍ବା ତେ ୱିୱିଧା ରୂପା, ଦିବ୍ବା ସଦ୍ଦା ଅଥୋ ରସା।
ଗନ୍ଧା ଚ ତେ ଅଧିପ୍ପେତା, ଫୋଟ୍ଠବ୍ବା ଚ ମନୋରମା॥
‘‘ତସ୍ମିଂ ୱିମାନେ ପୱରେ, ଦେୱପୁତ୍ତ ମହପ୍ପଭୋ।
ଅତିରୋଚସି ୱଣ୍ଣେନ, ଉଦୟନ୍ତୋୱ ଭାଣୁମା॥
‘‘ଦାନସ୍ସ ତେ ଇଦଂ ଫଲଂ, ଅଥୋ ସୀଲସ୍ସ ୱା ପନ।
ଅଥୋ ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ, ତଂ ମେ ଅକ୍ଖାହି ପୁଚ୍ଛିତୋ’’॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ କପିଲୱତ୍ଥୁସ୍ମିଂ, ସାକିୟାନଂ ପୁରୁତ୍ତମେ।
ସୁଦ୍ଧୋଦନସ୍ସ ପୁତ୍ତସ୍ସ, କଣ୍ଡକୋ ସହଜୋ ଅହଂ॥
‘‘ୟଦା ସୋ ଅଡ୍ଢରତ୍ତାୟଂ, ବୋଧାୟ ମଭିନିକ୍ଖମି।
ସୋ ମଂ ମୁଦୂହି ପାଣୀହି, ଜାଲି [ଜାଲ (ସୀ॰)] ତମ୍ବନଖେହି ଚ॥
‘‘ସତ୍ଥିଂ ଆକୋଟୟିତ୍ୱାନ, ୱହ ସମ୍ମାତି ଚବ୍ରୱି।
ଅହଂ ଲୋକଂ ତାରୟିସ୍ସଂ, ପତ୍ତୋ ସମ୍ବୋଧିମୁତ୍ତମଂ॥
‘‘ତଂ ମେ ଗିରଂ ସୁଣନ୍ତସ୍ସ, ହାସୋ ମେ ୱିପୁଲୋ ଅହୁ।
ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତୋ ସୁମନୋ, ଅଭିସୀସିଂ [ଅଭିସିଂସିଂ (ସୀ॰), ଅଭିସୀସି (ପୀ॰)] ତଦା ଅହଂ॥
‘‘ଅଭିରୂଳ୍ହଞ୍ଚ ମଂ ଞତ୍ୱା, ସକ୍ୟପୁତ୍ତଂ ମହାୟସଂ।
ଉଦଗ୍ଗଚିତ୍ତୋ ମୁଦିତୋ, ୱହିସ୍ସଂ ପୁରିସୁତ୍ତମଂ॥
‘‘ପରେସଂ ୱିଜିତଂ ଗନ୍ତ୍ୱା, ଉଗ୍ଗତସ୍ମିଂ ଦିୱାକରେ [ଦିୱଙ୍କରେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ।
ମମଂ ଛନ୍ନଞ୍ଚ ଓହାୟ, ଅନପେକ୍ଖୋ ସୋ ଅପକ୍କମି॥
‘‘ତସ୍ସ ତମ୍ବନଖେ ପାଦେ, ଜିୱ୍ହାୟ ପରିଲେହିସଂ।
ଗଚ୍ଛନ୍ତଞ୍ଚ ମହାୱୀରଂ, ରୁଦମାନୋ ଉଦିକ୍ଖିସଂ॥
‘‘ଅଦସ୍ସନେନହଂ ତସ୍ସ, ସକ୍ୟପୁତ୍ତସ୍ସ ସିରୀମତୋ।
ଅଲତ୍ଥଂ ଗରୁକାବାଧଂ, ଖିପ୍ପଂ ମେ ମରଣଂ ଅହୁ॥
‘‘ତସ୍ସେୱ ଆନୁଭାୱେନ, ୱିମାନଂ ଆୱସାମିଦଂ।
ସବ୍ବକାମଗୁଣୋପେତଂ , ଦିବ୍ବଂ ଦେୱପୁରମ୍ହି ଚ॥
‘‘ୟଞ୍ଚ ମେ ଅହୁୱା ହାସୋ, ସଦ୍ଦଂ ସୁତ୍ୱାନ ବୋଧିୟା।
ତେନେୱ କୁସଲମୂଲେନ, ଫୁସିସ୍ସଂ ଆସୱକ୍ଖୟଂ॥
‘‘ସଚେ ହି ଭନ୍ତେ ଗଚ୍ଛେୟ୍ୟାସି, ସତ୍ଥୁ ବୁଦ୍ଧସ୍ସ ସନ୍ତିକେ।
ମମାପି ନଂ ୱଚନେନ, ସିରସା ୱଜ୍ଜାସି ୱନ୍ଦନଂ॥
‘‘ଅହମ୍ପି ଦଟ୍ଠୁଂ ଗଚ୍ଛିସ୍ସଂ, ଜିନଂ ଅପ୍ପଟିପୁଗ୍ଗଲଂ।
ଦୁଲ୍ଲଭଂ ଦସ୍ସନଂ ହୋତି, ଲୋକନାଥାନ ତାଦିନ’’ନ୍ତି॥
ସୋ କତଞ୍ଞୂ କତୱେଦୀ, ସତ୍ଥାରଂ ଉପସଙ୍କମି।
ସୁତ୍ୱା ଗିରଂ ଚକ୍ଖୁମତୋ, ଧମ୍ମଚକ୍ଖୁଂ ୱିସୋଧୟି॥
ୱିସୋଧେତ୍ୱା ଦିଟ୍ଠିଗତଂ, ୱିଚିକିଚ୍ଛଂ ୱତାନି ଚ।
ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ସତ୍ଥୁନୋ ପାଦେ, ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟଥାତି [ତତ୍ଥେୱନ୍ତରଧାୟତୀତି (କ॰)] ॥
କଣ୍ଡକୱିମାନଂ ସତ୍ତମଂ।
୮. ଅନେକୱଣ୍ଣୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଅନେକୱଣ୍ଣଂ ଦରସୋକନାସନଂ, ୱିମାନମାରୁୟ୍ହ ଅନେକଚିତ୍ତଂ।
