ଏକକନିପାତ
॥ ନମୋ ତସ୍ସ ଭଗୱତୋ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ॥
ଅଙ୍ଗୁତ୍ତରନିକାୟୋ
ଏକକନିପାତପାଳି
୧. ରୂପାଦିୱଗ୍ଗୋ
୧ . ଏୱଂ ମେ ସୁତଂ – ଏକଂ ସମୟଂ ଭଗୱା ସାୱତ୍ଥିୟଂ ୱିହରତି ଜେତୱନେ ଅନାଥପିଣ୍ଡିକସ୍ସ ଆରାମେ। ତତ୍ର ଖୋ ଭଗୱା ଭିକ୍ଖୂ ଆମନ୍ତେସି – ‘‘ଭିକ୍ଖୱୋ’’ତି। ‘‘ଭଦନ୍ତେ’’ତି ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ପଚ୍ଚସ୍ସୋସୁଂ। ଭଗୱା ଏତଦୱୋଚ –
‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକରୂପମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିରୂପଂ। ଇତ୍ଥିରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକସଦ୍ଦମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିସଦ୍ଦୋ। ଇତ୍ଥିସଦ୍ଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଗନ୍ଧମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିଗନ୍ଧୋ। ଇତ୍ଥିଗନ୍ଧୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୪ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକରସମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିରସୋ। ଇତ୍ଥିରସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଫୋଟ୍ଠବ୍ବମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିଫୋଟ୍ଠବ୍ବୋ। ଇତ୍ଥିଫୋଟ୍ଠବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସ୍ସ ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକରୂପମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସରୂପଂ। ପୁରିସରୂପଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୭ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକସଦ୍ଦମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସସଦ୍ଦୋ। ପୁରିସସଦ୍ଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଗନ୍ଧମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସଗନ୍ଧୋ। ପୁରିସଗନ୍ଧୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକରସମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସରସୋ। ପୁରିସରସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୧୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଫୋଟ୍ଠବ୍ବମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସଫୋଟ୍ଠବ୍ବୋ। ପୁରିସଫୋଟ୍ଠବ୍ବୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଇତ୍ଥିୟା ଚିତ୍ତଂ ପରିୟାଦାୟ ତିଟ୍ଠତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ରୂପାଦିୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।
୨. ନୀୱରଣପ୍ପହାନୱଗ୍ଗୋ
୧୧ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ୱା କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ୱା କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୁଭନିମିତ୍ତଂ। ସୁଭନିମିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋ ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ଚେୱ କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ଚ କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୧୨ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ୱା ବ୍ୟାପାଦୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ୱା ବ୍ୟାପାଦୋ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପଟିଘନିମିତ୍ତଂ। ପଟିଘନିମିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋ ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ଚେୱ ବ୍ୟାପାଦୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ଚ ବ୍ୟାପାଦୋ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୧୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଥିନମିଦ୍ଧଂ [ଥୀନମିଦ୍ଧଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଥିନମିଦ୍ଧଂ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରତି ତନ୍ଦୀ [ତନ୍ଦି (କ॰)] ୱିଜମ୍ଭିତା [ୱିଜମ୍ଭିକା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଭତ୍ତସମ୍ମଦୋ ଚେତସୋ ଚ ଲୀନତ୍ତଂ। ଲୀନଚିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚେୱ ଥିନମିଦ୍ଧଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚ ଥିନମିଦ୍ଧଂ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୧୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚେତସୋ ଅୱୂପସମୋ। ଅୱୂପସନ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚେୱ ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚ ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୧୫ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ୱିଚିକିଚ୍ଛା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ୱିଚିକିଚ୍ଛା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ଅୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ୱିଚିକିଚ୍ଛା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ୱିଚିକିଚ୍ଛା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୧୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ୱା କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ୱା କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ପହୀୟତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସୁଭନିମିତ୍ତଂ। ଅସୁଭନିମିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋ ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ଚେୱ କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ଚ କାମଚ୍ଛନ୍ଦୋ ପହୀୟତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୧୭ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ୱା ବ୍ୟାପାଦୋ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ୱା ବ୍ୟାପାଦୋ ପହୀୟତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମେତ୍ତା ଚେତୋୱିମୁତ୍ତି। ମେତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚେତୋୱିମୁତ୍ତିଂ ୟୋନିସୋ ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନୋ ଚେୱ ବ୍ୟାପାଦୋ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନୋ ଚ ବ୍ୟାପାଦୋ ପହୀୟତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୧୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଥିନମିଦ୍ଧଂ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଥିନମିଦ୍ଧଂ ପହୀୟତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରମ୍ଭଧାତୁ ନିକ୍କମଧାତୁ ପରକ୍କମଧାତୁ। ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚେୱ ଥିନମିଦ୍ଧଂ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚ ଥିନମିଦ୍ଧଂ ପହୀୟତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୧୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଂ ୱା ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ପହୀୟତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚେତସୋ ୱୂପସମୋ। ୱୂପସନ୍ତଚିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚେୱ ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନଞ୍ଚ ଉଦ୍ଧଚ୍ଚକୁକ୍କୁଚ୍ଚଂ ପହୀୟତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୨୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ୱିଚିକିଚ୍ଛା ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ୱିଚିକିଚ୍ଛା ପହୀୟତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ । ୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ୱିଚିକିଚ୍ଛା ନୁପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ୱିଚିକିଚ୍ଛା ପହୀୟତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ନୀୱରଣପ୍ପହାନୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।
୩. ଅକମ୍ମନିୟୱଗ୍ଗୋ
୨୧ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଭାୱିତଂ ଅକମ୍ମନିୟଂ ହୋତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ [ୟଥୟିଦଂ ଚିତ୍ତଂ (ସୀ॰ ପୀ॰) ଏୱମୁପରିପି] । ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ଅକମ୍ମନିୟଂ ହୋତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୨୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ କମ୍ମନିୟଂ ହୋତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ କମ୍ମନିୟଂ ହୋତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୨୩ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଭାୱିତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୨୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୨୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଭାୱିତଂ ଅପାତୁଭୂତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ଅପାତୁଭୂତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୨୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ ପାତୁଭୂତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ପାତୁଭୂତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୨୭ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଭାୱିତଂ ଅବହୁଲୀକତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ଅବହୁଲୀକତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୨୮ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୨୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଭାୱିତଂ ଅବହୁଲୀକତଂ ଦୁକ୍ଖାଧିୱହଂ ହୋତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ଅବହୁଲୀକତଂ ଦୁକ୍ଖାଧିୱହଂ ହୋତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୩୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ସୁଖାଧିୱହଂ ହୋତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ସୁଖାଧିୱହଂ ହୋତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ଅକମ୍ମନିୟୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।
୪. ଅଦନ୍ତୱଗ୍ଗୋ
୩୧ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଦନ୍ତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଦନ୍ତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୩୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଦନ୍ତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦନ୍ତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୩୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଗୁତ୍ତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଗୁତ୍ତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୩୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଗୁତ୍ତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଗୁତ୍ତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୩୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅରକ୍ଖିତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅରକ୍ଖିତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୩୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ରକ୍ଖିତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ରକ୍ଖିତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୩୭ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୩୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୩୯ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଅଦନ୍ତଂ ଅଗୁତ୍ତଂ ଅରକ୍ଖିତଂ ଅସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଦନ୍ତଂ ଅଗୁତ୍ତଂ ଅରକ୍ଖିତଂ ଅସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୪୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଦନ୍ତଂ ଗୁତ୍ତଂ ରକ୍ଖିତଂ ସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ । ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଦନ୍ତଂ ଗୁତ୍ତଂ ରକ୍ଖିତଂ ସଂୱୁତଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ଅଦନ୍ତୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।
୫. ପଣିହିତଅଚ୍ଛୱଗ୍ଗୋ
୪୧ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଲିସୂକଂ ୱା ୟୱସୂକଂ ୱା ମିଚ୍ଛାପଣିହିତଂ ହତ୍ଥେନ ୱା ପାଦେନ ୱା ଅକ୍କନ୍ତଂ ହତ୍ଥଂ ୱା ପାଦଂ ୱା ଭେଚ୍ଛତି [ଭିଜ୍ଜିସ୍ସତି (ସ୍ୟା॰ କଂ॰ କ॰), ଭେଜ୍ଜତି (ସୀ॰) ମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନବ୍ୟାକରଣଂ ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] ଲୋହିତଂ ୱା ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତୀତି ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ମିଚ୍ଛାପଣିହିତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୂକସ୍ସ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ୱତ ଭିକ୍ଖୁ ମିଚ୍ଛାପଣିହିତେନ ଚିତ୍ତେନ ଅୱିଜ୍ଜଂ ଭେଚ୍ଛତି, ୱିଜ୍ଜଂ ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତି, ନିବ୍ବାନଂ ସଚ୍ଛିକରିସ୍ସତୀତି ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ମିଚ୍ଛାପଣିହିତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତସ୍ସା’’ତି। ପଠମଂ।
୪୨ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାଲିସୂକଂ ୱା ୟୱସୂକଂ ୱା ସମ୍ମାପଣିହିତଂ ହତ୍ଥେନ ୱା ପାଦେନ ୱା ଅକ୍କନ୍ତଂ ହତ୍ଥଂ ୱା ପାଦଂ ୱା ଭେଚ୍ଛତି ଲୋହିତଂ ୱା ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତୀତି ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସମ୍ମାପଣିହିତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୂକସ୍ସ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ୱତ ଭିକ୍ଖୁ ସମ୍ମାପଣିହିତେନ ଚିତ୍ତେନ ଅୱିଜ୍ଜଂ ଭେଚ୍ଛତି, ୱିଜ୍ଜଂ ଉପ୍ପାଦେସ୍ସତି, ନିବ୍ବାନଂ ସଚ୍ଛିକରିସ୍ସତୀତି ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସମ୍ମାପଣିହିତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତସ୍ସା’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୪୩ . ‘‘ଇଧାହଂ [ଇଦାହଂ (ସୀ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଚ୍ଚଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତଂ ଏୱଂ ଚେତସା ଚେତୋ ପରିଚ୍ଚ ପଜାନାମି – ‘ଇମମ୍ହି ଚେ ଅୟଂ ସମୟେ ପୁଗ୍ଗଲୋ କାଲଂ କରେୟ୍ୟ, ୟଥାଭତଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏୱଂ ନିରୟେ’। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଚିତ୍ତଂ ହିସ୍ସ , ଭିକ୍ଖୱେ, ପଦୁଟ୍ଠଂ। ‘‘ଚେତୋପଦୋସହେତୁ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱମିଧେକଚ୍ଚେ ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୪୪ . ‘‘ଇଧାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଚ୍ଚଂ ପୁଗ୍ଗଲଂ ପସନ୍ନଚିତ୍ତଂ ଏୱଂ ଚେତସା ଚେତୋ ପରିଚ୍ଚ ପଜାନାମି – ‘ଇମମ୍ହି ଚେ ଅୟଂ ସମୟେ ପୁଗ୍ଗଲୋ କାଲଂ କରେୟ୍ୟ, ୟଥାଭତଂ ନିକ୍ଖିତ୍ତୋ ଏୱଂ ସଗ୍ଗେ’। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଚିତ୍ତଂ ହିସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପସନ୍ନଂ। ‘‘ଚେତୋପସାଦହେତୁ ପନ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱମିଧେକଚ୍ଚେ ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୪୫ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକରହଦୋ ଆୱିଲୋ ଲୁଳିତୋ କଲଲୀଭୂତୋ ତତ୍ଥ ଚକ୍ଖୁମା ପୁରିସୋ ତୀରେ ଠିତୋ ନ ପସ୍ସେୟ୍ୟ ସିପ୍ପିସମ୍ବୁକମ୍ପି [ସିପ୍ପିକସମ୍ବୁକମ୍ପି (କ॰)] ସକ୍ଖରକଠଲମ୍ପି ମଚ୍ଛଗୁମ୍ବମ୍ପି ଚରନ୍ତମ୍ପି ତିଟ୍ଠନ୍ତମ୍ପି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଆୱିଲତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକସ୍ସ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ୱତ ଭିକ୍ଖୁ ଆୱିଲେନ ଚିତ୍ତେନ ଅତ୍ତତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ପରତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ଉଭୟତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ଉତ୍ତରିଂ ୱା ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସଂ ସଚ୍ଛିକରିସ୍ସତୀତି ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଆୱିଲତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତସ୍ସା’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୪୬ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକରହଦୋ ଅଚ୍ଛୋ ୱିପ୍ପସନ୍ନୋ ଅନାୱିଲୋ ତତ୍ଥ ଚକ୍ଖୁମା ପୁରିସୋ ତୀରେ ଠିତୋ ପସ୍ସେୟ୍ୟ ସିପ୍ପିସମ୍ବୁକମ୍ପି ସକ୍ଖରକଠଲମ୍ପି ମଚ୍ଛଗୁମ୍ବମ୍ପି ଚରନ୍ତମ୍ପି ତିଟ୍ଠନ୍ତମ୍ପି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଅନାୱିଲତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଦକସ୍ସ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସୋ ୱତ ଭିକ୍ଖୁ ଅନାୱିଲେନ ଚିତ୍ତେନ ଅତ୍ତତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ପରତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ଉଭୟତ୍ଥଂ ୱା ଞସ୍ସତି ଉତ୍ତରିଂ ୱା ମନୁସ୍ସଧମ୍ମା ଅଲମରିୟଞାଣଦସ୍ସନୱିସେସଂ ସଚ୍ଛିକରିସ୍ସତୀତି ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଅନାୱିଲତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତସ୍ସା’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୪୭ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟାନି କାନିଚି ରୁକ୍ଖଜାତାନଂ ଫନ୍ଦନୋ ତେସଂ ଅଗ୍ଗମକ୍ଖାୟତି ୟଦିଦଂ ମୁଦୁତାୟ ଚେୱ କମ୍ମଞ୍ଞତାୟ ଚ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ , ନାଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ମୁଦୁ ଚ ହୋତି କମ୍ମଞ୍ଞଞ୍ଚ ୟଥୟିଦଂ ଚିତ୍ତଂ। ଚିତ୍ତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ବହୁଲୀକତଂ ମୁଦୁ ଚ ହୋତି କମ୍ମଞ୍ଞଞ୍ଚ ହୋତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୪୮ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ଲହୁପରିୱତ୍ତଂ ୟଥୟିଦଂ ଚିତ୍ତଂ। ୟାୱଞ୍ଚିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉପମାପି ନ ସୁକରା ୟାୱ ଲହୁପରିୱତ୍ତଂ ଚିତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୪୯ . ‘‘ପଭସ୍ସରମିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ତଞ୍ଚ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଉପକ୍କିଲେସେହି ଉପକ୍କିଲିଟ୍ଠ’’ନ୍ତି। ନୱମଂ।
୫୦ . ‘‘ପଭସ୍ସରମିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ତଞ୍ଚ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଉପକ୍କିଲେସେହି ୱିପ୍ପମୁତ୍ତ’’ନ୍ତି। ଦସମଂ।
ପଣିହିତଅଚ୍ଛୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ।
୬. ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତୱଗ୍ଗୋ
୫୧ . ‘‘ପଭସ୍ସରମିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ତଞ୍ଚ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଉପକ୍କିଲେସେହି ଉପକ୍କିଲିଟ୍ଠଂ। ତଂ ଅସ୍ସୁତୱା ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ୟଥାଭୂତଂ ନପ୍ପଜାନାତି। ତସ୍ମା ‘ଅସ୍ସୁତୱତୋ ପୁଥୁଜ୍ଜନସ୍ସ ଚିତ୍ତଭାୱନା ନତ୍ଥୀ’ତି ୱଦାମୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୫୨ . ‘‘ପଭସ୍ସରମିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଚିତ୍ତଂ। ତଞ୍ଚ ଖୋ ଆଗନ୍ତୁକେହି ଉପକ୍କିଲେସେହି ୱିପ୍ପମୁତ୍ତଂ। ତଂ ସୁତୱା ଅରିୟସାୱକୋ ୟଥାଭୂତଂ ପଜାନାତି। ତସ୍ମା ‘ସୁତୱତୋ ଅରିୟସାୱକସ୍ସ ଚିତ୍ତଭାୱନା ଅତ୍ଥୀ’ତି ୱଦାମୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୫୩ . ‘‘ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ମେତ୍ତାଚିତ୍ତଂ [ମେତ୍ତଂ ଚିତ୍ତଂ (ସୀ॰), ମେତ୍ତଚିତ୍ତଂ (ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰ କ॰)] ଆସେୱତି; ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ – ‘ଭିକ୍ଖୁ ଅରିତ୍ତଜ୍ଝାନୋ ୱିହରତି ସତ୍ଥୁସାସନକରୋ ଓୱାଦପତିକରୋ, ଅମୋଘଂ ରଟ୍ଠପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି’। କୋ ପନ ୱାଦୋ ୟେ ନଂ ବହୁଲୀକରୋନ୍ତୀ’’ତି! ତତିୟଂ।
୫୪ . ‘‘ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ମେତ୍ତାଚିତ୍ତଂ ଭାୱେତି; ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ – ‘ଭିକ୍ଖୁ ଅରିତ୍ତଜ୍ଝାନୋ ୱିହରତି ସତ୍ଥୁସାସନକରୋ ଓୱାଦପତିକରୋ, ଅମୋଘଂ ରଟ୍ଠପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି’। କୋ ପନ ୱାଦୋ ୟେ ନଂ ବହୁଲୀକରୋନ୍ତୀ’’ତି! ଚତୁତ୍ଥଂ।
୫୫ . ‘‘ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ମେତ୍ତାଚିତ୍ତଂ ମନସି କରୋତି; ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ – ‘ଭିକ୍ଖୁ ଅରିତ୍ତଜ୍ଝାନୋ ୱିହରତି ସତ୍ଥୁସାସନକରୋ ଓୱାଦପତିକରୋ ଅମୋଘଂ ରଟ୍ଠପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି’। କୋ ପନ ୱାଦୋ ୟେ ନଂ ବହୁଲୀକରୋନ୍ତୀ’’ତି! ପଞ୍ଚମଂ।
୫୬ . ‘‘ୟେ କେଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମା ଅକୁସଲା ଅକୁସଲଭାଗିୟା ଅକୁସଲପକ୍ଖିକା, ସବ୍ବେ ତେ ମନୋପୁବ୍ବଙ୍ଗମା। ମନୋ ତେସଂ ଧମ୍ମାନଂ ପଠମଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ୱଦେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୫୭ . ‘‘ୟେ କେଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମା କୁସଲା କୁସଲଭାଗିୟା କୁସଲପକ୍ଖିକା, ସବ୍ବେ ତେ ମନୋପୁବ୍ବଙ୍ଗମା। ମନୋ ତେସଂ ଧମ୍ମାନଂ ପଠମଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି, ଅନ୍ୱଦେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୫୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମାଦୋ। ପମତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୫୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଦୋ। ଅପ୍ପମତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୬୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋସଜ୍ଜଂ। କୁସୀତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ।୭. ୱୀରିୟାରମ୍ଭାଦିୱଗ୍ଗୋ
୬୧ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ [ୱିରିୟାରମ୍ଭୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] । ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୬୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହିଚ୍ଛତା। ମହିଚ୍ଛସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୬୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା। ଅପ୍ପିଚ୍ଛସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୬୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା। ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୬୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା। ସନ୍ତୁଟ୍ଠସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୬୬ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ଅୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୬୭ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୬୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ। ଅସମ୍ପଜାନସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୬୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ। ସମ୍ପଜାନସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୭୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପମିତ୍ତତା। ପାପମିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ୱୀରିୟାରମ୍ଭାଦିୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।
୮. କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତାଦିୱଗ୍ଗୋ
୭୧ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା। କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୭୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗା କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୭୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗା, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗା ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୭୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ନ ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ଅୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ନ ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୭୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ । ୟୋନିସୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗା ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୭୬ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନି ୟଦିଦଂ ଞାତିପରିହାନି। ଏତଂ ପତିକିଟ୍ଠଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାପରିହାନୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୭୭ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧି ୟଦିଦଂ ଞାତିୱୁଦ୍ଧି। ଏତଦଗ୍ଗଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧି। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱଂ ସିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧିୟା ୱଦ୍ଧିସ୍ସାମା’ତି। ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ , ସିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ସତ୍ତମଂ।