ପରିୱାରିତୋ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣେନ, ସୁନିମ୍ମିତୋ ଭୂତପତୀୱ ମୋଦସି॥
‘‘ସମସ୍ସମୋ ନତ୍ଥି କୁତୋ ପନୁତ୍ତରୋ [ଉତ୍ତରି (କ॰)] , ୟସେନ ପୁଞ୍ଞେନ ଚ ଇଦ୍ଧିୟା ଚ।
ସବ୍ବେ ଚ ଦେୱା ତିଦସଗଣା ସମେଚ୍ଚ, ତଂ ତଂ ନମସ୍ସନ୍ତି ସସିଂୱ ଦେୱା।
ଇମା ଚ ତେ ଅଚ୍ଛରାୟୋ ସମନ୍ତତୋ, ନଚ୍ଚନ୍ତି ଗାୟନ୍ତି ପମୋଦୟନ୍ତି॥
‘‘ଦେୱିଦ୍ଧିପତ୍ତୋସି ମହାନୁଭାୱୋ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ…ପେ॰… ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଅହଂ ଭଦନ୍ତେ ଅହୁୱାସି ପୁବ୍ବେ, ସୁମେଧନାମସ୍ସ ଜିନସ୍ସ ସାୱକୋ।
ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ଅନନୁବୋଧୋହମସ୍ମି [ଅନୱବୋଧୋହମସ୍ମିଂ (ସୀ॰), ଅନନୁବୋଧୋହମାସିଂ (?)] , ସୋ ସତ୍ତ ୱସ୍ସାନି ପରିବ୍ବଜିସ୍ସହଂ [ପବ୍ବଜିସ୍ସହଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰), ପବ୍ବଜିସାହଂ (ପୀ॰)] ॥
‘‘ସୋହଂ ସୁମେଧସ୍ସ ଜିନସ୍ସ ସତ୍ଥୁନୋ, ପରିନିବ୍ବୁତସ୍ସୋଘତିଣ୍ଣସ୍ସ ତାଦିନୋ।
ରତନୁଚ୍ଚୟଂ ହେମଜାଲେନ ଛନ୍ନଂ, ୱନ୍ଦିତ୍ୱା ଥୂପସ୍ମିଂ ମନଂ ପସାଦୟିଂ॥
‘‘ନ ମାସି ଦାନଂ ନ ଚ ମତ୍ଥି ଦାତୁଂ, ପରେ ଚ ଖୋ ତତ୍ଥ ସମାଦପେସିଂ।
ପୂଜେଥ ନଂ ପୂଜନୀୟସ୍ସ [ପୂଜନେୟ୍ୟସ୍ସ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ଧାତୁଂ, ଏୱଂ କିର ସଗ୍ଗମିତୋ ଗମିସ୍ସଥ॥
‘‘ତଦେୱ କମ୍ମଂ କୁସଲଂ କତଂ ମୟା, ସୁଖଞ୍ଚ ଦିବ୍ବଂ ଅନୁଭୋମି ଅତ୍ତନା।
ମୋଦାମହଂ ତିଦସଗଣସ୍ସ ମଜ୍ଝେ, ନ ତସ୍ସ ପୁଞ୍ଞସ୍ସ ଖୟମ୍ପି ଅଜ୍ଝଗ’’ନ୍ତି॥
ଅନେକୱଣ୍ଣୱିମାନଂ ଅଟ୍ଠମଂ।
୯. ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନୱତ୍ଥୁ
[ପେ॰ ୱ॰ ୧୮୬] ‘‘ଅଲଙ୍କତୋ ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀ [ମଟ୍ଟକୁଣ୍ଡଲୀ (ସୀ॰)] , ମାଲଧାରୀ ହରିଚନ୍ଦନୁସ୍ସଦୋ।
ବାହା ପଗ୍ଗୟ୍ହ କନ୍ଦସି, ୱନମଜ୍ଝେ କିଂ ଦୁକ୍ଖିତୋ ତୁୱ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟୋ ପଭସ୍ସରୋ, ଉପ୍ପନ୍ନୋ ରଥପଞ୍ଜରୋ ମମ।
ତସ୍ସ ଚକ୍କୟୁଗଂ ନ ୱିନ୍ଦାମି, ତେନ ଦୁକ୍ଖେନ ଜହାମି [ଜହିସ୍ସଂ (ସୀ॰), ଜହିସ୍ସାମି (ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ଜୀୱିତ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସୋୱଣ୍ଣମୟଂ ମଣିମୟଂ, ଲୋହିତକମୟଂ [ଲୋହିତଙ୍ଗମୟଂ (ସ୍ୟା॰), ଲୋହିତଙ୍କମୟଂ (ସୀ॰), ଲୋହମୟଂ (କତ୍ଥଚି)] ଅଥ ରୂପିୟମୟଂ।
ଆଚିକ୍ଖ [ଆଚିକ୍ଖଥ (କ॰)] ମେ ଭଦ୍ଦମାଣୱ, ଚକ୍କୟୁଗଂ ପଟିପାଦୟାମି ତେ’’ତି॥
ସୋ ମାଣୱୋ ତସ୍ସ ପାୱଦି, ‘‘ଚନ୍ଦିମସୂରିୟା ଉଭୟେତ୍ଥ ଦିସ୍ସରେ।
ସୋୱଣ୍ଣମୟୋ ରଥୋ ମମ, ତେନ ଚକ୍କୟୁଗେନ ସୋଭତୀ’’ତି॥
‘‘ବାଲୋ ଖୋ ତ୍ୱଂ ଅସି ମାଣୱ, ୟୋ ତ୍ୱଂ ପତ୍ଥୟସେ ଅପତ୍ଥିୟଂ।