୭୮ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନି ୟଦିଦଂ ଭୋଗପରିହାନି। ଏତଂ ପତିକିଟ୍ଠଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାପରିହାନୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୭୯ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧି ୟଦିଦଂ ଭୋଗୱୁଦ୍ଧି। ଏତଦଗ୍ଗଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧି। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱଂ ସିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧିୟା ୱଦ୍ଧିସ୍ସାମା’ତି। ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ନୱମଂ।
୮୦ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନି ୟଦିଦଂ ୟସୋପରିହାନି। ଏତଂ ପତିକିଟ୍ଠଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହାନୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାପରିହାନୀ’’ତି। ଦସମଂ।
କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତାଦିୱଗ୍ଗୋ ଅଟ୍ଠମୋ।
୯. ପମାଦାଦିୱଗ୍ଗୋ
୮୧ . ‘‘ଅପ୍ପମତ୍ତିକା ଏସା, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧି ୟଦିଦଂ ୟସୋୱୁଦ୍ଧି। ଏତଦଗ୍ଗଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୁଦ୍ଧୀନଂ ୟଦିଦଂ ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧି। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏୱଂ ସିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ‘ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧିୟା ୱଦ୍ଧିସ୍ସାମା’ତି। ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବ’’ନ୍ତି। ପଠମଂ।
୮୨ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମାଦୋ। ପମାଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୮୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଦୋ। ଅପ୍ପମାଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୮୪ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋସଜ୍ଜଂ। କୋସଜ୍ଜଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୮୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ। ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଞ୍ଚମଂ।
୮୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହିଚ୍ଛତା। ମହିଚ୍ଛତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଛଟ୍ଠଂ।
୮୭ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା। ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସତ୍ତମଂ।
୮୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା। ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠମଂ।
୮୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା। ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ନୱମଂ।
୯୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋ ମନସିକାରୋ। ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
୯୧ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋ ମନସିକାରୋ। ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଏକାଦସମଂ।
୯୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ। ଅସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୯୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ। ସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତେରସମଂ।
୯୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପମିତ୍ତତା। ପାପମିତ୍ତତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
୯୫ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା। କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପନ୍ନରସମଂ।
୯୬ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସୋଳସମଂ।
୯୭ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସତ୍ତରସମଂ।
ପମାଦାଦିୱଗ୍ଗୋ ନୱମୋ।
୧୦. ଦୁତିୟପମାଦାଦିୱଗ୍ଗୋ
୯୮ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମାଦୋ। ପମାଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୯୯ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଦୋ। ଅପ୍ପମାଦୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୧୦୦ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋସଜ୍ଜଂ। କୋସଜ୍ଜଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତତିୟଂ।
୧୦୧ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ। ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ଥଂ।
୧୦୨-୧୦୯ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହିଚ୍ଛତା…ପେ॰… ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା… ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା… ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା… ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ… ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ… ଅସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ… ସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ… ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୧୦ . ‘‘ବାହିରଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପମିତ୍ତତା। ପାପମିତ୍ତତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ତେରସମଂ।
୧୧୧ . ‘‘ବାହିରଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା। କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚୁଦ୍ଦସମଂ।
୧୧୨ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ମହତୋ ଅନତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ପନ୍ନରସମଂ।
୧୧୩ . ‘‘ଅଜ୍ଝତ୍ତିକଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଙ୍ଗନ୍ତି କରିତ୍ୱା ନାଞ୍ଞଂ ଏକଙ୍ଗମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସୋଳସମଂ।
୧୧୪ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମାଦୋ। ପମାଦୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ସତ୍ତରସମଂ।
୧୧୫ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମାଦୋ। ଅପ୍ପମାଦୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଅଟ୍ଠାରସମଂ।
୧୧୬ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୋସଜ୍ଜଂ। କୋସଜ୍ଜଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଏକୂନୱୀସତିମଂ।
୧୧୭ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ। ୱୀରିୟାରମ୍ଭୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ୱୀସତିମଂ।
୧୧୮-୧୨୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହିଚ୍ଛତା…ପେ॰… ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା… ଅସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା… ସନ୍ତୁଟ୍ଠିତା… ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ… ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ… ଅସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ… ସମ୍ପଜଞ୍ଞଂ … ପାପମିତ୍ତତା… କଲ୍ୟାଣମିତ୍ତତା… ଅନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ସମ୍ମୋସାୟ ଅନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଏକତ୍ତିଂସତିମଂ।
୧୨୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁୟୋଗୋ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ। ଅନୁୟୋଗୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ, ଅନନୁୟୋଗୋ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ସଦ୍ଧମ୍ମସ୍ସ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଅନନ୍ତରଧାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି। ଚତୁକ୍କୋଟିକଂ ନିଟ୍ଠିତଂ। ବାତ୍ତିଂସତିମଂ।
୧୩୦ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ । ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ [ତେପିମଂ (ସୀ॰)] ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ତେତ୍ତିଂସତିମଂ।
୧୩୧ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଚତୁତ୍ତିଂସତିମଂ।
୧୩୨-୧୩୯ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦ୍ୱାଚତ୍ତାଲୀସତିମଂ।
ଦୁତିୟପମାଦାଦିୱଗ୍ଗୋ ଦସମୋ।
୧୧. ଅଧମ୍ମୱଗ୍ଗୋ
୧୪୦ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅଧମ୍ମଂ ଅଧମ୍ମୋତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି [ଥପେନ୍ତୀତି (କ॰)] । ପଠମଂ।
୧୪୧ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଧମ୍ମଂ ଧମ୍ମୋତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୧୪୨-୧୪୯ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅୱିନୟଂ ଅୱିନୟୋତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ୱିନୟଂ ୱିନୟୋତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଅଭାସିତଂ ଅଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନ ଭାସିତଂ ଲପିତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଅନାଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନ ଆଚିଣ୍ଣଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ଅପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନ ପଞ୍ଞତ୍ତଂ ତଥାଗତେନାତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
ଅଧମ୍ମୱଗ୍ଗୋ ଏକାଦସମୋ।
୧୨. ଅନାପତ୍ତିୱଗ୍ଗୋ
୧୫୦ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅନାପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ପଠମଂ।
୧୫୧ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦୁତିୟଂ।
୧୫୨-୧୫୯ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ସପ୍ପଟିକମ୍ମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅପ୍ପଟିକମ୍ମା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି…ପେ॰… ଅପ୍ପଟିକମ୍ମଂ ଆପତ୍ତିଂ ସପ୍ପଟିକମ୍ମା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଅନ୍ତରଧାପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦସମଂ।
୧୬୦ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଅନାପତ୍ତିଂ ଅନାପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି। ଏକାଦସମଂ।
୧୬୧ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଆପତ୍ତିଂ ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି। ଦ୍ୱାଦସମଂ।
୧୬୨-୧୬୯ . ‘‘ୟେ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ଲହୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଲହୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ଗରୁକଂ ଆପତ୍ତିଂ ଗରୁକା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅଦୁଟ୍ଠୁଲ୍ଲା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ସାୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ସାୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ଅନୱସେସଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅନୱସେସା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ସପ୍ପଟିକମ୍ମଂ ଆପତ୍ତିଂ ସପ୍ପଟିକମ୍ମା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି… ଅପ୍ପଟିକମ୍ମଂ ଆପତ୍ତିଂ ଅପ୍ପଟିକମ୍ମା ଆପତ୍ତୀତି ଦୀପେନ୍ତି ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ବହୁଜନହିତାୟ ପଟିପନ୍ନା ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। ବହୁଞ୍ଚ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି, ତେ ଚିମଂ ସଦ୍ଧମ୍ମଂ ଠପେନ୍ତୀ’’ତି। ୱୀସତିମଂ।
ଅନାପତ୍ତିୱଗ୍ଗୋ ଦ୍ୱାଦସମୋ।
୧୩. ଏକପୁଗ୍ଗଲୱଗ୍ଗୋ
୧୭୦ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନହିତାୟ ବହୁଜନସୁଖାୟ ଲୋକାନୁକମ୍ପାୟ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ । କତମୋ ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ? ତଥାଗତୋ ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନହିତାୟ ବହୁଜନସୁଖାୟ ଲୋକାନୁକମ୍ପାୟ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନ’’ନ୍ତି।
୧୭୧ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତୁଭାୱୋ ଦୁଲ୍ଲଭୋ ଲୋକସ୍ମିଂ। କତମସ୍ସ ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ? ତଥାଗତସ୍ସ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ। ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ଦୁଲ୍ଲଭୋ ଲୋକସ୍ମି’’ନ୍ତି।
୧୭୨ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଅଚ୍ଛରିୟମନୁସ୍ସୋ। କତମୋ ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ? ତଥାଗତୋ ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଅଚ୍ଛରିୟମନୁସ୍ସୋ’’ତି।
୧୭୩ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, କାଲକିରିୟା ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନୁତପ୍ପା [ଆନୁତପ୍ପା (ସୀ॰)] ହୋତି। କତମସ୍ସ ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ? ତଥାଗତସ୍ସ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ। ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ କାଲକିରିୟା ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନୁତପ୍ପା ହୋତୀ’’ତି।
୧୭୪ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଅଦୁତିୟୋ ଅସହାୟୋ ଅପ୍ପଟିମୋ ଅପ୍ପଟିସମୋ ଅପ୍ପଟିଭାଗୋ ଅପ୍ପଟିପୁଗ୍ଗଲୋ ଅସମୋ ଅସମସମୋ ଦ୍ୱିପଦାନଂ ଅଗ୍ଗୋ। କତମୋ ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ? ତଥାଗତୋ ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଅଦୁତିୟୋ ଅସହାୟୋ ଅପ୍ପଟିମୋ ଅପ୍ପଟିସମୋ ଅପ୍ପଟିଭାଗୋ ଅପ୍ପଟିପୁଗ୍ଗଲୋ ଅସମୋ ଅସମସମୋ ଦ୍ୱିପଦାନଂ ଅଗ୍ଗୋ’’ତି।
୧୭୫-୧୮୬ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ , ଭିକ୍ଖୱେ, ପାତୁଭାୱା ମହତୋ ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ମହତୋ ଆଲୋକସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ମହତୋ ଓଭାସସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ଛନ୍ନଂ ଅନୁତ୍ତରିୟାନଂ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ଚତୁନ୍ନଂ ପଟିସମ୍ଭିଦାନଂ ସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅନେକଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି, ନାନାଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି, ୱିଜ୍ଜାୱିମୁତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ସୋତାପତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ସକଦାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅନାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅରହତ୍ତଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି। କତମସ୍ସ ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ? ତଥାଗତସ୍ସ ଅରହତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧସ୍ସ। ଇମସ୍ସ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ପାତୁଭାୱା ମହତୋ ଚକ୍ଖୁସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ମହତୋ ଆଲୋକସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ମହତୋ ଓଭାସସ୍ସ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ଛନ୍ନଂ ଅନୁତ୍ତରିୟାନଂ ପାତୁଭାୱୋ ହୋତି, ଚତୁନ୍ନଂ ପଟିସମ୍ଭିଦାନଂ ସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅନେକଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି, ନାନାଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି, ୱିଜ୍ଜାୱିମୁତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ସୋତାପତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ସକଦାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅନାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତି, ଅରହତ୍ତଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟା ହୋତୀ’’ତି।
୧୮୭ . ‘‘ନାହଂ ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକପୁଗ୍ଗଲମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ତଥାଗତେନ ଅନୁତ୍ତରଂ ଧମ୍ମଚକ୍କଂ ପୱତ୍ତିତଂ ସମ୍ମଦେୱ ଅନୁପ୍ପୱତ୍ତେତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସାରିପୁତ୍ତୋ। ସାରିପୁତ୍ତୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ତଥାଗତେନ ଅନୁତ୍ତରଂ ଧମ୍ମଚକ୍କଂ ପୱତ୍ତିତଂ ସମ୍ମଦେୱ ଅନୁପ୍ପୱତ୍ତେତୀ’’ତି।
ଏକପୁଗ୍ଗଲୱଗ୍ଗୋ ତେରସମୋ।
୧୪. ଏତଦଗ୍ଗୱଗ୍ଗୋ
୧. ପଠମୱଗ୍ଗୋ
୧୮୮ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ରତ୍ତଞ୍ଞୂନଂ ୟଦିଦଂ ଅଞ୍ଞାସିକୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ’’ [ଅଞ୍ଞାତକୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋତି (କ॰), ଅଞ୍ଞାକୋଣ୍ଡଞ୍ଞୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
୧୮୯ . … ମହାପଞ୍ଞାନଂ ୟଦିଦଂ ସାରିପୁତ୍ତୋ।
୧୯୦ . … ଇଦ୍ଧିମନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାମୋଗ୍ଗଲ୍ଲାନୋ।
୧୯୧ . … ଧୁତୱାଦାନଂ [ଧୁତଙ୍ଗଧରାନଂ (କତ୍ଥଚି)] ୟଦିଦଂ ମହାକସ୍ସପୋ।
୧୯୨ . … ଦିବ୍ବଚକ୍ଖୁକାନଂ ୟଦିଦଂ ଅନୁରୁଦ୍ଧୋ।
୧୯୩ . … ଉଚ୍ଚାକୁଲିକାନଂ ୟଦିଦଂ ଭଦ୍ଦିୟୋ କାଳିଗୋଧାୟପୁତ୍ତୋ।
୧୯୪ . … ମଞ୍ଜୁସ୍ସରାନଂ ୟଦିଦଂ ଲକୁଣ୍ଡକ [ଲକୁଣ୍ଟକ (ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ଭଦ୍ଦିୟୋ।
୧୯୫ . … ସୀହନାଦିକାନଂ ୟଦିଦଂ ପିଣ୍ଡୋଲଭାରଦ୍ୱାଜୋ।
୧୯୬ . … ଧମ୍ମକଥିକାନଂ ୟଦିଦଂ ପୁଣ୍ଣୋ ମନ୍ତାଣିପୁତ୍ତୋ।
୧୯୭ . … ସଂଖିତ୍ତେନ ଭାସିତସ୍ସ ୱିତ୍ଥାରେନ ଅତ୍ଥଂ ୱିଭଜନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାକଚ୍ଚାନୋତି।
ୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।
୨. ଦୁତିୟୱଗ୍ଗୋ
୧୯୮ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ମନୋମୟଂ କାୟଂ ଅଭିନିମ୍ମିନନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ଚୂଳପନ୍ଥକୋ’’ [ଚୁଲ୍ଲପନ୍ଥକୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
୧୯୯ . … ଚେତୋୱିୱଟ୍ଟକୁସଲାନଂ ୟଦିଦଂ ଚୂଳପନ୍ଥକୋ।
୨୦୦ . … ସଞ୍ଞାୱିୱଟ୍ଟକୁସଲାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାପନ୍ଥକୋ।
୨୦୧ . … ଅରଣୱିହାରୀନଂ ୟଦିଦଂ ସୁଭୂତି।
୨୦୨ . … ଦକ୍ଖିଣେୟ୍ୟାନଂ ୟଦିଦଂ ସୁଭୂତି।
୨୦୩ . … ଆରଞ୍ଞକାନଂ ୟଦିଦଂ ରେୱତୋ ଖଦିରୱନିୟୋ।
୨୦୪ . … ଝାୟୀନଂ ୟଦିଦଂ କଙ୍ଖାରେୱତୋ।
୨୦୫ . … ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟାନଂ ୟଦିଦଂ ସୋଣୋ କୋଳିୱିସୋ।
୨୦୬ . … କଲ୍ୟାଣୱାକ୍କରଣାନଂ ୟଦିଦଂ ସୋଣୋ କୁଟିକଣ୍ଣୋ।
୨୦୮ . … ସଦ୍ଧାଧିମୁତ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ୱକ୍କଲୀତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।
୩. ତତିୟୱଗ୍ଗୋ
୨୦୯ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ସିକ୍ଖାକାମାନଂ ୟଦିଦଂ ରାହୁଲୋ’’।
୨୧୦ . … ସଦ୍ଧାପବ୍ବଜିତାନଂ ୟଦିଦଂ ରଟ୍ଠପାଲୋ।
୨୧୧ . … ପଠମଂ ସଲାକଂ ଗଣ୍ହନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ କୁଣ୍ଡଧାନୋ।
୨୧୨ . … ପଟିଭାନୱନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ୱଙ୍ଗୀସୋ।
୨୧୩ . … ସମନ୍ତପାସାଦିକାନଂ ୟଦିଦଂ ଉପସେନୋ ୱଙ୍ଗନ୍ତପୁତ୍ତୋ।
୨୧୪ . … ସେନାସନପଞ୍ଞାପକାନଂ ୟଦିଦଂ ଦବ୍ବୋ ମଲ୍ଲପୁତ୍ତୋ।
୨୧୫ . … ଦେୱତାନଂ ପିୟମନାପାନଂ ୟଦିଦଂ ପିଲିନ୍ଦୱଚ୍ଛୋ।
୨୧୬ . … ଖିପ୍ପାଭିଞ୍ଞାନଂ ୟଦିଦଂ ବାହିୟୋ ଦାରୁଚୀରିୟୋ।
୨୧୭ . … ଚିତ୍ତକଥିକାନଂ ୟଦିଦଂ କୁମାରକସ୍ସପୋ।
୨୧୮ . … ପଟିସମ୍ଭିଦାପତ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାକୋଟ୍ଠିତୋତି [ମହାକୋଟ୍ଠିକୋତି (ଅଞ୍ଞେସୁ ସୁତ୍ତେସୁ ମରମ୍ମପୋତ୍ଥକେ)] ।
ୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।
୪. ଚତୁତ୍ଥୱଗ୍ଗୋ
୨୧୯ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱକାନଂ ଭିକ୍ଖୂନଂ ବହୁସ୍ସୁତାନଂ ୟଦିଦଂ ଆନନ୍ଦୋ’’।
୨୨୦ . … ସତିମନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ଆନନ୍ଦୋ।
୨୨୧ . … ଗତିମନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ଆନନ୍ଦୋ।
୨୨୨ . … ଧିତିମନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ଆନନ୍ଦୋ।
୨୨୩ . … ଉପଟ୍ଠାକାନଂ ୟଦିଦଂ ଆନନ୍ଦୋ।
୨୨୪ . … ମହାପରିସାନଂ ୟଦିଦଂ ଉରୁୱେଲକସ୍ସପୋ।
୨୨୫ . … କୁଲପ୍ପସାଦକାନଂ ୟଦିଦଂ କାଳୁଦାୟୀ।
୨୨୬ . … ଅପ୍ପାବାଧାନଂ ୟଦିଦଂ ବାକୁଲୋ [ବକ୍କୁଲୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
୨୨୭ . … ପୁବ୍ବେନିୱାସଂ ଅନୁସ୍ସରନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ସୋଭିତୋ।
୨୨୮ . … ୱିନୟଧରାନଂ ୟଦିଦଂ ଉପାଲି।
୨୨୯ . … ଭିକ୍ଖୁନୋୱାଦକାନଂ ୟଦିଦଂ ନନ୍ଦକୋ।
୨୩୦ . … ଇନ୍ଦ୍ରିୟେସୁ ଗୁତ୍ତଦ୍ୱାରାନଂ ୟଦିଦଂ ନନ୍ଦୋ।
୨୩୧ . … ଭିକ୍ଖୁଓୱାଦକାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାକପ୍ପିନୋ।
୨୩୨ . … ତେଜୋଧାତୁକୁସଲାନଂ ୟଦିଦଂ ସାଗତୋ।
୨୩୩ . … ପଟିଭାନେୟ୍ୟକାନଂ ୟଦିଦଂ ରାଧୋ।
୨୩୪ . … ଲୂଖଚୀୱରଧରାନଂ ୟଦିଦଂ ମୋଘରାଜାତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।
୫. ପଞ୍ଚମୱଗ୍ଗୋ
୨୩୫ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱିକାନଂ ଭିକ୍ଖୁନୀନଂ ରତ୍ତଞ୍ଞୂନଂ ୟଦିଦଂ ମହାପଜାପତିଗୋତମୀ’’।
୨୩୬ . … ମହାପଞ୍ଞାନଂ ୟଦିଦଂ ଖେମା।
୨୩୭ . … ଇଦ୍ଧିମନ୍ତୀନଂ ୟଦିଦଂ ଉପ୍ପଲୱଣ୍ଣା।
୨୩୮ . … ୱିନୟଧରାନଂ ୟଦିଦଂ ପଟାଚାରା।
୨୩୯ . … ଧମ୍ମକଥିକାନଂ ୟଦିଦଂ ଧମ୍ମଦିନ୍ନା।
୨୪୧ . … ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟାନଂ ୟଦିଦଂ ସୋଣା।
୨୪୨ . … ଦିବ୍ବଚକ୍ଖୁକାନଂ ୟଦିଦଂ ବକୁଲା [ସକୁଲା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
୨୪୩ . … ଖିପ୍ପାଭିଞ୍ଞାନଂ ୟଦିଦଂ ଭଦ୍ଦା କୁଣ୍ଡଲକେସା।
୨୪୪ . … ପୁବ୍ବେନିୱାସଂ ଅନୁସ୍ସରନ୍ତୀନଂ ୟଦିଦଂ ଭଦ୍ଦା କାପିଲାନୀ।
୨୪୫ . … ମହାଭିଞ୍ଞପ୍ପତ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ଭଦ୍ଦକଚ୍ଚାନା।
୨୪୬ . … ଲୂଖଚୀୱରଧରାନଂ ୟଦିଦଂ କିସାଗୋତମୀ।
୨୪୭ . … ସଦ୍ଧାଧିମୁତ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ସିଙ୍ଗାଲକମାତାତି [ସିଗାଲମାତାତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
ୱଗ୍ଗୋ ପଞ୍ଚମୋ।
୬. ଛଟ୍ଠୱଗ୍ଗୋ
୨୪୮ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱକାନଂ ଉପାସକାନଂ ପଠମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ତପୁସ୍ସଭଲ୍ଲିକା [ତପସ୍ସୁଭଲ୍ଲିକା (ସୀ॰ ପୀ॰)] ୱାଣିଜା’’।
୨୪୯ . … ଦାୟକାନଂ ୟଦିଦଂ ସୁଦତ୍ତୋ ଗହପତି ଅନାଥପିଣ୍ଡିକୋ।
୨୫୦ . … ଧମ୍ମକଥିକାନଂ ୟଦିଦଂ ଚିତ୍ତୋ ଗହପତି ମଚ୍ଛିକାସଣ୍ଡିକୋ।
୨୫୧ . … ଚତୂହି ସଙ୍ଗହୱତ୍ଥୂହି ପରିସଂ ସଙ୍ଗଣ୍ହନ୍ତାନଂ ୟଦିଦଂ ହତ୍ଥକୋ ଆଳୱକୋ।
୨୫୨ . … ପଣୀତଦାୟକାନଂ ୟଦିଦଂ ମହାନାମୋ ସକ୍କୋ।
୨୫୩ . … ମନାପଦାୟକାନଂ ୟଦିଦଂ ଉଗ୍ଗୋ ଗହପତି ୱେସାଲିକୋ।
୨୫୪ . … ସଙ୍ଘୁପଟ୍ଠାକାନଂ ୟଦିଦଂ ହତ୍ଥିଗାମକୋ ଉଗ୍ଗତୋ ଗହପତି।
୨୫୫ . … ଅୱେଚ୍ଚପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୟଦିଦଂ ସୂରମ୍ବଟ୍ଠୋ [ସୂରୋ ଅମ୍ବଟ୍ଠୋ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰) ସୁରେବନ୍ଧୋ (କ॰)] ।
୨୫୬ . … ପୁଗ୍ଗଲପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୟଦିଦଂ ଜୀୱକୋ କୋମାରଭଚ୍ଚୋ।
୨୫୭ . … ୱିସ୍ସାସକାନଂ ୟଦିଦଂ ନକୁଲପିତା ଗହପତୀତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଛଟ୍ଠୋ।
୭. ସତ୍ତମୱଗ୍ଗୋ
୨୫୮ . ‘‘ଏତଦଗ୍ଗଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମମ ସାୱିକାନଂ ଉପାସିକାନଂ ପଠମଂ ସରଣଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀନଂ ୟଦିଦଂ ସୁଜାତା ସେନିୟଧୀତା’’ [ସେନାନୀ ଧୀତା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ।
୨୫୯ . … ଦାୟିକାନଂ ୟଦିଦଂ ୱିସାଖା ମିଗାରମାତା।
୨୬୦ . … ବହୁସ୍ସୁତାନଂ ୟଦିଦଂ ଖୁଜ୍ଜୁତ୍ତରା।
୨୬୧ . … ମେତ୍ତାୱିହାରୀନଂ ୟଦିଦଂ ସାମାୱତୀ।
୨୬୨ . … ଝାୟୀନଂ ୟଦିଦଂ ଉତ୍ତରାନନ୍ଦମାତା।
୨୬୩ . … ପଣୀତଦାୟିକାନଂ ୟଦିଦଂ ସୁପ୍ପୱାସା କୋଲିୟଧୀତା।
୨୬୪ . … ଗିଲାନୁପଟ୍ଠାକୀନଂ ୟଦିଦଂ ସୁପ୍ପିୟା ଉପାସିକା।
୨୬୫ . … ଅୱେଚ୍ଚପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୟଦିଦଂ କାତିୟାନୀ।
୨୬୬ . … ୱିସ୍ସାସିକାନଂ ୟଦିଦଂ ନକୁଲମାତା ଗହପତାନୀ।
୨୬୭ . … ଅନୁସ୍ସୱପ୍ପସନ୍ନାନଂ ୟଦିଦଂ କାଳୀ ଉପାସିକା କୁଲଘରିକା [କୁଲଘରିକା (କ॰)] ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତମୋ।
ଏତଦଗ୍ଗୱଗ୍ଗୋ ଚୁଦ୍ଦସମୋ।
୧୫. ଅଟ୍ଠାନପାଳି
୧. ପଠମୱଗ୍ଗୋ
୨୬୮ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ କଞ୍ଚି [କିଞ୍ଚି (କ॰)] ସଙ୍ଖାରଂ ନିଚ୍ଚତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ କଞ୍ଚି ସଙ୍ଖାରଂ ନିଚ୍ଚତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୬୯ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ କଞ୍ଚି ସଙ୍ଖାରଂ ସୁଖତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ କଞ୍ଚି ସଙ୍ଖାରଂ ସୁଖତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୦ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ କଞ୍ଚି ଧମ୍ମଂ ଅତ୍ତତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ କଞ୍ଚି ଧମ୍ମଂ ଅତ୍ତତୋ ଉପଗଚ୍ଛେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୧ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ମାତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ମାତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୨ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ପିତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ପିତରଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୩ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅରହନ୍ତଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ଅରହନ୍ତଂ ଜୀୱିତା ୱୋରୋପେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୪ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ତଥାଗତସ୍ସ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ ଲୋହିତଂ ଉପ୍ପାଦେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ତଥାଗତସ୍ସ ପଦୁଟ୍ଠଚିତ୍ତୋ ଲୋହିତଂ ଉପ୍ପାଦେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୫ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ସଙ୍ଘଂ ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ସଙ୍ଘଂ ଭିନ୍ଦେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୬ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଦିଟ୍ଠିସମ୍ପନ୍ନୋ ପୁଗ୍ଗଲୋ ଅଞ୍ଞଂ ସତ୍ଥାରଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁଥୁଜ୍ଜନୋ ଅଞ୍ଞଂ ସତ୍ଥାରଂ ଉଦ୍ଦିସେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୭ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଏକିସ୍ସା ଲୋକଧାତୁୟା ଦ୍ୱେ ଅରହନ୍ତୋ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧା ଅପୁବ୍ବଂ ଅଚରିମଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ଏକିସ୍ସା ଲୋକଧାତୁୟା ଏକୋୱ ଅରହଂ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।