ମଞ୍ଞାମି ତୁୱଂ ମରିସ୍ସସି, ନ ହି ତ୍ୱଂ ଲଚ୍ଛସି ଚନ୍ଦିମସୂରିୟେ’’ତି॥
‘‘ଗମନାଗମନମ୍ପି ଦିସ୍ସତି, ୱଣ୍ଣଧାତୁ ଉଭୟତ୍ଥ ୱୀଥିୟା।
ପେତୋ [ପେତୋ ପନ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] କାଲକତୋ ନ ଦିସ୍ସତି, କୋ ନିଧ କନ୍ଦତଂ ବାଲ୍ୟତରୋ’’ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ ଖୋ ୱଦେସି ମାଣୱ, ଅହମେୱ କନ୍ଦତଂ ବାଲ୍ୟତରୋ।
ଚନ୍ଦଂ ୱିୟ ଦାରକୋ ରୁଦଂ, ପେତଂ କାଲକତାଭିପତ୍ଥୟି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଆଦିତ୍ତଂ ୱତ ମଂ ସନ୍ତଂ, ଘତସିତ୍ତଂୱ ପାୱକଂ।
ୱାରିନା ୱିୟ ଓସିଞ୍ଚଂ, ସବ୍ବଂ ନିବ୍ବାପୟେ ଦରଂ॥
‘‘ଅବ୍ବହୀ [ଅବ୍ବୂଳ୍ହ (ପୀ॰), ଅବ୍ବୂଳ୍ହଂ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱତ ମେ ସଲ୍ଲଂ, ସୋକଂ ହଦୟନିସ୍ସିତଂ।
ୟୋ ମେ ସୋକପରେତସ୍ସ, ପୁତ୍ତସୋକଂ ଅପାନୁଦି॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ଅବ୍ବୂଳ୍ହସଲ୍ଲୋସ୍ମି, ସୀତିଭୂତୋସ୍ମି ନିବ୍ବୁତୋ।
ନ ସୋଚାମି ନ ରୋଦାମି, ୱତ ସୁତ୍ୱାନ ମାଣୱାତି॥
‘‘ଦେୱତା ନୁସି ଗନ୍ଧବ୍ବୋ, ଅଦୁ [ଆଦୁ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ସକ୍କୋ ପୁରିନ୍ଦଦୋ।
କୋ ୱା ତ୍ୱଂ କସ୍ସ ୱା ପୁତ୍ତୋ, କଥଂ ଜାନେମୁ ତଂ ମୟ’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟଞ୍ଚ [ୟଂ (କ॰)] କନ୍ଦସି ୟଞ୍ଚ ରୋଦସି, ପୁତ୍ତଂ ଆଳାହନେ ସୟଂ ଦହିତ୍ୱା।
ସ୍ୱାହଂ କୁସଲଂ କରିତ୍ୱା କମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ସହବ୍ୟତଂ ଗତୋ’’ତି [ପତ୍ତୋତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ ପୀ॰)] ॥
‘‘ଅପ୍ପଂ ୱା ବହୁଂ ୱା ନାଦ୍ଦସାମ, ଦାନଂ ଦଦନ୍ତସ୍ସ ସକେ ଅଗାରେ।
ଉପୋସଥକମ୍ମଂ ୱା [ଉପୋସଥକମ୍ମଞ୍ଚ (କ॰)] ତାଦିସଂ, କେନ କମ୍ମେନ ଗତୋସି ଦେୱଲୋକ’’ନ୍ତି॥
‘‘ଆବାଧିକୋହଂ ଦୁକ୍ଖିତୋ ଗିଲାନୋ, ଆତୁରରୂପୋମ୍ହି ସକେ ନିୱେସନେ।
ବୁଦ୍ଧଂ ୱିଗତରଜଂ ୱିତିଣ୍ଣକଙ୍ଖଂ, ଅଦ୍ଦକ୍ଖିଂ ସୁଗତଂ ଅନୋମପଞ୍ଞଂ॥
‘‘ସ୍ୱାହଂ ମୁଦିତମନୋ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ଅଞ୍ଜଲିଂ ଅକରିଂ ତଥାଗତସ୍ସ।
ତାହଂ କୁସଲଂ କରିତ୍ୱାନ କମ୍ମଂ, ତିଦସାନଂ ସହବ୍ୟତଂ ଗତୋ’’ତି॥
‘‘ଅଚ୍ଛରିୟଂ ୱତ ଅବ୍ଭୁତଂ ୱତ, ଅଞ୍ଜଲିକମ୍ମସ୍ସ ଅୟମୀଦିସୋ ୱିପାକୋ।
ଅହମ୍ପି ମୁଦିତମନୋ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ, ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ୱଜାମୀ’’ତି॥
‘‘ଅଜ୍ଜେୱ ବୁଦ୍ଧଂ ସରଣଂ ୱଜାହି, ଧମ୍ମଞ୍ଚ ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ପସନ୍ନଚିତ୍ତୋ।