୨. ଦୁତିୟୱଗ୍ଗୋ
୨୭୮ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଏକିସ୍ସା ଲୋକଧାତୁୟା ଦ୍ୱେ ରାଜାନୋ ଚକ୍କୱତ୍ତୀ ଅପୁବ୍ବଂ ଅଚରିମଂ ଉପ୍ପଜ୍ଜେୟ୍ୟୁଂ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି । ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ଏକିସ୍ସା ଲୋକଧାତୁୟା ଏକୋ ରାଜା ଚକ୍କୱତ୍ତୀ ଉପ୍ପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୭୯ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଇତ୍ଥୀ ଅରହଂ ଅସ୍ସ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ, ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁରିସୋ ଅରହଂ ଅସ୍ସ ସମ୍ମାସମ୍ବୁଦ୍ଧୋ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୮୦ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଇତ୍ଥୀ ରାଜା ଅସ୍ସ ଚକ୍କୱତ୍ତୀ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁରିସୋ ରାଜା ଅସ୍ସ ଚକ୍କୱତ୍ତୀ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୮୧-୨୮୩ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ଇତ୍ଥୀ ସକ୍କତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ…ପେ॰… ମାରତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ…ପେ॰… ବ୍ରହ୍ମତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ପୁରିସୋ ସକ୍କତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ…ପେ॰… ମାରତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ…ପେ॰… ବ୍ରହ୍ମତ୍ତଂ କାରେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୮୪ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ କାୟଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ଇଟ୍ଠୋ କନ୍ତୋ ମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ କାୟଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ଅନିଟ୍ଠୋ ଅକନ୍ତୋ ଅମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୮୫-୨୮୬ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ୱଚୀଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ…ପେ॰… ୟଂ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ଇଟ୍ଠୋ କନ୍ତୋ ମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତସ୍ସ ଅନିଟ୍ଠୋ ଅକନ୍ତୋ ଅମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।
୩. ତତିୟୱଗ୍ଗୋ
୨୮୭ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ କାୟସୁଚରିତସ୍ସ ଅନିଟ୍ଠୋ ଅକନ୍ତୋ ଅମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ କାୟସୁଚରିତସ୍ସ ଇଟ୍ଠୋ କନ୍ତୋ ମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୮୮-୨୮୯ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ୱଚୀସୁଚରିତସ୍ସ…ପେ॰… ମନୋସୁଚରିତସ୍ସ ଅନିଟ୍ଠୋ ଅକନ୍ତୋ ଅମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ମନୋସୁଚରିତସ୍ସ ଇଟ୍ଠୋ କନ୍ତୋ ମନାପୋ ୱିପାକୋ ନିବ୍ବତ୍ତେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୯୦ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ କାୟଦୁଚ୍ଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ କାୟଦୁଚ୍ଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୯୧-୨୯୨ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ୱଚୀଦୁଚ୍ଚରିତସମଙ୍ଗୀ…ପେ॰… ୟଂ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ମନୋଦୁଚ୍ଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି ।
୨୯୩ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ କାୟସୁଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ କାୟସୁଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
୨୯୪-୨୯୫ . ‘‘ଅଟ୍ଠାନମେତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୱକାସୋ ୟଂ ୱଚୀସୁଚରିତସମଙ୍ଗୀ…ପେ॰… ୟଂ ମନୋସୁଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ନେତଂ ଠାନଂ ୱିଜ୍ଜତି। ଠାନଞ୍ଚ ଖୋ ଏତଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିଜ୍ଜତି ୟଂ ମନୋସୁଚରିତସମଙ୍ଗୀ ତନ୍ନିଦାନା ତପ୍ପଚ୍ଚୟା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜେୟ୍ୟ। ଠାନମେତଂ ୱିଜ୍ଜତୀ’’ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।
ଅଟ୍ଠାନପାଳି ପନ୍ନରସମୋ।
୧୬. ଏକଧମ୍ମପାଳି
୧. ପଠମୱଗ୍ଗୋ
୨୯୬ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ଏକନ୍ତନିବ୍ବିଦାୟ ୱିରାଗାୟ ନିରୋଧାୟ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? ବୁଦ୍ଧାନୁସ୍ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ଏକନ୍ତନିବ୍ବିଦାୟ ୱିରାଗାୟ ନିରୋଧାୟ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
୨୯୭ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ଏକନ୍ତନିବ୍ବିଦାୟ ୱିରାଗାୟ ନିରୋଧାୟ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? ଧମ୍ମାନୁସ୍ସତି…ପେ॰… ସଙ୍ଘାନୁସ୍ସତି… ସୀଲାନୁସ୍ସତି… ଚାଗାନୁସ୍ସତି… ଦେୱତାନୁସ୍ସତି… ଆନାପାନସ୍ସତି… ମରଣସ୍ସତି… କାୟଗତାସତି… ଉପସମାନୁସ୍ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ଏକନ୍ତନିବ୍ବିଦାୟ ୱିରାଗାୟ ନିରୋଧାୟ ଉପସମାୟ ଅଭିଞ୍ଞାୟ ସମ୍ବୋଧାୟ ନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ପଠମୋ।
୨. ଦୁତିୟୱଗ୍ଗୋ
୨୯୮ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି। ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି।
୨୯୯ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି। ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି।
୩୦୦ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି। ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି।
୩୦୧ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି। ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପରିହାୟନ୍ତୀ’’ତି।
୩୦୨ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ପୱଡ୍ଢତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ଅୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି ପୱଡ୍ଢତୀ’’ତି।
୩୦୩ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ୱା ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ୱା ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି ପୱଡ୍ଢତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟୋନିସୋମନସିକାରୋ। ୟୋନିସୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମନସି କରୋତୋ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି ପୱଡ୍ଢତୀ’’ତି।
୩୦୪ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ [ୟେନେୱଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି। ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିୟା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନ୍ନାଗତା ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ଅପାୟଂ ଦୁଗ୍ଗତିଂ ୱିନିପାତଂ ନିରୟଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି।
୩୦୫ . ‘‘ନାହଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟେନ ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତି ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠି। ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିୟା, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମନ୍ନାଗତା ସତ୍ତା କାୟସ୍ସ ଭେଦା ପରଂ ମରଣା ସୁଗତିଂ ସଗ୍ଗଂ ଲୋକଂ ଉପପଜ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି।
୩୦୬ . ‘‘ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୟଞ୍ଚେୱ କାୟକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟଞ୍ଚ ୱଚୀକମ୍ମଂ…ପେ॰… ୟଞ୍ଚ ମନୋକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟା ଚ ଚେତନା ୟା ଚ ପତ୍ଥନା ୟୋ ଚ ପଣିଧି ୟେ ଚ ସଙ୍ଖାରା ସବ୍ବେ ତେ ଧମ୍ମା ଅନିଟ୍ଠାୟ ଅକନ୍ତାୟ ଅମନାପାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦିଟ୍ଠି ହିସ୍ସ [ଦିଟ୍ଠି ହି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପିକା। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ , ନିମ୍ବବୀଜଂ ୱା କୋସାତକିବୀଜଂ ୱା ତିତ୍ତକଲାବୁବୀଜଂ ୱା ଅଲ୍ଲାୟ ପଥୱିୟା [ପଠୱିୟା (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ ୟଞ୍ଚେୱ ପଥୱିରସଂ ଉପାଦିୟତି ୟଞ୍ଚ ଆପୋରସଂ ଉପାଦିୟତି ସବ୍ବଂ ତଂ ତିତ୍ତକତ୍ତାୟ କଟୁକତ୍ତାୟ ଅସାତତ୍ତାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ବୀଜଂ ହିସ୍ସ [ୱୀଜଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] , ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପକଂ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୟଞ୍ଚେୱ କାୟକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟଞ୍ଚ ୱଚୀକମ୍ମଂ…ପେ॰… ୟଞ୍ଚ ମନୋକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟା ଚ ଚେତନା ୟା ଚ ପତ୍ଥନା ୟୋ ଚ ପଣିଧି ୟେ ଚ ସଙ୍ଖାରା ସବ୍ବେ ତେ ଧମ୍ମା ଅନିଟ୍ଠାୟ ଅକନ୍ତାୟ ଅମନାପାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦିଟ୍ଠି ହିସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପାପିକା’’ତି।
୩୦୭ . ‘‘ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୟଞ୍ଚେୱ କାୟକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟଞ୍ଚ ୱଚୀକମ୍ମଂ…ପେ॰… ୟଞ୍ଚ ମନୋକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟା ଚ ଚେତନା ୟା ଚ ପତ୍ଥନା ୟୋ ଚ ପଣିଧି ୟେ ଚ ସଙ୍ଖାରା ସବ୍ବେ ତେ ଧମ୍ମା ଇଟ୍ଠାୟ କନ୍ତାୟ ମନାପାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦିଟ୍ଠି ହିସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଦ୍ଦିକା। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଉଚ୍ଛୁବୀଜଂ ୱା ସାଲିବୀଜଂ ୱା ମୁଦ୍ଦିକାବୀଜଂ ୱା ଅଲ୍ଲାୟ ପଥୱିୟା ନିକ୍ଖିତ୍ତଂ ୟଞ୍ଚେୱ ପଥୱିରସଂ ଉପାଦିୟତି ୟଞ୍ଚ ଆପୋରସଂ ଉପାଦିୟତି ସବ୍ବଂ ତଂ ମଧୁରତ୍ତାୟ ସାତତ୍ତାୟ ଅସେଚନକତ୍ତାୟ ସଂୱତ୍ତତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ବୀଜଂ ହିସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଦ୍ଦକଂ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିକସ୍ସ ପୁରିସପୁଗ୍ଗଲସ୍ସ ୟଞ୍ଚେୱ କାୟକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟଞ୍ଚ ୱଚୀକମ୍ମଂ…ପେ॰… ୟଞ୍ଚ ମନୋକମ୍ମଂ ୟଥାଦିଟ୍ଠି ସମତ୍ତଂ ସମାଦିନ୍ନଂ ୟା ଚ ଚେତନା ୟା ଚ ପତ୍ଥନା ୟୋ ଚ ପଣିଧି ୟେ ଚ ସଙ୍ଖାରା ସବ୍ବେ ତେ ଧମ୍ମା ଇଟ୍ଠାୟ କନ୍ତାୟ ମନାପାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦିଟ୍ଠି ହିସ୍ସ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭଦ୍ଦିକା’’ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଦୁତିୟୋ।
୩. ତତିୟୱଗ୍ଗୋ
୩୦୮ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନଅହିତାୟ ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। କତମୋ ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ? ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିକୋ ହୋତି ୱିପରୀତଦସ୍ସନୋ। ସୋ ବହୁଜନଂ ସଦ୍ଧମ୍ମା ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ଅସଦ୍ଧମ୍ମେ ପତିଟ୍ଠାପେତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନଅହିତାୟ ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନ’’ନ୍ତି।
୩୦୯ . ‘‘ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଲୋକେ ଉପ୍ପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନହିତାୟ ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ। କତମୋ ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ? ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିକୋ ହୋତି ଅୱିପରୀତଦସ୍ସନୋ। ସୋ ବହୁଜନଂ ଅସଦ୍ଧମ୍ମା ୱୁଟ୍ଠାପେତ୍ୱା ସଦ୍ଧମ୍ମେ ପତିଟ୍ଠାପେତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକପୁଗ୍ଗଲୋ ଲୋକେ ଉପପଜ୍ଜମାନୋ ଉପ୍ପଜ୍ଜତି ବହୁଜନହିତାୟ ବହୁଜନସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅତ୍ଥାୟ ହିତାୟ ସୁଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନ’’ନ୍ତି।