ତଥେୱ ସିକ୍ଖାୟ ପଦାନି ପଞ୍ଚ, ଅଖଣ୍ଡଫୁଲ୍ଲାନି ସମାଦିୟସ୍ସୁ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମସ୍ସୁ ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟସ୍ସୁ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ମା ଚ ମୁସା ଭଣାହି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋହି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
‘‘ଅତ୍ଥକାମୋସି ମେ ୟକ୍ଖ, ହିତକାମୋସି ଦେୱତେ।
କରୋମି ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ, ତ୍ୱଂସି ଆଚରିୟୋ ମମାତି॥
‘‘ଉପେମି ସରଣଂ ବୁଦ୍ଧଂ, ଧମ୍ମଞ୍ଚାପି ଅନୁତ୍ତରଂ।
ସଙ୍ଘଞ୍ଚ ନରଦେୱସ୍ସ, ଗଚ୍ଛାମି ସରଣଂ ଅହଂ॥
‘‘ପାଣାତିପାତା ୱିରମାମି ଖିପ୍ପଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟାମି।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣାମି, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ହୋମି ତୁଟ୍ଠୋ’’ତି॥
ମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀୱିମାନଂ ନୱମଂ।
୧୦. ସେରୀସକୱିମାନୱତ୍ଥୁ
[ପେ॰ ୱ॰ ୬୦୪] ସୁଣୋଥ ୟକ୍ଖସ୍ସ ଚ ୱାଣିଜାନ ଚ, ସମାଗମୋ ୟତ୍ଥ ତଦା ଅହୋସି।
ୟଥା କଥଂ ଇତରିତରେନ ଚାପି, ସୁଭାସିତଂ ତଞ୍ଚ ସୁଣାଥ ସବ୍ବେ॥
‘‘ୟୋ ସୋ ଅହୁ ରାଜା ପାୟାସି ନାମ [ନାମୋ (ସୀ॰)] , ଭୁମ୍ମାନଂ ସହବ୍ୟଗତୋ ୟସସ୍ସୀ।
ସୋ ମୋଦମାନୋୱ ସକେ ୱିମାନେ, ଅମାନୁସୋ ମାନୁସେ ଅଜ୍ଝଭାସୀତି॥
‘‘ୱଙ୍କେ ଅରଞ୍ଞେ ଅମନୁସ୍ସଟ୍ଠାନେ, କନ୍ତାରେ ଅପ୍ପୋଦକେ ଅପ୍ପଭକ୍ଖେ।
ସୁଦୁଗ୍ଗମେ ୱଣ୍ଣୁପଥସ୍ସ ମଜ୍ଝେ, ୱଙ୍କଂ ଭୟା [ଧଙ୍କଂଭୟା (କ॰)] ନଟ୍ଠମନା ମନୁସ୍ସା॥
‘‘ନୟିଧ ଫଲା ମୂଲମୟା ଚ ସନ୍ତି, ଉପାଦାନଂ ନତ୍ଥି କୁତୋଧ ଭକ୍ଖୋ।
ଅଞ୍ଞତ୍ର ପଂସୂହି ଚ ୱାଲୁକାହି ଚ, ତତାହି ଉଣ୍ହାହି ଚ ଦାରୁଣାହି ଚ॥
‘‘ଉଜ୍ଜଙ୍ଗଲଂ ତତ୍ତମିୱଂ କପାଲଂ, ଅନାୟସଂ ପରଲୋକେନ ତୁଲ୍ୟଂ।
ଲୁଦ୍ଦାନମାୱାସମିଦଂ ପୁରାଣଂ, ଭୂମିପ୍ପଦେସୋ ଅଭିସତ୍ତରୂପୋ॥
‘‘ଅଥ ତୁମ୍ହେ କେନ [କେନ ନୁ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ୱଣ୍ଣେନ, କିମାସମାନା ଇମଂ ପଦେସଂ ହି।
ଅନୁପୱିଟ୍ଠା ସହସା ସମେଚ୍ଚ, ଲୋଭା ଭୟା ଅଥ ୱା ସମ୍ପମୂଳ୍ହା’’ତି॥
‘‘ମଗଧେସୁ ଅଙ୍ଗେସୁ ଚ ସତ୍ଥୱାହା, ଆରୋପୟିତ୍ୱା ପଣିୟଂ ପୁଥୁତ୍ତଂ।
ତେ ୟାମସେ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ ପତ୍ଥୟାନା॥
‘‘ଦିୱା ପିପାସଂ ନଧିୱାସୟନ୍ତା, ୟୋଗ୍ଗାନୁକମ୍ପଞ୍ଚ ସମେକ୍ଖମାନା,
ଏତେନ ୱେଗେନ ଆୟାମ ସବ୍ବେ [ସବ୍ବେ ତେ (କ॰)] , ରତ୍ତିଂ ମଗ୍ଗଂ ପଟିପନ୍ନା ୱିକାଲେ॥
‘‘ତେ ଦୁପ୍ପୟାତା ଅପରଦ୍ଧମଗ୍ଗା, ଅନ୍ଧାକୁଲା ୱିପ୍ପନଟ୍ଠା ଅରଞ୍ଞେ।
ସୁଦୁଗ୍ଗମେ ୱଣ୍ଣୁପଥସ୍ସ ମଜ୍ଝେ, ଦିସଂ ନ ଜାନାମ ପମୂଳ୍ହଚିତ୍ତା॥