୩୧୦ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକଧମ୍ମମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟଂ ଏୱଂ ମହାସାୱଜ୍ଜଂ ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠି। ମିଚ୍ଛାଦିଟ୍ଠିପରମାନି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାସାୱଜ୍ଜାନୀ’’ତି [ୱଜ୍ଜାନୀତି (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰)] ।
୩୧୧ . ‘‘ନାହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଞ୍ଞଂ ଏକପୁଗ୍ଗଲମ୍ପି ସମନୁପସ୍ସାମି ୟୋ ଏୱଂ ବହୁଜନଅହିତାୟ ପଟିପନ୍ନୋ ବହୁଜନଅସୁଖାୟ, ବହୁନୋ ଜନସ୍ସ ଅନତ୍ଥାୟ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଦେୱମନୁସ୍ସାନଂ ୟଥୟିଦଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ମକ୍ଖଲି ମୋଘପୁରିସୋ। ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ନଦୀମୁଖେ ଖିପ୍ପଂ [ଖିପଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଉଡ୍ଡେୟ୍ୟ [ଓଡ୍ଡେୟ୍ୟ (ସୀ॰), ଉଜ୍ଝେୟ୍ୟ (କ॰)] ବହୂନଂ ମଚ୍ଛାନଂ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଅନୟାୟ ବ୍ୟସନାୟ; ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ , ମକ୍ଖଲି ମୋଘପୁରିସୋ ମନୁସ୍ସଖିପ୍ପଂ ମଞ୍ଞେ ଲୋକେ ଉପ୍ପନ୍ନୋ ବହୂନଂ ସତ୍ତାନଂ ଅହିତାୟ ଦୁକ୍ଖାୟ ଅନୟାୟ ବ୍ୟସନାୟା’’ତି।
୩୧୨ . ‘‘ଦୁରକ୍ଖାତେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ ଚ ସମାଦପେତି [ସମାଦାପେତି (?)] ୟଞ୍ଚ ସମାଦପେତି ୟୋ ଚ ସମାଦପିତୋ ତଥତ୍ତାୟ ପଟିପଜ୍ଜତି ସବ୍ବେ ତେ ବହୁଂ ଅପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦୁରକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୩ . ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ ଚ ସମାଦପେତି ୟଞ୍ଚ ସମାଦପେତି ୟୋ ଚ ସମାଦପିତୋ ତଥତ୍ତାୟ ପଟିପଜ୍ଜତି ସବ୍ବେ ତେ ବହୁଂ ପୁଞ୍ଞଂ ପସୱନ୍ତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସ୍ୱାକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୪ . ‘‘ଦୁରକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ଦାୟକେନ ମତ୍ତା ଜାନିତବ୍ବା, ନୋ ପଟିଗ୍ଗାହକେନ। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦୁରକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୫ . ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ପଟିଗ୍ଗାହକେନ ମତ୍ତା ଜାନିତବ୍ବା, ନୋ ଦାୟକେନ। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସ୍ୱାକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୬ . ‘‘ଦୁରକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ସୋ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିହରତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦୁରକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୭ . ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ କୁସୀତୋ ସୋ ଦୁକ୍ଖଂ ୱିହରତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସ୍ୱାକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୮ . ‘‘ଦୁରକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ କୁସୀତୋ ସୋ ସୁଖଂ ୱିହରତି । ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ଦୁରକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୧୯ . ‘‘ସ୍ୱାକ୍ଖାତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମୱିନୟେ ୟୋ ଆରଦ୍ଧୱୀରିୟୋ ସୋ ସୁଖଂ ୱିହରତି। ତଂ କିସ୍ସ ହେତୁ? ସ୍ୱାକ୍ଖାତତ୍ତା, ଭିକ୍ଖୱେ, ଧମ୍ମସ୍ସା’’ତି।
୩୨୦ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକୋପି ଗୂଥୋ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ ହୋତି; ଏୱମେୱଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକମ୍ପି ଭୱଂ ନ ୱଣ୍ଣେମି, ଅନ୍ତମସୋ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି’’।
୩୨୧ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକମ୍ପି ମୁତ୍ତଂ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ ହୋତି… ଅପ୍ପମତ୍ତକୋପି ଖେଳୋ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ ହୋତି… ଅପ୍ପମତ୍ତକୋପି ପୁବ୍ବୋ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧୋ ହୋତି… ଅପ୍ପମତ୍ତକମ୍ପି ଲୋହିତଂ ଦୁଗ୍ଗନ୍ଧଂ ହୋତି; ଏୱମେୱଂ ଖୋ ଅହଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକମ୍ପି ଭୱଂ ନ ୱଣ୍ଣେମି, ଅନ୍ତମସୋ ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି’’।
ୱଗ୍ଗୋ ତତିୟୋ।
୪. ଚତୁତ୍ଥୱଗ୍ଗୋ
୩୨୨ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକଂ ଇମସ୍ମିଂ ଜମ୍ବୁଦୀପେ ଆରାମରାମଣେୟ୍ୟକଂ ୱନରାମଣେୟ୍ୟକଂ ଭୂମିରାମଣେୟ୍ୟକଂ ପୋକ୍ଖରଣିରାମଣେୟ୍ୟକଂ; ଅଥ ଖୋ ଏତଦେୱ ବହୁତରଂ ୟଦିଦଂ ଉକ୍କୂଲୱିକୂଲଂ ନଦୀୱିଦୁଗ୍ଗଂ ଖାଣୁକଣ୍ଟକଟ୍ଠାନଂ [ଖାଣୁକଣ୍ଡକଧାନଂ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ପବ୍ବତୱିସମଂ; ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଥଲଜା, ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଓଦକା’’।
୩୨୩ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଅଞ୍ଞତ୍ର ମନୁସ୍ସେହି ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
… ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ମଜ୍ଝିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ପଚ୍ଚନ୍ତିମେସୁ ଜନପଦେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି ଅୱିଞ୍ଞାତାରେସୁ ମିଲକ୍ଖେସୁ [ମିଲକ୍ଖୂସୁ (କ॰)] ।
୩୨୪ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ପଞ୍ଞୱନ୍ତୋ ଅଜଳା ଅନେଳମୂଗା ପଟିବଲା ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ ଅତ୍ଥମଞ୍ଞାତୁଂ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଦୁପ୍ପଞ୍ଞା ଜଳା ଏଳମୂଗା ନ ପଟିବଲା ସୁଭାସିତଦୁବ୍ଭାସିତସ୍ସ ଅତ୍ଥମଞ୍ଞାତୁଂ।
୩୨୫ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଅରିୟେନ ପଞ୍ଞାଚକ୍ଖୁନା ସମନ୍ନାଗତା; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଅୱିଜ୍ଜାଗତା ସମ୍ମୂଳ୍ହା।
୩୨୬ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଲଭନ୍ତି ତଥାଗତଂ ଦସ୍ସନାୟ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ନ ଲଭନ୍ତି ତଥାଗତଂ ଦସ୍ସନାୟ।
୩୨୭ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଲଭନ୍ତି ତଥାଗତପ୍ପୱେଦିତଂ ଧମ୍ମୱିନୟଂ ସୱନାୟ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ନ ଲଭନ୍ତି ତଥାଗତପ୍ପୱେଦିତଂ ଧମ୍ମୱିନୟଂ ସୱନାୟ।
୩୨୮ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ସୁତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ଧାରେନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ସୁତ୍ୱା ଧମ୍ମଂ ନ ଧାରେନ୍ତି।
୩୨୯ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଧାତାନଂ [ଧତାନଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଧମ୍ମାନଂ ଅତ୍ଥଂ ଉପପରିକ୍ଖନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଧାତାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅତ୍ଥଂ ନ ଉପପରିକ୍ଖନ୍ତି।
୩୩୦ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଅତ୍ଥମଞ୍ଞାୟ ଧମ୍ମମଞ୍ଞାୟ ଧମ୍ମାନୁଧମ୍ମଂ ପଟିପଜ୍ଜନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଅତ୍ଥମଞ୍ଞାୟ ଧମ୍ମମଞ୍ଞାୟ ଧମ୍ମାନୁଧମ୍ମଂ ନ ପଟିପଜ୍ଜନ୍ତି।
୩୩୧ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ସଂୱେଜନିୟେସୁ ଠାନେସୁ ସଂୱିଜ୍ଜନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ସଂୱେଜନିୟେସୁ ଠାନେସୁ ନ ସଂୱିଜ୍ଜନ୍ତି।
୩୩୨ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ସଂୱିଗ୍ଗା ୟୋନିସୋ ପଦହନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ସଂୱିଗ୍ଗା ୟୋନିସୋ ନ ପଦହନ୍ତି।
୩୩୩ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ୱୱସ୍ସଗ୍ଗାରମ୍ମଣଂ କରିତ୍ୱା ଲଭନ୍ତି ସମାଧିଂ [ଚିତ୍ତସ୍ସ ସମାଧିଂ (ସୀ॰)] ଲଭନ୍ତି ଚିତ୍ତସ୍ସେକଗ୍ଗତଂ [ଚିତ୍ତସ୍ସେକଗ୍ଗଂ (ସୀ॰)] ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ୱୱସ୍ସଗ୍ଗାରମ୍ମଣଂ କରିତ୍ୱା ନ ଲଭନ୍ତି ସମାଧିଂ ନ ଲଭନ୍ତି ଚିତ୍ତସ୍ସେକଗ୍ଗତଂ।
୩୩୪ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଅନ୍ନଗ୍ଗରସଗ୍ଗାନଂ ଲାଭିନୋ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଅନ୍ନଗ୍ଗରସଗ୍ଗାନଂ ନ ଲାଭିନୋ, ଉଞ୍ଛେନ କପାଲାଭତେନ ୟାପେନ୍ତି।
୩୩୫ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଅତ୍ଥରସସ୍ସ ଧମ୍ମରସସ୍ସ ୱିମୁତ୍ତିରସସ୍ସ ଲାଭିନୋ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଅତ୍ଥରସସ୍ସ ଧମ୍ମରସସ୍ସ ୱିମୁତ୍ତିରସସ୍ସ ନ ଲାଭିନୋ। ତସ୍ମାତିହ, ଭିକ୍ଖୱେ , ଏୱଂ ସିକ୍ଖିତବ୍ବଂ – ଅତ୍ଥରସସ୍ସ ଧମ୍ମରସସ୍ସ ୱିମୁତ୍ତିରସସ୍ସ ଲାଭିନୋ ଭୱିସ୍ସାମାତି। ଏୱଞ୍ହି ୱୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସିକ୍ଖିତବ୍ବନ୍ତି।
୩୩୬-୩୩୮ . ‘‘ସେୟ୍ୟଥାପି , ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମତ୍ତକଂ ଇମସ୍ମିଂ ଜମ୍ବୁଦୀପେ ଆରାମରାମଣେୟ୍ୟକଂ ୱନରାମଣେୟ୍ୟକଂ ଭୂମିରାମଣେୟ୍ୟକଂ ପୋକ୍ଖରଣିରାମଣେୟ୍ୟକଂ; ଅଥ ଖୋ ଏତଦେୱ ବହୁତରଂ ୟଦିଦଂ ଉକ୍କୂଲୱିକୂଲଂ ନଦୀୱିଦୁଗ୍ଗଂ ଖାଣୁକଣ୍ଟକଟ୍ଠାନଂ ପବ୍ବତୱିସମଂ। ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ମନୁସ୍ସା ଚୁତା ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି, ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ମନୁସ୍ସା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି…ପେ॰… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି…ପେ॰… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି’’।
୩୩୯-୩୪୧ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ମନୁସ୍ସା ଚୁତା ଦେୱେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ମନୁସ୍ସା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୪୨-୩୪୪ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଦେୱା ଚୁତା ଦେୱେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଦେୱା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୪୫-୩୪୭ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ଦେୱା ଚୁତା ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ଦେୱା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୪୮-୩୫୦ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ନିରୟା ଚୁତା ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ନିରୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୫୧-୩୫୩ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ନିରୟା ଚୁତା ଦେୱେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ନିରୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୫୪-୩୫୬ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ଚୁତା ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୫୭-୩୫୯ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ଚୁତା ଦେୱେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୬୦-୩୬୨ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ପେତ୍ତିୱିସୟା ଚୁତା ମନୁସ୍ସେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ପେତ୍ତିୱିସୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
୩୬୩-୩୬୫ . … ଏୱମେୱଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପକା ତେ ସତ୍ତା ୟେ ପେତ୍ତିୱିସୟା ଚୁତା ଦେୱେସୁ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି ; ଅଥ ଖୋ ଏତେୱ ସତ୍ତା ବହୁତରା ୟେ ପେତ୍ତିୱିସୟା ଚୁତା ନିରୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ତିରଚ୍ଛାନୟୋନିୟା ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି… ପେତ୍ତିୱିସୟେ ପଚ୍ଚାଜାୟନ୍ତି।
ୱଗ୍ଗୋ ଚତୁତ୍ଥୋ।
ଜମ୍ବୁଦୀପପେୟ୍ୟାଲୋ ନିଟ୍ଠିତୋ।
ଏକଧମ୍ମପାଳି ସୋଳସମୋ।
୧୭. ପସାଦକରଧମ୍ମୱଗ୍ଗୋ
୩୬୬-୩୮୧ . ‘‘ଅଦ୍ଧମିଦଂ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଲାଭାନଂ ୟଦିଦଂ ଆରଞ୍ଞିକତ୍ତଂ [ଅରଞ୍ଞକତ୍ତଂ (ସବ୍ବତ୍ଥ)] …ପେ॰… ପିଣ୍ଡପାତିକତ୍ତଂ… ପଂସୁକୂଲିକତ୍ତଂ… ତେଚୀୱରିକତ୍ତଂ… ଧମ୍ମକଥିକତ୍ତଂ… ୱିନୟଧରତ୍ତଂ [ୱିନୟଧରକତ୍ତଂ (ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰ କ॰)] … ବାହୁସଚ୍ଚଂ… ଥାୱରେୟ୍ୟଂ… ଆକପ୍ପସମ୍ପଦା… ପରିୱାରସମ୍ପଦା… ମହାପରିୱାରତା… କୋଲପୁତ୍ତି… ୱଣ୍ଣପୋକ୍ଖରତା… କଲ୍ୟାଣୱାକ୍କରଣତା… ଅପ୍ପିଚ୍ଛତା… ଅପ୍ପାବାଧତା’’ତି।
ସୋଳସ ପସାଦକରଧମ୍ମା ନିଟ୍ଠିତା।
ପସାଦକରଧମ୍ମୱଗ୍ଗୋ ସତ୍ତରସମୋ।
୧୮. ଅପରଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତୱଗ୍ଗୋ
୩୮୨ . ‘‘ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ପଠମଂ ଝାନଂ ଭାୱେତି, ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ – ‘ଭିକ୍ଖୁ ଅରିତ୍ତଜ୍ଝାନୋ ୱିହରତି, ସତ୍ଥୁସାସନକରୋ ଓୱାଦପତିକରୋ, ଅମୋଘଂ ରଟ୍ଠପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି’। କୋ ପନ ୱାଦୋ ୟେ ନଂ ବହୁଲୀକରୋନ୍ତୀ’’ତି!