‘‘ଇଦଞ୍ଚ ଦିସ୍ୱାନ ଅଦିଟ୍ଠପୁବ୍ବଂ, ୱିମାନସେଟ୍ଠଞ୍ଚ ତୱଞ୍ଚ ୟକ୍ଖ।
ତତୁତ୍ତରିଂ ଜୀୱିତମାସମାନା, ଦିସ୍ୱା ପତୀତା ସୁମନା ଉଦଗ୍ଗା’’ତି॥
‘‘ପାରଂ ସମୁଦ୍ଦସ୍ସ ଇମଞ୍ଚ ୱଣ୍ଣୁଂ [ୱନଂ (ସ୍ୟା॰), ୱଣ୍ଣଂ (କ॰)] , ୱେତ୍ତାଚରଂ [ୱେତ୍ତଂ ପରଂ (ସ୍ୟା॰), ୱେତ୍ତାଚାରଂ (କ॰)] ସଙ୍କୁପଥଞ୍ଚ ମଗ୍ଗଂ।
ନଦିୟୋ ପନ ପବ୍ବତାନଞ୍ଚ ଦୁଗ୍ଗା, ପୁଥୁଦ୍ଦିସା ଗଚ୍ଛଥ ଭୋଗହେତୁ॥
‘‘ପକ୍ଖନ୍ଦିୟାନ ୱିଜିତଂ ପରେସଂ, ୱେରଜ୍ଜକେ ମାନୁସେ ପେକ୍ଖମାନା।
ୟଂ ୱୋ ସୁତଂ ୱା ଅଥ ୱାପି ଦିଟ୍ଠଂ, ଅଚ୍ଛେରକଂ ତଂ ୱୋ ସୁଣୋମ ତାତା’’ତି॥
‘‘ଇତୋପି ଅଚ୍ଛେରତରଂ କୁମାର, ନ ତୋ ସୁତଂ ୱା ଅଥ ୱାପି ଦିଟ୍ଠଂ।
ଅତୀତମାନୁସ୍ସକମେୱ ସବ୍ବଂ, ଦିସ୍ୱାନ ତପ୍ପାମ ଅନୋମୱଣ୍ଣଂ॥
‘‘ୱେହାୟସଂ ପୋକ୍ଖରଞ୍ଞୋ ସୱନ୍ତି, ପହୂତମଲ୍ୟା [ପହୂତମାଲ୍ୟା (ସ୍ୟା॰)] ବହୁପୁଣ୍ଡରୀକା।
ଦୁମା ଚିମେ [ଦୁମା ଚ ତେ (ସ୍ୟା॰ କ॰)] ନିଚ୍ଚଫଲୂପପନ୍ନା, ଅତୀୱ ଗନ୍ଧା ସୁରଭିଂ ପୱାୟନ୍ତି॥
‘‘ୱେଳୂରିୟଥମ୍ଭା ସତମୁସ୍ସିତାସେ, ସିଲାପୱାଳସ୍ସ ଚ ଆୟତଂସା।
ମସାରଗଲ୍ଲା ସହଲୋହିତଙ୍ଗା, ଥମ୍ଭା ଇମେ ଜୋତିରସାମୟାସେ॥
‘‘ସହସ୍ସଥମ୍ଭଂ ଅତୁଲାନୁଭାୱଂ, ତେସୂପରି ସାଧୁମିଦଂ ୱିମାନଂ।
ରତନନ୍ତରଂ କଞ୍ଚନୱେଦିମିସ୍ସଂ, ତପନୀୟପଟ୍ଟେହି ଚ ସାଧୁଛନ୍ନଂ॥
‘‘ଜମ୍ବୋନଦୁତ୍ତତ୍ତମିଦଂ ସୁମଟ୍ଠୋ, ପାସାଦସୋପାଣଫଲୂପପନ୍ନୋ।
ଦଳ୍ହୋ ଚ ୱଗ୍ଗୁ ଚ ସୁସଙ୍ଗତୋ ଚ [ୱଗ୍ଗୁ ସୁମୁଖୋ ସୁସଙ୍ଗତୋ (ସୀ॰)] , ଅତୀୱ ନିଜ୍ଝାନଖମୋ ମନୁଞ୍ଞୋ॥
‘‘ରତନନ୍ତରସ୍ମିଂ ବହୁଅନ୍ନପାନଂ, ପରିୱାରିତୋ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଗଣେନ।
ମୁରଜଆଲମ୍ବରତୂରିୟଘୁଟ୍ଠୋ, ଅଭିୱନ୍ଦିତୋସି ଥୁତିୱନ୍ଦନାୟ॥
‘‘ସୋ ମୋଦସି ନାରିଗଣପ୍ପବୋଧନୋ, ୱିମାନପାସାଦୱରେ ମନୋରମେ।
ଅଚିନ୍ତିୟୋ ସବ୍ବଗୁଣୂପପନ୍ନୋ, ରାଜା ୟଥା ୱେସ୍ସୱଣୋ ନଳିନ୍ୟା [ନଳିଞ୍ଞଂ (କ॰)] ॥
‘‘ଦେୱୋ ନୁ ଆସି ଉଦୱାସି ୟକ୍ଖୋ, ଉଦାହୁ ଦେୱିନ୍ଦୋ ମନୁସ୍ସଭୂତୋ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, ଆଚିକ୍ଖ କୋ ନାମ ତୁୱଂସି ୟକ୍ଖୋ’’ତି॥
‘‘ସେରୀସକୋ [ସେରିସ୍ସକୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰)] ନାମ ଅହମ୍ହି ୟକ୍ଖୋ, କନ୍ତାରିୟୋ ୱଣ୍ଣୁପଥମ୍ହି ଗୁତ୍ତୋ।
ଇମଂ ପଦେସଂ ଅଭିପାଲୟାମି, ୱଚନକରୋ ୱେସ୍ସୱଣସ୍ସ ରଞ୍ଞୋ’’ତି॥
‘‘ଅଧିଚ୍ଚଲଦ୍ଧଂ ପରିଣାମଜଂ ତେ, ସୟଂ କତଂ ଉଦାହୁ ଦେୱେହି ଦିନ୍ନଂ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧମିଦଂ ମନୁଞ୍ଞ’’ନ୍ତି॥
‘‘ନାଧିଚ୍ଚଲଦ୍ଧଂ ନ ପରିଣାମଜଂ ମେ, ନ ସୟଂ କତଂ ନ ହି ଦେୱେହି ଦିନ୍ନଂ।
ସକେହି କମ୍ମେହି ଅପାପକେହି, ପୁଞ୍ଞେହି ମେ ଲଦ୍ଧମିଦଂ ମନୁଞ୍ଞ’’ନ୍ତି॥
‘‘କିଂ ତେ ୱତଂ କିଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, କିସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ତଂ ୱାଣିଜା ସତ୍ଥୱାହା, କଥଂ ତୟା ଲଦ୍ଧମିଦଂ ୱିମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ମମଂ ପାୟାସୀତି ଅହୁ ସମଞ୍ଞା, ରଜ୍ଜଂ ୟଦା କାରୟିଂ କୋସଲାନଂ।
ନତ୍ଥିକଦିଟ୍ଠି କଦରିୟୋ ପାପଧମ୍ମୋ, ଉଚ୍ଛେଦୱାଦୀ ଚ ତଦା ଅହୋସିଂ॥
‘‘ସମଣୋ ଚ ଖୋ ଆସି କୁମାରକସ୍ସପୋ, ବହୁସ୍ସୁତୋ ଚିତ୍ତକଥୀ ଉଳାରୋ।
ସୋ ମେ ତଦା ଧମ୍ମକଥଂ ଅଭାସି [ଅକାସି (ସୀ॰)] , ଦିଟ୍ଠିୱିସୂକାନି ୱିନୋଦୟୀ ମେ॥
‘‘ତାହଂ ତସ୍ସ [ତାହଂ (କ॰)] ଧମ୍ମକଥଂ ସୁଣିତ୍ୱା, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦୟିସ୍ସଂ।
ପାଣାତିପାତା ୱିରତୋ ଅହୋସିଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିସ୍ସଂ।
ଅମଜ୍ଜପୋ ନୋ ଚ ମୁସା ଅଭାଣିଂ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ଅହୋସି ତୁଟ୍ଠୋ॥
‘‘ତଂ ମେ ୱତଂ ତଂ ପନ ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ, ତସ୍ସ ସୁଚିଣ୍ଣସ୍ସ ଅୟଂ ୱିପାକୋ।
ତେହେୱ କମ୍ମେହି ଅପାପକେହି, ପୁଞ୍ଞେହି ମେ ଲଦ୍ଧମିଦଂ ୱିମାନ’’ନ୍ତି॥
‘‘ସଚ୍ଚଂ କିରାହଂସୁ ନରା ସପଞ୍ଞା, ଅନଞ୍ଞଥା ୱଚନଂ ପଣ୍ଡିତାନଂ।
ୟହିଂ ୟହିଂ ଗଚ୍ଛତି ପୁଞ୍ଞକମ୍ମୋ, ତହିଂ ତହିଂ ମୋଦତି କାମକାମୀ॥
‘‘ୟହିଂ ୟହିଂ ସୋକପରିଦ୍ଦୱୋ ଚ, ୱଧୋ ଚ ବନ୍ଧୋ ଚ ପରିକ୍କିଲେସୋ।
ତହିଂ ତହିଂ ଗଚ୍ଛତି ପାପକମ୍ମୋ, ନ ମୁଚ୍ଚତି ଦୁଗ୍ଗତିୟା କଦାଚୀ’’ତି॥
‘‘ସମ୍ମୂଳ୍ହରୂପୋୱ ଜନୋ ଅହୋସି, ଅସ୍ମିଂ ମୁହୁତ୍ତେ କଲଲୀକତୋୱ।
ଜନସ୍ସିମସ୍ସ ତୁୟ୍ହଞ୍ଚ କୁମାର, ଅପ୍ପଚ୍ଚୟୋ କେନ ନୁ ଖୋ ଅହୋସୀ’’ତି॥
‘‘ଇମେ ଚ ସିରୀସୱନା [ଇମେ ସିରୀସୂପୱନା ଚ (ସୀ॰), ଇମେପି ସିରୀସୱନା ଚ (ପୀ॰ କ॰)] ତାତା, ଦିବ୍ବା [ଦିବ୍ବା ଚ (ପୀ॰ କ॰)] ଗନ୍ଧା ସୁରଭୀ [ସୁରଭିଂ (ସୀ॰ କ॰)] ସମ୍ପୱନ୍ତି [ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି (କ॰)] ।
ତେ ସମ୍ପୱାୟନ୍ତି ଇମଂ ୱିମାନଂ, ଦିୱା ଚ ରତ୍ତୋ ଚ ତମଂ ନିହନ୍ତ୍ୱା॥
‘‘ଇମେସଞ୍ଚ ଖୋ ୱସ୍ସସତଚ୍ଚୟେନ, ସିପାଟିକା ଫଲତି ଏକମେକା।
ମାନୁସ୍ସକଂ ୱସ୍ସସତଂ ଅତୀତଂ, ୟଦଗ୍ଗେ କାୟମ୍ହି ଇଧୂପପନ୍ନୋ॥
‘‘ଦିସ୍ୱାନହଂ ୱସ୍ସସତାନି ପଞ୍ଚ, ଅସ୍ମିଂ ୱିମାନେ ଠତ୍ୱାନ ତାତା।
ଆୟୁକ୍ଖୟା ପୁଞ୍ଞକ୍ଖୟା ଚୱିସ୍ସଂ, ତେନେୱ ସୋକେନ ପମୁଚ୍ଛିତୋସ୍ମୀ’’ତି [ସମୁଚ୍ଛିତୋସ୍ମୀତି (ପୀ॰ କ॰)] ॥
‘‘କଥଂ ନୁ ସୋଚେୟ୍ୟ ତଥାୱିଧୋ ସୋ, ଲଦ୍ଧା ୱିମାନଂ ଅତୁଲଂ ଚିରାୟ।
ୟେ ଚାପି ଖୋ ଇତ୍ତରମୁପପନ୍ନା, ତେ ନୂନ ସୋଚେୟ୍ୟୁଂ ପରିତ୍ତପୁଞ୍ଞା’’ତି॥
‘‘ଅନୁଚ୍ଛୱିଂ ଓୱଦିୟଞ୍ଚ ମେ ତଂ, ୟଂ ମଂ ତୁମ୍ହେ ପେୟ୍ୟୱାଚଂ ୱଦେଥ।