୩୮୩-୩୮୯ . ‘‘ଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତମତ୍ତମ୍ପି ଚେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭିକ୍ଖୁ ଦୁତିୟଂ ଝାନଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… ତତିୟଂ ଝାନଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… ଚତୁତ୍ଥଂ ଝାନଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… ମେତ୍ତଂ ଚେତୋୱିମୁତ୍ତିଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… କରୁଣଂ ଚେତୋୱିମୁତ୍ତିଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… ମୁଦିତଂ ଚେତୋୱିମୁତ୍ତିଂ ଭାୱେତି…ପେ॰… ଉପେକ୍ଖଂ ଚେତୋୱିମୁତ୍ତିଂ ଭାୱେତି…ପେ॰…।
୩୯୦-୩୯୩ . କାୟେ କାୟାନୁପସ୍ସୀ ୱିହରତି ଆତାପୀ ସମ୍ପଜାନୋ ସତିମା ୱିନେୟ୍ୟ ଲୋକେ ଅଭିଜ୍ଝାଦୋମନସ୍ସଂ; ୱେଦନାସୁ ୱେଦନାନୁପସ୍ସୀ ୱିହରତି…ପେ॰… ଚିତ୍ତେ ଚିତ୍ତାନୁପସ୍ସୀ ୱିହରତି…ପେ॰… ଧମ୍ମେସୁ ଧମ୍ମାନୁପସ୍ସୀ ୱିହରତି ଆତାପୀ ସମ୍ପଜାନୋ ସତିମା ୱିନେୟ୍ୟ ଲୋକେ ଅଭିଜ୍ଝାଦୋମନସ୍ସଂ।
୩୯୪-୩୯୭ . ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଅନୁପ୍ପାଦାୟ ଛନ୍ଦଂ ଜନେତି ୱାୟମତି ୱୀରିୟଂ [ୱିରିୟଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଆରଭତି ଚିତ୍ତଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାତି ପଦହତି; ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ ପାପକାନଂ ଅକୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ପହାନାୟ ଛନ୍ଦଂ ଜନେତି ୱାୟମତି ୱୀରିୟଂ ଆରଭତି ଚିତ୍ତଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାତି ପଦହତି। ଅନୁପ୍ପନ୍ନାନଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଉପ୍ପାଦାୟ ଛନ୍ଦଂ ଜନେତି ୱାୟମତି ୱୀରିୟଂ ଆରଭତି ଚିତ୍ତଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାତି ପଦହତି; ଉପ୍ପନ୍ନାନଂ କୁସଲାନଂ ଧମ୍ମାନଂ ଠିତିୟା ଅସମ୍ମୋସାୟ ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ଭାୱନାୟ ପାରିପୂରିୟା ଛନ୍ଦଂ ଜନେତି ୱାୟମତି ୱୀରିୟଂ ଆରଭତି ଚିତ୍ତଂ ପଗ୍ଗଣ୍ହାତି ପଦହତି।
୩୯୮-୪୦୧ . ଛନ୍ଦସମାଧିପଧାନସଙ୍ଖାରସମନ୍ନାଗତଂ ଇଦ୍ଧିପାଦଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟସମାଧିପଧାନସଙ୍ଖାରସମନ୍ନାଗତଂ ଇଦ୍ଧିପାଦଂ ଭାୱେତି… ଚିତ୍ତସମାଧିପଧାନସଙ୍ଖାରସମନ୍ନାଗତଂ ଇଦ୍ଧିପାଦଂ ଭାୱେତି… ୱୀମଂସାସମାଧିପଧାନସଙ୍ଖାରସମନ୍ନାଗତଂ ଇଦ୍ଧିପାଦଂ ଭାୱେତି…।
୪୦୨-୪୦୬ . ସଦ୍ଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି…।
୪୦୭-୪୧୧ . ସଦ୍ଧାବଲଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟବଲଂ ଭାୱେତି… ସତିବଲଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିବଲଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞାବଲଂ ଭାୱେତି…।
୪୧୨-୪୧୮ . ସତିସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ଧମ୍ମୱିଚୟସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ପୀତିସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ପସ୍ସଦ୍ଧିସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି… ଉପେକ୍ଖାସମ୍ବୋଜ୍ଝଙ୍ଗଂ ଭାୱେତି…।
୪୧୯-୪୨୬ . ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାସଙ୍କପ୍ପଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାୱାଚଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାକମ୍ମନ୍ତଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାଆଜୀୱଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାୱାୟାମଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାସତିଂ ଭାୱେତି… ସମ୍ମାସମାଧିଂ ଭାୱେତି…।
୪୨୭-୪୩୪ . [ଦୀ॰ ନି॰ ୨.୧୭୩; ମ॰ ନି॰ ୨.୨୪୯; ଅ॰ ନି॰ ୮.୬୫] ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ପରିତ୍ତାନି ସୁୱଣ୍ଣଦୁବ୍ବଣ୍ଣାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ଅପ୍ପମାଣାନି ସୁୱଣ୍ଣଦୁବ୍ବଣ୍ଣାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ପରିତ୍ତାନି ସୁୱଣ୍ଣଦୁବ୍ବଣ୍ଣାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ଅପ୍ପମାଣାନି ସୁୱଣ୍ଣଦୁବ୍ବଣ୍ଣାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ନୀଲାନି ନୀଲୱଣ୍ଣାନି ନୀଲନିଦସ୍ସନାନି ନୀଲନିଭାସାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ପୀତାନି ପୀତୱଣ୍ଣାନି ପୀତନିଦସ୍ସନାନି ପୀତନିଭାସାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ଲୋହିତକାନି ଲୋହିତକୱଣ୍ଣାନି ଲୋହିତକନିଦସ୍ସନାନି ଲୋହିତକନିଭାସାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ଓଦାତାନି ଓଦାତୱଣ୍ଣାନି ଓଦାତନିଦସ୍ସନାନି ଓଦାତନିଭାସାନି। ‘ତାନି ଅଭିଭୁୟ୍ୟ ଜାନାମି ପସ୍ସାମୀ’ତି – ଏୱଂସଞ୍ଞୀ ହୋତି…।
୪୩୫-୪୪୨ . ରୂପୀ ରୂପାନି ପସ୍ସତି… ଅଜ୍ଝତ୍ତଂ ଅରୂପସଞ୍ଞୀ ବହିଦ୍ଧା ରୂପାନି ପସ୍ସତି ସୁଭନ୍ତେୱ ଅଧିମୁତ୍ତୋ ହୋତି… ସବ୍ବସୋ ରୂପସଞ୍ଞାନଂ ସମତିକ୍କମା ପଟିଘସଞ୍ଞାନଂ ଅତ୍ଥଙ୍ଗମା ନାନତ୍ତସଞ୍ଞାନଂ ଅମନସିକାରା ଅନନ୍ତୋ ଆକାସୋତି ଆକାସାନଞ୍ଚାୟତନଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରତି… ସବ୍ବସୋ ଆକାସାନଞ୍ଚାୟତନଂ ସମତିକ୍କମ୍ମ ଅନନ୍ତଂ ୱିଞ୍ଞାଣନ୍ତି ୱିଞ୍ଞାଣଞ୍ଚାୟତନଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରତି… ସବ୍ବସୋ ୱିଞ୍ଞାଣଞ୍ଚାୟତନଂ ସମତିକ୍କମ୍ମ ନତ୍ଥି କିଞ୍ଚୀତି ଆକିଞ୍ଚଞ୍ଞାୟତନଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରତି… ସବ୍ବସୋ ଆକିଞ୍ଚଞ୍ଞାୟତନଂ ସମତିକ୍କମ୍ମ ନେୱସଞ୍ଞାନାସଞ୍ଞାୟତନଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରତି… ସବ୍ବସୋ ନେୱସଞ୍ଞାନାସଞ୍ଞାୟତନଂ ସମତିକ୍କମ୍ମ ସଞ୍ଞାୱେଦୟିତନିରୋଧଂ ଉପସମ୍ପଜ୍ଜ ୱିହରତି…।
୪୪୩-୪୫୨ . ପଥୱୀକସିଣଂ ଭାୱେତି… ଆପୋକସିଣଂ ଭାୱେତି… ତେଜୋକସିଣଂ ଭାୱେତି… ୱାୟୋକସିଣଂ ଭାୱେତି… ନୀଲକସିଣଂ ଭାୱେତି… ପୀତକସିଣଂ ଭାୱେତି… ଲୋହିତକସିଣଂ ଭାୱେତି… ଓଦାତକସିଣଂ ଭାୱେତି… ଆକାସକସିଣଂ ଭାୱେତି… ୱିଞ୍ଞାଣକସିଣଂ ଭାୱେତି…।
୪୫୩-୪୬୨ . ଅସୁଭସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ମରଣସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଆହାରେ ପଟିକୂଲସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ସବ୍ବଲୋକେ ଅନଭିରତିସଞ୍ଞଂ [ଅନଭିରତସଞ୍ଞଂ (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)] ଭାୱେତି… ଅନିଚ୍ଚସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଅନିଚ୍ଚେ ଦୁକ୍ଖସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଦୁକ୍ଖେ ଅନତ୍ତସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ପହାନସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ୱିରାଗସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ନିରୋଧସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି…।
୪୬୩-୪୭୨ . ଅନିଚ୍ଚସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଅନତ୍ତସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ମରଣସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଆହାରେ ପଟିକୂଲସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ସବ୍ବଲୋକେ ଅନଭିରତିସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଅଟ୍ଠିକସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ପୁଳୱକସଞ୍ଞଂ [ପୁଳୁୱକସଞ୍ଞଂ (କ॰)] ଭାୱେତି… ୱିନୀଲକସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ୱିଚ୍ଛିଦ୍ଦକସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି… ଉଦ୍ଧୁମାତକସଞ୍ଞଂ ଭାୱେତି…।
୪୭୩-୪୮୨ . ବୁଦ୍ଧାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ଧମ୍ମାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ସଙ୍ଘାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ସୀଲାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ଚାଗାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ଦେୱତାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ଆନାପାନସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… ମରଣସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି… କାୟଗତାସତିଂ ଭାୱେତି… ଉପସମାନୁସ୍ସତିଂ ଭାୱେତି…।
୪୮୩-୪୯୨ . ପଠମଜ୍ଝାନସହଗତଂ ସଦ୍ଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସଦ୍ଧାବଲଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟବଲଂ ଭାୱେତି… ସତିବଲଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିବଲଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞାବଲଂ ଭାୱେତି…।
୪୯୩-୫୬୨ . ‘‘ଦୁତିୟଜ୍ଝାନସହଗତଂ…ପେ॰… ତତିୟଜ୍ଝାନସହଗତଂ…ପେ॰… ଚତୁତ୍ଥଜ୍ଝାନସହଗତଂ…ପେ॰… ମେତ୍ତାସହଗତଂ…ପେ॰… କରୁଣାସହଗତଂ…ପେ॰… ମୁଦିତାସହଗତଂ…ପେ॰… ଉପେକ୍ଖାସହଗତଂ ସଦ୍ଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସତିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞିନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଭାୱେତି… ସଦ୍ଧାବଲଂ ଭାୱେତି… ୱୀରିୟବଲଂ ଭାୱେତି… ସତିବଲଂ ଭାୱେତି… ସମାଧିବଲଂ ଭାୱେତି… ପଞ୍ଞାବଲଂ ଭାୱେତି। ଅୟଂ ୱୁଚ୍ଚତି, ଭିକ୍ଖୱେ – ‘ଭିକ୍ଖୁ ଅରିତ୍ତଜ୍ଝାନୋ ୱିହରତି ସତ୍ଥୁସାସନକରୋ ଓୱାଦପତିକରୋ, ଅମୋଘଂ ରଟ୍ଠପିଣ୍ଡଂ ଭୁଞ୍ଜତି’। କୋ ପନ ୱାଦୋ ୟେ ନଂ ବହୁଲୀକରୋନ୍ତୀ’’ତି!