ତୁମ୍ହେ ଚ ଖୋ ତାତା ମୟାନୁଗୁତ୍ତା, ୟେନିଚ୍ଛକଂ ତେନ ପଲେଥ ସୋତ୍ଥି’’ନ୍ତି॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱା ମୟଂ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ ପତ୍ଥୟାନା।
ୟଥାପୟୋଗା ପରିପୁଣ୍ଣଚାଗା, କାହାମ ସେରୀସମହଂ ଉଳାର’’ନ୍ତି॥
‘‘ମା ଚେୱ ସେରୀସମହଂ ଅକତ୍ଥ, ସବ୍ବଞ୍ଚ ୱୋ ଭୱିସ୍ସତି ୟଂ ୱଦେଥ।
ପାପାନି କମ୍ମାନି ୱିୱଜ୍ଜୟାଥ, ଧମ୍ମାନୁୟୋଗଞ୍ଚ ଅଧିଟ୍ଠହାଥ॥
‘‘ଉପାସକୋ ଅତ୍ଥି ଇମମ୍ହି ସଙ୍ଘେ, ବହୁସ୍ସୁତୋ ସୀଲୱତୂପପନ୍ନୋ।
ସଦ୍ଧୋ ଚ ଚାଗୀ ଚ ସୁପେସଲୋ ଚ, ୱିଚକ୍ଖଣୋ ସନ୍ତୁସିତୋ ମୁତୀମା॥
‘‘ସଞ୍ଜାନମାନୋ ନ ମୁସା ଭଣେୟ୍ୟ, ପରୂପଘାତାୟ ନ ଚେତୟେୟ୍ୟ।
ୱେଭୂତିକଂ ପେସୁଣଂ ନୋ କରେୟ୍ୟ, ସଣ୍ହଞ୍ଚ ୱାଚଂ ସଖିଲଂ ଭଣେୟ୍ୟ॥
‘‘ସଗାରୱୋ ସପ୍ପଟିସ୍ସୋ ୱିନୀତୋ, ଅପାପକୋ ଅଧିସୀଲେ ୱିସୁଦ୍ଧୋ।
ସୋ ମାତରଂ ପିତରଞ୍ଚାପି ଜନ୍ତୁ, ଧମ୍ମେନ ପୋସେତି ଅରିୟୱୁତ୍ତି॥
‘‘ମଞ୍ଞେ ସୋ ମାତାପିତୂନଂ କାରଣା, ଭୋଗାନି ପରିୟେସତି ନ ଅତ୍ତହେତୁ।
ମାତାପିତୂନଞ୍ଚ ୟୋ [ସୋ (?)] ଅଚ୍ଚୟେନ, ନେକ୍ଖମ୍ମପୋଣୋ ଚରିସ୍ସତି ବ୍ରହ୍ମଚରିୟଂ॥
‘‘ଉଜୂ ଅୱଙ୍କୋ ଅସଠୋ ଅମାୟୋ, ନ ଲେସକପ୍ପେନ ଚ ୱୋହରେୟ୍ୟ।
ସୋ ତାଦିସୋ ସୁକତକମ୍ମକାରୀ, ଧମ୍ମେ ଠିତୋ କିନ୍ତି ଲଭେଥ ଦୁକ୍ଖଂ॥
‘‘ତଂ କାରଣା ପାତୁକତୋମ୍ହି ଅତ୍ତନା, ତସ୍ମା ଧମ୍ମଂ ପସ୍ସଥ ୱାଣିଜାସେ।
ଅଞ୍ଞତ୍ର ତେନିହ ଭସ୍ମୀ [ଭସ୍ମି (ସ୍ୟା॰), ଭସ୍ମ (କ॰)] ଭୱେଥ, ଅନ୍ଧାକୁଲା ୱିପ୍ପନଟ୍ଠା ଅରଞ୍ଞେ।
ତଂ ଖିପ୍ପମାନେନ ଲହୁଂ ପରେନ, ସୁଖୋ ହୱେ ସପ୍ପୁରିସେନ ସଙ୍ଗମୋ’’ତି॥
‘‘କିଂ ନାମ ସୋ କିଞ୍ଚ କରୋତି କମ୍ମଂ,
କିଂ ନାମଧେୟ୍ୟଂ କିଂ ପନ ତସ୍ସ ଗୋତ୍ତଂ।
ମୟମ୍ପି ନଂ ଦଟ୍ଠୁକାମମ୍ହ ୟକ୍ଖ, ୟସ୍ସାନୁକମ୍ପାୟ ଇଧାଗତୋସି।
ଲାଭା ହି ତସ୍ସ, ୟସ୍ସ ତୁୱଂ ପିହେସୀ’’ତି॥
ଉପାସକୋ କୋଚ୍ଛଫଲୂପଜୀୱୀ।
ଜାନାଥ ନଂ ତୁମ୍ହାକଂ ପେସିୟୋ ସୋ,
ମା ଖୋ ନଂ ହୀଳିତ୍ଥ ସୁପେସଲୋ ସୋ’’ତି॥
‘‘ଜାନାମସେ ୟଂ ତ୍ୱଂ ପୱଦେସି [ୱଦେସି (ସୀ॰)] ୟକ୍ଖ,
ନ ଖୋ ନଂ ଜାନାମ ସ ଏଦିସୋତି।
ମୟମ୍ପି ନଂ ପୂଜୟିସ୍ସାମ ୟକ୍ଖ,
ସୁତ୍ୱାନ ତୁୟ୍ହଂ ୱଚନଂ ଉଳାର’’ନ୍ତି॥
‘‘ୟେ କେଚି ଇମସ୍ମିଂ ସତ୍ଥେ ମନୁସ୍ସା,
ଦହରା ମହନ୍ତା ଅଥୱାପି ମଜ୍ଝିମା।
ସବ୍ବେୱ ତେ ଆଲମ୍ବନ୍ତୁ ୱିମାନଂ,
ପସ୍ସନ୍ତୁ ପୁଞ୍ଞାନଂ ଫଲଂ କଦରିୟା’’ତି॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି,
ତଂ କପ୍ପକଂ ତତ୍ଥ ପୁରକ୍ଖତ୍ୱା [ପୁରକ୍ଖିପିତ୍ୱା (ସୀ॰)] ।
ସବ୍ବେୱ ତେ ଆଲମ୍ବିଂସୁ ୱିମାନଂ,
ମସକ୍କସାରଂ ୱିୟ ୱାସୱସ୍ସ॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦୟିଂସୁ।
ପାଣାତିପାତା ୱିରତା ଅହେସୁଂ, ଲୋକେ ଅଦିନ୍ନଂ ପରିୱଜ୍ଜୟିଂସୁ।
ଅମଜ୍ଜପା ନୋ ଚ ମୁସା ଭଣିଂସୁ, ସକେନ ଦାରେନ ଚ ଅହେସୁଂ ତୁଟ୍ଠା॥
ତେ ତତ୍ଥ ସବ୍ବେୱ ‘ଅହଂ ପୁରେ’ତି, ଉପାସକତ୍ତଂ ପଟିୱେଦୟିତ୍ୱା।
ପକ୍କାମି ସତ୍ଥୋ ଅନୁମୋଦମାନୋ, ୟକ୍ଖିଦ୍ଧିୟା ଅନୁମତୋ ପୁନପ୍ପୁନଂ॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱାନ ତେ ସିନ୍ଧୁସୋୱୀରଭୂମିଂ, ଧନତ୍ଥିକା ଉଦ୍ଦୟଂ [ଉଦୟ (ପୀ॰ କ॰)] ପତ୍ଥୟାନା।
ୟଥାପୟୋଗା ପରିପୁଣ୍ଣଲାଭା, ପଚ୍ଚାଗମୁଂ ପାଟଲିପୁତ୍ତମକ୍ଖତଂ॥
‘‘ଗନ୍ତ୍ୱାନ ତେ ସଙ୍ଘରଂ ସୋତ୍ଥିୱନ୍ତୋ,
ପୁତ୍ତେହି ଦାରେହି ସମଙ୍ଗିଭୂତା।
ଆନନ୍ଦୀ ୱିତ୍ତା [ଆନନ୍ଦଚିତ୍ତା (ସ୍ୟା॰), ଆନନ୍ଦୀଚିତ୍ତା (କ॰)] ସୁମନା ପତୀତା,
ଅକଂସୁ ସେରୀସମହଂ ଉଳାରଂ।
ସେରୀସକଂ ତେ ପରିୱେଣଂ ମାପୟିଂସୁ॥
ଏତାଦିସା ସପ୍ପୁରିସାନ ସେୱନା,
ମହତ୍ଥିକା ଧମ୍ମଗୁଣାନ ସେୱନା।
ଏକସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ଉପାସକସ୍ସ,
ସବ୍ବେୱ ସତ୍ତା ସୁଖିତା [ସୁଖିନୋ (ପୀ॰ କ॰)] ଅହେସୁନ୍ତି॥
ସେରୀସକୱିମାନଂ ଦସମଂ।
୧୧. ସୁନିକ୍ଖିତ୍ତୱିମାନୱତ୍ଥୁ
‘‘ଉଚ୍ଚମିଦଂ ମଣିଥୂଣଂ ୱିମାନଂ, ସମନ୍ତତୋ ଦ୍ୱାଦସ ୟୋଜନାନି।
କୂଟାଗାରା ସତ୍ତସତା ଉଳାରା, ୱେଳୁରିୟଥମ୍ଭା ରୁଚକତ୍ଥତା ସୁଭା॥
‘‘ତତ୍ଥଚ୍ଛସି ପିୱସି ଖାଦସି ଚ, ଦିବ୍ବା ଚ ୱୀଣା ପୱଦନ୍ତି ୱଗ୍ଗୁଂ।
ଦିବ୍ବା ରସା କାମଗୁଣେତ୍ଥ ପଞ୍ଚ, ନାରିୟୋ ଚ ନଚ୍ଚନ୍ତି ସୁୱଣ୍ଣଛନ୍ନା॥
‘‘କେନ ତେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ, କେନ ତେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ତେ ଭୋଗା, ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ପୁଚ୍ଛାମି ‘ତଂ ଦେୱ ମହାନୁଭାୱ, ମନୁସ୍ସଭୂତୋ କିମକାସି ପୁଞ୍ଞଂ।
କେନାସି ଏୱଂ ଜଲିତାନୁଭାୱୋ, ୱଣ୍ଣୋ ଚ ତେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୋ ଦେୱପୁତ୍ତୋ ଅତ୍ତମନୋ, ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନେନ ପୁଚ୍ଛିତୋ।
ପଞ୍ହଂ ପୁଟ୍ଠୋ ୱିୟାକାସି, ୟସ୍ସ କମ୍ମସ୍ସିଦଂ ଫଲଂ॥
‘‘ଦୁନ୍ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ ମାଲଂ ସୁନିକ୍ଖିପିତ୍ୱା, ପତିଟ୍ଠପେତ୍ୱା ସୁଗତସ୍ସ ଥୂପେ।
ମହିଦ୍ଧିକୋ ଚମ୍ହି ମହାନୁଭାୱୋ, ଦିବ୍ବେହି କାମେହି ସମଙ୍ଗିଭୂତୋ॥
‘‘ତେନ ମେତାଦିସୋ ୱଣ୍ଣୋ,
ତେନ ମେ ଇଧ ମିଜ୍ଝତି।
ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଚ ମେ ଭୋଗା,
ୟେ କେଚି ମନସୋ ପିୟା॥
‘‘ଅକ୍ଖାମି ତେ ଭିକ୍ଖୁ ମହାନୁଭାୱ,
ମନୁସ୍ସଭୂତୋ ୟମହଂ ଅକାସିଂ।
ୱଣ୍ଣୋ ଚ ମେ ସବ୍ବଦିସା ପଭାସତୀ’’ତି॥
ସୁନିକ୍ଖିତ୍ତୱିମାନଂ ଏକାଦସମଂ।
ସୁନିକ୍ଖିତ୍ତୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଦ୍ୱେ ଦଲିଦ୍ଦା ୱନୱିହାରା, ଭତକୋ ଗୋପାଲକଣ୍ଡକା।
ଅନେକୱଣ୍ଣମଟ୍ଠକୁଣ୍ଡଲୀ, ସେରୀସକୋ ସୁନିକ୍ଖିତ୍ତଂ।
ପୁରିସାନଂ ତତିୟୋ ୱଗ୍ଗୋ ପୱୁଚ୍ଚତୀତି॥
ଭାଣୱାରଂ ଚତୁତ୍ଥଂ ନିଟ୍ଠିତଂ।
ୱିମାନୱତ୍ଥୁପାଳି ନିଟ୍ଠିତା।