ଅପରଅଚ୍ଛରାସଙ୍ଘାତୱଗ୍ଗୋ ଅଟ୍ଠାରସମୋ।
୧୯. କାୟଗତାସତିୱଗ୍ଗୋ
୫୬୩ . ‘‘ୟସ୍ସ କସ୍ସଚି, ଭିକ୍ଖୱେ, ମହାସମୁଦ୍ଦୋ ଚେତସା ଫୁଟୋ ଅନ୍ତୋଗଧା ତସ୍ସ କୁନ୍ନଦିୟୋ ୟା କାଚି ସମୁଦ୍ଦଙ୍ଗମା; ଏୱମେୱଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୟସ୍ସ କସ୍ସଚି କାୟଗତା ସତି ଭାୱିତା ବହୁଲୀକତା ଅନ୍ତୋଗଧା ତସ୍ସ କୁସଲା ଧମ୍ମା ୟେ କେଚି ୱିଜ୍ଜାଭାଗିୟା’’ତି।
୫୬୪-୫୭୦ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ମହତୋ ସଂୱେଗାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହତୋ ୟୋଗକ୍ଖେମାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସତିସମ୍ପଜଞ୍ଞାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଞାଣଦସ୍ସନପ୍ପଟିଲାଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମସୁଖୱିହାରାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ୱିଜ୍ଜାୱିମୁତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? କାୟଗତା ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ମହତୋ ସଂୱେଗାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହତୋ ଅତ୍ଥାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହତୋ ୟୋଗକ୍ଖେମାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସତିସମ୍ପଜଞ୍ଞାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଞାଣଦସ୍ସନପ୍ପଟିଲାଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଦିଟ୍ଠଧମ୍ମସୁଖୱିହାରାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ୱିଜ୍ଜାୱିମୁତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
୫୭୧ . ‘‘ଏକଧମ୍ମେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ କାୟୋପି ପସ୍ସମ୍ଭତି, ଚିତ୍ତମ୍ପି ପସ୍ସମ୍ଭତି, ୱିତକ୍କୱିଚାରାପି ୱୂପସମ୍ମନ୍ତି, କେୱଲାପି ୱିଜ୍ଜାଭାଗିୟା ଧମ୍ମା ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି। କତମସ୍ମିଂ ଏକଧମ୍ମେ? କାୟଗତାୟ ସତିୟା। ଇମସ୍ମିଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମେ ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ କାୟୋପି ପସ୍ସମ୍ଭତି, ଚିତ୍ତମ୍ପି ପସ୍ସମ୍ଭତି, ୱିତକ୍କୱିଚାରାପି ୱୂପସମ୍ମନ୍ତି, କେୱଲାପି ୱିଜ୍ଜାଭାଗିୟା ଧମ୍ମା ଭାୱନାପାରିପୂରିଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ’’ତି।
୫୭୨ . ‘‘ଏକଧମ୍ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପହୀୟନ୍ତି। କତମସ୍ମିଂ ଏକଧମ୍ମେ? କାୟଗତାୟ ସତିୟା। ଇମସ୍ମିଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମେ ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ନୁପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ ଅକୁସଲା ଧମ୍ମା ପହୀୟନ୍ତୀ’’ତି।
୫୭୩ . ‘‘ଏକଧମ୍ମେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତି। କତମସ୍ମିଂ ଏକଧମ୍ମେ? କାୟଗତାୟ ସତିୟା। ଇମସ୍ମିଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମେ ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନୁପ୍ପନ୍ନା ଚେୱ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଉପ୍ପଜ୍ଜନ୍ତି, ଉପ୍ପନ୍ନା ଚ କୁସଲା ଧମ୍ମା ଭିୟ୍ୟୋଭାୱାୟ ୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତନ୍ତୀ’’ତି।
୫୭୪ . ‘‘ଏକଧମ୍ମେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅୱିଜ୍ଜା ପହୀୟତି, ୱିଜ୍ଜା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି, ଅସ୍ମିମାନୋ ପହୀୟତି, ଅନୁସୟା ସମୁଗ୍ଘାତଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ସଂୟୋଜନା ପହୀୟନ୍ତି। କତମସ୍ମିଂ ଏକଧମ୍ମେ? କାୟଗତାୟ ସତିୟା। ଇମସ୍ମିଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମେ ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅୱିଜ୍ଜା ପହୀୟତି, ୱିଜ୍ଜା ଉପ୍ପଜ୍ଜତି, ଅସ୍ମିମାନୋ ପହୀୟତି, ଅନୁସୟା ସମୁଗ୍ଘାତଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତି, ସଂୟୋଜନା ପହୀୟନ୍ତୀ’’ତି।
୫୭୫-୫୭୬ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ପଞ୍ଞାପଭେଦାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅନୁପାଦାପରିନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? କାୟଗତା ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ପଞ୍ଞାପଭେଦାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅନୁପାଦାପରିନିବ୍ବାନାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
୫୭୭-୫୭୯ . ‘‘ଏକଧମ୍ମେ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନେକଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି… ନାନାଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି… ଅନେକଧାତୁପଟିସମ୍ଭିଦା ହୋତି। କତମସ୍ମିଂ ଏକଧମ୍ମେ? କାୟଗତାୟ ସତିୟା। ଇମସ୍ମିଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମେ ଭାୱିତେ ବହୁଲୀକତେ ଅନେକଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି… ନାନାଧାତୁପଟିୱେଧୋ ହୋତି… ଅନେକଧାତୁପଟିସମ୍ଭିଦା ହୋତୀ’’ତି।
୫୮୦-୫୮୩ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ସୋତାପତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସକଦାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅନାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅରହତ୍ତଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? କାୟଗତା ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ସୋତାପତ୍ତିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସକଦାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅନାଗାମିଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅରହତ୍ତଫଲସଚ୍ଛିକିରିୟାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
୫୮୪-୫୯୯ . ‘‘ଏକଧମ୍ମୋ , ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ପଞ୍ଞାପଟିଲାଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧିୟା ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହାପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପୁଥୁପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ୱିପୁଲପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଗମ୍ଭୀରପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅସାମନ୍ତପଞ୍ଞତାୟ [ଅସମତ୍ଥପଞ୍ଞତାୟ (ସ୍ୟା॰ କଂ॰), ଅସମତ୍ତପଞ୍ଞତାୟ (କ॰), ଅସମନ୍ତପଞ୍ଞତାୟ (ଟୀକା) ପଟି॰ ମ॰ ଅଟ୍ଠ॰ ୨.୩.୧ ପସ୍ସିତବ୍ବଂ] ସଂୱତ୍ତତି… ଭୂରିପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାବାହୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସୀଘପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଲହୁପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ହାସପଞ୍ଞତାୟ [ହାସୁପଞ୍ଞତାୟ (ସୀ॰ ପୀ॰)] ସଂୱତ୍ତତି… ଜୱନପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ତିକ୍ଖପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ନିବ୍ବେଧିକପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି। କତମୋ ଏକଧମ୍ମୋ? କାୟଗତା ସତି। ଅୟଂ ଖୋ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଏକଧମ୍ମୋ ଭାୱିତୋ ବହୁଲୀକତୋ ପଞ୍ଞାପଟିଲାଭାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାୱୁଦ୍ଧିୟା ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାୱେପୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ମହାପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପୁଥୁପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ୱିପୁଲପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଗମ୍ଭୀରପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଅସାମନ୍ତପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଭୂରିପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ପଞ୍ଞାବାହୁଲ୍ଲାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ସୀଘପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଲହୁପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ହାସପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ଜୱନପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ତିକ୍ଖପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତି… ନିବ୍ବେଧିକପଞ୍ଞତାୟ ସଂୱତ୍ତତୀ’’ତି।
କାୟଗତାସତିୱଗ୍ଗୋ ଏକୂନୱୀସତିମୋ।
୨୦. ଅମତୱଗ୍ଗୋ
୬୦୦ . ‘‘ଅମତଂ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ୟେ କାୟଗତାସତିଂ ନ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି। ଅମତଂ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ୟେ କାୟଗତାସତିଂ ପରିଭୁଞ୍ଜନ୍ତୀ’’ତି।
୬୦୧ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପରିଭୁତ୍ତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅପରିଭୁତ୍ତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଭୁତ୍ତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ପରିଭୁତ୍ତା’’ତି।
୬୦୨ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିହୀନଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ପରିହୀନା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପରିହୀନଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅପରିହୀନା’’ତି।
୬୦୩ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ୱିରଦ୍ଧଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ୱିରଦ୍ଧା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆରଦ୍ଧଂ [ଅୱିରଦ୍ଧଂ (କ॰)] ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଆରଦ୍ଧା’’ତି।
୬୦୪ . ‘‘ଅମତଂ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମାଦିଂସୁ ୟେ କାୟଗତାସତିଂ ପମାଦିଂସୁ। ଅମତଂ ତେ, ଭିକ୍ଖୱେ, ନ ପମାଦିଂସୁ ୟେ କାୟଗତାସତିଂ ନ ପମାଦିଂସୁ’’।
୬୦୫ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପମୁଟ୍ଠଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ପମୁଟ୍ଠା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପ୍ପମୁଟ୍ଠଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅପ୍ପମୁଟ୍ଠା’’ତି।
୬୦୬ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନାସେୱିତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅନାସେୱିତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଆସେୱିତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଆସେୱିତା’’ତି।
୬୦୭ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭାୱିତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅଭାୱିତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଭାୱିତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଭାୱିତା’’ତି।
୬୦୮ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅବହୁଲୀକତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅବହୁଲୀକତା । ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ବହୁଲୀକତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ବହୁଲୀକତା’’ତି।
୬୦୯ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅନଭିଞ୍ଞାତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅନଭିଞ୍ଞାତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅଭିଞ୍ଞାତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅଭିଞ୍ଞାତା’’ତି।
୬୧୦ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅପରିଞ୍ଞାତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅପରିଞ୍ଞାତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ପରିଞ୍ଞାତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ପରିଞ୍ଞାତା’’ତି।
୬୧୧ . ‘‘ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ଅସଚ୍ଛିକତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ଅସଚ୍ଛିକତା। ଅମତଂ ତେସଂ, ଭିକ୍ଖୱେ, ସଚ୍ଛିକତଂ ୟେସଂ କାୟଗତାସତି ସଚ୍ଛିକତା’’ତି। (….) [(ଏକକନିପାତସ୍ସ ସୁତ୍ତସହସ୍ସଂ ସମତ୍ତଂ।) (ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰)]
(ଇଦମୱୋଚ ଭଗୱା। ଅତ୍ତମନା ତେ ଭିକ୍ଖୂ ଭଗୱତୋ ଭାସିତଂ ଅଭିନନ୍ଦୁନ୍ତି।) [( ) ଏତ୍ଥନ୍ତରେ ପାଠୋ ସୀ॰ ସ୍ୟା॰ କଂ॰ ପୀ॰ ପୋତ୍ଥକେସୁ ନତ୍ଥି]
ଅମତୱଗ୍ଗୋ ୱୀସତିମୋ।
ଏକକନିପାତପାଳି ନିଟ୍ଠିତା।